Rezident - SEVİNC ƏHMƏDOVA

Anafilaktik şok- sensibilizasiya olunmuş orqanizmə allergenin təkrar daxil olması zamanı tosqun hüceyrələrdən və bazofillərdən mediatorların xaric olması nəticəsində əmələ gəlir

ş

.

- 1902-ci ildə P. Portier və C. Richet tərəfindən itlər

üzərində öyrənilmişdir.

- 1905-ci ildə Q. P. Saxarov tərəfindən dəniz

donuzlarında öyrənilmişdir.

- 1913-cü ildə isə fransız alimi Şarl Rişe tərəfindən

insanlar üzərində öyrənilmiş və Nobel mükafatı

almışdır.

.

Anafilaksiya , yunanca ; ana- əks, phylaxis-

qorunma, müdafiə deməkdir.

Dünya əhalisi üzrə il ərzində hər 100 000 nəfərdən

30-950 si müxtəlif səbəblərdən anafilaksiya halı

keçirir.

- Dərman mənşəli AŞ.dən ölüm faizi 25%,

- İnsect zamanı ölüm 1mlyn nəfərə 0.4- 2 hadisə düşür

PATOGENEZ

İmmun mənşəli

Qeyri immun mənşəli

TƏSNİFAT

Yaranma müddətinə görə

*İldırımvari – ilk 10 dəq

ərzində

*Sürətli gedişli – ilk 30- 40

dəq ərzində

*Ləng gedişli – bir neçə saat

ərzində

TƏSNİFAT Gedişatına görə

1. Kəskin bədxassəli ( ildırımvari ) AŞ *KDÇ

*KTÇ ilə gedən

2. Xoşxassəli AŞ

3. Ləng gedişli AŞ

4. Ressidivləşən AŞ

5. Abortiv AŞ

TƏSNİFAT

Klinik təzahürlərinə görə

1. Hemodinamik ( kardiogen )

2. Asfiksik ( astmoid )

3. Serebral

4. Abdominal

5. Dəri və selikli qişa zədələnməsi

( 80- 90% )

Ağırlıq dərəcəsi təyin olunur:

* yüngül forma- AT 90/40mmcs, huşu aydın, əlamətlər yüngül şəkildə olur

* orta ağır forma- AT sistolik 90-70mmcs, diastolik 40mmcs.dən az, asfiksiya halı, qeyri iradi sidik, nəcis ifrazı

* ağır forma- huşun itməsi, KTÇ, KDÇ, AT sistolik 60mmcs, diastolik təyin olunmaya bilər

* çox ağır ( ildırımvari ) forma- AT sıfıra qədər kəskin enir, komatoz vəziyyət, ürək və tənəffüs sisteminin fəaliyyətinin dayanması

***Şokun ağırlıq dərəcəsi allergenin orqanizmə daxil olmasından sonra şokun hansı vaxt ərzində əmələ gəlməsi ilə birbaşa əlaqəlidir.

KLİNİKA

ƏLAMƏTLƏR RASTGƏLMƏ TEZLİYİ

Səpgi, angioödem 88%

Yuxarı tənəffüs yolu ödemi 56%

Tənəffüs çətinliyi, xışıltı 47%

Flush 46%

Başgicəllənmə, bayılma, hipotoniya 33%

Ürəkbulanma, qusma, diareya, sancışəkilli

ağrılar

30%

Rinit 16%

Baş ağrısı 15%

Substernal ağrı 6%

Səpkisiz qaşıntı 4.5%

Titrətmə 1.5%

DİAQNOSTİKA

Diaqnoz düzgün toplanmış anamnezə və klinik meyarlara

əsaslanır

- əvvəllər allergik reaksiyaların olması

- etiologiyası

- klinikası

- müalicə məqsədi ilə istifadə olunan dərman preparatları

- özü nə tədbir görüb

DİAQNOSTİKA 3 əsas klinik meyarı var

- Şok simptomlarının qəflətən başlanması və sürətlə proqressivləşməsi

- Tənəffüs və ürək-qan damar sistemində həyati təhlükəli pozuntular (fitvari tənəffüs, tənəffüsün dayanması, AT.nin enməsi, sapvari nəbz, ritm pozğunluğu, tənəffüs yolu problemi- tutqun səs, stridor, udqunmanı çətinləşdirən ödem və s.)

- Dəri və ya selikli qişalarda dəyişikliklər (hiperemiya, ödem, kvinke ödemi, sonrakı mərhələdə dərinin avazıması, sianozlaşması və s.) Digər əlamətlər; -nevroloji pozğunluqlar -başqa orqanlarda yaranan AŞ əlamətləri.

DİFFERENSİAL DİAQNOZ

XƏSTƏLİKLƏR DİFFERSİAL ƏLAMƏTLƏR

ÜDÇ, Mİ EKQ, ExoKQ, qanda tropinin İ.nın

səviyyəsi

Hipoqlikemiya Qanda şəkərin səviyyəsi

Kəskin dərman zəhərlənməsi Toksik kimyəvi analizin nəticəsi

Septik şok İnfeksiya məmbəyinin olması

Uşaqlıqdan kənar hamiləlik USM nəticəsi

Nevroloji Aparıcı beyin əlamətləri, likvorun

müayinəsi, baş beyinin KT.sı

MÜALİCƏ

*Adrenalin- 0.3-0.5mg

(max. 1.2mg) ə/d

* Kofein-1mg ə/d (AT çox

aşağı olduğu

vəziyyətlərdə, adrenalin

tək halda kömək edə

bilməsə) və ya Kardiamin-

2mg ə/d (tənəffüs

pozğunluğu yoxdursa)

*Prednizalon 90-120mg

və ya Deksametazon 8-

32mg

*Kolloid, kristalloid

məhlullar- 1000ml

*Antihistamin preparatlar-

dimedrol, tavegil,

pipolfen, suprastin və s.

ə/d

GÖSTƏRİŞ

Qırtlaq ödemi

yaranarsa- intubasiya,

traxeostomiya

-Azərbaycan Respublikası səhiyyə nazirliyi Anafilaktik şok üzrə klinik protokol. -Doç.dr. Fazıl Orhan. Karadeniz Teknik Üniversitesi. -Анафилактический шок: диагностика, неотложная помощь Н.И.ШВЕЦ, д.м.н., профессор; Е.А.ФОГЕЛЬ /Национальная медицинская академия последипломного образования им. П.Л.Шупика, кафедра терапии, Киев/ -Клиническая аллергология: Руководство для практических врачей / Под ред. Р.М. Хаитова. – М.: МЕДпресс-информ, 2002. -http://www.reanimmed.ru -http://www.medin.org.ua - Abbas & Lichtman, Basic immunology 3E, Chapter 11. -http://www.authorstream.com/Presntation/Moiloa-898248-anaphylaxis.

.