REPUBLIKA SRPSKA OPŠTINA UGLjEVIK SKUPŠTINA OPŠTINE
105
REPUBLIKA SRPSKA OPŠTINA UGLjEVIK SKUPŠTINA OPŠTINE Trg Draže Mihailovića bb, Republika Srpska, BiH, tel: +387/0/55 773-777, faks: +387/0/55 772-336 PROCJENA UGROŽENOSTI OD ELEMENTARNIH NEPOGODA I DRUGIH NESREĆA NA PODRUČJU OPŠTINE UGLjEVIK Ugljevik, decembar 2017. godine
Transcript of REPUBLIKA SRPSKA OPŠTINA UGLjEVIK SKUPŠTINA OPŠTINE
REPUBLIKA SRPSKA
OPŠTINA UGLjEVIK
SKUPŠTINA OPŠTINE
Trg Draže Mihailovića bb, Republika Srpska, BiH, tel: +387/0/55 773-777, faks: +387/0/55 772-336
PROCJENA UGROŽENOSTI OD ELEMENTARNIH NEPOGODA I DRUGIH
NESREĆA NA PODRUČJU OPŠTINE UGLjEVIK
Ugljevik, decembar 2017. godine
SADRŽAJ
UVOD ........................................................................................................................................................... 1
1. OPŠTI DIO PROCJENE UGROŽENOSTI ......................................................................................... 3
1.1. POLOŽAJ I KARAKTERISTIKE TERITORIJE OPŠTINE UGLJEVIK .................................................................. 3
1.1.1. Geografski položaj, površina i granice sa susjednim opštinama ............................................... 3 1.1.2. Geološke karakteristike .............................................................................................................. 3 1.1.3. Karakteristike reljefa i geografsko-pedološke karakteristike tla ................................................ 5 1.1.4. Broj, vrsta i veličina naselja ....................................................................................................... 6 1.1.5. Hidrografska mreža i karakteristike ........................................................................................... 8 1.1.6. Klima, režim padavina i temperature ......................................................................................... 9 1.1.7. Šumsko i poljoprivredno zemljište ............................................................................................ 10 1.1.8. Kulturno-istorijska i prirodna dobra ........................................................................................ 12
1.2. STANOVNIŠTVO ............................................................................................................................................. 13
1.2.1. Gustina naseljenosti i prostorni razmještaj stanovništva ......................................................... 13 1.2.2. Struktura stanovništva – starosna, polna, obrazovna ............................................................... 14 1.2.3. Prirodni priraštaj – natalitet, mortalitet, migracije ................................................................. 15
1.3. INFRASTRUKTURA ......................................................................................................................................... 16
1.3.1. Saobraćaj .................................................................................................................................. 16 1.3.2. Telekomunikacije ...................................................................................................................... 17 1.3.3. Vodosnabdijevanje i kanalizacija ............................................................................................. 18 1.3.4. Kapaciteti za proizvodnju i distribuciju električne energije ..................................................... 19 1.3.5. Privredna razvijenost................................................................................................................ 20 1.3.6. Zdravstveni i veterinarski kapaciteti ....................................................................................... 22
2. IDENTIFIKACIJA RIZIKA ................................................................................................................ 23
2.1. PREGLED RIZIKA NA PODRUČJU OPŠTINE UGLJEVIK ................................................................................ 23
2.1.1. Poplave ..................................................................................................................................... 23 2.1.2. Meteorološke pojave ................................................................................................................. 25 2.1.2.1. Olujni vjetar ............................................................................................................................ 25
2.1.2.2. Suša ......................................................................................................................................... 26
2.1.2.3. Grad ........................................................................................................................................ 26
2.1.2.4. Snijeg i snježne padavine ........................................................................................................ 29
2.1.2.5. Kiša ......................................................................................................................................... 30
2.1.3. Klizišta ...................................................................................................................................... 31 2.1.4. Zemljotresi ................................................................................................................................ 33 2.1.5. Požari........................................................................................................................................ 36 2.1.5.1. Požari otvorenog prostora ...................................................................................................... 36
2.1.5.2. Požari u stambenim i industrijskim objektima ........................................................................ 38
2.1.6. Tehničko-tehnološke nesreće .................................................................................................... 39 2.1.7. Saobraćajne nezgode ................................................................................................................ 41 2.1.8. Upravljanje otpadom ................................................................................................................ 42 2.1.9. Zdravstveni rizici ...................................................................................................................... 44 2.1.9.1. Opasnost po ljude ................................................................................................................... 44
2.1.9.2. Opasnost po biljke ................................................................................................................. 46
2.1.9.3. Opasnost po životinje .............................................................................................................. 47
2.10. OSTALE NESREĆE - NEEKSPLODIRANA UBOJNA SREDSTVA I MINE ...................................................... 49
3. STRUKTURIRANJE IDENTIFIKOVANIH RIZIKA ...................................................................... 52
3.1. PREGLED RIZIČNIH OBJEKATA ..................................................................................................................... 52
3.2. PREGLED MOGUĆIH DOGAĐAJA/INCIDENATA ........................................................................................... 53
3.3. UGROŽENE KATEGORIJE STANOVNIŠTVA (RANJIVE GRUPE) ................................................................. 54
4. ANALIZA RIZIKA ............................................................................................................................... 58
4.1. ANALIZA SCENARIJA ..................................................................................................................................... 58
4.1.1. Scenarij br. 1 – Poplave rijeke Janje ........................................................................................ 59 4.1.2. Scenarij br. 2 – Poplave koje izazivaju manje rijeke: Kriva rijeka u Tutnjevcu, Domana i
Tavna u D. Krćini ............................................................................................................................... 60 4.1.3. Scenarij br. 3 – Poplave koje izazivaju bujični vodotoci .......................................................... 60 4.1.4. Scenarij br. 4 – Olujni vjetar, kiša i grad ................................................................................. 61 4.1.5. Scenarij br. 5 – Obilne snježne padavine i ekstremno niske temperature ................................ 62 4.1.6. Scenarij br. 6 – Ekstremno visoke temperature i suša .............................................................. 62 4.1.7. Scenarij br. 7 – Klizišta ............................................................................................................ 62 4.1.8. Scenarij br. 8 – Zemljotresi slabijeg intenziteta ....................................................................... 63 4.1.9. Scenarij br. 9 – Hidrične epidemije .......................................................................................... 63 4.1.10. Scenarij br. 10 – Zarazne bolesti kod životinja ...................................................................... 64 4.1.11. Scenarij br. 11 – Biljne zarazne bolesti i rizik od prirodnih nepogoda .................................. 64 4.1.12. Scenarij br. 12 – Požar na otvorenom prostoru – šumski požar ............................................ 65 4.1.13. Scenarij br. 13 – Požar u zatvorenom prostoru ...................................................................... 65 4.1.14. Scenarij br. 14 – Saobraćajne nezgode .................................................................................. 66 4.1.15. Scenarij br. 15 – Nesreće izazvane aktiviranjem NUS-a i mina ............................................. 67
4.1.16. Scenarij br. 16 – Pojava ekstremnog zagađenja vazduha, vode i zemljišta ............................ 67
4.1.17. Najgori mogući scenario - lanac događaja ............................................................................. 67
4.2. ANALIZA KAPACITETA ................................................................................................................................. 70
5. PRIJEDLOG ZA NIVO MJERA I AKTIVNOSTI ........................................................................... 85
5.1. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE RIZIKA OD POPLAVA ................................................. 86
5.2. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE UTICAJA KLIMATSKO METEOROLOŠKIH POJAVA .. 87
5.3. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE RIZIKA OD KLIZIŠTA .................................................. 87
5.4. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE RIZIKA OD ZEMLJOTRESA ......................................... 88
5.5. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE RIZIKA OD POJAVE ZARAZNIH BOLESTI-EPIDEMIJA
88
5.6. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE RIZIKA OD POŽARA .................................................... 89
5.7. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE RIZIKA OD SAOBRAĆAJNIH NEZGODA ..................... 90
5.8. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE RIZIKA OD NESREĆA IZAZVANIH AKTIVIRANJEM
NUS-A, MES-A I MINA ........................................................................................................................................ 90
5.9. PRIJEDLOG MJERA I AKTIVNOSTI ZA SMANJENJE ZAGAĐENJA VODE, VAZDUHA I ZEMLJIŠTA ........... 91
6. DONOŠENJE ODLUKE PO PRIJEDLOGU ZA NIVO MJERA I AKTIVNOSTI ...................... 91
Pregled tabela, slika i grafikona
Rb Naziv Str.
