RM2006-04 April

Ma˙

ru©

mill

‐ÌiΩ

witi

Mal

tin •

78,

Mar

quis

Sci

clun

a St

r., N

axxa

r NXR

03 •

Sen

a 5

8 •

Apr

il 20

06

• N

umru

4

NEWSPAPER POST

Tista’ tag˙mel ˙afna affarijiet kbar jekk ter˙i lilek innifsek f’idejn xi Óadd

Xi kultant se tbati biex t˙allihom jittemprawk, imma hekk hemm bΩonn jekk trid issir lapes a˙jar

Dejjem hemm çans li t˙assar Ωball

Fil-bidu, il-Óallieq dar lejn il-lapes li kien g˙adu kemm ˙alaq u qallu, “Hemm ˙ames affarijiet li trid tiftakar qabel nibg˙atek fid-dinja... Ftakar dejjem fihom u ssir l-a˙jar lapes li qatt eΩista.”

1

2

3

4 Ji©ri x’ji©ri, iibqa’ ikteb. Ikteb dejjem çar u b’mod li jinqara, iebsa kemm tkun iebsa s-sitwazzjoni

�

L-essenzjal jinsab ©o fik

Il-lapes fehem x’ried il-Óallieq u wieg˙du li jiftakar dak kollu li qallu. Issa kien lest li jibda l-missjoni li g˙aliha kien ©ie ma˙luq

5

M’hemmx lapes b˙al ie˙or. Li jikteb wie˙ed ma jiktbux l-ie˙or

6

Kull bniedem hu b˙al-lapes - ma˙luq mill-Óallieq g˙al missjoni unika u speçjali. Óajjitna g˙andha skop. G˙alhekk ˙alaqna Alla: biex nag˙mlu ˙wejje© kbar.

7

8

RM2000 LiL‐ÓbiebNa • aPRiL 2006 �

Tista’ tag˙mel ˙wejje© kbar jekk tintelaq f’idejn Alla. Óalli lill-o˙rajn iduqu u jgawdu d-doni li g˙andek

Xi kultant se tg˙addi minn tbatijiet kbar imma dawn jg˙inuk issir bniedem iktar b’sa˙˙tek.

Qatt tinsa li kull Ωball jista’ jitran©a, imqar billi titg˙allem minnu

Ftakar li kull lapes Alla ˙alqu biex jista’ jikteb kelma wa˙da: INÓOBBOK!

9

Issa mma©ina li int flok dak il-lapes: ftakar u qatt tinsa dak li ©ie mitlub mil-lapes u ssir l-a˙jar persuna li jista’ jkun hawn fid-dinja.

10

11

12

�

Ma kellix ra©el, ma kellix tfal. Ma kelli la ˙bieb u l-anqas saqaf fuq rasi. Fi kliem ie˙or, ma kellix passat. L-i©sma tar-ra©el u tat-tfal kienu jinsabu f’fossa komuni, ta˙t l-art ta’ dan il-pajjiΩ li qatt ma laqag˙na. Min-na˙a tieg˙i, ma kien fadalli xejn x’nag˙mel f’art twelidi, l-art li kienet belg˙etli f’lejla wa˙da l-eg˙ΩieΩ kollha tieg˙i, lejla ta’ tortura, umiljazzjoni u tbatija liema b˙alha. U dan kollu minn id ˙utna stess RwandiΩi. Kont iddisgustata b’pajjiΩi.

Kont naf ftit li xejn dwar l-Ewropa. Imma ma kellix g˙aΩla o˙ra. Dan kien il-kontinent li forsi kien ˙a jilqag˙ni u jippermettili li ng˙ix ˙ajja deçenti, ˙ajja tixraq lill-bniedem… anke’ jekk bniedem fil-qieg˙ nett tas-sellum tal-˙ajja: Óajja ta’ Refu©jat.

G˙idt lili nnifsi: “Le. Ma rridx nkun Refu©jata. Immur b˙ala turista u sa fl-a˙˙ar inkun nista’ norqod b’mo˙˙i mistrie˙, ming˙ajr il-biΩa’ li bil-lejl ji©i xi ˙add bil-machete (sikkina) u j˙anxarli g˙onqi, ming˙ajr ma niltaqa’ kull filg˙odu ma’ l-Assassini li n˙obb, dawk li g˙adhom kif ittradewni. Ner©a’ lura f’pajjiΩi wara xahrejn.

Qabel ma tlaqt mort ˙dejn il-fossa komuni insellem lit-tfal tieg˙i. Tliet itfal. Po©©ejt bilqieg˙da u bdejt inkellimhom: “G˙eΩieΩ tieg˙i, a˙fruli jekk qed nabbandunakom. A˙fruli jekk ˙allejtkom tmutu daqshekk Ωg˙ar. A˙fruli talli ma uΩajtx il-machete (sikkina kbira) biex niddefendikom mill-machete li qatlitkom.

A˙fruli jekk iddiΩappuntajtkom b˙ala Omm. Issa qed nabbandunakom. Sejra ng˙ix f’pajjiΩ li injorakom kompletament. Sejra nitbissem lil dawk il-persuni li huma probabbilment parzjalment responsabbli tal-mewta tag˙kom.

Sejra infittex il-protezzjoni ta’ dawk li ma kinux kapaçi, jew ma ridux jiddefendukom. Jiena Omm beΩΩieg˙a, iktar beΩΩieg˙a mill-Assassini tag˙kom.

Din hija l-istorja vera ta’ Yolanda, Omm Rwandija li fil-1994 tilfet ir-ra©el u t-tlitt itfal. Dik is-sena, f’dan il-pajjiΩ Afrikan ©ew maqtula mal-miljun ru˙ f’mitt jum,

fost l-indifferenza ©enerali tal-pajjiΩi tad-dinja kollha.


Stefan, tifel ta’ tnax-il sena, kien darba minnhom, fil-kçina, iqalleb ir-rivisti tal-komiks, waqt li ommu kienet qed issajjar. Óin minnhom, Stefan g˙olla rasu minn fuq il-mejda u b’entuΩjaΩmu u b’konvinzjoni ta’ l-g˙a©eb qal lil ommu:

“Li kelli nara xi ˙add qed jeg˙req, Ωgur li naqbeΩ il-ba˙ar bil-˙wejje© b’kollox biex insalvah.

Li kelli nara dar qed taqbad, Ωgur li bla biΩa’ ta’ xejn, ni©ri ©od-dar, biex nara hemmx xi tifel g˙andu bΩonn l-g˙ajjut.

Li kelli nara lil xi ˙add qed isawwat tfajla, Ωgur li mmur ni©ri biex

O Alla, Sid tal-Óajja,Li tie˙u ˙sieb il-˙olqien kollu, ibg˙at fuqna l-paçi tieg˙ek.Ag˙mel Mulej, li s-sigurtà tag˙na ma ti©ix mill-armi, imma mir-rispett,Li l-forza tag˙na ma tkunx fil-vjolenza, imma fl-im˙abba.Li nkunu sinjuri mhux fil-flus, imma fil-©eneroΩita’.Li t-triq tag˙na ma tkunx dik ta’ l-ambizzjoni, imma tal-©ustizzja.Li r-reb˙a tag˙na ma ti©ix mit-tpattija, imma mill-ma˙fra.B’qalb mimlija fiduçja, nixtiequ niddefendu d-dinjita’ tal-˙olqien kollu,U naqsmu, illum u dejjem, il-˙obΩ tas-solidarjeta’ u tal-paçi.Dan kollu nitolbuh, f’isem Ìesù, Ibnek u ˙una l-g˙aΩiΩ,Li, vittma tal-vjolenza tag˙na, sa˙ansitra minn fuq is-salib,Offrilna lkoll il-ma˙fra tieg˙u.Amen

naqbeΩ g˙aliha. Li kellu jag˙mel terrimot, Ωgur li

nkun lest nirriskja ˙ajti, biex ng˙in lill-persuni mirduma ta˙t il-bini. U la nikber, Ωgur li nag˙ti ˙ajti kollha biex neqred il-faqar mid-dinja.”

Ommu qaltlu: “Jekk jog˙©bok, tista’ taqbeΩ qabΩa sa faççata, g˙and tal-˙axix, u ©©ibli nofs kilo larin©.”

Stefan we©ibha: “Ma, mintix tara li nieΩla x-xita!”

Minflok no˙olmu li xi darba nag˙mluha tas-superheroes li jsalvaw id-dinja mill-gwerer u l-in©ustizzji, ejjew nag˙tu ˙arsa madwarna. Ûgur li fl-ambjenti fejn ng˙ixu ma jonqsux

il-persuni mwe©©g˙in, mag˙kusin u fil-bΩonn ta’ l-g˙ajnuna sempliçi tag˙na. Kull m’g˙andna bΩonn ftit attenzjoni u ©eneroΩita’…. U fil-kas ta’ Stefan, umbrella g˙ax-xita.

Appostolat tat-TalbIntenzjoniet -April 2006

Issie˙eb int ukoll ma’ l-eluf kbar ta’ Insara mad-dinja kollha li flimkien joffru t-talb tag˙hom skond l-Intenzzjoni li kull xahar il-Papa I l-Isqfijiet jag˙Ωlu. Jekk Alla jisma’ t-talb ta’ wie˙ed jew wa˙da, kemm aktar jisma’ dak tag˙na lkoll flimkien!

Ìenerali: Id-drittijiet tan-nisa: Biex id-drittijiet individwali, soçjali u politiçi tan-nisa jkunu rispettati f’kull pajjiΩ.

Missjunarja: Il-Knisja fiç-Çina: Biex il-Knisja fiç-Çina tkompli l-missjoni tag˙ha ta’ evan©elizzazzjoni bil-kwiet u b’libertà s˙i˙a.

Isqfijiet: Sabiex ma jonqsu qatt fina, l-fidi u t-tama fil-qawmien tag˙na mill-mewt, li jse˙ibna fil-glorja ta’ Kristu rxoxtat.


Kif smajt dik l-istorja sempliçi u qasira, kelli ©enn biex nirrakkuntaha lit-tifla tieg˙i fil-g˙axija qabel ma torqod. Kif kebbibtha sewwa fil-kutri u g˙edna t-talba ta’ fil-g˙axija, bdejt ir-rakkont tieg˙i.

“Darba wa˙da, ˙afna u ˙afna Ωmien ilu, kien hemm Ωew© tribujiet Indjani jg˙ixu fl-istess villa©© iΩda li kienu spiss ji©©ieldu fuq kollox, anki fuq in-nisa tag˙hom. Darba fost l-o˙rajn, Ωew©t ir©iel da˙lu bil-mo˙bi f’tinda tat-tribù l-o˙ra u kif kien kul˙add rieqed, serqu t-tarbija li kienet g˙adha kif twieldet lit-tifel tal-kap ta’ dik it-tribù. Imxew ˙afna fid-dlam u fix-xita sakemm telg˙u l-muntanja u n˙bew fis-si©ar mit-tribù l-o˙ra. L-g˙ada fil-g˙odu, kif l-Indjani tat-tinda l-˙amra ndunaw li kienet insterqitilhom it-tarbija tag˙hom, qajmu pandemonju s˙i˙ qalb it-tribù u bdew ifittxu lit-tarbija fil-bosk u qalb it-tined l-o˙ra. Omm it-tarbija kienet qieg˙da tmut bl-g˙ali u bid-dwejjaq li kellha

g˙at-telfa tat-tarbija tag˙ha u ˙alliet f’idejn l-ir©iel tat-tribù biex i©ibulha t-tarbija lura fi ˙danha.

G˙addew ©ranet u ©img˙at iΩda t-tarbija kienet g˙adha ma nstabitx. L-ir©iel l-iktar b’sa˙˙ithom qabdu triqat twal biex isibu lit-tarbija, ta˙t xemx tiΩre© u xita qalila, bla g˙ajja u waqfien iΩda kienu bdew jaqtg˙u qalbhom u re©g˙u lura g˙and il-familji tag˙hom. Hekk kif waslu lura fil-villa©© tag˙hom qalb it-tined tag˙hom, raw mara imkebba sewwa fil-˙wejje© u mg˙ammra bil-lanez qisha lesta biex tmur g˙all-©lied b˙all-gwerrieri tat-tribù tag˙hom. Kif staqsewha fejn kienet sejra wa˙edha f’dak it-temp u f’dak id-dlam, we©bithom li kienet sejra tfittex lil binha hi stess. Ta’ xejn ippruvaw jaqtg˙ulha qalbha u jwaqqfuha mill-vja©© li riedet tibda g˙at-tfittxija tat-tarbija tag˙ha g˙aliex l-omm kellha kura©© ta’ l-azzar u rieda qawwija biex tmur tfittex hi stess lit-tarbija tag˙ha

li ma kinitx t˙alliha torqod lejl u nhar bil-biki fil-bog˙od tag˙ha.

Bdiet it-triq tag˙ha, g˙all-ewwel kienu jsegwuha l-iktar tlitt irgiel b’sa˙˙ithom tat-tribù biex jiskansawha minn xi annimal feroçi jew minn xi Indjan qalil tat-tribù l-o˙ra. IΩda wara ©img˙a mexjin warajha fl-ag˙ar temp u bla ikel, l-ir©iel qatg˙u qalbhom u re©g˙u lura fil-villa©© tag˙hom. G˙alxejn re©g˙u ppruvaw jaqtg˙ulha qalbha biex tmur lura mag˙hom g˙ax riedet ittemm akkost ta’ kollox il-vja©© tag˙ha u tie˙u lura t-tarbija tag˙ha.

