Roji Welat 11

ئۆرگانی پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستانساڵی 1 | ژمارەی 11 | 2011/10/20 | نرخ: 1500 دينار | گۆڤارێکی مانگانەیە

رێبەر ئۆجەالن: گەلی کورد سەردەکەوێسەرۆکی PÇDK لە )9(هەمین ساڵی تەمەنماندا کۆنگرەی پێنجەم دەبەستین

رژێمی ئێران هەرێمی کوردستان گیرودەی ماددە هۆشبەرەکان دەکات

لە دوو ساڵدا )7748( کورد لەالیەن حکومەتی ئەردۆغانەوە دەستگیر دەکرێن

ئەگەر ژنان بەهێز نەبن، ژیان رزگار نابێت

~

~ساڵی 1 | ژماره 11

2011/10/20

خاوەنی ئیمتیاز

PÇDK کۆمیتەی ڕاگەیاندنی

سەرنووسەر

ئەکبەر شەمسۆڵاڵ جهانگیر

بەڕێوەبەری نووسین

ئارام کەریم بابان

دەستەی نووسەران

فەهمی محەمەدسۆران حسینئامینه محەمەدچنوور غەریب

دیزاین

هێژا رۆژهەاڵتی

ژمارەی متامنه

446

بۆ پەیوەندی گرتنwww.PCDK.org

[email protected]

ناو نیشانکەرکوک، بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک

شرۆڤەی سیاسی:به ره و کۆنگره ی پێنجه می پارتی چاره سه ری دیموکراتی کوردستان 2

راپۆرتە هەواڵ:تورکیا؛ له ماوه ی )2( ساڵدا )٧٧4٨( که س له الیه ن حکومه تی ئه ردۆغانه وه ده ستگیر کراون 4

)4٨0(که س له ماوه ی ساڵێک له ئێران له سێداره دراون 5مه راسێمی پرسه و سه رخۆشی بۆ ژنه گه ریالی شه هید)نێرگز پیرۆت( بەڕێوە چوو 6

کۆنفرانسێک له هه ولێر له ژێر دروشمی »له پێناو چاره سه ری ئاشتیانه ی پرسی کورد له باکووری کوردستان و تورکیا« پێکهات ٨هاوواڵتی ئازادو یه کسان سیسته مێک له ده ره وه ی ده وڵه ت و ده سه اڵتداریه تی خۆی راده گه ینێت 11

دیدار و چاوپێکەوتن:رێبه ر ئۆجه الن: گه لی کورد سه رده که وێ 3

دیار غه ریب: له الی ئێمه به رپرسیارێتی و ئه رک خزمه ته نه ک ئیمتیاز 16جه میل بایک: گۆشه گیری سه ر رێبه ر ئۆجه الن به واتای راگه یاندنی شه ڕه 23

وتار و شرۆڤه:رێکخستنی که رکوکی PÇDK له پێناو چاره سه ری ئاشتیانه و رۆڵی رێبه ر ئۆجه الن سێمینارێکی ساز کرد 13

سلێمانی یادی شەهیدی نەمر »د. سیروان«ی کردەوە 14نه خشه ی پاکتاوکردنی کوردان یان پرۆژه ی کرانه وه ی ئاکه په 1٨

کورد و رۆژهه اڵتی ناوین و شۆڕش 21نیشتیمانپه روه رى 22

داگیرکردنی خاک و داگیرکردنی که سایه تی 2٧چه مکی سنوور له نێوان پیرۆزی و نه فره ت لێکراویدا 29

ته نیا چاره سه ری سیاسی به س نییه ؛ به ڵکو پێویسته الیه نه کانی شه ڕ ئاماده بن بۆ چاره سه ری ئاشتیانه 32خاوه نداریکردن له رێبه ر ئاپۆ خاوه نداریکردنه له ئه مڕۆ و داهاتووی گه لی کورد 33

شکۆمه ندی نه ته وه 35)MIT( هه واڵگری تورکی میت 36

کورد و که رکوک و مالکی؟! 3٨شه ڕی سپی له ژێر ناوی په یوه ندیه کانی کۆماری ئیسالمی و هه رێم 39

له ڕاستیدا ئه شق خۆی له خۆیدا به واتای مه زنترین ئێش و ئازار دێت ئه گه ر ژنان به هێز نه بن ژیان رزگار نابێت 42

ژنان:له پێناو کورداندا تیۆرییه کی نوێی ئـه شق ده خوڵقێنین 42

بەیاننامه:پێویسته رژێم و ده وڵه ته سه رده سته کانی سه رکوردستانیش بگۆڕدرێن 16

16

ئۆرگانی پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستانساڵی 1 | ژمارەی 11 | 2011/10/20 | نرخ: 1500 دينار | گۆڤارێکی مانگانەیە

رێبەر ئۆجەالن: گەلی کورد سەردەکەوێسەرۆکی PÇDK لە )9(هەمین ساڵی تەمەنماندا کۆنگرەی پێنجەم دەبەستین

رژێمی ئێران هەرێمی کوردستان گیرودەی ماددە هۆشبەرەکان دەکات

لە دوو ساڵدا )7748( کورد لەالیەن حکومەتی ئەردۆغانەوە دەستگیر دەکرێن

ئەگەر ژنان بەهێز نەبن، ژیان رزگار نابێت

~

Organî R

ageyandnî Partî Çareserî D

îmukratî K

urdistanJim

arey: 10 • Salî: 2011

شه هید نێرگز پیرۆت »ڤەژین مژده«

[email protected] | 2011/10/20 | 11 سەروتار~ | ژماره

پ��ارت��ی چ��اره س��ه ری دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان راپه ڕینه له ساڵیادی ل��ه )2002/3/5(دا و که دام��ه زرا، )1991(دا به هاری شکۆداره که ی خۆی کۆنگره ی پێنجه مین داهاتوو مانگی پێنج ئ��ه ن��ج��ام��دان��ی بێگومان ده دا. ئ��ه ن��ج��ام نوێیه دیارده یه کی نۆساڵدا له ماوه ی کۆنگره کوردستاندا؛ له باشووری سیاسی له کایه ی بۆ کۆنگره ئه نجامدانی ئێستا هه تا چونکه پارته سیاسیه کانی باشووری کوردستان بووه ته پارته کان به شی زۆری نه خوازراو و بابه تێکی خۆیدا له کاتی و ن��اوخ��ۆ پ��ه ی��ڕه وی پێی ب��ه هۆکاری بێگۆمان ن��اده ن. ئه نجام کۆنگره دره نگ خستنی کۆنگره ی پارته کان هه رچی نییه ، پرشنگدار و ئه رێنی دیارده یه کی بێت هه ر بۆیه تێپه ڕکردنی ئه م دیارده یه وبابه تێکی گرنگ و به بایه خه و ده توانێن وه کو پێوه رێک هه ر پارته کان. ناسینه وه ی بۆ بکه ین سه یری بۆیه پارتی چاره سه ری دیموکراتی کوردستان له سه ره تای دروستبوونیه وه ئه م بابه ته ی به هه ند و بکات تێپه ڕی داوه ه��ه وڵ��ی و وه رگ��رت��ووه ته مه نی نۆساڵه ی پارتی چاره سه ری دیموکراتی ئه م چاره سه رکردنی بۆ ئاماژه یه کوردستان

بابه ته .پارتی ئ��ه م��ه ، ه��اوک��ات��ی دیموکراتی چ��اره س��ه ری ک��وردس��ت��ان ل��ه س��ه ره ت��ای دروس��ت��ب��وون��ی��ه وه ، وه ک��و رێ��ک��خ��س��ت��ن��ێ��ک��ی ن��وێ��ی ئازادیخواز و دیموکراتخواز ت��ه ن��ی��ا ئ��ه ن��ج��ام��دان��ی به روکه شانه کۆنگره کانی به ڵکو پێوانه ، نه کردۆته ل��ه ه��ه ر ک��ۆن��گ��ره ی��ه ک��دا ه��ه وڵ��ی��داوه ب��ه دی��دگ��ا و ج��ی��ه��ان��ب��ی��ن��ی خ��ۆی��دا له ژیاندا بواره کانی سه رجه م بچێته وه و به پێی پێویست ئه نجام تێدا گۆڕانکاری گۆڕانکارییه ئ��ه م ب��دات. رێکخسته کانیشی ب��واره هه وڵیداوه واته گرتۆته وه . ک��ۆن��گ��ره ب��ه راس��ت��ی دی��ن��ام��ی��ک��ی گ��ۆڕان و هه ر بێت، پێشکه وتنه کان کۆنگره یه ک ه��ه ر ب��ۆی��ه

بۆ پارتی چاره سه ری بووه ته وێستگه یه ک بۆ قه ڵه مبازێکی نوێ.

که کوردستان دیموکراتی چاره سه ری پارتی ئه و و گه له که مان شۆڕشی پاشخانی له سه ر کوردستان ل��ه ه��ه رچ��وارب��ه ش��ی ئ��ه زم��وون��ان��ه ی ته مه نی له نۆساڵی دام��ه زرا. وه ری��گ��رت��ووه ، بێت رچه شکێن داوه هه وڵی هه میشه خۆیدا خه باتی شۆڕشگێڕانه گیانی و به ڕوحیه ت و دیموکراتی پێش بخات. هه وڵیداوه ئه م چه مکه تێپه ڕ بکات که پێی وایه خه باتی دیموکراتی ق��ورب��ان��ی و زه ح��م��ه ت��ی ئ��اس��ان��ه و خه باتێکی چاالکی و به خه بات ئه وه شی نییه و پێویست ئه گه ر نییه تێدا گومانی سه لماندووه . خۆی پێشه نگایه تی پارتی چاره سه ری و رێکخراو و که سایه تیه ئازادیخوازه کانی تر نه بوایه ، ئه مڕۆ نه ده خولقا. واته له و دڵۆپه دڵۆپه رابردوو ده ریای ب��ووه . ه��ه ر بۆیه ئ��ه م��ڕۆی تێکۆشان دروس��ت چاره سه ری پارتی کۆنگره یه ی ئ��ه م ئه رکی دیموکراتی کوردستان ئه وه یه که هه م له رووی تێکۆشانی ل��ه رووی هه میش رێکخستنیه وه خاوه نداری بتوانێت دیموکراتیه وه و نه ته وه یی هاتوون. به رهه م که بکات پێشکه وتنانه له و واته ئه رکی ئه م کۆنگره یه ی پارتی چاره سه ری پڕبایه خه ن. و گرنگ کوردستان دیموکراتی ئه و شه ره فی کۆنگره ش ئه ندامانی بۆیه هه ر رووب��ه رووی و به رده که وێت به رپرسیارێتیه یان ئه م پرسانه ده بنه وه . ئایا کۆنگره ده توانێت رۆڵ پرسه کانی سه رجه م له چاره سه رکردنی ببینێت به و هێنان کۆتایی و ک��وردس��ت��ان ب��اش��ووری بارودۆخه ناجێگیره ؟ ئایا کۆنگره ده توانێت ببێته هیوایه ک بۆ بونیادنانه وه ی باشووری کوردستان به سیسته م و کۆمه ڵگاوه ؟ ئایا کۆنگره ده توانێت ئازادانه ی ئیراده ی له په ره پێدانی هه بێت رۆڵی گ��ه ل��ه ک��ه م��ان ل��ه ب��اش��ووری ک��وردس��ت��ان��دا بۆ ئایا خۆبه ڕێوه بردن؟ و پرسه کانی چاره سه ری وه رچه رخانی خاڵی ببێته ده توانێت کۆنگره ب��ۆ چ��اره س��ه رک��ردن��ی س��ه رج��ه م ئ��ه و پرسانه ی هه رێمی له نێوان ماونه ته وه به هه ڵواسراوی که کوردستان و به غداددا؟ ئایا کۆنگره ده توانێت رۆڵێکی هه بێت له په ره پێدانی خه باتی نه ته وه یی و هه نگاونان بۆ به ستنی کۆنفرانسی نه ته وه یی و داڕشتنی ستراتیژییه کی نه ته وه ییدا؟ ئاشکرایه ئه م پرسانه و چه ندین پرسی تر رووبه رووی پارتی چاره سه ری و سه رجه م ئه و پارتانه ده بێته وه که له م قۆناخه دا کۆنگره ده به ستن. هه ر بۆیه ئه م

واڵمی که ئه رکێتی ک��ۆن��گ��ره "PÇDK"ش ده توانێت کۆنگره لێره وه ب��دات��ه وه . پرسانه ئه م پارتی و تێکۆشانی گه ل مێژووی شایسته ی

چاره سه ری دیموکراتی کوردستان بێت.

یاس

سیی

ڤه رشۆ

به‌ره‌و‌کۆنگره‌ی‌پێنجه‌می‌پارتی‌چاره‌سه‌ری‌دیموکراتی‌کوردستان

پارتی چاره سه ری دیموکراتی کوردستان له سه ره تای دروستبوونیه وه ، وه کو رێکخستنێکی نوێی

ئازادیخواز و دیموکراتخواز ته نیا ئه نجامدانی

کۆنگره کانی به روکه شانه نه کردۆته پێوانه ، به ڵکو له هه ر کۆنگره یه کدا هه وڵیداوه به دیدگا و جیهانبینی خۆیدا له

سه رجه م بواره کانی ژیاندا بچێته وه و به پێی پێویست گۆڕانکاری تێدا ئه نجام بدات. ئه م گۆڕانکارییه بواره رێکخسته کانیشی

گرتۆته وه . واته هه وڵیداوه کۆنگره به راستی دینامیکی گۆڕان و

پێشکه وتنه کان بێت، هه ر بۆیه هه ر کۆنگره یه ک

بۆ پارتی چاره سه ری بووه ته وێستگه یه ک بۆ

قه ڵه مبازێکی نوێ

“

“

3 ~ | [email protected] | 2011/10/20 | 11 ژماره ديدار

رێبه‌ر‌ئۆجه‌الن:گـــــــه‌لی‌کـــــورد‌ســــــــــه‌رده‌کــــــــــه‌وێ

ئا: ~

رێ��ب��ه ری گ��ه ل��ی ک��ورد ب��ەڕێ��ز )ع��ب��دوڵ��ا مانگ )7( ت��ێ��پ��ه رب��ون��ی دوای ئ��ۆج��ه الن( به چ��اوی ت��وان��ی رۆژی)2011/10/12( حه وت دوای ئۆجه الن بکه وێ. بنه ماڵه که ی بنه ماڵه که ی ئه ندامانی ب��ه چ��اوی مانگ

ده رکه وت و چه ندین په یامی گرنگ ده دات. ئ��ۆج��ه الن ده ڵ��ێ��ت:" م��ن ل��ه و ب��اوه ڕه دام که هه ڵوێسته کانی ئه م دواییه ده که ونه چوارچێوه ی شێوه یه کی به ده ک��ه م داوا و قۆناغه وه یه ک هه نوکه یه دا دۆخه ئه م له گه ڵ مامه ڵه جددی ب��ک��رێ��ت" و ه��ه روه ه��ا ب��ۆ ئ��ه وه ی ک��ۆت��ای��ی به خوێنڕشتن بێت، من ئاماده م هه رچی پێویست

بێت ئه نجامی بده م".رێبه ر ئۆجه الن قۆناخی هه نۆکه یی به م شێوه یه شرۆڤه ده کات:" له دۆخی هه نۆکه یدا، ده وڵه ت به دوای به ده ستخستنی به رژه وه ندی سیاسییه وه یه . ماوه یه کی دورودرێژه ، کۆتاییان به دیداره کانی به په یوه سته هه ڵوێسته ش ئ��ه و هێناوه . ئیمه لێره چاوپێکه وتنانه ی ئه و ئێستاوه . پێواژۆی چوون، ئاستێک تا ئه نجامدران ئێمه له گه ڵ نازانم به ست. بن گه یشتوونه ته ئێستا ب��ه اڵم یان ده ستپێده که نه وه دیدارانه ئه و تر جارێکی بێت و ده ستپێبکه نه وه ، منیش ئه گه ر به اڵم نا، ده ڕژرێ، خ��وێ��ن��ه ی ئ��ه و ل��ه پ��ێ��ن��او ڕاگ��رت��ن��ی بن ئه م ده ده م". ئه نجامی بێت له ده ستم ئ��ه وه ی له الیه ن له چاوپێکه وتنه کانیش به ستگه یانده ده وڵه ته وه وه کو هه ڕه شه له دژی خۆمان ده بینین. بۆ ده ڵ��ێ��ت:" پرسه که شدا چ��اره س��ه ری له پێناو ئه وه ی کۆتایی به ڕشتنی فرمێسکی دایکانی پێویسته ده وڵ��ه ت و ب��ێ��ت، گ��ه ری��ا و س��ه رب��از چ��اره س��ه رک��ردن��ی چ��وارچ��ێ��وه ی ل��ه حکومه ت پرسه که دا بجوڵینه وه . له و پیناوه دا من ئاماده ی ڕاپه ڕاندنی هه ر ئه رکیکم. ئیدی ناتوانن گه لی له ناو جۆراوجۆر، پیانگێڕی به ڕێگه ی کورد به سه ر شێوه یه ک هه موو به هه رچه نده ب��ه رن. گه لی ناتوانن ب��ه اڵم ده ده ن، ک��ورددا گه لی بنبه ستکردنی به ئێستاش ب��ه رن”. له ناو کورد بکه ن، هه ڕه شه ده یانهه وێ چاوپێکه وتنه کان چاوپێکه وتنه کاندا له من شتانه ی ئه و به اڵم گوتومه ، ئێستاش دوباره یان ده که مه وه و خاوه ن بزانرێت که هه موو پێویسته قسه کانی خۆمم.

شتێک په یوه ندی به هه ڵوێستی ئێمه وه نییه . ئه گه ر گرنگه . کێشه یه کی کورد، کێشه ی کات ئه و بێ ده ستپیکرد تێکۆشانمان ئێمه پێویسته ده بێ. ئێمه به ڕێگه ی چاره سه ریش ئه گه ر بزانێت. ب��اش ئ��ه وه که سێک هه موو کێشه یه مان ئ��ه م م��ن و پ��ه ک��ه ک��ه ق��ه ن��دی��ل، ده ت��وان��ی��ن ئ��ێ��م��ه ش ه��ه ر ڕوو، خ��س��ت��ب��ی��ت��ه چاره سه رییه کی ئ��ه وه ش بکه ین. چاره سه ری

مایه ی ببێته به باشی ده بێ و دیموکراتیانه یه تیگه یشتن".

ئامانجی ده وڵه ت له ئه ساسدا په که که یه ، به اڵم ئه وان له بیر ده که ن که په که که له

ڕاستیدا کورد خۆیه تیرێ��ب��ه ری گ��ه ل��ی ک��ورد ئ��ۆپ��ه راس��ی��ۆن��ه س��ی��اس��ی��ه ک��ان��ی��ش ک��ه ل��ه م م��اوه ی��ه دا رووی��ان ده ڵێت:" و هه ڵده سه نگێنێت ک��ردووه له زیادبوون بەڕێوەبەرانی به ده په ، شاره دار، سیاسه تمه دارانی ئه و و م��ه ده ن��ی کۆمه ڵگای ڕێکخراوه کانی به په یوه ندیان کاتێک هیچ ک��ه که سانه ی به ئه و که سانه ده گیردرێن. نه بووه ، په که که وه خاوه ن سیاسیدا گۆڕه پانی له ئاشکرا شێوه ی ت��ێ��ک��ۆش��ان��ن. ڕاس��ت ن��اب��ێ ک��ه ئ��ه و که سانه ببه ستنه وه به په که که و که جه که وه ، ئه وه ته نها بیانووە. پێویسته له زوترین کاتدا ئه و که سانه ئه ساسدا له ده وڵ��ه ت ئامانجی بکرێن. ئ��ازاد په که که یه ، به اڵم ئه وان له بیر ده که ن که په که که له ڕاستیدا کورد خۆیه تی. وا بیرده که نه وه که چۆن گه لی کورد له ناوبه رن، به اڵم ده بێ باش بزاندرێت، ئاشتی و چاره سه ری کێشه که ته نها به دیالۆگ پێکدێت. ئه گه ر هه ڵوێستیکی به و تا کۆتایی پشتیوانی ئێمه بنوێندرێت، شێوه یه لێده که ین. ئێمه له چاوپێکه وتنه کانی ڕابردوودا، خستۆته چاره سه ری بۆ خۆمان پێشنیاره کانی

ڕوو".

کلیل له ده ستی ئێمه دا نییه ، به ڵکو له ده ستی کاربه ده ستانی ده وڵه تدایه

هه روه ها سه باره ت به ئه گه ری ده ستپێکردنه وه ی دی��داره ک��ان ل��ه داه��ات��وودا ئ��ۆج��ه الن ده ڵ��ێ��ت:" ل��ه ده س��ت��ی ل��ه دۆخ��ی ه��ه ن��ۆک��ه ی��ی��دا، کلیل

کاربه ده ستانی له ده ستی به ڵکو نییه ، ئێمه دا کات ئه و بکه نه وه ، ده رگ��ا ئه گه ر ده وڵه تدایه . چاوپێکه وتنه کان ده ستپێده که نه وه . بۆی هه یه له به سه ردا ئاڵوگۆڕی هه موو شتێک داهاتوودا بێت. له م قۆناغه ی ئێستادا، هیچ شتێک نییه ئێمه بیڵێین. بۆی هه یه ڕێ له به رده م دیالۆگ بکریته وه و چاره سه رییه کی دیموکراتیانه پێکبێت و هاوکاتیش ئه گه ری قوڵبونه وه ی شه ڕیش له ئارادایه و بۆی هه یه خوێنی زیاتریش بڕژرێت. ئامانجی ئێمه ئه وه یه که کۆتایی به خوێنڕشتن یه کایه نه به هه ڵوێستێکی ئ��ه وه ب��ه اڵم ب��ێ،

پێکنایه ت، پێویسته ڕێمان له به رده م بکه نه وه .ئ��ۆج��ه الن ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ب��ه ه��ه ڵ��وێ��س��ت��ه تورکیش چاپه مه نیه کانی شه ڕئامێزیه کانی چاپه مه نی ده ڵێ�ت:" و نیشانده دات ناڕه زایی تورک و نوسه رانی رۆژنامه کان ده ڵێن، ئێمه دیداره کان، بنبه ستکردنی هۆکاری بوینه ته نه کردووه ، بنبه ست قۆناغه که مان ئێمه به اڵم ده بێت نوسه ران راستیه کان به دروستی بنووسن. ئه و شتانه ی که ئێستا ده ینووسن هیچ سودێکی بۆ ئاشتی نییه ، ئه گه ر له ئێستا به دواوه ئه و شته ی سودی بۆ ئاشتی هه یه بنوسن، باشتره . ئێستاش به هۆی هه ڵوێسته کانی حکومه ته وه چی ن��ازان��رێ و ئاسته نگکراون دی��داره ک��ان کاتێک دیداره کان له گه ل بنه ماڵه و پارێزه ران ده ڵێن ک��ه بانگه شانه ش ئ��ه و ده س��پ��ێ��ده ک��ات. بڕاوه ته وه ، سزای ژووری تاکه که سی بۆ من خۆم رێ��زی و س��او و راستییه وه له دوورن پێشکه شی گه له که م ده که م و ده ڵێم که گه لی

کورد سه رده که وێ.جێگای ئاماژه پێکردنه که ئه م چاوپێکه وتنه ش پاش )78( رۆژ که هیچ زانیاریه ک له سه ر

رێبه رئۆجه الن نەزانرا پێکهاتووه .

[email protected] | 2011/10/20 | 11 راپۆرتە هەواڵ~ | ژماره

که سیاسیه کان ئ��ۆپ��ه راس��ی��ۆن��ه ئ��اک��ام��ی ل��ه ده ستی )2009(وه ساڵی نیسانی ل��ه )14(ی فاشیزمی ئاشکرا شێویه کی ب��ه پ��ێ��ک��ردووه ، حکومه تی ئاکه په نیشان ده دات. کۆمیسیۆنی حقوق و مافی مرۆڤی به ده په رایده گه ینێت که له ماوه ی )2( ساڵدا )7( هه زار و )748( که س له و ژماره یه )3( هه زار و ده سبه سه ر کراون و

)895( که سیان زیندانی کراون."م��ه راڵ دان��ش ب��ه ش��ت��اش" ب��ه رپ��رس��ی��اری به ده په مرۆڤی مافی و حقوق کۆمیسیۆنی ئاکامی ئۆپه راسیۆنه کانی له ناوبردنی سیاسی پێی ب��ه ده ک��ات. ئ��اش��ک��را ب��ۆ ڕای گشتی لێدوانه که ی به شتاش له رۆژی )14(ی نیسانی که س )748( و )7(ه��ه زار )2009(وه ساڵی ل��ه و ژم��اره ی��ه )3( ه��ه زار ده سبه سه ر ک��راون و ئه مه ش و ک��راون زیندانی که سیان )895( و به شێوه یه کی ئاشکرا؛ ژماره ی ده سبه سه رکراوان له م��اوه ی )6( مانگی راب��ردوودا، فاشیزمی

ئاکه په نیشان ده دات.به و پێیه )4( هه زار و )148( که س ده سبه سه ر کراوان و له و ژماره یه )548( که سیان زیندانی کراون. له لێدوانه کەدا ئاکامی ئۆپه راسیۆنه کانی

شێویه ب��ه و م��اوه ی��ه دا ل��ه و سیاسی له ناوبردنی سێپته مبردا )22( ل��ه ڕۆژی ڕاده گ��ه ی��ه ن��رێ: )3( که ده سگیرکران له شرناخ ک��ه س )47(که سیان ش��اره داری به ده په ین. له رۆژی )23(ئیزمیر )30( که س له شاری ی سێپته مبردا که له نێواندا ئه ندامانی ئه نجوومه نی به ده په و ئه ندامانی ده سەتەی به ڕێوه به ری به ده په یه تێدایه

ده ستگیر کراون.له ڕۆژی )1(ی ئۆکتۆبه ردا له شاری دیلۆک هاوسه رۆکی رێکخستنه کانی به ده په ی ئه و شاره ئه نجوومه نی ئه ندامێکی و بەڕێوەبەر )4( و به ده په و سه رۆکی رێکخستنه کانی دوو ناوچه ی ئه و ش��اره و به گشتی )20( که س ده ستگیر کراون. له رۆژی )1(ی ئۆکتۆبه ردا له تاتوان رێکخستنی هاوسه رۆکی و ش��اره دار جێگری که س )11( گشتی ب��ه ناوچه که ب��ه ده پ��ه ی

ده ستگیر کراون.له ئۆکتۆبه ردا )3(ی و )2( ڕۆژه ک��ان��ی له ئامه د ژمێریاری گشتی به ده په و )2( ئه ندامی ده سته ی بەڕێوەبه رایه تی و جێگری هاوسه رۆکی ب��ه ده پ��ه و )5( ب��ەڕێ��وەب��ه ری ل��ێ��ژن��ه ی ش��ار و به دپه ی رێکخستنه کانی سه رۆکی جێگری ش��اره داری ئه نجوومه نی ئه ندامانی و ئامه د که س )31( گشتی به ش��ار ئه نجوومه نی و

ده ستگیر کراون.له رۆژی )2(ی ئۆکتۆبه ردا شاره داری" دێرکا چیای مازی" "چاغار ده میره ڵ" ده ستگیر کرا. ئه سته نبول له ئۆکتۆبه ردا )3(ی ڕۆژی له )7( ئه ندامی ئه نجوومه نی به ده په و سه رۆکی رێکخستنه کانی چوارده ناوچه ی به ده په و )13( پێشوی بەڕێوەبه ری )9( و شار بەڕێوەبه ری به ده په به گشتی )115( که س ده ستگیر کراون.له رۆژی )4(ی ئۆکتۆبه ردا له مێرسێن سه رۆکی رێکخستنه کانی ئه و شاره و به گشتی )120( که س ده ستگیر کراون. به پێی ئه و ئاکامانه له له سەرۆک به و شێویه پرسیاری لێدوانه که دا، وەزیری تورک ئه ردۆغانیش ده کرێ؛ ئایا ئه وه دیموکراسی له په ره سه ندن دایه ، یان جمووجولی چه وساندنه وه و بێده نگکردنی بیروڕای جیاوازه ؟ ئایا سەرۆک وەزیر چاوپێکه تن له گه ڵ گیراوان له زینداندا ئه نجام ده دات؟ له ره وشی ئێستادا ئایاسەرۆک وەزیر سیاسه تمه دارێ که چاوپێکه تنی ل��ه گ��ه ڵ ئ��ه ن��ج��ام ب��دات، ده ب��ی��ن��ێ��ت��ه وه ؟ ئه گه ر هێرشه کان له دژی به ده په به رده وام بکه ن، ئایا بنچینه ی ده س��ت��ووری کێدا ل��ه گ��ه ڵ ئاکه په ده سته ب��ه و لێدوانه که ده ک��ات؟ ئ��ام��اده ن��وێ واژه یه کۆتایی پێده ێت که ده ڵێ:" له گه ڵ ئێمه

هاوده نگ ببه ".

»تورکیا«‌له‌‌ماوه‌ی‌)٢(‌ساڵدا‌)٧٧٤٨(‌که‌س‌له‌الیه‌ن‌حکومه‌تی‌ئه‌ردۆغانه‌وه‌‌ده‌ستگیر‌کراون

ئا: ~

5 ~ | [email protected] | 2011/10/20 | 11 ژماره راپۆرتە هەواڵ

)٤٨0(که‌س‌له‌ماوه‌ی‌ساڵێک‌له‌‌ئێران‌له‌سێداره‌‌دراون

له مانگی ئۆکتۆبری ساڵی ڕابڕدووه وه تا ئێستا، واتا له ماوه ی ساڵێکدا، )480( که س له ئێران، له الیه ن کاربه ده ستانی کۆماری ئیسامیه وه له ڕێکخراوی له الیه ن ئاماره ئه م دراون. سێداره چاالکانی مافی مرۆڤی ئێران و له ڕۆژی )10( ی ئۆکتۆبری ئه مساڵ، به بۆنه ی ساڵڕۆژی جیهانی

دژایه تی کردنی ئێعدام)سێداره ( باو کراوه ته وه .له راپۆرتی ڕێکخراوی چاالکانی مافی مرۆڤی ب��ه م ج��ۆره ه��ات��ووه :" له ڕۆژی )10(ی ئ��ێ��ران، ئۆکتۆبری ساڵی )2010(ه وه تا ڕۆژی )10(ی ئۆکتوبری ساڵی )2011(، )480(که س له الیه ن له سێداره ئیسامییه وه کۆماری کاربه ده ستانی خه ڵک چاوی له به ر که سیان )47( که دراون که سی )433( و دراون له سێداره ئاشکرا به و ژووره ک��ان��ی له و نهێنی شێوه ی به دیکه شیان هه مان پێی به دراون. له سێداره تاکه که سیدا راپۆرت، له به هاری ئه مساڵه وه تا ئێستا دادگاکانی دیکه یان که سی )442( ئیسامی، کۆماری سزای سێداره یان بۆ بڕیوه ته وه که له م ژماره یه ش،

)253(که سیان تا ئێستا له سێداره دراون.واڵتانی پێشه وه ی له ڕیزی ئیسامی، کۆماری جیهان دایه بۆ له سێداره دان و ئێعدامکردنی خه ڵک. له و نێوه دا کۆماری ئیسامی له ماوه ی سی و دوو ساڵ ده سه اڵتی خۆیدا به ه��ه زاران چاالکی

سیاسی و مه ده نی له سێداره داوه .ل��ه س��ێ��داره دان��ی چاالکێکی ن��م��وون��ه ش دوات��ری��ن ناوی" عه زیز خاکنه ژاد"، به بوو سیاسی کورد خه ڵکی شاری سه ڵماسی ڕۆژهه اڵتی کوردستان. ناوبراو که پێشتر به پێنج ساڵ زیندان سزا درابوو، زیندانی ل��ه راگ��ی��ران مانگ چه ندین دوای سێداره له ڕاب��ڕدوو هه فته ی کێرمان)کرمان(،

درا.ل��ه م��اوه ی دوو س��اڵ��ی ڕاب��ڕدووش��دا گه لێک له دیکه ی کورد مه ده نی و چاالکی سیاسی وه ک:" که سانی ناویاندا له که دراون سێداره فه رزاد حه یده ریان، هولی، عه لی شیرین عه له م که مانگه ر، فه رهاد وه کیلی، حه سه ن حیکمه ت ده میر، حوسێن خزری و فه سیح یاسه مه نی" به دی ده کرێن. جێی ئاماژه یه هه ر ئێستاش، گه لێک چاالکی سیاسی و مه ده نی کورد له زیندانه کانی له سه ره . له سێداره دانیان ئێران مه ترسی ڕژێمی له ڕۆژی ئه مڕۆدا، سزای له سێداره دان له )58( واڵتی جیهان جێبه جێ ده کرێ و له واڵتانی تر ئه م سزایه به شێوه یه کی کاتی راگیراوه . )%93(ی سزای له سێداره دان له واڵتانی ئێران، کۆریای و پاکستان س��ع��ودی، عه ره بستانی ب��اک��وور،

ئه مریکا به ڕێوه ده برێ.

ئا: ~


گه له که مان له باشوری کوردستان خاوه نداری له ڕۆڵه گیانبه ختکردوانی رێگای ئازادیخوازی خ��ۆی ده ک��ات. رۆژان��ی)3�2011/10/4( مه راسیمێک ک��ه س س��ه دان ئاماده بونی به ناسراو پیرۆت نێرگز هه په گه گه ریای بۆ مه راسیمه که ب��ەڕێ��وەچ��وو. م��ژده ڤه ژین به ل��ه الی��ه ن ک��ۆم��ی��ت��ه ی ش��ه ه��ی��دان پ��ارت��ی چاره سه ری دیموکراتی کوردستانه وه رێکخرا و س��ه دان ک��ه س له ش��ار و شارۆچکه کانی به مه راسێمه کەیان ک��وردس��ت��ان ب��اش��ووری مه راسێمی به شداربووانی له ناو کردەوە . سه ر سه رۆکی جێگری سه خۆشیه که دا پ��رس��ه و کوردستان دیموکراتی چ��اره س��ه ری پارتی

بەڕێز)نه جیبه عومه ر( به شداری کرد.ماوه ی دوو رۆژ مه راسێمی پرسه و سه رخۆشی بۆ گه ریای شه هید )نێرگز پیرۆت( ناسراو به )ڤه ژین مژده ( له گوندی مارادۆی بناری پرسه که ی دوو رۆژی دوای دان��را. قه ندیل به شکۆ مه راسیمێکی سێیه میندا رۆژی له گوندی له بێریتان شه هید گۆڕستانی له ب��ەڕێ��وە چ��وو. ب��ن��اری قه ندیل س��وره گ��وڵ��ێ سه دان که س به پێشه نگایه تی ژنان و دایکان چوونه رێپێوانێک به پرسه که وه شوێنی له نێرگز له که سایه تی شه هید و گۆڕستانه که گیانبه ختکراوانی سه رجه م ی��ادی پیرۆتدا

رێگای ئازادیان به رز راگرت.

ل��ه رێ��پ��ێ��وان��ه ک��ه دا وێ��ن��ه ی ن��ێ��رگ��ز پ��ی��رۆت، پۆسته ری رێبه ر ئۆجه الن و ئااڵی په که که دیموکراتی کوردستان پارتی چاره سه ری و به رز کرایه وه و دروشمه کانی شه هید نامرێ به گه یشتنیان ت��ا ئاپۆ س��ه رۆک ب��ژی و مه راسیمیمه که وت��رای��ه وه . گۆڕستانه که ب��ه خ��وڵ��ێ��ک راوه س��ت��ان ب��ۆ رێ��زگ��رن له ده ستی ئ��ازادی رێگای گیانبه ختکراوانی پێکرد و له سه ر ناوی کۆمیته ی شه هیدانی ئه حمه د( بەڕێز)عه بدۆلوه هاب )PÇDK(ه شه هیدی نێرگز، شه هید ووت��ی: و ئاخاوت ئ��ازادی پێناو ل��ه و ه��ه م��وو گه لی ک��ورده گه له که ی گیانیبه ختکرد و ئێمه ش پێویسته درێژه پێده ری رێگا و ئامانجی پیرۆزی ئه وان بین و ئه وه ش ته نیا له چوارچێوه ی یه کیتی نه ته وه یی و یه کرێزی گه لی کورددا پێکدێت. بەڕێز)شێخ ق��ه ن��دی��ل ش��اره وان��ی س��ه رۆک کرد. خه لکه که ی به خێرهاتنی مه حمه د( نه جیبه عومەر جێگری سه رۆکی پاشانیش ژنی ئه نجوومه نی ئه ندامی و په چه ده که ئازاد وێرای سه رخۆشی له بنه ماڵه و گه لی نێرگز ه��اورێ��ب��ازان��ی گ��ه ری��اک��ه و ک��ورد پیرۆتی وه ک شه هید هه موو گه لی کورد و وه کوو ژنه فه رماندار و قاره مان و پێشه نگی

ئازادی به ناو کرد.ن��ه ج��ی��ب��ه ع��وم��ەر ه��ه روه ه��ا ئ��ام��اژه ی به گیانبه ختکردوو گ��ه ری��ای ک��ه س��ای��ه ت��ی ووت��ی:" شه هید و ک��رد م��ژده (ی )ڤه ژین

ن��ێ��رگ��ز وه ک��و ک��چ��ه ت��ێ��ک��ۆش��ه رێ��ک له به ناوه شۆرش النکه ی به که ناوچه یه ک درێژایی به ناوچه یه ئ��ه م ب��ووه . له دایک تێکۆشانی گه لی کورد خزمه تی مێژووی به شۆرشی ئازادی گه له که مان کردوه و به بزووتنه وه ی تێکۆشانی ناو له به شدارییان رزگاریخوازی گه لی کورد به پێشه نگایه تی رێڕه وی ئه وان که سه لماندوویانه په که که ش��ۆڕش و ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕی��ی��ه ت��ی خ��ۆی��ان��ی شۆڕشێکی په که که ب��ه رن��ه داوه . مێژوویی هه موو ل��ه دژی ده ستپێکرد ناوچه یه دا له م و ک��ۆن��ه پ��ارێ��زی چه مکێکی و زێهنیه ت ڕاده ستبوون و ئه مه ش خۆله خۆدا شۆڕشیک شه هید داگیرکه ری. به به رامبه ر له بوو و ک��ورده گه لی ه��ه م��وو شه هیدی نێرگز کورد گه لی ئه وه ی که به هه ستکردن به هه یه گ��ه وره بنه ماڵه یه کی ب��ه پێویستی تێکۆشانی به و هه ڵگرت شۆڕی چه کی خ��ۆێ و چ��االک��ی��ی��ه ق��اره م��ان��ان��ه ک��ه ی له کوردستان باکووری له هه ڤااڵنیدا گه ڵ نه ته وه یی تێکۆشانی و یه کیه تی ئ��ااڵی ئێمه ش وه کوو گه لی کورد به رز کرده وه و و تێبگه ین باشی به په یامه له و پێویسته ئه و هه موو خۆمان نه ته وه یی یه کیه تی به به رامبه رمان له دوژم��ن��ان که پیانانه ی شه هید بکه ینه وه . پووچه ڵ ده به ن بەڕێوەی خۆیان تێکۆشانی به هه ڤااڵنی و نێرگز گه له که مان رزگاریخوازی بزووتنه وه ی له

مـــــــه‌راسێمی‌پرســـــــه‌و‌سه‌رخۆشی‌بۆ‌ژنه‌‌گـــــــه‌ریالی‌شه‌هید)نێرگز‌پیرۆت(‌بەڕێوە‌چــــــوو

ئا: ~


په که که و ئ��اپ��ۆ رێ��ب��ه ر پێشه نگایه تی ب��ه کورد گه لی دوژمنانی که پیانانه ی ئه و له ب��ۆ ناکۆکیه کانیان ه��ه م��وو س��ه ره ڕای ناوبردنی ئه م گه له بەڕێوەی ده به ن پووچه ڵیان ک��ردووت��ه وه . ش��ه ه��ی��د ن��ێ��رگ��ز وه ک��وو ژن��ه پێشه نگی ئازادییه بۆ تێکۆشه رێکی کورد هه موو ژنان و پێویسته له سه ره وه ی هه موویان ژنان و گه نجان به تێکۆشانی خۆیان درێژه پ��ێ��ده ری رێ��گ��ای ئ��ه و ش��ه ه��ی��ده و ه��ه م��وو بن. ئازادی گه له که مان شه هیدانی رێگای نه جیبه عومەر هه روه ها ئاماژه ی به وه ش کرد که ئه مڕۆ ئه و پیانانه به هه موو شێوه یه ک بەڕێوە ده برێت و پێویسته گه له که مان له هه ر چوار به شی کوردستان به هه ستیاریه وه مامه ڵه ل��ه گ��ه ڵ ب��ارۆدۆخ��ه ک��ه دا بکه ن و ووت��ی:" گه له که مان شۆڕشی و تێکۆشان ئه مڕۆ گه یشتووته ئاستێک که ئێدی هیچ هێز و الیه نێک ناتوانێت شکستی پێ بێنێت و هه ر رۆژ له سه رکه وتن نزیکتر ده بێته وه و ئه وه ش وای کرده وه که دوژمنانی گه له که مان په نا بۆ هه موو جۆره پیان و سیاسه تێک ببه ن بۆ قڕ کردن و له ناو بردنی ئه م گه له و ئاماژه ی به په المار و هێرشه سه ربازی و سیاسیه کان ک��رد ل��ه ه��ه م��وو ب��ه ش��ه ک��ان��ی ک��وردس��ت��ان. ناوبراو ئه وه شی ووت: "ئه و هێرش و په الماره ئامانجی ک��ه سه لماند ئ��ه وه ی هاوبه شانه داگیرکه رانی کوردستان هه موو گه لی کورد و ده ستکه وته کانیه تی و له و پێناوه شدا ته نانه ت

مندااڵن و ژنانیش ده که نه ئامانج، گۆشه گیری سه ر رێبه ر ئۆجه الن توندتر ده که نه وه و ناهێڵن پارێزه رانی چاویان پێبکه وێت و جارێکی تر بانگی له هه موو هێز و الیه نه کان کرد که بۆ به دستهێنانی مافه ره واکانی گه له که مان زووه هه رچی ده ستکه وته کان پاراستنی و

یه کێتی نه ته وه یی پێکبێنن .ل��ه درێ��ژه ی م��ه راس��ی��م��ه ک��ه دا ل��ه س��ه ر ن��اوی هه ر مه نگۆڕایه تی عه شیره تی و بنه ماڵه ی��ه ک ل��ه ب��ەڕێ��زان)ڕه س��ول م��ام��ه ڕی��ش و وێرای و ئاخاوتن محه مه د( قه یخا عه زیز مامه ڕیش ڕه سول ئاماده بوان، به خێرهاتنی وته یه کی پێشکه ش کردو ووتی:"ئێمه وه کو مه نگۆڕایه تی عه شیره ی و کار و که س خۆمان به سه ربه رز ده زانین و شه هید نێرگز و کوردستانه به شی چوار هه ر شه هیدی شه هیدی ئازادی نه ته وه یی گه لی کورده .

ع��ه زی��ز ق��ی��خ��ا ئ��ه ح��م��ه دی��ش ب��ه ن��اوی ه��ه م��ان ع��ه ش��ی��ره ت��ه وه ووت��ی:" گ��ه ری��ای گ��ی��ان��ب��ه خ��ت��ک��ردوو ن��ێ��رگ��ز پ��ێ��روت وه ک��و جێگای ک��ورده و گه لی هه موو شه هیدی

سه ربه رزی هه موو که س و کارییه .ده م ب��ه کاتژمێر دوو پ��اش مه راسێمه که و نامرن شه هید دروشمه کانی ووت��ن��ه وه ی ئاماده س��ه ردان��ی و ئاپۆ س��ه رۆک ب��ژی ب��وان ب��ۆ س��ه ر گ��ۆڕی گ��ه ری��اک��ان و به کۆتایی شه هیدان خانه ی کردنه وه ی سه ر

پێهات.

مـــــــه‌راسێمی‌پرســـــــه‌و‌سه‌رخۆشی‌بۆ‌ژنه‌‌گـــــــه‌ریالی‌شه‌هید)نێرگز‌پیرۆت(‌بەڕێوە‌چــــــوو

)نێرگز پیرۆت(، ناسراو به

)ڤه ژین مژده ( له دایکبووی

شاری قه اڵدزێیه و هاوکات له گه ڵ دوو هاوڕێبازی

تریدا له شه ڕێکدا له هه رێمی

به رواری سێرت له 2011/9/24 شه هید

بوو

“

“


کـۆنفرانسێـک‌له‌هه‌ولێـر‌له‌ژێر‌دروشمی‌»له‌پێناو‌چاره‌ســــه‌ری‌ئـــــــــاشتیانه‌ی‌پرســی‌کــــورد‌له‌باکووری‌کوردستان‌و‌تورکیا«‌پێکهات

و ل��ه ه��ه ول��ێ��ر )2011/9/23( ل��ه ب��ه رواری له الیه ن کۆنفرانسێک چ��وارچ��را له هۆتیل رێ��ک��خ��راوی"ڕا" ب��ۆ پرسه ن��ه ت��ه وه ی��ی��ه ک��ان و دیموکراتی چاره سه ری پارتی به هاوکاری کوردستان، نه ته وه یی کۆنگره ی کوردستان، که سایه تی سیاسی و سه ربه خۆ و ئاکادیمیا بەڕێز"عه بدوڵا پارێزه ری و سیاسه تمه دار و ع��ه ره ب ب��ه ڕه چ��ه ڵ��ه ک ئ��ۆج��ه الن"، سۆفیان بەڕێوە چوو. لە کۆنفرانسەکەدا رۆڵی بەڕێز ئۆجه الن له پێناو چاره سه رکردنی پرسی کورد دیموکراتیانه ئاشتیانه و به رێگای له تورکیا هه ڵسه نگێندرا و ده ستنیشان کرا که ئۆجه الن فاکته رێکی گرنگه بۆ چاره سه ری و هاوکات هه وڵه ئاشتیخوازیه کانی ناوبراویش به ئه رێنی نه ته وه یی کۆنگره ی ئه ندامی وه س��ف��ک��ران. کوردستان دکتۆر کامران به رواریش وته یه کی ده وڵ��ه ت��ی ه��ێ��رش��ه ک��ان��ی و ک��رد پێشکه ش کوردستانی ب��اش��ووری ل��ه م��ه ڕ ت��ورک��ی��ای کورد گه لی هه موو ل��ه دژی هێرش وه ک به ناو کرد و ووتی؛ ئه مه پیانێکی له دژی سه ر گۆشه گیری له الیه ک کورد نه ته وه ی بەڕێز ئۆجه الن توندتر ده که ن و له الیه کی تره وه گۆڕ به هێرشه کانیان ده ده ن بۆ سه ر باشووری ک��وردس��ت��ان، ب��ۆی��ه ئ��ه م ک��رده وان��ه جێگای شه رمه زارییه بۆ تورکیا و ریسوا و شه رمه زاریان ده ک��ه م. ک��ام��ران ب��ه رواری ووت��ی؛ په که که له پێناو راگه یاندووه ئاگربه ستی ج��اران زۆر به رقه راکردنی که شێکی ئاشتیانه ی پرسه که ، به اڵم مه خابن ده وڵه تی تورکیا هیچ واڵمێکی ئه رێنی ئه م داواکارییه نه داوه ته وه و درێژه به بزوتنه وه که ی له ناوبردنی کوردان و هێرش و ده دات. له کۆڕه که دا جێگری سه رۆکی پارتی نه جیبه کوردستان دیموکراتی چ��اره س��ه ری عومه ریش نه جیبه ئ��ام��اده ب��وو. ع��وم��ه ری��ش وته یه کی پێشکه ش کرد و ووتی: بۆ ئه وه ی چاره سه ری پێشبکه وێت، ده بێت به زۆترین کات ئۆجه الن رێبه ر به گۆشه گیری سه ر کۆتایی بهێندرێت و ده وڵه تی تورکیا له پێناو چاره سه ری سه ر بۆ به هێرشه کانی کۆتایی ئاشتیانه دا گه ل بێنێت و رێگای دیالۆگ بگرێته به ر. بێوچانه کانی له هه وڵه باسی نه جیبه عومه ر رێبه ر ده ڵ��ێ��ت:" و ده ک��ات ئۆجه النیش رێبه ر ئۆجه الن له پێناو چاره سه ری ئاشتیانه ی پرسی گه له که مان له تورکیا و رۆژهه اڵتی ناویندا به ده یان به رگرینامه ی نووسیووه و شه و نه خۆنی عه باس کوردیش سیاسه تمه داری کێشاوه ". ئه مینیش ده ڵێت:" تورکیا هه وڵه کانی ئۆجه الن بۆ چاره سه ری نابینێت، پێویسته تورکیا دان

به وه دا بێنێت که پرسی کورد هه یه و هه وڵی چاره سه رکردنیشی بدات.