1 Tabela br.1 Površina naseljenih mjestima i broj stanovnika 8
2 Tabela br.2 Zemljišne površine prema načinu korištenja i svojini (2016) 12
3 Tabela br.3 Učešće površina poljoprivrednog zemljišta po kategorijama 12
4 Tabela br. 4 Gustina naseljenosti 14
5 Tabela br.5 Struktura stanovništva prema starosti i polu 15
6 Tabela br. 6 Predškolsko vaspitanje i obrazovanje 15
7 Tabela br. 7 Broj učenika po školskim godinama 16
8 Tabela br. 8 Prirodni priraštaj (2011 – 2016) 16
9 Tabela br. 9 Stanje elektro-distributivne mreže na području opštine Ugljevik 21
10 Tabela br. 10 Pregled strukture potrošača el. energije na području opštine Ugljevik 21
11 Tabela br. 11 Pravna lica koja obavljaju privrednu djelatnost na području opštine Ugljevik
razvrstana prema klasifikaciji djelatnosti 22
12 Tabela br. 12 Broj preduzetnika po vrsti djelatnosti za period 2008-2016 22/23
13 Tabela br. 13 Maksimalni udari vjetra (m/s) 26/27
14 Tabela br.14 Mjesečne količine padavina (mm) 27/28
15 Tabela br. 15 Utrošak protivgradnih raketa po godinama 30
16 Tabela br. 16 Pojave grada i sugradice za period 2013-2016 31
17 Tabela br. 17 Broj dana sa snježnim pokrivačem 31
18 Tabela br. 18 Pregled najkritičnijih putnih pravaca u zimskom periodu 32
19 Tabela br. 19 Evropska makroseizmička skala (EMS-98) 37/38
20 Tabela br. 20 Pregled požara otvorenog prostora za period 2003-2016 godina 39/40
21 Tabela br. 21 Struktura saobraćajnih nezgoda 45
22 Tabela br. 22 Pregled opreme kojom raspolaže AD „Kompred“ Ugljevik 46
23 Tabela br. 23 Broj registrovanih slučajeva oboljelih od zaraznih bolesti u periodu 2007 -
2016 godina 48
24 Tabela br. 24 Registrovane epidemije zaraznih bolesti na području opštine Ugljevik u
periodu 2007-2016. Godina 48
25 Tabela br 25 Registrovane zarazne bolesti životinja na području opštine Ugljevik za
period 2005 -2015 godina 51
26 Tabela br. 26 Minski sumnjiva površina razvrstana po kategorijama 53
27 Tabela br. 27 Deminirane površine na području opštine Ugljevik 53
28 Tabela br. 28 Količina prikupljenog NUS-a i mina za period 1999-2016 54
29 Tabela br. 29 Djeca- korisnici socijalne zaštite 59
30 Tabela br. 30 Odrasli u stanju socijalne potrebe 59
31 Tabela br. 31 Vojni invalidi 59/60
32 Tabela br. 32 Civilne žrtve rata 60
33 Tabela br. 33 Broj korisnika prava na penziju na teritoriji opštine Ugljevik 60
34 Slika br. 1 Geografski položaj opštine Ugljevik 3
35 Slika br.2 Naseljena mjesta područja opštine Ugljevik 7
36 Slika br.3 Saobraćajna infrastruktura 18
37 Slika br.4 Raspored protivgradnih stanica na području opštine Ugljevik 30
38 Slika br.5 Karta epicentara dogođenih zemljotresa sa poluprečnikom 100 km od opštine 36
Ugljevik sa Mw≥3.5 stepeni Rihterove skale u razdoblju od 306. do 2015. Godine
39 Slika br.6 Seizmološka karta (Zajednica za seizmologiju SFRJ, Beograd, 1987. godine) 36
40 Slika br. 7 Karta seizmičke regionalizacije na kojoj su prikazana maksimalna očekivana
horizontalna ubrzanja tla na osnovnoj stijeni za povratni period od 475 godina sa 10%
vjerovatnoće prevazilaženja događaja u 50 godina (Projekat „Harmonizacija mapa
seizmičkog hazarda zemalja Zapadnog Balkana“, NATO“Program za mir i bezbjednost“,
2011. godina)
37
41 Slika br. 8 Ekstrahovana karta minske situacije opštine Ugljevik 53
42 Grafikon br. 1 Procentualna zastupljenost (%) pravaca iz kojih je gradoopasna oblačnost,
u protivgradnoj sezoni, dolazila na prostor sjevernog dijela RS za period 2000-2014
godine
29
1
UVOD
Sistem zaštite i spasavanja je dio sistema bezbjednosti i integrisani oblik upravljanja i
organizovanja subjekata i snaga sistema zaštite i spasavanja na sprovođenju preventivnih i
operativnih mjera i izvršavanju zadataka zaštite i spasavanja ljudi i materijalnih dobara od
elementarne nepogode i druge nesreće, uključujući i mjere oporavka od njihovih posljedica.
Oblast zaštite i spasavanja na nivou Republike Srpske uređena je Zakonom o zaštiti i spasavanju
u vanrednim situacijama („Službeni glasnik RS” broj 121/12 i 46/17).
Shodno naprijed navedenom Zakonu razrada zadataka zaštite i spasavanja od elementarne
nepogode i druge nesreće realizuje se izradom i donošenjem Plana zaštite i spasavanja od
elementarne nepogode i druge nesreće koji sadrži sljedeće dokumente:
A) Procjenu ugroženosti od elementarne nepogode i druge nesreće,
B) Plan preventivnog djelovanja,
V) Plan pripravnosti,
G) Plan mobilizacije,
D) Plan hitnog postupanja.
Procjena ugroženosti od elementarne nepogode i druge nesreće (u daljem tekstu: Procjena
ugroženosti) je polazni i temeljni dokument Plana zaštite i spasavanja. Obaveza izrade ovog
dokumenta utvrđena je Zakonom o zaštiti i spasavanju u vanrednim situacijama, a nadležnost za
njeno donošenje data je Skupštini opštine.
Metodološki pristup, ciljevi, nosioci i način izrade plana zaštite i spasavanja utvrđen je Uredbom
o sadržaju i načinu izrade Plana zaštite od elementarne nepogode i druge nesreće („Sl. glasnik
Republike Srpske“ broj 68/13). Metodološki pristup na osnovu kojeg se izrađuju dokumenti
Plana zaštite i spasavanja, te time i Procjena ugroženosti kao polazni dokument navedenog Plana,
je „riziko –bazirano dimenzioniranje“, a što podrazumijeva prilagođavanje zakonske legislative,
planova, procedura i druge dokumentacije, spasilačkih i hitnih službi, preventivnih i interventnih
kapaciteta i svega drugog što je od neposrednog značaja za zaštitu i spasavanje/ civilnu zaštitu,
identifikovanim rizicima.
Sama izrada Procjene ugroženosti je proces koji se sastoji od pet povezanih i međusobno zavisnih
faza:
a) prva faza –identifikacija rizika,
b) druga faza –analiza rizika,
v) treća faza –prijedlog za nivo mjera i aktivnosti,
g) četvrta faza –donošenje odluke po prijedlogu za nivo mjera i aktivnosti,
d) peta faza –sprovođenje odluke.
Identifikacija rizika je izvršena na bazi prikupljanja informacija i podataka sa ciljem određivanja
postojećih rizika na području opštine Ugljevik i predstavlja osnov za analizu mogućih rizika od
prirodnih i drugih nesreća. Sam proces identifikacije rizika obuhvatio je prikupljanje informacija
i statističkih podataka o elementarnim nepogodama i drugim nesrećama, a koji su prikupljani od
nadležnih institucija, privrednih društava i službi koje istima raspolažu te su korišteni izvještaji
Odsjeka za civilnu zaštitu i TVJ. U ovoj fazi izvršen je pregled i strukturiranje identifikovanih
rizika sa pregledom rizičnih objekata i rizičnih događaja i njihovo dovođenje u vezu sa
2
ranjivim/rizičnim grupama odnosno uticaj na ljude, imovinu, infrastrukturu i životnu sredinu, kao
i identifikovanje ranjivih kategorija stanovništva. Identifikacija rizika koje je izvršena na ovaj
način predstavljala je osnov za analizu rizika. Analiza rizika u okviru Procjene ugroženosti je
obuhvatala analizu scenarija i analizu kapaciteta. Analiza scenarija je obuhvatila analizu obima
identifikovanih rizika na području opštine Ugljevik na osnovu učestalosti određenih vrsta rizika i
analizu njihovih posljedica. Analiza kapaciteta obuhvatala je analizu materijalno-tehničkih i
ljudskih kapaciteta kojima se raspolaže i mogućnost preduzimanja aktivnosti subjekata od
značaja za zaštitu i spasavanje u preventivnom i interventnom smislu, te su utvrđeni kapaciteti
koji nedostaju.
Na bazi navedenih elemenata predložen je nivo mjera i aktivnosti kao prijedlog unapređenja
stanja u oblasti zaštite i spasavanja na području opštine Ugljevik.
Na kraju je dat pregled zakona, podzakonskih akata i drugih značajnih dokumenata, koji su većim
dijelom korišteni prilikom izrade Procjene ugroženosti, ali i onih kojima je uređen sistem zaštite i
spasavanja u RS.
S obzirom na kompleksnost materije i ciljeve koji trebaju da se postignu izradom ovog
dokumenta, te da bi se kvalitetno i sveobuhvatno identifikovali i analizirali rizici na području
opštine Ugljevik, Načelnik opštine je formirao Radnu grupu za izradu Procjene ugroženosti od
elementarne nepogode i druge nesreće, te je ovaj dokument, sa svim svojim elementima rezultat
rada formirane radne grupe. Kako je u nadležnosti Štaba za vanredne situacije razmatranje i
davanje mišljenja na Procjenu ugroženosti, prijedlog Procjene upućen je na sjednicu Štaba za
vanredne situacije opštine Ugljevik.
