Rozwój obszarów wiejskich a polityka spójności

Dr Łukasz HardtWydział Nauk Ekonomicznych UW

Zespół Doradców Strategicznych PRM

Seminarium: "Płatności bezpośrednie, interwencja rynkowa, rozwój obszarów wiejskich –oczekiwania wobec Wspólnej Polityki Rolnej i Polityki Spójności po 2013 roku"

Warszawa, IRWiR PAN, 9 czerwca 2011 r.

Plan prezentacji

� Fakty (kontekst i charakterystyka obszarów wiejskich)

� Problemy, w tym bariery rozwojowe� Rozwiązania, w tym model polityki

regionalnej, w tym rozwoju wsi do 2030 r.� Konkluzje

Fakty (kontekst)

� Dystans obszary wiejskie (obszary peryferyjne) – miasta rośnie

� ZróŜnicowanie regionalne pogłębia się, w tym zróŜnicowanie rolnictwa i wsi

� Fundusze UE (raczej) bezpieczne do 2020 r., później spadek transferów

� PKB tworzą głównie miasta, i ich znaczenie rośnie

� Polityka spójności zmienia się i jest w niej coraz mniej spójności (solidarności)

Impulsy rozwojowe kreowane są głównie w miastach

Obszar metropolitalny

Produkt w mldzł

Procentowy udział w PKB

Warszawy 205 17,3%Aglomeracji Śląskiej

102 8,7%

Krakowa 50 4,2%Poznania 54 4,6%Trójmiasta 43 3,7%Wrocławia 43 3,7%Łodzi 38 3,2%Bydgoszczy i Torunia

26 2,2%

Suma 561 47,6 %

Źródło: PWC, Raport „Wielkie miasta Polski” styczeń 2011

Silny proces dekonwergencjina poziomie województw

PKB (NUTS2) w cenach stałych w 2008, na mieszkańca

Źródło: GUS

ZróŜnicowanie rozwoju rośnie

Wójcik P. (2008), ‘,Dywergencja czy konwergencja: dynamika rozwoju polskich regionów’, Studia Regionalne i Lokalne; i obliczenia własne

Źródło: MRR

Dostępność czasowa do dwudziestu dwóchnajwiększych ośrodków miejskich

Źródło: Analiza zróŜnicowania i

perspektyw rozwoju obszarów

wiejskich w Polsce do 2015 roku

według kryterium powiązań z

największymi aglomeracjami

miejskimi i miastami oraz

endogenicznego

potencjału, IGiPZ PAN, „Studia Obszarów Wiejskich” 2009, t. 16.

Intensywność produkcji rolnej

Wartość produkcji towarowej rolnictwa ogółem w zł na 1 ha UR, 2002

Źródło: Kierunki Rozwoju

Obszarów Wiejskich. ZałoŜenia do

„Strategii zrównowaŜonego rozwoju

wsi

i rolnictwa”, MRiRW, Warszawa 2010, s. 13.

Pytania/problemy

� Czym jest polityka spójności? Czym byśmy chcieli, Ŝeby była?

� Jak stymulować rozwój obszarów wiejskich?� Jaką rolę powinna mieć w tym procesie

polityka spójności?� Co zrobić, aby obszary wiejskie mogły

uczestniczyć w sukcesie miast?� Jak polityka spójności powinna uzupełniać

WPR UE?

Polityka spójności a inne polityki UE

Źródło: J. Pietras (2008), Przyszłość budŜetu Unii Europejskiej. Spójność celów, polityk i finansów unijnych, demosEUROPA, Warszawa.

Dlaczego polityka spójności?

� W większym stopniu tworzy warunki do wzrostu, a nie jedynie transferuje środki finansowe (to będzie jeszcze wzmocnione �warunkowość strukturalna)

� MoŜe być regionalizowana, duŜo bardziej niŜWPR (RPO)

� Skutecznie moŜe przeciwdziałać degradacji cywilizacyjnej wsi i wspomagać proces modernizacji rolnictwa

Polityka spójności jako narzędzie przeciwdziałania degradacji wsi

Źródło: The New Rural

Paradigm: Policies and

Governance, OECD, Paris, 2006, s. 32.

Polityka spójności jako narzędzie wspierające proces modernizacji rolnictwa

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

50,0%

2000 2004 2008

Dochód z pracynajemnej

Świadczenia zubezpieczeńspołecznych

Dochody zgospodarstwa rolnego

Zmiany znaczenia poszczególnych źródeł dochodów ludności wiejskiej (w relacji do dochodu rozporządzalnego)

Źródło: Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2009, GUS, Warszawa 2010, s. 114.

WPR UE a pol. spójności (dyskurs)

greenhouse gas

emission

common agricultural

policydirect paymentdirect paymentdomestic supportrural landscape14

greenhouse gasagricultural policyrural areaeuropean modelrural policy

cross compliance

indicator

project13

health checkdoha round

european

commissionmariann fischer boeldevelopment policy

european

commission12

european

commission

european

commissionclimate changeexport refundhong kong

compliance

indicator

project11

dairy sectordirect paymentdevelopment policyhealth checkagricultural policy

sixth community

environment

action

programme10

direct paymentclimate changewine sector

common agricultural

policymarket accessland management9

mountain areadevelopment policy

single payment

scheme

single payment

schemecap reformnatural resource8

food security

single payment

schemedoha round

rural development

policysingle farm payment

environmental

concern7

rural development

policymariann fischer boelmariann fischer boelagricultural policydoha round

european

environmenta

l agency6

mariann fischer boel

rural development

policy

rural development

policyrural arearural area

common

agricultural

policy5

member statemember statemember statedoha roundeuropean union

rural development

policy4

climate changerural developmenthealth checkmember state

rural development

policydg agriculture3

rural developmenthealth checkrural developmentrural developmentmember staterural development2

european unioneuropean unioneuropean unioneuropean unionrural developmentrural area1

200920082007200620052004Rank

Źródło: Gross T.G., Hardt Ł. (2010), Sektorowa czy zintegrowana …

List z 30/8/2010� „Proponujemy utworzenie strategicznych ram na

poziomie UE dla Europejskiego Funduszu Społecznego, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego

Funduszu Rybackiego”.podpisali: Hahn (polityka regionalna), Damanaki (rybołówstwo), Ciolos (rolnictwo) oraz Andor (zatrudnienie).

Realizacja: mechanizm polaryzacyjno-dyfuzyjny równowaŜenia rozwoju

Stymulowanie rozwoju biegunów wzrostu(efektywność/ innowacyjność)

Stymulowanie rozwoju obszarów peryferyjnych poprzez poprawę powiązań funkcjonalnych

i komunikacyjnych z biegunami wzrostu(dyfuzja)

Stymulowanie rozwoju obszarów peryferyjnych poprzez: 1/ inwestycje w rozwój endogeniczny; 2/ inwestycje poprawiające zdolność absorpcji

impulsów wzrostowych z biegunów wzrostu dostępnych dzięki dyfuzji

(wyrównywanie)

Stymulowanie rozwoju biegunów wzrostu poprzez obniŜenie kosztów handlu pomiędzy nimi

(dyfuzja)

17

Biegun wzrostu

Biegun wzrostu

Biegun wzrostu

Biegun wzrostu

Peryferia

Dziękuję za uwagę!

lhardt@wne.uw.edu.pl