پ��ارێ��زه ری ب��ەڕێ��ز ع��ه ب��دوڵ��ا ئ��ۆج��ه الن��ی��ش ووت��ی:" و ب��وو ئ��ام��اده له کۆنفرانسه که دا یاسای ل��ه و ئایینه کان ل��ه گ��ه الن مافی نێونه ته وه یه کاندا دابین کراوه . گه لی کورد که مافه که ی پێشێل کراوه و نکوڵی لێکراوه بۆ ئ��ه وه ش خۆمان بۆ و تێده کۆشێ مافه کانی به به رگریکاری ئۆجه الن ده زانین، چونکه به شێوه یه کی له یاسابه ده ر له کینیاوه ڕفێنرا و زیندانی کراوه . هه رچی سوفیانه ئه وه شی ووت: ئۆجه الن تێکۆشه رێکه بۆ مافی گه له که ی، چه ندین ساڵه کاری بۆ چارسه ری ئاشتیانه ی پرسی کورد و دیالۆگ کردووه . )12( ساڵه له نێو چوار دیواردایه ، هیچ وچانێکی نه داوه پرسیه که ، بۆ چاره سه ری ئاشتیانه له هه وڵی نابێنێ، من ئ��ه وه ت��ورک ب��ه اڵم ده وڵ��ه ت��ی وه ک پارێزه ری ئۆجه الن به رگری کردن له و وه ک شه ره فێک ده بینم بۆ خۆم، من له سه ر داوای خ��ۆم ب��ه رگ��ری ل��ه و ده ک��ه م ه��ەروەه��ا پارتی سه رۆکی وت��اری له کۆنفرانسه که دا چاره سه ری دیموکراتی کوردستان بەڕێز دیار

غه ریبیش خوێندرایه وه .ئه مه ش ده قی وتاره که یه تی:

له پێناو چاره سه ری ئاشتیانه ی پرسی کورد له تورکیا و باکووری کوردستان

بەڕێزان…پارت حکومییه کان، وده زگ��ا دام نوێنه رانی و الیه نه سیاسیه کان و رێکخراوه و کۆمه ڵه مه ده نییه کان، نوێنه ری ده زگاکانی راگه یاندن

و که سایه تیه سه ربه خۆکانمێژووییه کان به ڵگه وه ک��و ک��ورد گ��ه ل��ی رۆڵێکی دێرینه و گه لێکی سه لماندوویانه دی��ارو ب��ه رچ��اوی ه��ه ب��ووه ل��ه ئ��اف��ران��دن��ی دیرۆکی مرۆڤایه تیدا و کوردستانیش بووه ته فێری مرۆڤ لێره وه و مرۆڤایه تی النکه ی سه ره تاکانی ژیان بووه . هه تا ئێستاش کورد هه بێت چ��االک��ی به شدارییه کی ده خ��وازێ��ت مرۆڤایه تیدا. کۆمه ڵگای پێشبردنی له به ره و سیاسی سیسته می ئ��ه م��ه دا ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر جیهانی مامه ڵه یه کی ته ندروست وگونجاوی له گه ڵ کورد و دۆزه که یدا نه کردووه . ئه وه بوو له سه ده ی بیسته مدا سه ره ڕای بانگه شه کانی بریتانیای گه وره ، ئه مریکا وفه ره نسا و زۆرێک لە واڵتی تر سه باره ت به مافی گه الن، که چی )1923( له ساڵی که "ل��ۆزان"دا له په یمانی به سترا نه ک رێز له رابردووی کورد نه گیرا خۆی به ڵکۆ نه نرا، به ناسنامه که یدا دان و

چوارده وڵه تدا. به سه ر دابه شکرا وخاکه که ی کورد ئه وه ی وه کو غه درێکی گه وره به رامبه ر بینیووه و م��رۆڤ��ای��ه ت��ی م��ێ��ژووی و خ��ۆی ده یبینێ. هه ر بۆیه له و کاته دا کار ده کات بۆ هه ڵوه شاندنه وه ی ئه و په یمانه و چه سپاندنی ناسنامه و مافه کانی. له به رامبه ر ئه مه شدا ئه و ده وڵه تانه ی که کوردیان به سه ردا دابه ش کراوه که هه وڵیانداوه ورێبازێک شێواز به هه موو گه لی کورد له بۆته ی نه ته وه سه رده سته کاندا جیهانیه کانه ن��اوه ن��ده ه��ه رچ��ی بتۆێنێته وه ، ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ئ��ه م ب��ارودۆخ��ه زۆرب��ه ی کات هاوکاری ئه و ده وڵه تانه یان کردووه یان چاوی نوقاندووه . سیاسه ته کانیان له به رامبه ر خۆیان قوربانی ببێته ک��ورد وای��ک��ردووه ئ��ه م��ه ش

به ده ستی ئه م ده وڵه تانه وه .ئه م ئ��ه وه ی له به رامبه ر بەڕێز ئاماده بووانی به چاره سه ری دۆزی کورد تایبه ته دانیشتنه ل��ه ب��اک��ووری ک��وردس��ت��ان وت��ورک��ی��ا، منیش بابه ته که م له م چوارچێوه یه دا پێشکه ش ده که م و ئه و سه ره تا کورته به سه بۆ بابه ته که . جێگه ی له سه نته ری"ڕا" ده ستخۆشی که خۆیه تی بۆ پرسه نه ته وه ییه کان بکه م که له م کاته دا پرسێکی به مڕه نگه ی هه ڵبژاردووه بۆ تاووتۆی کردن و هیوادارم که ئه م گفتوگۆی ئێمه ببێته به رچاو روونیه کی زیاتر بۆ دۆزی گه له که مان رۆڵێک بتوانێت و کوردستان له باکووری ببینێ له چاره سه رکردنی دیموکراتیانه ی ئه م

دۆزه دا.ئاماده بووانی بەڕێز:

کۆماری جیهانیه کان هێزه ئ��ه وه ی دوای ت��ورک��ی��ای��ان وه ک��و م��ی��رات��گ��ری ده وڵ��ه ت��ی عوسمانلی په سند کرد و له هاوینی )1923(دا په یمانی"لۆزان"یان له گه ڵدا ئیمزا کرد، ئیتر کۆماری تورکیا خۆی له به رامبه ر جێبه جێ گه لی وتواندنه وه ی ل��ۆزان په یمانی کردنی له م بینیوه . به رپرس یه که م به پله ی ک��ورددا ک��ورددا له گه ڵ مامه ڵه ی گۆشه نیگایه وه کردووه . له )1924/3/3(دا یه که م هه نگاوی قه ده غه کردنی ئه ویش هه ڵهێنا، ب��واره دا له م زمانی کوردی، نوسین و خوێندنی کوردی و ب��اوک��راوه ی ک��وردی و ه��ه ڵ��وه ش��ان��دن��ه وه په رله مانی تورکیا بوو که به پێی ده ستووری س��اڵ��ی )1921(ه��ه ڵ��ب��ژێ��ردرا ب��وو و )72( ئه ندامی کوردی تێدا بوو. ئه مه ش به بڕیارێکی مسته فاکه مال ک��ه ک��ۆم��ار سه رۆکایه تی بوو له کاتێکدا ئه مه ده ک��رد. سه رۆکایه تی له کۆنگره کانی"ئه رزرۆم که مسته فا که مال رایگه یاند )1919(دا له ساڵی س��ی��واس" و و له تورکیادا هاوبه شن وک��ورد ت��ورک که ده ستووری ساڵی )1921(یش به ئاشکرا ئاماژه

ئا: ~


کـۆنفرانسێـک‌له‌هه‌ولێـر‌له‌ژێر‌دروشمی‌»له‌پێناو‌چاره‌ســــه‌ری‌ئـــــــــاشتیانه‌ی‌پرســی‌کــــورد‌له‌باکووری‌کوردستان‌و‌تورکیا«‌پێکهاتله دامه زراندنی ده ک��ات گ��ه الن هاوبه شی بۆ ئۆتۆنۆمیدا هه بوونی به مافی ودان تورکیادا

ده نێت بۆ گه الن له چوارچێوه ی تورکیادا. دواتر له )1924/4/20(ده ستووری نوێی تورکیا راگه یه ندرا و سیسته می کۆماری چه سپێندرا وتورکیا وه کو واڵتی تورک به ناو کرا. ئه مه وایکرد که کورد هه ڵوێست نیشان بده ن و داوای خه باتی پێناوه دا ل��ه م و بکه ن خۆیان مافی ب��ەڕێ��وە ببه ن. م��ه ده ن��ی، سیاسی وس��ه رب��ازی��ش دیارترین ئه و خه باتانه ی که کراون راپه ڕینی شێخ سه عیدی پیران له ساڵی )1925(، تێکۆشانی خۆیبوون که له ساڵی )1927(دامه زرا له لوبنان وبناغه ی شۆڕشی ئاگری"ئاراراتی"ی دانا که له ساڵی )1930(دا به رپا بوو، هه روه ها راپه ڕینی � ل��ه س��ااڵن��ی)1936 دێرسیمی ره زای سه ید 1937(دا بوون. بێجگه له مه تێکۆشانی مه ده نی له سااڵنی ج��ۆراوج��ۆر ب��ه ش��ێ��وازی سیاسی و بەڕێوە حه فتاکان کۆتایی هه تا په نجاکانه وه براوه . به پێ به ڵگه فه رمییه کانی تورکیا خۆی باس له وه ده که ن که له نێوان سااڵنی )1919(کوردییان )28(راپ��ه ڕی��ن��ی ،)1940( هه تا دامرکاندۆته وه وکۆتاییان پێ هێناوه ، هه ر بۆیه وله سه ریان دروستکرد کوردستان بۆ مه زاریان ده کرا پێوه خه یاڵی کوردستانه ی ئه و نوسی"

لێره دا له گۆڕنرا".ل��ه م م��اوه ی��ه دا س��ه دان ه��ه زار ک��ورد کۆچبه ر کران ه��ه زار کۆکوژ ده ی��ان ک��ران، وماڵوێران کورد رێبه ری و سه رکرده زۆر وژماره یه کی قۆناخه ئ��ه م ک��ورد بۆیه ه��ه ر دران. له سێداره له سه رگه لی س��وور به کۆکوژی ده ک��ات ن��او جیهانیه کان زلهێزه سیاسه ته دا ل��ه م ک��ورد. هاوکار و پشیوانی ده وڵه تی تورکیایان کردووه و له سه ر نه گرتووه له تورکیا ره خنه یان رۆژێ��ک ئه و کرده وانه ی له به ر ئه وه ی که هاوپه یمانیان

هه بووه .ک��ورد ئیتر )1940( ساڵی دوای قۆناخی رێکخراوی له رێگه ی کۆمه ڵه و ده خوازن زیاتر خۆیان که لتوورییه کانی مافه م��ه ده ن��ی��ی��ه وه ناراسته وخۆ؛ به شێوه یه کی ئ��ه وی��ش ب��پ��ارێ��زن، چونکه ڕێگه نه ده درا له سه ر بنه مای نه ته وه یی نه پارت نه رێکخراو و کۆمه ڵه دروست بکرێت و له م قۆناخه دا ده یان کۆمه ڵه و پارت و رێکخراو بۆ راده ی��ه ک رۆڵیان ده بینی تا دروستبوون و زیندوو ڕاگرتنی گه لی کورد، به اڵم ده وڵه تی نادیموکراتیه کانیه وه یاسا رێگه ی له تورکیا ئاسته نگی زۆری بۆ ئه م کۆمه ڵه و رێکخراو سه رکرده کانیانی و ده ک��رد دروس��ت پارتانه و له کونجی زیندان توند ده کرد. سه ره ڕای ئه مه پێداگیریان رێکخراوه کانی و ک��ورد گه لی له سه ر خه باتی مه ده نی و سیاسی ده کرد، ئه م

بارودۆخه وایکرد کوردی به ره و توانه وه ده برد و ئیتر باس له هه بوون یان نه بوونی کورد ده کرا. له ناوه ڕاستی حه فتاکان وسه ره تای هه شتاکاندا گه شبینترین کورد پێی وابوو به و ڕه نگه بچێت پاش سااڵنێکی که م کورد رووب��ه رووی نه مان به قۆناخی قۆناخه ئ��ه م بۆیه ه��ه ر ده ب��ێ��ت��ه وه ، بارودۆخه ئه م ده ک��ه ن. به ناو سپی کۆکوژی الوان��ی و ک��وردی��ه ک��ان رێکخستنه و پ��ارت کوردی خسته ناو هه وڵ و تێکۆشانی زیاتره وه ، وتێکۆشانه دا هه وڵ ئه و له ئه نجامی بوو ئه وه له کۆتایی حه فتاکاندا رێکخستنه کوردییه کان کوردستان سۆسیالیستی پ��ارت��ی ل��ه وێ��ن��ه ی" � ئ��ااڵی رزگ��اری � رزگ��اری � ک��اوا � پارتی دیموکراتی پارتی � کوردستان کرێکارانی رێکخستنی چه ندین و تورکیا" کورستانی ئه م تورکیا ده وڵه تی به اڵم تر گه شه یان کرد، گه شه کردنه ی رێکخستنه کوردییه کان و چه پ و دیموکراتخوازه کانی تورکیاشی پێ هه ره س )1980/9/12( به کوده تای بۆیه هه ر نه کرا، پێ ده س��ت س��ه رک��وت��ک��اری ت��ری قۆناخێکی )1982( ساڵی به ده ستووری ئه مه ش و کرد و یاساکانی ساڵی )1983(که تێیدا سه رجه م له هه موو ئه تنیکییه کان و ن��ه ت��ه وه ی��ی مافه

بواره کانی ژیاندا له کورد وگه النی تری تورکیا به هه ردوو به تایبه تی چه سپێنرا. ده ک��را، زه وت )2820( ژم��اره سیاسیه کانی پارته یاسای ب��اوک��ردن��ه وه ی یاسای )1983/4/24(و ی ژماره ی )2392(ی )1983/10/22( که تێیدا رێکخستنێکی سیاسی و پارت به هیچ رێگه ئه تنیکی و نه ته وه یی بنه مای له سه ر نادرێت دابمه زرێت یان باس له هه بوونی نه ته وه یی جیاواز باوکردنه وه شدا له یاسای و له تورکیادا بکات رێگه نادرێت به باوکردنه وه ی هیچ شتێک به

زمانی تورکی نه بێت.بێگۆمان ئه م کوده تا بۆ کۆتاییهێنان به کورد و دیموکراتخوازانی تورکیا بوو، ئه مه ش کوردی خسته ب��ه رده م دوو ب��ژاره وه ، یان په سند کردنی ئه و واقعه و خۆدانه ده ست چاره نووس بوو، که یا هه ڵبژارد، ئه مه یان رێکخراوه کان به شێکی خود رووب��ه رووی بوونه وه ی ئه و واقعه بوو که ئه م رێکخراوه کانیش و پ��ارت ت��ری به شێکی بژاره یان پێ باش بوو و هه ڵیان ب��ژارد. بژاری ی��ه ک��ه م خ��ۆڕاده س��ت��ک��ردن��ی ده وڵ��ه ت وپه سند کردنی توانه وه بوو، له به ر ئه وه لێره دا جێگه ی ب��ژاری ب��ژاری دووه م ک��ه نییه ، ب��اس ک��ردن هه بوو، جیا تێڕوانینی ئه ویش بوو، تێکۆشان به شێک له پارت و رێکخستنه کان پێیان وابوو دیبلۆماسیه وه خه باتی له رێگه ی پێویستە که تورکیا ناچار بکرێت که کورد په سند بکات ل��ه ک��ورد نکۆلێکردن له سیاسه تی ده س��ت و پێویسته واب��وو پێیان به شێکیشیان ب��ه رب��دات، دیبلۆماسی و سیاسی خ��ه ب��ات��ی ه��اوش��ان��ی بۆ سنوور به رخۆدانی چه کدارییه وه له رێگه ی سیاسه تی تواندنه وه ی ده وڵه تی تورکیا دابنرێت هه شتانه کاندا له سه ره تای وایکرد که ئه مه و کوردستاندا له باکووری ک��وردی جواڵنه وه ی ده وڵه تی هه ڵوێستدا. دوو به سه ر ببێت داب��ه ش ده کرد ئ��ه وه بۆ ئاماژه ی هه میشه تورکیاش سه رکوتکردووه جواڵنه وه یان )28( پێشتر که و رێ��گ��ه ن��اده ن ج��ارێ��ک��ی ت��ر ج��واڵن��ه وه ی��ه ک ل��ه دوای که ئ��ه وه ی س��ه ره ڕای سه رهه ڵبدات. کوده تای)1980( بێجگه له "پارتی کرێکارانی کوردستان" "په که که " پارتی رزگاری وکاوا و ژماره یه ک رێکخستنی تر له گه ڵ به رپاکردنی تێکۆشانی چه کداریدا بوون، به اڵم دواتر دژواری بارودۆخه که نائۆمێدی کردن له م تێکۆشانه و ب��وو له سه ر ئ��ه م تێکۆشانه ، ئ��ه وه ی که س��وور په که که بوو. لێره دا گرنگه ئاماژه بۆ ئه وه بکه ین چه کداری، خه باتی هاوشانی "په که که " که وتورکیا کوردستان باکووری له ناوخۆی هه م هه م له ده ره وه ی کوردستانیش تێکۆشانی سیاسی هاوشانی په که که ده ب��رد. بەڕێوە مه ده نی و

Ûخه باتی سیاسی، جه ماوه ری، دیبلۆماسی

ئۆجه الن تێکۆشه رێکه بۆ مافی گه له که ی، چه ندین ساڵه کاری بۆ چارسه ری ئاشتیانه ی پرسی کورد و

دیالۆگ کردووه . )12( ساڵه له نێو چوار دیواردایه ، هیچ وچانێکی نه داوه له هه وڵی ئاشتیانه بۆ چاره سه ری

پرسیه که ، به اڵم ده وڵه تی تورک ئه وه نابێنێ، من وه ک پارێزه ری ئۆجه الن به رگری

کردن له و وه ک شه ره فێک ده بینم بۆ خۆم، من له سه ر داوای خۆم به رگری له و

ده که م

“

“


چه کداری تێکۆشانی )1984/8/15(وه له ساڵی دوای قۆناخه ی ئه م و پێکرد ده س��ت )1980( که تورکیا خواستی بیکاته قۆناخی تواندنه وه ی گه لی کورد، به و تێکۆشانه ی که "په که که " ئه نجامیدا بووه قۆناخی بوژاندنه وه و که جه که " رێبه ری" ک��ورد. زیندووبوونه وه ی تێکۆشانی ده ڵ��ێ:" عه بدوڵائۆجه الن بەڕێز تێکۆشانی )1993( ساڵی هه تا په که که ب��وو بۆ زی��ن��دوو ک��ردن��ه وه ی گه لی ک��ورد و سیاسه تی پوچه ڵکردنه وه ی و خۆسه لماندن تواندنه وه ، هه ر بۆیه تێکۆشانی چه کداری له و قۆناخی وئیتر بینی خۆی رۆڵی قۆناخه دا له ئاگربه ستی له م ڕوانگه یه وه چاره سه رییه و ده گه ینه لێره وه راگه یاند. )1993/3/17(دا ش��ه ڕی "پ��ه ک��ه ک��ه "ش ک��ه ئه نجامه ی ئ��ه و وه کو چاره سه ری نه بینیوه ، به ڵکو رێگایه ک بۆ به رامبه ر ناچارکردنی و خۆپاراستن بۆ هه ر ک��ردووه . له گه ڵدا دانوستاندن مامه ڵه ی )2010( پاییزی هه تا که وایکردووه ئه مه هه شت جار ئاگربه ستی یه کایه نه رابگه یه نێت و ئاماده یی خۆی بۆ چاره سه ری ئاشتیانه و و بدات نیشان کورد دۆزی دیموکراتیانه ی رێبه ری "که جه که " ده ڵێ:" هه تا ساڵی )1993( سه لماندمان که کورد به سیاسه تی ئاگروئاسن ناتوێته وه و ئه وه )18( ساڵیشه سه لماندوومانه که ئێمه ئاماده ین بۆ چاره سه ری دیموکراتیانه ، ب��ان��گ��ه ش��ان��ه ی ک��ه ده ک��رێ��ن بۆ ئیتر ئ��ه و بوونی تیرۆریست شه ڕخوازی"په که که "یاخود

بانگه شه ی بێ بنه ماو پوچن.ئاماده بوانی بەڕێز…

تێکۆشانی ده بینین ئه مڕۆ هه موومان وه کو گ��ه ل��ی ک��ورد ل��ه ب��اک��ووری ک��وردس��ت��ان و تورکیادا گه یشتۆته ئاستێکی بڵند، جێگه ی رێکخراوه و پ��ارت زۆرب��ه ی که دڵخۆشییه ک��وردس��ت��ان��ی��ه ک��ان��ی ب��اک��ووری ک��وردس��ت��ان به یه ک هه ڵوێست له چوارچێوه ی "به ره ی ره نج پرۆسه ی به شداری دا ودیموکراتی" ئازادی هه ڵبژاردنه کانی )2011/6/12(ی په رله مانی تورکیایان کرد و رۆژانی )17�2011/9/18(ش کۆنگره ی هاوبه شیان به ست بۆ یه کخستنی کۆنفرانسی ب��ۆ ئ��ام��اده ک��اری و هه ڵوێست وه کو که جه که کاتدا له هه مان نه ته وه یی. کوردستاندا ل��ه ب��اک��ووری س��ه ره ک��ی هێزی که خاوه نی هێزی پاراستنه ئاماده یی خۆی دیموکراتیانه ی چ��اره س��ه ری ب��ۆ نیشانداوه دۆزی کورد. له م پێناوه دا هاوشانی هه شت جار راگه یاندنی ئاگربه ست، له سااڵنی )1999(و ئه ندامانی و کادیر گروپی دوو )2009(دا نیشاندانی وه ک��و تورکیا بۆ ن��ارده وه خ��ۆی ن��ی��ازب��اش��ی وئ��ام��اده ب��وون ب��ۆ ب��ه ش��داری��ک��ردن له پرۆسه ی سیاسی تورکیادا، به اڵم ئه وانه ی حوکم دادگاکرانه وه و رووب��ه رووی نێردرانه وه

)1999/8/2(پ��ه ک��ه ک��ه " له مه بێجگه دران. بڕیاریدا و هێزه کانی له تورکیا کێشایه وه ، به اڵم تورکیا هیچ هه نگاوێکی بۆ چاره سه ری نه نا. ئێستا ئه وه بۆ دوو ساڵ زیاتر ده چێت رێبه ری پێشکه شی رێگای نه خشه یه کی "که جه که " تورکیا کردووه بۆ چاره سه ری پرسه که ، به اڵم تورکیا سووره له سه ر کۆتایهێنان به په که که .

حکومه تی تورکیا و پارتی داد و گه شه پێدان له ته مه نی )9(ساڵ ده سه اڵتداری خۆیدا زۆر بانگه شه ی کردووه که دۆزی کورد چاره سه ر ده کات، به اڵم هه تا ئێستا بێجگه له هه ندێک نه بووه که ئاماده هه نگاوی ک��رداری ساده ، کورد سه ره کییه کانی له داخوازییه یه کێک له ده ستووردا ده خوازێت کورد بکات. په سند وه کو نه ته وه دانی پێدا بنرێت و مافی خوێندن و نوسینی به زمانی زگماکی هه بێت و مافی سیاسه تی و دی��م��وک��رات��ی خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ردن��ی ئ��ه ردۆگ��ان ب��ه اڵم هه بێت، دیموکراتیانه ی ده که ن ل��ه وه باس ته نیا تورکیا وحکومه تی که ده بێت په که که چه ک دابنێت وکۆتایی بێگۆمان بهێنێ، چ��ه ک��داری ب��ه خ��ه ب��ات��ی تر کوردییه کانی وه��ێ��زه په که که ئ��ه م��ه ش ده خاته ناو گومانه وه ، ئه وه تا پارتی ئاشتی و ده کات، سیاسی خه باتی دیموکراتی"به ده په " به اڵم زیاتر له )2000( کادیرو به رپرسیاری ئه و پارته له م دوو ساڵه ی دواییدا ده ستگیرکراون، ئه و پرسه دروست ده بێت که گه ره نتی چییه بۆ چاره سه ری ئه گه ر"که جه که " چه ک دابنێ.

بێگۆمان گه ره نتی هیچ نییه .ئێمه وه کو جه ماوه رو الیه نه سیاسیه کان ورێکخراوه حکومیه کانی وده زگ��ا دام و مه ده نییه کان به به رپرسیارێتییه وه هه رێمی کوردستان گرنگه مامه ڵه له گه ڵ ئه م بارودۆخه دا بکه ین. گومانی ب��ه حوکمی ک��وردس��ت��ان ب��اک��ووری نییه تێدا له رووی کوردستانه گه وره ی پارچه ی ئه وه ی له و به شی زۆری گه لی کوردیش جوگرافیاو پارچه یه دا ده ژین و ده وڵه تی تورکیاش نه یاری هاوپه یمانی ک��ورده و ناسنامه ی سه رسه ختی هه ر ئ��ه وا نێوده وڵه تیه کانه ، هێزه ستراتیژی هه نگاوێک له و به شه ی کوردستان سه باره ت به دۆزی کورد بنرێت، ئیتر ئه و هه نگاوه ئه رێنی بێت یاخود نه رێنی. به دڵنیاییه وه هه روه ک چۆن له پارچه کانی ک��وردی ج��واڵن��ه وه ی پێویسته بپارێزی ئێمه تری کوردستان ده سکه وته کانی ئێمه ش پێویسته ئ��ه وا کوردستان، له باشووری پاراستنی بۆ ک��ار کوردستاندا ب��اش��ووری له له پارچه کانی گه له که مان ده سکه وته کانی ببێته دانیشتنه ش ئ��ه م ه��ی��وادارم بکه ین. ت��ر بۆیه هه ر ب��واره دا. له م ئه رێنی به شدارییه کی و که جه که هه نگاوانه ی ب��ه و به ستن به پشت رێکخستنه کوردییه کان له باکووری کوردستان هه یه و له تورکیا ئێستا ب��ارودۆخ��ه ی ئ��ه و و

به ئه م هه نگاوانه تورکیا ده وڵه تی هه ڵوێستی به شێک ببێته هیوایه م به و و ده بینم پێویست

له بڕیارو راسپارده کانی ئه م دانیشتنه :که بکرێت پ��ه ک��ه ک��ه و ل��ه ت��ورک��ی��ا داوا �1

ئاگربه ستێکی دوو الیه نه ڕابگه یه نن.به تورکیا سیاسیه کانی گیراوه سه رجه م �2

رێبه ری "که جه که "شه وه ئازاد بکرێن.3� دانوستاندی فه رمی له نێوان الیه نی کوردی ب��ه ب��ه ش��داری الی��ه ن��ی سێیه م، که و ده وڵ��ه ت��دا ئه و به شداری کوردستان"یش ده کرێت"هه رێمی

دیالۆگه بکات، ده ست پێ بکات.4� ب��ه س��وود وه رگ��رت��ن ل��ه ن��ه خ��ش��ه ی رێ��گ��ای رێبه ری که جه که و ئه و پرۆژانه ی تر که هه ن، تورکیادا له ده ستووری ریشه یی گۆڕانکاری گه لی مافه کانی ناسنامه و و بدرێت ئه نجام

کورد وگه النی تر په سند بکرێت.5� له ده ستووری نوێدا ده رفه تی ئازادانه بدرێته کورد و گه النی تری تورکیا که له چوارچێوه ی

خۆسه ری دیموکراتیدا خۆیان به ڕێوه ببه ن.و ئ��ازادی چاالکی تورکیا ده ستووری له �6

ته ڤگه ری سیاسی ده سته به ر بکرێت.7� ئه گه ر ئه م هه نگاوانه بنرێت، ئێمه بێگومانین که "که جه که "پێویستی به وه نامێنێت له چیاکاندا ئ��ارام��ی گ��ه ره ن��ت��ی ده ب��ێ��ت��ه وئ��ه م��ه بمێنێته وه وئاسایش له باکووری کوردستان وتورکیاو به پێی له نه خشه که جه که رێبه ری هه نگاوانه ی ئه و رێگاکه یدا باسی ده کات وکه جه که زۆرجاری رایگه یاندووه ، ئه و کاته ده توانن له چوارچێوه ی باس نیشتمانیدا ئ��اش��ت��ب��وون��ه وه ی پ��رۆس��ه ی له چۆنێتی به شداری هه په گه بکرێت له پرۆسه ی

سیاسیدا.8� له و باوه ڕه دام که ئه م هه نگاوانه بنرێت، ئه و چه سپاندنی له سه ر ئه رێنی کاریگه ری کاته ده سکه وته کانمان ده بێت له باشووری کورستاندا.

وه ک��و ک��ورد ئێمه نییه ک��ه ت��ێ��دا گ��وم��ان��ی زه حمه تی رووب��ه رووی کوردستاندا له باشووری ببینین ده توانین رۆڵێکی کارا به اڵم ده بینه وه ، و راستیه کان وه کو خۆی ببینین، پێویسته ئێمه تورکیا له ده وڵه تی رووم��ان زیاتر کاته دا ل��ه م جار چه ندین ک��وردی الی��ه ن��ی چونکه بێت؛ چاره سه ری بۆ نیشانداوه خۆیان ئاماده کاری ئاشتیانه ، به اڵم ده وڵه تی تورکیا سووره له سه ر سیاسه ته ئ��ه م ئه گه ر نکۆڵێکردن، سیاسه تی ک��ۆت��ای��ی پ��ێ ن��ه ی��ه ت، ه��ه ڕه ش��ه ی گ��ه وره ش گه له که مان ده سکه وته کانی س��ه ر بۆ ده بێت

له باشووریش.کۆنفرانسه که دا له کۆتایی ئاماژه یه جێگای بەڕێز ک��ورد، گه لی رێبه ری په رتووکه کانی عه بدوڵا ئۆجه الن" که له زیندانی ئیمرالی له پێناو له رۆژهه اڵتی ژیانی گه الن پێکه وه و ئاشتی به شداربوواندا به سه ر نووسیوویه تی ناویندا

دابه ش کرا.


هاوواڵتی‌ئازادو‌یه‌کسان‌سیسته‌مێک‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ده‌وڵه‌ت‌و‌ده‌سه‌اڵتداریه‌تی،‌خۆی‌راگەیاند

له ده ره وه ی سیسته می ده سه اڵتداریه تی و ده وڵه تپارێز سیسته می هاوواڵتی ئازاد و یه کسان وه کو تاکه مۆدیلی چاره سه ری پرسه کانی کۆمه ڵگا خۆی ده سه پێنێت و وه کو پێویستیه کی قۆناخ خۆی فه رز ده ک��ات. ئه م سیسته مه که پشت به نرخ و به ها ئه وه ی بێ ده به ستێت گشتیه کان کۆمه اڵیه تیه ئه تنیکی، سیاسی، الیه نێکی سنووره کانی که ئایینی و ئایینزایی، قه ومی و ره گه زی و حزبی هه موویان ئاسته نگ بکاته ئایدئۆلۆژیکی و له ناوخۆیدا جێ ده دات و به رژه وه ندییه گشتیه کان کۆمه ڵگا ده گاته کۆڵه که ئه ساسی دامه زراندنی و بێ ئه وه ی که پشت به ده سه اڵتداریه تی و قۆرخکاری نرخه کانی کۆمه ڵگا ببه ستێت له ده ره وه ی ده سه اڵت پارێزی ده وڵ��ه ت و ده سه اڵتداریه تی ئه قڵیه تی و کۆمه ڵگا ده کاته ئیراده و به رێکخستنی ده کات و له چاره سه رکردنی راسته وخۆ خۆدی کۆمه ڵگاش پرسه کانیدا به شداری پێ ده کات بێ ئه وه ی که

پێویستی به نوێنه رایه تی کردن هه بێت.ب��ه رواری)2011/10/7( ه��ه ی��ن��ی رۆژی ده ستپێشخه ری هاوواڵتی ئازاد و یه کسان، یه که مین کۆنفرانسی خۆی له شاری سلێمانی به ئاماده بوونی )230( ئه ندام له پێکهاته جیاوازه کانی کۆمه ڵگا سیاسی الیه نی و پ��ارت گه نجان، ژن��ان، له وانه سه ربه خۆ که سایه تی و مه ده نی رێکخراوه ی و ئاماده کاری کۆنفرانسی برد. کۆمیته ی بەڕێوە هاوواڵتی ئازادو یه کسان که پێکهاتبوون له پێنج کرد. کۆنفرانس پێشکه شی راپۆرتێکیان که س له سه ر به رفراوان راپۆرتێکی کۆنفرانسه که دا له کۆمه ڵگا ئ��ه م��ڕۆک��ه ی گرفته کانی و کێشه و کۆمه اڵیه تی سیاسی، سیسته می ت��اک، و ئابووری، ره گه زی، که لتووری، ئه تنیکی و ئاینی

و ئایینزایی پێشکه ش کرا. له راپۆرته که دا وێرای وکوڕیه کان که م به خاڵی خاڵ ده ستنیشانکردنی ل��ه وه ش ک��راب��وو که تاکه رێگا بۆ ده رب��از ب��اس بوون له م کێشه و گرفتانه دامه زراندنی سیسته می هاوواڵتی ئازاد و یه کسانه و تاکه گه ره نتیش هه ر ئه م یه که یه . ده ستنیشانکرابوو که نامۆبوونی تاک و کۆمه ڵگ له به رامبه ر به یه کدی و هاوکات ئه و بۆشاییه ی که له نێوان کۆمه ڵگا و تاکدا دروستبووه ، سه رچاوه ی کێشه کانه و ئه م خاڵه ش بۆوه ته هۆی ئه وه ی که سیسته می ده سه اڵتداریه تی باشتر له سه ر به ته مه نی درێ��ژه و بسه پێنێت خ��ۆی کۆمه ڵگا که ئ��ه وه ی بێ ب��دات حوکم و ده سه اڵتداریه تی هیچ حیسابێک بۆ تاک و کۆمه ڵگاش بکات و پێبدات پ��ه ره زیاتر مه سافه یه ئه م ه��ه وڵ��ده دات بێ باوه ڕی کۆمه اڵیه تی بگه ینێته ئاستێک که به چاره سه رکردنی له به رامبه ر ب��اوه ڕی بێ ئێدی هه تاکو ب��ک��ات��ه وه و قۆڵتر خۆیشی کێشه کانی بگاته ئاستێک که ئیدی هه ناسه ی چاره سه ری تێدا نه مێنێت. به پێی ئه و به رنامه و رێساکانی ده ستپێشخه ریه که تاک وه ک هاوواڵتیه کی ئازاد سیسته می ده ره وه ی له ده توانێت ئیراده خ��اوه ن و ده وڵه ت و ده سه اڵت، خۆی و کۆمه ڵگا رێکبخات. کۆمه اڵیه تی سیاسی، ب��ارودۆخ��ی راپ��ۆرت��ه ک��ه ژن��ان، گه نجان، و گرفته کانی و گیر و کیشه به کوردستان و گشتی به هه ریمه که سیاسی خسته بووه تیشکی و گرتبوو خۆێ له تایبه تی سه ر ئه و کێشانه ی که چاره سه ر نه کراون و قوڵ بوونه وه ی کیشه کان و نه بوونی مێکانیزمه یه کی کارا و گۆنجاوی بۆ چاره سه ری ئه و کێشانه وه کو هۆکارێک بۆ دروستبوونی ئه م سیسته مه به ناو سوود به ئاماژه له ڕاپۆرته که دا هاوکات و کرد وه رگرتن له نووسین و رێنماییه کانی ڕێبه ری گه لی کورد بەڕێز عه بدۆڵا ئوجه الن بۆ داڕشتنی وه ها

سیسته مێک کرابوو و هه وڵه ماندوونه ناسییه کانی بەڕێز ئۆجه النیان له پێکهێنان و گه یاندنی تاکێکی ب��ه رز نرخاند. ئ��ازاد و خ��اوه ن ئیراده و دیموکرات )5( دیوانێکی هه ڵبژاردنی به کۆنفرانسه که که سی و له رێگه ی هه ڵبژاردنی کراوه بۆ بەڕێوەبردن به رده وامی به کاره کانیدا و پاشان میکانیزمه و ناوه ڕۆکی په یڕه وی جواڵنه وه که له الیه ن دیوانی

هه ڵبژێردراوه وه بۆ به شداربووان خوێنرایه وه .کۆمیته ی "ئ��ه ن��دام��ی ش��اک��ر( ب��ەڕێ��ز)ش��ی��ان ئاماده کاری هاوواڵتی ئازاد و یه کسان" سه باره ت م��اوه ی بۆ ئێمه ده ڵ��ێ��ت:" ده ستپێشخه رییه که به ئه گه ر ده سته وه یه به وام��ان پرۆژه یه کی ساڵێکه وه کو ده ستپێشخه ری به ناویی بکه ین، سه رچاوه ی ئه مه ش بۆ ئه و قه یرانه ده گه ڕێته وه که له رووی سیاسی، ئابووری، کۆمه اڵیه تی له ناو کۆمه ڵگایدا ئه مڕۆ هه یه ده ستمان به م کاره کردووه ، بێگومان ئه م جوواڵنه وه وه کوو سیسته می هاوواڵتی ئازاد و یه کسان هه وڵێکه بۆ به ئیراده کردنی تاکه کانی کۆمه ڵگا که ئه مرۆ ده بینین تاکه کانی کومه ڵگا له هه موو چین وتوێژیک به ئاستێکی بێڕاده بێ ئیراده کراوه و له راستینه ی خۆی دوور کراوه ته وه ، ئ��ازاد و یه کساندا ل��ه م سیسته مه ی ه��اوواڵت��ی ئیراده ی به ده ت��ۆان��ن تۆێژه کان و چین هه موو بێ ب��ه پێشبخه ن خ��ۆی��ان و بگێڕن رۆڵ خ��ۆی��ان هیچ جیاوازییه ک، به باوه ڕی من ئه م سیسته مه سیسته مێکی مۆدیرن و دیموکراسییه که هه موو چین و توێژه کانی کۆمه ڵگا به هه ردوو ره گه زه وه ببینه ن تێدا چاالکانه به خۆیان رۆڵ��ی ده تۆانن ئیراده ی خۆی به ئ��ه وه ی م��رۆڤ خۆی به ر له ده تۆانێت له ناو ئه م سیسته مه وه بمێنێته وه و هیچ سنوورێک نییه بۆ که سه کان بۆ به شداریکردنیان. ه��ه روه ه��ا پ��رۆژه ک��ه له )7( م��ادده ى س��ه ره ک��ى و

Û)11( کۆمێسیۆن بۆ خستنه بوارى کرده وه یى

ئا: رووناهی مەریوان


خستنه میکانیزمى و چۆنیه تى و ئامانجه کان بوارى پراکتیکى ئه و ماددانه ى له خۆگرتبوو که له الیه ن ئاماده بوانه وه به ند و ناوه ڕۆکى ئه و پرۆژه یه خرایه به ر باس و وتووێژ و ئاماده بوان سه باره ت به ناوه ڕۆک و گۆڕانکاریه پێویسته کان پێشنیار و

تێبینیه کانیان خسته روو.هه روه ها دیار غه ریب "سه رۆکی پارتی چاره سه ری هاوواڵتیه کی ک��وردس��ت��ان"وه ک دی��م��وک��رات��ی کۆنفرانسه دا له م ئاماده بوونی به سلێمان شاری و سه بارت به کۆنفرانسه که ووتی:" من بۆ خۆم وه کوو هاوواڵتیه کی شاری سلێمانی به شداریم له م کۆنفرانسه دا کرد؛ چونکه ئه م ده ستپێشخه رییه له چۆارچێوه ی پارێزگای سلێمانیدا بوو، وه ک پارتی چاره سه ری بانگهێشتکرا بووین، ئێمه وه کوو پارتی پێشتریش ڕای خۆمان له سه ر ئه و پرۆژه یه دا بوو به تێڕۆانینی ئێمه ئه م پرۆژه پرۆژه یه کی گرنگه بۆ رێکخستنی کۆمه ڵگا هه روه ها بۆ به هێزکردنی نزیککردنه وه ی یه کتر له و کۆمه ڵگا ئیراده ی چین و تۆێژ و پێکهاته جیاوازه کانی کۆمه ڵگا، وه ک له کۆنفرانسه که شدا باسم لێوه کرد وه ک پارتی چاره سه ری ئه وه ی له ده ستمان بێت ده یکه ین، هه وڵده ده ین ببین به پشتیوان بۆ سه رخستنی ئه م له م ب��ه ش��داری��ان ئ��ه وان��ه ی هیواداریشم پ��رۆژه ی��ه ، کۆنفرانسه دا کرد له گه ڵ ئه وانه ش هه ڵبژیردران به سلێمانی، ش��اری ل��ه گ��ه ل ئه نجومه نی ب��ۆ ج��ددی رۆڵ��ی خۆیان ببینن بۆ ئ��ه وه ی بتۆانن چاره سه رکردنی و گ��ه ل بۆ هیوایه ک به بنه ئه م و پرۆژه یه ئه م پێموایه گ��ه ل، پرسه کانی گه لێک ئه تۆانێت پێکبێت ئه گه ر سیسته مه ئه مڕۆ ک��ه ژی��ان��ی ک��وم��ه اڵی��ه ت��ی کێشه ی گه له که مان ئیتر کۆمه ڵگا بێت یان تاک پێوه ناوبراو بکرێت. چاره سه ر ئه تۆانێت ده ناڵێنێت هه روه ها له سه ر رۆڵی ژنان و کاریگه ریان به م شێوه یه هه ڵسه نگاندنی بۆ کرد و ده ڵێت:" رێژه ی به شداری ژنان باش بوو، شتی سه رنجڕاکێشیش ئه وه بوو که سێ که س له ئه ندامانی دیوان که )5( که س بوون )3( که سیان ژن هه ڵبژێردران هه روه ها ب��وو، دڵخۆشی جێگای ئه مه بۆیه به گوێره ی کوڕ به شداری و گفتگۆی ژنان و کۆنفرانسی تر مرۆڤ ده تۆانێت بڵێت باشتر هه بوون که تێڕۆانینانه ئ��ه و وه کوتریش ب��وو، بابه تی ره گ��ه زی به گشتی باش به سه باره ت نه بوون یان خود تێڕۆانین قووڵ بوو هه ندێک پێنه گه یشتبوون؛ هێشتا چاره سه رییه کاندا له به اڵم له ناوه ڕۆکدا ئه وه ی که ئه بینرا، ئه وه بوو ئه وه ی سه ر له کوکبوون هه موویان ئه ندامان پیشه نگی رۆڵ��ی گه نجان و ژن پێویسته که نه خرێن، پ��ه راوێ��ز ئیتر و ببینن کومه ڵگا له به اڵم له به ر ئه وه ی هه ندێک که سایه تی قووڵ و له چۆنێتی چاره سه ری بوو، بوونیان که م کامڵ هه ندێک رێکخستندا خۆ ئوسلووبی نه بوون هه بوو. ده رباره ی باشتر به ره و پێشچوونی

سیسته می خ��ود یا بزووتنه وه ئ��ه م کاره کانی هاوواڵتی ئازاد ناو براو وتیشی:" له رابردوودا گه لێک جار ده ستپێشخه ری و رێکخراو و پارتی کوردستاندا، باشووری له دروستبوون سیاسی ناو له هه بووه ئاستێک کاریگه ریان تا ئه وان ت��ه واوی ب��ه نه یانتوانیوه ب��ه اڵم کۆمه ڵگادا؛ هۆکاری بکه ن، پرسگه رییکان چ��اره س��ه ری بۆ تایبه تمه ندی هه ندێک ب��ووه ئ��ه وه ئه مه ش ب��ووه هه ندێک جار سه ره تا ده س��ت به دروس��ت کارێک ده که ن گه رمن دوایی له ناو پرۆسه ی ده بێت دروس��ت ئاسته نگیانه ی که ئه و و کار سارد ده بنه وه ، بۆیه هیواش وایه خه ڵکی ئێمه به به شداریان له م پرۆسه یه دا هه وڵبده ن به و گه رمی س��ه ره ت��اوه ، وات��ا به رۆح��ی س��ه ره ت��اوه ب��ڕۆن، له رێگا سارد نه بنه وه . ئه گه ر به رۆحی سه ره تاوه هه ڵسووکه وت بکرێت بێگومانم که سه رکه وتن ئه ندامانی هیوادارم ئه مه بۆ دێنێت به ده ست کۆنفرانس و ئه وانه ی که هاوکار بوون له ئاماده کردنی ئه و پرۆژه یه به رۆحی سه ره تاوه په ره به

تێکۆشانی خۆیان بده ن.پێناوى له ده ستپێشخه رییه ئه م باسه جێگه ی دژى ن��اک��ات، ک��ار ده س��ه اڵت ب��ه گه یشتن ده سه اڵت نییه و پشت به ده سه اڵتیش نابه ستێت، به ڵکو پشت به خۆى ده به ستێت و له چوارچێوه ى پێوه ره دیموکراتیه کان و یاسا و رێساى هه رێمى

کوردستاندا کار ده کات.ژنان"، ب��واری "چاالکوانی که مال ئااڵ بەڕێز سه باره ت به کۆنگره که و ئامانج له رێکخستنی کۆنگره یه کی به و شێوه ده ڵێت: "دیاره هۆکار کۆنفرانسێکی بوونی دروس��ت پشت له هه یه به م شێوه یه ، دیاره پێشوتر به هه مان به رنامه بۆ ناو له جه ماوه ری بزووتنه وه یه کی جوواڵنه وه ی سلێمانیدا شتێکی به م جۆره یه دروست بوو به ناو "هه تاکه ی"، به اڵم هه تاکه ی نه یتۆانی به گاته پرۆگرامه کانی په یڕه و له که ئامانجه کانی که هۆکارێک چه ند به ر له داینابوو خۆیدا یه کێک له هۆکاره کانی ئه وه بوو له سه ر ئاستی نوخبه ئیشی ده ک��رد، دانه به زی بۆ خ��واره وه بۆ ئاستی جه ماوه ره که ی که ببێت به پێگه یه ک بۆ خۆی، نابێت بزووتنه وه یه کی له م جۆره هه وڵبدات بۆ ده سه اڵت و تاکو بگاته پۆستێکی ماددی ئه مه ش هۆکارێکی تر بوو، له به ر ئه وه ده بێت بزووتنه وه یه کی به م شێوه یه ی جه ماوه ری بێت و بۆیه بێت، بۆ جه ماوه ری خۆی له جه ماوه ره وه هه ر وه ک ده بینین ئه م بزووتنه وه یه به بێ هیچ ده ستی خۆیدا جه ماوه ری ناو له جیاوازیه ک به کاره کانی خۆی کردووه و هه روه ک ده بینین چینایه تی هه یه له کۆمه ڵگادا بۆیه ئامانجی ئه م بزووتنه وه یه ئه وه یه که ئه و جیاوازییه نه مێنێت و هه مووی ئه مانه ش هه ر ئه بوایه له ده وریه ک کۆببنه وه و بۆیه ئه م بزووتنه وه یه ده تۆانێت ئه وه ئه وه یه ، ه��ه ر سه ره کیشی ئامانجی و بکات

رێکخستنی ئه م بزوتنه وه یشه ئه بێته هوکارێک بۆ که مکردنه وه و هه نگاونان به ره و چاره سه ره کان.ئه ندامی و رۆژنامه وان محمد( بەڕێز)بێریڤان ئه ندامی ه��اوک��ات و ئ��ام��اده ک��ار کۆمیته ی پرۆژه یه ئه م ده ڵێت:" جواڵنه وه که ؛ ئه نجومه نی کردنی به رێکخستنی و به ئیراده کردن له پێناو وایه پێمان ئێمه چونکه پێشخراو، کۆمه ڵگا کۆمه ڵگا پارچه پارچه کراوه و بێ رێکخستنه . کۆمه ڵگایه کی بێ رێکخستنیش ناتوانێت خۆی رووب��ه رووی که مه ترسیانه ی ئه و له به رامبه ر پرۆژه یه ، ئ��ه م به واتایه ک بپارێزێت. ده بێته وه کۆمه ڵگا کۆمه ڵگایه . پاراستنی پ��رۆژه ی��ه له به ر ئه وه ی له نێوان ئه قڵیه تی ده سه اڵتداریه تی و چاوچنۆکی قۆرخکاری هێز ده سه اڵتداره کان کۆمه ڵگا ک��ه ه��ه وڵ��دراوه هه میشه م��اوه ت��ه وه و باشتر هه تاکو بهێڵنه وه به پارچه پارچه یی خۆیانه وه و رکیفی ژێر بیخه نه بتوانن راحتتر کۆنترۆڵی بکه ن، بۆیه کۆمه ڵگه به گشتی بێ سیسته م و میکانیزمه ی پاراستن ماوه ته وه . ئه و سیسته مه ی که ئێستا هه یه ناتوانێت واڵمده ره وه ی ده بینین ئه وه تا بێت. داخوازییه کانی کۆمه ڵگا ئه و ده نگه ناڕازیانه ی که ئه مڕۆکه له ئاستی جیهاندا و به تایبه تیش واڵتانی رۆژهه اڵتی ناوین و له وانه ئه فریقای ته نیوه ته وه ، سه رچاوه که ی بۆ ئه م یه که ده گه ڕێته وه . واتا کۆمه ڵگا به گشتی داروخ��ان دووچ��اری هه یه ، ئه و سیسته مه ی و بووه و ئیدی ناتوانێت به ره و پێشه وه بچێت. بۆیه دامه زراندن و سازدانی پرۆژه و سیسته مێکی نوێ که بتوانێت هه م پرسه کانی کۆمه ڵگا چاره سه ر بکات و هه میش کۆمه ڵگا خۆی بکاته خاوه ن هه نۆکه ییه . پێویستیه کی ب��ڕی��ارده ر و ئیراده ئێمه له و قه ناعه ته داین ئه گه ر کۆمه ڵگا خۆی راسته وخۆ له چاره سه رکردن و بڕیاره کانی خۆیدا به شداری نه کات، هێچ پرسێک چاره سه ر نابێت، بۆیه ستۆنێکی سه ره کی ئه م سیسته مه ش یان ئیراده ی و هێز به پشتبه ستن جۆاڵنه وه یه ئه م

خۆیی کۆمه ڵگا و تاکه . وتۆوێژێکى و مۆناقشه پاش کۆنفرانسه که ب��ه رف��راوان ب��ڕی��ارى ل��ه س��ه رپ��ێ��ک��ه��ێ��ن��ان��ى خستنه ب��ۆ ک��ه س��ی��دا )25( ئه نجۆمه نێکى و ک��ۆن��ف��ران��س��ه ک��ه ب��ڕی��اره ک��ان��ى پراکتیکى پرۆژه ى پێشکه ش کراو له وانه )11( که سیان رێکخراوه کان و سیاسى پارته نوێنه رى وه کو دەستنیشان کرابوون و )14( که سیش له رێگه ى له که ئه نجوومه نه بۆ خۆپااڵوتن و پێشنیار و هه ڵبژێردران ده نگدانه وه سه ندووقى رێگه ى ئه نجوومه نى )25( که سى ئه رکى به ڕێوه بردنى پێشکه شکراوى پ��رۆژه ى ب��ڕی��ارون��اوه ڕۆک��ى ک��ۆن��ف��ران��س��ه ک��ه ى ت��ا ک��ۆن��ف��ران��س��ى داه��ات��وو هه تاکو پێه ش کۆنفرانسه که به و و پێسپێرداو کۆتایى رۆژ هه مان ئ��ێ��واره ى 5ى کاتژمێر

به کاره کانى هێنا.


رێکخستنی‌که‌رکوکی‌‌PÇDKله‌‌پێناو‌چاره‌سه‌ری‌ئاشتیانه‌‌و‌رۆڵی‌رێبه‌ر‌ئۆجه‌الن‌سێمینارێکی‌ساز‌کرد

که رکوکی رێکخستنی رۆژی)2011/10/15( پارتی چاره سه ری دیموکراتی کوردستان سێمینارێکی له ژێر غه ریب" به رێز"دیار پارته که یان سه رۆکی بۆ ناوی" دواگوڕنکاریه کانی ناوچه که و رۆڵی کوردان "عه بدوڵا به رێز هه وڵه کانی و گۆڕانکارییانه دا له م ئۆجه الن" له پێناو چاره سه ری ئاشتیانه ی پرسی کورددا

رێکخست.سێمیناره که له کاتژمێر سێ پاش نیوه ڕۆ له هۆڵی سارا شه هیدانی پاکی گیانی بۆ راوه ستان به خوڵه کێک رێگای ئازادی و دیموکراسی ده ستی پێکرد و پاشان کوردستان دیموکراتی چاره سه ری پارتی سه رۆکی سه باره ت به دوا گوڕانکارییه کانی جیهان و ناوچه که ووتی؛ له ئاستی جیهاندا ئێدی پرسه کۆمه اڵیه تی و ره گه زی و ژینگه یی و نه ته وه یی و ئایینی و... ئه وه نده قوڵ بوونه ته وه که ئیدی سیسته می جیهانی ناتوانێت چاره سه ریان هه یه تی که فۆرمۆڵه ی و شێوه ب��ه و � سود بنه مای له سه ر که سیسته مه ی ئه و بکات. ده وڵه ته ستونه کانی و دام��ه زار سه رمایه � ق��ازان��ج ببێته ئه مڕۆدا ل��ه رۆژی ناتوانێت بونیادنا، نه ته وه ی هێزی چاره سه ری؛ به ڵکو رۆژ به رۆژ کێشه کانی قوڵتر قه یرانی ئێدی که ئاستێک گه یشتووته ک��ردوت��ه وه ته نیوه ته وه ، جیهانیه ی ئه م کۆنێکی هه موو جیهانی بۆیه ئه و شێوازه بیرکردنه وانه و ئه و شۆڕشانه شی که له سه ر بنه مای به رنگاری و روخان له سه دساڵی بیستدا هاتنه ئاراوه پێویسته گۆڕانکاری له خۆیاندا پێکبێنن و شێوه و فۆرمی تێکۆشانیان له چوارچێوه ی بێ ئه وه ی روخان پێکبێت، چاره سه ری کێشه کان بکه ن، چونکه ئاشکرا و روون الیه نێک و ک��ه س هه موو بۆ ئ��ه وه بوو هه تاکو گوڕانکاری له بیرو فکردا نه کرێت، هیچ پێکنایه ت، کۆمه ڵگادا له ئاستی گوڕانکاریه ک بیری له هزرو پێکدێت که له حاڵه تێکدا ته نیا ئه وه ش غه ریب دی��ار بخولقێنی. گ��وڕان��ک��اری تاکه کاندا ئه وه شی ووت:" ئه گه ر له پێناو چاره سه ری پرسه کانی بێ وات��ه گ��وڕی، تێکۆشانت رێ��ب��ازی کۆمه ڵگادا ئه وه ی سیسته می ده سه اڵتداریه تی له رێگای روخانه وه بکه یته ئامانج هه وڵی گوڕانکاریه ماندا ئه و کاته ش به ڵکو نه ده سه اڵت، گوڕانخوازانیش ئامانجی ئیدی دامه زراندنی سیسته می گه ل ده بێت. واتا له گه ڵ ئه وه ی که گوڕانکاریه کان ئیدی به رێگای روخان نا له رێگای کاته ش ئ��ه و بێت پێک له سیسته مدا گ��وڕان��ک��اری گوڕانکاری به رێوه به رایه تیشدا له سیسته می پێویسته پێکبێت. پێویسته گه الن ئیدی ئه و سیسته مه ده وڵه ت نه ته وه یه که له سه ر بنه مای سود � قازانج � سه رمایه پێکهاتوو تێپه ڕێنن و هه وڵی دامه زراندنی سیسته می گه ل بده ن. ئیدی جه ماوه ر له هه موو گوند و گه ڕه ک جه ماوه رییه کانی ئه نجوومه نه شارۆچکه دا و شار و خ��ۆی��ان دام��ه زرێ��ن��ن و خ��ۆی��ان ل��ه چ��اره س��ه رک��ردن��ی پرسه کانیاندا راسته وخۆ به شدار بن و بڕیار بده ن و بڕیار وه ربگرن. ئیدی پێویسته تاکه کانی کۆمه ڵگای ئێمه

و رۆژهه اڵتی ناوین به باوه ڕ به خۆ بوون به هێزوباوه ڕی پرسه کانیاندا له چاره سه رکردنی به شداری خۆیانه وه شێوه ئ��ه م ب��ه رچ��اوی نموونه ی غه ریب دی��ار بکه ن. ئه فغانستان، ئێراق، که سایه تی له گوڕانکاریانه ی ئه وه تا لیبی و... هێنایه وه و ووتی، میسر و تونس و له گه ڵ ئه وه ی که چه ند ساڵێکه ئێراق و ئه فغانستان ئێستا چه ند ئایا هه تا به اڵم روخ��اون، وه کو سیسته م ل��ه کێشه کانی ئ��ه و واڵت��ان��ه چ��اره س��ه ر ک��راوه ن یان هه رچه ند له به رچاوانه ، میسر و تونس ده بین ئه وه تا له به رامبه ر گه ل ناڕه زایه تیه کانی و به رخودان هێڵی بۆ شانازییه رێزو جێ دیکتاتۆریه کان سیسته مه به هه موو گه الن و ئازادیخوازان، به اڵم هێزه بیانیه کانیش هه وڵده ده ن که ده ستێوه ردانی ئه و گوڕانکاریانه بکه ن و

به سودی خۆیان بیانشکێننه وه . خۆیدا ئاخافتنه کانی تر له به شێکی غه ریب دی��ار سه ره نجی راکێشایه سه ر تێزی رێبه ر ئۆجه الن له پێناو چاره سه رکردنی پرسه کانی کۆمه ڵگا و ووتی؛ ئێستا هه موو که سێک به دوای رێگا چاره یه کدا ده گه ڕێت. رێبه ر ئۆجه النیش تێزی کۆنفدرالیزمی دیموکراتیک وه ک��و بژارێک بۆ چ��اره س��ه ری دی��ار ک��ردووه و ئه وه پێناوه شدا بێ وه چان ئیش ده کات و )13( ساڵه له م به نه ته وه کان � ئێدی قۆناخی ده وڵ��ه ت وایه که پێ واتا پێهاتووه . کۆتاییان ئێستایانه وه فۆرمی و شێوه ئیدی گه الن به ده وڵه ت بوون پێناسه کردن یان چاره سه ر به زۆرینه و که مینه ناکرێت و نابێت؛ به ڵکو پێویسته پێگه و ژیانی گه الن له رووی ناسنامه ی نه ته وه یی و به خۆدی نه ته وه کانه وه پێناسه بکرێن، پێویسته ناسنامه ی نه ته وه یی له ده وڵه ت جۆدا بکرێته وه و په یوه ندییه کانی نه ته وه کانیش له سه ر بنه ماڵی زۆرینه و که مینه نه بێت، نه کرێن، پێوانه بنه مای ژماره له سه ر نه ته وه کان واتا به ڵکو له سه ر بنه مای یه کترناسیان و یه کترقه بوڵکردن دیار بده ن. پێشخستنیان به په ره و بنێردرێنه وه بونیاد غه ریب له م بواره دا داوای له رۆشنبیران و خه مخوارانی له پێناو که ک��رد رۆشنبیرانی و ئاشتی و ئ��ازادی ناسناندن و ده رککردنی ئه م سیسته مه هه وڵی جددی

بده ن و به به رپرسیاریه تی و ئه رکه کانیان له ئه ستۆ بگرن و ببێته داینامۆ چاره سه ری پرسه کانی گه له که مان.