3
1. OPŠTI DIO PROCJENE UGROŽENOSTI
1.1. Položaj i karakteristike teritorije opštine Ugljevik
1.1.1. Geografski položaj, površina i granice sa susjednim opštinama
Područje opštine Ugljevik se nalazi u sjeveroistočnom dijelu Republike Srpske, između 44° 41´
sjeverne geografske širine i 18° 59´ istočne geografske dužine. Smješteno je na istočnim
padinama planine Majevice odnosno na krajnjim padinama koje se spuštaju prema Semberskoj
ravnici i Brčanskom platou. Teritorija opštine Ugljevik zahvata površinu od 17.042 ha. U klasi
podjele prema veličini površine teritorije, pripada manjim opštinama Republike Srpske.
Slika br. 1: Geografski položaj opštine Ugljevik
Sa sjeverne i istočne strane većim dijelom graniči sa brežuljkastim područjem teritorije grada
Bijeljina i manjim dijelom, sa njenim ravničarskim prostorom. Sa zapadne strane, granica se
prostire brdovitim dijelom opštine Lopare. Južna granica se pruža brdovitim dijelom opština
Zvornik i Teočak.
1.1.2. Geološke karakteristike
Teren u granicama opštine Ugljevik je izuzetno složene geološke građe i strukturno tektonskih
karakteristika. Izgrađuju ga stijene starosti od paleozoika do kvartara, pri čemu treba naglasiti da
stijene trijaske i donje kredne starosti, nisu registrovane.
Stijene gornjepermske starosti (P3) su najstarije stijene na teritotiji opštine Ugljevik. Izgrađuju
uže područje sjeverno od Gornje Krćine, i zapadno od zaseoka Jukanovići. To su izolovani ostaci
tamnih krečnjaka mjestimično laporovitih, čija pojava se vezuje za duboki rasjed smjera istok –
zapad koji se od Priboja, preko Teočaka proteže na istok prema Pilici.
Sedimenti kredne starosti (K23, K23,4) razvijeni su takođe, u južnom i jugozapadnom dijelu
opštine. U području Rastošnice predstavljeni su krečnjacima, čiju bazalnu seriju čine
konglomerati i breče u kojima se pojavljuju kvarcno - liskunoviti pješčari i krečnjaci. Krečnjaci
su slojeviti, masivni i bankoviti, pogodni za eksploataciju kao građevinski materijal.
4
Sedimenti paleogena izgrađuju značajan dio terena opštine Ugljevik. Uglavnom se prostiru na
zapadnom i južnom dijelu teritorije. U području sjeverno od Jablan grada: Sarije – Gajići, zatim u
području Malog grebena, na desnoj strani potoka Tavne, te u širem području naselja Gornja
Krćina izdvojeni su donje eocenski sedimenti (E1).
Sedimenti srednjeg eocena (E2) izgrađuju šire područje zapadno i južno od Donje Krćine, zatim
teren južno od Gornje Krćine te šire područje na zapad i istok u odnosu na Jablan grad (gornji
tokovi potoka Mezgrajice, Dašnica i Ugljevičkog potoka).
Sedimenti gornjeg eocena (E3) predstavljeni su pješčarima, te u manjoj mjeri glincima, laporcima
i glinama. Pješčari su kvarcni i tada se pojavljuju kao bankoviti. Često su trošni, ponekad
gvožđeviti. Pojavljuju se na krajnjem južnom dijelu teritorije opštine i kao široki pojas na lijevoj
strani potoka Tavna.
Sedimenti neogena izgrađuju približno 70 % teritorije opštine Ugljevik. Njihov razvoj prati se od
donjeg miocena, preko srednjeg i gornjeg miocena, do donjeg pliocena odnosno pliokvartara.
U okviru neogenih sedimenata, u odnosu na stratigrafsku pripadnost, na terenu opštine Ugljevik
zastupljeni su: donje miocenski sedimenti poznati pod nazivom „ugljevička ugljonosna serija“;
srednje miocenski – tortonski sedimenti; gornje miocenski – sarmatski i panonski sedimenti;
donje pliocenski – pontski sedimenti.
Ugljevička ugljonosna serija razvijena je, najvećim dijelom, u centralnom dijelu teritorije opštine
Ugljevik a manjim dijelom na južnoj i jugozapadnoj strani teritorije. Upravo na tom području su
smješteni „Rudnik i Termoelektrana Ugljevik“ a.d. Srednje miocenski – tortonski (badenski)
sedimenti (M22,3M22) izgrađuju uglavnom centralni dio terena opštine Ugljevik. Marinskog su
porijekla i imaju dva tipa razvoja: klastičan predstavljen pješčarima, glinama i laporcima,
podređeno sa krečnjacima, tesprudni i subsprudni krečnjaci. Prostiru se u terenu južno, zapadno i
sjeverozapadno u odnosu na Ugljevik (M22) te u užem pojasu od Gornje Trnove, preko Srednje
Trnove, prema dolini potoka Ugljevik (3M22).
Najveća rasprostranjenja krečnjaka, u okviru tortonskih sedimenata, registrovana su u području
između rijeke Janje i Starog Ugljevika. To su šira područja oko brda Prokos, Vučjak i Baljak, u
kojima su dominantni lajtovački krečnjaci. Pojavljuju se kao bankoviti, jedri do trošni,
mjestimično oolitični i konglomeratični.
Gornje miocenski – sarmatski sedimenti (M31) razvijeni su kao krečnjačke mase i kao paket
sedimenata glinovito – laporovito – pješčarskog sastava. Glinovito – laporovita facija izgrađuje
teren na krajnjem zapadnom dijelu prostora obuhvata opštine Ugljevik, u području Šešlića.
Glinovito – pješčarska facija otkrivena je u širem području Atmačića odakle se, preko područja
sjeverno od Srednje Trnove, kao neprekinuta zona, prostire sve do područja istočno od Gornje
Trnove.
Sarmatski krečnjaci su razvijeni na grebenima Prokosa, Vučjaka i Baljka gdje preko badenskih
litotamnijskih krečnjaka konkordantno leže banci laporovitih krečnjaka. Između banaka ili paketa
banaka javljaju se tanka sočiva glinovitih i vapnovitih lapora i rjeđi tanki proslojci nečistog uglja.
Sedimenti panona (M32) javljaju u vidu zone koja se od Tutnjevca proteže, pravcem SZ-JI, do
Bukovca. U prostranoj dolini Janje prekriveni su mlađim kvartarnim nanosima. Debljine su 20 do
50 m. Većinom leže preko sarmata ali na sektoru Tutnjevac, Zabrđe, Modran pokrivaju direktno
badenske tvorevine.
Donje pliocenski – pontski sedimenti (Pl1) rasprostranjeni su u dva velika područja teritorije
opštine Ugljevik. Jedno je na sjevernoj strani opštinske teritorije, u području Posavci – Korenita
gdje su pontski sedimenti zastupljeni sivoplavim laporcima i glinama. Drugo područje je Trnova,
5
na krajnjem jugoistočnom dijelu teritorije opštine u kojem su rasprostranjeni glinovitim, slabo
vezanim pjescima, pjeskovitim glinama i alevritskim glinama.
Pliopleistocensko- kvartarni sedimenti (Pl,Q) imaju značajno rasprostranjenje na krajnjem
sjevernom i sjeveroistočnom dijelu teritorije opštine. Najčešće se prostiru na terenima sa
nadmorskim visinama od 120 do 150 m. Debljine su oko 30 m i leže na naslagama ponta.
Predstavljene su sivosmeđim i sivožutim glinama veoma bogatim vapnenim konkrecijama.
Njihova glavna karakteristika je šarenilo boja što je posljedica hemijskih procesa u zonama
oscilacija podzemnih i površinskih voda.
Kvartarni sedimenti izdvojeni su kao riječni sedimenti (t1, al, ap) i kao proluvijum (pr).
Riječni sedimenti (t1, al,ap) izgrađuju pripovršinske dijelove terena u dolinama rijeke Janje,
potoka Mezgrajice, Gnjice i Bukovčice. Predstavljeni su tipičnim razvojem riječnih nanosa u
kojem donji dio naslaga čine šljunci i pjesci a u gornjem dijelu je sitnozrni povodanjski nanos.
Debljina riječnih sedimenata je uglavnom manja od 3 m, jedino su terasni sedimenti rijeke Janje
debljine do 10 m.