Telg˙et il-muntanja g˙olja ftit ftit, tistrie˙ ftit li xejn sakemm ter©a’ tie˙u ftit sa˙˙itha biex tifla˙ titlag˙ha sakemm waslet fil-quççata u rat il-villa©© tat-tribù l-o˙ra ta˙tha. BeΩg˙et g˙all-ewwel tinΩel qalb l-g˙edewwa tat-tribù tag˙ha iΩda g˙amlet kura©© u bdiet nieΩla l-muntanja biex tfittex tin˙eba wara xi si©ra tal-villa©©.

G˙addew ftit ©ranet o˙ra u

Miranda minn dejjem kienet tifla li t˙obb timma©ina ˙afna u g˙alhekk sa minn mindu kienet Ωg˙ira, kienet t˙obb tpen©i hi u tisma’ lil xi ˙add jirrakkuntalha xi storja. Qabel ma torqod, kienet tkun trid lili naqralha xi storja qasira jew nirrakkuntalha xi storja biex l-g˙ada fil-g˙odu tpingiha l-iskola.

�

n-nies tat-tribu’ ta’ dik l-omm kura©©uΩa rawha ©ejja g˙ajjiena u ma˙mu©a iΩda fer˙ana b’tarbija fi ˙danha. Stag˙©bu mhux ftit x’˙in rawha t˙addan it-tarbija tag˙ha u kollha daru mag˙ha biex jistaqsuha kif kien irnexxielha ©©ib lit-tarbija.

“A˙na ma stajniex nitilg˙u dik il-muntanja tant kemm hi wieqfa u stajna qlajna gwerra kieku qabduna l-g˙edewwa, kif irnexxielek titlag˙ha batuta kif kont u kif ma bΩajtx li jattakkawk u joqtluk?” staqsieha l-iktar ra©el b’sa˙˙tu tat-tribù.

“Inti mintix omm u din it-tarbija mhijiex tieg˙ek! Li tkun omm huwa don li jag˙tik sa˙˙a kbira… Omm ma tista’ qatt tabbanduna lit-tarbija tag˙ha, bog˙od kemm hi ’l bog˙od minnha!” qaltilhom iΩ-Ωag˙Ωug˙a fer˙ana bit-tarbija tag˙ha.

It-tifla tieg˙i raqdet bi tbissima fuq xufftejha u l-g˙ada fil-g˙odu qamet kmieni iktar mis-soltu g˙all-iskola u bdiet tpin©i l-istorja li rrakkuntajtilha l-lejl ta’ qabel.

Kif wassaltha l-iskola bil-©enn tas-soltu ta’ fil-g˙odu u wasalt lura d-dar, sibt it-tpin©ija tag˙ha fuq il-mejda tal-kçina. Miranda pin©iet muntanja kbira kollha sil© u ta˙tha pin©iet lili u lilha fi ˙dani. B’rakkont Ωg˙ir u fittizju rnexxieli nuri lil binti kemm hi kbira l-im˙abba tieg˙i lejha u li m’hemmx muntanja li ma nitlax g˙aliha, b˙al dik l-Indjana ta’ l-istorja!

J. Grima Falzon


Lorna, tifla ta’ erba’ snin, mardet ftit ©ranet qabel il-ftu˙ ta’ l-iskola u g˙alhekk ma setg˙etx

tibda s-sena skolastika. Meta fieqet u attendiet g˙all-ewwel

darba, is-Soru inkarigata mill-klassi tag˙ha laqg˙etha b’entuΩjaΩmu li ma b˙alu, mhux biss personalment bi tbissima mill-isba˙ fuq xofftejha, b’manjieri mill-iktar ˙elwin u b’˙afna kliem sabi˙, imma wkoll billi sej˙et lit-tfal kollha tal-klassi biex iduru dawra durella madwarha, jifir˙u biha, içapçpulha u jkantawlha daqsxejn ta’ g˙anja Ii hi kienet g˙allmithom apposta. Mhux hekk biss, hi qassmet ftit ˙elu lit-tfal kollha, waqt Ii lilha tatha ftit iktar mill-o˙rajn biex tie˙du mag˙ha d-dar. Tg˙idx kemm ˙adet gost Lorna, kemm fer˙et!

Dik kienet l-ewwel darba Ii Lorna ltaqg˙et ma’ Soru hekk fil-qrib. U meta fil-klassi bdiet tisma’ tifla tg˙ajjat “Soru” minn hawn, u o˙ra ssej˙ilha “Soru” minn hemm, t˙ajret minnhom u g˙amlet b˙alhom; u g˙all-ewwel darba lissnet il-kelma ‘Soru’.

‘Soru’ kienet tfisser g˙aliha, ‘Wa˙da Ii t˙obbni ˙afna, Ii tilg˙ab mieg˙i, Ii tkantali, Ii tag˙tini l-˙elu.’ G˙alhekk fid-dar mal-familja, dil-kelma kienet tkun spiss fuq fommha, “is-Soru” tielg˙a u “is-Soru” nieΩla, “G˙ax is-Soru qaltli hekk; g˙ax is-Soru g˙amlet hekk; g˙ax is-Soru tatni hekk;

g˙ax is-Soru tridni nag˙mel hekk.” Ukoll meta xi ˙add kien jag˙mlilha xi ˙a©a Ii ma tog˙©obhiex, er˙ilha malajr ittenni, “Issa nugΩak lis-Soru!”

Kul˙add kien jistenna Ii wara ftit taΩ-Ωmien, il-kelma “Soru” ma tibqax daqshekk importanti g˙al Lorna, iΩda ma ©arax hekk.

Lorna tfarfret, u l-kelma “Soru” mhux biss ma nsithiex, iΩda talli bdiet tg˙id Ii l-˙ajra tag˙ha kienet Ii meta tikber issir Soru – Soru Ii tie˙u ˙sieb it-tfal çkejknin.

Ommha ma kinetx tista’ g˙aliha tismag˙ha tg˙id hekk. Niftiehmu, ma kellha xejn kontra s-Sorijiet, anzi kienet tammirahom, t˙obbhom u tirrispettahom ˙afna, imma sempliçement ma xtaqitx Ii bintha tkun wa˙da minnhom, mag˙luqa f’kunvent. II-˙olma tag˙ha dwarha kienet Ii tid˙ol l-Università, tiggradwa fil-mediçina, tiltaqa’ ma’ ©uvni bil-g˙aqal, edukat, b’poΩizzjoni rispettabbli fis-soçjetà, tiΩΩew©u f’tie© mill-aqwa, u b’hekk fuq kollox tg˙olli I-presti©ju tal-famiIja.

Meta ta’ tifla Ii kienet, Lorna ©ie Ii g˙amlet xi ˙a©a Ii darrset lil ommha, b˙al per eΩempju ma obdietx, isserdqet jew irrispondiet, ommha malajr kienet iΩΩeffen is-Sorijiet fin-nofs, “lnt trid issir Soru, diΩubbidjenti, rispostuΩa b˙alek! lkollhom biex jifta˙ru bik!” jew “Mela int tajba g˙al soru!” jew “Arak! Soru b’ra©©iera ma’ rasek se ssir!” jew “Xi wa˙da b˙alek

g˙andhom bΩonn is-Sorijiet!” u rimarki o˙ra b˙al dawn, dejjem b’ton sarkastiku.

Meta Lorna avvanzat ’il quddiem fl-iskola u waslet biex tag˙Ωel is-su©©etti Ii kellha tie˙u, ommha, Ii riditha issir tabiba, ˙ajritha kemm fel˙et biex ikollha dawk tax-xjenza. Kienet tg˙idilha, “Ftit tfajliet jirnexxilhom isiru tobba, g˙alhekk, jekk int til˙aq tabiba, takkwista unur kbir g˙alik u ΩΩid bil-qabda I-presti©ju tal-familja.”

Lorna, studenta intelli©enti, Ii tie˙u gost tistudja, ma sabitx differenza x’su©©etti tag˙Ωel; kienet tajba fihom kollha. L-aqwa Ii ma ˙allietx il-FrançiΩ! Kienet tirra©una, “ld-Dar çentrali tal-Kongregazzjoni Ii fiha g˙andi I-˙sieb nid˙ol qieg˙da Pari©i, u n-Novizzjat isir hemmhekk. G˙alhekk irrid inkun tajba ˙afna fil-FrançiΩ.”

Meta kien ikollha l-vaganzi, Lorna kienet spiss taqbeΩ qabΩa sal-kunvent fejn, flimkien ma’ tfajliet ta’ mparha, kienet tqatta’ sig˙at s˙a˙ mas-sorijiet. Qabel to˙ro© mid-dar kienet tinforma ’l ommha, “Ma, sejra sal-kunvent,” u ommha, tismag˙ha tg˙idilha hekk, kienet titfittet ©o fiha.

Ta’ madwar tmintax-il sena Lorna kienet ©abet is-su©©etti kollha Ii kellha bΩonn biex tid˙ol l-Università u tkun tista’ tibda l-kors g˙al tabiba.

Ommha, bil-g˙an prinçipali f’mo˙˙ha Ii to˙noq il-vokazzjoni Ii

Din in-Novella reb˙et it-Tieni Premju fil-Konkors 2006

10

bintha kellha Ii ssir soru, ˙ajritha b’kemm kellha ˙ila biex sakemm tifta˙ l-Università tid˙ol ta˙dem xi mkien.

Missier Lorna, fuq insistenza qawwija minn martu, beda jipprova jsibilha impjieg xieraq. B’xorti tajba ma damx ma sabilha wie˙ed temporanju, ma’ kumpanija kbira stabbilita, b˙ala segretarja, tissostitwixxi t-tfajla Ii kellha bΩonn tie˙u xahrejn frank.

Lorna bdiet ta˙dem u malajr uriet Ii kienet qed tmur g˙ax-xog˙oI g˙al qalbha u sa˙ansitra b’˙erqa kbira.

L-omm kienet l-g˙axqa tag˙ha taraha sejra g˙ax-xog˙ol, u wisq iktar meta bdiet tinnotaha tilbes iktar pulit u tag˙ti iktar kas ta’ persuntha. Mhux biss tifra˙ taraha tilbes dejjem iktar eleganti, imma kienet hi stess t˙ajjarha tag˙mel hekk. Ìie Ii marret mag˙ha biex tg˙inha tag˙Ωel u tixtri I-˙wejje©, ta’ fuq u ta’ ta˙t, skond l-a˙˙ar moda u mill-iktar fini. Kienet sa˙ansitra tixtrilha wkoll l-a˙jar kosmetiçi u tag˙tiha l-pariri tag˙ha kif tuΩahom, u x’jixirqilha l-iΩjed.

Ftit Ωmien wara Ii Lorna qabdet ta˙dem, dawk iΩ-Ωjajjar Iill-kunvent bdew jinqatg˙u g˙ax kienet tg˙id Ii ma kinetx issib iI-˙in. Il-kelmiet Soru, Sorijiet, Kunvent, Vokazzjoni, ma baqg˙ux jidwu iktar fid-dar. Fl-istess waqt, bdiet tid˙ol id-dar tard filg˙axija, u g˙alhekk ma baqg˙etx tg˙id ir-ruΩarju mal-famiIja. Dan l-a˙˙ar anki l-quddiesa tal-˙add ©ie Ii falliet, kienet tibqa’ rieqda, tg˙id Ii tkun g˙ajjiena ˙afna.

Din il-bidla f’Lorna ˙abet sodisfazzjon kbir f’qalb ommha g˙ax

bdiet tara b’g˙ajnejha u tmiss b’idejha Ii safla˙˙ar ix-xewqa kbira tag˙ha Ii bintha ma tid˙oIx soru issa kienet qed isse˙˙, u fl-istess waqt qawwiet il-fiduçja Ii bintha ma ddumx ma ©©ib presti©ju lill-familja.

Missier Lorna ma kienx ja˙sibha hekk, u kien qed jinkwieta ˙afna b’dil-bidla hekk kbira f’bintu fi Ωmien daqshekk qasir. Madanakollu ma kien jg˙idilha xejn biex ma jaqlax kwistjonijiet ma’ martu.

Omm Lorna issa kellha seba’ mitt sena biex tara ’l bintha taqbad ma’ xi Ωag˙Ωug˙ edukat b˙alha bit-tir Ii tiΩΩew©u, taraha tiggradwa fil-professjoni medika, u hekk tkompIi tkabbar I-istima taI-famiIja. B’daI-˙olm sabi˙ iIellex f’mo˙˙ha tg˙idx kemm kienet di©à qed t˙ossha sodisfatta u mkabbra! Meta g˙addew ix-xahrejn u Lorna waqfet mix-xog˙oI, immedjatament bdiet il-kors tal-Mediçina.

Ìurnata wa˙da filg˙axija, wara xi seba’ xhur fl-Università, Lorna sabet ’l ommha wa˙edha, resqet lejha u qaltilha, “Ma, m’iniex se nsir soru.” G˙al dawn il-kelmiet ommha riedet ittir bil-fer˙. Óassitha fis-seba’ sema. St˙ajlitha

ser tkompIi tg˙idilha, “g˙ax iltqajt ma’ Ωag˙Ωug˙ kif tixtiequ int.” Imma fiI-˙in innutat Ii bintha ma kinetx tidher daqshekk fer˙ana u allegra b˙as-soltu, u le˙inha kien baxx u serju. Qalbha g˙amlet tikk.

Kienet osservat tajjeb, g˙ax f’˙akka ta’ g˙ajn rat kollox idur biha u ˙assitha ser tistabat ma’ I-art bil-˙ass ˙aΩin Ii ©ie fuqha hekk kif semg˙etha tg˙idilha, “Ma, meta kont qed na˙dem, g˙amilt ˙bieb ma’ wie˙ed Ii nzerta ra©el sinjur, miΩΩewwe©, separat, joqg˙od g˙alih wa˙du f’dar kbira u sabi˙a ˙afna. Meta d˙alt l-Università bqajna ˙bieb u sirna tant intimi Ii ˙ri©t tqila, u minn g˙ada stess ser immur nibda ng˙ix mieg˙u.”