ئ��ه وه ی له گه ڵ ئێستا ووت؛ ئ��ه وه ش��ی غه ریب دی��ار که ماوه یه کی درێژه له روخانی رژێمی سه ددام تێپه ڕ نه ته وه که مان سه ره کییه کانی کێشه ب��ه اڵم ده ب��ێ��ت، م��ادده ی غ��از، و ن��ه وت پێشمه رگه ، بابه تی وه ک��و ماونه ته وه خ��ۆی وه ک��و ن��اوچ��ه داب��ڕاوه ک��ان و )140(ده ده ن. به فریۆ کات ته نیا ئێمه سیاسه تمه دارانی و ئه وه شی سێمیناره که یدا له درێژی ووت غه ریب دیار ووت، ئێمه کورد پێویسته پێش هه ر شتێک هه وڵی رێکخستن و یه کڕێزی ناوماڵی خۆمان بده ین، پاشان داواکانمان و دی الیه نه کانی سه ر بخه ینه گۆشار ئاراسته ی به رامبه ره کانمان بکه ین. ئێستا له باکووری ئاستێک هه تا کوردستان رۆژئ��اوای و کوردستان وتاری کورد یه کخراوه له باشووری واڵتیشدا پێویسته ئه م هه وڵمانه چڕتر بکه ینه وه . ئه و ئه نجومه نه ی پارته سیاسیه کان که هه وڵی دامه زراندنی ده درێت پێویسته بگرێت له خۆ الیه نه کان هه موو بکرێته و به رفراوانتر ته نانه ت که سایه تی سه ربه خۆ و ئاکادیمی و نوێنه ری چین و توێژه و رێکخراوه کانی کۆمه ڵگه ی مه ده نیش تێدا جێ بگرێن و ئه نجوومه نه که له پێناو بونیادنانه وه ی له هه رێمی ... و داد و حوکم سیاسی، سیسته می و هاوبه ش پرۆژه یه کی داڕشتنی کوردستان هه وڵی تۆکمه بدرێت و هه ر له م پێناوه شدا هه وڵ بده ین به په له وه کو کورد به گشتی کۆنفرانسێکی نه ته وه یی کورد ساز بکه ین تاکو بتوانین گه ره نتی ده سکه وته کانمان له گوڕانکارییه کانی خ��ۆم��ان قورسایی و بکه ین بۆ حیساب الیه نه کانیش و بکه ین دیار ناوچه که دا

قسه کانمان و پرۆژه کانمان بکه ن. ج��ێ��گ��ای ئ��ام��اژه پ��ێ��ک��ردن��ه ب��ه ش��دارب��ووان��ی��ش به و ده رب��ڕی خۆیان ڕای بیرو له سێمیناره که دا تێکرای ئه و که سانه ی به شداربوون ته ئکیدیان له سه ر به ستنی کۆنفرانسی نه ته وه یی و یه کخستنی وتاری کاتژمێر دوو پ��اش سێمیناره که ک��رد. ک��وردی��ان

کۆتایی پێهات.

ئا: ~


ســــلــــێــــمــــانــــی‌یــــادی‌شــــه‌هـــیـــــــــد‌»دکتــــۆر‌سیــــروان«ی‌کــــرده‌وه‌

رۆژی)2011/10/16(ک��ات��ژم��ێ��ر دوو و نێوی سلێمانی شاری سایه ی له هوڵی نیوه ڕۆ پاش ساڵیادی پانزده هه مین به بۆنه ی رێوڕه سمێک شه هید بوونی دکتۆر سیروان و هه ڤااڵنی له ژێر ئه م راسته قینه ی خاوه نی "شه هیدان دروشمی پارتی شه هیدانی کۆمیته ی له الیه ن واڵت��ه ن" چاره سه ری دیموکراتی کوردستان به رێوه چوو.

سه ره تای مه راسێمه که به خۆله کێک راوه ستان ئ��ازادی رێگای شه هیدانی پاکی گیانی بۆ له الیه ن پاشان و پێکرد ده ستی مرۆڤایه تی و بنه ماڵه ی شه هیدانه وه مۆم داگیرسێندرا. له الیه ن و به شیعر مانگرتوو" شه هید"شۆڕش خۆشکی

هه ڵبه ست مه راسێمه که خه ملێنرا. پارتی شه هیدانی کۆمیته ی ن��اوی ل��ه س��ه ر چاره سه ری به رێز"عه بدولوه هاب ئه حمه د" ئاخفی ئه م راسته قینه ی خاوه نی شه هیدان ووت��ی؛ و واڵته ن و ئه مڕۆ، دوێنی و داهاتوومانن و ئه م ده سکه وتانه ی ئه مڕۆشمان له سه رسایه ی خوێنی به گیانی شه هیدان کوردستانه وه یه . شه هیدانی و مژده ی نه خشاند ئێمه بۆ ئه مڕۆیان پاکیان به ئێمه دا، به خته وه ریان و ن��وێ داهاتوویه کی کردنه خاوه نداری له شه هیدان، خاوه نداری بۆیه ده ستکه وتانه ی ئه و و نه ته وه یی به ها و له نرخ

ک��ه ئ��ه م��ڕۆک��ه ب��ه ره��ه م ه��ات��ووه . ل��ه درێ��ژه ی شه هیدانی ناسنامه ی و ناوی ئاخاوتنه کانیدا

گیانبه ختکردووی خوێنده وه . 1� کاوه عه لی ساڵح ناسراو به دکتۆر سیروان چه مێڵه ی گ��ون��دی ،1964 ل��ه دای��ک��ب��ووی و ش��ارب��اژێ��ری س��ل��ێ��م��ان��ی، ل��ه س��اڵ��ی 1987 ب��ه ش��داری ری��زه ک��ان��ی گ��ه ری��ای ب��ووه و له 1996/10/4 له گوندی قه اڵچۆخه ی ئاخجه له ر چ��وار ل��ه گ��ه ڵ چ��ه پ��ه ڵ پیانگێڕییه کی ب��ه

له هه ڤااڵنی شه هید کرا.بابان به ناسراو توفێق، 2� عه بدولرحمن عه لی له ساڵی 1978 له سلێمانی له دایکبووه ، له سه ره تای 1996به شداری بووه و له 1996/10/4 له گوندی

قه اڵچۆخه ی ئاخجه له ر شه هید بووه .3� شه هید عه گید که الر.4� شه هید دیان ماردین.

5� حاجی قامیشلو.شه هیدانی ی��ادی له مه راسێمه که دا ه��ه روه ه��ا مانگی ده ی باشووری کوردستان کرایه وه ، که

ناوه کانیان بریتی بوون له :� ئارام مه حمود"پاول" � سه یوان عه لی"سه رده م" � ساسان ئه حمه د"ماهر یڵدز" � دانا موحسین"کاروان" � جه میل جه ماڵ سابر"خه مگین" � نه به ز ره حیم

ئیسمائیل"زاگرۆس ره س��وڵ � ئ��اوات" ف��ه ره ج" س��ه الم" � محمد سور خدر ئه مین" خه مگین" �

سابر نه جمه دین حه سه ن"گوران".مانگرتوو ش��ۆڕش شه هید خۆشکی پ��اش��ان شعرێکی شه هید شۆڕشی سه باره ت به خه بات به شداربووان بۆ نیشتمانپه روه ری و ش��ۆڕش و مه راسێمه که دا ت��ری له به شێکی خوێندنه وه . به رێز"یاسین س��ی��رون، دک��ت��ۆر شه هید ب��رای عه لی ساڵح" له سه ر ناوی بنه ماڵه ی شه هیدی دکتۆر سیروان وتارێکی پێشکه شی به شداربووان وێرای ساڵح عه لی یاسین له وتاره که ی کرد، س��اوی ل��ه ی��اده ک��ه دا، مێوانانن به خێرهاتنی ئاراسته ی شه هیدانی رێگای ئازادی کوردستان ئێستا به ره وش��ی هه نۆکه یی کرد و ئاماژه ی هه ر چواربه شه که ی کوردستانی کرد و خه ختی خه باتی پاڵپشتی و هاوهه ڵوێستی ل��ه س��ه ر ئ��ه گ��ه ر ده مانه وێ�ت ن��ه ت��ه وه ی��ی ک��رد و ووت��ی: بکه ین، شه هیدانمان خوێنی ل��ه خ��اوه ن��داری کۆنفرانسی سازدانی هه وڵی به په له پێویسته نه ته وه یی ستراتیژییه تی داڕشتنی و نه ته ویی نه ته وه که مان سه ر پیانگێڕی چونکه بده ین، رۆژب��ه رۆژی خ��ۆی ن��وێ ده ک��ات��ه وه و پ��ه ره به به رده وامی خۆی ده دات. یاسن عه لی سه باره ت


ســــلــــێــــمــــانــــی‌یــــادی‌شــــه‌هـــیـــــــــد‌»دکتــــۆر‌سیــــروان«ی‌کــــرده‌وه‌

ووت��ی؛ کوردستانیش هه رێمی پرسه کانی ب��ه کوردستاندا به شه ی له م ئێمه پرسی ئه مڕۆکه پرسی هه تاکو ئه خاقه . که سایه تییه و پرسی باس ناتوانین نه کرێت، چ��اره س��ه ر که سایه تی له چاره سه رکردنی کێشه کانمان بکه ین. هاوکات به ئاماژه دان به هه ڕه شه و گۆڕه شه کانی مالیکیش ووتی؛ پێویستی ده کرێت شه قامی کوردی ئه مڕۆ به میلیۆنان که س بڕژانه سه ر شه قامه کان و له دژی ئه و هه ڵسوکه وته نادیموکراتی و ناشارستانییه ته ی به داخه وه به اڵم ده رببڕیایه . ناڕه زایه تیان مالیکی که به هۆی پرسی که سایه تیه وه ، هه تاکو ئێستاش ئ��ه م��ه جێ ن��ه ب��ووه ، خ��اوه ن هه ڵوێست خ��ه ڵ��ک شه رمه زارییه . مالێکی به زیهنییه تی شوفینستی وه کو کوردستان تر جارێکی ده ی��ه وێ��ت خۆیه وه

سه ددام حسین داگیر بکاته وه . سه رۆکی مه راسێمه که دا، ل��ه درێ��ژه ی هه روه ها پ��ارت��ی چ��اره س��ه ری دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان وه ک��و ک��ورد هه رچه نده ئێمه ووت��ی:" و ئاخفی ئێستا هه تا ب��ه اڵم داوه ، زۆرم��ان قوربانیه کی خۆمان داخوازییه کانی و ماف نه گه یشتوونه ته بۆیه نه کراوه ده سته به ر مافه کانمان به کرده وه و پێویسته به رۆحی فیدایی و گه ریایه تی له کارو خه باتدا بین. ئێستا کۆمه ڵگاکه مان بێ هیوایی

به زیندوو پێویستی بۆیه به سه ردا کێشاوه ، باڵی و شۆڕشگێڕی رۆح��ی به هیزکردنی کردنه وه و هاوشێوه ی یاده کانی یاده و ئه م هه یه . فیدایانه رۆح��ی ی��ادک��ردن��ه وه ی هێشتنه وه و زی��ن��دوو ب��ۆ فیدایانه ی فیدائیانی گه له که مانه که بێ دوو دڵی گیانی خۆیان فیدای گه ل و نیشتمان کرد. رێبه ر ئۆجه الن له سااڵنی 1998 دکتۆر سیروانی به ناوکردبوو. ق��ه رار حه قی که سایه تی وه ک��و و یه کگرتن گرنگی ل��ه باسی غ��ه ری��ب دی��ار وووت��ی؛ ک��رده وه ک��وردی شه قامی یه کڕیزی نه ته وه ی وه کو رۆژێک له هه موو زیاتر ئه مڕۆ ئ��ه وه ی بۆ هه یه ، به یه کتر پێویستیمان ک��ورد و ئ��ه رک پێویسته بپارێزین ده سکه وته کانمان و خ��ۆم��ان ئ��ه س��ت��ۆی بگرینه ب��ه رپ��رس��ی��اری��ه ت��ی کۆنفرانسی دام��ه زران��دن��ی ه��ه وڵ��ی ب��ه پ��ه ل��ه ش چاره سه ری پارتی سه رۆکی بده ین. نه ته وه یی دیموکراتی کوردستان دیار غه ریب، دامه زراندنی به یه کسانی و ئ��ازاد ه��اوواڵت��ی سیسته می ئه مه ووتی؛ و کرد به ناو بویرانه هه نگاوێکی هه نگاوێکی به نرخ و به روومه ته که گه ل خۆی ده یه وێت هه وڵی چاره سه ری کێشه کانی خۆیان و

کۆمه ڵگاکه یان بده ن.میرسازه وه ده لیل هۆنه رمه ندی له الیه ن پاشان

پ��ارچ��ه گ��وران��ی��ه ک��ی پێشکه ش ک��را و چ��ه ن��د شه هید دایکانی ناوی له سه ر ده رخشانیش دایه ووته یه ک پێشکه ش کرد و ووتی؛ دوژمنان له پیانگێڕی له دژی نه ته وه که مان بێ سڵکردنه وه ئه وه تا ده ده ن. پیانه کانیان به رده وامی به په ره گوشه گیرا رێبه رئۆجه الن مانگه سێ م��اوه ی ئه مه ب��ه ئ��اگ��ای��ه ، ده ره وه ل��ه دون��ی��ای ک��راوه و جینوسایدێکه له دژی گه لی کورد ئه و رێبه ری یه که ئ��ه م گه له که مان پێویسته نه ته وه یه که . ئه وه شی ئیبراهیم ده رخشان دایه نه که ن. قه بوڵ ووت؛ مالیکی به هه موو شێوه یه ک هێرشی نرخ و به هاکانی گه له که مان ده کات، له الیه ک هێزه بزوتنه وه ی ل��ه دژی ش��ه ڕ ره وان��ه ی ئێراقیه کان له الیه ک و ده ک��ات ک��وردان��ه وه شۆڕشگێڕی له هه رێمی نه ته وه که ما داخوازیه کانی تریشه وه ئه مه ده ک��ات. وه س��ف به نامه نته قی کوردستان سیاسیه کان هێزوالیه نه پێویسته زیهنیه تێکه ، ئ��ه و ل��ه دژی پێویسته ب��ن. ه��ه ڵ��وێ��س��ت خ��اوه ن وهێزه شه قام یه کگرتنی هه وڵی پیانگێڕیانه ی مه راسێمه که دا، له کۆتایی بدرێت. کوردییه کان قادر" گه له که مانه وه "سه ردار شاعیری له الیه ن شیعر خوێندرایه و به دروشمی شه هید نامرن، بژی

رێبه ر ئاپۆ کۆتایی به مه راسێمه که دا هات.

[email protected] | 2011/10/20 | 11 چاوپێکەوتن~ | ژماره

رۆژهه اڵتی ده گ��ۆڕدرێ��ت، به گشتی جیهان ده وڵه تانه ی ئه و به اڵم ده گۆڕدرێت، ناوینیش ک��ه ک��وردس��ت��ان��ی��ان ب��ه س��ه ردا داب��ه ش ک��راوه نه خۆیان هه نگاو ده نێن بۆ گۆڕانکاری و نه هێزه ئه مه ش بگۆڕدرێن. ده خ��وازن ده ره کییه کان سیسته می هێشتا که ئ��ه وه ی بۆ ئاماژه یه جیهانی و ده سه اڵته هه رێمیه کان ئاماده نیین پ��رس��ی ک��ورد وه ک��و خ��ۆی په سند ب��ک��ه ن و هه نگاو به ئاراسته ی چاره سه ری پرسی کورددا ده وڵه تانه ئه م هاوبه شی خاڵی چونکه بنێن؛

بوونی کورد و دۆزی کورده .ده وڵ��ه ت��ان��ه ش ئ��ه م هاوشێوه کانی هه ڵوێسته مالیکی له ئێراقدا ئه وه تا ئه مه یه ، نیشانه ی تازه به تازه باس له به ستنی په یمانی دوو قۆڵی ده کات له نێوان ئێراق و ئێراندا بۆ هێرشکردنه س��ه ر ج��واڵن��ه وه ی ک��وردی ل��ه رۆژه��ه اڵت��ی هێرشه کانی تورکیاش هه روه ها کوردستاندا؛ ب��ۆ س��ه ر س��ی��اس��ه ت��م��ه دارو گ��ه ل��ی ک��ورد سووریاش ئه مه هاوشێوه ی ران��ه وه س��ت��ان��دووه . له م دواییه دا هێرشه کانی زیادکردووه بۆ سه ر له شه هیدکردنی به تایبه تی ک��ورد، گه لی که سایه تی کورد"مه شعه ل ته مۆ" و هێرشکردنه سه ر مه راسیمه که ی ئه م هه ڵوێسته به روونتر

ده رکه وت.ه��ه ر ب��ۆی��ه ئێمه وه ک��و پ��ارت��ی چ��اره س��ه ری دیموکراتی کوردستان له کاتێکدا ئه م هه ڵوێستانه شه رمه زار ده که ین و پێمان وایه به م هه ڵوێستانه و ده ک��ه ن ته نگاو زیاتر خۆیان ده وڵه تانه ئ��ه و قه یرانه کانیان قوڵتر ده که نه وه . هه ر بۆیه کاری راست ئه وه یه که ده ست له و هه ڵوێستانه به ربده ن. بۆیە داوا له سه رجه م گه له که مانیش ده که ین که هاوهه ڵوێستی خۆی نیشان بدەن و کار بکه ین بۆ ئه وه ی به ستراتیژییه کی نه ته وه یی رووبه رووی

ئه م بارودۆخه ببینه وه .

ده سته ی کارگێڕیپارتی چاره سه ری دیموکراتی کوردستان

2011/10/12

پێویسته‌‌رژێم‌و‌ده‌وڵه‌ته‌‌

سه‌رده‌سته‌کانی‌سه‌رکوردستانیش‌

بگۆڕدرێنس��ه رۆک��ی پ��ارت��ی چ��اره س��ه ری دی��م��وک��رات��ی کە دیمانه یه کدا له غ��ه ری��ب( ک��وردس��ت��ان)دی��ار ~دا تێشکده خاته سه ر ئه و هه نگاوانه ی که پارته که یان پاش سازدانی کۆنگره ی چواره م ناویه تی و هاوکات باسی ئه گه ری گۆڕانکاری پرۆژه یه کی چه ند و چ��اره س��ه ری پارتی ناو له

گرنگ ده کات.

کۆنگره ی پێنجه مین ~:ب��ڕی��اره پارتی چاره سه ری دیموکراتی کوردستان ئه نجام بده ن، ئایا دوانه که وتن له ئه نجامدانی کۆنگره ؟-ئاماده کارییه کانمان بۆ پێنجه مین کۆنگره ته واو بووه و بڕیاره له مانگی داهاتوودا کۆنگره ئه نجام بده ین. به پێی په یڕه وی ناوخۆ ئه م کۆنگره یه مان دواکه وت؛ چونکه له په یڕه وی ناوخۆدا هاتووه که دووساڵ جارێک کۆنگره ئه نجام بدرێت، به اڵم هه ر به بڕیاری"312" که هاتووه ناوخۆدا له په یڕه وی ئه ندامانی ئه نجومه نی پارتی ده توانرێت ساڵێک ئێمه ش پێشبخرێت، یاخود بخرێت دوا کۆنگره ب��ه رف��راوان��ی کۆنفرانسێکی ل��ه س��اڵ��ی"2009"دا دواخستنی بڕیاری له وێ ئه نجامداو کادیرانمان واته دواخست؛ ساڵێک م��اوه ی بۆ کۆنگره مان یاسایی له سنووری به اڵم دواک��ه وت��ووه ، کۆنگره

خۆیدا ده به سترێت.~:ده توانین هۆکاری ئه م دواخستنه

بزانین؟بینی که به پێویستمان -له کۆنفرانسی کادیراندا کۆنگره ی پێنجه م بکه ینه کۆنگره ی سه رخستنی بینیمان و بوارێکدا له هه موو پارتی پرۆژه کانی

که هه نگاوێکی به مڕه نگه کات وکاری زیاتری پێویسته و روداوه کانی سه ره تای ئه مساڵیش هه تا ئه م هاوینه ش بوونه هۆکار بۆ ئه وه ی که که مێک

کاتی ترمان پێویست بێت.~:ئ��ای��ا ب��ڕی��ارو راس��پ��ارده ک��ان��ی ئاستێک چ ت��ا پ��ارت��ی چ��واره م��ی کۆنگره ی

جێبه جێ کراون؟له چوارچێوه ی کۆنگره ب��ڕی��اری -گرنگترین له ئایدئۆلۆژیادا که " ب��وو، کۆنگره دا دروشمی ب��وو". ب��وون به گه ل له رێکخستندا قوڵبوونه وه و ب��ه راورد ده که ین ئێمه کاتێک ئه مڕۆی خۆمان بڵێین ده توانین چ��واره م کۆنگره ی به سه رده می ئایدئۆلۆژیادا ل��ه ب��واری ئێمه رێکخستنی که قوڵبوونه وه ی باشی کردووه و له بواری جه ماوه ری

بوونیشدا هه نگاوی گه وره مان ماوه .که دێت واتایه به و ئه مه ~:ئایا رێکخستنیتان و ئایدئۆلۆژی کێشه ی ئێوه

نه ماوه ؟-بێگومان نه خێر، من ناڵێم کێشه ی ئایدئۆلۆژیمان به ته واوی ئێمه رێکخستنی پرسی یاخود نییه چاره سه ر بوون. ئه وه ی من مه به ستمه بیڵێم ئه وه یه ئه نجام قوڵبوونه وه ئایدئۆلۆژییه وه ل��ه رووی که روون ڕاده ی��ه ک تا ئێمه واته جیهانبینی دراوه ، بخه ین، پێشی هه میشه پێویسته ب��ه اڵم بۆته وه ، به رچاومان هه نگاوی رێکخستنیشه وه ل��ه رووی ن��اوه ، به اڵم زۆرم��ان ماوه بۆ ئ��ه وه ی که بتوانین

واڵمی هیواو داخوازییه کانی جه ماوه ر بده ینه وه .~:ده ت��وان��ی رێ��ژه ی س��ه رک��ه وت��ن کۆنگره ی بڕیاره کانی کردنی جێبه جێ و

چواره ممان بۆ ئاشکرا بکه یت؟-پێویسته ئێمه میکانیکی هه ڵسوکه وت نه که ین، ناپێورێت. ژم��اره ب��ه شتێک ه��ه م��وو چونکه بڕیارو ئ��ه و بڵێم ده ت��وان��م گشتی به شێوه یه کی رێکخستن به ناوخۆی ب��وون تایبه ت پ��رۆژان��ه ی

دیار غه ریب:

له‌الی‌ئـــێـــمـــه‌‌به‌رپرسیــــــــارێتـــی‌و‌ئه‌رک‌خزمه‌ته‌‌نه‌ک‌ئیمتیـــاز

وه کو که لتورێک که س بۆ به رپرسیارێتی خۆی هه ڵنابژێرێت؛ به ڵکو له الیه نی هه ڤااڵنه وه پێشنیار ده کرێت و

ئه گه ر ده نگی پێویستی به ده ست هێنا هه ڵده بژێردرێت

“

“

ديمانه: ~

17 ~ | [email protected] | 2011/10/20 | 11 ژماره چاوپێکەوتن

دیار غه ریب:

له‌الی‌ئـــێـــمـــه‌‌به‌رپرسیــــــــارێتـــی‌و‌ئه‌رک‌خزمه‌ته‌‌نه‌ک‌ئیمتیـــازتایبه ت که ئ��ه وان��ه ی پێکهاتوون. زۆری��ان به شی بوون به کاروچاالکی و پرۆژه ی ده ره کی ده توانم بڵێم هه مووی به اڵم ک��ردووه ، زۆربه یان له سه ر کارمان ئه نجامی پێویست به پێی و ئێمه خواستی وه ک��و

نه گرتووه .ئه م بۆ سه ره کیتان پ��رۆژه ی ~:ئایا

کۆنگره یه چییه ؟له بواری که ئ��ه وه ی��ه سه ره کیمان پ��رۆژه ی -ئێمه بده ین ئه نجام گۆڕانکاری هه ندێک رێکخستنیدا بتوانین پرۆسه ی گۆڕانکاری دیموکراتی له ناو و ده ره کیشدا له بواری ببه ین. ئه نجام ب��ه ره و پارتیدا پرسه کانی چاره سه رکردنی بۆ هه یه پرۆژه یه کمان ئاستی له سه ر کوردستان، له هه رێمی گه له که مان له کۆنگره دا ده خوازین نه ته وه ییدا له بواری و ئێراق

به ئه نجامی بگه یه نین.که نایه ت واتایه به و ئه مه ~:ئایا هه تا ئێستا رێکخستنێکی نادیموکرات بوو بن؟ بۆ نه بووبن پ��رۆژه خاوه نی ئێستا هه تا یان

چاره سه رکردنی پرسه کانی گه ل؟واتایه ب��ه و ئه مه ن��ای��ه ت. وات��ای��ه ب��ه و -بێگومان پێوه ره پێی به هه میشه ده خ��وازی��ن ئێمه که دێ��ت دیموکراتیه کان خۆمان نوێ بکه ینه وه . سه باره ت به کۆمه ڵگا، پرسه کانی بۆچاره سه رکردنی پرۆژه ش رابردوومان گه واهی ده دات، به اڵم بێگومان کۆنگره راب��ردوو هه تا پ��رۆژه و کاره کانی بۆ پێداچوونه وه ی بتوانێت ده وڵه مه ندی بکات و له م کۆنگره شدا ئێمه

ده خوازین پرۆژه کانمان ده وڵه مه ندتر بکه ین.~:ب��ه ن��ی��ازن ه��ی��چ گ��ۆڕان��ک��اری��ی��ه ک

له په یڕه وی ناوخۆدا ئه نجام بده ن؟-له کۆنگره دا کۆی مادده و بڕگه ی په یڕه وی ناوخۆ بڕیار ناتوانم له ئێستادا و گۆڕانکاریدان له به رده م بده م بڵێم فان مادده یاخود بڕگه ده گۆڕین و فان

ناگۆڕین.~:ئایا به نیازنین کۆنگره له که رکوک

ئه نجام بده ن؟چواره ممان و سێیه م کۆنگره ی ئ��اگ��ادارن -وه ک��و له که رکوک ئه نجامدا، به اڵم به نیازین ئه م کۆنگره یه

له هه ولێر ئه نجام بده ین.~:ئایا حکومه تی هه رێم، به تایبه تی ئێوه ده دات رێگا کوردستان دیموکراتی پارتی

له هه ولێر کۆنگره ئه نجام بده ن؟!-ئه وه داخوازی ئێمه یه و به پێ یاسا و رێسا کار بۆ ئه مه ده که ین، به و هیوایه ین که حکومه تی هه رێم کار به تایبه تی کوردستان دیموکراتی پارتی و

ئاسانیمان بۆ بکه ن، نه ک ئاسته نگی.سه رۆکایه تی بۆ خۆتان ئێوه ~:ئایا

پارتی هه ڵده بژێرنه وه ؟!سه رۆکی ناوخۆ په یڕه وی به پێی و رێسا -وه ک��و

پ��ارت��ی ده ت��وان��ێ��ت دووج��ار ل��ه س��ه ر ی��ه ک��ت��ری بۆ ئێمه دا له ناو به اڵم هه ڵبژێردرێته وه ، سه رۆکایه تی ئیمتیاز. نه ک خزمه ته ئ��ه رک و به رپرسیارێتی هه روه ها وه کو که لتورێک که س بۆ به رپرسیارێتی هه ڤااڵنه وه له الیه نی به ڵکو هه ڵنابژێرێت؛ خ��ۆی پێشنیار ده کرێت و ئه گه ر ده نگی پێویستی به ده ست

هێنا هه ڵده بژێردرێت.~:واتا له ناو ئێوه دا خۆکاندید کردن نییه ؟ ئه ی ئه گه ر یه کێک پێشنیار بکرێت، به اڵم

بۆ خۆی ئاماده گی تێدا نه بێت؟وه ک��و ب��ه اڵم ق��ه ده غ��ه ی��ه ، ک��ردن خۆکاندید -ناڵێم که لتورێکی جوانیش سه یری ناکرێت. ئه وه ی هه یه ده ک��ه ن پێشنیار یه کتری رێکخستن ئه ندامانی بۆ ئه و که سه ی که به رپرسیارێتی، و ئه رک بۆ کارێک پێشنیار ده کرێت ئه گه ر ئاماده کاری تێدا به و نییه و تێدا ئاماده کاریم بڵێ نه بێت، ده توانێت

تێدا ئاماده کاری ئه وه ش بکێشێته وه ، ڕه نگه خۆی له پرۆسه که دا ده نگدانه وه و پرۆسه ی ده که وێته بێت

کێ ده رچوو ئه وا ئه و ئه رکه که راده په ڕێنێت.هه ڵده بژێریته وه ، خۆت تۆ ~:وات��ا هه ڵتان رێکخستن ئه ندامانی وایه پێت یاخود

بژێرنه وه ؟-من خۆم هه ڵنابژێرمه وه ، سه باره ت به وه ی ئه ندامانی نازانم، ئه وه نا یان پێشنیار ده ک��ه ن رێکخستن من شایسته ی ه��ه وڵ��ده ده م ئ��ه وا بکرێم پێشنیار ئه گه ر

هیواو باوه ڕی ئه ندامان بم.~:دوا وته تان چییه ؟

سه رجه م که به هیوام گرنگداین، -له قۆناخێکی ب��ه رپ��رس��ی��ارێ��ت��ی��ه وه ب��ه و رێکخستن ئ��ه ن��دام��ان��ی هه ڵسوکه وت بکه ن، هه تا بتوانین ببینه واڵم بۆ ئه م قۆناخه و له ئێستاوه هیوای سه رکه وتن بۆ کۆنگره

ده خوازم.

من ناڵێم کێشه ی ئایدئۆلۆژیمان نییه یاخود پرسی رێکخستنی ئێمه به ته واوی چاره سه ر بوون. ئه وه ی من مه به ستمه بیڵێم ئه وه یه که له رووی ئایدئۆلۆژییه وه قوڵبوونه وه

ئه نجام دراوه

“

“

[email protected] | 2011/10/20 | 11 شرۆڤە~ | ژماره

ئه و نه خشه و پیانه پاکتاوکاریه به پرۆژه ی هه نگاوی )2007( ساڵی کرانه وه گوایه سه ره کیه کانی هێله ن��را. کردنی جێبه جێ ئه و پیانه له کۆبونه وه ی »دۆڵمه باخچه ی« س��ه رۆک ئ��ه رک��ان��ی ئ��ه و ک��ات��ه ی سوپا )یه شار بیوکانت و ئه رۆدغان( گه اڵله کرا. له کۆبونه وه ی پێنجی مژداری ساڵی )2007(ئاکه په ئه ردۆغاندا، و بوش له نێوان یشدا جێبه جێکردنی بۆ نێونه ته وه یی گۆڕه پانی مۆڵه تی ئ��ه وه ی دوای ک��رده وه . پیانه ئه و ئۆپه راسیۆنی ده ره وه ی سنور له زستانی ساڵی شوباتی له ده کرا، په رله مان له )2007(دا )2008(دا ویستی به هێرش کردنه سه ر زاپ

ئه نجام به ده ست بێنێ.دوای ئه وه ی که ئه و هێرشه سه ربازیانه پوچه ڵ ئه مجاره یان ئاکه په حکومه ته که ی ب��ۆوه ، گوڕی به هێڕشی سیاسی و ئایدئۆلۆژیدا. ک��ۆب��ون��ه وه ی ل��ه )2008(دا ل��ه گ��والن��ی ئه ردۆغان - ئیلکه ر باشبوغدا بڕیاریاندا که بۆ قه اڵچۆکردنی بزوتنه وه ی ئازادی گه لی ک��ورددا، رێ��ب��ازی ش��ه ڕی ده روون��ی په یڕو و کرایه وه شه ش ته ره ته ئ��ه وه ش بۆ بکه ن. )2009( هه ڵبژاردنه کانی دوای له کاتێ به ده ستیان نه هاته وه حسابه که یان له گه ڵ قڕکردنی سیاسی و شه پۆلی گرتن کرد له ژێر ناوی ئۆپه راسیۆنی که جه که . له )14( ئۆپه راسیۆنی به ده ست )2009(دا نیسانی ق��ڕک��ردن��ی سیاسی س��ه ر گ��ه ل��ی ک��ورد و سیاسیه وه ل��ه ب��واری کاریگه رکردنیان بێ درا. دوای ئه و رێکه وته رۆژێک نه ما که )11( له مانگی نه گیردرێ. تیدا خه ڵکی گه وره ی شه پۆلی ل��ه دوو )2009(دا ساڵی ج��ی��اوازدا ک��ه ش��ه پ��ۆل��ی دووه م��ی ل��ه دوای )2011( ح��وزه ی��ران��ی )12( ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ی )9( گ��ی��راودا ل��ه ه��ه زاران پێکردووه ده ستی باتمان، شاره کانی شاره وانی س��ه رۆک یان ئ��غ��دی��ر، وی��ران��ش��ار، ک��ای��اپ��ن��ار، ئ��ه ل��ب��اک، کۆسه ر، جزیره و دواینیشیان شیرناخ، سلوپی و ه��ه زه خ ده ستگیر کران و ره وان��ه ی زیندان شاره وانی س��ه رۆک پێیه )10( به و ک��ران. ئیراده به که په رله مانتار )6( و به ده په یی له پشت ه��ه ل��ب��ژێ��ردراون گ��ه ل ده ن��گ��ی و شه پۆلی له دوایین زیندانه وه ن. شیشه کانی گرتندا زۆریان جێگری سه رۆک شاره وانی، ئه ندامانی ئه نجومه نی به ده په و بەڕێوەبه رانی شار، شارۆچکه و ناوچه کانی پارته که ن یان

ئه ندامی ئه نجومه نی شاره دارین. زۆربه شیان پ��ه رورده ی ئاکادیمیاکانی به ریوبه رانی له ئه ردۆغان که له کاتێکدا به ده په ن. سیاسی ده یگوت نیازی باشمان لێ چاوه رێ مه که ن ش��ه پ��ۆل��ی گ��رت��ن ل��ه ب��اک��وری ک��وردس��ت��ان و سیاسی قڕکردنی فراوانی ئاستی تورکیا به ریوه برا و له الیه ن ئاکه په وه نیشان ده دات.

ته نیا له ماوه ی یه ک مانگدا )1589( که س له کوردستان گیراون. له تورکیاش )727( )350(ی��ان له وانه ده ستبه سه رکراون، که س دراوه . شه پۆلی گرتنه کان بڕیاری گرتنیان به زۆری ئامه د، جوله مێرگ، ئه سته مبۆلی گرته وه . به پێی ئه و ئاماره ی که کۆمه له ی مافی مرۆڤ راگه یاندووه له )23( مانگی ه��ه زار )2( مانگه ئ��ه م )23( تا ڕاب��ردوو )850( ده ستگیرکراون، ک��ه س )316( و که سیش بڕیاری گرتنیان دراوه ، له شاره کانی شیرناخ، م��وش، جوله مێرگ، وان، وه ک سێرت و شاره کانی تر هه زار و )589( که س بریاری )500(ی��ان له وانه و ده ستگیرکراون گرتنیان دراوه . له نێویاندا ژماره یه کی زۆر له به رێوبه رانی سه ندیکاکان و بەڕێوەبه رانی سێ دوای��ی��ه دا رۆژان��ه ی ل��ه م و به ده په یین تری که سی )82( و به ده په یی ش��اره داری

گیراون.ئاکه په له به ریوه بردنی سیاسه تی پاکتاوکاریدا ه��ه م��وو ئ��وم��ی��دی ب��ه ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ی )12( حوزه یرانه وه به سته وه . له به ر ئه وه ی له ستراتیژی هه بوو، سه ره کی ئامانجی دوو هەڵبژاردندا له که بدات نیشانی که بووه ئه وه ئه ویش هه ڵبژاردن گه لی کورد نه ک په که که به ڵکو

پشتگیری له ئاکه په ده که ن، دوه میش ئه وه یه که بۆ گۆڕێنی ده ستور به پێی داوای خۆی به اڵم بێنێ، ب��ه ده س��ت په رله مان زۆری��ن��ه ی حسابی پێیه ب��ه و پێکنه هات. ه��ه ردووش��ی له سه دا به ربه ستی له ژێر به ده په ئاکه په که چه ند به و بهێلێته وه ه��ەڵ��ب��ژاردن )10(ی به ربه ستی ژیر بخاته مه هه په سکه ندالێک ل��ه س��ه دا )10(ی��ه ک��ی ن��ه گ��رت��ه وه و نه بووه بگۆڕێ. ده ستور ته نیا به زۆرینه یی ئ��ه و هه رچه ند ده نگه کانی ئاکه په له سه دا )2(ی هێنده ی )2007( به به اڵم زیادی کردبێ، چۆن وه ک هه ر نه هێنا. به ده ست کورسی نه یتوانی بگاته زۆرینه بۆ گۆڕینی ده ستور ریفراندۆم بۆچونه زۆرینه ی شێوه به هه مان له ئاکه په له ده ستدا. ده ستور گۆڕینی بۆ تابلۆی ته نیا که پارتێک بووه کوردستان سه ر باره گاکانی ماوه . هه ر بۆ ئه وه ش رێژه ی

له سه دا )50( وه ک سه رکه وتن نابینرێ.ئه نجامی هه ڵبژاردن بۆ ئاکه په تایبه تمه ندی ،2009( ساڵی ئاکه په هه بوو، ڕووخێنه ری ه��ەڵ��ب��ژاردن��دا س��ێ ل��ه 2011(دا و 2010ل��ه ک��ات��ێ��ک��دا ک��ه ده ی��وی��س��ت ب��ااڵده س��ت��ی سێ ه��ه ر له کوردستان ب��ه اڵم بچه سپێنێ، ئه و بوو. پاشه کشه یدا له هەڵبژاردنه که ش ئاکه په ی حیسابه کانی ه��ه م��وو ئه نجامه ئه و بگاته ئ��ه وه ی ب��ۆ ئ��ه ردۆغ��ان تێکدا. شکاندنی ب��ه ش��ااڵوی ده س��ت��ی ئامانجه ی

ئیراده ی سیاسی ڕکابه ره کانی کرد.دیجله ی خه تیب په رله مانتاریه تی سه ره تا خست، له په رله مانتاریه تی و ک��رد زه وت ئه وه نه کرد، ئازاد گیراوی په رله مانتارانی

نه‌خشــــه‌ی‌پاکتاوکردنی‌کوردان‌یــــــان‌پرۆژه‌ی‌کرانه‌وه‌ی‌ئــــاکــــه‌پــــه‌ئا: نه رگیز سلێمان

په رله مانی تورکیا رۆژی)2011/10/5( بۆ جارێکی تر مۆڵه تی ئه نجامدانی ئۆپه راسیۆنی ده ره وه ی

سنووری به زۆرینه ی ده نگ بۆ یه کساڵی تر درێژکرده وه و به م شێوه یه ش ده وڵه ت و حکومه تی پارتی دادوگه شه پێدان بڕیاری داگیرکردنی کوردستانی له چوارچێوه ی پرۆژه ی به ناو کرانه وه کی ئه رێ کرده وه

“

“

19 ~ | [email protected] | 2011/10/20 | 11 ژماره شرۆڤە

نه‌خشــــه‌ی‌پاکتاوکردنی‌کوردان‌یــــــان‌پرۆژه‌ی‌کرانه‌وه‌ی‌ئــــاکــــه‌پــــه‌ئ��ی��راده ی شکاندنی له پیانی ب��وو به شێک به ده په و به رهه ڵستکاره کانی تر. ئاکه په دوای له به رامبه ر ئه نجامی به هەڵبژاردن که ئه وه ی ئه مجاره یان نه هینا ب��ه ده س��ت ک��ورد گ��ه ل��ی ویستی به رگی حقوق به به ر پیانگیڕیه که یدا

بکات.عبدوڵا ک��ورد گه لی رێ��ب��ه ری ئه مجاره یان پاکتاوکاریه کانی پیانه و گه مه ئۆجه الن ئ��اک��ه پ��ه ی پ��وچ ک��رده وه . ئ��ۆج��ه الن به ئاشکراکردنی ئه نجامی دیداره کانی ئیمرالی نیشانیدا که ده ستپشخه ری سیاسی له ئیمرالیه . سیاسه تی کوردیش به راگه یاندنی ئۆتۆنۆمی پاڵپشتی ت��ه م��م��وزدا )14( ل��ه دی��م��وک��رات��ی و هێزی ب��ه و ه��ه وڵ��ه ی ئ��ۆج��ه الن��دا. ب��ه و پێیه پیانی شکاندنی ئیراده ی سیاسی که ئاکه په له ئامانجیدا پوچ بۆوه . ئاکه په به هه نگاونان چاره سه ری و دیموکراتیزه کردن ئاراسته ی به ب��ه اڵم ئاکه په پ��رس��ی ک��ورد گ��ه م��ارۆدرا، ئه مجاره یان بۆ ئه وه ی که ئه و گه مارۆیه سه ر بکات، پێچه وانه هێرشێکی بشکێنێ خۆی له به رامبه ر پاکتاوکاری پیانی به ده ستی ناوچه که شدا ئاستی له و ک��ردووه په که که

کاری بۆ ده کات.ج��ێ س��ه رن��ج��ه ک��ه ئ��اک��ه پ��ه ب��ه ئ��اراس��ت��ه ی کورد پرسی چ��اره س��ه ری و دیموکراتیزبوون هیچ هه نگاوێک نانێ، هه موو هه وڵێکی بۆ قوڵکردنه وه ی شه ڕی تایبه ت و پاکتاوکردنی پیشنیارانه ی ئه و ک��ورده . گه لی و په که که به چ��اره س��ه ری بۆ که جه که و په که که که ئاکه په یاندا له به رچاو نه گیرا. په رله مان له جێی ئه وه ی ببێته جێی چاره سه ری پشوی هاوینیدا. ئاکه په هیچ واڵمێکی به و داوایانه ی ئۆجه الن نه دایه وه که په رله مان کۆمسیۆن ساز بکات و

کار بۆ چاره سه ری بکات.ووتی کارێکی من ئۆجه الن ئ��ه وه ش بۆ هه ر بیکه م نه ماوه ، ئه وه ی له دیالۆگ و دیداره کان پیویست بووه کردویه تی، بۆ ئه وه ی که دانوسان بگۆڕێ، هه لومه رجی ده بێت ببێ ب��ه رده وام ته ندروستی و ئاسایشی له به رچاو بگیرێ و ئه و له سه ر خاڵی ئاوه هاش و بجولێته وه ئازد قۆناغه دانا. ئۆجه الن و بەڕێوەبه رانی په که که ئاکه په یان گه مه کانی هه نگاویان دوایین به

تێکدا.وه ه��ا دوڕووی��ی سیاسه تی ئ��ی��دی پێیه ب��ه و نیازه کانی درۆ په یڤی ب��ه ن��اچ��ێ. ب��ه ری��وه ئه رۆدغان ئه وه ش بۆ ناشاردرێته وه ، ئه رۆدغان وه ها ده خه ین وه گ��ه ڕ ن��وێ ستراتیژی ووت��ی پ��ه رده ی ل��ه س��ه ر ئ��ام��ان��ج��ی راس��ت��ه ق��ی��ن��ه ی

بوو درێ��ژه دان ئه رۆغان ئامانجی هه ڵدایه وه . کردنی پاکتاو و ک��وردان کۆمه لکوژی به ب��زوت��ن��ه وه ی ئ��ازادی��خ��وازی گه لی ک��ورد. بۆ ئه وه ش شه ڕی تایبه تی قوڵکرده وه . ئه ردۆغان به ئاشکرا رایگه یاند که دۆخی بێ چاالکیش هه بێ ئه وان ئۆپه راسیپۆنه کان راناگرن. ئاکه په ئه رته شێکی له تیمه تایبه تیه کانی ئاوا کرد و بۆ ئه وه ش هه موو خانه نیشینکراوکانی شه ڕی تایبه تی بانگ کرده وه . هه موو ئه و که سانه ی ک��ردووه ، شه ڕیان )90(ک��ان��دا ساڵه کانی له بکوژرانی بکه ری نادیار بوون، تاوانیان کردووه

له کوردستان ئه رکی به هه موویاندا.نوێ سترایژی ده ل��ێ ئ��ه ردۆغ��ان بۆیه ه��ه ر شه ڕی نه خشه یه کی بۆ کار ده ک��ه ن. په یڕه و

سه رتاسه ری)هه مه الیه نه ( دژ به گه لی کورد ده کات، به اڵم ئه و ئۆپه راسیۆنانه ی ئاکه په له ناهنێنێ؛ به ده سه ت ئه نجام که دیاره ئێستاوه ده ره وه بۆ دیبلۆماسیه کانی گه شته چونکه به شی سه رکه وتنی ناکه ن. سیاسه تی ئاکه په سیاسیدا له گۆڕه پانی ک��ورد سڕینه وه ی له سه رکه وتوو نییه ؛ چونکه له جێێ گیراوه کان ک��ه س��ان��ی ت��ر ی��ه ک��س��ه ر جێی پ��ڕ ده ک��ه ن��ه وه . له بواری سه ربازیدا گه ریا په ره ی به به رخودان

داوه له دژی ئۆپه راسیۆنه کان.ئاکه په سه رنه که وتنی ت��ری نیشانه یه کی پیانه ئ��ه و ئه نجامه کانی ق��ۆن��اغ��ه دا، ل��ه م ساڵه )27( که پاکتاوکردنه یه و له ناوبردن ده وڵه تی تورک بەڕێوەی ده بات و سه رکه وتوو له ئه رته شێکی دۆراو هه یه ئارادا له نه بووه . حکومه ته جار ده ی��ان به په که که . دژ شه ڕی

سیاسه تی به هۆی یه که کان دوای له یه ک بونه وه . هه ڵوشان ڕووب��ه رووی سه رنه که توویان ل��ه م ق��ۆن��اغ��ه دا گ��ه ل��ی ک��ورد ب��ه گه لێک بۆ تێکۆشان و ده پ��ارێ��زی خ��ۆی بونی ک��ه ده ناسرێ. ده دات ئازادیه کانی و ده سکه وت له پێناوی ئه وه شدا گه ل سه رهه ڵدان و ڕاپه رینی چاالکی گ��ه ری��ا و پ��ی��ده دات پ��ه ره سیاسی به رزکردنه وه ی ئاستی تێکۆشانی گه ل بەڕێوە ده ب��ات. س��ەرۆک وەزی��ران��ی ت��ورک ره ج��ه ب ته یب ئه رۆدغان که بۆ به شداری له کۆبونه وه ی گستی نه ته وه یه کگرتووه کان له ئه مریکا بوو، هه موو دیبلۆماسیه تی خۆی له و گه شته دا له وه گه ڕخست، په که که و ک��ورد گه لی دژی له گه ڵ دی��داره ک��ه ی��دا له ئه نجامی ئ��ه ردۆگ��ان رایگه یاند ئۆباما باراک ئه مریکا سه رۆکی فرۆکه واندا بێ فرۆکه ی له مه سه له ی که به سه رۆک له ویش چاوی ڕێکه وتوون. هه ر ک��ۆم��اری ئ��ێ��راق ج��ه الل ت��اڵ��ه ب��ان��ی ک��ه وت به دژی ش��ه ڕی له که ک��رد بانگه شه ی و کێشه یه ک هیچ و ری��ک��ه وت��وون په که که دا تاڵه بانی به اڵم نییه ، نه ماوه و به ربه ستێک و له کۆبونه وه ی بانگه شه یه ئ��ه و پێچه وانه ی قسه ی نه ته وه یه کگرتووکاندا گشتی جڤاتی که ک��رد تورکیا و له ئێران بانگی و ک��رد ب��ۆردوم��ان��ه ک��ان��ی س��ه ر ک��وردس��ت��ان کۆتایی چ��ارس��ه ر دی��ال��ۆگ ب��ه پ��رس��ه ک��ان و پێبێنن ب��ک��ه ن. ئ��ه ردۆغ��ان ه��ه ر ل��ه وێ چ��اوی به ئه حمه دی مه حمود ئێران سه رۆککۆماری ئ��ه وه ی��دا که گوایه په یامی ن��ه ژاد ک��ه وت و له گه ڵ ئێران له سه ر هاوکاری دژ به په که که رێ��ک��ه وت��وون. ه��ه م��وو ئ��ه و ئ��ام��اده ک��اری��ان��ه ی ئاکه په ده یکات بۆ ئه نجامدانی ئۆپه راسیۆنی

ده روه ی سنور ده یکات.وادی��اره ک��ه ک��اری ی��ه ک��ه م��ی پ��ه رل��ه م��ان��ی به ده س��ت جوتمه دا یه کی له که تورکیاش بێت، بابه ته ئ��ه م ه��ه ر ده ک��ات دانیشته کانی به اڵم ئه جێندای یه که می په رله مان؛ ده رکردنی مۆڵه تی ئۆپه راسیۆنی دره وه ی سنوره . مۆڵه تی )17( له که سنور ده ره وه ی ئۆپه راسیۆنی جار ی��ه ک��ه م ب��ۆ )2007( ساڵی جوتمه هی و ئ��ه رێ ده نگی )507( به پارساڵ ده ک��را، ساڵێک بۆ به ده پییه کان نای ده نگی )19(درێ��ژ ک��راب��ۆوه و ئ��ه و م��ۆڵ��ه ت��ه ل��ه )17(ی

جوتمه هی )2011( کۆتایی دێ.ساڵی شوباتی )21( له مۆڵه ته ئه و له سه ر )2008(دا )25( ئۆپه راسیۆنی ده ره وه ی سنور ئه نجام درابوو، به اڵم له و هێرشه ی که ئه رته شی

تورک کردیه سه ر زاپ زه برێکی مه زنی

ئۆجه الن به ئاشکراکردنی ئه نجامی دیداره کانی ئیمرالی نیشانیدا که ده ستپێشخه ری سیاسی له ئیمرالیه . سیاسه تی

کوردیش به راگه یاندنی ئۆتۆنۆمی دیموکراتی له )1٤( ته مموزدا پاڵپشتی و هێزی به و هه وڵه ی

ئۆجه الندا

“

“

Û

[email protected] | 2011/10/20 | 11 وتار~ | ژماره

ئه رته شی ک��ه ئ��ه وه ی دوای ب��ه رک��ه وت. تورک )200( سه ربازی کوژرا کشایه وه . ج��ێ��گ��ری س��ەرۆک وەزی��ران��ی ت��ورک تورکیا وه زی��ران��ی گشتی ک��ۆب��وون��ه وه ی پێشنیاری که ڕایگه یاند ئارینج بوڵه ند و م��ۆرک��را سنور ده ره وه ی ئۆپه راسیۆنی وه رگرتنی ب��ۆ ک��راوه پ��ه رل��ه م��ان ره وان��ه ی هاوکاری به مۆله تنامه یه ئ��ه و م��ۆڵ��ه ت. ده کرا، ئاماده مه هه په و جه هه په ئاکه په ، 2009 ،2008( له ساڵه کانی ج��اره ه��ه ر ده ک��رای��ه وه په رله مان کاتێ 2010(دا، و

بابه تی یه که می ئه جێندای په رله مان بوو.ئۆپه راسیۆنی بۆ ئاماده کاری له کاتیکدا ده ره وه ی سنور ده کرێ رۆژ نییه که فرۆکه باشوری ت��ورک ئه رته شی جه نگیه کانی زۆری به و نه که ن ب��ۆردوم��ان کوردستان فرۆکه ئامانج. ده کرێنه سڤیلیش خه ڵکی ده وروبه ری تورک ئه رته شی جه نگیه کانی گونده کانی کۆزینه ، کۆرته ک و زه رگه لی ق��ه ن��دی��ل��ی��ان ب��ۆردوم��ان ک��رد و ل��ه ک��ات��ی زه رگه لێ گوندی کاره بای بۆردومانه که دا کوژرایه وه و له پای ئه وه ش خه ڵکی گونده که ش��ه وی��ان و دره وه ه��ات��ن��ه م��اڵ��ه ک��ان��ی��ان ل��ه ل��ه ئ��ه ش��ک��ه وت��دا، رۆژ ک��رده وه . ه��ه روه ه��ا به رزاییه کانی بێریتان، هه رێمه کانی شه هید کارکه ر و شه هید کورتای و خاکورک به هاوه ن وئۆبوس تۆپباران کران و له رۆژانه ی سه ربه سوره دێی گوندی جارێکی دوایشدا

هه ریمی قه ندیلیان بۆردومان کرا.خ��ه ڵ��ک��ی گ��ون��ده ک��ان��ی ب��ن��اری ق��ه ن��دی��ل، تر گ��ون��ده ک��ان��ی و باڵه کایه تی ه��ه ری��م��ی ه��ه رێ��م��ه ک��ان��ی پ��اراس��ت��ن��ی م��ی��دی��ا دەڵ��ێ��ن بۆ سڤیل خه ڵکی ب��ه رده وام��ی بۆردومانی بکه ین. چ��ۆڵ گونده کانمان ک��ه ئ��ه وه ی��ه بۆ زۆر له هه مانکاتدا ک��ه ل��ه ب��ه رئ��ه وه ی گوندنیشینانی بناری قه ندیل ده هێنرێ که وه ک ئ��ه وه ش و بکه ن چۆل گونده کانیان هێرشێکی ئه نجامدانی ب��ۆ ئ��ام��ادک��اری زه م��ی��ن��ی ه��ه ڵ��ده س��ه ن��گ��ێ��ن��رێ. ب��ه گ��وێ��ره ی باوکراوه کانیش حکومه تی هه رێم زانیاریه چۆڵ قه ندیل بناری گونده کانی ده ی��ه وێ بکرێ و خه ڵکه که ی بگوازرێنه وه بۆ نزیک شاره کان. له کاتێکدا که تا ئێستا کاره بای ن��ه ک��راوه ت��ه وه چ��اک ناوچه که نیشتمانی به پێیه ش داخ��راون. خوێندنگا کانیش و خستووه ته گ��وش��اری ه��ه رێ��م ح��ک��وم��ه ت��ی ناوچه که یان ئ��ه وه ی بۆ گوندنشینان سه ر چۆڵ بکه ن، به اڵم دانیشتوانی گونده کانی وه رتێ ناحیه ی سنوری له قه ندیل، بناری به رده وامی هێرشه کان و سه نگه سه ر وێڕای گونده کانیان ئێستا تا ناوچه کانیان له سه ر جێ نه هێشتووه و ئاماده نین ده ستبه رداری

ئه گه ر وته ی خۆیان به و بن گونده کانیان خۆش رێگه ئ��ه وا بکه ن چ��ۆڵ گونده کان هێرشی تورکیا و ئێران ئ��ه وه ی بۆ ده بێت زه مینی و ئاسمانی چڕتر بکه نه وه بۆ سه ر ڕایده گه یه نن گوندنشینان هه رێم. خاکی هێرشی ئه نجامدانی بۆ هه نگاوه ئه و که زه م��ی��ن��ی��ه ب��ۆ س��ه ر ه��ه رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان چه ند هاوکات تورکه وه . ده وڵه تی له الیه ن رۆژه ده ن��گ��وی ئ��ه وه ل��ه ن��او ج��ه م��اوه ردا به تایبه تی هه رێمی بتوێن و پشده ر و ڕانیه ش ب��اوب��ۆت��ه وه ک��ه ئ��ام��اده ک��اری ده ک��رێ ت��ورک ئ��ه رت��ه ش��ی س��ه رب��ازی بنکه یه کی ڕانیه خه ڵکی دامه زرێنرێ. له چوارقوڕنه و چوارقوڕنه ش ناڕه زایی توند له دژی ئه و

بڕیاره نیشانده ده ن.تورک سه ربازانی مۆڵدانی دەڵێن خه ڵه که داگیرکردنی وات��ه چوارقوڕنه و ڕانیه له ئامانجی دەڵ��ێ��ن و ک��وردس��ت��ان ب��اش��وری ئێمه ش داگ��ی��رک��اری��ه ، ت��ورک��ی��ا ده وڵ��ه ت��ی ه��ه رگ��ی��ز ئ��ه وه ق��ه ب��وڵ ن��اک��ه ی��ن و ل��ه دژی ڕاده وه ستین بۆ پاراستنی خاکه که شمان چی پیویست بێ ده که ین و ناڕه زایی له به رامبه ر کوردستان هه رێمی حکومه تی بێده نگی و له حکومه ت بانگه وازی و ده ده ن نیشان که ده که ن کوردستان هه رێمی په رله مانی ئه ندامی ن��ه دات. داگیرکاریه به و مۆڵه ت کورد سیاسه تمه داری و ئێراق په رله مانی دکتۆر مه حمود عوسمانیش له لێدوانێکیدا بۆ ئاژانسی ده نگه کانی ئێراق ئه مریکییه کانی ل��ه ب��اب��ه ت��ی ک��رد ت��ۆم��ه ت��ب��ار پیانگێڕ ب��ه سنوورییه کانی ن��اوچ��ه ب��ۆردوم��ان��ک��ردن��ی فڕۆکه ی و تورکیاوه له الیه ن کوردستان ب��ێ ف��ڕۆک��ه وان��ی��ان داوه ت��ه ئ��ه م واڵت��ه بۆ کوشتنی کورد. عوسمان ده ڵێت:" ئه مریکا ده گێڕێت". ناوچه که دا له خراپ رۆڵێکی ڕایده گه ینێت ع��وس��م��ان م��ه ح��م��ود دک��ت��ۆر ک��ه ب��ۆردوم��ان��ی ت��ورک��ی��ا ه��ان��ده رب��ووه بۆ تاکو که ئێراقی هه ڵوێستی بێده نگبوونی هه ڵوێستێک ه��ی��چ س��ات��ه وه خ��ت��ه ش ئ��ه م ل��ه ب��اره ی ب��ۆردوم��ان��ک��ردن��ی ک��وردس��ت��ان��ی کرد به وه ش ئاماژه ی ده رنه بڕاوه . ئێراقه وه کوردستانیش ه��ه رێ��م��ی ح��ک��وم��ه ت��ی ک��ه وه ستانی بۆ نییه به هێزی هه ڵویستێکی

بۆردومانکردنی ناوچه کانی خۆی.س��ه رئ��ه ن��ج��ام پ��ه رل��ه م��ان��ی ت��ورک��ی��ا تر ج��ارێ��ک��ی ب��ۆ رۆژی)2011/10/5( مۆڵه تی ئه نجامدانی ئۆپه راسیۆنی ده ره وه ی سنووری به زۆرینه ی ده نگ بۆ یه کساڵی ده وڵ��ه ت و ب��ه م شێوه یه ش درێ��ژک��رده وه و تر بڕیاری دادوگه شه پێدان پارتی حکومه تی له چوارچێوه ی کوردستانی داگیرکردنی

پرۆژه ی به ناو کرانه وه کی ئه رێ کرده وه .