1.1.3. Karakteristike reljefa i geografsko-pedološke karakteristike tla
Teren južnog, zapadnog i centralnog dijela opštine Ugljevik je brdovito – planinskih
karakteristika, a krajnji sjeverni i sjeveroistočni dio teritorije ima odlike ravničarskog kraja. Južni
dio teritorije opštine - područje Donje Krćine, je slabo naseljen kraj, planinskih obilježja u kojem
je planinski vrh Manaš (549 m) najviši vrh ne samo tog dijela terena nego i čitavog opštinskog
teritorija. Odatle u pravcu sjevera, teren se spušta do doline rijeke Trnove (214 m) a zatim se
uzdiže do oko 300 mnm (Crveno brdo sa visinom od 302 mnm) i preko područja Gornje Trnove,
sa visinama od 250 do 300 mnm te Atmačića i Janjara, sa visinama od 200 do 250 mnm, spušta
se u široku dolinu rijeke Janje (140 mnm). Istočno od te linije, u području Donje Trnove, teren
karakterišu grebenski oblici sa visinama od 200 do 270 mnm gdje je vrh Petino brdo (276 m)
najviši vrh tog područja. Teren zapadno od linije Gornja Trnova – Janjari, sve do doline rijeke
Mezgrajice, pripada centralnom dijelu opštinskog teritorija čiji najveći dio zauzimaju površinski
kopovi i deponije uglja, zbog čega su poremećene njegove prirodne reljefne karakteristike.
Prostorom dominira vrh Jablan grad (451 m).
Područje između rijeka Mezgrajice i Janje i područje Potočara čine jugozapadni i zapadni dio
opštinskog teritorija sa obilježjima brdovito – planinskog reljefa u kojem vrhovi planina često
prelaze visine 350 mnm. U području Mezgraja dominira vrh Mirkovići (389 m), a u području
Potočara ističu se Bogdanovića brdo sa visinom od 443 mnm i Oskruše sa visinom 409 mnm.
Padine brda su uglavnom strme. Sjeverni dio opštinskog teritorija, područje sjeverno od rijeke
Janje, ima obilježja brdovito – brežuljkastog kraja. Do grebena Zabrđe – Obrenovačko brdo,
teren je u blagom usponu te se od visine oko 158 mnm u dolini rijeke Janje, uzdiže do prosječne
visine grebena, oko 250 mnm. Od grebenskog dijela u pravcu sjevera, teren karakterišu blage
padine brda i brežuljci koji, na krajnjem sjevernom dijelu, tonu u dolinu rijeka Gnjice i
Bukovčice sa visinom od 106 mnm. To je ujedno i najniži dio terena opštine Ugljevik.
Sjeveroistočni dio opštinskog teritorija je područje Ugljevičke Obriježi. Karakterišu ga blage
padine niskih brežuljaka sa visinama od oko 170 mnm.
Što se tiče pedološkog pokrivača, na teritoriji opštine Ugljevik najzastupljeniji tipovi zemljišta su
iz dijela automorfnih i hidromorfnih, čineći samostalne areale i zemljišne kombinacije. Pojava
predstavnika pojedinih vrsta vezana je za geološku građu. U nižim predjelima preovlađuju
hidromorfna zemljišta, a u višim automorfna, u kojima su najzastupljeniji predstavnici kambične
klase. Najviše je zastupljena klasa kambičnih (smeđih) zemljišta, humusno-akumulativnih
6
(vertisoli) i na manjim površinama u nižim predjelima hidromorfna zemljišta (fluvisol). Od
smeđih zemljišta najviše je zastupljeno smeđe kiselo zemljište - distrični kambisol i vertisol dok
se na manjim lokalitetima susreće eutrični kambisol. Distrični kambisol je rasprostranjen na većoj
površini dok su na manjim mikrolokacijama zastupljena aluvijalna i humusno-akumulativna
zemljišta u dolinama riječnih tokova, vodotok Janja (Modran) a koja su i najkvalitetnija sa
stanovišta biljne, odnosno poljoprivredne proizvodnje.
Ovo zemljište nastaje na kiselim matičnim stijenama kao što su beskarbonatni šljunci, škriljci,
beskarbonatne gline i pijesci. Karakteriše ga humusni horizont ispod kog se nalazi kambični. Ova
zemljišta su lakšeg mehaničkog sastava, reakcija zemljišta je kisela do slabo kisela, imaju veliku
vodopropusnost. Sadržaj pristupačnih hranjivih materija u ovom zemljištu je dosta nizak. Fizička
svojstva najčešće nisu nepovoljna pa se ova zemljišta u prosjeku mogu svrstati u srednje
produktivna zemljišta.
Aluvijalna zemljišta (fluvisol) su potencijalno najplodnija zemljišta i uglavnom se nalaze u
dolinama rijeka (Janja) i njihovih pritoka. Termoelektrana Ugljevik se nalazi na obali rijeke
Janje, koja je najveći recipijent površinskih voda ovog područja. Proizvodne karakteristike ovog
zemljišta su dobre ali zbog blizine riječnog korita često su izložena bujicama, plavljenjima tako
da se njihove proizvodne vrijednosti mogu znatno umanjiti.
Na manjim lokalitetima susreće se eutrični kambisol ili eutrično smeđe zemljište. Naziv eutrično
smeđe zemljište znači smeđe zemljište koje obezbjeđuje dobru ishranu (dobra plodnost). Osobine
matičnog supstrata imaju veliki značaj za pojavu eutričnih kambisola. Obrazovanju i održavanju
ovih zemljišta najbolje odgovaraju ilovasti normalno drenirani supstrati, bogati potencijalnim
mineralima kao što su les, ilovasti jezerski i riječni sedimenti.
Druga po rasprostranjenosti zemljišta su vertisoli ili smonice. Obrazovali su se na ravničarskom
ili blago talasastom reljefu, pri slabijoj dreniranosti u vlažnom periodu i izraženom suvoćom tla
tokom ljeta. Za ova tla je karakteristično da pri vlaženju bubre a pri suši kontrahuju i pucaju. To
su tla teška za obradu ali su u poljoprivredi vrlo vrijedna jer imaju visoku potencijalnu plodnost i
mogu dati visoke prinose, naročito pšenice (ozima kultura).
Na sjevernoj strani obuhvata prostire se tip zemljišta pseudoglej. Ova zemljišta se javljaju u
ravnim dijelovima poloja i imaju vrlo specifična svojstva. Pseudoglej je tip tla koji se formira na
supstratu diferenciranom po teksturi, gdje se ispod relativno propusnog javlja za vodu nepropusni
sloj. Za njega je karakteristična mokra i suva faza pri kojima u mokroj preovlađuju redukcioni a u
suvoj oksidacioni uslovi. To je i razlog formiranja Fe i Mn (gvožđe i managan) konkrecija i
mramorastog izgleda profila. Razvija se kako na ravnim terenima tako i na terenima sa blagim
nagibom.
1.1.4. Broj, vrsta i veličina naselja
Naziv Ugljevik prvi put se u pisanim dokumentima pominje u turskom popisu 1355. godine. Ime
je dobio po površinskom uglju, čija je organizovana eksploatacija počela tek 1899. godine, pod
vladavinom Austrougarske monarhije. Prvobitno, centar opštine Ugljevik je bio u susjednom selu
Zabrđe, do 1941. godine, kada je prebačen u rudarsko naselje Stari Ugljevik, a od 1980. godine
je u novoizgrađenom naselju, Novom Ugljeviku-gradiću na rijeci Janji, između Bogutovog Sela,
Starog Ugljevika i Zabrđa.
Prema popisu stanovništva iz 1991. godine opština Ugljevik je brojala 25.587 stanovnika,
naseljenih u 28 naseljenih mjesta, organizovanih u 17 mjesnih zajednica. Nakon potpisivanja
Dejtonskog mirovnog sporazuma, veći dio opštine Ugljevik je ušao u sastav Republike Srpske,
7
dok je dio teritorije koji je pripadao opštini Ugljevik ušao u sastav Federacije Bosne i
Hercegovine. Od ovog područja je formirana opština Teočak u Federaciji Bosne i Hercegovine.
Danas, područje opštine Ugljevik čini 25 naseljenih mjesta, od čega je jedno gradsko naselje
Ugljevik, organizovanih u 25 mjesnih zajednica koje su većim dijelom ruralne sredine. Teritorija
opštine Ugljevik zahvata površinu od 17.042 ha
Slika br.2: Naseljena mjesta područja opštine Ugljevik
Prema popisu stanovništva iz 2013. godine ukupan broj stanovnika na području opštine Ugljevik
bio je 15.118, pregled površine teritorije i pregled broja stanovnika po naseljenim mjestima dat je
u tabeli koja slijedi.
Tabela 1. Površina naseljenih mjesta i broj stanovnika
Naziv naseljenog mjesta Površina područja
(ha)
Broj stanovnika
Atmačići 258 429
Bogutovo Selo 1480 294
Glinje 808 461
Gornja Krćina 521 167
Gornja Trnova 352 284
Donja Krćina 391 136
Donja Trnova 1681 1154
Zabrđe 1694 1551
Janjari 350 497
Jasikovac 250 96
Korenita 1235 557
Maleševci 948 404
8
Mezgraja 789 459
Mukat Stankovići 520 330
Ravno Polje 457 598
Sarije 120 28
Srednja Trnova 397 579
Stari Ugljevik 817 707
Tutnjevac 1661 1042
Ugljevik 336 3922
Ugljevik Selo 914 478
Ugljevička Obrijež 691 945
Tursanovo Brdo 70 -
Bilalići 200 -
Jasenje 102 -
Ukupno (površina i broj stanovnika) 17.042 15.118
Izvor podataka: Odjeljenje za prostorno uređenje i stam.kom. poslove i
Zavod za statistiku Republike Srpske
Najveći broj stanovnika nastanjen je u naseljenom mjestu Ugljevik, ukupno 3.922, dok je sledeće
po brojnosti stanovnika Zabrđe, zatim Donja Trnova, Tutnjevac i Ugljevička Obrijež. Iz tabele se
može vidjeti da mjesta Tursanovo Brdo, Bilalići i Jasenje nisu naseljena, a ukupna površina ovog
prostora iznosi 372 ha.