Dun Anton Sammut

RM2000 LiL‐ÓbiebNa • aPRiL 2006 11

F’dan iç-çentru, Richie flimkien ma’ lajçi u ÌiΩwiti o˙ra kien jg˙in lil dawn in-nies jitg˙allmu xi seng˙a u fuq kollox jer©g˙u jsibu s-sa˙˙a u l-kura©© biex jaffrontaw b’tama ©dida l-˙ajja, li taf tkun kiefra ˙afna ma’ çerti nies. ˙afna minn dawn ir-rifu©jati kienu studenti, u Ritchie, Ωag˙Ωug˙ fost iΩ-Ωg˙aΩag˙, ma damx ma beda jibni relazzjoni ta’ ˙biberija intima mag˙hom. Tg˙allem il-lingwa tal-post, kien jinteressa ru˙u fir-reli©jon u t-tradizzjonijiet tag˙hom, u fuq kollox kien jibqa’ msa˙˙ar u ˙afna drabi xxukkjat jisma’ l-istejjer ta’ faqar u persekuzzjoni f’dan il-pajjiΩ fiΩ-Ωmien tad-dittatura ˙arxa ta’ Pol Pot, it-tirann kiefer li qatel miljuni ta’ nies f’dak il-pajjiΩ.

Wie˙ed minn dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ kien jismu Sarom. Orfni minn tfulitu, ta’ sittax-il sena, Sarom kien di©à suldat, u sentejn wara kellhom jaqtg˙ulu saqajh meta safa midrub fi spluΩjoni ta’ mina. Ma damx ma ntbag˙at fiç-çentru li l-©iΩwiti kienu fet˙u biex jg˙inu tfal b˙alu.

Imma wara ftit taΩ-Ωmien beda jaqla’ l-inkwiet u l-persuni responsabbli taç-çentru ˙assew li kien qed jag˙mel il-˙sara lill-istudenti l-o˙ra, u g˙alhekk talbuh ma jmurx iΩjed fiç-çentru.

Kienet lejla ta’ Ottubru, 1996, meta Sarom mar iç-çentru g˙all-laqg˙a minkejja li kienu qalulu ma jmurx aktar. F’mument ta’ rabja da˙˙al idu fil-basket li kellu mieg˙u u minn ©o fih ˙are© ‘hand grenade’. B’din il-bomba f’idejh, Sarom beda miexi lejn klassi mimlija studenti. Kien f’dak il-mument li Ritchie ˙ataf lil Sarom minn wara. “Óallini, Sir! Ma rridx noqtlok.” Dawn kienu l-a˙˙ar kliem ta’ Sarom ftit qabel ma waqg˙et minn idejh il- ‘hand grenade’. Fl-ispluΩjoni, Sarom we©©a’ gravi iΩda rnexxilu jsalva. Ritchie Fernando miet fuq il-post.

Erbat ijiem qabel ma se˙˙et din it-tra©edja, Ritchie kiteb ittra lil

˙abib ©iΩwita u fiha qal hekk: ”Naf fejn hi qalbi… tinsab ma’ Kristu li ta kollox g˙all-fqar, g˙all-morda, g˙all-orfni. G˙andi fiduçja s˙i˙a li Alla ma jinsa qatt lil dan il-poplu çkejken tieg˙u. Qalbi timtela bil-fer˙ meta niftakar li Alla qed jinqeda biha biex iwassal dan il-messa©© t’im˙abba lill-fqar. Konvint li din hi l-vokazzjoni ta’ ˙ajti…” Il-kliem li bihom Sarom wera n-niket u d-dispjaçir tieg˙u g˙al dak li ©ara juruna l-mod sempliçi li bih Richie g˙ex din is-sej˙a tieg˙u: “Ritchie kiel ir-ross tieg˙i… Ritchie kien ˙abib tieg˙i.”

Din hi l-istorja ta’ Richie Fernenado, Ωag˙Ωug˙ ©iΩwita li, biex jaqdi lil min kien imkisser, ˙allas l-og˙la prezz - ˙ajtu stess!

“M’hemmx im˙abba akbar minn din: li wie˙ed jag˙ti ˙ajtu g˙al ˙biebu.” (Ìw15:13)

Richie twieled il-Filippini u ta’ 20 sena da˙al ÌiΩwita. Fl-1995 Richie ntbag˙at il-Kambodja f’çentru g˙ar-rifu©jati, fejn sab mijiet ta’ persuni midruba u mmankati mill-mini ta’ l-art, li f’dan il-pajjiΩ ta’ l-Asia jla˙˙qu mad-disa’ miljuni.

1�

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, il-paçi perfetta li ma tispiçça qatt, biex a˙na stess, infuru b’din il-paçi.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek o Alla, biex f’kull ma na˙sbu, nag˙mlu u ng˙idu, ng˙oΩΩu il-paçi.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, biex inkunu grati tad-doni kollha li Inti tibg˙atilna.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, biex fost it-taqlib u l-inkwiet ta’ din il-˙ajja, inkunu nistg˙u ingawdu l-hena tieg˙ek.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, biex bl-g˙ajnuna tal-grazzja u tal-˙niena tieg˙ek, inkunu nistg˙u nissaportu l-provi tal-˙ajja.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, biex ˙ajjitna jkunu mdawlin bid-dawl tieg˙ek u ma ng˙ixux iΩjed fid-dlam.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, Int li Int Missier u Omm, biex a˙na t-tfal tieg˙ek, ng˙ixu b˙al familja wa˙da fuq din l-art.

Óallieq ta’ kollox, ift˙ilna qalbna g˙all-paçi u g˙all-fejqan bejn il-popli.

Óallieq ta’ kollox, ift˙ilna qalbna biex nipprote©u t-tfal kollha ta’ din l-art.

Óallieq ta’ kollox, ift˙ilna qalbna biex nirrispettaw l-ambjent ta’ madwarna u l-frott kollu ta’ din l-art.

Óallieq ta’ kollox, ift˙ilna qalbna biex neliminaw id-diskriminazzjoni, il-vjolenza u l-biΩa’ ta’ bejnietna.

Grazzi tad-doni ta’ dan il-jum u tal-jiem kollha.

Talba ta’ l-Indi©eni AmerikaniJekk irridu il-paçi fid-dinja, je˙tie© li

l-ewwel nibnu l-paçi bejn il-pajjiΩi.Jekk irridu il-paçi bejn il-pajjiΩi, je˙tie©

li l-ewwel ikollna l-paçi fl-ibliet.Jekk irridu il-paçi fl-ibliet, je˙tie© li l-

ewwel ikollna l-paçi bejn il-©irien.Jekk irridu il-paçi bejn il-©irien je˙tie©

li l-ewwel ikollna l-paçi f’darna.Jekk irridu l-paçi f’darna, je˙tie© li l-

ewwel ikollna l-paçi f’qalbna.Lao-Tse (Filosfju çiniΩ)

Reli©jonijiet differenti...Kultura differenti...Tradizzjoni differenti...Xewqa wa˙da....IL-PAÇI

Qatt iΩjed vjolenza!Qatt iΩjed gwerer!Qatt iΩjed terroriΩmu!J’Alla r-reli©jonijiet kollha, ja˙dmu bla heda G˙all-Paçi, g˙all-Ìustizzja,G˙all-Ma˙fra, g˙all-Óajja u g˙all-Im˙abba!

Ìwanni Pawlu IIRM2000 LiL‐ÓbiebNa • aPRiL 2006 1�

G˙ax il-miΩerja li rajt kienet twa˙˙xek. Djar tat-tajn, battala g˙al kollox minn ©ewwa, bil-˙itan immermrin, bosta minnhom iΩommu bil-˙niena t’Alla. Tid˙ol f’dar ma tara xejn ˙lief art tat-tafal niexef, ˙itan raffi u taparsi soqfa mag˙mula mill-frieg˙i tal-palm im˙allat mat-tajn u t-tiben.

It-triq kienet tie˙u minn belt imdaqqsa, jisimha Minya, lejn il-kampanja li hemm thaddar max-xtut tax-xmara Nil. L-ilma jag˙ti l-˙ajja, jg˙idu. Imma jien ma stajtx ma nistaqsix: Imma din ˙ajja?

Ìo dawn id-djar issib familji s˙a˙ jg˙ixu donnhom bix-xejn. Isoffu l-kannamieli, xi Ωew© bwieqi tal-landa, çraret fl-art u min hu aktar ixxurtjat, saqqu mix˙ut fl-art. L-ilma jridu j©ibuh mill-g˙ajn tar-ra˙al. Toilets ma jeΩistux. Ikel li jlaqqtu mill-g˙elieqi u minn xi ti©ie©a ti©ri mas-saqajn li hi wkoll tg˙ix bil-˙niena t’Alla. U ©miel ta’ tfal ji©ru ma’ kullimkien. Suppoast imorru skola… Imma l-iskola hija da˙ka jew ˙olma. X’tiswa skola meta l-g˙alliema aktar ma ssibhomx milli ssibhom? X’tiswa skola meta ˙add ma jaf it-tfal ©ewx jew le? Meta t-tag˙lim huwa tag˙lim finta?

U x’ing˙idu g˙all-mard. L-indafa ma tafx fejn qeg˙da. Bnedmin u annimali jg˙ixu fl-istess dar u, wisq drabi, bl-istess mod. B’nuqqas ta’ i©iene u ta’ ikel, kif jista’ ma jikbirx

Óaddiema i˙affru wie˙ed mill-bjar

mog˙tija b’karità

1�

il-mard? U l-mediçini u l-isptarijiet… Dawn g˙as-sinjuri!F’sitwazzjoni b˙al din tistenna li ssib disprament u qtig˙

il-qalb. Imma minflok jiena sibt fer˙ u wçuh da˙kana jilqg˙uk b’qalb u b’id miftu˙a. Jridu jaqsmu mieg˙ek il-ftit li g˙andhom. Imberkin il-fqar… tag˙hom is-saltna! Ma jippretendux wisq. Jikkuntentaw b’dak li jing˙atalhom. Fuq kollox i˙obbu lill-familja u lil uliedhom b’im˙abba tal-©enn.

Kemm hu veru li mqar fl-ag˙ar miΩerja wie˙ed jisa’ jsib il-vera sbu˙ija. Mhux biss dik tal-wiçç, imma fuq kollox dik tal-qalb. G˙ax dawn il-fqar tarahom jg˙ixu flimkien u jfittxu kif jg˙inu wie˙ed lil ie˙or. Kul˙add jag˙ti d-daqqa t’id tieg˙u. Rajt ©irien jing˙aqdu biex i˙affru bjar g˙al xulxin, jew biex jg˙inu fil-bini ta’ xi saqaf li jkun waqa’.

Imma s-sabi˙ tarah fl-aqwa tieg˙u meta tara kif xi w˙ud jag˙tu ˙ajjithom biex jg˙inu lil dawn in-nies. Insemmi l-missjunarji ÌiΩwiti li qed ja˙dmu bla heda ma’ dawn in-nies fil-qieg˙ ta’ l-E©ittu, f’kundizzjonijiet li mhuma xejn façli.

Imdawrin minn dinja Musulmana li ma tifhimx it-twemmin Nisrani. L-istat ftit li xejn jg˙in. Anzi, stat Musulman, jag˙mel minn kollox biex ma j˙allix lill-Insara jikbru. Anqas jistg˙u ibajdu jew isewwu l-Knisja tag˙hom. Biex tie˙u permess tibni kamra trid tara kif tag˙mel u taqla’ fwiedek.

Imma minkejja dan kollu, Fr Joe Mizzi u Fr Twanny Fenech, it-tnejn ÌiΩwiti, qed jag˙mlu xog˙ol imprezzabbli ma’ dawn il-fqar. Mag˙hom hemm E©izzjani nsara, kif ukoll Musulmani, li jaraw kif jag˙mlu biex jg˙inu lil dawn il-fqar. Jibnulhom djar, toilets, bjar g˙all-ilma. Jirran©aw soqfa, jixtrulhom sodod, washing machines, ida˙˙lulhom id-dawl u l-ilma fi djarhom, i˙allsulhom mediçini, jg˙allmuhom l-iskola u jift˙u kindergartens g˙aç-çkejknin… Elf mod kif iwasslu l-im˙abba u s-sbu˙ija t’Alla fi qlub u fil-˙ajja ta’ dawn in-nies.

Qed in©ibu hawn xi stejjer veri ta’ nies veri bil-problemi tag˙hom kif iddeskrivihom Fr Tawnny. Jitkellem dwar

Dar b’˙itan tat-tajn li waqg˙et biΩ-Ωmien

RM2000 LiL‐ÓbiebNa • aPRiL 2006 1�

Jekk tixtieq tg˙in ibg˙at l-offerta tieg˙ek lil: Editur, RM2000-Lil ÓBIEBNA, 78, Marquis Scicluna Str., Naxxar permezz ta’ çekk jew postal order indirizzat lil Fr Paul Chetcuti. Fuq l-envelope ikteb: G˙ajnuna lill-Missjoni ta’ l-E©ittu. Mad-donazzjoni tieg˙ek ibg˙at dettalji dwar ismek, indirizz u telefon.

TIXTIEQ TGÓIN LIL FR TWANNY U LIL FR JOE F’DIN IL-ÓIDMA TA’ MÓABBA MAL-FQAR?

x’g˙ajnuna di©a’ tawhom u x’g˙ad g˙andhom bΩonn. Dawn huma biss tlieta minn mijiet ta’ kaΩi ta’ miΩerja li g˙andhom bΩonn g˙ajnuna ur©enti.