ئه نجامی هه ڵبژاردن بۆ ئاکه په تایبه تمه ندی

ڕووخێنه ری هه بوو، ئاکه په ساڵی

»200٩، 2010 و 2011« له سێ هەڵبژاردندا له کاتێکدا که

ده یویست بااڵده ستی بچه سپێنێ، به اڵم له کوردستان

هه ر سێ هەڵبژاردنه که ش له پاشه کشه یدا بوو.

ئه و ئه نجامه هه موو حیسابه کانی

ئاکه په ی تێکدا. ئه ردۆغان بۆ

ئه وه ی بگاته ئه و ئامانجه ی ده ستی

به شااڵوی شکاندنی ئیراده ی سیاسی ڕکابه ره کانی کرد

““

21 ~ | [email protected] | 2011/10/20 | 11 ژماره وتار

کورد‌و‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوین‌و‌شۆڕشن��اوه ڕاس��ت زۆره و الى نرخى رۆژه��ه اڵت��ى ده رده که وێ نرخه ئه و زلهێزه کانیش واڵته ل��ه ڕووى ب��ه رز ئاست واڵت��ان��ى به تایبه تى ئابوورییه وه ؛ چونکه رۆژهه اڵتى ناوه ڕاست و به نرخه کانه م��ادده و ک��ان��زا کانگاى گه یشتنى به یه ک چه قى وه کو هه روه ها ن��ێ��وان واڵت��ان��ى رۆژئ��اوا و رۆژه��ه اڵت بۆته زه مانه وه له دێر هه ر بۆیه داده ن��رێ. ده وڵه ته ملمانێى و چاوتێبڕین جێگاى داگیرکه ره زڵهێزه کان. له ئێستاشدا به هه مان ئاقاردا ده ڕوات و وه ک ناوچه یه کى کێشه ده کرێ، ئه ژمار سه رزه مینه ئه م له سه رى ل��ه ده س��ه اڵت��داران��ى واڵتانى ب��ه اڵم ه��ه ن��دێ گرتۆته چه وتیان سیاسه تێکى ناوچه که مافخوراوه کانیان نه ته وه به جۆرێک به ر، سه رده مى هى له که ک��ردووه ژێ��رده س��ت راسته نییه . که متر شتێکى کۆیله دارى که وتۆته ناوه ڕاست رۆژهه اڵتى له ئێستادا تر راستیه کى به اڵم ره شه باى گۆڕان، به ر به ڕێوه بردنى دیکتاتۆریه تى ئه ویش هه یه ک��ه وا واڵت��ان��ه ی��ه ل��ه م ه��ه ن��دێ سیاسه تى ئه م ببن. سور ده کات گۆڕانکاریانه له م بارودۆخه ش نه بۆ ده سه اڵت و نه بۆ خه ڵک له ئێستادا، نابینم له بار شۆڕشگێڕان و م��رۆڤ مافى بنه ماکانى ب��ێ ده س��ت��وره له واڵتانى رۆژهه اڵتى ناوین نێوانى ئازادى پاراستنى و دیموکراسى و یه کسانى و مرۆڤایه تى به هاى و م��رۆڤ مافه کانى زی��ات��ر ده ب��ن و ش��ۆڕش ل��ه دواى ش��ۆڕش

ته شه نه ده که ن.ره وشى کورد له سایه ى سیاسه تى خۆسه پێنى سوریا و ئێران و تورکیا ده سه اڵتدارێتى ده نگبوونى و بێ ئێراق دابڕاوه کانى به شه رێ��ک��خ��راوه ى ن��ه ت��ه وه ی��ه ک��گ��رت��ووه ک��ان و رێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى م��ه ده ن��ى و دای��ه ، خ��راپ له ئاستێکى م��رۆڤ مافى سه رکوتکردن و به ندکردن و راوه دوون��ان و مۆدێرنیته دا پۆست له سه ده ى ئاواره کردن ب��ه ه��ه م��ان ش��ێ��وه ى پ��ێ��ش��وت��ره ، ب��ه اڵم زمانى له پشت له ئێران ت��ر. به شێوازێکى ئایین و له ئێراق له پشت سیسته مى فیدراڵى و له تورکیا له پشت سیسته مى دیموکراسى تواندنه وه ى هه وڵى به ئاشکرا له سوریاش و ناسنامه ى شێواندنى و ئه ده بیات که لتورو

له مانه ش جگه ده درێ. کورد نه ته وایه تى ک��ورده ناله بارى ره وش��ى تر فاکته رێکى یه کنه بوونى ئ��ه وی��ش ه��ه ی��ه ، له ئێستادا له به رامبه ر دۆزى کورد هه ڵوێستى کورده

و داخوازیه نه ته وایه تیه کان. واڵتانى عه ره ب به ناو سیسته مى کۆماریان تیایاندا هه ڵبژاردنیش ئه گه ر هه تا هه یه ئ��ه ن��ج��ام ب��درێ ده س��ه اڵت��دارێ��ت��ى واڵت��ان��ى تاک کارێزماى به پشت زیاتر عه ره بى و ح��زب ده ب��ه س��ت��ێ ح��ه زى م��ان��ه وه له سه ر ع��ه ره ب��ه ک��ان الى ده س��ه اڵت ک��ورس��ى ئ��ه م جیهانه ، ت��رى ل��ه ن��ه ت��ه وه ک��ان��ى زی��ات��ره م��ێ��ژووى ژی��ان��ى س��ه رک��رده ع��ه ره ب��ه ک��ان ئازادى هه رچه نده راستیه ن، ئه م شایه دى ب��ێ��ت. ک��ه م��ت��ر ک��ۆم��ه الی��ه ت��ى دادى و ئ��ازادى ت��ام��ه زرۆى زیاتر خه ڵک ئ��ه وه ن��ده مرۆڤایه تیه . ژی��ان��ى ی��اس��اى ئ��ه وه ده ب��ن، ئ��ازادى ت��ام��ه زرۆى گه النى سه رهه ڵدانى که رووی��ان��دا له کاتێکدا دیموکراسى و شۆڕش ئه و ب��وو، له لوتکه دا دیکتاتۆرى شتێکى عه ره بى واڵتانى سه رهه ڵدانانه ى و ته واوى ئاگاهێنانه وه ى به بۆ بوو گرنگ زه نگێکیش و گه له چه وساوه کان و دونیا بۆ واڵت��ان��ى ت��اک��ڕه و ب��وو. ئ��ه وه ى گرنگه ئه وه یه که له داهاتوودا نرخى ئه م شۆڕشانه شۆڕش ئامانجه کانى و نه کرێته وه ک��ه م کاریگه ریان شۆڕشانه ى ئ��ه و بپارێزرێن، گه وره ترین وه ک ک��ورد هه ستى ل��ه س��ه ر هه یه ، سه رده مه دا له م ژێرده ست نه ته وه ى و به رخودان هه وێنى هه میشه به اڵم کورد گیانفیدا بووه له پێناو سه ربه خۆیی بۆگشت له جوالنه وه دا ه��ه رده م دونیا، نه ته وه کانى و پ��ه روه رى نیشتمان هه ستى له پێناو بووه

رزگارى نه ته وه یى.گه لى کورد له باشوورى کوردستان به خوێن ئه و ده ستکه وتانه ى که ئێستا له به ر ده ستدان ئه وه به ماناى ب��ه اڵم ک��ردووه ، ده سته به ر ده ستکه ون پاشاى هه له ده بێت نایه ت که بن، کوردستان به رهه مى ره فاهیه تى و ل��ه م ش��ێ��وازه دوو چین پ��ه ی��ڕه وى ک��ردن ل��ه ک��ۆم��ه ڵ��گ��ا دروس��ت ده ک��ات. چینى له گشت )ن��زم( پرۆڵیتارى چینى و بااڵ بواره کاندا، هه رکاتێکیش جیاوازى چینى بیرى سه رهه ڵدان سه رى گه ل بوو دروست بۆ گه لیش سه رگه رمى ده ک��ات، گ��ه رم نائارامى توشى واڵت حوکمى روخاندنى

له هه رێمدا به ڕێوه بردن سیاسه تى ده کات. پره نسیپه کانى دژى زۆر ت��اڕاده ی��ه ک��ى م��اف��ى م��رۆڤ��ه و پ��ڕه ل��ه ن��ادادپ��ه روه رى، ده سکه وت پاراستنى باسى پێشتر وه ک پێویسته ک��رد شۆڕشم ئامانجه کانى و له پاراستنى بیر هه رێمیش حوکمڕانیه تى نه نان دان ب��ه م��ه ش چونکه ب��ک��ات��ه وه ، به ئازادى راده ربڕین و میدیا ئه م ئه زموونه ن��اپ��ارێ��زرێ و ت��ه م��ه ن��ى ک��ورت��ه . راس��ت��ه ده سه اڵتی ته شریحى و ته نفیزى و قه زایی له یه کترى جیاکراونه ته وه ، به اڵم روونه ته نها فراوانتر خه ڵک بیرى تادێت ره مزێکه ، چه که ره ده کات سیاسى وشیارى و ده بێت بۆ بهێنن به کار ناتوانن چیتر گه ل بۆیه ئه وه یه چ��اره رێگه باشترین م��ان��ه وه ی��ان، ش��ۆڕش ئامانجه کانى و پره نسیپ ک��ه جێبه جێ بکه ن تاکو سیاسه تى به ڕێوه بردن رووب��ه ڕوى و ن��ه ی��ه ت ت��ووش��ى له هه رێمدا

به رهه ڵستى توندى گه ل نه بێته وه .)14(ى مانگ وه رچه رخانێکى گرنگ و پڕبایه خ بوو له ته واوى سیاسه تى کورداندا، بۆ ب��وو خۆئاماده کردن بوێرو بریارێکى مه ده نیانه ى ره فتارێکى فیدایی، گیان سه رده میانه بوو، له ته واوى دونیادا. بریاردان کۆمه ڵگا دیموکراتیزه کردنى ل��ه ب��اره ى پیرۆزییه خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ه رى و ده س��ه اڵت و ب��ه اڵم نێوده وڵه تیه ، ڕێزێکى شایه نى و کاردانه وه یه کى نێوده وڵه تى کۆمه ڵگاى گرنگى له ئێستا ن��ه دا، نیشان پۆزه تیڤى نرخه که ى به اڵم زۆره ، راگه یه ندنانه ئه م وایه پێم ده رده ک��ه وێ. زیاتر له داهاتوودا ئه م هه ڵوێسته ى سیاسه تمه دارانى باکوورى به پشتگیریه کى پێویستى ک��وردس��ت��ان به بێ جیاوازى پارچه یی و نه ته وه ى هه یه ئابوورى سیاسى به رژه وه ندى ره چاوکردنى

و دیبلۆماسى.بووه ، له پێشڕه ویدا پیاو به شانى شان ژن پێشمه رگه بووه ، هێزى قه ڵغانى زۆرج��ار کۆمه اڵیه تى ب��ارودۆخ��ى ب��ه ه��ۆى ب��ه اڵم بۆ ته واوى بوارى کۆمه ڵگه ى کورده وارى له الى تاک وه کو ژن رۆڵى نه ڕه خساوه ، رێکخراوه کانى وه ک زیاتره گرنگى من ژنان، چونکه واى ده بینم که کاریان زیاتر نه ک خ��ودى خۆیانه ژی��ان��ى ب��ژێ��وى ب��ۆ و ئ��اب��وورى و گ��ۆڕان��ک��ارى سیاسى ب��ۆ

کۆمه اڵیه تى تایبه ت به ژنان.

کارۆخ عوسمان

[email protected] | 2011/10/20 | 11 وتار/چاوپێکەتن~ | ژماره

باوه و شیرین واژه یه کى نیشتیمانپه روه رى واتا له به ر ئه ویش میلله تاندا، کۆى له ناو شیرینه وشه ئه و وشه که یه . ن��اوه ڕۆک��ى و ماوه یه کى زۆره له سه ر زارانه و زۆرکه س به لێوه رگرتووه ، مه به ستى جۆراوجۆر که ڵکیان و خ��ۆی��و پڕبه پیستى وات��اى ب��ه هه ندێک ب��ه رژه وه ن��دى مه به ستى ب��ۆ هه ندێکیشیان وت��ه ی��ان ئ��ه و هه میشه شه خسى و حیزبى چه مکه دا ئ��ه م سێبه رى له ژێر ل��ه س��ه رزاره ، بۆته ئ��ه وه ش ڕه ن��گ��ه ب��ووه ، تێکۆشانیان له ته واو گه یاندنى میلله تان ئه وه ى هۆکارى جیاوازیان هه بێت، بیروبۆچونى زاراوه یه ئه م خۆماندا)باشووری له کوردستانى نمونه بۆ چه ندین چه مکه دا ئه م له ژێر کوردستان( و خ��ه ب��ات خ��اوه ن ئ��اراوه هاتونه ته ح��ی��زب پاراستنى بۆ هه ندێکشیان ماندووبوونن، ب��ه رژه وه ن��دی��ه ک��ان��ی��ان ئ��ه م ه��وت��اف��ه ی��ان به رزکردۆته وه ، به اڵم له ئایدئۆلۆژیاکانیاندا نین، ن��ه ت��ه وه ی��ى پ��ڕۆژه ی��ه ک��ى خ��اوه ن هیچ چه مکێکى ن��ی��ش��ت��ی��م��ان��پ��ه روه رى چ��ه م��ک��ى فره مانایه و هه ریه که و به دید و ئایدئۆلۆژیاى خ��ۆى پ��ێ��ن��اس��ه ى ده ک��ات، ب��ه اڵم ت��ا ئ��ه م به شێوه ى ئه م چه مکه نه توانراوه چرکه ساته ب��ه رژه وه ن��دی��ه ک��ۆى ل��ه س��ه روى پڕاکتیکى ببینرێت که مه رجى شه خسى و حیزبیه کان یه که مه بۆ یه کڕێزى و یه کده نگى و وشیارى نه ته وه یى که ده توانێت فاکته رێکى سه ره کی بێت بۆ ئۆقره گرتنى که شتى میلله ته که مان ل��ه ک��ه ن��ارێ��ک��ى ئ��ارام��دا. م��ن ن��اڵ��ێ��م با نیشتیمانپه روه رى چونکه گه لپه رستبین، جیایه له گه ڵ و میلله تپه رستى، گه لپه رستى له گه ڵ ڕق و بێزارى گه النی تردا ئاوێته یه و ده بێته هۆى ئه وه ى که مرۆڤ له ناساندن بێت، ئه ماتۆریه ت به تێکه ڵ په سندێکى و خۆى گه لى بۆ نابه جێ تاریفى واته ده بێت گه النی نابه جێ له به رامبه ریشدا بکات ده س��ه اڵت ب��ێ و ناشایسته و س��وک ت��ر تا گه لپه رستى زۆرج��اران ب��دات، نیشان تۆمه تى زۆر ده ک��ات گ��ه ش��ه ڕاده ی��ه ک پ��اڵ گه النی تر ه��ه روه ک ن��اڕه وا ده خ��ات��ه دراوسێ موسڵمانه کانى کورد به و ئه قڵیه ته

ه��ه ڵ��پ��ه رس��ت��ی��ه ى ن��ه ت��ه وه گ��ه ڕای��ى ئ��ه ڕوان��ن��ه قۆناغى میلله تگه راییان و ک��ورد گه لى و ب��ه ت��ی��رۆر ت��ێ��پ��ه ڕان��دووه . شۆفێنزمیشیان رزگاریخوازى بزوتنه وه ى ئه ڕواننه تێکده ر گ��ه ل��ى ک��ورد، ه��ه روه ک ئ��ه ردۆغ��ان و ب��ه رپ��رس��ه ک��ان��ی��ت��رى ئ��اک��ه پ��ه ک��ه وه ک��و ده رکه وتوون عوسمانى ده سه اڵتى میراتگرى و نیفاقانه په چه ى ئاینیان پێچاوه بۆ ئه وه ى بۆ چه واشه کارى ڕایه ڵه یه کى بکاته ئاین کۆى له گه ڵ کورد، گه لى سه رکوتکردنى گه لى دژى پیانانه ى و دووژمنکارى ئه و گه لى ئ��ه م چرکه ساته ت��ا ل��ه ئ��ارادان ک��ور له پیان و بێ یه کده نگ نه یتوانیوه کورد موسڵمانه کانى دراوس��ێ شۆفێنزمیه تى و سنوور ده س��ت��ه واژه ى زۆرج��اری��ش تێبگات له نێوان پارچه کانی کوردستان گوێ بیست ده بین که ده سته واژه یه کى دووژمنانى کورده و توانیویانه له م که لینه وه سیاسه تى پاکتاوى نییه ل��ه وه دا گومان پێبده ن، ب��ره وى ن��ه ژادى ل��ه ژێ��ر ک��وردس��ت��ان��ی��ش خاکێکى بسته ت��ا ئێمه ناکرێت بێت داگیرکه راندا قه ڵه مڕه وى جا بکه ین، کوردستان له ئازادبوونى ب��اس سیاسه تى بازنه ى هه میشه کورد دوژمنانى شۆفێنیزمیش کردوه . فراوانتر شۆفێنزمیان به ڕاى زۆرینه ى زانایان ده بێته هۆى تێکدانى ئاسایشى گه الن و نیشتیمانپه روه رى و خۆش ویستنى گه ل و نیشتیمانه له په ناى گه النی ڕێز نیشتیمانپه روه رى تر واتایه کى به تر، داده ن��ێ، گه لێک و نیشتیمان هه موو بۆ گه ل سه ربه رزى و سه ربه ستى له الیه کیتره وه ده وێ��ت له جیهانێکدا خ��ۆى نیشتیمانى و ئاسایشدا و ئ��اش��ت��ى س��ێ��ب��ه رى ل��ه ژێ��ر ک��ه ه��ه م��وو گ��ه الن ئ��اس��وده ب��ن، )وی��س��اری��ۆن یه کیه تى به ناوبانگى ڕه خنه گرى بلینسکى( نیشتیمانپه روه ریه وه له باره ى پێشوو سۆفیه تى واته ڕاسته قینه ، نیشتیمانپه روه رى ده ڵ��ێ:" له واڵت هیواداربوون و واڵت خۆشه ویستى به وه ى له واڵتدا نه مانى ئامانج و ئارمانێکى نه مامه ئ��ه و ب��ه ره��ێ��ن��ان��ى ب��ۆ م��رۆڤ��ای��ه ت��ى مرۆڤ له ڕاده ى هێزى خۆیدا هاریکار بێت، له گه ڵ نیشتیمانپه روه رى که شێوه یه ب��ه و دژایه تیه کى هیچ ئنتێرناسیۆنالیزمدا بیرى گه لى و واڵت ده ت��وان��ێ��ت م��رۆڤ ن��ی��ی��ه ، نه بێته خۆشه ویستیه ئه و و خۆشبوێ خۆى پێویسته وات��ه که دیکه "، واڵتانى بێزارى هه مومان نیشتیمانپه روه ر بین و به رژه وه ندییه ن��ی��ش��ت��ی��م��ان��ی��ه ک��ان��م��ان ل��ه س��ه روى ک��ۆى ببینین حیزبیه کان و شه خسى به رژه وه ندییه بۆ ئه وه ى وه کو گه النى تر به ماف و داخوازیه

نه ته وه یى و نیشتیمانیه کانمان بگه ین.

نیشتیمانپه‌روه‌رى

موسلیح هه روتى

له دیدارێکی تایبه تدا جێگری سه رۆکی کۆنسه ی کوردستان"جه میل کۆماجڤاکێن به ڕێوه به رایه تی پ��رس��ی��اره ک��ان��ی رۆژی واڵت وه اڵم��ی ب��ای��ک"

ده داته وه .حکومه تی و ده وڵ��ه ت پ��ێ��وای��ه ، ب��ای��ک جه میل دیداره کانی ئاسته نگکردنی به دادوگه شه پێدان ئ��ی��م��رال��ی ش��ه ڕی��ان ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ب��ه ک��وردان به ڕێگای ک��ورد پرسی ده یانه وێت راگ��ه ی��ان��دوه و مه به ستی پێناوه شدا له م و بگات به ئه نجام شه ڕ له هه مانکاتدا و نییه ئاشتیانه یان چ��اره س��ه ری بۆ ن��وێ ده ستوورێکی له داڕشتنی ئامانجیان پارتی و حکومه ت پڕوپاگه نده کردنی تورکیا دادوگه شه پێدانه و نه هیچی تر. له پێناو سه رخستنی ئ��ه م ش��ه ڕه ش ل��ه دژی گه لی ک��ورد هه موو هێزو خستۆته راگه یاندنیان له وانه خۆیان تاقه تێکی

گه ڕ؛ به اڵم به ئه نجام ناگه ن.

~: ئامانجی حکومه ت و پارتی دادو گه شه پێدان له توندترکردنی ئه و گۆشه گیرییه ی

سه ر رێبه ر ئۆجه الن چییه ؟رێبه رمان پارێزه رانی رۆژه )70( ماوه ی ئه وه -پێ چاویان و بکه ن ئیمرالی س��ه ردان��ی ناتوانن له ئیمرالی نێوان گۆشه گیری له دیاره بکه وێت. و قه تیسکردنی دیداره کاندا په یوه ندی هه یه . هه تا به چاره سه ری، بۆ رێبه رمان هه وڵه کانی ئێستا بێ وه اڵم ماونه ته وه ، ئه و له دوا دیداره کانیدا سێ نه کران. جێبه جێ به اڵم بوو، راگه یه ندا مه رجی دوای ئه وه ی رێبه رایه تیمان رایگه یاند بوو که ئه و شتانه ی بۆ چاره سه ری ده بوو کرابان، پێکنه هاتن ئیمرالی ره وان��ه ی شاندیان ئه و که سانه ی که و ب��واری خسته گۆشه گیریان سیاسه تی ده ک��رد، ئ��ه و ت��ون��دک��ردن��ی ل��ه ب��ه ر جێبه جێ ک��ردن��ه وه . گۆشه گیرییه ی سه ر رێبه رمان گه له که مان ئێستا گه لێک و کۆمه ڵگا هه موو چونکه ت��وڕه ی��ه ، خاوه ن رێبه ر و نوێنه رن که چی کورد وه کو تاکه ک��ه س ده ژمێرێن و هیچ جارێک وه ک��و گ��ه ل و کۆمه ڵگا به ناو نه کراون. ئه و الیه نانه ی که خاوه ن په سه ند رێبه رایه تی گه لی کورد ئه م بۆچوونه ن، کوردیش گه لی داخوازیه کانی به دان و ناکه ن ب��واری ئه خه نه گۆشه گیری سیاسه تی نانێن. له ئیمرالی گۆشه گیری توندکردنی کرده ییه وه . پاکتاوکاری سیاسه تی به درێ��ژه دان��ه ب��ه وات��ای به ئه م شێوه هه ڵسوکه وته له دژی گه لی کورد. شێوه یه کی روون به واتای راگه یاندنی شه ڕ دێت. له گۆشه گیری، ه��ه وڵ��ده ده ن له نوسه ران هه ندێ ئیمرالی ره وا نیشانبده ن. ئه گه ر پێداگیری له سه ر کات ئ��ه و بکرێت، ڕێبه رمان گۆشه گیرکردنی ته ڤگه ری و گ��ه ل تێکۆشانی دژوارت��رک��ردن��ی ئازادی کوردستان له دژی ده وڵه تی تورک ڕه وایه . ده وڵه تی تورک ناتوانێ بڵێ، ڕێبه ره که تان له ده ست ئێمه دایه و چیمان پێخۆش بێت به سه ری دێنین.

جه‌میل‌بایــــک:‌گـــــــــــۆشه‌گیری‌سه‌ر‌رێبه‌ر‌ئۆجه‌الن‌به‌واتای‌راگه‌یاندنی‌شه‌ڕه‌

23 ~ | [email protected] | 2011/10/20 | 11 ژماره چاوپێکەتن

جه‌میل‌بایــــک:‌گـــــــــــۆشه‌گیری‌سه‌ر‌رێبه‌ر‌ئۆجه‌الن‌به‌واتای‌راگه‌یاندنی‌شه‌ڕه‌هه ڵوێستێکی به وشێوه یه قیزەێونه . ئه گه ر حکومه ت و ده وڵه ت هه ڵوێستیکی به و شێوه یه بگرنه به ر ئه و کات ته ڤگه ری ئازادیخواز و گه لی کورد به هه موو

شێوه یه ک گوڕ به به رخۆدان ده ده ن.ئێوه ئایا هه وایه دا و که ش له م :~ئ��ام��اده ن ده س��ت ب��ه دی��ال��ۆگ ل��ه گ��ه ڵ ده وڵ��ه ت��ی

تورکیادا بکه نه وه ؟- ب��ێ��گ��وم��ان ن��ا. ت��ا ئ��ه و ک��ات��ه ی ش��ه رت��ه ک��ان��ی دووالیه نه ئاگربه ستی و نه کرێن ڕه چ��او رێبه رمان هیچ دیالۆگ ده ستپێکردنه وه ی رانه گه یه ندرێ، واتایه کی نابێ و دیداره کان هیچ ئاکامێکیان نابێ. ئه رته شه که مان بڵێ، ئه توانێ ئاکه په حکومه تی هێزه کانی و زۆره ئابوریمان س��ه رچ��اوه ی هێزه ، به ده ره وه ش پشتیوانیمان لێده که ن. ئێمه ش ده توانین بڵێین له به رامبه رماندا دۆزێکی مافداری گه لی کوردیش هه یه ، پرسی ئازادی و دیموکراتی هه یه . ئه گه ر زانستی به که لتوری قڕکردنی ل��ه دژی گه لێک هه ڵسوکه وت بکات، ئه و کات ئاشکرایه که گه ل له توانای دایه به رخودانێکی مه زنیش نیشانی هه موان ب��دات. سه رچاوه ی زی��اده ی ده وڵ��ه ت هیچ کاتێک ناتوانێ چاره نوسی ئه م تێکۆشانه ده ستنیشان بکات، ئه وه ی که چاره نوسی تێکۆشانی ده ستنیشان ده کات،

به رخودانی گه لی کورده .ئێستا که هێرشانه ی ئ��ه م ئایا :~نوێنه رانی و سیاسه تمه داران ل��ه دژی ده کرێن یان ت��ازه ی��ه ک��وردس��ت��ان، شتێکی ل��ه ب��اک��ووری

قۆناخێکی نوێیه له دژی کوردان؟- س��ەرۆک وەزی��ری ده وڵ��ه ت��ی ت��ورک ئ��ه ردۆغ��ان له ساڵی )2006(دا له ئامه د به گووتنی" ژن بێ، به رانبه ریاندا له بێ پێویست ئ��ه وه ی ب��ێ، منداڵ ده کرێ" کۆمه ڵکوژی که سانی مه ده نی ده ستپێکرد. ئه م هێرشانه وه کو پارچه یه کی له زیهنییه تی ده وڵه ته . ئاکه په بۆ ئه وه ی جه ماوه ر و الیه نگرانی ته ڤگه ری ئازادی گه لی کورد الواز بکات، هێرش ده کاته سه ر شاره کانی له ئه مانه نموونه ی مه ده نی". که سانی شه مزینان، باتمان، چه ولیک و قه ندیل هاتنه ئاراوه .

~: ئ��ه ی ب��اش��ه ب��ۆچ��ی ل��ه م ک��ات��ه دا هێرشه کانی سه ر قه ندیل چڕتر کراوه ته وه ؟

- ده وڵه تی تورک به هێرشه کانی له دژی هه رێمی قه ندیل په یام به گه لی کورد ده دا و ده ڵ��ێ:" هه تا ده بینن". زه ره ر ئ��ێ��وه ش ب��ێ، قه ندیل ل��ه په که که که سانی ش��ه ڕدا له که له ئارادایه ئ��ه وه ئه گه ری مه ده نی گیانیان له ده ست بده ن، به اڵم ده وڵه تی تورک رێبازی ده ک��وژێ. مه ده نی که سانی ئه نقه ست به به و شێوه یه ش له زۆرێک له هه رێمه کانی جیهان له دژی ته ڤگه رکانی گه ریا به کار هێنراوه . هه تاکو تێکۆشانی ئازادی به رده وام بکات، رێبازی به و شێویه به کار ده هێنرێن. سەرۆک وەزیر وتبووی، ژنیش بێ، منداڵیش بێ، ئه وه ی پێویست بێ له به رامبه ریان دا ده کرێ و پاشانیش ووتبووی من دڵم ده سووتێ. ئه و منداڵ، هۆکاری کوشتنی چه ندین به بوو وته یه

چۆن ده بێ که دڵی بسووتێ؟ ئه گه ر دڵی ئه ردۆغان )18( یوتونی مه حه مه د که کاته ئ��ه و بسووتێ مانگان، جه یان ئۆنکۆل و ئوغور که یماز کوژران، ئامه د کۆنشویۆلو پ��ارک��ی م��ن��دااڵن��ی کاتێک ک��وژران، یه حیا مه نه کشه که که وته ژێر زره پۆش که جۆله مێرگ مندااڵنی ب��وو، پارچه پارچه و له الیه ن پۆلیسه وه کوژران، کاتێک پیره مێردێک و پیره ژنێکی )70( ساڵه به بۆمبی فرمێسک رێژ کوژران، له کۆتاییشدا له قه ندیل به هۆی هێڕشی ئاسمانیه وه ، سۆلینی )6( مانگه و )4( منداڵ و ژنێکی دوو گیان به گشتی )7( که سی مه ده نی

کوژران، ده با ئه وکات دڵی ئه ردۆغان بسووتایه .ل��ه ئ��ه ن��ج��ام��ی ل��ه ش��اری س��ێ��رت :~چاالکییه کدا چوار ژن کوژران، هۆکاری ئه مه چی

بوو؟مه زنی کاریگه ری رووداوه ئ��ه و ئاکامه کانی -له سه ر ته ڤگه ره که مانی دانا. بێگومان ئیمکانی نییه مرۆڤ وه کو بنه ماڵه کان خه مگین بێ، من جارێکی دیکه پرسه و سه رخۆشی له بنه ماڵه ی ئه و )4( ژنه ده که م. ئێستا لێپرسینه وه له سه ر ئه و رووداوه به رده وام ئه و له ئاکامی ناتوانێت ده که ن. هه رچه نده مرۆڤ لێپرسینه وه یه دا گیانبه ختکراوان بگه ڕێنێته وه ، به اڵم به

النی که م ویژدانی مرۆڤ ئاسووده ده بێ.میدیاکانی"ده ستگاه له ئێستادا :~پارچه یه کی بۆنه ته تورکیا راگه یاندنیه کانی" ئه م شه ڕه له دژی گه لی کورد، بۆچی راگه یاندن؟

- چاپه مه نیه کانی)راگه یاندنه کانی( تورکیا خه می کوژرانی )4( ژن ناخۆن. ئه وان ده یانه وێ رووداوی به و شێویه به رده وام بکه ن، بۆ ئه وه ی به کاری بێنن. هه تا ئێستا بۆ چاره سه ری پرسی کورد و کۆتایی هاتن به شه ڕ هیچ هه ڵوێستێکیان نیشان نه داوه . ئه و چاپه مه نیه ی که به ر له ئێستا له به رامبه ر کوژرانی که سانی مه ده نی بێده نگ بوو و ئه و که سه مه ده نیانه ی نیشانده دا، تاوانبار له ده ست ده دا وه کو که گیانیان ئێستا هه ڵده ستن، له سه ر مژاری کوژرانی )4( ژن له سێرت، شه ڕێکی تایبه ت به ڕێوه ده به ن. کاتێ دایکی الشه ی بوو. دووگیان له ده ستدا گیانی سۆلینیش پارچه ئ��ه وان بۆمبی فرۆکه کانی به )4( منداڵ پارچه کران، به اڵم سه ره ڕای ئه وه ش داوای لێبوردنیان ئۆپه راسیۆنه کانی زه م��ی��ن��ه ی ئ��اک��ه پ��ه ن��ه ک��رد." قڕکردنی سیاسیشی به رێگای چاپه مه نی فه راهه م ده کات. چاپه مه نی تورکی وه کو هاوکاری ئاکه په و بڕیارگه ی شه ڕی چه په ڵن. ئامانج نه گۆڕاوه ، ته نیا ڕیباز و تاکتیکه کان گۆڕانکاری به سه ردا هاتووه . پێشتر راگه یاندنیان به هێزی چواره م به ناو ده کرێت، ده کرێ، به ناو یه که مین هێزی وه ک ئیستا به اڵم ئ��ازادی ب��زوت��ن��ه وه ی به دژ ل��ه ش��ه ڕی راستیش به په ره دان ده بینێ. یه که م هێزی رۆڵی کورد گه لی به شه ڕ به ر له ده سپێکردنی ناوه ڕۆکه که ی، رێباز و بناغه که ی به ته واوی هه مووی له رێی چاپه مه نیه وه

Ûدیاری ده کرێ.

[email protected] | 2011/10/20 | 11 چاوپێکەتن~ | ژماره

رۆڵی ک��ورد ئ��ازادی گه لی بزوتنه وه ی ل��ه دژی سه ره کی، به رته سککردنه وه ی بنکه ی جه ماوه ری و پارچه کردنی بزوتنه وه و چه واشه کردنی ده گێڕێ. دوای ئه وه ی که به کوشتنی بکه ری نادیار ویستیان بنکه ی جه ماوه ری ته نگ بکه ن، ئێستاش رۆڵی سه ره کی چاپه مه نی گرتویه تی ئه ستۆ. له تورکیا دیموکراتی و ئ��ازاد چاپه مه نی بۆ ژی��ان هه لی ده بینن. الیه نگر خۆیان زیاتر له پاشان و نه ماوه جیاوازی بنه ڕه تی نێوان دوێنێ و ئه مڕۆ ئه وه یه . ن��اوه ن��دی چاپه مه نی ن��ێ��وان ج��ی��اوازی له تورکیا رۆژنامه وانان دژی له پێشتر نه ماوه . الیه نگر و گوشارێکی ئێستاش هه بوون، جه سته یی هێرشی سه خت له سه ریان هه یه له حکومه ته کانی پێشووتردا ئێستا ب��ه اڵم ب��وو، جیا ل��ه ده س��ه اڵت چاپه مه نی ئاکه په ئ��ه وه ی بۆ خۆیه تی. ئاکه په چاپه مه نی بتوانێ بزوتنه وه ی ئازادیخوازی گه لی کورد تێک بشکێنێ و پاکتاوی بکات، چاپه مه نی سه رکێشی و ئاکه په ئایدیۆلۆژیای ته نانه ت ده ک��ات، ئ��ه وه و راگه یاندن به گشتی ئێستا ئه وانه . سیاسه تی سیاسه تی و هه ڵوێست تورکیا چاپه مه نیه کانی

ئاکه په کرده یی ده که ن.و ئایدیۆلۆژی پ��ارێ��زه ری الیه نگر، چاپه مه نی له گه ڵ جیاوازیه کی هیچ و ده وڵه ته سیاسه تی چاپه مه نی نییه . ئیسامیه کاندا چاپه مه نی سه ره تا ته نانه ت نییه ، جیاواز ئاکه په الیه نگری چاپه مه نیدا و ئایدیۆلۆژی له مه یدانی خۆیان سیاسی ئیسامی سیاسه ته کانی به هێزکردووه ،

بگوترێ مه حاڵه ئ��ه وه ش بۆ به جێدێنن، ئاکه په هه ردووکیشیان جیاوازه ، چاپه مه نی و ده س��ه اڵت ئایدیۆلۆژی باڵی هه نوکه یی یه کن. چاپه مه نی ئاکه په یه ، ئه و چاپه مه نیانه به رێی ئابوریه وه راست ده سه اڵتداری ئاکه په ناوه ندبوون. چاپه مه نی به هه وڵده دات که و ک��ردووه ئاوا چاپه مه نی خۆی رۆژنامه و چاپه مه نیه کی که خزمه ت به و ناکات سه ربه خۆ چاپه مه نیه ک هیچ بکات. بێده نگ نابێ ئه گه ر پرسی کورد چاره سه ر نه کرێ. شه ڕی بکرێ، ف��راوان بکرێته وه ، چڕتر چه ند ده رون��ی ڕوویه کی ئه وه به ڕێوه ده بات حه قیقه تی خۆی نییه و نه ڕه واشه و تا دێت متمانه ش پێ الواز بووه و

ئه و رێبازه ش ئه نجام به ده ست ناهێنێ.

و ت��ورک��ی��ا ل��ه رۆژه ڤ��ی ئێستا :~دادوگ��ه ش��ه پ��ێ��دان��دا، پ��ارت��ی حکومه ته که ی ئه م هه یه ، ن��وێ ده ستوورێکی داڕشتنه وه ی مافی ده توانێ ئایا ده بێت، چۆن ده ستووره

کوردان مسۆگه ر بکات؛ یان نا؟- ده بێ گفتوگۆکان له سه ر بابه ته که واتا داڕشتنی به و نه شاردرێته وه له رای گشتی ده ستووره ئه م ئاشکرا بکرێن. ده ستورێکی بنه ڕه تی که ئیراده و بوونی کورد قه بوڵ نه کات خۆی له خۆیدا هیچ بنه ڕه تی ده ستوری خۆبه خۆ نابێت. ره واییه کی پرسی نه کردنی چ��اره س��ه ر به هۆی هه نوکه یی ده ستوری مه سه له ی له سه ر بووه . نرخ بێ کورد کۆنگره ی به ده په ، ک��ورد، گه لی نوێ بنه ڕه تی رێکخراوه کانی ک��ه ج��ه ده ، دیموکراتی جڤاکی کۆمه ڵگه ی مه ده نی و رێکخراوه کانی ژنان و الوان ده بێ نیگه رانیه کانی به ده نگێکی به رز ده رببڕێ، له هه موو جێیه ک کۆنفرانس و کۆبونه وه بکرێ و ده بێ هه ر هه رێمێک بۆچوونی خۆیان گه اڵڵه بکه ن که چۆن ده ستورێکیان ده وێ، ژن، الو، ره نجده ران و سوریانی، عه له وی، هه موو کۆمه ڵگه ، نه ته وه ، ئاین و ئاینزا ... هتد به شداری گفتوگۆکانی سه ر بگه یه ننه نیگه رانیه کانیان و ببن نوێ ده ستوری و ماف چه سپاندنی بۆ به ده په ده ب��ێ په رله مان. ئازادیه کان له ده ستوردا بێ ترس و سڵمینه وه هه موو الیه نه کان به شداری له و کاره دا بکات. له پرۆسه ی داڕشتنی ده ستوری بنه ڕه تی دا هه موو کاره کانی په رله مان ده بێ به شێوه یه کی کراوه بۆ کۆمه ڵگه راگه یه نرێ. نابێ که ده ستوری بنه ڕه تی له پشت ئاماده بکرێ، به دزی ده رگ��ا داخ��راوه ک��ان��ه وه و به رامبه ر له شوینێکه و رێ له هه مانکاتدا ئه وه حیسابه چه په ڵه کانی ئاکه په . ئاکه په ده یه وێت به م ده ستوره وه پڕۆپاگه نده بکات و گه ل چه واشه بکات

نه هیچی تر.بکرێ، ئاشکرا ده بێ بکرێ، دانوسانیش ئه گه ر ده ب��ێ ه��ه م��وو شتێک ک��راوه ب��ێ ب��ۆ ئ��ه وه ی که نیشانبدات خۆی هه ڵوێستی کورد کۆمه ڵگه ی پرۆسه که دا له کۆمه ڵگه یه ک وه ک بتوانێ و ب��ه ش��دارب��ێ، ئ��ی��راده ی دی��م��وک��رات��ی��ان��ه ی خ��ۆی به پرۆسه ی ده ست وادی��اره پرۆسه که وه . ناو بێنێته کورد بوونی که ده ک��رێ ده ستورێک داڕشتنی قه بوڵ ناکات، هه ڵوێستی ئاکه په و جه هه په ئیستا

وای��ه ، بۆ ئ��ه وه ش ده ب��ێ ب��ه ده پ��ه ل��ه و مه سه له یه دا له بکات. ئاگادار هه میشه و کۆمه ڵگه ک��ورد ده ستوری نوێدا ده بێت چه ند خاڵێک به ڕاشکاوی ره چاو بکرێن. ده بێ کورد زۆر به کراوه یی بڵێن به ڕیوه به رایه تی بوونی کورد، به ده ستورێک دان زمانی به پ��ه روه رده ی زمانی، فره هه رێمیه کان، دایک و مافه بنه ڕه تی و دیموکراتیه کاندا نه نێ و مسۆگه ر نه کات، قه بوڵ ناکه ن، له به ر ئه وه ی که چاره نوسی به ڵکو نییه ؛ ئاسایی مه سه له ی ئه وه

گه لێک ده ستنیشان ده کات.سه ربازییه هێرشه به م ئاکه په :~چڕوپڕه وه که ئێستا به ڕێوه ی ده بات، چه نده

ئیمکانی سه رکه وتنی هه یه ؟- له ئێستادا ئاکه په هێرشێکی بێوچانی سه ربازی ئه نجامێکی ب��ه اڵم مه حاڵه که پ��ێ��ده دات، درێ��ژه ل��ه ب��اک��وری ئێستا ب��ێ��ن��ێ. ب��ه ده س��ت��ی ده ی��ه وێ س��ه رب��ازی��ه وه زۆری ب��ه ه��ێ��زێ��ک��ی ک��وردس��ت��ان ئۆپه راسیۆن به ڕێوه ده برێ، له ده روه ی سنور ئه مریکا کاری که شفیان بۆ ده کات و فڕۆکه جه نگیه کانی ئاسمانی هێرشی زانیاریانه ئ��ه و به پێی ت��ورک ئه م چه ند له سه ر شه ڕی ده ک��رێ ده دات، ئه نجام مانگه ی دواییه وه هاش بڵێین، گه ریا توانستێکی باش نیشانده دات، ڕاشکاوانه ده بینرێ که ده وڵه ت له ته نگانه دایه ئه گه ر پۆلیس و سه رباز ناتوانن هه نوکه ییدا دۆخ��ی له ده رچ��ن سه ربازگه کان له م��ه ح��اڵ��ه ب��ه ئ��ۆپ��ه راس��ی��ۆن��ی س��ه رب��ازی ئه نجام به ده ست بێنن و ئه و توانسته شیان نییه ، ئیتر هێرشه ئاسمانیه کان به شێوه یه کی رۆتین هه موو رۆژێ ئاسمانی هێرشی که ده زانن ئه وانیش به رده وامه ، کاریگه ریه کی ئه وتۆی نییه ، له م ماوه یه دا، له به ر هه ندێ که م و کوڕی له هه ندێ جێگادا زیانی گیانی هه بوون و تا ئیستا نزیکه ی پانزده هه ڤاڵمان زیاتر ئاسمانی هێرشی ب��ه اڵم ک��ه وت��وون، شه هید زیانی به ژینگه گه یاندووه . له گه ڵ ئه وه ی که ئه وه دوو مانگه باسی ئۆپه راسیۆنی زه مینی ده کرێ، بدات، ئه نجامی ناوێرێ تورکیا ده وڵه تی ب��ه اڵم ئاستی مۆڕاڵی گه ریا له هه موو کاتێک بڵندتر و ئاماده تره ، ئه گه ر بێن ئه وه شه ڕێکی مه زن دێته ئاراوه ، ئه گه ر بکه ونه هه ندێ هه رێمه وه ، ده رچونیان به خ��اڵ ب��ه خ��اڵ ئۆپه راسیۆنی زه ح��م��ه ت��ه . زۆر ئه گه ر ن��ای��ه ت، تورکیا شتێکی هیچ که ڵکی ده وڵه ت وه ها ئۆپه راسیۆن پێکبێنێ، پێده چێ هه موو ئۆپه راسیۆنه ئ��ه و ب��ه ش��داری که یه کینه کانیان ببن رووب��ه ڕووی کوشتن ببنه وه ، له به ر ئه وی که ئۆپه راسیۆنی خاڵ به خاڵ ته نیا له فیلمدا هه یه . ئه نجام زه مینی ئۆپه راسیۆنێکی ئه مجاره ئه گه ر لێده که وته وه ، سیاسی گرنگی ئه نجامی ب��درێ، جارێکی تر ڕاشکاوانه ده یسه لمێنین که بزوتنه وه ی ئازادی گه لی کورد به رێبازی گوشار، سه ربازی، و نابێ پاکتاو پێشکه وتوو ته کنیکی و پۆلیس

ناچار ده بن که ئه و ڕاستیه قه بوڵ بکه ن.پ��اراس��ت��ن��ی ه��ێ��زه ک��ان��ی :~گه ل"هه په گه " له م ماوه یه دا چه ند که سێکیان ده س��ت��گ��ی��ر ک��ردب��وو ک��ه ل��ه ن��اوی��ان��دا چه ند له م ئامانجیان ه��ه ب��وون، مامۆستایه کیش

هێزه قه واره پارێزه کانی ئه مریکا و ئه وروپا نایانه وێ که له

هه رێمه که کۆنگره پێک بێ. ده ڵێن ئه گه ر یه کیه تی نه ته وه یی

کورد پێک بێ و کورد به هیز ببن ئه و کاته به پێ هێزه کانی ده ره وه هه ڵسوکه وت ناکه ن، هه ر بۆ ئه وه ش به ستنی کۆنگره ی نه ته وه یی

زیاتر باشوری کوردستان به هێزتر ده کات

“

“

25 ~ | [email protected] | 2011/10/20 | 11 ژماره چاوپێکەتن

ده ستگیرکردنانه چی بوو؟- ئه وانه ی ده گێردرێن ئامانج نین، به ڵکو به هۆی ئه و کاره وه ی ده یکه ن ده ستگیر ده کرێن، بزوتنه وه ی ئازادی نیشاندانی دژبه رێتی و گه لی کورد و گه ریا بۆ نکوڵی، سیاسه تی له به رامبه ر خ��ۆی ناڕه زایه تی مامۆستایانه ئ��ه و که لتوری قڕکردنی و ت��وان��ه وه له هه مان کرێکاره کانیش گرتنی ده ب��ێ ده گ��رێ، چوارچێوه دا هه ڵسه نگنێنرێ. بڕوانن ئه و کرێکارانه ی گ��ی��راون ه��ه م��وی��ان ل��ه ب��ه ن��داوه ک��ان��دا ک��ار ده ک��ه ن، جینۆسایدکردنی سه ره کی به شێکی به نداوه کانیش

ژینگه و که لتوره .~: ئه گه ر بێتو تورکیا ئۆپه راسیۆنێکی شه ڕه دا له م ئێران ئایا ده ستپێبکات، زه مینی

هاوکاری تورکیا ده کات؟ئۆپه راسیۆنێکی له پشتگیری ئێران له وانه یه -زه مینی تورکیا بکات، ناتوانین بڵێین که پشتگییری ناکات، به اڵم ئێستا له نێوان ئێران و په ژاکدا ئاگر ئێران ب��ه رام��ب��ه ر ل��ه به ستێک ه��ه ی��ه ، گ��ه ری��اک��ان قاره مانانه به رخودانیان کرد، به رخودانیکی که م وێنه پاشان پیشانیاندا، نه بینراوه ش��ه ڕدا له مێژووی که ئه نجامدرا دیدار ناوبه ینکار هه ندێ ناوبژیوانی به کشانه وه ی ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر راگ��ه ی��ن��را، ئاگربه ست و هێزێکی زۆری ئێران له هه رێمه که ؛ به رزاییه ک بۆ هێزه کانی ئێران به جێهێڵرا، نه ک وه ک ئه وه ی که هه ندێ سیاسه تمه دار و فه رماندارانی ئێران ده ڵێن که گوایه ئێمه زیانی گیانی قورسمان لێکه وتووه ، ئه وانه هه موو درۆ و پڕوپاگه نده ن، هه موو الیه ک ده زانێت دوو تێگه یشتنه له یه ک ئه و و ئاگربه ست ئه گه ر مانگ له مه وبه ر مۆر نه کرا له به ر ئه و قاره مانیه تیه ی بوو، ک��ورد ئازادیخوازی بزوتنه وه ی گه ریاکانی له به ر پێکهاتووه هه ر ئاگربه سته ئه و ئێستا ئه گه ر ئه م یه که یه ، ئه وه با هه موو که س و الیه نێک باش

بزانێت. ئێستا هیچ به رژه وه ندیه کی ئێران له ئۆپه راسیۆنێکی هاوبه ش له گه ل تورکیادا نییه . ئه گه ر به شداری وه ها کۆتایی خۆی به ده ستی بکات، ئۆپه راسیۆنێک به خۆی بێنێت. ئه و دیتی پێش مانگێک له مه وبه ریش به سه ردا چی پ��ه ژاک به گه ریاکانی له به رامبه ر هات. گه ریا نه له شکری تورکیا یان ئێراقن. وه کو هیچ رێکخستنێکی تر نین. ئه وان دڵسۆزی رامانی ده زانێت که گه ریا چۆن باش ئێران ئاپۆن. رێبه ر په که که ئێران ئ��ازادی��خ��وازن. بزوتنه وه ی دڵسۆزی باش ده ناسێت. رێبازی ملیتانی و شۆڕشگێڕیه تی په که که باش ناسیووه . له به ر ئه وه ش له ئێستا به دواوه

ئێران به حه ساسییه ته وه هه ڵسوکه وت بکات. وه زیرانی س��ه رۆک ماوه یه دا له م :~دیداری و ئه مریکا چووه ئه ردۆغان" تورکیا" له گه ڵ گه وره به رپرسانی ئه و واڵته پێکهێنا، له م

دیدارانه دا ئه ردۆغان به دوای چی دا بوو؟به ئ��ه رۆدغ��ان � ئۆباما دی��داره ک��ان��ی بێگومان -واتای نوێ کردنه وه ی په یمان و هاوپه یمانیه که که له دیداره کانی بوش و ئه رۆدغان دا مۆر کرا، به اڵم له سه ر به تایبه تی هه یه فراوانتری ب��واری هه ندێ ئه نجام ده درێ، ناوین هێرشی هاوبه ش رۆژهه اڵتی ئه وه هه موو نیشانی ده دات که له به رامبه ر بزوتنه وه ی

ئازادی گه لی کورد هێرشی فراوان ئه نجام ده درێ. ~: ئایا ئاکامی ئه و دیدارانه ی که هه تا چووه ، بەڕێوە ده وڵه تدا ئێوه و له نێوان ئێستا

به کوێ ده گات؟- قسه ی س��ه رۆک��وزی��ری ت��ورک ک��ه ده ڵ��ێ:" با نیازی باش له ئێمه چاوڕێ نه که ن، دیماگۆژییه ". به نییه ، دانوسانی نیازی ئ��ه رۆدغ��ان له راستیدا سیاسه تی گوشار داواکانی خۆی ده سه پێنێ، کاتێ ده ڵێ تێکۆشان له به رامبه ر تیرۆر و دانوسان له گه ل ئازادی بزوتنه وه ی که ئه وه یه ئامانجی سیاسه ت؛ گ��ه ل��ی ک��ورد و ب��ه ده پ��ه بێنیته دژب��ه ری ی��ه ک، ئامانجی ئه وه یه که گه ل و کۆمه ڵگه بێ تێکۆشان له ناوبردنی و قڕکردن نکوڵی، سیاسه تی بکات، سیاسی و که لتوری و بااڵده ستی بێ ته گه ره درێژه پێبدات. ئاکه په نیگه رانه که په که که به هێز بووه بۆ پاکتاوکردن پیانه کانی به ده ستی ئاکه په ئه وه ش که ئاگربه ستدا قۆناغی له .دی��داره ک��ان ک��ردووه له راب��ردوودا پێکهاتوون له نێوان ده وڵه ت و په که که