1.1.5. Hidrografska mreža i karakteristike
Na teritoriji opštine Ugljevik, hidrografska mreža je jako dobro razvijena. Čitava teritorija
ispresjecana je nizom manjih i većih povremenih i stalnih tokova.
Najznačajnija i najveća rijeka na području opštine Ugljevik, koja ima stalni tok, je rijeka Janja
kojom se, što direktno, što indirektno, drenira skoro 80 % površine opštinskog teritorija. Manji
dio terena, na sjeveru drenira se potokom Gnjica, a krajnji, južni dio područja opštine drenira se
potokom Tavna. Sva preostala teritorija opštine Ugljevik, pripada slivu rijeke Janje. Njen tok je
dug 53 km, a visinska razlika od izvora (ispod Konjica) do ušća u Drinu (kod mjesta Janje) je 565
m. Gornji tok ima karakteristike planinske brze rijeke. Od tjesnaca Rust – Bjelovnica, odnosno od
krajnjeg jugozapadnog dijela teritorije opštine Ugljevik, prelazi u ravničarsku rijeku i kao takva
uliva se u Drinu. U području postrojenja termoelektrane Ugljevik, njen tok je regulisan u dužini
od oko 1,5 km. Rijeka Janja je svrstana u II kategoriju vodotoka.
U granicama prostora teritorije opštine Ugljevik, najveće i najznačajnije pritoke su njene desne
pritoke. To su:
Mezgrajica, sa izvorišnim dijelom u području zaseoka Nikolići – Neškovići i ušćem u
području kompleksa termoelektrane,
Ugljevička rijeka koja se formira u području Starog Ugljevika (Dašnica potok i Mićić
potok) i sa ušćem u području opštinskog centra Ugljevik,
Ugljevik potok sa izvorišnim područjem na padinama Prosjeka ,
Rupovita, Trnova, Lukova i Sramošinja koje se preko kanala Janje ulivaju u rijeku Janju,
u području Zovca. Rupovita se formira sjeverno od sela Glinje. Čine je potoci Dubravski i
Trnavski, a u području jugoistočno od Atmačića, prima desnu pritoku Livadski potok.
Trnova potok formira se od niza manjih potoka čiji izvorišni dio je šire područje Gornje
Trnove. Potoci Lukova i Sramošinja imaju izvorišni dio u području Bukovca (D. Trnova),
9
Soška čiji izvorišni dio je takođe, područje Bukovca i koja se na krajnjem istočnom dijelu
teritorije opštine Ugljevik, uliva u Janjicu, odnosno u Janju.
Lijeve pritoke Janje, na teritoriji opštine Ugljevik, su kratki, brdski, najčešće povremeni tokovi,
od kojih, nešto duži tok imaju: Potočarski potok, Maksića potok, Sastavački potok i Radlovac.
Izuzetak su potoci: Prva i Druga Dašnica, te Žilovita i Zagonska Dašnica, koje dreniraju
sjeveroistočni dio teritorije opštine, i koje imaju obilježja ravničarskih, sporih rijeka, sa čestim
meandrima i plitko usiječenim koritima.
Od područja kompleksa termoelektrane Ugljevik, do granice opštine na istoku, dolina rijeke Janje
je široka ravnica koja od područja Gornje Obriježi predstavlja potencijal kvalitetnog
poljoprivrednog zemljišta.
Sjeverni dio teritorije, od grebena Zabrđe – Obrenovačko brdo, drenira se potokom Bukovčica
odnosno Gnjica. Potok Bukovčica formira se u području Gornje Bukovice od potoka: Crna,
Bijela i Crvena Bukovica. Njihov izvorišni dio je u području sjevernih padina grebena Zabrđe –
Obrenovačko brdo. Teritorija zapadno od Obrenovačkog brda, drenira se Krivom Tutnjevačkom
rijekom i Trnačkim potokom, odnosno Gnjicom, ravničarskim rijekama širokih dolina.
U krajnjem južnom dijelu teritorije opštine Ugljevik, najveći i najznačajniji površinski tok je
potok Tavna. Njenom desnom pritokom, potokom Domana, drenira se čitav južni dio terena
opštine Ugljevik odnosno šire područje naselja Gornje Krćine. Lijeve pritoke potoka Tavne su
veoma kratki povremeni tokovi koji se pojave samo za vrijeme jakih kiša.
Podzemne vode formiraju se u okviru izdani u aluvijalnim šljuncima i pijescima, na dubini oko
2,5 do 3,0 m. Formirane su kao izdan zbijenog tipa i u direktnoj su hidrauličnoj vezi sa nivoom
vode u rijeci Janji. Na osnovu terenskog kartiranja konstatovano je da su oscilacije nivoa
podzemnih voda neznatne.
Sa aspekta akumuliranja značajnih zaliha podzemnih voda nemaju značaja, jer se radi o tankim i
uglavnom, diskontinuiranim slojevima. Međutim, veoma su bitni sa stanovišta stabilnosti.
1.1.6. Klima, režim padavina i temperature
Područje opštine Ugljevik pripada zoni umjereno kontinentalne klime koja dopire sa sjevera.
Glavne odlike ovog tipa klime su topla ljeta i hladne zime.
Obzirom da do sada nije vršeno sistematsko osmatranje meteoroloških elemenata za područje
opštine Ugljevik, Hidrometeorološki zavod Republike Srpske ne raspolaže navedenim podacima,
te su za potrebe izrade Procjene ugroženosti klimatske karakteristike analizirane u odnosu na
postojeće podatke za meteorološku stanicu Bijeljina. U daljem tekstu biće prikazane osnovne
klimatološke veličine koje karakterišu razmatrano područje : temperatura vazduha, padavine i
vjetar.
Za posmatrano područje u periodu od 1981. do 2010. godine srednja godišnja temperatura
vazduha iznosila je 11,5 ºC, dok je srednja godišnja temperatura vazduha u 2016. godini iznosila
12,68 ºC, odnosno za 1,2 stepena više od prosjeka.
Apsolutni maksimum izmjeren je 2007. godine i iznosio je +43° C, dok je u mjesecu februaru
2012. godine izmjerena minimalna temperatura od -26,6° C.
Broj ljetnih dana (dani sa maksimalnom temperaturom iznad 25 stepeni) u 2016. godini je bio
znatno veći od prosjeka, zabilježeno jek 116 ljetnih dana. U istom periodu zabilježeno je 45
tropskih dana (sa temperaturom iznad 30 stepeni), od toga 16 tropskih dana u julu mjesecu.
10
Analiza ekstremnih maksimalnih temperatura ukazuje da se u bilo kom dijelu godine mogu
očekivati temperature iznad 20 ºC, dok se temperature iznad 35 ºC mogu očekivati od maja do
septembra.
Analiza podataka za apsolutno minimalne temperature vazduha ukazuje da se negativne
temperature mogu očekivati tokom većeg dijela godine, izuzev ljetnjeg perioda i mjeseca maja.
Broj ledenih dana 2016. godine (danim sa temperaturom ispod nule tokom cijelog dana) je bio
vrlo mali, zabilježeno je ukupno 12 ledenih dana a pojavili su se u januaru i decembru mjesecu.
Najveći broj mraznih dana (dani sa minimalnom temperaturom ispod nule), zabilježeno je u
januaru i decembru, te je u 2016. godini zabilježeno ukupno 60 mraznih dana.
Na pluviometrijski režim Semberije dominantan uticaj imaju vlažne vazdušne mase sa zapada,
odnosno Atlantskog okeana. Sem toga, značajan faktor čine i lokalne orografske osobenosti
ispitivanog područja, koje se naročito manifestuju u ljetnjim mjesecima, kada uslovljavaju
lokalne vazdušne depresije, odnosno pljuskovite padavine. Prosječna godišnja količina padavina,
za posmatrano područje u periodu od 1997. do 2016. godine iznosi 764 mm.
U periodu 1997-2016 godišnji raspon padavina se kretao od 467 mm (2011. godina) do 1090 mm
(2001. godina). Režim padavina je različit u odnosu na godišnje doba, tako da su najobilnije
padavine u proljeće (maj i juni) i kasnu jesen, dok je u periodu april –septembar česte pojave
grada.
Snježni pokrivač u prosjeku se zadržava 32 dana, a posljednjih godina i kraće. Maksimalna
visina snježnog pokrivača zabilježena je u januaru 2000. godine i tada je pokrivač bio visine 54
cm, te je u februaru mjesecu 2011. i 2012. godine zabilježena visina snježnog pokrivača od 40
cm.
