Czy rozwój mowy mojego dziecka przebiega

prawidłowo ?

Opracowała B. Szczepańska

nurologopeda

Mowa

Mowa jest dźwiękowym porozumiewaniem się

ludzi. Jest ona procesem jednolitym, ale

zależnie od aspektu badań można w nim zależnie od aspektu badań można w nim

wyodrębnić czynności nadawania mowy i

czynności odbioru mowy oraz wytwór mówienia i

rozumienia czyli tekst. (L. Kaczmarek 1982).

Proces rozwoju mowy

� W procesie rozwoju mowy istotną role spełniają

trzy grupy czynników: tzn. biologiczne,

psychologiczne, społeczne.

Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną. � Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną.

Człowiek nabywa ją w ciągu swego życia

osobniczego w kontakcie z mówiącymi ludźmi

(B. Rocławski 1983).

Prawidłowy rozwój mowy

L. Kaczmarek (1982) wyodrębnia cztery okresy kształtowania mowy dziecka:

� Okres melodii

(sygnału-apelu: 0-1 r. ż.)

� Okres wyrazu

(sygnału jednoklasowego: 1-2 r. ż.)

� Okres zdania

(sygnału dwuklasowego: 2-3 r. ż)

� Okres swoistej mowy dziecięcej

(swoistych form językowych 3- 7 r. ż)

Okres melodii 0-1 r.ż.

� Około 2 m-ca życia ( kiedy dziecko leży zaczyna głużyć.( gruchać)wydaje

gardłowe dźwięki typu k, g, ch. Jest to czynność odruchowa nie związana

ze słyszeniem, dziecko leżąc „gulgocze” ślina, tylna część języka styka się

z podniebieniem.

� Zatem obserwujmy dziecko bo w tym okresie powinno: budzić się przy

głośnych dźwiękach, reagować strachem lub mrużyć oczy przy głośnych

dźwiękach. W 2 m- cu życia powinno reagować uśmiechem na widok osoby

bliskiej oraz głużyć.

� Między 5 a 6 miesiącem życia (kiedy dziecko jest gotowe do siadania)

zaczyna ono gaworzyći ta czynność jest świadoma, pod kontrola słuchu-

dziecko bawi się dźwiękami typu : ma, mu, da, di.

� Uwaga: Dzieci głuche nie gaworzą lub z poważną wada słuchu.

Zatem obserwujmy dziecko, gdyż w tym wieku

powinno:

� Zwracać uwagę w kierunku źródła dźwięku np. czyjegoś głosu,

zabawek, szczekanie psa.

� Reaguje na zmiany głosu osób im bliskich.

� Budzi się z lekkiego snu, gdy ktoś mówi.

Gaworzy,� Gaworzy,

7- 12 miesiąc

� Między 7-12 miesiącem życia dziecko zaczyna łączyć sylaby w

większe grupy.

� Ok. 1 r. z pojawiają się pierwsze słowa mama, tata, baba, kota, itp..

� Dziecko rozumie proste polecenia: daj, chodź, nie wolno itp.

Okres wyrazu 1-2 r. ż.

� 1-2 rok życia dziecko wymawia samogłoski ustne a, o , e, u, i y oraz spółgłoski p, b, m, d, t, także zmiękczenia pi,bi, mi,

� Umie zaprzeczyć – „ nie”, „ nie- ce”� Umie zaprzeczyć – „ nie”, „ nie- ce”

� Potrafi pokazać części ciała.

� Naśladuje odgłosy zwierząt.

� Wypowiada od kilku do kilkudziesięciu słów, próbuje składać po dwa słowa np.. „ chodź da, da , duda dyda da,

Okres zdania 2-3 r. ż

� Pojawiają się proste zdania

� Dziecko trudniejsze głoski zastępuje łatwiejszymi do wymówienia (dokonuje substytucji)

� Występuje upraszczanie grup spółgłoskowych Występuje upraszczanie grup spółgłoskowych

� Brak wyraźnych końcówek w wypowiadanych wyrazach

� 3 rok życia pojawiają się proste zdania, dziecko wymawia samogłoski nosowe: ę, ą i spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł, pojawiają się spółgłoski s, z, c, dz

� Słownik dziecka jest coraz bardziej bogaty, buduje zdania pojedyncze, recytuje krótkie wierszyki, śpiewa proste piosenki.

Aby chronić prywatność użytkownika, program PowerPoint uniemożliwił automatyczne pobranie tego zewnętrznego obrazu. Aby pobrać i wyświetlić ten obraz, kliknij przycisk Opcje na pasku komunikatów, a następnie kliknij opcję Włącz zawartość zewnętrzną.