له ساڵی )2006(دا ده ستی پێکردووه ، به اڵم له ساڵی ئانت بیوک و ئ��ه ردۆغ��ان دی��داری به )2007(دا ئه و پشت ل��ه پێکرد. ده س��ت��ی ن��وێ پرۆسه یه کی دیداره وه ئاکه په بۆ پاکتاوکردنی ته ڤگه ری ئازادی رێککه وت. ش��اراوه ک��ان هێزه له گه ڵ ک��ورد گه لی سه رهه ڵدانی و زاپ به رخۆدانی به نه خشه یه ئه و گه لی کورد مایه پووچ کرا، له ئه نجامی ئه وه شدا، ته ڤگه ری و ئیمرالی به دیداره کان )2008(دا له له پرۆسه ی پێکرده وه . ده ستی له نوێ سه ر ئ��ازادی دیداره که دا، ته ڤگه ر بینی که سیاسه تێکی جددی حکومه تی ئاکه په له ئارادا نییه . له به ر سیاسه ته کانی هه ڵخه لتاندن، رێبه ری گه لی کورد عه بدوڵا ئۆجه الن له مانگی گواڵنی )2010(دا خۆی کشانده وه . پاش پ��ه ره ی پێکهه ڵپژانه کان و ئاڵۆزی پێڤاژۆش ئ��ه و نارده شاندێکی )2010(دا له ساڵی ئاکه په سه ند. ر یفراندۆم پێش ئ��ه وه ش��دا، له ئه نجامی و ئیمرالی وێ��ڕای ب��ه اڵم راگ��ه ی��ان��د، ئاگربه ستی ئ��ۆج��ه الن

ئه وه ش ئاکه په جارێکی دیکه به ڵێنی خۆی به جێ نه هێنا، له سه ر ئه وه ش له ئاداری )2011(دا به هۆی هه ڵوێستی هه ڵه ی ئاکه په وه ، رایگه یاندبوو که ئه گه ر ئاکه په راست مامه ڵه له گه ل بزوتنه وه که مان نه کات ئه وه تیکۆشان به رز ده که ینه وه ، پاش ئه و لێدوانانه ، هه ڵبژاردن چاوه ڕوانی کرد داوای ئۆجه الن رێبه ر دێ کۆتایی ر ۆڵگێڕی هه ڵبژاردن دوای و بکه ن .له و قۆناغه دا ڕێبه ر ئاپۆ سێ پرۆتۆکۆڵی ئاماده ک��ردو دای��ه ده وڵ��ه ت، ب��ه اڵم ئه ردۆغان ئێستا وه ک ناکات، خاوه نداری پرتۆکۆالنه له و ده ڵێت، ئه وه ی به باشی ده زان��رێ که دیداره کان له ئیمرالی و ئه و هیچ ئ��ه وان بۆ ک��راوه ئاماده که پرۆتۆکۆالنه ی ئه رێ پرۆتۆکۆلیان نه نییه ، و گرنگێکی ئه نجام کرد، نه په رله مانیش بڕیارێکیدا بۆ ئه وه ی که رێبه ر ئاپۆ رۆڵی خۆی بگێڕێ، نه سه رۆک وه زیریش له و باره وه لێدوانێکیدا. خۆبه خۆ ئه و په رله مانتارانه ی که هه ڵبژێدران له زیندان مانه وه ، په رله مانتاریه تی خه تیب ئاکه په هه ڵوێستانه ی ئه و نه کرا. قبوڵ دیجله ش نیشانی ده دات که حکومه ت بۆ چاره سه ری هیچ

نیازێکی نییه .ئێمه هیچ په یوه ندیه کمان به باوبوونه وه ی هه واڵی ئه و دیدارانه ی ئه نجام دراون نیه و وتیشی له و بابه ته دا به سه بر و پرنسیپانه جموجۆلمان کردوه . په ره سه ندنی به رانبه ر ل��ه ئاکه په هه ڵوێستی هێرشه کانیش، ناکۆکی هه ڵوێستی ده دات. نیشان دی��داره ک��ان مایه ی ئێدی که ئاستێک گه یشتووه ته ئاکه په په سه ند نییه . له جێگای ئه وه ی له گه ڵ رێبه ر ئاپۆ دیدار پێک بینێ، گۆشه گیری دژوارکرد، له جێگه ئه وه ی له گه ڵ ته ڤگه ری ئازادی دیدار پێکبێنی، درێژه یان به ئۆپه راسیۆنه کانی قڕکردنی سیاسیدا و ده ڵێن با بزوتنه وه ئاگربه ستی یه کایه نه راگه یه نێ، ئۆپه راسیۆن به درێ��ژه تۆش هه مانکاتدا له ب��ه اڵم بده ی و له هه موو ده ڤه رێک گه ریاکانمان بکوژی، سیاسه ته کانی به هۆی نییه ، قه بوڵ مایه ی ئ��ه وه سه ربازی و سیاسی پێکدادانی که ئاکه په وه یه قه ناعه تمانه وه به هه موو ئێمه بۆیه په ره ی سه ندووه ، له و باوه ڕیه داین که ئۆپه راسیۆنه کانی ئاکه په ئه نجام

ناگرن.رۆژئ��اوای و ل��ه س��وری��ا ئێستا :~ناڕه زایه تیه کان له ئارادایه و ره وشێک کوردستان ده یه وێت تورکیاش و ده ب��ن��ه وه به رفراوانتر

موداخه له ی سوریا بکات، بۆچی؟ده سکه وت سووریادا له کورد ناخوازێت تورکیا -ب��ه ده س��ت��ب��خ��ات. ب��ۆ ئ��ه وه ی ئ��ه م ی��ه ک��ه ئاسته نگ ب��ک��ات، ب��ه ه��ه ر ش��ێ��وه ی��ه ک ه��ه وڵ��ده دات، ب��ه اڵم هه ر له به رامبه ر کوردیش ئازادیخوازی بزوتنه وه ی موداخه له یه ک و ده ستێوه ردانێک ئاماده یه . ئه گه ر ده وڵ��ه ت��ی ت��ورک ده س��ت��ێ��وه ردان��ی س��ووری��ا بکات، رووبه ڕووی به رخۆدانێکی مه زن بێته وه . ئێمه ده توانین تورکیا ب��ۆن��ه وه ب��ه م و بڵێین به ئاسانی یه که ئ��ه م بۆوه ته دوژمنی تورکیا ئێستا هۆشیار ده که ینه وه . له سووریا ده س��ت هێدی هێدی ئێرانیش و سوریا به رده دات. له ئێستاوه به دی ده کرێت که ئێدی ئێران له گه ڵ هه وڵده دات و ن��ه دات به سووریا پشتگیری

به رهه ڵسه تکاره کاندا په یوه ندی ببه ستێت. له به ر

تا ئه و کاته ی شه رته کانی رێبه رمان

ڕه چاو نه کرێن و ئاگربه ستی دووالیه نه

ڕانه گه یه ندرێ، ده ستپیکردنه وه ی

دیالۆگ هیچ واتایه کی نابێ و دیداره کان هیچ

ئاکامێکیان نابێ

““

Û


ئ��ه وه ش ره وش��ی سوریا خراپتر ب��ووه . له م کاته شدا گه لی کورد له سوریا خۆی به رێکخستن ده کات و داوای خۆبه ڕێوه به ری دیموکراتیک ده کات. داوا و بناسرێت به فه رمی ناسنامه که یان که ده ک��ه ن به زمانی خۆیان په روه رده ببینن و داوای فره زمانی ده ک��ه ن. ب��زوت��ن��ه وه ی دی��م��وک��رات��ی ک��ورد هێزی ئه وه ی که دیموکراتیکبوونی سوریایه . ئه ساسی کوردانن. بکات، دیموکراتیک سوریا بتوانێت هه رچه نده په یوه ندی کوردان به به رهه ڵستکارانه وه الوازیش بێت و له گه ڵ ده وڵه تیش ئه نجامێکی باشی به ده ست نه خستبێت، به اڵم له هه ر دوو حاڵه تدا گوشار ده خاته سه ر هه ردوو الیه نیش. له به ر ئه م یه که ته نیا هه وڵ نادات که ژیانێکی ئازاد و دیموکراتیک بۆ کوردان پێک وه رێت، به ڵکو له هه مانکاتیشدا دینامیکی دیموکراسی گشتی و رێکسختن بوونی یه که ش ئ��ه م له به ر کوردانیشه و خۆبه ڕێوه به ری تریش سیاسیه کانی ه��ێ��زه ل��ه س��ه ر ک��اری��گ��ه ری ده کات بۆ ئه وه ی ئه وان بکێشێته ناو هه وڵدانێکی دیموکراتیانه وه . له به ر ئه م یه که ده توانین بڵێین که

رۆڵێکی مه زن له ئه ستۆ ده گرێت.ک��وردان مه جاڵیان ب��ه ش��ه ڕی ک��ورد و ع��ه ره ب نه دا، ئه مه ش هه نگاوێکی باش بوو له تێکۆشانی گه له که ماندا له سوریا. له ناو ئه و قه یرانه ی سوریادا مه جاڵیان به تایبه تی و هه ستیارن زۆر ک��وردان ن��ه دا ک��ه ش��ه ڕی ک��ورد � ع��ه ره ب ده رک��ه وێ��ت. ئ��ه گ��ه ر ئ��ه م ش��ه ڕه بێته ئ��اراوه ک��اری��گ��ه ری زۆر ئه گه ر داده نێت. سوریا دیموکراتیکبوونی له سه ر ئه گه ر ده بێت. پارچه ئۆپۆزسیۆن ده رکه وێت، وا له نێوان نژادپه ره ستی ئه وا بدابا، یه که رووی ئه م گه الندا ئاوا ده کرد. ئێمه ده وڵه تی تورکیا هۆشیار له سوریا ک��ورد ن��اخ��وازێ��ت تورکیا ده ک��ه ی��ن��ه وه . هه ر ئ��ه وه ش ب��ۆ ب��ک��ات. ق��ازان��ج ده ستکه وتێک شتێک ده کات. ته نانه ت ده ڵێت:" ئه گه ر له سوریا موداخله بخه ن، به ده ست ده ستکه وتێک ک��وردان بزوتنه وه ی که ه��ه وڵ��ده دات شێوه یه ب��ه م ب��ک��ه م". به اڵم بکات، بێ کاریگه ر ئازادیخوازی کوردان بزوتنه وه ی کوردان له به رامبه ر هه ر شێوه موداخله تورکیا ده وڵ��ه ت��ی ئه گه ر ئاماده یه . هێرشێک و موداخله ی سوریا بکات رووبه ڕووی به رخۆدانێکی به ئاسانی ئێمه ده توانین ئه م یه که ببێته وه . مه زن بڵێین. له ئێستادا گه له که مان له رۆژئاوای کوردستان هه موو ئاماده کاری خۆی رێکخستنی و پاراستنی ره وای کردووه . ئه گه ر هێرشێکی داگیرکه ری یان هێرشێکی نه ژادپه ره ستی رووبه ڕووی گه له که مان ئاماده ن و ده پارێزن خۆیان گه له که مان ببێته وه ، ب��ه ه��ه م��وو ش��ێ��وه ی��ه ک ب��ه رخ��ۆدان ب��ک��ه ن. ئه گه ر ئێستا ده وڵه تی سوریا هێرشی کوردان ناکات یان زیهنیه تی شۆڤینیستی به رهه ڵستکاران له کوردستان

جێگای نییه ، ئه وه له به ر به هێز بوونی کوردانه .ده وڵه تی سوریا هێشتاش له نێو نیگه رانی ئه وه دایه که ئه گه ر هه نگاوێک بنێم ئه وه تورکیا دژایه تی ده کات و پارچه ده بم، تا ئه و نیگه رانیه نه ڕه ویته وه ، سوریا دیموکراتیزه نابێ. هه ر چۆن له تورکیا کلیلی وایه . له سوریاش ک��ورده ، پرسی دیموکراتیزه بوون ده وڵه تی سوریا ده یه وێ ده ست له ده سه اڵتداریه تی

کاسیک به رنه دا. ئه و کاراکته ره نه ژادپه رستانه یه ئه گه ر دیموکراتیزه بووندا، ب��ه رده م له ته گه ره یه گه لی دیموکراتیانه ی بزوتنه وه ی بوونی و هێز ناتوانێ ک��ورد ڕه وچ��او نه کرێ، هیچ هیزێک سیسته مێکی نوێی سیاسی له سوریا ئاوا بکات. له سوریا هیچ خه بات و هه وڵدانێک که سیاسه تی کورد تێدا به شداری نه کات، سه رکه وتن به ده ست

ناهێنێ.~: گرنگی کۆنفرانسی نه ته وه یی بۆ

کوردان له چی دایه ؟له رێکسختن س��ی��اس��ه ت ل��ه ک��وردس��ت��ان ئێستا -ئه ساستر ده بیندرێت. ئه گه ر کۆنفرانسی نه ته وه یی پێک نه یه ت، ئه م ده رفه ته مێژوییه له ده ستی ئێمه بچێت و هیچ کام له ئێمه ش ناتوانین حیسابی ئه مه یه کێتی ئێستا وه ک��و له کاتێکی ئه گه ر بده ین. بۆ سیاسه تێک ئه گه ر نه یه ت، پێک نه ته وه یی له ناوچه که دا گۆڕانکاریانه ئه م موداخه له کردنی یه ک؟ ببنه ک��وردان که ی ئاخۆ نه یه ت، پێک سیاسیه کان پێشکه وتنه موداخه له ی که ی ئ��ه وا بکه ن؟ به ڕاستی پێویسته مرۆڤ ئه م پرسه له خۆی بکات و وه اڵمێکی راستیش بۆ ئه م پرسیاره په یدا بکات. هیچ که سێک له ئێمه ناتوانێت خۆی له م به رپرسیاریه تیه رزگار بکات. ئه گه ر ئێمه هه ڵه ین هه موومان خۆمان سه رشانی نه خه ینه باره ئه م و تاوانباربین. له به ر ئه مه ش بزوتنه وه که مان پێش هه ر که سێک داوای یه کێتی نه ته وه یی و سازدانی کرد.کۆنگره ی نه ته وه یی کورد، خاوه ن ستراتیژییه تێکی مه زن و به نرخه و پێویسته له سازدانیشی دا په له بکرێت. تورکیا، سوریا و ئێران ده رباره ی هه موو ده ێته کاتێ ب��ه اڵم یه کن، دژی له بابه ته کان سه ر مه سه له ی کورد رێکده که ون. له قۆناغێکی سیاسه تی نه بێ، نه ته وه یی یه کێتی ئه گه ر وادا ن��ه ت��ه وه ی��ی ده س��ت ن��ی��ش��ان ن��ه ک��رێ و ده س��ت له پێشکه وتنه کانی هه رێمه که وه رنه درێ ئه و کاته که ی کورد ده بنه یه ک؟ کاتێ له و به رپرسیاره هه ڵبین ئه وه ئه و کاته هه موو تاوانێک ئه نجام ده ده ین. یه کێتی نه ته وه یی واتای گه ره نتی کردنی س��ه دان حه سره تی پێکهێنانی و ده سکه وته کان ئازادی و هه بوون پاراستنی کوردانه . ساڵه ی دوو سیاسه تی سه ره کییه . بنه مای له سه ر کورد دووه مینیش ئ��ه وه ی ک��وردان یه کێتی یه که مین بێگومان دیموکراتیزه بونی واڵتانی هه رێمه که یه . له واڵتانی دیموکراتی، ماف، ئازادی و ژیانی دیموکراتیانه ی گه الن ده پارێزرێ، به اڵم هێشتاش له واڵتانی داگیرکه ردا دۆخێکی وا بوونی نییه ، له تورکیا، ئێراق، ئێران و سوریا له و ڕووه وه پاراستن

نییه .له هه ر چوار واڵت هه ڵی که م بونه وه ی سه رکوت کورد گه لی تێکۆشانی ئاستی کردنی بڵند و په یوه ستن به یه که وه . تێکۆشانی گه لی کورد له پارچه یه ک ته نیا کاریگه ری به سه ر پارچه یه که وه نییه ، به ڵکو کاریگه ری به سه ر هه موو به شه کانی ک��وردس��ت��ان��ه وه ه��ه ی��ه ، ه��ه ر ب��ۆ ئ��ه وه ش بایه خی کۆنگره ی نه ته وه یی زیاتره . هێزه قه واره پارێزه کانی هه رێمه که له که نایانه وێ ئه وروپا و ئه مریکا

کۆنگره پێک بێ. ده ڵێن ئه گه ر یه کێتی نه ته وه یی کورد پێک بێ و کورد به هێز ببن ئه و کاته به پێ هێزه کانی ده ره وه هه ڵسوکه وت ناکه ن، هه ر بۆ ئه وه ش به ستنی کۆنگره ی نه ته وه یی زیاتر باشوری پێویسته ئ��ه وه ش بۆ ده ک��ات. به هێزتر کوردستان له پێناو به ستنیدا به ئیراده و سوور بین، ئه گه ر نا

ئه و ئه نجامانه ی ده خوازرێت به ده ست نایه ت.هێزکردنی ب��ێ ب��ۆ کۆنگره یه ئ��ه و الیه نێکی کۆنگریه ئ��ه و ده ره وه ی��ه ، هێزه کانی کاریگه ری ده ره وه ، له دژی هێزه کانی هه ڵوێستێکی هاوبه شه بۆ ئه وه ی که کات له سه ره تاوه به فیڕۆ نه درێ بۆ ببه ستێ، خ��ۆی کۆبونه وه ی کۆنگره ده ب��ێ هێزه ه��ه م��وو ده ب��ێ ئه نجامیش به ده ستهێنانی سیاسیه کانی هه ر چوار الی کوردستان و گه ل له به ر بکه ن هه ڵسوکه وت به رپرسیارانه به زیاتر ئه وه ی که دوای چه ند ساڵێک بایه خه که ی که م ده بێته وه . له رۆژهه اڵتی ناوین دۆخی سیاسی زۆر زوو گۆڕانکاری به خۆیه وه ده بینێ، هه موو که سێ ده یه وێ له پێشکه وتنه کانی هه رێمه که دا چاالک کارا تورکیاش چه ند ده بینین که بێ، ک��ارا و بووه ، کاتێک گۆڕانکاریه کانی دۆخی سیاسی رۆژهه اڵتی ناوین وه ها گرنگه ده بێ کوردیش به کۆنگره یه کی نه ته وه یی بتوانن ده ست له پرۆسه که هه ڵوێستی ک��ورددا گه لی له ناو ئێستا وه رده ن. یه کێتی نه ته وه یه به هێز بووه و بنه مایه کی باشی الیه نه سیایسه کان، ته نیا نه ک ده بێ پێکهێناوه بگرنه به رپرسیاری رۆشنبیرانیش و گه ل به ڵکو

ئه ستۆ.

له ده ستوری نوێدا ده بێت چه ند خاڵێک به ڕاشکاوی ره چاو بکرێن. ده بێ کورد زۆر به کراوه یی بڵێن

ده ستورێک دان به بونی کورد، بەڕێوەبەرایه تی

هه رێمیه کان، فره زمانی، په روررده ی به زمانی

دایک و مافه بنه ڕه تی و دیموکراتیه کاندا نه نێ و مسۆگه ر نه کات، قه بوڵ

ناکه ن

“

“


داگیرکردنی‌خاک‌و‌داگیرکردنی‌که‌سایه‌تی

زۆر دوور نییه که کوردستان دابه شکراوه . مێژووی دابه شکردنی مرۆڤه کان ده گه ڕیته وه بۆ زهنییه تی له بڵێین باشتره یان و حکوم کردن الواز کردن به ده سه اڵته له حه زیان ئه وانه ی کردندا پارچه ئامانجه کانیان ده گه ن. له سه رده می کۆیایه تیدا داب��ه ش ده ک��ران و ده خرانه مرۆڤه کان گ��روپ و هێزی که کاته ی ئه و و کۆیله تیه وه نیلی بن پێشه نگایه تی سه ریهه ڵدا و گروپه کانی لێکنزیک کرده وه ئه و نیانه شکان و په ته کان پچڕان. دوای چه وسانه وه له مرۆڤه کان ب��ه رده داری سه رده می کردن به رده )کۆیله ( شێوه ی ن��ه ب��وو. رزگ��اری��ان

گۆڕدرا و پان و رێبازی نوێ گیرداریه به ر.دابه شکردنی دنیا به سه ر قاڕه ی جیا جیا و پاشان و جوگرافیای ده وڵ��ه ت پێکهێنانی قاڕه کاندا له جیا جیا شێوه یه ک له کۆیله داری نوێ و مۆدێرن به اڵم هێنا، خۆیدا له گه ڵ حه ساسیه تی که م و مرۆڤه کان و بوو نه رمتر کۆێله داریه شێوه ئه م به ئاسانی قه بوڵ و ته حه مولیان کرد . ئه گه ر به وردی چاو لێبکه ین له سنوری نێوان ده وڵه ته کاندا واڵته کاندا نێوان کێشراوی سنوری بڵێین ی��ان ئاسانی به مرۆڤه کان لێکدابڕانی و دابه شکردن مێژوو الپه ڕه کانی که ئاسانه زۆر و ده بیندرێ هه ڵده ینه وه و به دواداچونێکی وردی بۆ بکه ین،

ئه و کات راستیه کانمان بۆ ده رده که وێ. ل��ه ره وت��ی ده وڵ��ه ت �� ن��ه ت��ه وه س��ازی��دا ن��ه ک ب��ه رژه وه ن��دی به ڵکو میلله ت؛ و نه ته وه ئیراده ی شکڵ)شێوه و ب��ن��ه م��ای ده س��ه اڵت��داره ک��ان ه��ێ��زه فۆڕم( گرتنه کان بوو، بۆیه به ئاسانی ئیراده ی مرۆڤه کان بن پێ کراو کۆمه ڵگای مرۆڤایه تی بوونه قوربانی ده سه اڵت، خۆشگوزه رانی و ئه قڵی که سێکی کومه ڵه ئێقتیداری)ده سه اڵتداریه تی( که م و به بێ له مه په ریش له الیه ن چینێکی نوخبه وه قه بوڵ کران و پاشان توێژه کانی دیکه له قه شه ، مه ال، ئاغا، شێخ و دواتر خوێنده وار و ڕوناکبیرانه وه چه سپێندرا. دوای قۆناغی دابه شکرانی جیهان و ده ستنیشانکردنی جوگرافیاکان ئه قڵی داگیرکاری و ده سه اڵتخوازی په ره ی گرت و گه لێک واڵت له الیه ن ده س��ه اڵت و هێزه کانی تره وه که وتنه به ر

هێرش و رووبه ڕوی داگیرکاری بوونه وه .

داگیرکاری به ره نگاری خوڵقاند و له ناو گه النی و پێشکه وت ب��ه رخ��ۆدان ه��ێ��زی ب��ن��ده س��ت��ک��راودا داگیرکاری وه ک حه قاره ت و بێحورمه تی پێکردن زانرا و له الیه ن گه النه وه ئه قڵیه تی بچوککردنه وه و بنده ستکردن ره ت کرایه وه و ته حه مول نه کرا. بانگه شه ی مافی قۆناغێکدا که و س��ه رده م له چ��اره ی خۆنوسین بۆ گ��ه الن ده ک��را، رێ��ک به نه ک هه ر مافی چ��اره ی خۆنوسین پێچه وانه وه بۆ گه لی کورد له به رچاو نه گیرا؛ به ڵکو واڵتی کوردان واته کوردستان وه ک کێکی بوک و زاوا

کرایه چوار به شه وه .ئه و ده سه اڵت و الیه نانه ی کوردستانیان دابه شکرد چه ند ئامانجێکیان هه بوو، یه کێک له و ئامانجانه بازرگانی و به رده وامی بازاڕی فرۆشتن و قازانج کردنی خۆیان بوو، به اڵم بۆ ئه وه ی له رۆژهه اڵتی ناوه ڕستدا بتوانن به رده وام هه ژمونی خۆیان بپارێزن و ده وڵه ت و ده سه اڵته کانی ناوچه که به خۆیانه وه گرێ بده ن و شه ریکه ته بازرگانییه کانیان به رده وام له سه ر بێت ئابوریدا کردنی قازانج و گه شه له گه النی کرد. لێکۆڵینه وه یان ناوچه که گه النی کورد و ئه رمه نی کلدانی، سوریانی، ئاسوری، ته نیا ئه و گه النه دا ناو له تاقیکاریه وه . که وتنه ب��ه ک��رده وه تێدا ی��ان ک��ورد م��ای��ه وه و ئه وانیتر یان زێد و ئ��ااڵی سپیان هه ڵکرد چ��وون و خێرا ماوای)مأموا( خۆیان به جێ هێشت و له خراوترین

حاڵه تیشدا تووشی کۆمه ڵکوژی بوونه وه . له و نێوه دا ته نیا گه لی کورد مایه وه . کورده کان نه کردن قه بوڵ یه کتر و لێکدابڕان به هۆکاری هه موو کاریگه ری بن ده که وتنه به ئاسانی زۆر حاڵی له ئیتر سه رمایه داری بێگانه وه . هێزێکی ئه نجامه ب��ه و ن��ۆزده ساڵی س��ه د گه شه سه ندو ی و ئه وانه ئامرازی باشترین ک��ورد که گه یشتن بوێت چۆنیان و خۆشبێت پێ چۆنیان ئه توانن به دیاریکراوه کانیان ئامانجه بۆ ده توانن ئاوه ها نه یتوانی دابه شکردن ته نیا ب��ه اڵم بێنن، کاریان و درا داگیرکاری بڕیاری بۆیه بێت وه اڵم��ده ر له قۆناغی داگیرکاری خاکه وه پان و پرۆژه ی له کاتی پێشکه وت. مێشکیش داگ��ی��رک��اری کورده کان عه شیره ته کوردستاندا دابه شکردنی پشتیان کرده واڵت و رویان کرده قڕکردنی یه کتر و له جیاتی گرنگی به دابه شکردنی واڵته که یان که وتنه ب��ده ن ن��ه ت��ه وه ک��ه ی��ان به شکردنی ب��ێ و ب��ه رژه وه ن��دی پێناو له خۆیان دژبه رایه تیکردنی بچوکی بنه ماڵه ییان و به وجۆره سه ره تایه کی تفت

و تاڵ له مێژووی کورداندا ده ستی پێکرد.کوردیدا سه رهه ڵدانه کانی دووه م��ی قۆناغی له خ��اوه ن نه بوونه ک��ورد داب��ه ش��ک��ردن، دوای وات��ه ئه وانه شدا هه موو له بێگومان و هه ڵوێستێک

پیان و پرۆژه و به رنامه ی ئه و الیه نانه هه بوو که بیریان له دابه شکردنی کوردستان و بنده ستکردنی گه لی شۆڕشه کانی کردبویه وه . ک��ورد گه لی کورد هه موویان خاوه ن تایبه تمه ندی و ڕه وایه تی خۆیانن، به اڵم هه موویان شۆڕش و شۆڕشگێڕێ نه بوون که ئه مه باسێکیتره و من لێره دا له سه ر ئه و

مژاره ناڕۆم.ل��ه )100( ل��ه م��اوه ی زی��ات��ر ب��ه رده وام ده بینین پێده کات، گه شه ده ست ک��وردان ساڵدا شۆڕشی ب��ه راورد بکه ین ده ک��ات و ده ک��وژێ��ت��ه وه . ئه گه ر به ک��ورد ده بینین گه النیترا ش��ۆڕش��ی ل��ه گ��ه ڵ له به شێوه یه ک یان ده ره ک��ی جواڵوه ته وه پانی شێوه کان کاریگه ری پانه کانی هێزه به رژه وه ندی

پارێزه کانی له سه ربووه .س��ه ده ی شه ستی له ده یه کانی ڤێتنام وێنه ب��ۆ یان داگ��ی��رک��را، ئه مریکاوه ل��ه الی��ه ن ڕاب��ردوودا فه ره نساوه الیه ن له کوردستان دوای ئه لجه زائیر داگیرکرا، فه ره نسا له الیه ن ئه ڵمانیاوه داگیرکرا و زۆر نمونه ی دیکه هه ن که ته مه نی داگیرکاری ئ��ه وان ل��ه ه��ی ک��وردس��ت��ان ت��ازه ت��ره ، ب��ه اڵم ئه و کورد ته نیا و پێهاتووه کۆتاییان داگیرکاریانه

بنده ست و کوردستان به داگیرکراوی ماوه ته وه .بێگومان داگیر و دابه شکردنی کوردستان ته نیا جوگرافیایی نه بووه ؛ به ڵکو داگیرکاری ئه قڵیه تی، و مێژوو زم��ان، که لتور، پ��ه روه رده ، تێگه یشتن، لێکدابڕانیشی له گه ڵدا بووه و به رده وامیشه تا ئه و ئاسته ی که کورد به ئاسانی دابه شکردنی خۆیان، نیشتمانه که یان، بنه ماڵه و گوند و مێژوو و که لتور و بنپێکردنی هه موو پیرۆزیه کانی خۆیان قه بوڵ

کردوه .ده بینین له سه رده می گه شه ی جیهان له بواره کانی و سیاسی کۆمه اڵیه تی، ئ��اب��وری، په یوه ندی، به اڵم ده ک��ه ن، دروس��ت حیزب ک��ورد سه ربازیدا، حیزبه کان بۆ به شه لێکدابڕاوه کانن و هه ر که سه و حیزب بۆ به شه که ی خۆی بنیات ده نێ و له و چوارچێوه یه شدا قه تیس ده مێنن و کار و خه بات و چاالکیه کانیان به ربه ست و به رته نگ و سنووردار ده که نه وه و به ئاسانی ده بنه ئامرازی به رژه وه ندی

داگیرکارانی کوردستان و هاوپه یمانه کانیان.بۆ کورد زۆر ئاسانه که خۆی به ئێرانی، ئێراقی، تورکی یان سوری بزانێ، به اڵم هێشتا به ته واوی جێ نه که وتوه که خۆی به کورد بزانێ و نیشتمانی ئ��ه وه ش گه وره ترین و بزانێ به کوردستان خۆی کۆسپه کانی به رده م خه باتی ئازادی کوردان بووه . الوازی و که سایه تی که وتنی هه لومه رجی له سه رهه ڵئه دات، جواڵنه وه یه ک به خۆبووندا ب��ڕوا پێشه نگێک دێته مه یدان و په یامێکی نۆی دێنێ

و باس له یه کبونی کوردان و یه کپارچه ی

هیوا گوڵ محه مه دی

Û


و داگیرکه ران ده ک��ات. خێرا خاکی کوردستان بازرگانانی نێوده وڵه تی ده که ونه به ره نگاربوونه وه ی که تێگه یشتنه ی و ئه قڵ و که سایه تی ئ��ه و مێژوو، کردنی خاوه نداریه تی له پێشه نگایه تی که لتور، که سایه تی، ناسنامه و جوگرافیای ئازاد

و هاوبه ش ده کا.فه لسه فه یه کی و فکر سه رهه ڵدانی بێگومان ن��وێ ک��ه ب��اس ل��ه ب��ه رپ��رس��ی��اره ت��ی، ج��ه س��اره ت، پشتبه ستن و ئیراده ی خۆماڵی و بڕوابه خۆبوون به خۆ ده کات سه ره تا له الیه ن ئه قڵی چه قبه ستوی الواز و بێ ئیراده کراوی کورده وه ده که وێته به ر هێرش و ئه وه ش له باکوری کوردستان له کۆتایی حه فتاکان و سه ره تای ده یه ی هه شتای سه ده ی بیستدا به روون��ی دی��ار ده ک��ه وێ و جواڵنه وه ی په الماری به ر بکه وێته له وه ی به ر ئاپۆچیه تی ده چنه لێی ک��وردی��ه ک��ان الیه نه داگ��ی��رک��ه ران، نه زانی و ب��وون شێت بانگه شه ی و سه نگه ره وه و هه رزه کاری بۆ ده که ن و ریگه له به رده م هێزه ده رکیه کاندا ده که نه وه که په الماری ئه و جواڵنه وه ئایدیۆلۆژی، فه لسه فی، کۆمه اڵیه تی، ئیتنیکیه

بده ن.ئ��ازادی ک��وردان و به تیۆری ئ��ۆج��ه الن به ڕێز ئازاد کردنی که سایه تی کوردی و هاوخه باتی به گ��وڕی کوردستاندا هه موو له ک��ورده ک��ان ئه و ئ��ازادی ک��وردان��دا. تێکۆشانی و خه بات خه بات و تیۆریانه جیاوازتر بوون له وانه ی پێشو له به ر ئه وه به ڕێز ئۆجه الن و ته ڤگه ره که ی ئیراده ی هه موو س��ه ره ڕای و گرت بنه ما به کوردانیان قۆناغی گرنگی ئه وا چه ندین ئاسته نگییه کان هه موو ئیتر که ئاستێک گه یشته و تێپه ڕاند هاوبه رژه وه نده کان و به رژه ه وندیخوازه کان الیه نه دا یه ده ستیان و بکه ن لێ چاوپۆشی نه توانن

یه ک و پانی گۆشه گیرکردنیان بۆ داڕشت.له به رامبه ری گۆڕانکاری سیسته می سیاسی، ئابوری و ته کنۆلۆژیای دنیای مۆدێرندا هه موو پته وکردنی گه ڕی که وتبونه الیه نه کان و هێز پاراستنی ل��ه س��ه ر خ��ۆی��ان ئابوریه کانی بنه ما به رژه وه ندیه ده مدرێژ و کورت مامناوه ندیه کانیان. ل��ه پ��ان��ی ت��ازه داڕێ��ژراوی ک��ۆت��ای��ی س��ه ده ی بیسته مدا بۆ به ڕێوه بردنی جیهانی ته ک جه مسه ر ده سه اڵتی یه که م کردبووه خۆی ئه مریکا که جیهان، جێگایه ک بۆ کورد دانه ندرا و په راوێز سه ده کانی وه ک که کرابوو ده سنیشان و خرا شه ڕێکی ئاگری ده سته چیله ی ببێته راب��ردوو گیرفانی بچێته شه ڕه که قازانجی و ده مدرێژ سه رمایه ی جیهانی و زه ره ر و ماڵوێرانییه که شی

ڕووبه ڕوی کوردان بێته وه .ته نیا که سیاسه تانه ئه و به ره نگاربوونه وه ی بۆ شه ڕ و بنده ستی و بێ ناسنامه یی به کوردان ڕه وا ده بێنی، به ڕێز ئۆجه الن و ته ڤگه ری ئازادی گه لی کورد که ئیتر په لی هاوێشتبووه هه موو به شه کانی دیکه ی کوردستان و کاریگه ری کردبووه سه ر کورد له هه موو جیهان و هه روه ها ببووه جێگای

که وتنه نێونه ته وه یی، کۆمه ڵگای سه رنجی و کۆلۆنیالیست ت��ازه ی پیانی ئاشکراکردنی ب��ه رژه وه ن��دی��خ��وازه ک��ان و خ��وازی��اری چ��اره س��ه ری پرسگری کورد بوون و له گه اڵڵه پێشنیارێکی هاوچه رخدا ریگای چاره سه ریان ده سنیشان کرد، به اڵم ئه وه ی راستی بێ ئه وه یه که هیچ الیه نێک ئاماده نییه و نایانه وێ پرسگری کورد ئاشتیانه چاره سه ر ببێ و ده یانه وێ و ده یانه ویست که کورد هه ر له شاخ ب�مێنێته وه و چه ک و چیا و گۆڕستان به شی بێت. دوای ئه وه ی به ڕێز ئۆجه الن هه موو پیان و به رنامه دارێژراوه کانی شرۆڤه کرد، دوو ریگای له به رده م خۆیدا بینی، یه که م چوونه شاخ و دووه م ده رکه وتن له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست و له

ده رگای ئه وروپای به ناو النکه ی شارستانییه ت و مرۆڤایه تی و ته مه دون بدات. ئه گه ر چوبایه ته شاخ ئه وا هێزی گه ریا ناچار ده بوو به رخۆدانێکی قورس بکات، ئاگری شه ڕ له کوردستان بڵێسه ی ده سه ند و شه ڕیکی بێکۆتایی به ڕێوه ده چوو که ئه و ڕیبازه دوور بوو له و پانه ی به ڕێز ئۆجه الن له

مێشکیدا گه اڵڵه ی کردبوو.ده ربازبوون بۆ ئه وروپا به شه رتێک ئه و روپایه کان به ب��اش��ی ب��ک��ه ن��ه وه شانسێکی ل��ێ ده رگ��ای چاره سه ری ئه دا و ڕیگای وتووێژی دیموکراتی ده ک��رده وه . ب��ه رده م که یسی)دۆزی( ک��ورددا له ئ��ه و روپ��ای��ه ک��ان ب��ه پ��ێ��چ��ه وان��ه ی پ��ه رن��س��ی��پ و

خۆیان زاگونه کانی)یاساکانی( و بانگه شه ئای سی به رنامه کانی، ته سلیمی و جواڵنه وه میتی و ئیسرائیلی موسادی ئه مریکا، ئه ی ئۆجه الن به ڕێز له سه ر ده رگایان و بوون تورکی و چاره سه ری کێشه ی کورد گاڵه دا)داخست( و پیانگێڕی( � کۆمپلۆی)گه له کۆمه به وجۆره چه ندین راسته وخۆی به شداری به نێوده وڵه تی واڵت و هاوکاری ده یان واڵتیتر به ڕێز ئۆجه الن هیوای و ک��وردان ئ��ازادی��خ��وازی ته ڤگه ری و چ��اره س��ه ری ئ��اش��ت��ی��ان��ه ی ک��ێ��ش��ه ی ک��ورد له ده رکه وت و رووخا ئۆجه الندا به ڕێز که سایه تی که کورد دۆستی نییه و هه موو بانگه شه کانی پێشه که وتنی و م��رۆڤ مافی و مرۆڤایه تی ئه وروپا و ئه مریکایه کان بێ بنه مایه و ئه وان ته نیا

به رژه وه ندیه کانیان ده پارێزن و هیچیتر.دوورگه ی له ئۆجه الن به ڕێز ته واوه )13(ساڵی ئیمرالی به ته نیا راگیراوه و سه ره ڕای هه وڵه کانی بۆ چاره سه ری ئاشتیانه رووبه ڕوی توندوتیژترین هه ڵسوکه وته کان ده بێته وه و مافه سه ره تایه کانی به تورکیا کرده وانه شدا له و و ده کرێن پێ بن ته نێ نییه و ئه مریکا و ئه وروپا و ئیسرائیله کان

شه ریکی راسته وخۆن.به ڕێز ئۆجه الن له پێشه کی کتێبی پێشکه وتنی کاتێک ده نوسێ؛ دیموکراتیکدا مودێرینته ی هاته ئه و روپایی پیره ژنێکی ئیمرالی هێنامیانه سه رۆکی ووت��ی:"م��ن و پێناساندم و خۆی الم واته کۆمیته ی دژه کۆمیته ی "سی پی تی" ئه شکه نجه ی یه کێتی ئه و روپام، ئێوه لێره ده بن و ده که ین. ته ندروستیت ره وشی ئێمه ش چاودێری ئه و چه ند دیڕه به سه بۆ تاکی کورد که تێبگات ب��ه رژه وه ن��دی قوربانی ک��ورد ک��ه وا پێبگات و سه رمایه ی جیهانییه و دۆستی نییه و ته نیا خۆی

ده توانێ دۆست و پاڵپشتی خۆی بێت. ئه وروپایه کان زۆر بێشه رمانه له کاتێکدا باسی پاراستنی بیانوی به و ده ک��ه ن م��رۆڤ مافی ما فه کانی مرۆڤ بۆمب و چه کی مرۆڤکوژی ه��ه ژاردا ب��ه س��ه ر گ��ه الن��ی واڵت��ان��ی پێشکه وتو ئاست له خۆیان چ��اوی ب��ه رده وام تاقیده که نه وه تورکیادا ده سه اڵتدارانی نامرۆڤانه کانی کرده وه ده گرن و ده که ونه سه نگه ری ئه و سسیته مه دژه دیموکراتیک و دژه مرۆڤه وه . ئه وروپایه کان زۆر خۆیاندا به رژه وه ندیه کانی پێناو له و شه رمنانه ڕێبه رایه تی که مرۆڤه ی ئ��ه و خۆیان میوانی بنده ست گه لێکی بۆ ئ��ازادی جواڵنه وه یه کی گۆشه گیری جه زیره یه ک له و ده ب��ه ن ده ک��ات ئێستا کاتی ناکه ن. له خۆیان ده ک��ه ن و شه رم بده نه سه رنج وردی به ک��ورد که هاتووه ئ��ه وه تیۆریه کانی به ڕێز ئۆجه الن که له سه ر بنه مای ئ��ازادی که سایه تی دای��ه و ل��ه ئ��ازادی واڵت ئه وه به بنه ما بگرن که داگیرکه ر ته نیا خاک ده کات داگیر به ڵکو مێشکیش ناکات؛ داگیر و که سایه تی ده ڕوخێنی و ئه وه ش به ئاشکرا له

که سایه تی و خاکی کورداندا پیاده کراوه .

کاتی ئه وه هاتووه که کورد به وردی سه رنج بده نه تئوریه کانی به ڕێز

ئوجه الن که له سه ر بنه مای ئازادی واڵت له

ئازادی که سایه تی دایه و ئه وه به بنه ما بگرن که داگیرکه ر ته نیا خاک داگیر ناکات؛ به ڵکو

مێشکیش داگیر ده کات و که سایه تی ده ڕوخێنی و ئه وه ش به ئاشکرا له که سایه تی و خاکی کورداندا پیاده کراوه

““


چه‌مکی‌سنوور‌له‌نێوان‌پیرۆزی‌و‌نه‌فره‌ت‌لێکراویدا

تۆی له من ون کرد و منی له تۆ دوورئه و بستۆکه ی دوژمن ناوی نا سنوور"

هێمن موکریانی

سنوور؛ ئه و ده سته واژه یه ی هه ر له گه ڵ په یدابوونیه وه به رده وام زۆرترین پشکی “پیرۆزی” و “نه فره تی” به رکه وتووه . زۆرجار وا رێککه وتووه که سنوورێک بۆ و بووبێت پیرۆز خه ڵکانێک بۆ له یه ککاتدا بۆ خه ڵکانێک نه فره تلێکراو. دیکه خه ڵکانێکی بۆته مایه ی سه رده ستی و بۆ خه ڵکانێکی دیکه ش مایه ی ژێرده ستی. له کاتێکدا خه ڵکانێک هه موو هه وڵێکیان داوه تا سنوورێکی دیاریکراو به رزتر و پیرۆزتر رابگرن و تۆکمه تری بکه ن، له به رامبه ریشیدا خه ڵکانێک هه موو هه وڵێکیان ئه وه بووه تا هه مان ئه و سنووره ببه زێنن و بیڕووخێنن و به ر نه فره تیان ئاڵۆز ده سته واژه یه کی وه ک سنوور ئیدی داوه . و ملمانێ و ناکۆکی ت��ه واوی ته مومژاوی و حه شارداوه . خۆیدا له ناو پێکدادانه کانی و شه ڕ ناکۆکییه تیره یی، خێایه تی، نه ته وه یی، ئایینی، ئایینزایی، ده وڵه تان و هێزه رکه به ره کان و ...هتد. سنوور وه ک چه مک، وه ک شوێن، وه ک ئایدیا و ئامانج، چۆته ناو سه رجه م کایه کانی ژیانه وه . بۆته زاراوه یه کی وه ها که به بێ ئه و هیچ شتێک سنوور لێره دا نه کرێت. ده ستنیشان و نه ناسرێته وه سنوور ه��ه ن. سنوورشکێنه ران و سنوورپارێزان و شکێن؟ سنوور کێ و سنوورپارێزه کێ چییه ؟ وه اڵمی ئه م پرسانه له گه ڵ کات و شوێن و بارودۆخ و بۆچوون و که س و کۆمه ڵگاکاندا ده گۆڕدرێت.ل��ه م ب��اب��ه ت��ه دا؛ ن��اک��رێ ب��اس له هه موو م��ه ودا و بواره کانی سنوور، له ڕووی هزری، کۆمه اڵیه تی، ئ��ه وه ی بکرێت. ...ه��ت��د و چ��ان��دی و سیاسی لێوه ب��اس��ی که مێک مه به ستمه ل��ێ��ره دا زی��ات��ر که جوگرافیاییه س��ن��ووره ئ��ه و چه مکی بکه م به شێوه یه کی سه رسووڕهێنه ر ته واوی گۆی زه وی له شێوه ی م��رۆڤ��ه وه خ��ودی له الیه ن و ته نیوه ته وه خه تخه تێنی مندااڵنه زه وی دابه ش دابه ش کراوه ، مندااڵنه ، یارییه کی به ئامانجی ن��ه ک ب��ه اڵم خه ڵکانێک ب��ه رژه وه ن��دی بنه مای له سه ر به ڵکو هه ڵچنراون، تر، خه ڵکانێکی حیسابی له سه ر و نێوان س��ن��ووری ده ستنیشانکراون. و داڕێ��ژراون گونده کان، گه ڕه که کان، کۆاڵنه کان، ماڵه کان،

واڵته کان هه رێمه کان، ش��اره ک��ان، و شارۆچکه و ده وڵ��ه ت��ه ک��ان. ه��ه م��وو ئ��ه و س��ن��ووران��ه مخابن مرۆڤ خۆی له چوارچێوه ی کرده ی خۆپاراستن، دروستی به کۆمه ڵگابووندا دواج��ار و پاوانکردن کردوون. ئه و سنووره جوگرافیاییانه ی داڕێژراون؛ زۆر جار بۆ خۆپاراستن بووه ، به اڵم له هه مانکاتدا جار زۆر ترسناکیش. و م��ه زن زیندانێکی بۆته به مه به ستی پاوانخوازێتی بووه ، که چی له دواجاردا ته فروتونای و خ��واردووه پ��اوان��خ��وازان��ی س��ه ری کردوون . زۆر جار وه ک به شێکی گرنگی کرده ی به کۆمه ڵگابوون، به گه لبوون و به نه ته وه بوون په نای مایه ی بۆته ل��ه دواج��اردا که چی ب��ردراوه ، ب��ۆ

کۆمه ڵکوژی، دواکه وتوویی و ژێرده سته یی.م��ه ت��رس��ی��دارت��ری��ن ئ��ام��رازی س��ن��وورپ��اراس��ت��ن و بۆخۆیشی ده وڵ��ه ت “ده وڵ��ه ت”ه . سنوورداڕشتن پ��ۆاڵی��ی��ت��ری��ن س��ن��ووری ده س��ه اڵت��خ��وازێ��ت��ی��ی��ه . هێزی پێشێلکارترین خ��ۆی ب��ۆ ده س��ه اڵت��ی��ش سنووره کانه . سنووره کان سه ره تا وه ک رێگایه ک ئاسایشی و خۆپاراستن کێشه ی چاره سه ری بۆ نه بردووه به اڵم زۆری داڕێ��ژراون، بژێوی و ژیان توانستی س��ن��ووره ک��ان��ه وه هه بوونی ب��ه ه��ۆی ک��ه الوازک��ردووه . ب��ژێ��وی و ئاسایش و خۆپارستن کێشه کان چاره سه ری بۆ له کاتێکدا سنووره کان سنوورانه ئه و خودی به اڵم به ر، بردراوه ته په نای بۆخۆیان بوونه ته کێشه و سه رچاوه ی زۆر کێشه ی له نێوان چۆن وه ک سنووره کان ئێستا ئێدی تر. ئاوهاش ده چ��ن، و دێ��ن نه فره تبووندا و پیرۆزی و کێشه کان چ��اره س��ه ری بۆ رێگا یه ک له نێوان چ��اره س��ه ری ل��ه ب��ه رده م ئاسته نگ له هه مانکاتدا کێشه و سه رچاوه یه کی سه ره کی کێشه کان دێن و ده چن. سنوور و داڕشتنی سنووره کان وه ک چۆن به مافێک و رێگایه ک بۆ پاراستن و مسۆگه ر ئه وا بینراوه ، سروشتییه کان مافه هێشتنه وه ی له الیه کی دیکه وه البردنی سنووره کان و بێسنووری وه ک جۆرێک له ماف و مسۆگه ربوونی مافه

سروشتییه کانیش به رده وام ده بینرێت .لێکه وتۆته وه کێشه ی بێسنوور “س��ن��وور” ئێدی و م��ێ��ژوو کێشه ی قورسترین بۆته ب��ۆخ��ۆی و بێگومان مرۆڤایه تی. کۆمه ڵگاکانی ئه مڕۆی سه ره تا ده سته واژه ی سنوور وه ک گوزارشتێک بۆ هه بوونی شوێنێکی ده ستنیشانکراوی نیشته جێبوون و مانه وه و خۆپاراستن بووه ، به اڵم تاهاتووه سنووری ئه و پێناسه و گه وهه ره ی خۆی تێپه ڕاندووه و مه ودا

و واتای دیکه ی له خۆوه گرتووه .به رگرینامه یه کی له ئۆجه الن عه بدوڵا رێبه ر خۆی به ناوی” له ده وڵه تی راهیبی سۆمه ره وه به ره و شارستانی دیموکراتی”دا وه ها باس له سه ره تاکانی سنووربه ندییه کان و سنوور ده رکه وتنی چه مکی ده ک��ات و ده ف��ه رم��ووێ: "ل��ه گ��ه ڵ ده رک��ه وت��ن��ی

له م پێشکه وتنه کان چینایه تیدا کۆمه ڵگای بواره دا زیاتر په ره یان سه ند. ده رکه وتنی په رستگای ئامرازی و بازرگانی موڵکایه تی، شار، پیرۆز، هه موویانه ، هاوبه شی به ڕێوه به رێتی که ده وڵ��ه ت رێگا له پێش زاراوه ی سنووره کانی ناوه وه و ده ره وه ده کاته وه که پێویستی به به رپرسیارێتی هه یه . له کاتێکدا سنووره کانی ناوه وه ی کۆمه ڵگا به ته واوی به ده ره وه ش داده نێت، سنووره کانی به هی خۆی هی بیانییه کان ده بینێت. به مجۆره له کاتێکدا ئه و له ژێر و دیاریکراوه سنووره که ی خاکه ی پارچه فه رمانڕه وایه تی ده وڵه ت دایه به زاراوه ی واڵت ناو ده برێت، ئه وا ئه وانه ی ده ره وه ی سنووریش به خاکه بیانییه کان ناو ده برێن. له سه رده می سۆمه ریه کاندا زاراوه ی واڵت مه ودایه کی باش ده بڕێت. ته نانه ت له ژێر ناوی "دیلمۆن" بۆ زاراوه یه ک به رز ده کرێته وه میتۆلۆژیای له ده چوێنرێت. به هه شت به که به هه شته . واڵتی واتای "دیلمۆن" سۆمه ریه کاندا له م رۆژه به دواوه ئه م زاراوه یه بایه خ و گرنگی خۆی پاراستووه و به رده وام ب�ووه . هیچ کۆمه ڵگایه ک به نه بوون له وه دا سه رکه وتوو ئه ندازه ی سۆمه ریه کان که شار و خاکه که ی خۆیان مه زن بکه ن. وه کو شار ژیانی ئاواکردنی جار یه که مین بۆ دی��اره زێده رۆڵێکی به پیت و به رهه می هه مه جۆر و و دیاریکراوی له مه دا هه یه . به رامبه ر به مه ش، بێ واڵتبوون یاخود تێکچوونی واڵت و داگیرکردنی به گه وره ترین کاره سات داده نرێت. سۆمه ریه کان به ئێش و ئازارترین الوک و داستانی خۆیان له کاتی له پێشخستووه . شاره کان شارستانیه تی رووخانی داستانه کان هه موو گ��ه وه��ه ری واڵت داستانی وه کو ئه مڕۆشمان رۆژگ��اری تاکو و پێکدێنێت

ره سه نترین شاکاری ئه ده بی ده ناسرێن."هه روه ها له په یوه ندی سنوور به ده وڵه ت و سه رمایه وه ها ئۆجه الن رێبه ر ئه مڕۆ، رۆژی تا ش��ه ڕ و ده وڵ��ه ت ب��ه ده زگ��اب��وون��ی ده ک��ات:" ده ستنیشانی و پ��ێ��ک��ه��ات��ه ی ب��ه ره��ه م��ه��ێ��ن��ان��ی ک��ۆم��ه ڵ��گ��ای سه رمایه داری زاراوه ی واڵت به رجه سته تر ده کات. زمانی و ن��ه ت��ه وه ی��ی ب��ازاڕی ره وش��ی کاتێک هاوبه ش و وشیاری مێژوویی له نزیکه وه به زاراوه ی نیشتمان په یوه ندیدار ده بن، کێشه کانی سنوور زیاتر ته شه نه ده که ن. ته نانه ت له پێناو "بستێک خاکی نیشتمان"دا بیر له هه ڵگیرساندنی شه ڕ ده کرێته وه . له ده وری ته وه ره ی قازانجکردندا هه لومه رجه کانی سه رمایه داری پێبه پێی ده بێته خاوه ن کاره کته رێک شه ڕی نێوان واڵتان ده وروژێنێت. کاتێک خاکی واڵتپارێزی بێت، زیاتر قازانجی وات��ای به زیاتر ده کرێت هه یه ، پ��ی��رۆزی واتایه کی س��ه ره ت��ا که به هه ستێکی شۆڤێنی و په المارده رانه و پاشڤه ڕۆ ده بێت و رێگا له پێش چه ندین شه ڕی ناڕه وایانه

سه رمایه داری زێده ڕۆیی هه ربۆیه ده که نه وه .