Vjetrovi na geoprostoru Semberije, u pogledu opšte cirkulacije vazduha, predstavljaju vjetrove
umjerenih širina, odnosno zapadne vjetrove. Naravno, lokalni orotopografski sklop ima
modifikujući uticaj kako na učestalost tako i na brzinu vjetrova. Za posmatrano područje
karakteristični su vjetrovi iz sjeverozapadnog pravca i zapada. Izuzetno su rijetki vjetrovi iz
pravca istoka, sjeveroistoka i sjevera. Prosječne godišnje brzine vjetra nisu velike, ali ipak ima
dana kada se javljaju znatno jači vjetrovi. Jaki vjetrovi se u prosjeku najčešće javljaju četiri puta
godišnje. Jaki vjetrovi, preko 6 Bofora, mogu se javiti tokom cijele godine. U pojedinačnim
kalendarskim mjesecima jak vjetar može izostati. Za posmatrani period 2000-2016, bez jakog
vjetra zabilježene su 2011. i 2013. godina. Analiza pomenutog perioda pokazala je da su rijetke
godine sa olujnim vjetrom.
1.1.7. Šumsko i poljoprivredno zemljište
Prirodni uslovi za gajenje šuma, na teritoriji opštine Ugljevik su veoma povoljni ali su potrebe
stanovništva za proizvodnjom poljoprivrednih proizvoda imale prioritet nad gajenjem šuma. Na
području opštine Ugljevik šume zauzimaju površinu od 5.331 ha, što iznosi 31,3 % od ukupne
površine teritorije opštine. Ovom ukupnom procenatu se može dodati i još neki neznatan procenat
zbog postojanja usamljenih grupa drveća na njivama, pored puteva, na livadama i pašnjacima.
U ukupnoj vlasničkoj strukturi dominira privatno vlasništvo. Šumskim područjima u državnom
vlasništvu gazduje JP Šume RS, ŠG Majevica Lopare, ova područja se sastoje od više manjih
kompleksa.
Osnovni tipovi šuma s obzirom na vrstu drveća, uzgojni oblik i izgled su:
- visoke ekonomske šume..................... 2,20%,
- visoke degradirane šume.................... 1,50%,
11
- niske ekonomske šume.....................57,30%,
- šikare ................................................35,10%,
- goleti................................................. 3,90%
Na području opštine Ugljevik uglavnom su zastupljene listopadne šume, koje su sa aspekta
požarne ugroženosti manje osjetljive u odnosu na četinare.
U strukturi šume dominira hrast, bukva i grab, a ostale vrste drveta
su manje zastupljene. Pod crnogoričnim ili četinarskim šumama nalazi se manji kompleks u
okviru Spomen groblja u D. Trnovi, pored pomenutog kompleksa mogu se istaći i lokacije
pošumljene četinarima i to u Ugljeviku, pošumljena površina na odlagalištu jalovine i
pošumljenom odlagalištu jalovine B. Selo – Krstići, kao i manja površina na području Mezgraje.
Šume na ovom prostoru imaju veliki značaj kao zaštitna komponenta. Zaštitne funkcije su
sljedeće: protiveroziona zaštita, zaštita i unapređenje režima voda, zaštita od neželjenog dejstva
vjetra, ekstremnih temperatura i sunčevog zračenja, regulacija padavina, zaštita od neželjenih i
štetnih imisionih dejstava, te ostale zaštitne funkcije (zaštita poljoprivredne proizvodnje,
saobraćajnica, zaštita od buke i td).
Poljoprivredno zemljište, učestvuje sa 62,3% u ukupnim površinama teritorije opštine. Pregled
zemljišnih površina prema načinu korištenja i svojini za 2016. godinu dat je u tabeli broj 2.
Tabela br.2 Zemljišne površine prema načinu korištenja i svojini (2016) Sektor
svojine
Ukupna
površina
(ha)
Od toga
oranice voćnjaci vinogradi livade pašnjaci trstici šumsko Neplodno
Fizičko
lice
14760 7533 1782 1 315 464 1 4492 172
Pravno
lice
2282 353 86 0 17 62 2 840 923
Ukupno 17042 7886 1868 1 332 525 3 5331 1095
Izvor podataka:Opštinska uprava Ugljevik- Odjeljenje za poljoprivredu
Struktura korišćenja poljoprivrednog zemljišta je povoljna, jer intenzivni način korišćenja
poljoprivrednih površina - kao oranice i voćnjaci - u ukupnim poljoprivrednim površinama,
učestvuju sa 91,9 %. U svojinskoj strukturi dominantno učešće ima privatni sektor sa ukupno
86,61 % u odnosu na društveni tj. državni sektor koji učestvuje sa 13,39 %.
Prema podacima APIF-a, u 2016. godini na području opštine Ugljevik bilo je registrovano 842
poljoprivredna gazdinstava.
Ako uzmemo u obzir činjenicu da se prilikom Popisa stanovništva 2013. godine 2.419
domaćinstava izjasnilo da se bavi poljoprivrednom proizvodnjom, te stavljanjem ovog podatka u
uporedni odnos sa ukupnim poljoprivrednim površinama (izraženim u ha) proizilazi da prosječna
površina poljoprivrednog zemljišnog posjeda po jednom poljoprivrednom domaćinstvu u opštini
Ugljevik iznosi 4, 38 ha.
Kada se govori o kvalitetu zemljišta, odnosno njegovim proizvodnim vrijednostima, treba
naglasiti da na području opštine Ugljevik, nema zemljišta prve kategorije. Zemljišta druge
kategorije ima samo 3,9%, dok su najzastupljenija zemljišta četvrte i pete kategorije. Na
zemljištima druge kategorije je moguće dostizati veće stepene intenziteta poljoprivredne
proizvodnje. Na zemljištima koja su kategorisana kao treća i četvrta klasa, neophodna su veća
ulaganja u primjenu agrotehničkih mjera u cilju podizanja nivoa poljoprivredne proizvodnje. U
tabeli br. 3 su navedene procentualno površine zemljišta po kategorijama.
12
Tabela br.3: Učešće površina poljoprivrednog zemljišta po kategorijama
Kategorija zemljišta %
Prva -
druga 3,9 %
treća 16,8 %
četvrta 40,9 %
peta 25,7 %
šesta 4,5 %
sedma 0,12 %
osma 7,8 %
ukupno 100 %
Izvor podataka: Preuzeto iz Prostornog plana opštine Ugljevik
Takođe, treba naglasiti da po osnovu eksploatacije uglja dolazi do velikih degradacija zemljišnih
površina raspoloživih za poljoprivrednu proizvodnju.
1.1.8. Kulturno-istorijska i prirodna dobra
Za opštinu Ugljevik ne postoji ažurna valorizacija kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa. Na
listi nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, kao ni na Privremenoj listi nacionalnih
spomenika, nema dobara sa teritorije opštine. Na listu peticija za proglašenje nacionalnim
spomenicima su uvršteni sljedeći objekti : džamija Atmačići, džamija Azizija u Glinjama,
džamija Jahijina u Srednjoj Trnovi, džamija Janjari, Spomen kompleks u Donjoj Trnovi i spomen
– kuća "Oslobođenje" u Donjoj Trnovi.
U okviru kulturno istorijskih dobara se razlikuju arheološka i druga kulturno-istorijska dobra.
Više arheoloških nalazišta na ovom području, ukazuje da je prostor u dalekoj prošlosti bio
nastanjen. Od arheoloških nalazišta, prema Arheološkom leksikonu Bosne i Herceovine, na
području opštine Ugljevik su evidentirani sljedeći lokaliteti: U Bogutovom Selu, na lokaciji
Bocavača, postoji pronađeno srednjevjekovno groblje, na brdu Baljak je nalazište novca
barbarske tetradrahtme Filipa Makedonskog, u Gornjem Zabrđu je pronađeno srednjevjekovno
pravoslavno groblje, na području Jablan grada, slučajan nalaz bronzane narukvice iz srednjeg
bronzanog doba, na lokaciji Kaldrma, u Tutnjevcu, otkriveno je Rimsko i srednjevjekovno
naselje, na lokaciji Krčevina, takođe na području Tutnjevca, otkriven je rimski novac iskovan u
bronzi, te je u Maleševcima otkriven srednjevjekovni nadgrobni spomenik. Utvrđenje Jablan grad
je podignuto u srednjem vijeku, a danas u njemu postoje oskudni tragovi nekadašnjeg grada i
života u njemu. Šezdesetih godina dvadesetog vijeka, na samom ulazu u Jablan grad, sa istočne
strane su otkriveni temelji nekadašnje crkve, kao i neki predmeti i ostaci nekadašnje naseobine i
njegovih stanovnika.
Kada je riječ o prirodnim dobrima od velikog i izuzetnog značaja na prostornom obuhvatu
opštine Ugljevik, prema podacima preuzetim iz Prostornog plana Republike Srpske se nalazi, u
kategoriji zaštićenih ekosistema Republike Srpske – evidentirani kao rekreacioni, kulturni,
naučni, obrazovni, pejzažni i drugi zaštićeni prirodni predjeli – stanište šuma sladuna.