Okres swoistej mowy dziecięcej 3-7 r. ż

� Zjawiska występujące w wypowiedziach dziecka:

metatezy, asymilacje, kontaminacje, substytucje

� Dziecko 4 letnie powinno umieć opowiedzieć zdarzenie

czy bajkęczy bajkę

� 5 r.ż wypowiedzi zrozumiałe dla otoczenia Dziecko w

tym wieku może jeszcze nie wymawiać /r/, /sz,ż,cz,dż/ -

jest to norma rozwojowa pod warunkiem, iż jest

prawidłowa budowa anatomiczna narządów

artykulacyjnych i dziecko dobrze słyszy

� 6 r. ż poprawna wymowa sz, ż, cz, dż, r3-5 r.ż.

Uwaga !

� Ponieważ z reguły dziecko między 3-5 r.ż.

rozpoczyna swą edukację przedszkolną, a w związku

z tym zapewne częściej choruje (infekcje górnych

dróg oddechowych, zapalenia uszu, rodzice dróg oddechowych, zapalenia uszu, rodzice

dowiadują się, iż dziecko może być alergikiem lub

jest przerośnięty trzeci migdał) ważne jest

wykonywanie profilaktycznego badania słuchu,

chociaż raz w roku

7 rok życia

� Prawidłowa wymowa wszystkich spółgłosek i

samogłosek języka polskiego.

Jakie mogą być przyczyny wad wymowy ?

� Nieprawidłowa budowa narządów mowy np: rozszczep

warg i podniebienia, krótkie wędzidełko podjęzykowe

� Niska sprawność narządów mowy (warg, języka,

podniebienia miękkiego, żuchwy)podniebienia miękkiego, żuchwy)

� Zaburzenia słuchu fizjologicznego i fonetyczno-

fonematycznego

� Dysfunkcja ssania, połykania i oddychania

� Wady zgryzu

� Częste infekcje kataralne, zapalenia uszu

Wady zgryzu.

� Zgryz : otwarty, krzyżowy, przodozgryz, tyłozgryz, protruzja, retruzja.

� Przyczyny: długie ssanie smoczka lub picie przez butelkę, próchnica, stąd ubytki w przez butelkę, próchnica, stąd ubytki w uzębieniu, ( dzieci poddawane częstej antybiotykoterapii lub na lekach sterydowych są bardziej narażone na próchnicę. Uwarunkowania dziedziczne, połykanie typu dziecięcego, słaba pionizacja języka, ustny tor oddechowy.

Jak zapobiegać wadom zgryzu?

� Dbać o ząbki dziecka, nie dopuszczać do próchnicy

(lakowanie ząbków)/ lub jeśli się pojawi leczyć

� Nie podawać smoczka lub zminimalizować jego używanie

(nie stosować dłużej niż do 1 r.ż; najlepszy moment na (nie stosować dłużej niż do 1 r.ż; najlepszy moment na

odstawienie smoczka to czas między 7-10 m-cem życia)

� Powyżej 1 r.ż. ograniczyć podawanie papkowatych artykułów

i przede wszystkim picie z butelki. Należy uczyć dziecko pić z

kubka (nie wprowadzać kubka z dzióbkiem)

� W razie potrzeby udać się na konsultację ortodontyczną

Ustny tor oddechowy.

� Przyczyny:

� Częste infekcje górnych dróg oddechowych-brak drożności nosa;

� Przerośnięty trzeci migdał;

� Dzieci alergiczne są bardziej narażone na oddychanie przez usta

� Jak można zapobiegać:

� U maluszków zakładać czapeczki zawiązywane pod brodą;

� Dbać o drożność noska-czyścić gruszką, zakraplać solą morską, uczyć

wydmuchiwać nosek, nawilżać powietrze w pokoju;

� Odpowiednio układać podczas snu- na boku lub poduszka pod główkę;

Wędzidełko językowe

� Skrócone wędzidełko językowe: znacznie, srednio, nieznacznie.

� Konsekwencje skróconego wędzidełka:

� Brak pionizacji języka;

� Wady zgryzu

� Trudności w uzyskaniu głosek „górnych”, czyli /l/, /t, d/,/sz,ż,cz,dż/, /r/

lub tylnojęzykowych /k,g/.

� Większa predyspozycja do wymowy międzyzębowej;

� Ocena wedzidłka i co robić?

� Masaż logopedyczny ( bywa skuteczny w srednim i nieznacznym

stopniu)

� Podcięcie wedzidełka tzw frenotomia.

Najczęściej spotykane wady wymowy

u dzieci w wieku przedszkolnym

� Seplenienie ( min. proste, międzyzębowe,

boczne)

� Kappacyzm/Gammacyzm

� Mowa bezdźwięczna

� Reranie ( min. zastępowanie głoski r przez l lub

j, r francuskie, r gardłowe, r wargowe, wymowa

międzyzębowa, wymowa boczna)

„ Nie możesz zatrzymać żadnego dnia ,ale możesz go nie stracić."