حه سه ن جودی

Û


سه باره ت به زاراوه ی واڵت، له گه ڵ ده مارگیری خوێناویترین ل��ه پ��ێ��ش رێ��گ��ا ن��ه ت��ه وه پ��ه رس��ت��ی، به کردۆته وه . شارستانیه ت مێژووی شه ڕه کانی ئه مڕۆمان رۆژگاری هه لومه رجه کانی گوێره ی ب��ه رژه وه ن��دی خ��ۆپ��ه رس��ت��ان��ه ی س��ه رم��ای��ه داری پ��ێ��چ��ه وان��ه وه ، ب��ه پێشکه وتنێکی ل��ه م��ی��ان��ه ی هه وڵده دات له رێگای "به جیهانیبوون"دا قه ره بووی

بکاته وه ."ده ک��ات ده ستنیشانی ئ��ۆج��ه الن رێبه ر ه��ه روه ک��و پ��اوان��خ��وازی ب��ه رژه وه ن��دی و به جیهانیبوون ک��ه سه رمایه ی جیهانی ئه و سنوورانه ی که پێشتر بۆ هه مان مه به ستی پاوانخوازی دروستی کردبوون، و داده ڕمێنێت سنووره کان هه موو خۆی ئه مڕۆ یه ک ب��ه ده ک��ات جیهان کۆزمۆپۆلیتکیانه "جیهانه که مان ده فه رمووێت: له مباره یه وه واڵت. خۆی جیهانبوونی به هه نگاوه کانی گه وره ترین له دوا چاره گی سه ده ی بیسته مدا هاوێشتووه ، که په لهاوێشتن له گه ڵ هه ر سیسته مێکی مه زنی سنووره کان بڵێی هه روه کو ئیتر هاوێشتوویه تی. ت��ه واوی بۆته گۆڕه پانی هه ڵگیراوه و جیهان به به وه پێویستی هیچ باوبوونه وه . و په لهاوێشتن توندوتیژی سه رمایه ، راکێشانه وه ی بۆ نه ماوه به کار بهێنرێت. هه روه کو بڵێی سه رمایه ده پاڕێته وه بگووترێ ده ش��ێ دواوه . بیکێشنه ناخوازێت و جیهان بۆ سه رمایه بۆته یه ک واڵت. ڤه بوونی ئ��ه وه ی دوات��ر مه زنبوونی ب��ووه . ت��ه واو سه رمایه الیه نی چه ندایه تی و گه مه ی ئه م ده ست و ئه و

ده ستکردنه ."ته کنۆلۆژی �� زان��س��ت��ی ش��ۆڕش��ی م��س��ۆگ��ه ر ته نانه ت و ن��زم��ک��ردن��ه وه ل��ه گرنگی رۆڵێکی

جیهانی و بینیوه س��ن��ووره ک��ان ب��ێ��وات��اک��ردن��ی کردۆته گوندێکی بچووکی پڕ له کێشمه کێش. ئه مه ش له گه ڵ خۆیدا پێهه ڵگرتنێکی مه زنی له به دیهێناوه . مرۆڤایه تی کۆمه ڵگاکانی ژیانی دووه مین که بکرێت ئ��ه وه پێشبینی "ده توانرێت شۆڕشی مه زنی زانستی �� ته کنۆلۆژی، ئه نجامه زۆر سه ربازییه کانی و سیاسی کۆمه اڵیه تی، توانای ئ��ه وه ی ده بێت. هه میشه یی و گ��ه وره ت��ر به دیهێنانی هه یه ، مه زنایه تی شۆڕشی زانستی، ئه نجامه کانی ب��ه ت��ازه ت��ازه ت��ه ک��ن��ۆل��ۆژی��ی��ه . ده رده ک��ه وێ��ت. ی��ه ک��ه م��ی��ان ه��ه ڵ��وه ش��ان��ه وه ی جه مسه ره کانه . هه ڵوه شانه وه ی یه کێتی سۆڤییه ت شۆڕشه یه . ئ��ه م گرنگی ئه نجامی یه که مین ئه و به اڵم هه یه ، دیکه شی هۆکاری هه رچه نده تێڕوانینه گشتییه ی په سند ده کرێت ئه وه یه که ؛ دووه م��ی��ن ش��ۆڕش��ه ی��ه . ئ��ه م ه��ۆک��ار گرنگترین ئه نجامی گرنگ، له ده ستدانی گرنگی و بایه خی جارانی ده وڵه تی نه ته وه ییه . بێگومان تا راده یه کی ده س��ت��داوه . له خۆیان وات��ای سنووره کان م��ه زن ئاشکرایه که ته کنۆلۆژیای گه یاندن رۆڵێکی شۆڕشگێڕی نائاسایی له مه دا بینیوه . هه نگاونان و ئاراسته کردن به ره و کۆمه ڵگای زانیاری هێنده به راورد له گه ڵ هیچ قۆناخێکدا بووه که خێرا ناکرێت. ئه نته رنێت، به ته نیا بۆخۆی دیارده یه کی شیکردنه وه یه کی هه ر شۆڕشگێڕانه یه . مه زنی تیۆری ئه گه ر ئه نجامه ئابووری و کۆمه اڵیه تی و سیاسی و سه ربازی و شۆڕشی ته کنۆلۆژی ره چ��او میکانیکی و ئه له کترۆنی و ناوه کی به شێوه یه کی قۆناخانه ئ��ه م ناتوانێت نه کات، راست هه ڵسه نگێنێت که به ڕێوه چوون. تاوه کو ئه م ناتوانرێت پێشنه خرێت، راسته ش هه ڵسه نگاندنه و ستراتیژی و راس��ت سیاسی پرۆگرامێکی به م سه باره ت ئاشکرایه پێشبخرێت. ته کتیک

بابه ته پێویستی به وتووێژێکی قووڵ و ره خنه و ره خنه گرتن هه یه . گرنگترین هۆکاری ئه و قه یرانه ئاستی الوازبوونی ئارادایه ، له ئایدیۆلۆژیه ی کاریگه رییه کانی هه ڵسه نگاندنانه یه . ئه مجۆره چاخی راگه یاندن و گه یاندن که رێگایان له پێش ره خساندنی و سیاسیه کان سنووره بێواتاکردنی ره وشێکی وه ها کردۆته وه که رۆژانه بیست و چوار به شێوه یه ک به ده ستبهێنرێت، زانیاری کاتژمێر گ��ه الن��ی ل��ه ی��ه ک��ت��ر ن��زی��ک ک��ردۆت��ه وه و بۆ ئه نته رناسیۆنالیزمی راکێشان، له هیچ قۆناخێکی م��ێ��ژوودا ن��ه ب��ی��ن��راوه ؛ ده رف��ه ت و ت��وان��اک��اری بووه زیاد ئه نته رناسیۆنالیستی هێنده هاوکاری که تاکو ئێستاکه نه بووه . ئه م پێشکه وتنه ی که بۆ ده بینێت، تێدا سه ره کی رۆڵی ته کنۆلۆژیا به الوه نانی ناکۆکییه کانی ناوخۆ و ده ره وه ، ره وش ئ��اراوه . له کاتێکدا و تواناکاری نوێی هێناوه ته به دیدێنێت کۆمه ڵگا دیموکراتیزه بوونی ئ��ه وه ده کاته مه ده نی کۆمه ڵگای رێکخراوه کانی و خاوه ن هێز، ئه وا له الیه کی دیکه شه وه له میانه ی پێشکه وتووترین ئامرازه وه هاوکاری نێونه ته وه یی ده سته به ر ده کات". به اڵم ئه مڕۆ له گه ڵ ئه وه ی پێشکه وتنه زانستی و ته کنۆلۆژییه کان پاڵی به بێواتای و دایڕماندوون و ناوه “سنوور”ه وه زۆر هێشتا سنووربه ندی و سنوور ب��ه اڵم ک��ردوون ، هاوکێشه دوانییه کانی پیرۆزی �� نه فره تی، ماف �� پێشێلکاری، سه رده ستی �� ژێرده سته یی، وه ک سه رچاوه یه کی بنچینه یی کێشه و ملمانێ و ناکۆکییه کان له رۆژه ڤی مرۆڤایه تی ده رنه چووه . بۆیه له کاتێکدا ئاراسته ی نزمکردنه وه و البردنی تا ئاوێته بوونه وه و یه کگرتنه وه و سنووره کان “سنوور” هێشتا چی که په ره ده سێنێت، دێ��ت سنوورگیری بۆ ئه و ئاراسته یه داده نێت و ده خوازێت له چوارچێوه ی ئه و هاوکێشه دوانه ییانه ی باسمان

سنووره ناسروشتییه کان به رله وه ی له سه ر

جوگرافیای گۆی زه وی بێواتایان بکه ین، ده بێت له ئه قڵییه تی خۆماندا، له فه رهه نگی ژیانماندا بێواتایان بکه ین. ئیدی پێویسته سنووره کان

له ئه قڵ و خه یاڵ و ژیانی خۆماندا سنووربه ده ریان

بکه ین

“

“


لێیانه وه کرد، گرنگێتی خۆی بپارێزێت.س��ه ره ڕای ه��ه م��وو ئ��ه م��ان��ه ش، ئ��ه گ��ه ر له ئاستی جیهاندا سنووره کان هێشتا پرسگرییه ک بن، ئه وا یه که مین که ناویندا، خۆرهه اڵتی له مسۆگه ر ده س��ه اڵت��دارێ��ت��ی و پاوانخوازێتی س��ن��ووره ک��ان��ی سه رجه م ت��ه وه ری بۆته کێشراوه ، تێدا ده وڵ��ه ت��ی شه ڕ ت��ه واوی کانگای ملمانێیه کان، و کێشه و پێکدادانه کان، زه مینه ی هه موو کاره ساته کان. له و رۆژه وه ی بیرۆکه ی سنووردانان و به دوایشیدا به ئه قڵی مرۆڤدا هاتووه ، بیرۆکه ی سنووربه زاندن داوه له پێناوی خۆیان گیانی م��رۆڤ ملیاره ها و گوند نه هاتووی له ژماره قوربانی، بوونه ته و شارۆچکه و شار و واڵت وێران و خاپوور کراون... و قوربانی ئ��ه و زۆری ه��ه ره پشکی مسۆگه ر وێرانکارییانه ش له خۆرهه اڵتی ناوین بووه . که چی ئه مڕۆ دوای هه زاران ساڵ له دانان و هه ڵچنینی هه زاران سنوور و سنووربه ندییه کان هێشتا یه ک تاکه سنووریش ره وایه تی خۆی به ده ستنه هێناوه و و مایه ی شه ڕ نه بێته و نه بێته کێشه نه یتوانیوه وێرانکاری و تراژیدیا مه زنه کان. له کوێ سنوور هاتووه ، ب��ه دوادا سنووربه زاندنیشی له وێ هه بووه ، خۆی ره وای��ه ت��ی خواستوویه تی س��ن��وور چ��ه ن��ده داسه پێنێ، ئه وه نده ش به سنووربه زاندن و تێکۆشانی ک��ردووه . ن��اڕه وا ره وایه تییه ی ئ��ه و هه مه الیه نه وه داهێنراوی سنوورێکی ئ��ه وه ی بۆ سنوورپارێزان خۆیان بپارێزن، ده یان سنووری دیکه ی خه ڵکانی دی��ک��ه ده ب��ه زێ��ن��ن. ئ��ی��دی س��ن��ووره ک��ان بێسنوور بوونه ته هۆی بێواتا بوونی مرۆڤ و ژیان و به ها له جیهان “سنوور”ێک ئیدی مرۆڤایه تییه کان. خوێن خه ڵتانی ن��ه م��اوه ناویندا خ��ۆره��ه اڵت��ی و نه بووبێت و نه بووبێته گۆڕ و مه زاری ه��ه زاران و ملیۆنان مرۆڤ. ئیدی هه موو سنووره کان خوێنیان

لێده چۆڕێت!!.و سیسته م ئه قڵییه ت، ئ��ه و هه موو له راستیدا؛ هێز و الیه نانه ی خۆیان له سه ر بنه مای سنوور و زیاترکردنی ژماره ی سنووره کان و تۆکمه کردنی سنووره کان بونیادنراون، راسته وخۆ یان ناڕاسته وخۆ له ناو خوڵگه ی ده سه اڵتپارێزی و ده سه اڵتخوازیدا شێوه ب��ه ه��ه م��ان پێچه وانه که یشی ده خ��ول��ێ��ت��ه وه . ده چ��ێ��ت��ه وه ن��او ه��ه م��ان خ��وڵ��گ��ه وه ، ک��ه ده ی��ه وێ جیاوازییه و تایبه تمه ندی کۆزمۆپۆلیتکانه سروشتبه خشه کان بسڕێته وه و نه یانهێڵێت و له جێی ئه مه دا بیانکات به یه ک تایبه تمه ندی و یه ک شت، به بێ هه بوونی هاوشێوه که ی و به بێ ئه وه ی جیاوازییه کان بهێڵێته وه . وه ک ئه وه ی خاوه ندارانی ئه قڵییه تی ده وڵه ت �� نه ته وه بانگه شه ی بۆ ده که ن و ده ڵێن:“ یه ک نه ته و، یه ک ئااڵ، یه ک ده وڵه ت، ئ��ه وان��ه ی سنوورپارێزن ه��ه م وات��ا . ”... ی��ه ک ده ک��ه ن، هه میش زیاتر س��ن��ووره ک��ان و ژم��اره ی تایبه تمه ندی و ج��ی��اوازی ه��ه رچ��ی ئ��ه وان��ه ی هه مه ڕه نگی سروشتی و سروشتی کۆمه ڵگاکان هه یه ده یسڕنه وه و ده یانه وێت یه کڕه نگ و یه ک تایبه تمه ندی و یه ک هه بوون هه بێت، به ئه قڵییه ت

راستینه ی پێچه وانه ی هه ڵوێستیان و ره فتار و هه مه ڕه نگیی سروشت و سروشتی کۆمه ڵگان.

ئه و کێشمه کێشه ی که ئێستا له ئارادایه و سنوور ره گ��ی و ق��ووڵ��ه کێشمه کێشێکی ت��ه وه ری��ه ت��ی، سه ره تاییه کانی هه نگاوه س��ه رده م��ی ت��ا خ��ۆی ب��ه ک��ۆم��ه ڵ��گ��اب��وون و داب��ه ش��ب��وون��ی ب��اوه ڕی و ره گه زی و چینایه تیانه رۆده چێت. هیچ کاتێک سنووربه ندی له رۆژه ڤی کۆمه ڵگاکان ون نه بووه و ته وه ر و به شێوه یه ک خۆی کردۆته هه ر جاره ی راکێشاوه . بۆ الی خۆی ت��ه واوی سه رنجه کانی ته وته مێکی ت��ی��ره ی��ه ک ک��ه وا رۆژه وه ی ل��ه و جیاوازی له ته وته مێکی دیکه په رست و پیرۆزی ته وته مه کانی ل��ه ن��ه ف��ره ت��ی و ته وته مێک ب��ه دیکه کرد، له و رۆژه وه ی یه که م په رژین بۆ ره ز و باخچه یه ک هه ڵچنرا، له و رۆژه وه ی شوێنێک نرا له یه که م شوێن ناو یه که م و ده ستنیشان کرا رۆژه وه ی ل��ه و ک��را، ده ستنیشان خ��اوه ن��ه ک��ه ی و تیره یه ک هێرش و په الماری برده سه ر تیره یه کی دیکه ، ئیدی له و رۆژانه وه تا رۆژی ئه مڕۆ سنوور زۆر هێمای له گه ڵ خۆیدا هه ڵگرتووه ، وه ک چۆن پیرۆزی و نه فره تی له هه ناوی خۆیدا هه ڵگرتووه ، "موڵکییه ت، هێمای بۆته له هه مانکاتیشدا ئه وا توندوتیژی...هتد". مه ترسی، بااڵده ستێتی، ئ��ه وه ی س��ه رن��ج��ڕاک��ێ��ش��ه ه��ه م��وو ئ��ه م��ان��ه ش له گ��ه وه��ه ری ده س��ه اڵت��دارێ��ت��ی و ده وڵ��ه ت��گ��ه رای��ی��دا له به رامبه ر سیسته می ده وڵه تگه رایی به اڵم هه ن، کۆمه ڵگاکانیش و گ��ه الن ده سه اڵتخوازییدا، و به زۆر شێوه هه وڵی ئه وه یان داوه له نێو هیچ جۆره سنوورێکی جوگرافیایی داسه پێنراوی ده سه اڵت و ده وڵه تدا خۆیان قه تیس نه که ن. ته نانه ت هه ندێک ئه تنیکییه کان و ک��ۆم��ه اڵی��ه ت��ی پێکهاته ل��ه داسه پێنراوه کان س��ن��ووره ملکه چی ئ��ه وه ی ب��ۆ له ب��ه دوور و داخ��راو هێشتۆته وه خ��ۆی��ان ن��ه ب��ن، ده وڵ��ه ت ژیانی ئ��اوه دان��ی��ی��ه ک��ان��ی ده س��ه اڵت و گ��وزه ران��دووه . خۆیان کۆمه اڵیه تی و سروشتی

)باتینییه کان(یش نهێنیه کان ته ڤگه ره هه روه ها به مه رجی مانه وه یان به شاراوه یی شێوه به هه مان مسۆگه ربوونی به ئازادی ژیانیی خۆیان زانیوه و جۆرێک به ده سه اڵتدارێتیدا به ڕووی کرانه وه یان خۆ سنووربه ندکردن و ته سلیمییه ت به ژیانی نێو

سنووره کانیان له قه ڵه م داوه .و گ��ه ل و کۆمه ڵگا ئ��ه و ساڵه ه��ه زاران ئێدی ئه وه هه وڵێکیان هه موو ته ڤگه رانه و ئه تنیک کێشراوه کانی س��ن��ووره ل��ه ده ره وه ی ک��ه وا ب��ووه ده وڵ��ه ت و ده س��ه اڵت��دا ب��ژی��ن. رێ��ب��ه ر ئ��ۆج��ه الن ده ره وه ی ژی��ان��ه ی ش��ێ��وازی و س��ی��س��ت��ه م ئ��ه و سیسته می به ده سه اڵتخوازیی و ده وڵه تگه رایی له ن��اوزه دک��ردووه . دیموکراتی کۆنفیدراڵیزمی که دیموکراتیدا، کۆنفیدراڵیزمی سیسته می ده وڵه تگه راییه ، سیسته می پێچه وانه ی ت��ه واو سه رتاپای ئه و سنوورانه ی ده وڵه ته کان کێشاویانه کامه رانی و ئاسایش و خۆپاراستن به بنه مای گه النی نابینرێت. به ڵکو په سندکردنی ناسنامه و ئیراده و تایبه تمه ندی و جیاوازییه سروشتبه خشه کان ب��ه ب��ن��ه م��ای ب��ون��ی��ادن��ان��ی خ��ۆی ده ب��ی��ن��ێ��ت. ل��ه م ده وڵه مه ندیین، جیاوازییه کان هه موو سیسته مه دا چونکه جیاوازییه کان خۆیان گوزارشت له بوون و چییه تی)ماهییه ت(ی خۆیان ده که ن، پێویست به هیچ سنوورێک و سنووربه ندییه ک و ده سه اڵتێک لێبکات. گ��وزارش��ت��ی و بیپارێزێت ت��ا ن��اک��ات له سیسته می کۆنفیدراڵیزمی دیموکراتییدا له بری ن��ه ت��ه وه ، و گ��ه ل “ی��ه ک بااڵده ستیی چه مکی یه ک ئایین و ئایینزا، یه ک ئااڵ و دروشم، یه ک پێکهاته چاندی ئه و و سنوور” سه رجه م ده وڵ��ه ت هه ن ئه تنیکیانه ی و کۆمه اڵیه تی و ب��اوه ڕی و مرۆیی راستینه به هه موو ئیراده یان، و ناسنامه توانستی و ده کرێن په سند دیموکراتییه کانیان، و ئه وانیتریان و بۆخۆیان ئازادانه ژیانی به یه که وه ده ره خ��س��ێ��ن��ن و ش��ک��ۆم��ه ن��دان��ه ده ژی��ن. کاتێک هه موو ب��ۆ ئ��ازاد و شکۆمه ند وه ه��ا ژیانێکی سنوور به پێویست چ بکرێت مسۆگه ر الی��ه ک و سنوربه ندی هه یه ؟! که سنووره کان نه مێنن ئه وا ئه مه ش نامێنن. سنووربه زاندنه کانیش مسۆگه ر ناسروشتییه کان س��ن��ووره ک��ه دێ��ت��ه دی کاتێک به رله وه ی له سه ر جوگرافیای گۆی زه وی بێواتایان بکه ین، ده بێت له ئه قڵییه تی خۆماندا، له فه رهه نگی ژیانماندا بێواتایان بکه ین. ئیدی پێویسته سنووره کان له ئه قڵ و خه یاڵ و ژیانی خۆماندا سنووربه ده ریان نێو کۆتگیری و سندم ه��ه ر ئه گه رنا بکه ین. پاوانخواز ده سه اڵتخوازانی و ده وڵه ت سنووره کانی یه کایی ئه وه یان ئه مڕۆ و مێژوو ئیدی ده بین. ئارام، ئازاد، و مسۆگه ر کردۆته وه که ژیانێکی ئاسایش، ئاشتی، دادپه روه ر، یه کسان و دیموکرات ته نیا به بێواتاکردنی سنووره کانی ده سه اڵتخوازانی پ��اوان��خ��واز و گ��ه ڕان��دن��ه وه ی وات��ا ب��ۆ ه��ه م��وو کۆمه اڵیه تییه کان و سروستی جیاوازییه ج��ۆره

دێته دی[email protected]

ئیدی سنووره کان بێسنوور بوونه ته

هۆی بێواتا بوونی مرۆڤ و ژیان و به ها مرۆڤایه تییه کان

“

“


ناچار نه ته وه یی رزگاریخوازه کانی بزوتنه وه کاتێک به رز ووره یه کی خ��اوه ن ده بنه بۆ شه ڕ به رن په نا ده بن بۆ خۆیان شه رعیه تی و ره وا مافی به هۆی ئه ویش شه ڕانه ش ئه م ئازادیه . و سه ربه خۆیی به ده ستهێنانی هیچ که ن��اڕه وا الیه نی یه که م، هه یه ؛ الیه نیان دوو شه رعیه تێکی نییه و هه ڵقواڵوی خواستی هێزه بیانیه داگیرکه ره کانه بۆ ده ست به سه رداگرتن و چه وسانه وه ی سامانه که ی، و خێروبێری تااڵنکردنی و کوردستان هه ڵقواڵوی و شه رعییه ره واو تر الیه نه که ی ب��ه اڵم کۆمه اڵیه تیه کانه وه ، بۆ ئه مه ش په نا ده به نه به ر شه ڕ تا نه ته وه یی له ناوچوونی ترسی به رپه رچدانه وه ی بۆ کاولکاری و به اڵی داگیرکه ران له خۆیان دوربخه نه وه ، ڕه وا. پاراستنی و پاراستن ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ی ئ��ه وی��ش هه روه ک دیاره مێژوی ناوچه که به گشتی و کوردستان به تایبه تی مێژویه کی شه ڕی به رده وامه له نێوان گه النیدا

له الیه ک و هێزه بیانیه داگیرکه ره کان له الیه کی تر.له و ب��اش به شێوه یه کی پێویسته ده ستپێکرده یه دا ل��ه م شه ڕانه بگه ین و باش شرۆڤه و شیکردنه وه ی بۆ بکرێ که کوردستان به سه ری هاتووه و بینیویه تی و ده یانبینێ تا کاتێ هه ڵویستی لێوه ده گرن مافی خۆی بده نێ، ده ژمێردرێت نیشتمانی رزگ��اری ش��ه ڕی به ئه مه ش که له م سه رده مه دا به شێوه یه کی باش داده نرێت، ئه مه گرنگ رۆڵێکی له شۆڕشه کاندا شه ڕ که ئه زانرێ هۆشیار و پێشکه وتن به ده ستهێنانی ب��ۆ ده ب��ی��ن��ێ کردنه وه ی نه ته وه یی له الیه نی کۆمه اڵیه تی و سیاسی و ئابوریدا، ئه م شه ڕانه ش کاتێک رۆڵی خۆی ده بینێ که خزمه ت و پێشکه وتن به بنیاتی ئابوری و کۆمه اڵیه تی و تێکۆشانی سیاسیش بکات و یه کێک له شه ڕه هه ره گرنگ و کاریگه ره کانی ئه م قۆناخه ی ئێستا شه ڕی رزگاری نیشتمانیه که بنیات و بنکه یه کی به هێزی و سیاسی و کۆمه اڵیه تی و ئابوری له الیه نه کانی ره وا شه ڕانه ش ئه م هه یه ، نه ته وه ییشدا و رۆشنبیری یه ک سه رکه وتنی و هه یه ت��ه واوی شه رعیه تی و له دوای یه ک به ده ست ده هێنێ به سه ر هێزه داگیرکه ر و ئیمپریالیه کاندا ئه گه ر سه رۆکایه تیه کی زانا رێنمایی راست ئایدئۆلۆژیایه کی و به رنامه خاوه نی و بکات بێت، به وه ش له قۆناخێکه وه هه نگاو ده نێ بۆ قۆناخێکی تر له قۆناخه کانی شه ڕی رزگاری که خۆی له به رگری ستراتیجی و هاوسه نگی ستراتیجی و هێرشی ستراتیجی

ده نوێنێ، هه رچه نده هیچ رۆژێکیش گه له ژێرده سته کان به اڵم داگیرکه ران نه ویستووه ؛ و چه وساوه کان شه ڕیان و ئیمپریالیزم هیچ رێگه یه کیان نه هێشتۆته وه له به رده م گه الندا هه ر بۆیه ش شه ڕ بۆته ئامڕازێکی سه ره کی بۆ به ده ستهێنانی سه ربه خۆیی و ئازادی و ئه وه ش ئه وه ناگه یه نێ که تا دوایی خۆی پێوه گرێ بدات، به اڵم بۆ په نای له پێناوی جێگیربوونی چاره سه ری سیاسی بۆ سیاسی و ئاشتی رێگای به رده وامیش و ده ب��ات به ده ستهێنانی سه ربه خۆیی و ئازادی به باش ده بینێ و به شێوه یه ک بۆ شه ڕی گ��ه وره ده با په نا هه ندێ جار له خزمه تی ئه ودا بێت که رێگای چاره سه ری سیاسی سه رکه وتنی ل��ه وه ش کاتێک ب��ه اڵم بهێنێ، به ده ست به ده ست نه هێنا ئه و کات هیچ رێگایه کی له به رده مدا نامێنێت بێجگه له به رزکردنه وه ی شێوه کانی ئاشتی و پێشکه وتنێک هیچ که ئه وه یه له به ر ئه مه ش ش��ه ڕ رووی نه دا به خواستی گه له ژێرده سته کان بێت، ئێستا گه النی دنیا له گه ڵ ئه وه دان که چاره سه ری سیاسی به ده ست سه رکه وتن و ڕابگرێ شه ڕ ناتوانێ به ته نیا بهێنێ؛ به ڵکو له پێناوی راگرتنی شه ڕ و به ده ستهێنانی و داگیرکه ر هێزه کانی ده بێت سیاسی چ��اره س��ه ری ئاماده بوونی به گوێره ی بن ئاماده ئیمپریالیه کانیش گه له ژێ��رده س��ت��ه ک��ان؛ ب��ه اڵم ئ��ه گ��ه ر ه��ات��وو رێگه ی هیچ ئه و کات ئ��ه وا تا کۆتایی، به ر گرته شه ڕیان بێجگه نامێنێ؛ گ��ه الن��ه دا ئ��ه و ل��ه ب��ه رده م رێگایه ک ئێستای ره وشی وه ک به هه ڵستکاری و له خۆڕاگرتن تر هه ن که دی��ارده ی ئه مانه ش کوردستان س��ه ره ڕای به رده وام له گه ڵ شه ڕدان وه ک و سه رکه وتن، شکستی، ئاگربه ست، پێکهاتنی ئاشتیانه و ئه م دیاردانه ش له شه ڕ له ته واوبوونی شه ڕ بیر ده بێت بۆیه ش هه ر جیانابنه وه ، یه کێک هه ر چاره سه رانه ، له و به یه کێک بکرێته وه داده نرێت به شێوه یه ک له و چاره سه رانه دیاردانه یان له و الیه نه که واته سه ربه خۆ تونی ش��ه ڕی له شێوه کانی شه ڕکه ره کان ناچارن په نا به رن بۆ یه کێ له و چاره سه رانه هه تا له کاتی سه رکه وتنیشدا بێت یان شکستیدا به بێ ئه مه هه رگیز ئاشتی به ده ست نایه ت و هه روه ها نابێت تری شێوه کانی له به رده م ده رگ��ا شه ڕکه ره کان الیه نه شه ڕ دابخه ن هه تا ئه گه ر تاکۆتاییش خۆی به شه ڕه وه گرێ دابێ، چونکه ده رنگ یا زوو ناچار ده بێ ئاماده بێت به رازی بوونی به به ره یه ک له شێوه ی ئه و شه ڕانه و ئینکار راستیه ئه و الیه نه ی ئه و نییه تێدا گومانی ده کات و چاوی لێ داده خات؛ ده بێته ئه و الیه نه ی زیاتر تووشی رووبه روو بوونه وه ی گران ده بێت و به شێوه یه ک الواز ده بێت که توانای مانه وه و ده ستپێشخه ری نامێنێ. ک��ات��ێ ب��زوت��ن��ه وه ی ئ��ازادی��خ��وازی ن��ه ت��ه وه ی��ی ناچار ب��ه رن بۆ شه ڕ ده بنه خ��اوه ن وه ره یه کی به رز ده ب��ن په نا ئه ویش به هۆی مافی ره وای خۆیان بۆ به ده ستهێنانی سه ربه خۆیی وئازادی هه روه ها ده بنه خاوه نی ژیانێکی

مرۆڤایه تی و کار ده که ن بۆ هاوسه نگی کردن له گه ڵ سه رکه وتنی سه ربازی به سه ر دوژمندا به پاڵپشتی ئه و هێناوه ؛ به ده ستیان سیاسیدا له مه یدانی سه رکه وتنه ی چونکه بزوتنه وه ی رزگاریخوازه کان سه رچاوه ی الیه نی چاره سه ری له جیاتی به ر ده گرنه سیاسی چاره سه ری سه ربازی، ئه مه ش له سروشتی بنیانگه ریانه دایه ؛ به اڵم هێزه له الیه ن پێناکرێ کاری تر هیچی راستیه ئه و و له داگیرکردن هیچ ئیمپریالیه کانه وه و داگیرکه رو سه پاندنی خۆی له سه ر ئه و گه النه دا که م نه کردۆته وه و ئه و رزگاریخوازانه ی تێکۆشانی به جواڵنه وه و دانانی گه النه و هه موو رێگایه کی شه رعی وناشه رعی ده گرێنه چاوی و ده دات بزوتنه وانه دا ئ��ه و به سه ر پ��ه رده ب��ه رو خۆی لێ داده خات و ئه مانه شی له هه مانکاتیشدا په نا ده باته به رجۆره ها شێواز بۆ پلیشانه وه ی تێکۆشانی ئه و گه له ی که دژی راده وه ستێ، ئه و ره وشته به رده وام ده بێ تا به ده ستهێنانی هاوسه نگ بوونی سیاسی وسه ربازی له نێوان دوژمن و بزوتنه وه رزگاریخوازه که دا دوای ئه وه له گه ڵ ده ب��ن ناچار ئیمپریالیه کان کۆڵۆنیالیه هێزه ئه و بزوتنه وانه دا له سه ر مێزی گفتوگۆ دانیشن که تا بزوتنه وانه دا ئه و به بوونی دانیان نزیکیش مێژوویه کی نه ده هێنا؛ بێگۆمان دانیشتن له سه ر مێزی گفتوگۆ ئه وه کێشه که یان ت��ه واو به یه کجاری شه ڕ که ناگه یه نێ الیه نێکیان هیچ چاره سه رکرا؛ سیاسی به رێگایه کی دان به وه دا نانێ که الیه نی دوژمن کاره ، هه ر بۆیه ش شه ڕو یاسای به بنه ماکانی بن په یوه ست ده بن ناچار به دڵنیاییه وه په نا ده به ن بۆ ئاگربه ست و دانوسان و ئاشت شه ڕیان که هێنده ی سیاسی، به رێگاچاره ی بوونه وه واته "قۆناخی قۆناخه ئ��ه م ش��ێ��وازی ده زان��ی ب��ه راس��ت هاوسه نگبوون" به باشی نیشان ده دات ئه ویش کاریگه ری له ناویدا دیار به شێوه یه کی رزگاریخوازه کانه بزوتنه وه رزگاریخوازه کان ئه مانه شه وه هێزی له سه ر ده رده خ��ات؛ که ده ک��ا ئیستعمارییه کان و ئیمپریالی له هێزه زۆر پاشه کشێ بکه ن و بکه ونه دانوستاندن و به شێوه یه کی راسته وخۆ یان ناراسته وخۆ بێت و دانی پێدا بنێ وه ک و پێشکه وتن له خۆیدا خ��ۆی ئه ویش ش��ه ر الیه نێکی به رزگاریخوازه کان بزوتنه وه له الیه ن ده ستکه وتێکه ئێستاش هه مووی راستیانه ئه و به ڵێ دانانرێ، که م به نیسبه ت گ��ه ل��ی ک��وردس��ت��ان و پ��ێ��ده ک��رێ ک��اری بزوتنه وه رزگاریخوازه نه ته وه ییه که ی و له کاتێکدا که دوژمنانی گه له که مان زۆرترین سیاسه تی شۆڤێنی و ره گه زپه ره ستی به کار دێنن و هه ر رۆژ زیاتر هه ڵده ستن به سوتاندن و کاولکردنی گونده کان و کوشتن و زیندانی کردن و کامه یه ئه و چاره سه ره سیاسییه ی که ده بێت بوونی رژێمانه ئه و ده ستوری له کاتێکدا سه رکه وێت ره ت��ک��ردۆت��ه وه ، ئاشکرا به شێوه یه کی گه له که مانیان ئه و ره وشتی هه رچوار رژێمی فاشیستی، ئه وه یه ئایا

رژێمانه ی کوردستانیان داگیرکردووه .

ته‌نیا‌چاره‌سه‌ری‌سیاسی‌به‌س‌نییه‌؛‌به‌ڵکو‌پێویسته‌‌الیه‌نه‌کانی‌شه‌ڕ‌ئاماده‌‌بن‌بۆ‌چاره‌سه‌ری‌ئاشتیانه‌

عوسمان عه زیز


خاوه‌نداریکردن‌له‌‌رێبه‌ر‌ئاپۆ‌خاوه‌نداریکردنه‌‌له‌‌ئه‌مڕۆ‌و‌داهاتووی‌گه‌لی‌کورد

رێبه ر ئاپۆ رێبه رێکه که خۆی، خۆی خولقاندووه و گه وره بووه . بۆ ئه و گرنگ مرۆڤ و چاره سه رکردنی ئه و چ��اره س��ه رک��ردن��ی مرۆڤایه تییه . کێشه کانی کێشانه یه به ڕێ و رێبازی مرۆییانه و ده ستگرتنی رێڕه وی پێشکه وتنی که سێتی رێبه ر ئاپۆ له ئاستێکی وه هادا، به هۆی ئه و رێبازه چارسه رییانه وه یه که بۆ کێشه کانی مرۆڤی رۆژهه اڵتی ناوین و به تایبه تی پێشبینی ئ��ه و ک��ورده . م��رۆڤ��ی کێشه کانی ب��ۆ سیسته می دیموکراسی و یه کسانی بۆ مرۆڤایه تی ن��اوج��ه رگ��ه ی��ی و ره س��ه ن��ی ک��وردی ده ک��ات. ئه م ده توانرێ زۆر رێبه راییه تییانه ی که تایبه تمه ندییه به ره و چاره سه ری قۆناخی له روونبکرێته وه ، زیاتر رۆژه��ه اڵت��ی ساڵییه کانی س��ه د کێشه ب��ردن��ی رووبه ڕووبوونه وه ی کوردستاندا به تایبه تی و ناوین راوه ستاندنی، ده وڵ��ه ت��ی نێو گه له کۆمه یه کی به هۆکاری سه ره کی له و رێبه رایه تییه وه هه ڵده قوڵێ. به تایبه تیش رێبه ر ئاپۆ وه کو هه ر رێبه رێکی سیاسی سه رۆکی نییه . ناوین رۆژه��ه اڵت��ی و کوردستان ده وڵه ت یان سه رۆکی پارته سیاسییه کان جیاوازن، ئه وانه ماوه یه ک هه ن و ماوه یه ک نین. به گوێره ی پێشکه وتن و گۆڕانکارییه سیاسییه کان ده رده که ون و داده مرکێنه وه . ئه م جۆره رێبه رایه تییه ده شێ بۆ ماوه یه ک گرنگییه کیان هه بێ بۆ به رژه وه ندی ئه و چینانه ی که پاڵیان پێوه داوه . بۆ نموونه به النی که م هه موو رێبه ر و سه رۆکه کانی رۆژهه اڵتی ناوین به توانست و ئیمکانیاتی هاوسه نگییه کانی هێزه کانه وه سیاسییه کانه وه ب��ارودۆخ��ه له ئه نجامی که ه��ه ن ده رکه وتوون، هه روه ها ئه م سه رۆکانه ، به پاره ی زۆر و سیخوڕی"ئیستخبارات" هێزه و سوپاکانیان و پۆلیسییه کانیانه وه خۆیان له سه ر پێ راده گ��رن. به واتایه کی دیکه ئه م سه رۆکانه ، سه رۆک و رێبه ری له سه ر ئاپۆ س��ه رۆک ب��ه اڵم زۆره ملێن، و نابه دڵ فه لسه فه و ئایدیۆلۆژی و پراکتیکی و ده ستخستن و ژی��ی��ان ن��وێ��ی سیسته مێکی پێشخستنی و کۆمه اڵیه تی به هێز بووه و گه شه ی کردووه . ئه و نه مال و نه منداڵ و نه سوپای گه وره و نه رێکخراوی سیخوڕی هه یه . سه ره ڕای هه موو ئه مانه گفتوگۆ له سه ر ئه وه ناکرێ که به ملیۆنان به دل و به گیان پێی باوه ڕمه ندن. بۆ پێشخستنی ئه و ژیانه ی که به گوێره ی فه لسه فه ی ژیان و ئه و پێشبینی بۆ ده کات به تایبه تی له ناو کورداندا به ده یان هه زار فیدایی هه ن که ئاماده ن گیانی خۆیان له پێناویدا به خت بکه ن. له گه له کۆمه که ی "15 ی شوباتی 1999"دا هه موو که سێک به چاوی خۆی بینی که وا ئه مه دێته چ

واتایه ک. به تایبه تی رێبه ر ئاپۆ له و که سایه تی و که راکته رانه ی رێبه رانی دیکه نییه که ده زانرێ و هه موو رۆژ ده بینرێن بۆ ئه مه ش رێبه ر ئاپۆ وه ک هه ندێ الیه ن ده یناسن به وه ی"عه بدولا ئۆجه النیش پێناسه یه کی ب��ه اڵم راس��ت��ه ؛ ک��ورده " رێبه رێکی که موکورته و وه ها پێناسه ناکرێ، وه ک پێناسه ناکرێ، ناشتوانرێ له و که ش و هه وا و بارودۆخه ی که تێیدایه و ئه و هێرشانه ی که رووبه ڕووی ده بێته وه تێگه یه کی راستی لێوه وه ده ستبخرێ. گومان له وه دا بنه مای گه له کۆمه ی نییه که له سه ر بنچینه و "15 ی شوباتی 1999" ئه م ئاستی رێبه رایه تییه ی هه یه . له الیه ن هێزه رۆژئاواییه کانه وه و به تایبه تیش له الیه ن ئه مریکاوه ناخوازرێ که سایه تییه کی وه ها پێشگایه تی و ده رک��ه وێ ناویندا ل��ه رۆژه��ه اڵت��ی گه النی هه رێمه که بکات، هه ر له به ر ئه مه یه که پشتگیری و هاوکاری ناڕاسته وخۆ و راسته وخۆ هێرشه کانی ده وڵه تی تورک ده کرێ بۆ سه ر رێبه ر

."PKK"ئاپۆ وله پێکهاته رۆشنبیر و هونه رمه ند و به ر زۆرج��ار ناوین، رۆژه��ه اڵت��ی و کوردستان سیاسییه کانی ده وڵ��ه ت��ه رۆژئ��اوای��ی��ه ک��ان ه��ه س��ت��ی��ان ب��ه ئاستی رێبه ر گه ردوونییه که ی و هه رێمی رێبه رایه تییه ئاپۆ ک��ردووه . ده وڵه ته کانی ئه مریکا و به تایبه تی دواوه ، به "1990" له ئ��ه وروپ��ا یه کێتی واڵتانی زیاتر به تایبه تی راگه یاند. ئاشکرا به ئه مه یان قووڵبوون و فراوانتربوونی ئانالیز و شیکردنه وه کانی �� ده وڵ��ه ت و رێ��ب��ه ر ئ��اپ��ۆ ده رب��اره ی سۆسیالیزم کۆمه ڵگا پاش رووخانی سۆسیالیزمی بونیادنراو،

نه ته وه ی فکری وشیاربوونه وه ی ئه مه شدا له گه ل دیموکراتی له نێو کورداندا، بۆته هۆی ئه وه ی ئه م لێکۆڵینه وه بکه ونه تایبه ت به شێوه یه کی ده وڵه تانه گۆڕانکارییه و "PKK" له سه ر ب��ه دواداچ��وون و کۆمه اڵیه تییه کان له کوردستاندا. ئه و ئه نجامه ی به ده ست ب��ه دواداچ��وون��ان��ه وه و لێکۆڵینه وه له م که توانیوێتی که رێبه رێکه ئاپۆ رێبه ر ده ک��ه وێ" و ببینێ رۆڵ گ��ه ردوون��ی��دا ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ی��ه ک��ی ده بوونه رێبه ره وه به م کوردانیش و بێ به کاریگه ر خ��اوه ن��ی ه��ێ��زێ��ک��ی وه ه��ا ک��ه ب��ت��وان��ێ ت��ه واوی بیسته می س��ه ده ی ده ستکرده کانی هاوسه نگییه ن��اوی��ن ل��ه ب��ار ببات و س��ه راپ��ای نێو رۆژه��ه اڵت��ی روانگه یه وه له م هه ر بگۆڕێت. ناوین رۆژهه اڵتی هێرشه یه ک له دوا یه که کانی سه ر رێبه ر ئاپۆ و

"PKK" ده ستیان پێکرد.ک��ردووه ، لێوه گ��وزاره ی��ان الیه نیش هه ندێ وه ک �� 1950" له سااڵنی ه��ه ر که ئه مریکایه ک بۆ 1960"ه کانه وه له نێو حیساب و کیتابی ورده له سه ر "PKK" ئ��ازادی و ره وش��ی رۆژه��ه اڵت��ی ناوین، وه ک ئاسان. و س��اده ه��ه روا بابه تێکی ن��ه ده ب��ووه له پێشکه وتن و گۆڕانکاری له هێرشه کانی "11 ی ئه یلولی 2001"ه وه به دواوه و هه روه ها ئه و تاکتیکی تێکۆشانانه ی که رێگه ی له به ر ئه م پێشکه وتنانه دا ک��ردۆت��ه وه ده رده ک��ه وت��ووه ، ه��ێ��زه ب��ه رژه وه ن��دی و هه ر ئه مریکا، نوێنه ره که یان سه رمایه پارێزه کان و پێشکه وتووخواز زیاتر له و که دیکه هێزێکی ئازادییه کانیان بگه یه نێته گ��ه الن زیاتر بتوانێ به رژه وه ندییه کانی پێچه وانه ی جوگرافیایه دا له م پێشکه وتن له ب��ه وه ن��ده ی هه روه ها ده بینێ. خۆی ئه مریکا وه ده رک��ه وت��ووه ، گۆڕانکارییه کانه وه و له رۆژهه اڵتی ناویندا هه ندێک هێزی پاشڤه ڕۆی چین و الیه نی دیاریکراو به خێو و ئاماده ده کات و هه رێمه که له سه ر خۆی ده ستدرێژکارییه کانی بۆ و روون زۆر ئێستا بیانوو. و به هانه ده یانکاته ئاشکرایه که وا تاڵیبان و ئه لقاعیده وه ک به هانه ی ده ستدرێژیکاری ده وڵه ته پاشڤه ڕۆ و پله و پایه خواز کاتێک پێشتر ئه مریکا بێگومان ک��راوه . به خێو هاوکاری ئه م هێزانه ی ده کرد پێی نه گوتوون "ئێوه دواتر له به رامبه ر من تێبکۆشن منیش ئه مه ده که مه ده ک��ه م" داگیر ناوین رۆژه��ه اڵت��ی و به هانه یه ک ن��ووس��ه ری و ل��ه رۆشنبیر ب��ه اڵم وه ک زۆرێ��ک لێوه ک��ردووه ، ئێستا هه تا ئه مریکیش گوزارشتیان ئاستێک رژێمی سه ددام و بزووتنه وه دینی و ده وڵه ته دژبه ره کانی ئه مریکا و دیکتاتۆره کانی رۆژهه اڵتی ناوین له هه رێمه که دا �� ده وڵه تی تورکیاشی له نێودا ��

ماوه یه ک ئه مریکا به خێوی ده کردن که حاڵی

ن/ئه هوه ن رۆژهات

ئه مڕۆ مه ترسی هه ره جددی

له سه ر باشووری کوردستان

سه رچاوه که ی ده وڵه تی تورکه

“

“

Û


حازر هه ندێ دوڵه تی عه ره ب و ده وڵه تی تورکیش هه روه هانه .

پێگه یه کی خاوه نی که "PKK" و ئاپۆ رێبه ر پرسیاری واڵم��ی پێویسته تایبه تن، و ج��ی��اواز شوێن و پێگه یان له نێو ئه و په یوه ندی و ناکۆکی و ت��ه ن��گ��ه ژاوان��ه دا ب��درێ��ت��ه وه ک��ه ب��اس��م��ان لێوه ک��ردوون. ب��ه گ��وێ��ره ی زان��ی��اری و راگ��ه ی��ان��دن��ه و ئه مریکا جیاجیا الیه نی هه ندێ جیاجیاکانی په نجا له سااڵنی هه ر که ده وروب��ه ری هێزه کانی ناوین رۆژه��ه اڵت��ی له مرخیان شه سته کانه وه و رۆژهه اڵتی موداخه له ی کاتێک خۆشکردووه هه بوو. بنچینه ییان ئامانجی دوو کرد ناوینیان ئه و رێبه ر و پارت و رێکخستنانه ی که ده یانه وێت بناخه ی له سه ر ناوین رۆژه��ه اڵت��ی کێشه کانی زه مینه ی مێژوویی و کۆمه اڵیه تی هه رێمه که و دیموکراتییه کانی به رژه وه ندییه بنچینه ی له سه ر گه الن چاره سه ر بکه ن و له م پێناوه شدا تێده کۆشن، بوونه ئامانجی سه ره کی و یه که مینی ده ستدرێژی ئامانج یه که مین هێزانه شدا ئه و له نێو ئه مریکا. رێ��ب��ه ر ئ��اپ��ۆ و "PKK" و گ��ه ل��ی ک��ورد ب��وون که وتنه به ر لێشاوی چوارچێوه ی ده ستدرێژییه کان؛ چونکه خواستی چاره سه ری سیاسییانه ی گه لی خواسته کانی له "PKK"رێبه رایه تی به ک��ورد پێشتره و پێشکه وتووتره و زۆر له ئه مریکا زیاتر سیاسی ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ب��ه گ��وێ��ره ی زیاتریش ل��ه و گه النی و ک��ورد گه لی کۆمه اڵیه تییه کانی و

رۆژهه اڵتی ناوینه .سێ هه ر کۆمه اڵیه تی دینامیکی که ک��وردان واڵتی"ئێراق �� سوریا �� ئێران"ی ئامانجی سه ره کی و "PKK" ناوینن، رۆژه��ه اڵت��ی م��وداخ��ه ل��ه ی گه وره ی رکابه رێکی ده کاته رێبه رایه تییه که ی و ده س��ت��درێ��ژی ئه نجامدانی ل��ه ب��ه ر ئه مریکا. رێبه ری ده ستبه سه رکردنی ئێراق، موداخه له ی ده وڵه تی نێو گه له کۆمه یه کی به ک��ورد گه لی ه��ۆک��اره س��ه ره ک��ی��ی��ه ک��ه ی ل��ێ��ره وه س��ه رچ��اوه با هه ڵده سه نگێنرێ ئه مه چۆن و ده گ��رێ. کێ خۆر هێنده ی ره وشێکه ئه مه هه ڵبسه نگێنرێ و "PKK" تووشبوونی دره وش��اوه ی��ه . و رووناکه ده وڵه تی نێو به گه له کۆمه ی رێبه رایه تییه که ی و گۆشه گیرکردنی و به "تیرۆریست" نیشاندانی و وه ک ئه وه ی له هه موو جێگایه کی جیهان په سند نه کرێ و به مشێوه یه وه ده ستگرتنی له وه وه سه رچاوه وه رناگرێ که وا توندوتیژی له رێبازی تێکۆشانی که له قۆناخێکدا چونکه هه یه ؛ دا "PKK"شه ڕی به خ��ۆی تێکۆشانی هه موو "PKK"که سێکه وه هه موو له الیه ن ده برد به ڕێوه گه ریا کاتێک چ هه ڵنه ده سه نگێندرا، تیرۆریست به رێ��ب��ازی ت��ێ��ک��ۆش��ان��ی س��ی��اس��ی دی��م��وک��رات��ی له ناوه ندی تێکۆشانی "PKK"دا شوێنی گرت، چاره سه رکردنی کێشه ی کورد به رێ و رێبازی ئاشتی و دیموکراتییانه ، توندوتیژیش ته نها وه ک رێبازێک به کارهێنانی له ئاستی پاراستنی ڕه وادا هه ڵبژارد ئیدی ئه وکاته وه ک بڵێی له شوێنێکه وه

گوتی هه رکه س به ڕێوه ببرێ له ناوه ندێکه وه یان ل��ه م ت��ی��رۆری��س��ت��ی��ی��ه . رێ��ک��خ��راوێ��ک��ی PKKباره یه شه وه واڵته کانی یه کێتی ئه وروپا سه رکێشی بۆ نزیکبوونه وه یان له هه مانکاتدا کرد، ئه مه یان بناخه ی له سه ر ن��ه ک ئاپۆ رێبه ر و "PKK"رێبازی تێکۆشانه که یان بوو، به ڵکو له ئامانجه دواج��ار ده گ��رێ. س��ه رچ��اوه ستراتیژییه کانیان له نێو خواستی و ئاپۆ رێبه ر ژه هرخواردکردنی گه ردوونی رێبه رایه تی راستینه ی له بردنیشی رێبه ر ئاپۆ و هێزی بنچینه یی ئه و له بونیادنانی سه رچاوه ک��ورده وه گه لی دیموکراتی یه کێتی نوێی واتای شه پۆلێکی ده گ��رێ. ئه مه ش دێته هێرش بۆسه ر گه لی کورد و گه النی رۆژهه اڵتی گه لی به شه ڕدانی وات��ای دێته هه روه ها ناوین، کورد و گه النی رۆژهه اڵتی ناوین و به تایبه تی ده وڵه تانی مانه وه ی بێده نگ تورکیش. گه لی له ده ستگیرکردنی به رپرسیار سه ره کی به پله ی ته نانه ت و هێرشانه ئه م له به رامبه ر ئاپۆ رێبه ر هاوکاریکردنیشیان، هه روه ها راگه یاندنی هه ندێ ئه وه بڕیاریان هه ندێ وه رگرتنی و روونکردنه وه هێرشێکی له به رامبه ر ک��وردان که ده گه یه نێت ئ��ه وه ش ده رده خ��ات��ه وه روو و نێو ده وڵه تیدان نوێی که وا کوردان سه رله نوێ ده کرێنه وه قوربانی ئه و هاوسه نگییه سیاسییه نوێیانه ی که سه رله نوێ له

رۆژهه اڵتی ناویندا شێوه ده گرنه وه .ئه نجامی هه ره گه وهه رییانه له نووسینه که ماندا هه تا پێوانه ی واڵتپارێزی له کوردستاندا ئێره ، ئه مڕۆ به نده به خاوه نداریکردن له رێبه ر ئاپۆ، وه ک کورد، بۆ پاراستنی به رژه وه ندییه کانی خۆمان، پێویسته بزانین ک��ه وا هێزی ه��ه ره گرنگ یه کێتی ئ��ه وه له هه ر نه ته وه یی، یه کێتی ئێمه بۆ نه ته وه ییه . کوردانه پشتیوانیکردنی و پاڵپشتی واتایه کدا کاتێک به تایبه تی پ��ارچ��ه ک��ه دا. چ��وار له هه ر قورسایی پارچه ی باکووری کوردستان له الیه نی کۆمه اڵیه تی و سیاسییه وه له نێو یه کێتی نه ته وه یی دیموکراتییانه ی کورددا بگرینه به رچاو دیسان گه ر بیر له بوونی ده وڵه تێکی دوژمنی وه ک ده وڵه تی تورک بکه ینه وه که حاکمی پارچه که یه ، ئه وکاته ده بینرێ پشتیوانیکردن تا چ ئاستێک گرنگی ده بێت بۆ پاراستنی به رژه وه ندییه نه ته وه ییه کانمان. باشووری له سه ر ج��ددی ه��ه ره مه ترسی ئه مڕۆ ک��وردس��ت��ان س��ه رچ��اوه ک��ه ی ده وڵ��ه ت��ی ت��ورک��ه و به تایبه تیش پاش هێرشی ژه هرخواردکردنی رێبه ر ئاپۆ و ئێستاش گۆشه گیری و یزۆالسیۆنکردنی چی داهاتوو هه نگاوی که وا ئاشکرایه رێبه ر. ده بێ و چی رووده دات و رێگه له به ر چی ده کاته وه . هه روه ها خاوه نداریکردن له رێبه ر ئاپۆ له هه مانکاتدا دێته واتای پاراستنی ده سته که وته کانی باشوور و گه وره کردنیان. بۆ ئه مه ش خاوه نداریکردن له رێبه ر "عه بدولا ئۆجه الن" ته نها خاوه نداریکردن نییه له له که سایه تی به ڵکو که سایه تییه کی سه رکرده ، ئه ودا خاوه ندارکردنه له ئه مڕۆ و داهاتووی گه لی

کورد.