Na krajnjem južnom dijelu prostornog obuhvata Prostornog plana opštine Ugljevik – tačnije
područje mjesta Gornja Krćina nalazi se park prirode „Majevica“ koji se ubraja u park prirode VI
kategorije.
13
1.2. Stanovništvo
1.2.1. Gustina naseljenosti i prostorni razmještaj stanovništva
Gradsko naselje Ugljevik je središte – administrativni centar opštine, prema kome gravitiraju sva
okolna naseljena mjesta. Opštinu Ugljevik čini ukupno 25 naseljenih mjesta organizovanih u 25
mjesnih zajednica, koje su većim dijelom ruralne sredine.
Na teritoriji opštine Ugljevik, prema zvaničnim rezultatima popisa stanovništva iz 2013. godine,
živi ukupno 15.118 stanovnika. Dovođenjem u vezu broja stanovnika sa površinom teritorije
opštine Ugljevik, dobija se podatak da gustina naseljenosti iznosi 88,7 stanovnika po km2 što
predstavlja malu gustinu naseljenosti.
Teritorijalni razmještaj stanovništva ima za cilj da ukaže na neke od osobina rasporeda
stanovništva u gradu i ruralnim sredinama, tako prema rezultatima poslednjeg popisa 26%
stanovništva živi u urbanom, dok preostalih 74% živi u ruralnom području opštine.
Tabela br. 4 Gustina naseljenosti
Naziv naseljenog mjesta Gustina naseljenosti
st./km²
Atmačići 166,3
Bogutovo Selo 19,9
Glinje 57,1
Gornja Krćina 32,1
Gornja Trnova 80,7
Donja Krćina 34,8
Donja Trnova 68,6
Zabrđe 91,6
Janjari 142,0
Jasikovac 38,4
Korenita 45,1
Maleševci 42,6
Mezgraja 58,2
Mukat Stankovići 63,5
Ravno Polje 130,9
Sarije 23,3
Srednja Trnova 145,8
Stari Ugljevik 86,5
Tutnjevac 62,7
Ugljevik 1167,3
Ugljevik Selo 52,3
Ugljevička Obrijež 136,8
Tursanovo Brdo 0,0
Bilalići 0,0
Jasenje 0,0
14
Najveći broj stanovnika živi u mjestu Ugljevik, ukupno 3.922, što čini 25,9% ukupne populacije
Ugljevika, ovo je ujedno i najgušće naseljeni dio sa 1.167,3 st./km² . Najmanje stanovnika živi u
mjestu Sarije, njih 28, dok je najrijeđe naseljeno Begutovo Selo sa 19,9 st./km²
1.2.2. Struktura stanovništva – starosna, polna, obrazovna
Starosni model stanovništva predstavlja preobražaj starosnih struktura stanovništva, gdje je
prisutno starenje populacije, kako u Republici Srpskoj u cjelini, tako i u opštini Ugljevik.
Struktura stanovništva prema starosti i polu prikazana je u tabeli broj 5, iz koje se može uočiti da
najbrojnije stanovništvo čine građani starosne dobi između 15 i 64 godine, dok je polna struktura
stanovništva prilično podjednaka, odnosno, na ovom području za 1,8% živi više muškog
stanovništva.
Tabela br.5 Struktura stanovništva prema starosti i polu
Starosna
struktura
2013.
M Ž
0-14 1 113 1 041 2 154
15-64 5 351 4 967 10 318
65+ 1 162 1 484 2 646
Ukupno 7 626 7 492 15 118
Izvor podataka: Zavod za statistiku Republike Srpske
Prema podacima Zavoda za statistiku RS prosječna starost stanovništva na području opštine
Ugljevik iznosi 41,79 godina, a najbrojnije stanovništvo je starosne dobi između 50 i 54 godine,
te čini udio od 8,8% u ukupnoj starosnoj strukturi stanovništva.
Mlađe stanovništvo odnosi se na populaciju starosti od nula do 14 godina, dok je starije
stanovništvo, ono koje je starije od 65 godina. Možemo vidjeti da je starije brojnije u odnosu na
mlađe i ima ih 2.646, dok je mlađeg stanovništva 2.154.
Kada su u pitanju podaci o pismenosti, koja podrazumijeva da lice može sa razumijevanjem
napisati i razumjeti izjavu o svom životu, na području opštine Ugljevik ima 3,29 % nepismenih
osoba.
Za potrebe ove Procjene, obrađeni su podaci Popisa stanovništva od 2013. godine, te prema
navedenim podacima obrazovnu strukturu stanovništva čini 46,9% lica sa završenom srednjom
školom, oko 22,7% ima završenu osnovnu školu, 14,2% je lica sa nepotpunim osnovnim
obrazovanjem, zatim 6,9 % ima visoku stručnu spremu, 6,6 % nema nikakvo obrazovanje, 1,9%
ima završenu višu školu, a 0,7% završilo je specijalizaiju posle srednje škole. Žene imaju veće
učešće na nižim nivoima obrazovanja.
Vaspitno-obrazovni proces na području opštine Ugljevik realizuje se kroz rad jedne predškolske
ustanove Dječiji vrtić "Duško Radović" Ugljevik, tri centralne osnovne škole, "Aleksa Šantić"
Ugljevik, "Filip Višnjić" Donja Trnova i "Vuk Karadžić" Zabrđe sa 12 područnih škola i jedan
Srednjoškolski centar "Mihailo Petrović-Alas" Ugljevik. U tabeli broj 6 prikazan je broj djece
upisane na program predškolskog odgoja u periodu od 2012. do 2016. godine, s tim da je
potrebno naglasiti da nisu sva djeca obuhvaćena ovim programom zbog nedostatka kapaciteta za
predškolsko vaspitanje i obrazovanje, naročito u ruralnim sredinama.
15
Tabela br. 6 Predškolsko vaspitanje i obrazovanje
Školska godina
Broj
vaspitnih
grupa
Broj djece
ukupno muški ženski
2012/2013 4 73 45 28
2013/2014 4 83 45 38
2014/2015 4 80 44 36
2015/2016 2 40 18 22
2016/2017 3 59 29 30
Izvor podataka: Zavod za statistiku RS, Predškolsko
obrazovanje Bilten br.10 i Statistički godišnjak 2016.
U tabeli broj 7 dat je pregled broja učenika osnovnih i srednje škole u periodu od 2012. do 2016.
godine
Tabela br. 7 Broj učenika po školskim godinama
Izvor podataka: Zavod za statistiku RS, Statistički godišnjak 2016.g, Osnovno obrazovanje bilten
br.17 i Srednje obrazovanje bilten br.15.
Uočljivo je da je u posmatranom periodu evidentan stalni trend smanjenja broja učenika kako u
osnovnim tako i u srednjoj školi. Kada je u pitanju srednjoškolsko obrazovanje, veliki broj
učenika školovanje po završetku osnovnog obrazovanja nastavlja u susjednim opštinama. Na
području opštine Ugljevik nije razvijeno visokoškolsko obrazovanje ali se u blizini nalaze dva
univerzitetska centra u Bijeljini i Tuzli.
1.2.3. Prirodni priraštaj – natalitet, mortalitet, migracije
Osnovni problemi sa kojima se susreću gotovo sve opštine Republike Srpske su nedovoljno
rađanje tj. niska stopa nataliteta, kao pozitivna prirodna komponenta, koja neposredno utiče na
revitalizaciju obima stanovništva i njegove starosne strukture.
Stopa nataliteta na području opštine Ugljevik je veoma niska i za 2013. godinu je iznosila 7 ‰.
Broj umrlih (smrtnost stanovništva) i opšta stopa smrtnosti kao sintetski pokazatelj u opštini
Ugljevik, ima varirajuće kretanje, te je mortalitet u 2013. godini iznosio 9,8‰.
Područje opštine Ugljevik, bilježi negativan prirodni priraštaj, za posmatrani period od šest
godina, tj. analizirano razdoblje od 2011. do 2016. godine. Najniži je bio 2013. godine kada je
broj umrlih bio za 78 veći od broja rođenih, a najveći 2014. godine kada je ova razlika bila 101.
U posmatranom periodu od šest godina, rođeno je ukupno 607, a umrlo 1.120 lica.
16
Tabela br. 8 Prirodni priraštaj (2011 – 2016)
Godina 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Prirodni
priraštaj
-86 -84 -78 -101 -76 -88
Izvor podataka: Zavod za statistiku RS, Demografska statistika, bilten br. 19
Ovako stanje prirodnog priraštaja nije na zadovoljavajućem nivou, jer dolazi do smanjenja udjela
mlade populacije u ukupnoj strukturi stanovništva opštine Ugljevik.
Migracije stanovništva imaju vrlo važno mjesto u demografskom razvoju. Gubici zbog
iseljavanja stanovništva predstavljaju veoma ozbiljan demografski problem.
Zavod za statistiku Republike Srpske raspolaže podacima o prirodnom kretanju stanovništva, tj.
unutrašnjim migracijama stanovništva RS, a što podrazumijeva međuopštinska kretanja unutar
Republike Srpske, međuentitetska kretanja kao i kretanje između Republike Srpske i Brčko
Distrikta.