MOUNIR ZAKIHuwa missier ta’ sitt itfal. Mat-tifel il-kbir ja˙dem fl-

g˙elieqi skond ix-xog˙ol li jsib. Meta jqabbduh biss. Jaqla’ 7 EL kuljum. F’daru m’hemm ebda g˙amara, ebda sodda. Ibnu l-kbir miΩΩewwe© u jg˙ix fl-istess dar tieg˙u. Martu d-dar u marida b’qalbha. Hu stess irid jag˙mel check-up kull xahar l-isptar g˙ax sa˙˙tu mhix tajba.

ÌABER WAÓBAÓajjat tar-ra˙al li jaqla’ anqas minn 120 EL fix-xahar.

Martu d-dar. G˙andhom erbat itfal. Bintu l-kbira xtaqet tiΩΩewwe©. Ma kellhiex biex. Xtrajnilha washing machine, cooker (mudelli primittivi ˙afna) u xi ˙wejje© x’tilbes. Din kienet id-dota tag˙ha.

G˙ennihom jibnu dar, i©ifieri Ωew©t ikmamar u jda˙˙lu l-elettriku. Din ta’ l-elettriku hi mportanti ˙afna. G˙ax id-dar mibnija fuq art publika u fl-E©ittu l-li©i tg˙id li min ikollu l-elettriku fuq il-propjeta’, din issir legali u ma jistg˙ux ikeççuh minnha.

G˙ad g˙andhom bΩonnijiet kbar: saqaf sod, fossa u toilet, ilma u flus biex jg˙ixu, g˙ax li jaqla’ l-missier anqas biss jibdew bih. L-aktar ur©enti hu s-saqaf, g˙ax imbag˙ad ikunu

jistg˙u jibnu kamra o˙ra fuq li hi essenzjali biex jistg˙u jg˙ixu lkoll fid-dar.

KEMAL KAMELMissier ta’ familja li miet u ˙alla warajh familja ta’ erbat

itfal u ommhom. It-tifel il-kbir li g˙andu 15-il sena kellu jitlaq l-iskola biex ifittex ix-xog˙ol. Kultant iqabbduh ibig˙ il-lumi jew jag˙mel xi ©urnata xog˙ol ibajjad x’imkien. L-omm trabbi xi 15-il ti©ie©a biex tista’ tbig˙ il-bajd tag˙hom. Parti mid-dar tag˙hom waqg˙et kif spiss ji©ri minn dawn id-djar mag˙mula biss mit-tajn. G˙ennihom jer©g˙u jibnuha u da˙˙alnilhom l-elettriku. G˙ad g˙andhom bΩonn l-ilma, tliet sodod u toilet. G˙adhom jorqdu lkoll fl-art fuq biçça ˙asira.

P. Chetcuti sj

Huwa ukoll g˙andu dritt g˙al futur diçenti

Din l-g˙amara kollha li g˙andha familja

1�

Kont fi triqti nsuq kemm nifla˙...Kont tard g˙as-seminar li kelli nkun preΩenti u mhux bi ftit .F’daqqa wa˙da ˙are© g˙an-nofs Kamaleonte. Din il-kreatura kienet fl-abitat tag˙ha peress li kont fl-akkwati tad-Dwejra Malta, post mill-isba˙ mimli kampanja u ˙dura kullimkien. Il-kamaleonte bil-pass meqjus tieg˙u wasal fin-nofs tat-triq minn fejn kont qed insuq jien. Min jaf kemm kien ilu miexi biex wasal hemm?

Ma nafx kif m’g˙affi©tux u skapulajtu u kont soqt biçça mhux ˙aΩin. IΩda l-kuxjenza ma ˙allitnix kwieta...B˙al fatta bdiet tg˙idli, ‘Int skapulajtu iΩda l-karozza ta’ warajk x’se tag˙mel tibqa’ g˙addejja minn fuqu ? Se tibqa’ g˙addejja qisek mhux

int?’ Min-na˙a l-o˙ra le˙en ie˙or beda jg˙idli, ‘Mhux a˙jar tibqa’ ssuq g˙ax int tard g˙as-seminar’.

F’dak il-mument waqaft, soqt b’lura u ˙a ng˙idilkom jien mill-kamaleonte nibΩa’ mhux ˙aΩin iΩda ˙assejt li g˙andi ng˙inu lil dan il-kreatura indifiΩa. Sibt zokk twil u ˙ri©t g˙an-nofs tat-triq fejn kien hemm il-kamaleonte. Min g˙adda dak il-˙in Ωgur ˙aseb x’kont qed nag˙mel f’nofs ta’ triq kokka nipprova nqabbad lill-kamaleonte maz-zokk. Wara ftit mumenti qabad maz-zokk u jien irnexxieli ner©a’ nitfg˙u lura fl-g˙alqa minn fejn na˙seb li kien beda l-vja©© tieg˙u. Il-fer˙ u sodisfazzjon li ˙assejt jien dakinhar mhux façli niddiskrivih. Att

li Ωgur mhux se jispiçça rekordjat fuq xi faxxiklu ta’ xi storja iΩda g˙alija jiswa ˙afna.

Minn dawn il-mumenti hi mag˙mula ˙ajjitna: affarijiet Ωg˙ar iΩda importanti. Dawn il-mumenti jg˙inu lid-dinja ddur dawra o˙ra. Flok Kamaleonte jista’ jkun xi tifel jew tifla li g˙andhom bΩonn l-g˙ajnuna tag˙na jew x’in©ustizzja li tkun qed issir ma’ xi ˙bieb tag˙na u l-lista tibqa’ sejra. Nies fil-bΩonn li jkunu qed jag˙mlu minn kollox biex ji©bdu l-attenzjoni ta’ xi ˙add madwarhom u min˙abba d-dinja mg˙a©©la li a˙na qed ng˙ixu mhux tag˙tina lok biex dawn il-mumenti prezzjuΩi jse˙˙u u jsawru ˙ajjitna b’aktar kulur.

Il-Mulej jinqeda bina l-bnedmin f’kull mument tal-˙ajja anki meta tkun sejjer gas down x’imkien.

E. Ebejer


Darba, mar ji©ri d-dar mill-iskola jibki u jolfoq. Intefa’ f’idejn ommu u hi bkiet mieg˙u. Kienet taf li binha kien se jkollu jbati ˙afna min˙abba d-dehra tieg˙u. X’˙in irnexxielu jitkellem qalilha, ‘Tifel... tifel kbir... g˙ajjarni ikrah’.

Kiber ©uvni gustuΩ u d˙uli. Kien ma˙bub minn s˙abu u kien jil˙aq rappreΩentant tal-klassi li kieku ma kellux dak id-difett. Kien jispikka fil-letteratura u l-muΩika. Imma ommu kienet t˙e©©u li jit˙allat ma’ tfajliet u

©uvintur o˙ra, allavolja kienet taf li kienet esperjenza iebsa g˙alih.

Missier it-tifel kellem lit-tabib u staqsieh, ‘Imma assolutament xejn ma jista’ jsir g˙al dan it-tifel?’ ‘Na˙seb

li tista’ ssir operazzjoni biex nag˙mlulu l-parti ta’ barra ta’ widnejh jekk jirnexxielna nsibu par widnejn addattati g˙alih’, qallu t-tabib.

Bdiet ir-riçerka biex jinstab bniedem li lest jissagrifika lilu nnifsu biex isibu widnejn g˙al

dan iΩ-Ωag˙Ωug˙. G˙addew sentejn. Lejla wa˙da, il-missier qal lil ibnu, ‘Ommok u jien

sibna lil xi ˙add li lest jag˙ti l-widnejn li int g˙andek

bΩonn. Imma dan irid jibqa’ sigriet u qatt issaqsi min kien’, qal il-missier.

L-operazzjoni rnexxiet u Ω-Ωag˙Ωug˙ ˙are© mill-isptar persuna ©dida. It-talenti li kellu iktar issa˙˙ew u s-snin ta’ l-istudju kienu sensiela ta’ suççessi kbar. IΩΩewwe© u rnexxa fil-karriera tieg˙u. Imma spiss kien jistaqsi lil missieru, ‘Je˙tie© li nsir naf min ta daqshekk g˙alija? Naf li Ωgur li qatt ma nista’ n˙allsu ta’ dak li g˙amel g˙alija imma g˙all-inqas inkun nista’ nirringrazzjah’. ‘Ibni, na˙seb li ma tistax issir taf. Ftakar f’dak li ftiehemna qabel l-operazzjoni’, qallu l-missier.

Is-snin g˙addew u s-sigriet baqa’ mistur, imma fl-a˙˙ar wasal dak il-jum... wie˙ed mill-iktar ©ranet ibsin li bniedem jista’ jg˙addi minnhom. It-tifel u l-missier kienu bil-wieqfa fuq it-tebut ta’ l-omm mejta. Bil-mod, il-missier ressaq idejh lejn wiçç martu mejta u ressqilha xag˙arha u t-tifel ra li ommu ma kellhiex... widnejn.

‘Ommok qatt ma riedet taqta’ xag˙arha u dejjem kienet kburija bih. Qatt ˙add ma ˙aseb li hi inqas ˙elwa, veru? Is-sbu˙ija vera mhix fl-apparenza imma fil-qalb. It-teΩor veru qatt ma jidher; dejjem jibqa’ mistur’.

L-im˙abba vera mhix f’dak li jsir u jkun mag˙ruf imma f’dak li jsir u jibqa’ mistur.

‘Nista’ nara lit-tarbija tieg˙i?’ l-omm staqsiet fer˙ana. Ìabulha lit-tarbija mgeΩwra f’kutra çkejkna u po©©ewhielha f’idejha. Kixfitlu wiççu biex tarah sew u dak il-˙in inqatg˙et minn ©ewwa. It-tifel kien twieled ming˙ajr widnejn. MaΩ-Ωmien indunaw li t-tifel xorta kien jisma’ sew.

Il-parti ta’ barra tal-widnejn biss kienet nieqsa.

1�

Darba wa˙da, ra©el IrlandiΩ miet bla ma kien mistenni, u f’daqqa wa˙da sab ru˙u quddiem il-Óallieq. Tg˙idx kemm beΩa’ g˙ax ma tantx ˙ass li kien g˙amel ©id f’˙ajtu. Kien hemm kju ©mielu quddiemu, kul˙add jistenna li jkun imsejja˙ biex jag˙ti kont ta’ g˙emilu.

Ìesù’ qabad il-ktieb l-o˙xon li kellu quddiemu, fet˙u u qal lil ta’ l-ewwel:

‘Hawnhekk hawn miktub li jien kont bil-©u˙ u inti tmajtni. Id˙ol fis-Saltna tas-Sema’.

U lil tat-tieni qallu:‘Kont bil-g˙atx u sqejtni, id˙ol fil-fer˙ ta’

Sidek’.U lit-tielet qallu:‘Kont il-˙abs u int ©ejt iΩΩurni, postok fi

˙dani’.U baqa’ sejjer hekk. Lil kull wie˙ed kien

jg˙idlu biex jid˙ol fis-Saltna tieg˙u.

L-IrlandiΩ tbikkem, g˙ax hu qatt ma kien tema’ jew ta jixrob lil xi ˙add, u qatt ma kien Ωar lill-˙absin. Issa kien imiss lilu. Ìesu’ ˙ares lejh u qallu: ‘Int ukoll g˙amilt xi ˙a©a tajba. Meta jien kont imdejjaq u mtaqqal, int kont tg˙idli xi çajta. Meta kont inkun bin-nervi, int g˙entni nid˙ak, ninsa u nderri. Id˙ol int ukoll fil-©enna.’


“Il-Brother ÌiΩwita hu bniedem li laqa’ s-sej˙a tal-Missier biex ikun ‘Kumpann ta’ Ìesù’. Permezz tal-voti, bil-libertà kollha, hu jikkonsagra ˙ajtu biex jg˙in fil-missjoni komuni tal-korp appostoliku, reli©juΩ u saçerdotali tal-Kumpanija ta’ Ìesù”. Hekk qalet l-a˙˙ar Kongregazzjoni Ìenerali li saret fl-1995 fid-Digriet dwar il-Brothers.

BR PHILIP J. CHIRCOP, SJMinn bejjieg˙ tal-˙axix g˙al Brother ÌiΩwita

Twieled ÓaΩ-Zebbu©, (1932) imma trabba s-Si©©iewi. Wara l-istudji tieg˙u, g˙al disa’ snin ˙adem fin-negozju tal-familja. Kien membru attiv ta’ l-Azzjoni Kattolika. Wie©eb g˙as-sej˙a ta’ Brother ÌiΩwita u da˙al fin-Novizzjat in-Naxxar fit-12 t’April, 1956. Wara erba’ snin mar f’Dar Sarria, il-Furjana, fejn g˙al

sentejn ˙a ˙sieb tal-knisja u g˙en lid-Direttur ta’ l-Appostolat tat-Talb. G˙adda sentejn fil-Kulle©© ta’ San Alwigi, B’Kara, u fl-1964 mar g˙al sena Oxford, fid-Dar ta’ l-Istudji tal-ÌiΩwiti Maltin. Lura Malta kien f’Xavier House, il-Belt, jg˙in fl-Uffiççju tal-Benefatturi sakemm fl-1966 re©a’ mar il-Kulle©© ta’ San Alwigi, B’Kara, fejn g˙al 37 sena g˙en fl-appostolat ta’ l-edukazzjoni: fil-Laboratorju tax-Xjenzi u fil-workshop fejn g˙amel diversi xog˙lijiet ta’ siwi g˙all-istudenti. Mill-2002 hu qieg˙ed f’Dar Loyola u jg˙in lill-Promotur tal-Missjonijiet tal-ÌiΩwiti Maltin.