"PKK" له قۆناخێکدا کههه موو تێکۆشانی

خۆی به شه ڕی گه ریال به ڕێوه ده برد له الیه ن هه موو که سێکه وه

به تیرۆریست هه ڵنه ده سه نگێندرا، چ

کاتێک رێبازی تێکۆشانی سیاسی دیموکراتی

له ناوه ندی تێکۆشانی "PKK"دا شوێنی گرت، چاره سه رکردنی کێشه ی کورد به رێ و رێبازی

ئاشتی و دیموکراتییانه ، توندوتیژیش ته نها وه ک رێبازێک به کارهێنانی

له ئاستی پاراستنی ڕه وادا هه ڵبژارد

ئیدی ئه وکاته وه ک بڵێی له شوێنێکه وه یان له ناوه ندێکه وه

به ڕێوه ببرێ هه رکه س گوتی

PKK رێکخراوێکی تیرۆریستییه

““


شکۆمه‌ندی‌نه‌ته‌وه‌رێ��ب��ه ر ئ��اپ��ۆ رێ��ب��ه رێ��ک��ه ک��ه خ��ۆی، خۆی گرنگ ئه و بۆ ب��ووه . گ��ه وره و خولقاندووه کێشه کانی چ��اره س��ه رک��ردن��ی و م��رۆڤ مرۆڤایه تییه . چاره سه رکردنی ئه و کێشانه یه ده ستگرتنی و مرۆییانه رێبازی و ب��ه ڕێ ئاپۆ رێبه ر که سێتی پێشکه وتنی رێ��ڕه وی رێبازه ئ��ه و ب��ه ه��ۆی وه ه��ادا، ئاستێکی ل��ه چارسه رییانه وه یه که بۆ کێشه کانی مرۆڤی رۆژهه اڵتی ناوین و به تایبه تی بۆ کێشه کانی سیسته می پێشبینی ئ��ه و ک��ورده . مرۆڤی مرۆڤایه تی ب��ۆ یه کسانی و دیموکراسی ناوجه رگه یی و ره سه نی کوردی ده کات. ئه م تایبه تمه ندییه رێبه راییه تییانه ی که ده توانرێ به ره و قۆناخی له روونبکرێته وه ، زیاتر زۆر ساڵییه کانی سه د کێشه بردنی چاره سه ری کوردستاندا به تایبه تی و ناوین رۆژهه اڵتی نێو گه له کۆمه یه کی به رووبه ڕووبوونه وه ی سه ره کی هۆکاری راوه ستاندنی، ده وڵه تی به تایبه تیش هه ڵده قوڵێ. رێبه رایه تییه وه له و سیاسی رێبه رێکی ه��ه ر وه ک��و ئاپۆ رێبه ر نییه . ن��اوی��ن رۆژه��ه اڵت��ی و ک��وردس��ت��ان س��ه رۆک��ی ده وڵ��ه ت ی��ان س��ه رۆک��ی پ��ارت��ه م��اوه ی��ه ک ئ��ه وان��ه ج��ی��اوازن، سیاسییه کان هه ن و ماوه یه ک نین. به گوێره ی پێشکه وتن ده رده ک��ه ون سیاسییه کان گۆڕانکارییه و رێبه رایه تییه ج��ۆره ئ��ه م داده م��رک��ێ��ن��ه وه . و هه بێ گرنگییه کیان ماوه یه ک بۆ ده ش��ێ پاڵیان که چینانه ی ئ��ه و ب��ه رژه وه ن��دی بۆ هه موو ک��ه م به النی نموونه بۆ داوه . پێوه ناوین رۆژه��ه اڵت��ی سه رۆکه کانی و رێبه ر به توانست و ئیمکانیاتی هاوسه نگییه کانی بارودۆخه له ئه نجامی که هه ن هێزه کانه وه ئه م هه روه ها ده رک��ه وت��وون، سیاسییه کانه وه سه رۆکانه ، به پاره ی زۆر و سوپاکانیان و هێزه سیخوڕی"ئیستخبارات" و پۆلیسییه کانیانه وه واتایه کی به راده گ��رن. پێ له سه ر خۆیان رێبه ری و سه رۆک سه رۆکانه ، ئه م دیکه ئاپۆ س��ه رۆک ب��ه اڵم زۆره ملێن، و نابه دڵ له سه ر فه لسه فه و ئایدیۆلۆژی و پراکتیکی سیسته مێکی پێشخستنی و ده ستخستن و و ب��ووه به هێز کۆمه اڵیه تی و ژییان نوێی گه شه ی کردووه . ئه و نه مال و نه منداڵ و نه سوپای گه وره و نه رێکخراوی سیخوڕی گفتوگۆ ئه مانه هه موو س��ه ره ڕای هه یه . دل به ملیۆنان به که ناکرێ ئ��ه وه له سه ر

پێشخستنی بۆ باوه ڕمه ندن. پێی به گیان و فه لسه فه ی ب��ه گ��وێ��ره ی ک��ه ژی��ان��ه ی ئ��ه و به تایبه تی ده کات بۆ پێشبینی ئه و و ژیان هه ن فیدایی هه زار به ده یان کورداندا له ناو به خت له پێناویدا ئاماده ن گیانی خۆیان که بکه ن. له گه له کۆمه که ی "15 ی شوباتی خۆی به چاوی که سێک هه موو 1999"دا بینی که وا ئه مه دێته چ واتایه ک. به تایبه تی رێبه ر ئاپۆ له و که سایه تی و که راکته رانه ی نییه که ده زانرێ و هه موو رێبه رانی دیکه وه ک ئاپۆ رێبه ر ئه مه ش بۆ ده بینرێن رۆژ ه��ه ن��دێ الی��ه ن ده ی��ن��اس��ن ب��ه وه ی"ع��ه ب��دول��ا ئۆجه النیش رێبه رێکی کورده " راسته ؛ به اڵم پێناسه وه ه��ا و که موکورته پێناسه یه کی ناشتوانرێ ناکرێ، پێناسه وه ک ناکرێ، له و که ش و هه وا و بارودۆخه ی که تێیدایه ده بێته وه رووب��ه ڕووی که هێرشانه ی ئه و و تێگه یه کی راستی لێوه وه ده ستبخرێ. گومان بنه مای و بنچینه له سه ر که نییه ل��ه وه دا ئه م "1999 شوباتی "15 ی گه له کۆمه ی هێزه له الیه ن هه یه . رێبه رایه تییه ی ئاستی له الیه ن به تایبه تیش و رۆژئ��اوای��ی��ه ک��ان��ه وه وه ها که سایه تییه کی ناخوازرێ ئه مریکاوه له رۆژهه اڵتی ناویندا ده رکه وێ و پێشگایه تی گه النی هه رێمه که بکات، هه ر له به ر ئه مه یه و هاوکاری ناڕاسته وخۆ و راسته وخۆ که ت��ورک ده وڵ��ه ت��ی هێرشه کانی پشتگیری

."PKK"ده کرێ بۆ سه ر رێبه ر ئاپۆ وزۆرج��ار ب��ه ر ل��ه پ��ێ��ک��ه��ات��ه رۆش��ن��ب��ی��ر و و کوردستان سیاسییه کانی و هونه رمه ند رۆژئاواییه کان ده وڵه ته ناوین، رۆژهه اڵتی هه رێمی رێبه رایه تییه ئاستی به هه ستیان ئاپۆ ک��ردووه . رێ��ب��ه ر و گ��ه ردوون��ی��ی��ه ک��ه ی ده وڵه ته کانی ئه مریکا و به تایبه تی واڵتانی دواوه ، ب��ه "1990" ل��ه ئ��ه وروپ��ا یه کێتی به تایبه تی راگه یاند. ئاشکرا به ئه مه یان ئانالیز ف��راوان��ت��رب��وون��ی و ق��ووڵ��ب��وون زی��ات��ر ده رب��اره ی ئاپۆ رێ��ب��ه ر شیکردنه وه کانی و پاش کۆمه ڵگا و ده وڵ��ه ت �� سۆسیالیزم له گه ل بونیادنراو، سۆسیالیزمی رووخانی نه ته وه ی فکری وشیاربوونه وه ی ئه مه شدا هۆی بۆته ک��وردان��دا، له نێو دیموکراتی تایبه ت به شێوه یه کی ده وڵه تانه ئه م ئ��ه وه ی له سه ر ب��ه دواداچ��وون و لێکۆڵینه وه بکه ونه "PKK" و گۆڕانکارییه کۆمه اڵیه تییه کان له م ک��ه ئه نجامه ی ئ��ه و ک��وردس��ت��ان��دا. ل��ه به ده ست ب��ه دواداچ��وون��ان��ه وه و لێکۆڵینه وه

ده که وێ" رێبه ر ئاپۆ رێبه رێکه که توانیوێتی له چوارچێوه یه کی گه ردوونیدا رۆڵ ببینێ و رێبه ره وه به م کوردانیش و بێ به کاریگه ر بتوانێ که وه ه��ا هێزێکی خاوه نی ده بوونه ته واوی هاوسه نگییه ده ستکرده کانی سه ده ی بیسته می نێو رۆژهه اڵتی ناوین له بار ببات بگۆڕێت. ناوین رۆژه��ه اڵت��ی س��ه راپ��ای و ه��ه ر ل��ه م روان��گ��ه ی��ه وه هێرشه ی��ه ک ل��ه دوا "PKK" و ئاپۆ رێ��ب��ه ر س��ه ر یه که کانی

ده ستیان پێکرد.وه ک هه ندێ الیه نیش گوزاره یان لێوه کردووه ، بۆ ئه مریکایه ک که هه ر له سااڵنی "1950 کیتابی و حیساب له نێو 1960"ه ک��ان��ه وه ��ورده ل��ه س��ه ر رۆژه��ه اڵت��ی ن��اوی��ن، ئ��ازادی بابه تێکی ن��ه ده ب��ووه "PKK" ره وش��ی و و له پێشکه وتن وه ک ئاسان. و ساده هه روا گۆڕانکاری له هێرشه کانی "11 ی ئه یلولی 2001"ه وه به دواوه و هه روه ها ئه و تاکتیکی ت��ێ��ک��ۆش��ان��ان��ه ی ک��ه رێ��گ��ه ی ل��ه ب��ه ر ئ��ه م پێشکه وتنانه دا کردۆته وه ده رده که وتووه ، هێزه به رژه وه ندی و سه رمایه پارێزه کان نوێنه ره که یان ئه مریکا، هه ر هێزێکی دیکه که له و زیاتر پ��ێ��ش��ک��ه وت��ووخ��واز و ب��ت��وان��ێ زی��ات��ر گ��ه الن جوگرافیایه دا له م ئازادییه کانیان بگه یه نێته پ��ێ��چ��ه وان��ه ی ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ک��ان��ی خ��ۆی و پێشکه وتن له به وه نده ی هه روه ها ده بینێ. ئه مریکا وه ده رکه وتووه ، گۆڕانکارییه کانه وه ن��اوی��ن��دا ه��ه ن��دێ��ک هێزی ل��ه رۆژه��ه اڵت��ی پاشڤه ڕۆی چین و الیه نی دیاریکراو به خێو و ئاماده ده کات و بۆ ده ستدرێژکارییه کانی به هانه ده یانکاته هه رێمه که له سه ر خۆی ئاشکرایه و روون زۆر ئێستا ب��ی��ان��وو. و به هانه ی وه ک ئه لقاعیده و تاڵیبان ک��ه وا و پله و پاشڤه ڕۆ ده وڵه ته ده ستدرێژیکاری ئه مریکا بێگومان ک��راوه . به خێو پایه خواز پێشتر کاتێک هاوکاری ئه م هێزانه ی ده کرد من له به رامبه ر دوات��ر "ئێوه نه گوتوون پێی تێبکۆشن منیش ئه مه ده که مه به هانه یه ک به اڵم ده ک��ه م" داگیر ناوین رۆژه��ه اڵت��ی و ن��ووس��ه ری و رۆشنبیر ل��ه زۆرێ��ک وه ک ئێستا لێوه کردووه ، ئه مریکیش گوزارشتیان بزووتنه وه و سه ددام رژێمی ئاستێک هه تا ئه مریکا دژب��ه ره ک��ان��ی ده وڵ��ه ت��ه و دی��ن��ی له ن��اوی��ن رۆژه��ه اڵت��ی دیکتاتۆره کانی و له نێودا تورکیاشی ده وڵه تی �� هه رێمه که دا که ده کردن به خێوی ئه مریکا ماوه یه ک ��

حاڵی.

ن/جه واد خه لیل


)MIT(به ر له ده زگایبه تورکی ده زگای میت که بوونی به رله دروست تشکیاتی( ئیستخبارات )میللی ده ڵین پێی هه واڵگری تورکی به ناوێکی تر و پێکهاته یه کی ئه ویش ده دا ئ��ه ن��ج��ام ه��ه واڵ��گ��ری ک��اری ت��ره وه بریتی بوو له )خزمه تگوزاری عه ماله تی میللی( )AMALET HIZMETLERI MILI(ده زگای وه کو )MAH( ماه ده گ��وت که پێیان له چوارچێوه یه کی نه خرابوو ڕێک ئێستا میتی دی��اری ک��راو و ت��ای��ب��ه ت��م��ه ن��دک��راو ب��ه ک��اری هه واڵگری، به ڵکو تێکه ڵ کرابوو له گه ڵ چه ند ده زگایه کی سوپا و کاره کانی به هاوکاری چه ند ده زگ��ای��ه ک��ی ت��ر ب��ه ڕێ��وه ده چ��وو. دوات��ر ده زگ��ای )ماه ( به که میللی ئاسایشی خزمه تگوزاری مایه ، ناوه به م هه ر )1965( ساڵی تا ناسرابوو به اڵم له و مێژووه به دواوه ناوه که ی گۆڕاو و بوو به میت )MIT(.له ساڵی )1965( به یاسای ژماره )MAH( )644( کرابه )MIT( له ژێر ئه م ناوه بوو به ده زگایه کی ئاشکرا و رێکخه ر بۆ کاری

هه واڵگری له خزمه ت تورکیادا.چۆن میت دامه زرا؟

دوای دامه زراندن و راگه یاندنی کۆماری تورکیا، که )1926( ساڵی س��ه ره ت��ای ک��ۆب��ون��ه وه ی ل��ه ئه رکاندا ده سته ی له گه ڵ ئه تاتورک مسته فا کردی، تێیدا چه ندین بڕیاری ده رکرد و یه کێک ل��ه ب��ڕی��اره ک��ان��ی بریتی ب��وو ل��ه وه ی ک��ه ووت��ی، کاریگه ره کان ده وڵ��ه ت��ه وه ک��و ئێمه ش )ناچارین ئیستخباراتێکی مۆدێرن دابمه زرێنین( بۆیه ده ست ب��ه ک��ارک��ردن ک��راو ک��رداری ی��ه ک��ه م بریتی بوو له ناردنه ده ره وه ی به شێک له ئه فسه رانی ناو سوپا بۆ ئه وروپا تا له وێوه مه شق و زانیاری په یداکه ن له سه ر ئه م بواره . ئه وانه ی خولی په روه رده یان بینی )1927 ساڵی یه که می کانونی )6ی له ب��وو گه ڕانه وه بۆ تورکیا و سه رۆکی ده سته ی گشتی ئ��ه رک��ان ک��ه ن��اوی )ف��ه وزی چ��اک��م��اک(ب��وو به مه ڵبه ندی ک��ه فه رمانیدا نهێنی نوسراوێکی خ��زم��ه ت��گ��وزاری میللی( س��ه ره ک��ی )ده زگ��ای له لقه کان و بێ ئه نقه ره ش��اری له )MAH(قارس( دیاربه کر، ئه ده نه ، ئیزمیر، )ئه سته نبول،

بکرێته وه .مسته فاکه مال ئه تاتورک دامه زرێنه ری کۆماری

تورکیابۆیه که م جار له سه ر ده ستی ئه و ده زگای

هه واڵگری تورکیا )MAH( دامه زراده سته یه ک له ئه وروپا په روه رده کردن به مه به ستی )ناجی به سه رۆکایه تی سوپا ناو له ئه فسه رانی

مامۆستای بوونه ئه وانه ش هه ڵبژێردرا، ئه لده نز( ئ��ه م ب��واره و ف��ه رم��ان��ی��ان ده رک��رد ل��ه پ��ێ��ن��اوی که سێکی هیچ نابێ ئیستخباراتدا دامه زراندنی ناپسپۆری تێبکه وێ. ته نها ئه و که سانه ی نه بێ راهێنانیان خ��ول و ب��ه اڵم ب��ڕوان��ام��ه ن��ه ؛ ب��ێ ک��ه

له بواری هه واڵگری ئه نجام داوه .هه واڵگری سه ربازی ئه ڵمانیا میتی دامه زراند

)ناجی ئه لده نز( له سااڵنی نێوان )1912 تا 1919( له کاتی جه نگی جیهانی یه که م له گه ڵ جه نه ڕاڵی ئه ڵمانی )ئۆبرست واڵته ر نیکۆالی(که سه رۆکی ئیستخباراتی سه ربازی ده سته ی گشتی ئه رکانی ئه ڵمانی بوو پێکه وه کاریان کردبوو، بۆیه ناجی پاشا ئه وی بانگهێشتی تورکیا کرد بۆ سه رله نوێ به نیکۆالش ته شکیاته . ئ��ه و رێکخستنه وه ی ساڵی له سه ره تای ب��وو، رازی بانگهێشته که ی له ئه کادیمیایی ب��ه ک��ارب��وو. ده س��ت )1926(ه وه جه نگی ئه سته نبۆل له له یدز شوێنی بۆ دبین کرا، و سه رباز که سانی په روه رده کردنی دایه ده ستی مه ده نی، پاشانیش ئه وانه ی بۆ بینینی په روه رده ی

پراکتیکی بۆ ئه ڵمانیا برد.ئه وانه ی خولی په روه رده یان بینی بوو، له شه شی بۆ گ��ه ڕان��ه وه )1927(دا ی��ه ک��ه م��ی ک��ان��ون��ی ده سته ی گشتی ده مه ش سه رۆکی ئه و تورکیا. نوسراوێکی ب��ه چاکماک( )ف��ه وزی ئ��ه رک��ان نهێنی فه رمانیدا که مه ڵبه ند له ئه نقه ره بکرێته وه و لقه کان له ئه سته نبۆل، ئیزمیر، ئه ده نه ، دیار به کر، قارس بکرێته وه . ئیتر له سه ر ئه م بنه مایه ده زگای ساڵی تا ماه دامه زرێنرا. میللی خزمه تگوزاری )1965( به ڕواڵه ت هه ر سه ر به وه زاره تی ناوه خۆ یاسایی ده زگایه کی ئ��ه وه ی له به ر ب��ه اڵم ب��ووه ، ڕووی له بۆیه ب��وون نهێنی کاره کانی ن��ه ب��وو، پراکتیکه وه پابه ندیه که ی هیچ بایه خێکی نه بوو. دژه سیخوڕی، سیخوڕی، به شی ته نها س��ه ره ت��ا پڕوپاگه نده ، چاالکی ناوخۆی هه بوو، به اڵم دواتر

چه ندین به شی تری بۆ زیاد کرا.سی ئای ئه ی میتی نوێ کرده وه

دوای ئه وه ی ژماره یه ک له و که سانه ی که دیاری کرابوون بۆ مه شه ق پێکردن و راهێنانی هه واڵگری به ڕێوه چوو، ئه ڵمانی ژه ن��ه ڕاڵ��ی ده ستی له سه ر به کاربوو، به کرده وه ده ست له ساڵی )1927( ماه ه��ه واڵ��گ��ری س��ه رک��ردای��ه ت��ی )1953( ل��ه س��اڵ��ی ده سته ی گشتی ئه رکان )لیوا به هجه ت تورکمان(ی وه کو سه رۆکی ده زگا و چه ندین که سیان له پله ی به رزی سه ربازی هێنایه ناو ده زگاوه ، دواتر ئه وانه ی که دیاری کران بۆ ئه مریکا به ڕێکران، دوای بینینی چه ندان خولی راهێنان و په روه رده ی هه واڵگری گه ڕانه وه بۆ تورکیا و پێکه وه له گه ڵ په یمانگه یه کی ئه سته نبۆل ل��ه ئه مریکیه کان

په روه رده یان کرده وه که کادیرانی ماه په روه رده یان کاتی )1955(دا له ساڵی دوات��ر ده بینی. تێدا تورکیا بووه ئه ندام له ناتۆ ده سته یه ک له راهێنه ران و تورکیا گه یشتنه ئ��ه ی ئ��ای سی پیاوانی و کارکردنی سیسته می گۆڕینی دای��ه ده ستیان

میت و گۆڕا به سیسته مێکی ئه مریکی.پێکهاته ی میت

ده زگای میت له م حه وت به ڕێوبه رایه ته سه ره کییه پێکدێت. )ڕاوێژکاری یاسا، په یوه ندیه گشتیه کان و ڕاگ��ه ی��ان��دن، ب��ه ڕێ��وب��ه رای��ه ت��ی چ��اودێ��ری و

ئه مریکیه کانه وه ل��ه الی��ه ن که ب��ه دواداچ��وون دامه زرا، هۆبه ی په یوه ندیه گشتییه کان.

ه��ۆب��ه ی ه��ه واڵ��گ��ری ک��ه ل��ه م ب��ه ش��ان��ه پ��ێ��ک��دێ��ت.

خۆیه تی، )هه واڵگری ه��ه واڵ��گ��ری

و ئه لکترۆنی ه��ون��ه ری،

ک��ۆم��پ��ی��وت��ه ر(، هۆبه ی کارکردن.

ب��ه ش دوو ل��ه ئ��ه م��ه ش پێکدێت که به شی کارکردن

له تاکه که سی، کاری کارگێڕی، مه شق کردن، سکرتاریه ت((.

ئه ویش، س��ه ره ک��ی دووب��ه ش��ی هه بوونی ل��ه گ��ه ڵ به شی ناوخۆ، به شی ده ره وه . به شی ناوه خۆ تایبه ته به کارکردنی میت له ناوخۆ، به اڵم ئه وه ی سه یره ده زگای میت له به شی ناوخۆ کار له سه ر ئێراق و )وادیاره ده کات. کوردستان هه رێمی به تایبه تی ئێراق و کوردستان به خاکی خۆی ده زانێ(. به شی تورکیا ل��ه ده ره وه ی به کارکردن تایبه ته ده ره وه ش به تایبه تی له سوریا و ئێران و ئیسرائیل و قوبرس.ناوی سه رکرده کانی ماه و میت له ساڵی

)MIT(هـــــه‌واڵـــــگری‌تـــــورکـــــی‌مـــــــــــیـــــت‌موسی باپیر


)MIT(هـــــه‌واڵـــــگری‌تـــــورکـــــی‌مـــــــــــیـــــت‌)1927( تاکو ئێستا

_1927( ئۆغلۆ علی ش��وک��ری مه حه مه د �11941(، 2� ناجی په ر که لی )1941_ 1953(، 3� به هجه ت تورکمان )1953_ 1957( ، 4� ئه مین چوپان ئۆغلۆ )چه ند مانگێک له ساڵی 1957(، 5� حسێن عه ونی گۆکتۆرک )1957_ 1959(، 6� ئه حمه د ساڵح کۆرۆ )چه ند مانگێک له ساڵی 1959(، 7� جه الله دین تۆفیق قه ره ساپان )1959_ 1960(، 8� زیا سه لشک )1960_ 1961(، 9� ناجی ئه شکۆن )1961_ 1962(، 10� فواد دۆغۆ

.)1964 _1962(سه رۆکه کانی ده زگای هه واڵگری تورکی له قۆناغی میتدا

ک��ان��ت��ان ع��ه ون��ی �11 ،)1966 _1965(ف��واد �12دۆغ��ۆ

_1966( ، )1971ن��وره دی��ن �13 _1971( ئ��ه رس��ی��ن ب��ول��ن��د �14 ،)1973_)1974 _1973( تورکه ر ه��ه م��زه �15 ،)1981 _1980(ع��ه دن��ان �16 ،)1978 _1974( گ��ورگ��وچ ئه یسۆز )1978_ 1979(، 17� بورهانه دین بیگال )1981_ 1986( ، 18� خه یری ئۆندۆل )1986_ ،)1992_1989( کۆمان تیومان �19 ،)1989 �21 ،)1998_1992( کۆکساڵ سۆنماز �20کرا �22 ،)2002_1998( گون ئه تاسا شنکل تانر )2005_ 2010(، 23� هاکان فیدان مرئی

)2010_ تاکو ئێستا(.هه واڵگری تورکی چۆن کارده کات

ه��ه واڵ��گ��ری ت��ورک��ی ل��ه رێ��ی ده زگ��ای میته وه سوپا زۆرج��ار هه رچه نده به ڕێوه ده بات، کاره کانی ده بێته رێگر له به رامبه ری ئه مه ش له به ر جیاوازی بیروباوه ڕ و کارکردنی ده زگاکانی نێو حکومه ت پێنادات گوێی میت ب��ه اڵم تورکیا، سوپای و له ڕێگه ی میت ده دات. ئه نجام ک��اره ک��ان��ی و سیخوره کانیه وه که به زۆری له واڵته عه ره بیه کان دانه زانیاری وه رده گرن و بۆ ژووری لێکۆڵینه وه و توێژینه وه ی ده نێرن. ئه وه ی میتی تورکی والێکردووه سه رکه وتو بێ هه موو کات به په له حیساب بۆ ئه و ناوه ڕاست خۆرهه اڵتی له که ده ک��ات رووداوان��ه که مێک زانیاریه کی ه��ه رک��ه بۆیه رووده ده ن. لێکۆڵینه وه ی خێرا ک��ه وت به ده ست کاریگه ریان ئاماده پێشهاتانه ئ��ه و بۆ خۆیان و له سه رده که ن ده که ن که به هۆی سیاسه تی واڵتانی خۆرهه اڵت له ناوچه که رووده دات. هه واڵگری تورکی به هۆی له گه شتیار زۆر ژم��اره ی��ه ک��ی رۆژان��ه ئ��ه وه ی له به رامبه ر ژماره یه کی زۆر ئه وا تێده که ن، رووی به دواداچون به ده زگای سیخوڕی هه یه که سه ر و دژه سیخوڕن. ئه مانه چاودێری ئه و گه شتیارانه

ده که ن که رۆژانه دێنه خاکی تورکیاوه .هه واڵگری تورکیا کاره کانی له کوێ چڕکردۆته وه ک��ۆم��اری ت��ورک��ی��ا ب��ه ه��ۆی ئ��ه وه ی ک��ه وت��ۆت��ه ناوچه ی خۆرهه اڵتی ناوه ڕاست و وه کو سنورێک به و عه ره بیه کان ده وڵه ته به گه یه شتن بۆ وای��ه بۆ تایبه تی حیسابێکی ئ��ه وا پ��ێ��چ��ه وان��ه وه ش، ده کرێ له الیه ن ئه وروپا و واڵتانی عه ره بی. بۆیه ئه و هه موو میته وه ده زگ��ای رێگای له تورکیا تا به کرێگیراو و له سیخوڕ پڕکردووه شوێنانه ی زیاتر ئاگاداربێ. میت رووداو له بچوکترین وه کو گرنگی به کاره کانی ده دات له واڵتانی ده وروبه ری تێدایه . کوردیان که واڵتانه ی له و به تایبه تیش وه کو شاره کوردیه کانی تورکیا و سوریا و ئێران و ئێراق و هه رێمی کوردستان که به ئاشکرا هێز و و کاری له هه رێمی کوردستان هه یه باره گاکانی باسی ب��ه درێ��ژی دوات��ر )له به شه کانی پێده کات کوردستان( هه رێمی له ده که ین میت ده زگ��ای سیخوڕی ژماره یه ک میت ده زگ��ای هه روه ها و زۆر موساد ده زگ��ای که هه یه ئیسرائیل نێو له روخساری شێوه ی به اڵم بیاندۆزێته وه ، هه وڵده دات

سیخوڕه کانی میت رێگره له ئاشکرا بوونیان.هه واڵگری تورکی پێویستی به کێیه

میت تورکی هه واڵگری ب��ه ر له مه و م��اوه ی��ه ک ل��ه ڕێ��ی س��ای��ت��ی ئ��ه ل��ک��ت��رۆن��ی ره س��م��ی خ��ۆی��ان هاتبوو؛ تێیدا ک��ه ب��اوک��رده وه ئ��اگ��اداری��ه ک��ی��ان و عه ره بی زمانی که سێکه به چه ند پێویستیمان عیبری و کوردی بزانێ هه ر که سێک ئاره زووی پێوه په یوه ندیمان با له گه ڵمان هه یه کارکردنی

گشتی به شێوه یه کی تورکی هه واڵگری بکات. سه رکه وتووه ناوه ڕاست له خۆرهه اڵتی کاره کانی به تایبه تیش له کوردستان، ئه مه ش بۆ به کرێگیراوان ده گه ڕێته وه که یارمه تیه کی ته واوی ئه م ده زگایه ده ده ن دژ به پارت و رێکخراوه کوردیه کان. میت هه وڵده دات ئه و ئه ندامانه ی کاری له گه ڵ ده که ن خه ڵکی کورد و عه ره ب بن، چونکه به رده وام ئه م نه ته وه یه به کێشه یه کی گه وره ده زانن له سه ر دوو خۆیان به تایبه تی نه ته وه ی کورد که له سه دا )35( ن��اوه ڕاس��ت له خۆرهه اڵتی کاره کانیان )40( بۆ ئ��ه م ک��ار له سه ر ته رخان ک��ردووه بۆ ک��ورده ک��ان. کردن و سیخوڕیکردنه له سه ر کورده کان به خه ڵکی کوردستان نه بێ ئه نجام نادرێ بۆیه هه موو کات بهێنێ به ده ستیان ئ��ه وه ی بۆ کورده کانه ل��ه دوای له کاری سیخوڕی و هه واڵگری به کاریان دێنێت.

رۆڵی ئه ردۆغان له نێو ده زگای میتدادامه زراوه تورکی هه واڵگری ده زگای له وکاته ی ئێستا که تا میت و ل��ه س��ه رده م��ی م��اه��ه وه ه��ه ر که مال مسته فا به تورکیا سه رکرده یه کی هیچ ئه تاتورکیشه وه هێنده ی ره جه ب ته یب ئه ردۆغان کارا نه بونه له نێو ده زگای هه واڵگری تورکیا. ئه ردۆغان ده زگ��ای خ��ۆی به که یفی که سه رکرده یه تاکه هه واڵگری دێنێ و ده با. ئه م ده سه اڵته ش بۆ چه ند هۆکاریک ده گه ڕێته وه . یه که م پشتگیری ته واوی په رله مانتارانی خۆی که هیچ کات ره خنه یه کی ب��چ��وک��ی��ش��ی��ان ل��ێ��ن��ه گ��رت��ووه ل��ه س��ه ر ک��اره ک��ان��ی خ��ول��ه حکومه تی ب��ۆم��اوه ی س��ێ ه��ه واڵ��گ��ری. له هه واڵگری که که سانه ی ئ��ه و و به ده سته وه یه ئه ندامی حزبی پێکردوونه هه مووی گۆڕانکاری عه داله و ته نمیه نه . ئه ردۆغان له پێناو چوونی بۆ بۆ ده ک��ات کارێک هه موو ئه وروپا یه کێتی نێو ژه نه ڕاڵه کانی ته واوی پشتگیری مه به سته ش ئه م نێو هه واڵگری به ده ستهێناوه . هه موو هه وڵێکی داوه رێکخراوه و پارت سه رکوتکردنی و له ناوبردن بۆ

کوردیه کان.سه رۆکی ئێستای هه واڵگری تورکی

ده زگ��ای س��ه رۆک��ی ئ��ه ردۆغ��ان )2010( ساڵی ڕاده ی��ه ک گه نج تا به که سێکی میتی گۆڕی ته مه نی فیدا هاکان ب��وو. فیدان هاکان ئه ویش )42( ساڵه و ئه ندامی حزبی عه داله و ته نمیه یه . سه رۆکی نوێی ده زگای هه واڵگری تورکی میته ب��ووه . ده ستبه کار )2010( ساڵی س��ه ره ت��ای له خزمه تی تورکیا له سوپای س��اڵ )15( ب��ۆم��اوه فیدان هاکان ک��اری یه که م ک��ردوو. س��ه رب��ازی بریتی بوو له راکێشانی کورده کانی باکور بۆ نێو ده زگای میت؛ چونکه له کۆبونه وه یه کی له گه ڵ میت له نێو کورده کان بێ به وتبووی ئه ردۆغان

هیچمان بۆ ناکرێ.


ئه گه ر چاوێک بگێڕین به ئه رشیفی قسه و باس و لێدوانه سیاسیه بریقه داره کاندا که له رابردودا سه رکرده له الیه ن کراون به که رکوک سه باره ت کانی کورده وه ، خه رمانێکی گه وره به دیده که ین ل��ه وش��ه ی ت��ێ��وه ری، ب��ه اڵم ئ��ه وه ی م��ای��ه ی ڕه خنه گرانه وه به دیدێکی پێویسته و نیگه رانییه هه ڵوه سته ی له سه ربکه ین تائێستاش له پراکتیکدا کارێکی جدی بۆ شاری که رکوک نه کراوه و گفتاره کان نه بون به کردار، له وه ش خه متر ئه وه یه ک��ه هێشتا ه��ه ر ق��س��ه ک��ان��ی ڕاب��ردو دووب��اره ئ��ه ک��رێ��ت��ه وه ، ب��ێ ئ��ه وه ی ه��ی��چ ئ��ه زم��ون��ێ��ک وه رگ��ی��راب��ێ��ت ل��ه و ه��ه اڵن��ه ی ک��ه ب��ه سه رده سه اڵتدره کانی کورد دا تێپه ڕی له کاتی ده رفه ته زێڕینه کاندا، بێگومان ده کرا یه ک له و ده رف��ه ت��ان��ه ب��ق��وزرای��ه ت��ه وه و ئ��ه وم��ژاره گرنگ و چاره نوس سازه به م شێوازه ئاڵۆزه به هه ڵواسراوی ن��ه م��ای��ه ت��ه وه ، م��ان��ه وه ی دۆس��ی��ه ی ک��ه رک��وک به په یوه سته چه نده هه ڵواسراوی و به ئاڵۆزی پ��ێ��داگ��ی��ری ل��ه س��ه رس��ی��اس��ه ت��ی داگ��ی��رک��اری وپ��ی��ان��گ��ێ��ڕی وف��رت��وف��ێ��ڵ��ی ن��ه ی��ارودوژم��ن��ان��ی ب��ه ر پرسیارێتی ئ��ه ن��دازه ی��ه ش ب��ه و ک��وردس��ت��ان، ده که وێته ئه ستۆی خودی کاربه ده ستانی کورد، ب��ه رپ��رس��ی��ارێ��ت��ی��ی��ه ک ک��ه ه��ه رگ��ی��ز پ��اس��اوێ��ک ن��ادۆزرێ��ت��ه وه ب��ۆ خ��ۆده رب��ازک��ردن ل��ه ئ��ه و که مته رخه می وبه هه ند وه رنه گرتنه ی له ئاستی کاتێک درا، ئه نجام هه ستیاره دا م��ژاره ئ��ه و ئ��ه وان��ه ی که ک��ورد س��ه رک��ردای��ه ت��ی سیاسی خاوه نی ده سه اڵتن به شانازیه وه ئاماژه به وه ده که ن دوای ئێراقی نانه وه ی بنیات ئه ندازیاری که گله یی ناکرێت که واته ب��ون، به عس رژێمی ئێراق دیکه ی الیه نه کانی ئاراسته ی وگازنده کاربه ده ستی و حکومڕان ئێستا که بکه ین واڵتن، ئه گه ر قسه که له سه رئه وه یه وه ک ده ڵێن نه بونه خۆیان به ڵێنی خ��اوه ن عه ره به کان" "برا وک��ورد ب��ه راس��ت��گ��ۆی��ی ه��اوک��اری��ان ب��ووه له پ��ێ��ک��ه��ێ��ن��ان��ه وه ی س��ه رج��ه م دام��وده زگ��اک��ان��ی حکومه تدا، به نوسینه وه ی ده ستوری نوێیشه وه زۆر کوردستان هه رێمی ده س��ه اڵت��داران��ی که باوه ڕیان پێیه تی و ده سه اڵتدارانی ئێراقی نوێ بۆ ده گ��ه رێ��ن ده رف��ه ت ل��ه و په شیمانن لێی هه موارکردنه وه ی یان ئه گه ر بۆیان بکرێت بۆ به سه باره ت هه ڵوێست گۆڕینی گۆڕینیشی،

که رکوک پرسی وه ک گرینگی پرسێکی به ڵێن و گفت ل��ه س��ی��اس��ه ت��دا ئ��اس��ای��ی��ه ، زۆر وایه سه رئاو به ڵقی وه ک��و زاره ک��ی وپه یمانی ه��ی��چ ک��ه س��ێ��ک ن��ات��وان��ێ��ت گ��ه رن��ت��ی چه ند چرکه یه ک مانه وه ی بکات، ئه وه ی گه رنتییه له رێکه وتنامه سیاسیه کاندا به ڵگه ودیکۆمێنتی دۆس��ت��ان��ه ، ب��ه ڵ��ێ��ن��ی ن��ه ک ک��راوه واژوو سه باره ت ده رده ک��ه ون که ئێستا ئ��ه وروداوان��ه ی ب��ه ک��ه رک��وک ئ��ه وه م��ان پ��ێ��ده ڵ��ێ��ن ک��ه ه��ه رل��ه نه گرتووه که رکوکی خه می که س بنه ڕه تدا به کۆڵه وه ، ئه وهوتافانه ی به رله روخانی ڕژێمی به عس بۆکه رکوک ده وترانه وه ، ئه ودروشمانه ی هه میشه و ده نوسران کوردستان له دارودیواری تۆخ ئه کرانه وه ، له گه ڵ داروخانی په یکه ره که ی به غدا دا ئه وانه ش هه مو داروخان و ئاسه واریان بێ ئه وقوربانییه ه��ه ره زێ��ده ی به شی ن��ه م��ا!! شوماره ی گه لی کوردستان له پێناوی ئازادی بێ کوردستانێکی ، بووه که رکوکدا شاری ئ��ازاد ب��ه ک��وردس��ت��ان��ی ک��ه رک��وک هه رگیز بێ الشه یه کی ه��ه وه ک و ناکرێت پێناسه ئامانجی ل��ه ڕاس��ت��ی��دا ئ��ه گ��ه ر ، س��ه روای��ه بوبێت کوردستان ئازادی کورد شۆڕشه کانی بۆ ئامرازبوبێت حزب ئه گه ر ، به که رکوکه وه گ��ه ی��ش��ت��ن ب��ه وئ��ام��ان��ج��ه ، ک��ه وات��ه ب��ۆده ب��ێ��ت ئه وحزبانه ی که هه ڵگری دروشمه قه باکان بون له خه می گ��ه ز ئ��ه رزو به که گه یشتون ئێستا گه وره بونی خۆیاندابن و بێباک بن له خه مه کانی ک��ه رک��وک خ��ه م��ی بێگومان ک��ه رک��وک؟! جیاوازی بێ ک��ورده ن��ه ت��ه وه ی هه مو خه می کوردستاندا هه رێمی له ئه مڕۆ ئه وه ی به اڵم ده س��ه اڵت��داره و ل��ه ئ��ێ��راق��ی ن��وێ��دا ه��اوب��ه ش��ی ب��دات��ه ب��ه ر ش��ان ب��اش��ت��ر پێویسته ده س��ه اڵت��ه ، خ��ه م��ه ک��ان��ی ش��اره ب��ه ش م��ه ی��ن��ه ت وفه رامۆشکراوه که ، ورۆژاندنی هه ست وسۆزی خه ڵک له هه ندێ کاتی دیاری کراودا سه باره ت به دۆسیه ی که رکوک ئه وه ندی بۆمامه ڵه ی گشتی رای ب��ۆچ��ه واش��ه ک��ردن��ی س��ی��اس��ی��ه و شه قامی کوردییه ، ئه وه نده بۆ چاره سه رکردنێکی ریشه یی ئاریشه که نییه ، هیوادارم هه ڵه بم له و ب��ۆچ��ون��ه م ب��ه اڵم ب��ه داخ��ه وه ل��ه راس��ت��ی��دا هیچ ئاسۆیه کی رون به دی ناکرێت، ئه وه ی مرۆڤ گ��ی��رۆده ی ره ش��ب��ی��ن��ی ده ک��ات ئ��ه وه ی��ه که هه وڵی له ئه وه ی به قه د کورد ده سه اڵتدارانی رێکخستنه وه ی ماڵی عه ره به ناکۆکه کاندان وله هه وڵی بنیاد نانه وه ی ئێراقی نوێدا بونه و کاریان ب��ۆ ب��ه ه��ێ��زک��ردن و ب��ت��ه وک��ردن��ی پ��ای��ه ک��ان��ی حکومه ته که ی مالکی کردووه ، زۆرله وه که متر سه ر نه خستۆته فشاریان ناکرێت ب��ه راورد که ده سه اڵتدارانی ئێراقی دوای دیکتاتۆرته نها بۆ

نوێی ده س��ت��وری بڕگه کانی جێبه جێکردنی ئێراق که له سه دا هه شتای خه ڵکی ئه م واڵته ئه وه یه گرنگ پرسیاری داوه ، بۆی ده نگیان بڕگه کانی ئاماده نه بێت حکومه تێک ئایا ده ستورجێبه جێ بکات ، ئاماده نه بێت خاڵه کانی خودی که بکات جێبه جێ وه ره قه یه ئه و ناو سه رۆک حکومه ته که واژووی له سه رکردووه ، ئایا پارێزگاریکردن له وحکومه ته و به شداریکردن تێیدا چ واتایه کی هه یه ؟! ئاشکرایه گرنگترین رێککه وتنه سه رجه م و ئێراق ده ستوری خاڵی کانی دیکه ش که له نێوان حکومه تی هه رێمی ک��وردس��ت��ان و ح��ک��وم��ه ت��ی ن��اوه ن��دا ه��ه ی��ه چاره سه رکردنی کێشه ی که رکوکه ، هه رچه نده ن��ه ده ب��و ک��ه رک��وک ب��ک��رێ��ت ب��ه ب��اب��ه ت��ی مامه ڵه وسه ودا و رێکه وتن، چونکه نه ک کورد ب��ه ڵ��ک��وه��ه م��والی��ه ک ئ��ه وراس��ت��ی��ی��ه ده زان��ن ک��ه ک��ه رک��وک ش��ارێ��ک��ی ک��وردس��ت��ان��ی��ی��ه ، خاوه ندارێتی ئازادکردنیدا گه ڵ له کاتیک به هاوبه ش دیکه ش لێنه کراوکه سانی راستی ق��ب��وڵ��ک��ران ک��ێ��ش��ه و گ��رف��ت��ه ک��ه ئ��اڵ��ۆزت��رب��و، پێدا خ��ۆی ه��ی��وای ک��ورد ک��ه تاکه شتێک ه��ه ڵ��واس��ی ب��ڕگ��ه ی س��ه دوچ��ل��ی ده س��ت��وری میراتگری ئ��ه وه ش ،که بو ئێراق هه میشه ی ئه نجومه نی سه رده می په نجاوهه شتی بڕگه ی ح��ک��وم ب��و، ب��ه پ��ێ��ی ئ��ه وده س��ت��وره ب��وای��ه که ده سه اڵتدارانی کورد به گه رنتی یان ده زانی ده بو ک��ه رک��وک خ��ه م��ی به رله ئێستا چ��وارس��اڵ کۆتایی بهتایه وکوردیش به ئاسوده یی به مافی له به چاوه ئ��ه وه ی به اڵم شادبوایه ، زه وتکراوی له گه ڵ سفرداین، خاڵی له ت��ازه که ئ��ه وه ی��ه روداو وبیستنی ک��ات��داوب��ی��ن��ی��ن ت��ێ��پ��ه ڕب��ون��ی لێدوانه کان ، مرۆڤ ده که وێته گومانه وه له وی تائێستا هه بێت، خه مخۆری که رکوک که کونفرانسێک کوبونه وه و کۆڕو بینی نه مان ب��ه ش��ێ��وه ی��ه ک��ی ب��ه رف��راوان وه��ه م��ه الی��ه ن بۆ له الیه ن که رکوک کێشه ی چاره سه رکردنی ده س��ه اڵت��داران��ی ک��ورده وه ئ��ه ن��ج��ام��دراب��ێ��ت به ره وپێشبردنی له سه ر کارگه ری به شێوه یه ک تائێستا ت��ه ن��ان��ه ت ه��ه ب��ێ��ت، ئ��ه ودۆس��ی��ه ی��ه خۆپێشاندانێکی جه ماوه ری له سێ پارێزگاگه ی دی��ک��ه ی ک��وردس��ت��ان ئ��ه ن��ج��ام ن��ه دراوه بۆ جوگرافیای بۆسه ر که رکوک گ��ه ڕان��ه وه ی ه��ه رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان، ل��ه ک��ات��ێ��ک��دا ن��ه ک دیکه ی عه ره بیش ئێراق واڵتانی عه ره به کانی ته نانه ت ک��ردووه ، له که رکوک خ��اوه ن��داری��ان مافێکی که هیچ تورکیا وه ک واڵتێکی ب��ه ک��ه رک��وک��ه وه ن��ی��ه چ��ه ن��دی��ن ک��ون��ف��ران��س وکۆبونه وه ی له ناوخۆی واڵته که یی وده ره وه ی تورکیاش سه باره ت به که رکوک ئه نجام داوه له

کـــــورد‌و‌کـــــه‌رکـــــوک‌و‌مـــــــالــــــــــــکــــــی؟!

كوردۆ شواني


شه‌ڕی‌سپی‌له‌‌ژێر‌ناوی‌کـــــورد‌و‌کـــــه‌رکـــــوک‌و‌مـــــــالــــــــــــکــــــی؟!په‌یوه‌ندیه‌کانی

‌کۆماری‌ئیسالمی‌و‌هه‌رێمبه گوێره ی وته کانی وه حیدی جه الل زاده سه رۆکی پارێزگای ئازربایجانی رۆژئاوا بڕی )350( ملیۆن دۆالر ک��ااڵ ل��ه س��ن��ووری حاجی ئ��ۆم��ه ران��ه وه بۆ هه رێمی کوردستان هه نارده کراوه و رۆژ به دوای رۆژیش له زیادبووندایه . به گوێره ی سه رچاوه یه ک ناوی نه یه ویستووه که کوردستان رۆژهه اڵتی له ئاشکرا بکرێت ئاماژه به وه ده کات که به گشتی ئ��ه م��ڕۆ ب��ازرگ��ان��ی ل��ه ده س��ت��ی س��وپ��ای پ��اس��داران کادیره له وه رگرتن به که ڵک هێزه ش ئه م دای��ه . هه رێمیه کانی خۆی له ژێر ناوی جیاوازدا کاری تێکده رانه ده کات که یه کێ له وانه هه نارده کردنی که لتووری باری تێکدانی بۆ هۆشبه ره کانه ماده و کۆمه اڵیه تی هه رێمی کوردستان، که به نموونه ئاماژه به که سێک به ناوی "شوعه یب تالیجاری" ده کات سنه شاری "ته وریوه ر"ی گوندی خه ڵکی که ئه ندامی سوپای پاسدارانه و بازرگانی به ماده باشووری له ئێستاش و ده ک��ات هۆشبه ره کانه وه کوردستان ئیقامه ی وه رگرتووه . ناوبراو که به جاران بۆ هۆشبه ره کان ماده له زۆر بڕێکی هێنانی له باشووری کوردستان ده ستی هه بووه و به واسته ی و هه رێمی کوردستانه خه ڵکی تر که که سێکی له نێوانیان که هه رێم حزبه کانی له یه کێک له گه ڵ کۆماری ئیسامیدا باشه هاورێیه تی ده کات و بێ هیچ به ڵگه ێک ئاسانکاری بۆ کردووه تاکو بێته ناو هه رێمی کوردستان و ئیقامه و نیشته جێ باوکی هه روه ها جێبه جێکردووه . بۆ بوونه که شی شوعه یب (4) ساڵ له مه و پێش له شاری سنه به ده ستبه سه ر تریاکه وه م��ادده ی کیلۆ (25) بڕی زی��ن��دان ل��ه مانگیش (1) ت��ه ن��ان��ه ت و ده ک��رێ��ت چوارچێوه دا ل��ه م ه��ه ر باسه شایانی نامێنێته وه . که سێکی تر به ناوی "حه مید شێخه له " یه کێکی تر له و که سانه یه له هه رێمی کوردستان بازرگانی به مادده هۆشبه ره کانه وه ده کات. ئه مه له حالێکدایه که ناوبراو له ژێر ناوی هاورده کردنی مێوه و سه وزه بۆ هه رێم، بڕێکی زۆر مادده هۆشبه ره کان له شێوه ی تریاک و هیرۆئین و هه شیشه ی هاورده ی باشووری کوردستان کردووه . شایانی باسه که هاوه رده کردنی به ک��وردس��ت��ان هه رێمی ب��ۆ هۆشبه ره کان م��ادده ناوی ژێر له و به ڕێوه ده چێت جودا جودا شێوازی زه مینه ی رێگاوبان پ��رۆژه ی و پان و بازرگانی هۆشبه ره کان م��ادده ژێری به ژێر هاوه رده کردنی

په یڕه و ده کرێت. هه روه ها به گوێره ی باوکراوه یه کی پ��ارت��ی ژی��ان��ی ئ��ازادی ک��وردس��ت��ان)پ��ه ژاک( و که ناڵی ئاسمانی نه ورۆز تیڤی، به سااڵنه کۆماری ئیسامی له چوارچێوه ی پانێک به ناوی شه ڕی تایبه ت یان شه ڕی سه ربڕین به په مۆ)لۆکه ( که بۆ دژایه تی گه لی کورد و ئۆپۆزسیۆنی کوردی رۆژهه اڵتی کوردستان به تایبه ت کاری بۆ ده کات و به م بۆنه وه که سانێک که زۆرینه کوردن بۆ ئه م کرده وه نامرۆڤانه یه ئاماده ده کات. یه که م فاکته ر له باربردنی زه مینه ی ئیش و کار و الیه نی ئابورییه به به سیاسه تی برسی هێشتنه وه ده ناسرێت و که کوردنشینه کانی ن��اوچ��ه سیاسه ته وه ئ��ه و ه��ۆی رۆژهه اڵتی کوردستان رووده که ن ئیش و کاری سه ر سنوور و کۆڵبه ری و قاچاخچیتیه وه ، به اڵم لێره دا کۆماری ئیسامی ده ستبه رداری کوردان نابێت و به سه دان کوردی له و پێناوه دا داوه ته به ر ده ستڕێژی به و باریه وه له م هه ر ستاندووه . گیانیان و گوله ساڵى له م��رۆڤ مافى چاالکانى راپۆرتی پێى (2010)له پارێزگاى سنه زیاتر له (66) کاسبکار و کۆڵبه رى کورد کوژراون، (31) که س ده ستبه سه ر فه رمانده یى بوونه . بریندار که س (76) و ک��راوه قه رارگاى حه مزه له پارێزگاى ئازه ربایجانى رۆژئاوا دانی به وه ى ناوه که له ساڵى (2010) زیاتر له (7) کاسبکارى کوردیان له سنووره کانى ئه و پارێزگایه و کوشت له و که مه به شێکی ئه مه و کوشتووه کوشتاره . هه روه ها له باوکراوه که ی په ژاکدا باس له وه ده کات که رژێمى کۆمارى ئیسامى ئێران ئه م کاره به بیانووى پێشگرتن له و زیانانه ى ئه نجامده دات واڵته ئه و ئابووری له قاچاخ هێنانى کااڵى که ده دات. ئه مه له حاڵێکدایه که که سانی گرێدراوى هێزه له گه ڵ په یوه ندى له ئیسامی، ک��ۆم��اری ئاسایشیه کان )نیروهاى ئنتیزامی(دا له گه ڵ باری کااڵ و شت و مه کی جۆراجۆری گه وره دا کااڵ و مادده هۆشبه ره کان و چه ک و ته قه مه نی ده هێنه سوپای زانیارى پاراستنى )ده زگ��ای ئێرانه وه . ناو پاسداران()حه فازه تی ئیتیاعات سپاه پاسداران( له چوارچێوه ى به رنامه ى دژه ئۆپۆزسیۆنه کوردییه کان له هه ندێک له کاسبکارانی سنوور داواکردووه که ته قه مه نى له چه شنى تى ئێن تی، ببه نه ئه ودیوى سنوور و له سه ر رێگاى هاتۆچۆى ئه ندامانى په ژاک دایبنێن. کۆماری ئیسامی به مه ترسیدار کردنی ئه و هه روه ها کاسبکاران، هه موو له سنووره کان،

ئاژه ڵدارانه ى که ناوچه سنوورییه کان به کار

سااڵنی رابردوودا ، له تازه ترین ده ست تێوه ردان و ئ��ه وه ی پێناوی له به رده وامه کانیشیدا هه وڵه که رکوک نه گه ڕێته وه سه رکوردستان ، به پێی ه��ه واڵ��ی م��ی��دی��اک��ان ت��ورک��ی��ا ئ��ه م��ری��ک��ای له مه ترسی گه ڕانه وه ی که رکوک بۆسه ر هه رێمی کوردستان ئاگادارکردۆته وه ، ئه وه ی ڕاگه یاندووه ناکات قبوڵ شێوه یه ک به هیچ تورکیا که ب��ڕگ��ه ی س��ه دوچ��ل ج��ێ��ب��ه ج��ێ ب��ک��رێ��ت ب��ده ن، ئه نجام ئ��ه وک��اره ئێراق وسه رکرده کانی ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ئ��ه وه ش��دا ئ��ه م��رێ��ک��ا ت��ورک��ی��ای دڵ��ن��ی��اک��ردۆت��ه وه ک��ه رێ��گ��ه ب��ه گ��ه ڕان��ه وه ی که رکوک ناداد بۆ سه رهه رێمی کوردستان !! کردۆته هێلکه کانی هه مو که کورد که واته به برسێتی ده ب��ێ��ت ، ئه مریکاوه سه به ته که ی سه ربناته وه ، کۆکردنه وه ی الیه نه ناکۆکه کانی جارله به غدا جه ند هه ولێرو له جارێک ئێراق له ماڵی ده سه اڵتدارانی کورد بۆ ئه وه ی ته بایی حکومه ته که یان پایه کانی بکه وێته نێوانیانه وه و بۆکورد خێروبێرێکی چ تۆبڵێی به هێزبێت، نوری مالکی له کاتێکدایه که تێدابێت، ئه مه ئاشتییه که ی هیواو ئێراقه وه زیرانی سه روک ده سه اڵتدارانی هه رێمی کوردستان، له تازه ترین " وتوێتی خ��ۆی هاوبیره کانی ب��ۆ لێدوانیدا ئیبراهیم جه عفه ری پۆستی سه رۆک وه زیرانی ل��ه ده س��ت دا ل��ه پ��ێ��ن��اوی ئ��ه وه ی ک��ه رک��وک نه گه رێته وه سه رهه رێمی کوردستان، من ئاماده م ش��اری ئ��ه وه ی له پێناوی دابنێم خ��ۆم س��ه ری که رکوک به شارێکی ئێراقی بمێنێته وه " که واته ده ستگرتن به پایه کانی حکومه ته که ی مالکی که له روخان پارێزراو ئێستاش هه ر ده پارێزرێت ده ڵێن وه ک ک��ورده وه کاربه ده ستانی الی��ه ن له نییه !! ئێستاش حکومه تی ماستێکی بێ موو له ئ��ه وه ی ئ��اس��ت��ه ی ب��ه و نه گه یشتووه ئ��ێ��راق ب��ه دڵ��ن��ی��ای��ه وه روو، ب��ی��خ��ات��ه ن��اخ��ی��دای��ه سه باره ت تێڕوانینی عه ره ب هه رسه رکرده یه کی بۆچونه کانی بیرو له به که رکوک ب��ه ک��وردو ره وای م��اف��ی ئ��ه وه ی ، باشترنیه م��ال��ک��ی کاتی ل��ه ته نها داگ��ی��رب��ک��ات ه��ه رک��ه س��ێ��ک لێ مافه که ی ده ت��ون��رێ��ت وبێهێزیدا الوازب��ون بسنرێته وه ، کاتێک خاوه نی ده سه اڵتی ره هابێت ل��ه ل��وت��ک��ه ی ه��ێ��زداب��ێ��ت ن��ه ک ئ��ه وم��اف��ه ت لێت بێت هه شت ئه وه ی به ڵکو بۆناگه ڕێنێته وه له بین ئه وه چاوه ڕوانی ده بێت بۆیه ده سه نێت، که سانی ئێراق حکومه تی به هێزبونی دوای وه ک نوری مالکی و موقته دا سه در که کورد به هاوده ردی رابردوو هاوکارو دۆستی ئێستایان سلێمانی هه ولێرو ک��ه رک��وک ن��ه ک ده زان��ێ��ت

ودهۆکیشمان لێ وه رگرنه وه .