BR CARMEL MIFSUD, SJMinn bidwi fl-g˙alqa tal-familja g˙al Bidwi fl-g˙alqa tal-Mulej.

twieled is-Si©©iewi fid-9 ta’ Ìunju, 1920. KwaΩi minn çkunitu sakemm kellu ˙amsa u g˙oxrin sena

dejjem ˙adem fl-g˙elieqi li l-familja tieg˙u kellha fil-Girgenti. Ta’ sitta u g˙oxrin sena hu ˙alla d-dinja u l-arja tal-Girgenti u fis-7 ta’ Marzu, 1956, beda n-Novizzjat f’Dar Loyola, in-Naxxar. Is-seng˙a tieg˙u hija dik tar-raba’ u hu dejjem qdiha bl-ikbar im˙abba lejn Ìesù u b’dedikazzjoni kbira. G˙al bosta snin f’Dar Loyola kien hemm in-novizzi u l-istudenti tag˙na. G˙alhekk, permezz tal-˙idma tieg˙u, Karmnu g˙en fil-formazzjoni tal-ÌiΩwiti Ωg˙aΩag˙ mhux biss permezz tal-˙axix u frott frisk mill-g˙elieqi tad-Dar, imma l-iktar bl-eΩempju sabi˙ u sieket tieg˙u b˙ala reli©juΩ. Ólief g˙al ftit xhur meta mar Mount St Joseph, il-Mosta biex jag˙mel it-Tielet Sena ta-Novizzjat ma’ Brothers o˙ra, matul dawn il-50 sena hu dejjem kien membru tal-komunità ta’ Dar Loyola, in-Naxxar.

BR LAWRENCE SUBAN, SJ Minn arlu©©ar g˙al ˙ajjat tan-novizzi

It-tielet wild fost g˙axar a˙wa, twieled il-Kalkara lejliet il-Lunzjata,

Tliet ˙ajjiet ta’ servizz mo˙bi fl-g˙alqa tal-MulejTliet BROTHERS ÌIÛWITI

Dan ix-xahar, il-ÌiΩwiti Maltin sejrin jiççelebraw il-Óamsin Sena fil-Kumpanija ta’ Ìesù ta’ tliet Brothers li b’dedikazzjoni kbira taw sehem prezzjuΩ f’diversi oqsma fil-Provinçja.

�0

1925. Wara li spiçça l-iskola, g˙al tliet snin ˙adem b˙ala supervisor fil-bini tax-xelters tal-gwerra. Imbag˙ad g˙al disa’ snin ˙adem ma’ missieru li kellu ˙anut isewwi l-arlo©©i u t-typewriters. Hu kien attiv ˙afna fil-parroçça: kien jie˙u ˙sieb il-ma˙Ωen li fil-gwerra ntuΩa b˙ala knisja, ˙a ˙sieb l-abbatini u anke tat-tfal fl-Azzjoni Kattolika. Fis-17 ta’ Jannar, 1956, ta’ 30 sena,

da˙al ÌiΩwita u tg˙allem is-seng˙a ta’ ˙ajjat u g˙al g˙oxrin sena wettaq din il-missjoni f’Dar Loyola fejn kien ukoll jg˙in fix-xog˙ol ta’ l-eletriku. Kien jie˙u ˙sieb il-vann tad-Dar u kuljum kien iwassal u j©ib lura l-istudenti Ωg˙aΩag˙ ÌiΩwiti li kienu jistudjaw l-Università. Bejn l-1979 u l-2003 hu kien jg˙in fl-appostolat ta’ l-EΩerçizzi Spiritwali f’Mount St

Jekk tixtieq aktar informazzjoni dwar il-vokazzjoni tal-Brother ÌiΩwita ikteb jew çempel: Fr Joe Cassar sj, Kulle©© S. Alwi©i, B’kara,

21440325/6. Email: Joe Cassar [email protected]

Joseph, il-Mosta. F’dawn l-a˙˙ar tlettax-il snin hu membru tal-komunità ta’ Dar Loyola, in-Naxxar.

Nifir˙u ma’ dawn ˙utna, u nirringrazzjawhom g˙all-˙idma dedikata tag˙hom fl-appostolat tal-Kumpanija u nawgurawlhom minn qalbna.

Mix-xellug g˙all-lemin. Brother Philip Chircop, Carmel Mifsud u Lawrence Suban waqt mument ta’ ˙biberija ferrie˙a.

RM2000 LiL‐ÓbiebNa • aPRiL 2006 �1

“Kukku, kukku kukuuu…” Bilkemm ikun g˙adu jΩernaq meta l-isverjalin tal-˙olqien jibda jinstema’ mal-kampanja u minn xi gallinari fuq il-bjut. Hekk kien minn ewl id-dinja. Issib min jiddejjaq ikun imqajjem kmieni kmieni; hawn min jie˙u gost ikun jaf li fadal sieg˙a jew tnejn o˙ra qabel jo˙ro© minn ta˙t il-friex u jag˙mel il-buli g˙ax dak l-g˙afrid ta’ serduk qed itellfu s-s˙ana fil-kes˙a tax-xitwa. Forsi wkoll i˙ossu li g˙andu jiΩΩih ˙ajr biex igawdi ftit frisk fis-s˙ana tas-sajf.

A˙na llum m’g˙andniex iktar bΩonn iqajjimna s-serduk billi jidden wara darna biex iqajjimna. G˙andna biΩibilju ta’ sveljarini. Imma dak a˙na l-moderni. Dawk li g˙adhom ma g˙addewx il-quddiem fiç-çivilizzazzjoni b˙alna g˙adhom jistennew is-serduk iqajjimhom b’dik il-g˙anja tieg˙u ma’ kull Ωernieq. Imma g˙ad fadal ˙afna fid-dinja li jiddependu minn dik il-g˙ajta ma˙nuqa tas-serduk biex ikunu jafu x’˙in hu.

Meta kont l-Indja ftit snin ilu ta’ sikwit kont inqum kmieni, mhux g˙ax kien jidden is-serduq fil-mandra, imma g˙ax kien ji©i xi ˙add wara li jkun mexa xi sieg˙a jew tnejn wara dak li kienu jsej˙ulu “Sim Raq”, ji©ifieri wara li jkun beda jidden is-serduk. U

d-dinja ta’dawk l-in˙awi g˙adha tiddepenedi fuq kemm u meta jidden is-ser duk.

It-tfajjel li jg˙arax sieq is-serduk

Meta nisimg˙u l-kelma serduk ˙sebijietna x’aktarx jaqg˙u fuq San Pietru u ç-ça˙da li g˙amel lil Kristu waqt li kien qed ji©i kkundannat minn Pilatu. Fil-purçissjoni tal-Ìimg˙a l-kbira ng˙arrxu biex naraw lix-xwejja˙ Pietru b’dak it-tifel mieg˙u iΩommlu serduk b’g˙alla ˙amra u b’arja ta’ suppervja. Xi drabi t-tifel ikun imdorri jg˙arax ftit sieq is-serduk u dan jidden wa˙da li dda˙˙ak lil dawk ta’ madwaru. Ma jistax wie˙ed ma jid˙akx, imma dnub li dak is-serduk jidden ma jfakkarniex fi ©rajja li g˙andha tnixxielna dmug˙ minn g˙ajnejna tnikkitna g˙aliex tfakkarna f’dik it-twiddiba ta’ Ìesù lil San Pietru, “Illum, dal-lejl, qabel ma jidden is-serduk darbtejn, tiç˙adni tliet darbiet”.

Min jaf kemm-il darba Ìesù jkollu g˙ax jag˙mlilna din it-twiddiba b’mod jew ie˙or. Imma a˙na n˙allu s-serduk jidden mhux darbtejn jew tlieta imma l-lejl kollu u sa nofs inhar ukoll. Jekk din ix-xena ta’ San Pietru dda˙˙akna, mhux San Pietru bil-kuxjenza tieg˙u mg˙obbija g˙andu

jda˙˙akna imma t-tfajjel li bl-innoçenza tieg˙u jg˙arax lil dak is-serduk. Nid˙ku mhux b’San Pietru u s-serduk tieg˙u u l-ftira li kien fattar f’dak il-mument tal-fidwa tag˙na, imma g˙ax dak it-tfajjel innoçenti kien ifakkkarna xi ftit fl-innoçenza li Ìesù jixtieq li jkollna f’˙ajjitna.

Is-serduk ta’ tfulitiHemm ˙afna stejjer li nistg˙u

nirrakkontaw fuq is-serduk. Imma wa˙da speçjali g˙andha x’taqsam ma’ tfuliti. Fil-familja tag˙na speçjalment l-erba’ zijiet tieg˙i min-na˙at’ ommi lkoll kienu mda˙˙lin f’˙idma tal–knisja. Dak li ji©ini ˙afna f’mo˙˙i f’dan il-mument hu z-ziju Ìanni mag˙ruf ma’ kul˙add “Tal-Kaxxett.” Dan kien jg˙in bil-˙mara tieg˙u. Dak iΩ-Ωmien, meta l-arçipriet kien ji©i g˙at-tberik flok xi ˙a©a tal-flus kif ikun jist˙oqq, kienu jtuh serduk sabi˙, ˙afna drabi ˙asi mdaqqas li jkunu ˙asbu g˙alih mill-Milied jew mill-ewwel tas-sena..

Sriedak minn kull dar speçjalment jekk tkun triq twila, kien fihom tag˙bija. Dak iΩ-Ωmien ma kienx hemm ˙lief karettun tal-˙mar jew ta’ xi Ωiemel biex jg˙abbu fuqu s-sriedak mog˙tija lill-arçipriet. Iz-ziju Ìanni kien jarma l-˙mara ©wejda li kellu u meta jsir il-˙in jitlaq g˙al wara l-arçipriet. Wie˙ed li kien itih daqqa t’id, speçjalment

��

meta ja˙rab xi serduk, kien Karmnu Lejsu. Tul il-karettun kellu qafas u kien jag˙laqhom wie˙ed wie˙ed ©o fiha. Meta din kienet timtela sewwa ©ie li kien jifta˙ l-g˙atu biex ideffes xi ˙asi. Xi serduk b’g˙ajnejn ta’ seqer jie˙u x-xoqqa f’moxtha li l-g˙atu jkun miftu˙ biΩΩejjed biex ja˙rab minnu g˙all- ˙elsien tieg˙u. Iz-ziju Ìanni u Karmnu l-Lejsu kienu jag˙mluha g˙al warajh jaqbΩu ˙ajt ta’ g˙alqa wara l’o˙ra u malajr jer©g˙u jitfg˙uh mal-o˙rajn.

Tra©edjaIΩda l-ag˙ar tra©edja kienet,

meta darba kif iz-ziju wasal id-dar, feta˙ il-qafas u sab il-biçça l-kbira tas-sriedak kollha kwieti u ma jit˙arrkux. Il-biçça kbira minnhom kienu mejta. Kien hemm marda li xterdet malajr fosthom u bis-s˙ana tal-qafas u l-marda li ˙akmithom il-biçça l-kbira tag˙hom sabu l-mistrie˙ ta’ dejjem qabel is-sikkina wasslithom g˙all-borma wara li jkunu mnittfin. Din it-tra©edja ma skura©©ietx liz-ziju Ìanni. Meta ma kienx jifla˙ idur iktar max-Xag˙ra g˙all-˙isien u l-g˙awwietaq tal-Arçipriet xtaq li dak ix-xog˙ol jibqa’ fil-familja. Bil-qalb kollha u bla tlaqlieq da˙al g˙alih ibnu Ìiljan

Imma l-iktar ˙a©a li kienet iΩΩidlu l-˙mura ta’wiççu (li dejjjem kien qisu ˙aw˙a) kienet meta qabel isuq g˙al dar o˙ra b’nofs il-beretta jg˙atti wiççu u jistaqsi lil ta’ dik id-dar jekk kienux insew jag˙tu l-˙asi jew g˙all-inqas g˙attuqa g˙all-Arçipriet!

G˙al seba’ u g˙oxrin sena jien kont kappillan ta’ Ωew© parroççi fl-Indja . Ma kellix bΩonn la l-˙mara taz-ziju Ìanni u lanqas l-g˙ajnuna ta’ Karmnu l-Lejsu biex in©orrr is-sriedak ta’ wara t-tberik. Imma qatt

ma mort lura d-dar fjakk. Is-serduk kont nie˙du fl-istonku im˙awwar bil-kari u misjur tajjeb fi platt imbur©at bir- ross wara t-tberik ta’ dik id-dar.

Ìi©i Camilleri, s.j.

RM2000 LiL‐ÓbiebNa • aPRiL 2006 ��

Mill-bidunett kont in˙ares lejn il-mediçini minn lenti spiritwali. M’g˙andi l-ebda dubju li l-mod kif il-pazjent i˙ares lejn it-twemmin tieg˙u u lejn ir-reli©jon g˙andu x’jaqsam ˙afna mal-mod kif hu jirkupra minn operazzjoni u kif ikompli jg˙ix ˙ajtu.

Lill-pazjenti kollha tieg˙i n˙ajjarhom jimxu ma’ dan il-pjan maqsum fi tliet partijiet. Nemmen ˙afna li min jimxi ma’ dan il-pjan ikun qed jg˙in lilu nnifsu biex jirkupra.

1. G˙ix kull ©urnata b˙allikieku kienet l-unika wa˙da ta’ ˙ajtek.

T˙allix g˙al g˙ada – g˙ada jista’ ma jasal qatt, u l-biera˙ g˙adda u mar. Kull jum, ag˙mel dak kollu li tista’ bl-a˙jar mod li tista’, kun ©eneruΩ ma’ kull min tiltaqa’ u qis li lill-membri tal-familja tieg˙ek u lil ˙biebek turihom li int t˙obbhom u twiΩinhom fil-bΩonnijiet tag˙hom.

Meta ng˙ixu kull jum ta’ ˙ajjitna b’mod ener©etiku u dinamiku, Ωgur li nag˙mlu ©id lil sa˙˙itna.

2. Tkellem ma’ Alla u tibΩax tag˙tih widen. Ftit li xejn iltqajt ma’ ateji fuq il-

mejda ta’ l-operazzjonijiet. Meta jkun mhedded, l-ispirtu tag˙na j˙oss il-bΩonn ta’ xi g˙ajnuna. Óafna pazjenti jaraw il-mewt qrib u jift˙u qalbhom g˙al Alla.

Il-pazjenti tieg˙i jaslu biex jaraw il-˙ajja nfisha b˙ala forma ta’ talb. Anke dawk fosthom li huma çiniçi jew jibΩg˙u, sabu li Alla hu l-aqwa ˙abib tag˙hom. Meta nitolbu lil Alla g˙all-g˙ajnuna, irridu nag˙tu kas ta’ dak li jg˙idilna. Il-˙asra hi li tant ng˙ixu ˙ajja mg˙a©©la li ˙afna drabi ma nindunawx b’dak li Alla jkun irid jg˙idilna.

(Dan li ©ej hu artiklu miktub minn Dr Lester Sauvage, kirurgu famuΩ tal-qalb, mill-istat ta’ Washington, l-Istati Uniti ta’ l-Amerika. Sa dakinhar li kiteb dan l-artiklu fl-1996, Dr Sauvage kien g˙amel operazzjonijiet ma©©uri, nofshom tal-qalb, fuq 10,000 persuna.)

3. Aqdi lil Alla billi taqdi lil g˙ajrek. Meta tg˙in lil ˙addie˙or, t˙ossok

a˙jar. Opportunitajiet biex ng˙inu hemm ˙afna. Ibda minn dak li hemm ˙dejk b˙alissa. Óafna mill-pazjenti tieg˙i jsibuha diffiçli jispjegaw x’inhu l-hena g˙alihom. Imbag˙ad ng˙idilhom jien x’nifhem b’hena. G˙alija l-hena u l-kuntentizza jfissru paçi tal-qalb u tal-mo˙˙ u dak il-fer˙ speçjali li t˙oss meta tg˙in lil ˙addie˙or bi spirtu ta’ m˙abba. In˙obb nissu©©erixxi lill-pazjenti tieg˙i biex dak iΩ-Ωmien kwiet ta’ wara l-operazzjoni juΩawh biex ja˙sbu fil-fond dwar it-tifsira ta’ ˙ajjithom u jippjanaw dak li se jag˙mlu fil-futur.

Lejn Óajja Sesswali Isba˙

��

Is-sbu˙ija u l-valur tal-©isemHemm min jara l-©isem b˙ala xi

˙a©a artistika, hemm min jarah b˙ala xi ˙a©a tabù jew ma˙mu©a, min jarah biss b˙ala biçça la˙am, u min jarah mifrud mir-ru˙. U Alla kif i˙ares lejh?

Meta Alla ˙alaq id-dinja ra li kollox kien sabi˙ u tajjeb, inkluΩ il-©isem tag˙na. Ra©el u mara ˙alaqhom. Meta a˙na niskopru s-sbu˙ija u t-tjubija ta` ©isimna nkunu qeg˙din nag˙mlu esperjenza ta’ Alla li fuq xbieha tieg˙u ˙alaqna, ra©el u mara. Il-©isem huwa sagru. “U t-tnejn kienu g˙erja, ir-ra©el u martu, u ma kinux jist˙u minn xulxin” (Ìen 2.25) Ftit kliem li fih ji©bor veritajiet kbar.

Meta Ìesù beda l-mixja tieg˙u b˙ala bniedem, ˙a ming˙and Marija ©isem b˙al tag˙na f’kollox barra d-dnub.

L-ebda parti tal-©isem ma hi anqas fil-gie˙ minn partijiet o˙ra u kollha huma bΩonnjuΩi biex il-bniedem ikun s˙i˙.

Bl-iskoperti li saru llum nistg˙u nifhmu aktar is-sbu˙ija tal-bniedem - in-nis©a tal-©isem u l-mod kif jiffunzjona, dak li j˙oss u ja˙seb il-bniedem flimkien mad-don tar-rieda ˙ielsa tieg˙u. G˙alhekk aktar ma nkunu nafu lilna nfusna, aktar ma niskopru kemm kull persuna hija unika, aktar nistg˙u nfasslu l-azzjonijiet u d-deçiΩjoniet tag˙na b’mod li ng˙ixu ˙ajja sesswali isba˙.

Is-sesswalità – drive jew bΩonn?Is-sesswalità hija drive aktar milli

bΩonn. Drive g˙ax hija potenzjal li tista’ tuΩah jew ma tuΩahx skond deçiΩjoni li tie˙u. Mhux b˙all-ikel u x-xorb li huwa bΩonn indipendenti mir-rieda tal-

bniedem.B˙all-animali... id-drive tas-

sesswalità hija ma˙suba g˙at-tkattir ta` l-ispeçi.

Mhux b˙all-annimali... id-drive tas-sesswalità hija ma˙suba wkoll biex tibni relazzjonijiet intimi u stabbli.

G˙all-bniedem is-sesswalità hija drive aktar milli bΩonn; drive ma˙suba biex tinfeta˙ g˙all-o˙rajn

biex tirrelata, biex ting˙aqad, biex taççetta lill-˙addie˙or u tkun aççettat, biex t˙obb u tkun ma˙bub.

Tajjeb li nirrealizzaw li l-©isem, is-sess u s-sesswalità m’humiex ta’ tfixkil g˙all-˙ajja spiritwali. G˙all-kuntrarju, permezz tag˙hom naslu g˙all-milja tal-˙ajja u g˙all-qdusija.

Meta hu mument tajjeb g˙as-sess?“Ìieli ried aktar milli xtaqt jien u

kont ng˙id ‘le’. Kont niddejjaq ng˙idlu ‘le’ g˙ax ma ridtx li jinkiser jew i˙ossu ‘rejected’... Qatt ma ddispjaçiena li stennejna.” Nicole

“Kienet ovvja li nkun sesswalment attiv fir-relazzjonijiet li jkolli... sakemm iltqajt ma` tfajla li qaltli li tixtieq tistenna...” Kurt

G˙al aktar esperjenzi ta` Ωg˙aΩag˙ kemm li g˙aΩlu li jistennew u anki le Ωur il-website www.kdz.org.mt

Dan l-artiklu huwa parti mill-kampanja – Lejn ˙ajja sesswali isba˙ – kampanja ogranizzata mill-Kummissjoni Djoçesana Ûg˙aΩag˙ (KDÛ), il-Moviment ta` Kana u Dar ÌuΩeppa Debono. G˙al aktar tag˙rif fuq din il-kampanja çempel fuq 21484506 jew ibg˙at email fuq [email protected]

Lejn Óajja Sesswali Isba˙


Meta jkolli l-©u˙ ibg˙atli li xi ˙add li jkollu bΩonn jiekol Meta jkolli l-g˙atx ibg˙atli lil xi ˙add li jkollu bΩonn jixrob Meta jkolli l-bard ibg˙atli lil xi ˙add imterter Meta jkolli id-dwejjaq ibg˙atli lil xi ˙add li jkollu bΩonn min jikkunslah Meta s-salib tieg˙i jitqal g˙inni nerfa’ is-salib ta’ ˙addie˙or Meta nduq il-faqar mexxini g˙al g˙and xi ˙add fil-bΩonn Meta jkolli Ω-Ωmien g˙alija ibg˙atli lil xi ˙add biex ng˙inu g˙al ftit waqtiet Meta n˙ossni umiljat ara li jkolli li xi ˙add lil min infa˙˙ar Meta n˙ossni bla kura©© ibg˙atil lil xi ˙add li jkollu bΩonn min jag˙millu l-qalb Meta jkolli bΩonn min jifhimni ibg˙atli min ikollu bΩonn xi ˙add li jifhmu Meta jkolli bΩonn min jie˙u ˙siebi ibg˙atli li li xi ˙add biex nie˙u ˙siebu jien Meta na˙seb biss fija nnifsi i©bidli l-attenzjoni tieg˙i fuq ˙addie˙or Grazzi, Mulej Gesu’ Grazzi, l-akbar ˙abib

IBGÓATLI LIL XI ÓADD

Fl-1 ta’ Novembru li g˙adda, il-Mulej sejja˙ g˙all-premju ta’ dejjem lil Monica Laferla li g˙al snin twal kienet tg˙in ˙afna fir-Regina et Mater b˙ala A©enta.

Monica twieldet il-Mosta u kella 56 sena meta temmet il-pellegrina©© tag˙ha f’din l-art.

Hi kienet mara ˙abbrieka ˙afna u kienet attiva f’diversi g˙aqdiet fosthom il-Komunità ta’ Óajja Nisranija u l-Legion of Mary. Kienet membru wkoll fil-kor Santa çeçilja tal-Mosta. Imma dan l-a˙˙ar hi kienet waqfet mill-attivitajiet tag˙ha min˙abba mpennji ta’ familja u nuqqas ta’ sa˙˙a.

Kull min kien jafha, jistqarr li Monica kienet mara tar-ru˙ u kellha devozzjoni kbira lejn il-pjagi ta’ Ìesù u lejn ommna l-Madonna.

Ag˙tiha, Mulej, il-mistrie˙ ta’ dejjem.

G˙eΩieΩ ˙biebNg˙idilkom prosit kbira u grazzi ta’ din ir-rivista

eççellenti li to˙or©u g˙alina. RM2000 - Lil Óbiebna jimlieni b’kura©© u tama. Xi kultant in˙ossni ˙a naqta’ qalbi g˙ax il-˙ajja ta’ kuljum mg˙a©©la wisq u titlob spejjeΩ kbar. B˙alissa qeg˙din nibnu u l-Bambin biss jaf!

Però grazzi g˙alikom u g˙all-Óanin Alla li tippubblikaw din ir-rivista. Vera nsibu ta’ interess u naqrah mill-bidu sa l-a˙˙ar. Inkun nistennieh minn xahar g˙al xahar u wara nqassmu lil tal-familja! Fih stejjer li vera jmissu l-qalb u vera g˙andna g˙alfejn nirringrazzjaw ’l Alla mhux b˙alma nag˙mlu xi kultant u ngergru g˙al affarijiet Ωg˙ar.

G˙al darba o˙ra GRAZZI U PROSIT.

Nadine


IL-ÌIÛWITI JOFFRULEK OPPORTUNITAJIET TA’ FORMAZZJONIAg˙Ωel l-attività li tixtieq u ikteb jew çempel biex fejn hu me˙tie© tibbukkja jew tikseb aktar tag˙rif

G˙all-aktar tag˙rif : Mount St Joseph Retreat House, Mosta Tel: 21 41 69 16 • Fax: 21 41 27 85

��

Erba’ snin tar-rivista ORBISÇentru Fidi u Ìustizzja, Ûejtun, Tel: 2167 7841Biex ifakkar il-bidu tal-˙ames sena mill-pubblikazzjoni ta’ Orbis, ir-rivista ta’ kull tliet xhur tal-ÌiΩwiti Maltin. Iç-çentru ser jorganizza “Round Table” fuq il-qag˙da preΩenti tas-soçjetà u l-knisja Maltija, biex nag˙tu ˙arsa ’l quddiem lejn kif ir-rivista taqdi l-missjoni tag˙ha a˙jar.

Data: Il-Óamis, 25 ta’ April, fis-7.00 pmPost: Fis-Sala tas-Sixth Form tal-Kule©© San Alwigi, B’kara

“Kif ng˙ix dejjem fil-PaçI ta’ Kristu”Seminar nhar l-Erbg˙ha qabel il-festa tad-Duluri, 5 ta’ April, 2006G˙aliex nitilfu daqshekk malajr il-paçi tal-qalb, meta mhux ukoll il-paçI ma’ l-o˙rajn?F’dan is-Seminar infittxu l-g˙eruq tal-vera paçI u naraw x’rabta hemm bejn dil-paçI u l-verità fuqna nfusna u fuq l-o˙rajn.

Imexxi: Fr Arthur G. Vella, SJPost: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta

Irtir ta’ Weekend g˙all-MiΩΩew©inDan il-weekend huwa okkaΩjoni g˙al dawk il-koppji miΩΩew©a li jixtiequ j©eddu u jiççelebraw il-weg˙diet taΩ-Ωwie© tag˙hom. Din hija esperjenza spiritwali b’differenza .

Mill-Ìimg˙a, 28 ta’ April, fis-6.00 pm sal-Óadd 30, fil-5.00 pmJiffaçilitaw il-Koppja Carmen u Karm Conti u Fr Vince Magri, SJPost: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta

Irtir ta’ Weekend g˙all-Persuni SseparatiIs-separazzjoni fiΩ-Ωwie© qatt m’hi feliçi. It-tbatija u t-trawma j©ibu mag˙hom kriΩi profonda u tolqot ir-relazzjoni ma’ Alla wkoll. Dan il-Weekend joffri spazju u ambjent lill-persuni sseparati biex jaqsmu l-we©g˙at tag˙hom. Ikun hemm ˙in g˙at-talb personali u fi grupp.

Mill-Ìimg˙a, 5 ta’ Mejju, fis-6.00 pm sal-Óadd 7, fil-5.00 pm

Imexxu: Fr Vince Magri, SJ, Ms Mary Cassar u Ms Polly Schembri, Counsellors fil-Moviment ta’ Kana. Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta

Xahar irtit Injazjan - 30 JumDan l-Irtir hu g˙al min jixtieq jag˙mel ix-xahar kollu, tmient ijiem jew xi numru ta’ ©ranet.