[email protected] Û

رێبوار زه رده شت


داخ��وازى رۆژه��ه اڵت��ی( و چ باشووری دێنن)چ ک��ردووه که له بارى سیخوڕى و هێنانى زانیاری رێگای کار ئه گه رنا بکه ن. له گه ڵدا هاوکارى هێزه و ئیتاعات ده گ��رێ��ت. ل��ه وان��ه کاسبى و ئه و ت��ه ن��ان��ه ت و به کاسبکاران ئاسایشییه کان یان ده ک��رێ��ن ده س��ت��ب��ه س��ه ر ک��ه قاچاخچییانه ی و ده گرێت داراییه کانیاندا به سه ر ده ست ده وڵ��ه ت هاوکارى ئه گه رى له که ده ک��ه ن بۆ پێشنیاریان ئه وان له گه ڵ ده وڵه ت و ئیشی سیخوڕى، دۆزه که یان نموونه بۆ پ��ێ��ده ده ن��ه وه . داراییه که یان و ده به ستن سه دیق ئه مین م��ه ح��ه م��ه د ن��اوی ب��ه گه نجێک ل��ه م ب��واره وه وه ه��ا ده دوێ��ت:" "کاتێک که سێک دادگا یا ئیتاعات له په روه نده یه کی)دۆزێکی( ئیتاعات هه بێت، ئاگاهی)زانیاری( پۆلیسى و هه وڵده دات تا ئه و که سه به خۆیه وه گرێدراو بکات. به رى به کرێگیراو نه که نه که سه ئ��ه و تا ئ��ه وان ناده ن. ئه گه ریش نه بێت به به کرێگیراوى ئه وان یان پێویسته پاره یه کى زۆر وه کو تاوان)سزا( بدات یان ماوه یه کى درێژ له زیندان بمێنیته وه . نمونه خودی من بوو. ئیتاعات به پاره منیان به خۆیانه وه گرێدا و کردمیان به کۆیله ی خۆیان. ئه وان ده یانه ویست له بکه ن. قڕێژ و کوشتن به ک��اری ناچار من منیان ده ویست ئه ندامه کانى په ژاک بکوژم. ئه وان بکه ن جێبه جێ من به خۆیان ک��ارى ده یانویست و له کۆتاییدا من بکوژن. ئه وان منیان گرت و دوو ساڵ زیندان و (20) ملیۆن تمه ن تاوانیان بۆم بڕییه وه )سزامیاندا(. کاتێک من پاڕامه وه و ووتم که پاره م نییه به منیان ووت که کارمان بۆ بکه تا ئازادت بکه ین. ئه وان ده یانه وێت کورد به ده ستى کورد بکوژن. جا چ یه کى وه ک من بکوژرێت یان په ژاک یان حزب و الیه نێکی تر؛ چونکه له هه ر ئیسامییه ". کۆماری قازانجى به بێت الێکه وه ئازادی ژیانی پارتی ئاڵته رناتیوی )باوکراوه ی

کوردستان(.ئ��ه م��ان��ه ن��م��ون��ه ی��ه ک��ه ل��ه و س��ی��اس��ه ت��ه ی ک��ه وا

کۆماری ئیسامی دژ به گه لی خۆی په یڕه وی ئه مڕۆ بابه ته که ئه م ب��ه اڵم الیه نیتری ده ک��ات، پێوه گاوه دار و ده سته هه رێمی کوردستانیشی مافییاییه کانى له شفرۆشى و مادده ی هۆشبه ر تا ئاستێکى به رچاو به رفراوان بوونه ته وه . سه رۆک و ئه ندامانى ئه م باندانه به چه شنێکى ته واو راشکاوانه و به ئازادى له ناو کۆمه ڵگا و به تایبه ت له ناو گه نجاندا نه ریتی دوور له بنه ما ئه خاقیه کان له ناو کۆمه ڵگادا باوده که نه وه و ئه ندامانى سه ره کى ئه م باندانه ، به شێوه یه کى سیسته ماتیک له گه ڵ ناوه نده ئاسایشییه کانى شه ڕى تایبه ت له پێوه ندى ب��ه ڕێ ده ک��ه ن.) دان و راپۆرتى خۆیان بۆ ئ��ه وان سه رۆکى له ئاسایشییه کان ناوه نده به ڕێوه به رانى زی��ن��دان��ه ک��ان ب��گ��ره ه��ه ت��ا ف��ه رم��ان��ده ک��ان��ى سوپا، هاتۆچووى ئاشکرایى به سیج)به و ئیتیاعات له شفرۆشی و قاچاخ بانده کانى سه رۆکى ماڵی ده که ن(. گوته ى یه کێک له ئه ندامه کانی باندى مه هاباد شاری له هۆشبه ره کان م��ادده قاچاخى سه رنج راکێشه . ئه م که سه ده ڵێت:" له رابردوودا، ک��ه ن��اڵ��ى ش��اراوه م��ان ب��ۆ پ��ێ��وه ن��دی ل��ه گ��ه ڵ هێزه ئیتیاعاتى و ئینتیزامییه کان هه بوو و به م بۆنه وه تا راده یه ک هه وڵمان ده دا به شاراوه یى کاره کانمان ب��ه ڕێ��وه ب��ب��ه ی��ن. ب��ه ش��ێ��وه ی��ه ک ک��ه ل��ه ئ��ه گ��ه ری " ده سته واژه ى له ئاسایشیه کان هێزه ئاماده بوونى هه وا هه ورییه " که ڵکمان وه رده گرت، به اڵم ئه مڕۆ ئیتر پێویستیمان به کارى شارواو نه ماوه و ئاسمان سافه و ئیتر هه ورێک له ئارادا نییه ! له م بواره دا، هێزه ئاسایشییه کان ئه و جه وان، ژن و کچانه ی که په یوه ندى سێکسى ناڕه وایان هه یه ، ده ستنیشان ده که ن و به گوشار خستنه سه ر و هه ڕه شه ى ریسوا کردن و له قاو دانیان، ئه وان له کارى باو کردنه وه ى بێ ئه خاقی و سیخوڕى به کار ده هێنن. له چوارچێوه ی شه ڕى تایبه ت له سنه ، مه ریوان، مه هاباد و ورمێ، ژنانێکى په روه رده کراو هه ن که ئه رکى تایبه تیان که کچانه یه و ژن ئه و له گه ڵ گرتن په یوه ندى په یوه ندى سێکسی ناڕه وایان هه یه و ئه رکى ئه وانه په یوه ندی گرتن و به رێکخستن کردنى ئه و کچ و ژنانه داوێن پیسانه یه له ناو بانده کانی له شفرۆشى و سیخوڕى دایه . ئه و ژنه په روه رده کراوانه که له پڕ ن��اوى ژێ��ر له کوردستاندا شوێنی هه ندێک له واتای "سه رۆک پاسگا " ده ناسرێن، پێوه ندی ئاشکرایان له گه ڵ ناوه نده سیخوڕى و ئاسایشیه کان هه یه . سروه موحه مه دى یه کێک له و سیخوڕانه یه رێگای به و پ��ه ژاک دژه ن��اوه ن��دى له الیه ن که و سیخوڕی راکێشى له شفرۆشیانه وه بانده ئ��ه و له و یه کێک رۆڵ��ى له ب��اس ک��راوه ، له شفرۆشى که وته ڕێ فاتمه ده ڵ��ێ��ت:" ئ��ه و ده ک��ات. باندانه که له مه یدان ئیستیقالى مه هاباد ژیان ده کات له گه ڵ فاتمه باندانه یه . له و یه کێک سه رۆکى ئه ندامى ته سلیمییه پێشمه رگه یه کی براکه ى که به ناوى کچى چ��وار فاتمه هه روه ها ئیتاعاتن. دڵ��س��ۆز، س��ه ب��ا، ک��وردس��ت��ان و چ��ن��وور هه یه که ئه وانیش ئه ندامى فه رمى ئیتاعاتن و هه مووشیان

له کارى له شفرۆشیدان. فاتمه و کچه کانی له گه ڵ رژێم هه ر جۆره ئاسایشیه کانی ناوه نده ئه ندامانى په یوه ندییه کیان هه یه . پیانیگێڕى له دژی بنه ماڵه ى خاوه ن که سایه تى و واڵتپارێز، بنه ماڵه ى شه هیدان ئه ندامى منداڵه کانیان که بنه مااڵنه یه ئ��ه و و په ژاکن. سازمانى تایبه ت به پارته کوردییه کان وه زاره ت��ی و پ��اس��داران زان��ی��ارى سوپاى پاراستنی هه وڵى ب��ه رف��راوان��دا به رنامه یه کى له ئیتاعات، به تایبه ت بنه مااڵنه ئه م ئه ندامانى راکێشکردنى جه وانانى ئه وان بۆ مادده هۆشبه ره کان، له شفرۆشى و کاری دژه ئه خاقى و دواتریش به کار هێنانیان له بوارى خیانه ت و سیخوڕى ده دات که له م بواره دا له به رنامه ێکی ته له فزیۆنی سروه موحه مه دى به پێی دانپێنانه کانى خۆی، له الیه ن ئیتاعاتی مه هاباده وه راکێشى کارى له شفرۆشى و باوکردنه وه ى مادده هۆشبه ره کان ده کرێت و دواتریش بۆجاسووسى دژ

به په ژاک به کار ده هێنرێت.

و گه نجان له خشته بردنی بۆ تر رێگایه کی دین کۆمه ڵگه ی کوردستان:

هه ستیارى ئیسامی ک��ۆم��اری ت��ر الی��ک��ی ل��ه ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى ک��وردس��ت��ان س��ه ب��اره ت ب��ه ئایینی بۆ به رفراوانیان به رنامه یه کی و پێکردووه هه ست به کارهێنانى دین وه کوو ئامرازێک به مه به ستى ئازادیخوازى بزووتنه وه ى له گه ڵ بوونه وه رووب��ه ڕوو نوێی کوردستان له ده ستدایه . به هۆى ئه وه ی که به شێکى گه وره له کۆمه ڵگاى کوردستان په یڕه وى له گه ڵ ئایینیان هاوبه شی و سوننه یه ئایینى باوکردنه وه ى به ده ستی کردووه رژێم نییه رژێم له کوردستاندا. له ت��ون��دڕه و سیاسی ئیسامى سااڵنى دواییدا گروپه ئیسامییه توندڕه وه کان، به کوردستان له سیسته ماتیک به رنامه یه کى پێی په ره یان پێده درێت. ئه م گرووپانه که له پشتیوانى ماددى به هێز به هره مه ندن ئه و هێزانه وه کو دوژمن ئامانج که کۆمارى ده یانکه نه و ده ک��ه ن پێناسه ئیسامی له دژى ئه وان شه ڕى راگه یاندووه . ئه و هێزانه ى که ئامانجى سه ره کى هێرشی ئیسامییه و کوردستان گه لى بزووتنه وه ی توندڕه وه کانن، هه روه ها و پ��ه ژاک تایبه ت به سیاسه کان پارته ده وڵه ته هاوپه یمانه کان به تایبه ت ئه مریکا له ئێراق و ئه فغانستانه . ئه م گرووپانه به که ڵک وه رگرتن له ئیمکاناتى به رفراوانی ماددی، هه وڵى راکێشان نموونه بۆ ده ده ن. ک��ورد پ��ه ره وه رده ی جه وانانى و هه رێمى جه وانانی له زۆر ژماره یه کى هه بوونى جوانڕۆ، سه قز و پیرانشار ئاماژه ێکه بۆ ئه م راستیه .به م بۆنه وه پله دارێکی هێزه کانی ئینتزامی ئێران که ماوه ی زیاتر له (20) ساڵه له چوار گۆشه ی ئێران ئیشی کردووه خۆی به ناوی )م _ خ( ده ناسێنێت ب��اره وه ده لێت:"ده بێت له سه ره تادا ئاماژه به و له و ئیسامی کۆماری سنوری کیلۆمه تر )936(ئێران و واڵتی ئه فغانستان بکه ین که یه کێک له سه ره کی ترین واڵته کانی وه به رهه مهێنانی مادده هۆشبه ره کانه وه و زۆرینه ی ئه و مادده هۆشبه رانه

زۆرینه ی ئه و مادده هۆشبه رانه له خاکی کۆماری ئیسالمییه وه بۆ

واڵتانی رۆژهه اڵتی ناوین و ئه وروپا هه نارده ده کرێت

“

“


واڵت��ان��ی ب��ۆ ئیسامییه وه ک��ۆم��اری خ��اک��ی ل��ه رۆژهه اڵتی ناوین و ئه وروپا هه نارده ده کرێت. ئه گه ر بمانه وێ له سه ر راستیه کان بدوێن ده بێت ئه مه له بیر بازرگانی و له شه ڕی دژه باوکردن نه که ین که ئه و مادده یه ئێران بۆته قوربانی گه وره ی رێکخراوه مافیایی نێوده وڵه تیه کان و به هه زاران که س له الیه نی سه ربازی و مه ده نی بوونه ته قوربانی ئه م دیارده یه ، چ وه ک هێزی ئاسایش و چ وه ک خه ڵکی مه ده نی، به اڵم ده بێت بزانین به ره نگاری له هه مبه ر ئه م دیارده یه پ��ه روه رده و پێویستی به تێگه یشتنی هه مه الیانه و داخه وه به که ئابورییه و کۆمه اڵیه تی یه کسانی الیه نی به تایبه ت و الوازه زۆر بابه ته دا له م ئێران

ئابوری و کێشه ی ئیش و کار. ئه م واڵته به هه بوونی رێژه ێکی زۆر له چینی گه نج رووبه ڕووی قه یران بوه ته وه و ئه مه بۆته هۆکارێک بۆ پێوه گان و بازرگانی کردن به م ماددانه وه که وا له به اڵم تێدایه ، زۆری قازانجی له الیه نی ماددی الیه نی کۆمه الیه تی و وه کو دژه که لتورێک له ناو چین و تۆێژه جیاجیاکانی کۆمه ڵگادا باو بوه ته وه و ئه مڕۆ هه موو شوێنێک ته نانه ت خویندنگاکان تا ئاستی ناوه ندی دابه زیوه و له ئاستی زانکۆدا به رچاوه و باوبوه ته وه مندااڵنیشدا ژنان، ناو له ته نانه ت و لێره ش به مه وه قه تیس نه ماوه و زیندانه کان و هێزی پۆلیس که من بۆ خۆم به سااڵنه تێدا خه بات ده که م به جاران بینیومه و ته نانه ت له شوێنی ده وامدا له که شێکی نهێنی له ناو ئه م هێزه جێگای بوه ته وه و ته نانه ت جارجاریش ئاسایی بۆته وه به کاریان هێناوه . دوای��ی ه��ه ر ئ��ه م پۆلیسه یه ک��ه وا بۆ خ��ۆی ده بێت به ره نگاری ئه و که س و الیه نه ی که بازرگانی به م

مادده یه وه ده که ن".سه ر تابناکی سایتی زانیاریه کانی گوێره ی به کۆنه پاسداره کانی له که ره زای��ی موحسنی به ک��ۆم��اری ئ��ی��س��ام��ی��ی��ه و ل��ه م��ه ج��م��ه ع��ی پاراستنی ب��ااڵی به رژه وندیه کانی)ئه نجوومه نی به رژه وه ندییه کانی نیزامی( ئێرانایه ده ڵێت:" حدودی (25%) هێزی کاری ئه و واڵته واته ته مه نی (18) ساڵ بۆ ژوره وه بێ ئیشن و ئه م رێژه یه له جێگاێک

وه ک پارێزگا کوردییه کان گه لێک زیاتره . به م بۆنه وه له قه یرانێکی ئاوه ها کۆماری ئیسامی ئێران جگه له وه ی مه ترسیه ماددی و مه عنویانه که به سه ر تاک و کۆمه ڵگادا ده هێنێت، له م نێوانه دا ب��ارودۆخ��ه ل��ه م وه رگ��رت��ن ب��ه که ڵک که سانێک قازانجێکی م��اددی زۆر ده ک��ه ن و بۆ ئه مه ش به خۆ رێکخستن کردن له سنووره کانی ئه فغانستان له رۆژهه اڵتی ئێران تاکو رۆژئاوا و باکوور و باشووری ئێران ده گرێته وه هیچ ئاسته نگێکی جددی به خۆیه وه نابینن و جێگا نامێنیت که تێدا ئیش نه که ن و هه ر به ئاماژه نیوز" سنی ماڵپه ری په یوه ندییه دا" له م نامه یه کی چاالکێکی سیاسی به ناوی ئه رژه نگی داوودی له زیندانی ره جائی شاری تاران ده کات که چۆن باس له باندێکی مافیایی له زینداندا ده کات و چۆن له وێدا پاره ێکی زۆر له رێگای فرۆشتنی ماده هۆشبه ره کانه وه به ده ستدێنن و وا باس ده کات که

له م زیندانه دا زیاتر له (5000) که س ده ستبه سه رن و زیاتر له (4500) که سیان توشی مادده هۆشبه ره کان ئه و رۆژان��ه نه فریان هه ری که م بوون و (1500) مادده به کار دێنن و هه ر)3( که س)1(غرام مادده هۆشبه ریان له رۆژێکدا پێویسته و ده یکڕن و ئه و باوده کرێته وه شار ره جایی زیندانی له که مادده له هۆشبه ره م��اده )به هێزترین ک��راک��ه م��ادده ی توشبونی یه کجار خواردنی ئاستی عاله مدا که جگه ره وه ک ده یخۆن: جۆر سێ به هه تاهه تایه . و دوک��ه ڵ، ده رزی له ده م��اره وه ، له رێگای لوت و بۆن کردن( که له ده ره وه ی زیندان )1( غرامی به (8) دۆالر ده فرۆشیت و له ناوه وه ی زیندان به )60( دۆالره و ئه مه له رۆژێکدا ده بێته )30000( دۆالر و ساڵێکدا ده بێته )10950000( دۆالر...؟ ناوبراو چاوپێکه وتنی رۆژان��ی له که به وه ده کات ئاماژه بنه ماڵه ی زیندانیه کاندا به سه ختی پێیاندا ده گه رن تا وه کو شتێک نه به نه ناوه وه که ئه وه ش ده توانێت ماده هۆشبه ره کان بێت و ئه مه له شێوه دا شتێکی جوانه ، به اڵم له راستیدا ئه و که سه ی توشی کراک یان ماده هۆشبه ره کان بووه بێ به رچاوگرتنی بواری پزیشکی ژیانی بێ مادده هۆشبه ر ناکرێت و به م دابین پێداویستیه ئه و زیندان ناو مافیای بۆنه وه

ده که ن!.له الیکی تره وه کۆماری ئیسامی ئێران به جێگه ی ل��ه ته شه نه ی ب��ه رگ��ری ک��ردن چ��اره س��ه رک��ردن و به دی��ارده ی��ه و چ��اره س��ه رک��ردن��ی ده ستی داوه ئ��ه م که س)به ه��ه زاران ئیعدامکردنی یان زیندانیکردن )650( به ریتانیا ئێرانیه کانی "ماڵپه ری گوێره ی هه ر و دراون سێداره له )2010( ساڵی له که س له ئه مساڵدا به گوته ی عه باسی جه عفه ری به رپرسی ک��ه س )350( ت��اران م��ه ح��ک��ه م��ه ی)دادگ��ای( چاوه ڕوانی حوکمی سێداره ن و خه تاکه یان ده گه ڕێته وه

بۆ بازرگانی کردن به ماده هۆشبه ره کانه وه .تێکچونی ب��ه ئاماژه یه که ک��را ب��اس ک��ه ئ��ه وه ی له م رۆژان��ه ی له کۆماری ئیسامی و کۆمه ڵگا دواییدا دۆزینه وه ی بڕێکی زۆر له مادده هۆشبه ره کان له ناو قورئانی پیرۆزدا ئاستی ناله باری کۆمه ڵگای واڵته ئه و خه ڵکانی سه ر به سه پێندارو نه خۆشی

ده سه لمێنێت.له الێکیتر کۆمه ڵگا به هه موو جۆرێک بێ رۆڵ کراوه و به هه موو جۆرێک رێگه ی لێده گیردرێت تاکو رێکخراوه مه ده نییه کان و کۆمه ڵگا بۆ خۆی له ئاستی خۆ به ڕێوه بردندا و چاره سه ری کێشه کانی به و ک��ار س��ه ر هاتنه پ��اش به تایبه تیش نه کات. دوای سه رۆکوماری ئه حمه دی نه ژاد ته نانه ت جیا مرۆڤ مافی و مه ده نی چاالکانی گرتنی له ده وڵه ت که مه ده نیه کان رێکخراوه ناوی ته نانه ت ده ستی تێدا نییه گۆڕی و کردوویه به رێکخراوی مه ده نی ده وڵه ت میحوه ر و به م جۆره به سه پاندنی هێزی به سیج و سوپا ئه وانه شی خستوه ته ژێرده ستی

خۆیه وه .له به شێکی تر له قسه کانی )م _ خ( ئاماژه به و ئه وه ده کات و ده لێت:" به رپرسه سه ربازیه کانی کۆماری

ئیسامی له سوپای پاسداران و هێزی ئینتیزامی به رێکه وتن یان به زۆر دان به گروپه مافیاییه کاندا هۆشبه ره کان ماده هاورده کردنی رێگه ی و ده نێن کراوه ده هێلن که ده توانین ئاماژه به بارێکی مادده له سه ر ب��ه رواری )2011/5/26( له هۆشبه ره کان رێگای شاره کانی کرمان و به م بکه ین له باشوری رۆژهه اڵتی ئێران که به سه دان کیلۆمه تر له سنووری ئه فغانستانه وه جێگای پرسه که به و هه موو ئاسایش

و هێزی به رنگارییه وه چۆن گه یشتوه ته ئه وێ...؟"بۆیه ئه م وه زعه ی که له بواری سیاسی و کۆمه اڵیه تی و ئابووریه وه و له ژێر په رده ی سیاسیدا په یره وکراو له و به هانه ی به له سنوره کانه وه واڵته دا هێدی هێدی په یوه ندی ئابوری و دیبلۆماسی له گه ڵ هه رێمی کوردستاندا بێ له به ر چاوگرتنی ئه م راستیانه ی کۆماری ئیسامی و بێ له به ر چاوگرتنی رێگا و شوێنی پێویست وه کو هۆشیارکردنی خه ڵک له م راستیانه و زیندووکردنه وه ی دابونه ریته خۆرسکه کانی کۆمه ڵگای ک��ورده واری وه کو پێویستێکی به په له ده بینرێت، ئه گینا هه رێمی کوردستانیش هه ر ئاوه ها به ره و عاقارێکی خراپ له الیه ن کۆمه الیه تیه وه ده بات و له م رۆژانه ی دوایدا ئه و کاره ساته کۆمه الیه تیانه

که روو ده دات جێگای بیر کردنه وه یه !.

به هۆى ئه وه ی که به شێکى گه وره له کۆمه ڵگاى

کوردستان په یڕه وى ئایینى سوننه یه و هاوبه شی

ئایینیان له گه ڵ رژێم نییه رژێم ده ستی کردووه به باڵوکردنه وه ى ئیسالمى سیاسی

توندڕه و له کوردستاندا

“

“

[email protected] | 2011/10/20 | 11 ژنان~ | ژماره

له‌ڕاستیـــــدا‌ئه‌شق‌خـــــۆی‌لـــــه‌‌خـــــۆیدا‌بــــــه‌واتای‌مـــــه‌زنتـــــرین‌ئێش‌و‌ئازار‌دێـــــتئــــــه‌گــــــه‌ر‌ژنــــــان‌به‌هـــێـــــــز‌نه‌بن‌ژیـــان‌رزگار‌نابێت

له راستیدا ئه وه ی له پێش )2000( ساڵیشدا هه بووه ، ئێستا ئ��ه وه ش ن��ه م��اوه و ل��ه ده س��ت چ��ووه ، ئ��ه وه ی و ئێستا ماوه ته وه شێوازێکی ژیانی مێرووستانی

گرگنیه .ئێستا من به وه ناڵێم ژیان. رێزم له به رامبه ر ژیاندا هه یه . خۆی له خۆیدا یه کێ له و تایبه تمه ندییانه ی ک��ه ده س��ت��ب��ه رداری ن��ه ب��ووی��ن، ت��ای��ب��ه ت��م��ه ن��دی رێزگرتنمانه له ژیان. من ده توانم ته نیا ئه مه بکه م. بکرێت. داوا لێ زی��ات��رم له مه ناکات پێویست ده نوێنن. م��ه زن فیداکاری کچه کان به ڕاستی گرێدانی وا نیشان ده ده ن که باوه ڕ ناکرێت. هه روه ها سه رهه ڵده ده ن. له کچانه وه فیداکاری مه زنترین به شێوه یه کی سه رسوڕهێنه ر سه لماندیان که چۆن ئه م س��ه ره ڕای ده سوتێنن! ئێمه دا له پێناو خۆیان هه موو شتانه ش دیسان به ش ناکات و به س نییه ، په یوه ستبو ونتان به منه وه ، منیش ده خاته نێو زۆری ئه وه ی بکه م؟ چی ده ب��ێ لێره دا زه حمه تیه وه . و به شێوازێکی ک��ه ، ئ��ه وه ی��ه بیکه م له توانامدایه ئه وه یه ژن به هێزکردنی بکه م. به هێز ژن زیاتر که له الیه ک چه ک بده یته ده ستی و له الیه ک رێکخراوی له الیه ک دابمه زرێنی، بۆ سوپای تایبه ت و ئایدیۆلۆژیای بۆ پێشبخه یت و ته واوی ده ڵێم هێشتاش بگره و نییه به س دیسان ئه مانه که پێویسته الیه نی که موکوڕی و فیسیۆلۆژیان پێشبخه ین. ئه مه ش به س نییه ، دیسان ده ڵێم، ده بێ پیاو چۆن بێ و چۆن پێشبخرێت؟ ئه مه ش به واتای رووبه ڕوومان که دێت به اڵ و کۆسپ دووه مین

ده بێته وه .شه ڕ ب��ه وات��ای ئ��ه م��ان��ه ش ک��ه نه ویسته به ڵگه باسی که ئه شقه ی ئه و رووداوی ئه مه یه دێ��ن. مرۆڤی کورد ناتوانرێت له مه ده که م. جگه لێوه بخوڵقێنرێ. کورد به شێوه یه کی جیاوازتر، النه وازه ؛ چونکه ئ��ه وه ی ک��ه ئ��اغ��ا �� ب��ه گ��ه ، ن��ۆک��ه رن. ئ��ه وان��ه ش��ی که وه ک��و ده بینن م��اش��ه ی ده س��ت��ن، له پێناوی شتێک هه موو باشن، بیرۆکراتێکی "5"فلسدا ده فرۆشن. ئه وانه ی که ده مێنن، مرۆڤی ئه وه نده ته نیا هه ر مانانیش له ئێمه ئێمه ن. وه کو

ل��ه م رۆژان��ه دا بینرا ده ک��رێ. وه ک چ��اوه ڕوان له ئه سته مبوڵ ژنان ده ستیان به ڕێپێوان کرد، به اڵم له الیه ن پۆلیسه وه باوه یان پێکرا، چونکه پۆلیس دوژمنی خۆی باش ده ناسێت و ئه و هێرشانه شی گرنگی مانایه کی پێویسته سه ریان کرایه که بۆنی که ژنانه ی ئه و پۆلیس چونکه بده ینێ؛ هه وڵیاندا بۆیه ده ناسی. باش لێدێت، ئازادییان پ��ه رت��ه وازه ی��ان ب��ک��ه ن. ئێمه ش ب��اش ده زان��ی��ن که هێرش ده که نه سه ر بوێرییان. به اڵم ئه وانه له الی ئه شکه نجه ئێمه بۆ نین. ئه وتۆ شتێکی ئێمه ناکات. کاریگه ری و نییه ئ��ه وت��ۆی رۆڵێکی ب��ه وات��ای له خۆیدا ئه شقیش خ��ودی له ڕاستیدا ئه گه ر چی به اڵم دێت، ئ��ازار و ئێش مه زنترین ئه مه بۆ ئێمه زۆر زه حمه ت بێت، به اڵم دۆزینه وه ی زۆر رۆژه ئ��ه م به بۆنه ی پێویستییه که . ئه شق به نرخه ی خه اڵته ئه و مارس(، به نرخه وه )هه شتی که بیکه مه دیاری بۆ ئه و ژنانه ی که هه میشه له نێو ئێش و ئازاردا ده تلێته وه و ده خنکێن، هیوای ژیانێکی مه زنه ، بۆ ئه وه ی هێزی ئه و ئازادییه ی که له مێژوودا ونیان کردوه به ده ستبهێنن، ده رگای ژیانێک ده که مه وه . بۆ به ده ستهێنانی ئه مه ش هیچ پێویست ناکات په له بکرێت. ئێوه هه روه کو چۆن ژیانی خۆتان ده به خشن و مردن ده خه نه به رچاوی خۆتان، ئاوه هاش پێویست ده کات هێزی به رخۆدان فه راهه م ئازادی که ژیانێکدا به رهه می له پێناو له هێزی باس ئێمه کاتێک بده ن. نیشان ده کات رۆژێ��ک هه موو ناڵێم من ده ک��ه ی��ن، ب��ه رخ��ۆدان ئه وه ی به ڵکو پیاودا، له گه ڵ شه ڕ نێو بکه ونه تایبه تی خۆی هه یه . زمانی ده یڵێم، زمانی من هونه ر، زمانی رێکخستن، زمانی سه رنجراکێشان هه یه ، بۆ رێکخستنی گه نده ڵییه کانیش زمانێک ژنێتی و ژن جوانی ئافراندنی زمانی هه یه . خۆی روویه که وه له هه موو ژنێک ئه گه ر هه یه ، ب��اوه ڕ ئ��ه وا بێت، به پیان و ج��وان و رێکبخات سه ر بخاته پیاوێک هه موو ده توانێ که ده که م ئه مه ش به دڵنیاییه وه بیگۆڕێ. و راس��ت هێڵی چه کێکی هه ره مه زنه و ئێمه ده خوازین تێکڕای پێشبخه ین. )YAJK(دا له چوارچێوه ی ئه مانه ئێستا هێزی )YAJK( خۆی له )250( ئه ندام له سه ره تادا پێویسته هه ربۆیه ده دات، به گشتی پیاوانی نێو )PKK( به تایبه تی و ته واوی پیاوانی کۆمه ڵگاش به گشتی بخه نه سه ر رێگای راست و بیانگۆڕن. من زۆر باوه ڕ به مکاره ده که م، من زۆر باوه ڕیم به ژن هه یه ، هه ر بۆیه ئه مانه پێش ده خه م. ئه مڕۆ ژنانی گه ریا له چیا سه رکه شه کاندان، ئه و

له سه ر خۆشده وێن زۆرمان که گه ریایانه ی ژنه چیان و گه لێک له وانه ش وه کو "زیان"ه کان به ره و ئێمه ن، ئ��ه وان ژنانی ب��وون چ��وون. پیری شه هید له گه ڵ ئێمه و قاره مانن ژنانی به ڕاستی به اڵم ژناندا ژیان به سه ر ده به ین. له گه ڵ که سێکی دیکه

ناژین. ئێمه پیاوی ئه و ژنانه ین.ب��ه ڕاش��ک��اوی زۆر رۆژه وه ئ��ه م ب��ه ب��ۆن��ه ی ل��ه دی��اری��ک��ردن��ی ئ��ه م��ه ، هه ست ب��ه غ��رور ده ک��ه م، بوون به ڵکو نا، به پیاوى ژنێک بوون به ڕاستی

به پیاوی ژنانی وه ها غرورم پێ ده به خشێ .ده ک��ه ن. په سندمان به مجۆره دایکانمان و ژن��ان ئه مه بۆ ئێمه زۆر سه ربه رزی و به هاداره . خۆزگه به مجۆره ئێمه وه ک��و دیکه ش پیاوی گه لێک بوونایه . ئه گه ر به م شێوه یه بوونایه ، ئه وا به ڕاستی ده ب��ووه موڵکی ژی��ان ت��ه واوی یاخود رۆژه ئ��ه م هه یه . به مه پێویستیمان تادوایی هه ربۆیه ژنان، ده ک��ه م دای��ک��ان به دڵی ده رک من ل��ه ب��ه رئ��ه وه ی و ده زان��م چی ده خ��وازن. ده زان��م ئومێد و ئه شق و ئه وه ی له به ر ده وێ. و چییان کچه کانمان چین من ده رک به و راستییانه ده که م، توانیومه بگه م

به م ئاسته ی ئێستام. کاتێ باس له "جواڵنه وه ی دڵێکی مه زن" ده که ین، به دڵنیاییه وه پێویست ده کات ئه م راستیانه ببینین. ده بێ پیاوه کانمان تاڕاده یه ک له مه تێبگه ن. واته کاتێک هه ندێ هێز و ده سه اڵتی که وته ده ست، ،" الوازه ژن " گوایه که ئ��ه وه ی به بانگێشه ی نابێ هه ست و سۆز و ته نانه ت جه سته ی جوانیان، بشێوێنن و خراپی بکه ن. پێویسته هه ندێک واتا ببه خشینه ئه م راستییه و بگره ده بێ پێشیان بخه ین و به بچو وکیان دانه نێین. راست نییه بڵێین:"له سه دا لێ بخوازێت دڵم که ی منه ، موڵکی ژن سه د ده ده م و سوکایه تی پێده که م و قسه ی ناشیرینی پێ بڵێم " کاری هه ره باش که ده بێت جێبه جێی بکه ین، داخوا که ئه وه یه بێت، خۆشت ژنه که ی ئه گه ر هه میشه ده ده یت. من پێشخستنی هه وڵی چه نده ئاماژه به م راستینه یه ده که م که :" کاری من ئه وه ئه وه ی به ڵکو ببن، زێ��ده ناوماڵ ژنی که نییه ژنی پێشخستنی ده که م، کۆشش له پێناویدا من ئازاده ". له ڕاستیدا پێشخستنی ژنی ئازاد له الی من وه کو " په رستن" وایه . هه ندێک که س ره خنه وایه الم ب��ه اڵم ده گ��رن، "موحه مه د" له حه زره تی ورده کاری و هه ستیاریه کی یه کجار مه زن له الی حه زره تی موحه مه د هه یه . وه کو ده زانرێت حه زره تی موحه مه د ژنی زۆر هێناوه که )13( که نیزه شی نزیک مه سه له یه ل��ه م ته نگ ناکرێت ه��ه ب��ووه .

عه بدوڵاڵ ئۆجه الن

43 ~ | [email protected] | 2011/10/20 | 11 ژماره ژنان

له‌ڕاستیـــــدا‌ئه‌شق‌خـــــۆی‌لـــــه‌‌خـــــۆیدا‌بــــــه‌واتای‌مـــــه‌زنتـــــرین‌ئێش‌و‌ئازار‌دێـــــتئــــــه‌گــــــه‌ر‌ژنــــــان‌به‌هـــێـــــــز‌نه‌بن‌ژیـــان‌رزگار‌نابێت

ببینه وه . حه زره تی موحه مه د له الیه ن حه زکردنی بۆ ژن، که له و سه رده مه دا به چاوی بچوک بینین و به منداڵی ده کرا و کچ به سوکایه تی سه یری ژن زینده به چاڵ ده کرا �� زۆر پێشکه وتوو بوو. ره نگه ئه وه ش سه ره ڕای هه بووبێت، سیاسیشی ئامانجی ئاشکرایه که به ها و نرخی زۆر ده به خشیه ژنه کانی خۆی. هه ربۆیه ده خوازم ئاماژه به وه بکه م که ئه و تاوانانه ی که ده خرێته پاڵ حه زره تی " موحه مه د" ده رهه ق به نزیکبوونی بۆ ژن، من له جێگای خۆیان

نابینم و به ڕاستیشیان له قه ڵه م ناده م".له قۆناخه کانی دواتردا مه سه له ی" حه ره م" پێشخران. عوسمانیه کانیش و ئه مه ویه کان عه باسیه کان، به شێوه یه کی زۆر قڕێژ و گاو دیارده ی "حه ره میان" کچه کانمان، ته واوی ئێمه دا له الی دامه زراندوه . واته مه زنن. زۆر جه نگاوه ری ده شبینرێت، وه کو لێبده ن. ده ستیان پیاو که ناکه م په سند هه رگیز واته ئه و کچانه ئه وانه ن که زۆرداری و چه په ڵی و ئه وانه ی خولیای ئازادبوونیان نییه ، په سند ناکه ن.

ئه مه یه راستینه ی ره وشته له نێو )PKK(دا. ئه م راستیه به ره و کوێمان ده بات؟

به دڵنیاییه وه ئه م راستینه یه ئێمه به ره و ژیانێکی نوێ نوێی خێزان به ره و ده زگایه کی ئێمه ئه مه ده بات. ده بات که پشت ئه ستووره به ئازادی و یه کسانی، ده مانبات به ره و شێوازی په یوه ندیه کی نوێ و به ره و چه مکی جیهانێکی هاوبه ش. من ته نیا ناڵێم ئه مه به ڵکو ده ب��ات، خێزانمان نوێی ده زگایه کی ب��ه ره و به ره و پێکهاته یه کی نوێی کۆمه اڵیه تیمان ده بات.

هه ربۆیه ئه مه زۆر پێویسته و پرۆژه ی ژیانه .ئه گه ر ژنان به هێز نه بن ژیان رزگار نابێت

به بۆنه ی ئه م رۆژه وه ، ئێمه ناڵێین:" ئازارمان کێشا، چاوه کان نه خێر کرد." پیرۆز له ژنان ئه مڕۆشمان به زه قی ده که ینه وه و هه ر ته نیا قسه کردنیش به س پ��رۆژه ی بۆ ناکات. ئه مه ئه م رۆژه ی��ه که ده بێ دابڕێژین و یۆتۆپیای ژیانمان پێشبخه ین و ئه شقمان په ره پێبده ین، به اڵم بۆ ئه وه ی جارێکی دی له بیر نه کرێت، ده بێ به شێوه یه کی راسته قینه هه ڵوه سته ی ت��اڕاده ی��ه ک کچه کانمان ئێستا بکرێت. له سه ر ت��اڕاده ی��ه ک ئێمه ش له خۆیدا خ��ۆی به مجۆره ن. له سه ر ئه م بنه مایه ده ژین. هه ر پیاوێک به جۆرێک لێره دا ده ژی، منیش تاڕاده یه ک به مجۆره ده ژیم. پیاو قسه له سه ر ئه مه ده کات و ده ڵێت:" با ژنێکم ئه و مه گه ر بێت، من هی )%100( که هه بێت "منیش ب��ه س��ه رب��ه رم له گه ڵیا ژی��ان بتوانم کاته ناتوانم نه بێت ئ��ازادم ژنی سوپای ئه گه ر ده ڵێم:" مه زنه . ئه شقێکی و خولیا ئه مه بێگومان بژیم".

قاره مان، به هێز، ژن��ی تێدا که سوپایه ک وات��ه و شه ڕ ئیراده و زم��ان خ��اوه ن و ج��وان رێکخراو، له نێو مه گه ر قاره مانێتی من مه زه نده ی به بێت. نزیکبوونێک بخوڵقێ. به مجۆره نزیکبوونێکی موڵکی بێت، من هی )%100( ژن با " وه ک من بێت و لێده ده م و سوکایه تی پێبکه م و جوێنی ئه خاقیه کی مه زنه بێ له خۆیدا بده م" خۆی پێ ناهه قیه . مه زنترین مرۆڤیشه وه مافی له ڕووی و بۆچی تا ئه و راده ی��ه هی تۆ ده بێت و بۆچی تۆ نابیت به هی ئه و؟ بۆچی )100%( ئه و هی تۆیه ، ئه و؟ به هی نابیت تۆ چییه له سه دایه ک ب��ه اڵم ل��ه ڕووی تێکشکاندووه ئیراده یت بڕیوه ، زمانیت زۆرداری��ه ک لێره دا گ��رێ��دراوه . به تۆوه ئابووریه وه

هه یه و دیکتاتۆریه تێکی ملهوڕانه له ئارادایه .زۆر پیاوانه ی ئ��ه و بکه م؟ پیاوانه ل��ه م چی من سته مکار و نایه کسان بێ رێز و حورمه تن. پێم وایه ئه گه ر ئه م شته له ژنه کانمان بخوازین، نزیکبوونێکی ئه م ل��ه س��ه ر بین رشتیش پێویسته ده ب��ێ��ت. ب��اش هه ڵوێسته . بێگومان ناکرێت به شێوه یه کی دیکه ژن

به هێز بکرێت.هه ربۆیه ئه گه ر ژنان به هێز نه بن، ژیان رزگار نابێت. هه میشه باس له مه ده کرێ" من خاوه نی ئه مجۆره هه ست و سۆزه م" به ڵێ ئه مه پێویست ده کات، به اڵم به چ و له به رامبه ر کێ ن��ازان��رێ ب��ه والوه له مه هه ست و سۆزێک و له گه ڵ کێ دابه شی بکات، ئێوه توانای پێشبینی کردنتان نییه ، ته نانه ت منیش پیاوێتیمان راستینه ی له باس به ئاشکرا پێویسته ده کرێ . مه زنده که نین به وجۆره پیاوان بکه ین، گفتوگۆکردن ئه مه بۆ ده بێت؟ به چییه وه ئه مه پێویسته ، پێویستیش ده کات به زمانی خۆتان بدوێن خۆتان ئایدیۆلۆژیای و بکه ن به هێز ئیراده تان و ئایدیۆلۆژیای ئێوه یه . مافی ئه مه بنێن. بونیاد ژن له کۆمۆنه ی سه ره تایدا بااڵده ست و به هێز بوو. پێویسته ده به ستێت. به رهه م به پشت له ڕاستیدا ئێستاش تاقی بکرێته وه . هه ندێک ده ڵێن:" ئه گه ر نه خێر، ده ب��ێ��ت" مه ترسیدار زۆر ببێت به هێز ژن به ڵکو نه ترسێت، به هێز له ژنی م��رۆڤ پێویسته وایه پێمان ئێمه ش بترسێت. الواز له ژنی ده بێت له سه ره وه هه روه کو له ئارادایه . نه خۆش ژنی که باسمان کرد که ژنانی نه فام و الواز، مه ترسیداترین ده بێ ئه مڕۆماندا له ڕۆژگاری به داخه وه و ژنانن بکرێت. دژوار شه ڕی به مجۆره ژنی له به رامبه ر ژن��ان ب��ه ش��ێ��وه ی��ه ک��ی ب��اب��ه ت��ی��ی��ان��ه ن��وێ��ن��ه رای��ه ت��ی سیسته می دوژمن ده که ن. بێگومان ئه گه ر وشیار

تێنه کۆشن، و رێکنه خه ن خۆیان و نه بنه وه

له پێناو ژیانێکی هاوبه ش که پشت ئه ستور بێت به ئازادی رێکخستن پێویست ده کات. مرۆڤی بێ رێکخستن هیچ نییه . یه که م رێکخستن له ژنه وه ده ستی

پێکردو وه . هه ربۆیه پێویسته ئه و هێزه ی که وا رێکخستن به بنه ما بگرێت،

هێزی ژنه . له وانه یه پیاو بێ رێکخستن بێت، یاخود له خۆیدا رێکخستنی پیاوان

زۆرن، بۆیه پێویسته ژنان رێکخراوێکی تایبه ت به خۆیان

دابمه زرێنن

“

“

Û

[email protected] | 2011/10/20 | 11 ژنان~ | ژماره

ئه م به بۆنه ی مه ترسی. گه وره ترین ده بێته ئه مه پێویستیان ژنان ت��ه واوی که بڵێم ده توانم رۆژه وه تێکۆشانێکی و ک��راو دی��اری ب��ه ئ��ی��راده ی��ه ک��ی له دوژمن ئه مه ش به پێچه وانه ی هه یه . هه ڵبژارده من که ئه مه شه هه رله به ر ده ب��ن. مه ترسیدارتر هه ڵوه سته فه لسه فی �� ئایدیۆلۆژی به شێوازێکی

له سه ر کێشه ی ژن ده که م.باشه ئه گه ر ئه م ئایدیۆلۆژیایه پێک بێت، چۆن

ده بێت؟یان ئه گه ر بێت، ئه گه ر کوردستان جێگه ی باس بڵێن له سه ر ئه م خاکه دا ژیان چه نده خۆش و جوانه ، بێ ژن ئایدیۆلۆژیای شتێک هه موو پێش ئه وا به کێانی ده ستپێکردنی ته نانه ت نابێت. خاک گرێدراوه زۆر تاڕاده یه کی به رهه مهێنان و زه وی یه که می پره نسیپی واته ژن��ه وه . که هونه ری به ئه و له سه ر به سه ربردنه ژیان ژن، ئایدیۆلۆژیای خاکه ی که تێیدا له دایکبووه ، واته واڵتپارێزییه . ژیاندا له نێو ژن ئه گه ر دووه میش، تایبه تمه ندی جێگه بگرێت، ئه وه ته نیا به قسه کردن نابێت، به ڵکو پێویسته به هزری ئازاد، به ئیراده ی ئازاده وه خۆی

ته ڤلی ژیان بکات.ئ��ه وا پێکبهێنرێت، ئ��ای��دی��ۆل��ۆژی��ا ئ��ه م ئ��ه گ��ه ر وه کو هه ر ژن��ان، به رجه سته ی ه��ه ره گوزارشتی ده گه ن شێوه یه ش به م هه ر بژین، ده یانه وێت چۆن به ئاستی بڕیاردان. ئه و کاته باوه ڕی به بیر و بڕوای ده هێنن و رێز له ئیراده ی ده گرن. ئه مه یه کێک له و پره نسیپانه یه که ناتوانرێت ده ستبه رداری لێبکرێت. بنه مایه ئ��ه م له سه ر من بڵێیت:" ئه مه پێویسته ده ت��وان��م له گه ڵ ت��ۆدا ژی��ان ب��ه س��ه رب��ه رم. ئه مه ش "به مجۆره گرێدراوه هزرمه وه ئ��ازادی و به ئیراده یاخود ده خه ڵه تێنم ژن من بگوترێت:" که قسانه یاخود ده درێ��ت فریو من به ژنێتی ئه و بگوترێت ب��ه زای��ن��دی ه��ه رزان��ی م��ن فریو ده درێ��ت". له نێو سێهه م نییه . به مجۆره شتێکی پره نسیپانه دا ئه م

پره نسیپ بێگومان بۆ ئه وه ی ئه مه ئه نجام بدرێت و له پێناو ژیانێکی هاوبه ش که پشت ئه ستور بێت مرۆڤی ده ک��ات. پێویست رێکخستن ب��ه ئ��ازادی رێکخستن ی��ه ک��ه م نییه . هیچ رێکخستن ب��ێ ئه و پێویسته هه ربۆیه پێکردو وه . ده ستی له ژنه وه هێزی بگرێت، به بنه ما رێکخستن ک��ه وا هێزه ی یاخود بێت، رێکخستن بێ پیاو له وانه یه ژن��ه . پێویسته بۆیه زۆرن، پیاوان رێکخستنی له خۆیدا دابمه زرێنن. به خۆیان تایبه ت ژنان رێکخراوه ێکی پێویسته هه ست و بیر و بڕواکانی خۆیان له هه موو پێویسته باوبکه نه وه ، کۆمه اڵیه تییه کاندا ب��واره ژنان خاوه ن رێکخستن بن پێویسته هه موو ژیانی خۆتان هاوئاهه نگ له گه ڵ رێکخستندا بسازێنن؛ چونکه له به ر نه بوونی تێکۆشان، ناسنامه ی ژنان زیاتر کاری ک��راوه ، قه تیس دی��واردا له نێو چوار ن��ان��ک��ردن... هتد ن��اوم��اڵ وه ک��و ق��اپ شوشتن، نه بوونه ته خۆشیان ژن��ان وات��ه بینراوه . ره وا پێی خاوه نی ئه و داخوازیه ی که به ته واوه تی ئه م ره وشه له سه ر له سه ره تادا پێویسته هه ربۆیه ره تبکه نه وه . ئایدیۆلۆژیی، سیاسی، رێکخستنی، بنه مایه کی که لتوری و هه روه ها له هه ر بوارێکدا که بتوانێت تێکۆشانێک به پێویستی بکات، به هێز خ��ۆی ه��ه ی��ه ، ئ��ه م��ه ش ب��ه و م��ان��ای��ه ن��ای��ه ت ک��ه خۆیی هه موو و بکات به خێوکردن م��ن��داڵ خه ریکی ن��او م��اڵ��ه وه به سه ر ب��ه ک��اروب��اری ته مه نی خ��ۆی ده بمه من بڵێ:" ده ک��ات پێویست به ڵکو به رێت، به ردی بناخه ی رێکخستن" و هه موو کاتی خۆم

بۆ تێکۆشان ته رخان ده که م".هه روه ها پێویسته ئه مه شی بخه ینه سه ر؛ پێم وایه ژیان به سه ربردن له گه ڵ ژندا په یوه ندی به جوانی له ڕۆژگاری ئه وه ی له به ر هه یه . ئه ستاتیکه وه و به رباوه ، ژیان گه نده ڵبوونی ئاستی ئه مڕۆماندا پته وی زۆر په یوه ندیه کی ئ��ه وه ی له به ر هه روه ها که ژنه ی ئه و هه ربۆیه هه یه ، به چه وساندنه وه وه داخوازی ژیان بکات، پێویسته له الیه نی هونه ری، وه ربگرێت. به بنه ما ئه ستاتیکایی، که لتوری، )جه سته ییه وه ( فیزیۆلۆژیاییه وه له جوانی پێویسته بگره تاوه کو بیروبڕوای، له شێوازی دواندنه وه بگره تاکو رۆحی رو وناکی، به ئه ستاتیکا �� پره نسیپه وه ،

گرێدراوبێت.ده ک��رێ ک��ه پره نسیپه پێنج ئ��ه م بێتو ئ��ه گ��ه ر مادده یه ک به شێوه ی و روونبکرێنه وه زیاتریش ئه م بنه مای له سه ر ژیانێک و بکرێ گه اڵڵه پره نسیپانه بۆ خۆتان فه راهه م بکه ن، ئه وا پێموایه که گه وره ترین چه کی رزگاریتان به ده ستکه وتووه . به هۆی ئه م چه کانه به بۆنه ی ئه م رۆژه وه ئاماژه به هه موو چ��ۆک له تواناتاندایه �� ده ک��ه م به مه به نرخترین وایه بده ن، الم پیاوێک و ده زگایه کدا ژیانیش ئه مه یه . ئه گه ر رێزی ئه م رۆژه بگیرێت، ل��ه الی �� پره نسیپانه ئ��ه م ل��ه س��ه رب��ن��ه م��ای ئ��ه وا �� ده ک��ات ب��ه رج��ه س��ت��ه ئ��ه م��ه )YAJK( ئێمه رێکخستنێکی ژنان و خه باتکردن له سه ر بنه مای ئه م پره نسیپانه ، ئه وا ئه و کاته ده توانێت گه وره ترین

قڕێژ، ش��ه ڕی له به رامبه ر مرۆڤایه تی بۆ وه اڵم له به رامبه ر ژیانی ئازاد، بداته وه .

توانایه کمه وه ب��ه ه��ه م��وو رۆژه وه ئ��ه م ب��ه ب��ۆن��ه ی له خزمه ت ژنانی ئازاددا ده بم و هه روه ها له سه ریدا بۆ دایکان، به تایبه ت بۆ ته واوی ئه و ژنه قاره مانانه ی که له گۆڕه پانی شه ڕدان و بۆ ته واوی ئه و ژنانه ی هه ڤاڵێتی گرتووه جێگه یان خه باته که ماندا له نێو

خۆم دیاری ده که م.)8(ی مارتی )1998(

سه رچاوه : مانیفستۆی ئازادی ژن

واته پره نسیپی یه که می

ئایدیۆلۆژیای ژن، ژیان به سه ربردنه

له سه ر ئه و خاکه ی که تێیدا

له دایکبووه ، واته واڵتپارێزییه .

تایبه تمه ندی دووه میش، ئه گه ر ژن له نێو ژیاندا

جێگه بگرێت، ئه وه ته نیا به قسه کردن

نابێت، به ڵکو پێویسته به هزری ئازاد، به ئیراده ی ئازاده وه خۆی

ته ڤلی ژیان بکات

“

“

ئه گه ر ژنێک له هه موو روویه که وه خۆی

رێکبخات و جوان و به پیالن بێت، ئه وا باوه ڕ ده که م که ده توانێ هه موو پیاوێک بخاته سه ر هێڵی راست و

بیگۆڕێ

“

“

قه ندیلی بوکی کوردانڕژیمت‌هه‌ر‌دوو‌ده‌وڵه‌تچ‌ئێران‌بیت‌له‌گه‌ڵ‌تورکداهێرش‌ده‌به‌ن‌بۆ‌سه‌ر‌قه‌ندیلده‌یانه‌وێ‌بیگرن‌به‌دیلنازانن‌جێگای‌شێرایه‌جێی‌پژاک‌و‌گه‌ریالیه‌قه‌ندیل‌بوکی‌کوردانه‌بێ‌قه‌ندیل‌ماڵمان‌وێرانه‌هه‌ر‌قه‌ندیله‌‌دڵی‌کوردانبه‌‌بێ‌قه‌ندیل‌نابێ‌ژیانچونکه‌‌دایکی‌هه‌موومانه‌ئه‌و‌چوارپارچه‌ی‌کوردستانه‌ئه‌گه‌ر‌قه‌ندیلیش‌نه‌مێنێژیانی‌کورد‌ده‌بێ‌چی‌بێ

ده‌بێ‌ئێمه‌‌ده‌س‌یه‌ک‌بگرینتاکو‌قه‌ندیل‌بپارێزین

با‌تێ‌بگه‌ن‌هه‌موو‌کوردانبه‌‌بێ‌قه‌ندیل‌نابێ‌ژیان

قه‌ندیل‌ئه‌مڕۆ‌زۆر‌خه‌مناکه‌خیانه‌ت‌زۆره‌‌له‌م‌خاکه‌

ئه‌گه‌ر‌ئێمه‌‌هه‌موو‌یه‌ک‌بینهه‌ر‌یه‌کێکمان‌قه‌ندیلێکه‌هه‌ر‌یه‌کێکمان‌قه‌ندیلێکه‌

ئه یووب کاکه یی - 2011/9/1

بێریتان ئەخالقی ژیانی ئازاده

Organî R

ageyandnî Partî Çareserî D

îmukratî K

urdistanJim

arey: 10 • Salî: 2011

شه هید نێرگز پیرۆت »ڤەژین مژده«

Roji Welat 11

Documents

Transcript of Roji Welat 11