Mill-31 ta’ Lulju sat-2 ta’ Settembru, 2006Imexxi: Fr Paul Deguara, SJPost: Mount Sat Joseph Retreat House, Mosta. Biex tinkiteb, çempel lil Fr Deguara fuq numru 21 24 71 16 jew 79 28 45 59

Retreat for Professional Men in EnglishDar Manresa, Victoria G˙awdex, Tel: 2155 6635Lent is a time of preparation for the solemn celebration of the Lord’s victory over sin and death. It is a special time of grace and reconciliation. Every year Manresa House offers a 5-day retreat in English to members of the professions. On the last day the retreatants go on a pilgrimage to the Shrine of our Lady of Ta’ Pinu.

Dates: Friday,7 April at 7.00 pm – Tuesday,11 April after lunchDirector: Fr Paul Andrews, SJ, an Irish Jesuit who is a psychologist, a counsellor and a writer, with a long experience in the giving of the Spiritual Exercises.

Il-Programm1-2 t’Awwissu Jibda il-pellegrina©© g˙all-Lourdes2-6 t’Awwissu Il-pellegrina©© - 4-5 sig˙at mixi kuljum6 t’Awwissu Diversi g˙aΩliet : Pellegrina©© jew irtir7-11 t’Awwissu Forums (Tista’ tag˙zel minn dawn

– muΩika u kant; workshops fuq il-kitba; teatru Bibbliku; ˙idma manwali; inputs fuq il-˙ajja affettiva)

Jew Irtir b’Akkumpanjament Personali f’ Loyola

12 t’Awwissu Ni©u lura flimkien mill-esperjenzi differenti

(forums, irtiri, esperjenzi fuq id-dg˙ajsa) fi spirtu ta’ festa.

13 t’Awwissu Quddiesa f’Loyola

Erbg˙a modi kif tie˙u sehem:1. Pellegrini bil-mixi – 1-13 t’Awwissu (ara l-programm fuq: mixja u forums jew

irtir)

2. Pellegrini fuq dg˙ajsa – 4- 13 t’Awwissu (esperjenza unika ta’ 9 tijiem fuq dg˙ajsa)

3. Pellegrini g˙as-servizz – 31 ta’ Lulju -14 t’Awwissu

(g˙as-servizz tal-pellegrini l-ohra, fit-triq ma’ l-o˙rajn)

X’qalu Ωg˙aΩag˙ dwar dawn l-

esperjenzi: … li tg˙ix fi grupp‘Permezz tal-mumenti ta’ sharing fil-gruppi, din l-esperjenza g˙enitni nitkellem dwar dak li kont qed ng˙ix ‘

… dwar it-talb‘Skoprejt it-talb: b˙ala relazzjoni ta’ fiduçja, u intimita’ kbira ma Kristu’

… dwar il-Knisja‘Skoprejt Knisja li takkumpanja lill-persuna fil-mixja spiritwali tag˙ha!’

… id-deçiΩjonijiet‘ Tg˙allimt kif nag˙Ωel bil-liberta’, dak li veru jaqbel g˙alija. Kien importanti ˙afna, speçjalment f’mument b˙al dan, meta g˙andi tant deçiΩjonijiet importanti x’nie˙u.”

…dwar is-servizz‘Permezz ta’ l-esperjenza ta’ servizz, Manresa g˙enitni nintegra l-ispiritwalita’ tieg˙i mal-˙ajja ta’ kuljum’

Jekk trid aktar informazzjoni jew jekk trid tara r-ritratti ta’ esperjenzi simili li di©a saru… Ara www.manresa2006.com

inYgo-Malta ser jorganizzaw grupp g˙al Manresa 2006. G˙al aktar informazzjoni jew g˙all-applikazzjoni, ikteb lil Fr. Jimmy Bartolo, s.j. (Tel.2340 2341) jew lil Fr. Joseph Cassar, s.j. (Tel. 21440325)

InΩuru Lourdes- Javier- Loyola Mit-Tnejn 31 ta’ Lulju sat-Tlieta 15 t’Awwissu 2006300 Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a jimxu wara Kristu

Organizzat minn:Réseau Jeunesse Ignatien, inYgo-Internazzjonali, inYgo-Malta

Esperjenza ta’ mixi ma’ Ωg˙aΩag˙ mill-Ewropa kollha (Malta, Franza, Italja, Spanja, Irlanda, Ingilterra, Bel©ju, Ìermanja, Slovenja, Awstrija …) ma’ gwida fi gruppi Ωg˙ar ta’ 7 persuni mqassmin skond l-eta’ (17-20; 21-24; 25-30):

• Biex tg˙ix mixja spiritwali• Biex tiltaqa’ ma’ o˙rajn• Biex titg˙allem tie˙u deçiΩjonijiet• Biex tg˙ix il-Festa u l-Fer˙ fil-Knisja

INYGO – in-Network Injazjan g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ jistiednek g˙al esperjenza unika:

Manresa 2006 Pellegrina©© g˙all-istudenti u professjonisti Ωg˙aΩag˙. Fl-okkaΩjoni tas-sena tal-Ìublew 2006 – ‘Óbieb fil-Mulej’


Dak il-ftit li tag˙ti jintraddlek elf darba aktar.“Li tag˙mlu ma’ ˙uti tkunu tag˙mluh mieg˙i” jg˙id il-Mulej.

Ûejtun 2006 - Lulju - AwissuGrupp ta’ Ωg˙aΩag˙ li jixtiequ jg˙inu fil-kamp sajf tat-tfal fiΩ-Ûejtun. Kul˙add irid jattendi g˙al seminar ta’ formazzjoni bejn is-7 u d-9 ta’ Lulju. Tul Lulju niltaqg˙u darbtejn fil-©img˙a. Minn wara Santa Marija niltaqg˙u kuljum sat-Talent show fil-5 ta’ Settembru.

G˙andna bΩonn ukoll volontiera biex ng˙inu tfal batuti fil-qari u l-kitba tul is-sajf.

Minn hu nteressat içempel lil Fr Edgar Busuttil sj tel: 21694583

E©ittu 2006 2-27 ta’ LuljuTliet esperjenzi spiritwali u komunitarji f’postijiet differenti mat-tfal fqar tal-E©ittu. L-ewwel grupp, fil-g˙odu jorganizza skola-sajf g˙at-tfal fqar tal-Muqattam fil-Kajr fejn ja˙dmu s-sorijiet ta’ Madre TereΩa. Wara nofs in-nhar issir ˙idma mal-anzjani u t-tfal fil-Faggala flimkien mal-istess sorijiet. It-tieni grupp jorganizza skola-sajf g˙at-tfal fqar tal-villa©© ta’ Nagiddik. Dik qrib il-Minja. It-tielet grupp ja˙dem mat-tfal fqar fiç-Çentru ta’ Gad el Sid immexxi mill-ÌiΩwita Malti P. Twanny Fenech. Isiru intervisti biex jing˙aΩlu l-gruppi.

Ting˙ata prijorita’ lill-istudenti universitarji. Applikazzjonijiet u iktar dettalji minn g˙and Fr. Jimmy Bartolo sj, [email protected], tel. 23402341

Al©erija 2006 10 ta’ Lulju - 3 t’ Awissu Tlett ©img˙at esperjenza mat-tfal fqar tal-Al©erija. Il-kamp sajf ji©i organizzat flimkien ma’ grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ mill-Al©erija u norganizzaw kamp tas-sajf g˙al dawn it-tfal. Noqg˙odu f’komunità ta’ sorijiet ta’ Madre TereΩa. Din tkun

esperjenza unika fejn nibnu komunità flimkien mas-sorijet, Ωg˙aΩag˙ Al©erini u tfal. Minkejja reli©jonijiet differenti u kulturi differenti tkun esperjenza fejn naraw ˙afna ˙itan jaqg˙u u ning˙aqdu flimkien. Importanti ˙afna li dawk kollha li japplikaw ikollhom fidi qawwija fil-Mulej u jafdaw fil-providenza tieg˙u u jkunu nies li g˙andhom esperjenza li jg˙ixu ©o komunità.

Ig˙in ukoll li tkun taf ftit Françiz. Jekk g˙andek bejn 19 u 25 sena u tixtieq tapplika çempel lil Fr. Edgar Busuttil sj tel: 21694583.

Etjopja 2006 3-30 t’ AwissuEsperjenza spiritwali ta’ ˙idma diretta ma’ l-ifqar nies fil-Mother Teresa Home of the Dying f’Addis Ababa, kif ukoll ma’ tfal iltiema u/jew HIV f’çentri o˙ra. B’kollaborazzjoni mas-sorijiet Fran©iskani tal-Qalb ta’ Ìesù u mal-ÌiΩwiti. Miftu˙a g˙al Ωg˙aΩag˙ maturi bejn it-18 u s-26 sena li lesti jg˙ixu ˙ajja sempliçi u jo˙olqu ambjent ta’ komunità. Esperjenza tajba ˙afna g˙al dawk b’esperjenza fil-mediçina, fil-fiΩjoterapija u t-tag˙lim tat-tfal u g˙al min jixtieq jesplora iktar fil-fond il-˙idma missjunarja tal-Knisja.

Applikazzjonijiet u iktar dettalji minn g˙and Fr Joseph Cassar sj, [email protected], tel. 21440325.

Cottolengo 2006 15 - 30 ta’ LuljuL-esperjenza ta’ Cottolengo hija mmirata biex tag˙ti çans lil Ωg˙aΩag˙ ©eneruΩi jinfet˙u aktar g˙al persuni li jiddependu g˙al kollox mill-o˙rajn: persuni b’diΩabilità mentali jew fiΩika, anzjani u morda f’qieg˙ ta’ sodda. Óafna drabi dawn il-persuni, aktar mill-g˙ajnuna fizika, g˙andhom bΩonn preΩenza ta’ wens u m˙abba. Però din l-esperjenza titlob ˙inijiet twal ta’ servizz

matul il-©urnata kollha u wie˙ed irid ikun lest li jg˙in u jaqdi l-bΩonnijiet kollha li marid jista’ jkollu.

Esperjenza b˙al din hija ndirizzata l-aktar g˙all-istudenti maturi tas-Sixth Form tal-Kulle©© San Alwi©i, iΩda ©ieli ing˙aqdu mag˙na Ωg˙aΩag˙ o˙rajn li kienu lesti jintegraw ruh˙om fil-grupp. Ìeneralment il-grupp ikun mag˙mul minn tmien persuni, tfajliet u ©uvintur.

Min hu nteressat jista’ jikkuntattja jew lil Fr. Anthony Cilia, s.j. Tel. 21556635; [email protected] jew lil Fr. Joe Cassar, s.j. Tel. 21441583

Life Cycle 2006 29 ta’ Lulju - 9 t’ AwissuLife Cycle Challenge hija qadfa bir-roti li ssir kull sena minn çiklisti Maltin f’pajjizi differenti. L-g˙an ewlieni ta’ dawn iç-çiklisti huwa li jin©abru l-flus g˙al pazjenti li jie˙du l-kura fir-Renal Unit ta’ l-Isptar San Luqa. Barra minn hekk din l-isfida tg˙in biex tkattar l-informazzjoni dwar il-mard tal-kliewi u taghti g˙ajnuna lil min ibati minn din il-marda. Permezz tal-Life Cycle jitkattar l-g˙arfien tad-donazzjoni ta’ l-organi u b’hekk jiΩdiedu aktar id-donaturi. L-isfida ta’ din is-sena se tie˙u liç-çiklisti minn Oslo in-Norve©ja sa’ Rovaniemi fil-Finlandja, via l-’Arctic Circle’ u l-Isvezja, distanza ta xejn inqas minn 2000 kilometri mifruxin fuq 11-il ©urnata. L-isfida ta’ din is-sena qieg˙da tkun meqjusa b˙ala l-aktar wa˙da kies˙a min˙abba t-temperaturi baxxi fl-’Arctic Circle’, b’xenarji mill-isba˙ kif taf toffri l-Iskandinavja.

Kull min hu interessat jista’ ji©bor applikazzjoni mill-kumpless sportiv ta’ San Alwi©i (Tel. 21441502) jew mill-Kappella ta’ l-Università (Tel.23402341). G˙al aktar informazzjoni çempel lil Jonathan Barbara fuq 99485895.

l-g˙ajnuna tieg˙ekg˙andna bΩonn

Nirringrazzjaw lil ˙afna qarrejja li jinkura©©una bl-ittri tag˙hom u bl-offerti ©eneruΩi. Ming˙ajr l-g˙ajnuna ©eneruΩa tag˙kom il-Magazine ma jistax ikompli.

NAPPELLAW LILL-QARREJJABIEx JAgÓtuNA dAQQA t’Id BIEx INkomPLu NAgÓmLu L-ÌId.

INT UKOLL TISTA’ TGÓIN…1. Ìedded l-abbonament tieg˙ek g˙as-sena l-©dida fil-pront.2. Ma’ l-abbonament ibg˙atilna offerta b˙ala g˙ajnuna.3. Tista’ ssir AÌENTA tal-magazine. Dan ifisser li tg˙inna ni©bru l-flus ta’ l-abbonati fil-belt/ ra˙al tieg˙ek direttament mid-djar tag˙hom.4. Sibilna abbonati ©odda. Óajjar lil ˙biebek u qrabatek jinkitbu fil-magazine.5. Iktbilna l-esperjenzi, problemi, mistoqsijiet tieg˙ek biex naqsmuhom mal-qarrejja.6. Id˙ol voluntier/a biex tg˙in fix-xog˙ol ta’ uffiççju u xog˙ol ie˙or li hemm bΩonn.

Jekk tixtieq aktar informazzjoni çempel jew ikteb:78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR03tel. 2141 2606 • email: [email protected] • SMS: 7982 6899

Fr Paul Chetcuti sj u Fr John Scicluna sjEdituri

Grazzi

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

50618916

50519210

TIEGÓEK ILLUM U GÓIN FIL-ÓIDMA TAL-ÌIÛWITI

PERMEZZ TAL-MOBILEISSA TISTA’ TABBONA FL-RM2000-LIL ÓBIEBNA

jekk tixtieq taghti offerta ta’ Lm 3 (li minnhom 30 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ Lm 5 (li minnhom 50 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI:Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©ed-ded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number li ssib mik-tub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

NIXTIEQU NIBQGÓU NIDDEPENDU MILL-ÌENEROÛITÀ TAL-QARREJJA.• TINSIEX IÌÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK• SIBILNA ABBONATI ÌODDA• OFFRI DONAZZJONI MAÛ-ÛEWÌ LIRI TA’ L-ABBONA-

MENT TIEGÓEK

ILLUM AKTAR MINN QABEL NIDDEPENDU MILL-ABBONA-MENTI U MID-DONAZZJONIJIET LI TIBGÓATU MAGÓHOM.

L-ISPEJJEÛ GÓOLEW ÓAFNA, IMMA MA NIXTIEQUX NGÓOLLU L-PREZZ TA’ L-ABBONAMENT. QED INÓALLUH LM2 BISS, FILWAQT LI NITOLBU OFFERTA LIBERA LIL MIN JISTA’ JAGÓTI AKTAR MINN ÛEWÌ LIRI.

Ibg˙at din il-formola lill-Editur,

RM- LIL ÓBIEBNA c/o 78, Triq il‐MarkiΩ

SciclunaIn‐Naxxar NXR 03

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIB-GÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA.

in©edded l-abbonament tieg˙i.

nibda nirçievi l-magazine id-dar bil-posta

nag˙ti abbonament rigal lil:

Isem

Data tat‐Twelid

Tel

Indirizz

Post Code

Qed nibg˙at çekk/Postal order ta’

Lm2Abbonament ta’ Sena

+ OFFERTA

b˙ala g˙ajnuna

Din is-sena a˙na l-ÌiΩwiti qed niççelebraw l-450 sena mill-mewt ta’ Sant’Injazju, u l-500 sena mit-twelid ta’ San Fran©isk Saverju u tal-Beatu Pietru Favre.

Fost çelebrazzjonijiet o˙ra, il-Provinçja Maltija, mit-30 ta’ Awissu sal-5 ta’ Settembru, 2006, ser torganizza Pellegrina©© g˙al Loyola u Javier.

Wara li nΩuru ’l-Madonna f’Lourdes, immorru l-Kastel ta’ Javier fejn twieled San Fran©isk Saverju, nieqfu Pamplona fejn kien ferut Sant’Injazju u wara nΩuru l-Kastell ta’ Loyola fejn twieled Sant’Injazju u se˙˙et il-konverΩjoni tieg˙u. Nqaddsu fil-Kappella tal-KonverΩjoni.

IvA NIxTIEq (immarka fejn jg˙odd g˙alik)

PELLEGRINAÌÌLourdes – Loyola – Javier

Min jixtieq jissie˙eb mag˙na f’dan il-Pellegrina©© u jrid jikseb iktar tag˙rif, jikteb lil Fr Anton Galea, SJ, f’Dar tal-Provinçjal, 78 Triq il-MarkiΩ Scicluna, In-Naxxar NXR 03, jew içempel 21 412 606.

ÌEDDED L-ABBONAMENT

TISLIbA ApRIL 2006

Car

pet

ZO

NE

©en

tilm

ent

joff

ri D

irt

Con

trol

ler

b˙al

a ri

gal g

˙ar-

rebb

ie˙/

a ta

l-Cro

ssw

ord

Puz

zle

Dis

inn

• O

utlo

ok C

oop

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturi u ˙bieb tag˙na mejtin:

IMPORTANTI: Ibg˙atu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000 Lil Óbiebna, 78, MarquisScicluna Str, Naxxar NXR 03It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar.

TWEÌIBIET g˙at-Tisliba ta’ Marzu, 2006

MIMDUDIN: 1. Katusa; 4. FaΩola; 7. Taw; 8. Assalt; 9. Attent; 10. Emir; 12. Qtar; 14/15. Tarawx; 16/18. Pittur; 20. Idek; 21. Kura; 24. Niesek; 25. Imperu; 26. LLD; 27. Realta; 28. Ifalli.WEQFIN: 1. Klaret; 2. Tisjir; 3. Atti; 4. Fwar; 5. Onesta; 6. Aktarx; 11. Marid; 13. Awtur; 16. Pinnur; 17. TereΩa; 18. Tuzell; 19. Raguni; 22. Ikla; 23. Fidi.

Ir-REBBIEÓ tat-Tisliba ta’ Frar, 2006, hu Carmelo Attard minn Tal-Pietà.

Óal Balzan John Bezzina Lina Vella Bardon

Bormla Saveria Gauci

Birkirkara Antonia Sacco Ellul

Floriana Patri Frangisk Azzopardi OFM Cap Christine Pearson James Pearson Charles Tabone

Il-GΩira Emanuel Farrugia

Melbourne Alfons Sciberras

SPIRITWALITA’: Sikwit isemmuha: x’inhi? Hemm differenza bejn reli©jon u spiritwalita’? G˙alfejn titlob? Kif l-a˙jar li titlob? Hemm twe©iba nisranija g˙at-tbatija?

Is-Soçjeta’ tad-Duttrina Nisranija qed tinawgura edizzjoni ©dida tar-rivista Spiritwalita’. Fiha nsibu ttrattati diversi aspetti ta’ l-ispiritwalita’ fil-˙ajja nisranija. Tinteressak Ωgur

Minn Librerija Preca, 25c biss. Jew abbona g˙al sena: LM 2.25 u tirçeviha bil-posta: to˙ro© erba’ darbiet fis-sena.

Ikteb lil: Kummissjoni Óajja SpiritwaliMUSEUM, Id-Dar Ìenerali Il-Blata l-Bajda Ó[email protected]

MIMDUDIN: 1. Par g˙all-mixi; 4. Wa˙dam inn dawn f’xi skola; 7, M’g˙adux nej; 8. Missier il-protestantiΩmu; 9. Jispiççaw, xi biçça xog˙ol; 10/12. Metall, g˙at-twieqi u l-bibien; 14/16. Nipprova naqbad xi ˙uta; 15.Irregalalek; 18. L-inizjali ta’ Daniel Debono Sammut; 20. G˙oddod tal-©lied; 21. Mhumiex imxelfin; 24. Kontinent; 25. Kollox ta˙t fuq; 26. Trans World Airlines; 27.Ji©ri x’xi©ri u jkun xi jkun; 28. Issemma’ le˙nek f’xi kor.

WEQFIN: 1. Re, b˙al David; 2. Kelb u dan; 3. Inrie©i l-karozza; 4. G˙ajat ta’ w©ie˙; 5. Trab g˙all-konkrit; 6. Ji©u jarawk f’darek; 11. Dak ta’ Kristu qieg˙ed f’Turin; 13. Tliet piedi; 16. Tidlikha mal-˙obΩ biΩ-Ωejt; 17. Dan qis li int taqdih sewwa; 18. Nies minn tag˙na; 19. Óbiebna; 22. Ftehim bejn il-©nus, p.e. b˙al dak ta’ Varsavja; 23. Wie˙ed milli hemm fl-Amerika,

��

Esperjenza kerha m˙allta ma’ ˙afna tajjeb.

Kienet esperjenza ta’ biΩa’ li sibna ru˙na fil-mira ta’ min ried jag˙mlilna l-˙sara. G˙al bosta Ωmien kienu qed jin©emg˙u u jixxandru opinjonijiet direttament kontrina l-ÌiΩwiti min˙abba l-poΩizzjoni li ˙adna favur ir-rispett s˙i˙ lejn kull persuna bla distinzjoni u min˙abba l-˙idma tag˙na favur ir-refugjati. Minn ta’ quddiem dehret il-˙idma taç-Çentru Fidi u Ìustizzja u dik tal-Jesuit Refugee Service.

Il-Mulej qed jinqeda bina biex ting˙ata xhieda fis-soçjetà tag˙na tal-valuri l-aktar fundamentali.

Ix-xmara ta’ support u solidarjetà li sibna minn kull na˙a kien tassew impressjonanti. Dan hu ta’ konsolazzjoni. Bis-sa˙˙a ta’ dawn l-inçidenti, bosta nies u g˙aqdiet ippronunzjaw ru˙hom b’mod çar dwar il-valuri ta’ tolleranza u kontra kull xorta ta’ razziΩmu. Il-valuri li nixtiequ nwasslu jidhru kemm huma ankrati fil-qlub ta’ bosta fost Óutna Maltin.

GratitudniKemm g˙andna g˙ax inkunu grati lejn

min esprima din is-solidarjetà bl-istqarrijiet, ittri, emails, telefonati u b’fatti b˙al g˙otjiet ta’ flus, offerti ta’ karozzi, pro©etti ta’ ©bir ta’ fondi, Ωjajjar, eçç.

Fost dawn tajjeb insemmu lil Mons. Arçisqof u lil Mons Isqof t’G˙awdex u lin-

Nunzju Apostoliku li kollha çempluli biex jesprimu s-solidarjet u d-dispjaçir tag˙hom. Flimkien mag˙hom il-Pro Rector u grupp ta’ lecturers ta’ l-Università, g˙alliema tal-Kulle©© San Alwi©i, u bosta o˙rajn. Il-President ©ie jΩurna fil-Kulle©©. Il-Prim Ministru kitbilna ittra sabi˙a f’isem il-Gvern. Il-Ministri Tonio Borg, Louis Galea u s-Segretarji Parlamentari Tonio Fenech, Toni Abela, Dolores Christina fost o˙rajn

g˙aqdiet reli©juΩi. Bosta persuni offrewlna numru ta’ karozzi,

kemm b˙ala self kif ukoll b˙ala donazzjonijiet. Kien hemm mumenti meta kellna offerti li jmissu l-qalb, b˙al dik ta’ omm ta’ familja li riedet toffrilna l-unika karozza tag˙ha akkost li l-familja tag˙ha toqg˙od ming˙ajrha. Diversi qed jibg˙atulna offerti ta’ flus biex nistg˙u niksbu karozzi o˙rajn g˙ax-xog˙ol tag˙na.

Min-na˙a tag˙hom l-awtoritajiet qed jag˙mlu ˙ilithom kollha biex isolvu l-kaΩ. Il-Pulizija qed tag˙ti l-g˙ola prijorità lil dawn l-investigazzjonijiet.

X’inhu mportanti f’dan kollu B’din is-solidarjetà in-nies qed jg˙idulna

kemm g˙andhom bΩonn saçerdoti u reli©juΩi li jkunu fidili g˙as-sej˙a tag˙hom li jkunu bnedmin t’Alla fid-dinja tal-lum. Kul˙add jg˙idilna: ‘Komplu… Taqtg˙ux qalbkom… Qed tag˙mlu sewwa…’ F’kelma wa˙da qed jg˙idulna: ‘Dak li qed tag˙mlu qed tag˙mluh f’isimna, g˙alina u mag˙na!’

Dan kollu g˙andu j˙e©©i©na g˙al fedeltà akbar lejn is-sej˙a tag˙na. Il-Mulej donnu jrid jurina kemm g˙ad g˙andu bΩonn tag˙na u kemm g˙adu jrid jag˙mel ˙wejje© kbar biç-çokon tag˙na.

GRAZZI lil dawk kollha li bit-talb, bil-kelma u bl-offerti tag˙hom urew solidarjetà mag˙na l-ÌiΩwiti f’din iç-çirkostanza. Fuq kollox nirringrazzjaw lil Alla li tant nies urew kemm g˙andhom g˙al qalbhom ir-rispett u d-dinjità ta’ kull persuna, g˙ax a˙na lkoll ulied ta’ Missier wie˙ed.

Pawlu Chetcuti sjProvinçjal

SOLIDARJETÀ KBIRAL-a˙bar li seba’ karozzi tal-ÌiΩwiti sfaw ma˙ruqa fil-bidu tax-xahar ta’ Marzu malajr ©riet ma’ Malta kollha. Dan ma kienx xi inçident tekniku, iΩda kien ˙ruq li sar apposta minn xi persuni li ppjanawh apposta. Il-karozzi li n˙arqu kienu jintuΩaw mill-ÌiΩwiti g˙all-˙idma tag˙hom fl-iskola, maΩ-Ωg˙aΩag˙, mar-refu©jati u nies fil-bΩonn u fil-Óidma saçedotali tag˙hom.

Il-President, Dr. E. Fenech Adami waqt iΩ-Ωjara li g˙amel il-kulle©©, flimkien mar-Rettur, Fr Patrick

Magro (xellug) u l-Provinçjal Fr P. Chetcuti.

stqarrew din is-solidarjetà mag˙na. L-istess min-na˙a tal-partiti politiçi: Dr Alfred Sant, Gavin Gulia u M’Louise Coleiro g˙all-partit Laburista, Harry Vassallo g˙all-Alternativa u Joe Saliba g˙all-partit Nazzjonalista, flimkien ma’ diversi o˙rajn, fosthom diversi Provinçjali u personalitajiet o˙rajn u bosta


Il-karozzi ji©u u jmorru...Imma kif i©©ib lura qalb li ing˙alqet g˙al min qed ibati?

Nift˙u qalbna g˙al xulxin,g˙ax a˙na lkoll ulied ta’ Missier wie˙ed.

INsalvaw lIl pajjIÛNa MIll-vjoleNza u l-INtolleraNza

RM2006-04 April

Documents

Transcript of RM2006-04 April