Za potrebe ovog dokumenta analizirani su raspoloživi podaci za teritoriju opštine Ugljevik, te je
obuhvaćen period od 2011. do 2015. godine. U navedenom periodu bilježi se negativan
migracioni saldo, izuzetak je 2012. godina kada je migracioni saldo iznosio 37. U posmatranom
periodu na područje opštine Ugljevik doselilo se 601 a odselilo 815 lica, te se broj stanovnika po
osnovu migracija smanjio za 214.
1.3. Infrastruktura
1.3.1. Saobraćaj
Sa drugim krajevima Republike Srpske i BiH područje opštine Ugljevik je povezano dosta
kvalitetnom mrežom magistralnih i regionalnih puteva. Kroz središnji dio opštine prolazi
magistralni put M-18 Bijeljina-Tuzla i regionalni putni pravac R-459 Pilica-Koraj.
Magistralnim putem M-18 Bijeljina-Tuzla ostvarena je komunikacija sa istočnim i zapadnim
dijelovima regiona i šire. Preko regionolnog puta R-459 Pilica-Koraj omogućena je kvalitetna
teritorijalna povezanost opštine Ugljevik sa sjevernim (Brčko distrikt, BiH) i južnim (opština
Zvornik) dijelovima Republike i regiona. Dalje je ostvareno i povezivanje regionalnog puta na
magistralne putne pravce (na teritoriji drugih opština).
Dionica magistralnog puta od Ravnog Polja do Maleševaca je dužine oko 16 km, a regionalni
putni pravac od Tutnjevca preko Zabrđa, Ugljevičke Obriježi, Starog Ugljevika, Mezgraje,
Crvenog Brda, Gornje i Donje Trnove kroz područje opštine prolazi u dužini od 30,8 km. Usljed
uticaja klizišta ugrožene su poddionice regionalnog puta prema Starom Ugljeviku, Prosjeka-
Crveno Brdo i Crveno Brdo- Gornja Trnova.
Mrežu lokalnih puteva čini pedeset četiri lokalna puta u ukupnoj dužini od 147,204 km. Od
ukupne dužine lokalnih puteva asfaltirano je 112,239 km što čini udio od 76%, dok ostatak
karakteriše makadamska podloga i zemljani zastor. Takođe, pod asfaltnim zastorom je i dio
nekategorisanih puteva u dužini oko 66 km.
Putni objekti na području opštine (propusti i mostovi) su bez oštećenja konstrukcije ali je prisutan
nedostatak i oštećenja zaštitnih ograda na mostovima.
17
Slika broj 3 Saobraćajna infrastruktura, izvod iz Prostorni plan opštine Ugljevik
Transportni kapaciteti sagledani su kroz dva osnovna vida drumskog transporta i to prevoz lica i
prevoz stvari. Treba napomenuti da prevoznici podliježu obavezi licenciranja za pojedine vrste
prevoza. Za vršenje prevoza lica i stvari u međunaradnomu drumskom saobraćaju kao i za
vršenje prevoza stvari i lica u drumskom saobraćaju unutar BiH, licenciranje vrši Ministarstvo
saobraćaja i veza Republike Srpske. Nadležni organ jedinice lokalne samouprave vrše
licenciranje taksi prevoznika i vrši izdavanje legitimacije taksi vozača. Prema podacima
Odjeljenja za prostorno uređenje i stambeno komunalne poslove ukupan broj izdatih licenci za
vršenje taksi prevoza je 5. Na području opštine odvija se prevoz putnika u međuopštinskom
prevozu, te je u upotrebi Autobuska stanica druge kategorije koja je u vlasništvu privrednog
društva „Semberija transport“, gradski prevoz nije zastupljen niti postoje osnovane potrebe za
njegovo uvođenje.
Tehnički pregledi vozila u kategoriji „laka“ obavlja tehnički pregled „Nešković“, dok ovlaštenje
za obavljanje tehničkog pregleda vozila teške kategorije posjeduju „SAS“ i „Dunav-auto“.
1.3.2. Telekomunikacije
Od 1996. godine kada je došlo do razdvajanja PTT sistema na dva nova preduzeća „Pošte
Srpske“ i „Telekomunikacije RS“, došlo je do značajnog tehnološkog napretka što se odrazilo i
na razvoj opštine Ugljevik. Napredak se ogleda u nastanku i izgradnji niza novih informacionih
tehnologija kako u gradskom naselju tako i u ruralnom području.
Telekomunikacije Republike Srpske su pratile razvoj naselja izgradnjom novih mreža
namijenjenih fiksnoj telefoniji, kao i izgradnjom stanica mobilne telefonije, uvedeni su novi
korisnički servisi koji ranije nisu postojali, a najznačajniji je širokopojasni internet.
18
Telefonska pretplatnička mreža je, u hijerarhijskom i u pogledu kapaciteta, organizovana kao
primarna i sekundarna. Kompletna primarna mreža je podzemna, a sekundarna mreža je
realizovana podzemno 64,4 % i vazdušno 35,6%. „Telekom“ kroz svoje investicione planove
veliki značaj daje rekonstrukciji infrastrukture na području gradskog dijela i njeno
preusmjeravanje sa vazdušne na podzemnu.
U termalnom telekomu opštine Ugljevik postoji čvorna digitalna centrala SI2000, instalisane
snage 1.680 telefonskih brojeva, čijim se proširenjem mreže može instalirati još 30. 000
telefonskih brojeva. Pored ove, na perifernim dijelovima opštine Ugljevik, u mjestima Maleševci,
Korenita, rade centrale sa 1.400 telefonskih brojeva.
Područje opštine Ugljevik, u cijelosti je pokriveno i signalima mobilne telefonije koja
funkcioniše preko šest baznih stanica koje su povezane optičkim kablovima.
1.3.3. Vodosnabdijevanje i kanalizacija
Snabdijevanje stanovništva vodom bavi se komunalno preduzeće A.D. „Kompred“ Ugljevik
kome je prenešeno pravo upravljanja, korišćenja i održavanja vodovoda. Komunalno preduzeće
osnovano je 1974. godine i ima zaposlena 33 radnika.
Na vodovodni sistem javnog gradskog vodovoda priključene su Mjesne zajednice ili dijelovi
Mjesnih zajednica u urbanom i ruralnim naseljima i to : MZ Centar, MZ Ugljevik Prigradsko,
MZ Ugljevik Sjever, zatim su priključeni naseljeno mjesto Donje Zabrđe -Mitrovići, Donji
Vučijak, dio naselja Baljak, Modran, Mukat, dio MZ Stari Ugljevik, dio MZ Tutnjevac, MZ
Maleševci, te Brđani i Perići. Ukupan broj potrošača vode sa javnog gradskog vodovoda u 2016.
godini bio je 2399, od toga 2129 domaćinstava koji koriste vodu sa javnog vodovoda, dok su
ostali potrošači iz kategorije pravnih lica.
Najveće količine pitke vode obezbjeđuju se sa dubina od 50-100 m iz krečnjačkog masiva,
istočno od urbanog područja Ugljevika, u široj zoni naselja Modran. Sistem vodosnabdijevanja
javnog gradskog vodovoda u Ugljeviku sastoji se od rezervoara za vodu kapaciteta 900 m³ vode,
rasteretne komore kapaciteta 30 m³ vode, četiri bunara koji se nalaze u zoni gradskog izvorišta
Ugljevik, mogućeg kapaciteta zahvatanja 49 l/s. Od toga bunar B-8 sa mogućnosti zahvatanja 28
l/s i B-4 sa 14 l/s, zatim bunari B-7 i B-5 sa mogućnosti zahvatanja 7 l/s. Tranzitno potisni
cjevovod Ø200-250 mm, radni pritisak 10 bari, ukupne dužine oko 8 km, od toga 5 km kraka
koji vodi prema Novom naselju Ugljevik, a 3 km prema termoelektrani i rudniku. Sekundarna
distributivna mreža od PVC materijala prečnika cijevi od 40-140 mm, radnog pritiska od 6-10
bari. Ukupna dužina cjevovoda iznosi 35 km.
Stanovništvo koje nije priključeno na javni vodovodni sistem snabdijeva se pitkom vodom iz
individualnih kopanih ili bušenih bunara te lokalnih vodovodnih mreža i bunara.
Upravljanje kanalizacionom mrežom takođe je u nadležnosti komunalnog preduzeća
A.D.„Kompred“ Ugljevik. Na području opštine Ugljevik, ne možemo govoriti o sistematskom
prikupljanju i odvođenju otpadnih voda. Kanalizacioni system postoji samo u urbanom dijelu
Ugljevika a dužina kanalizacione mreže iznosi 20 km, na koju je priključeno 1553 domaćinstva i
261 pravno lice. Procjena je da na kanalizacionu mrežu nije priključeno 585 domaćinstava. Sve
otpadne vode upuštaju se, na jednom ispustu, u rijeku Janju bez prečišćavanja. Seoska naselja
nemaju izgrađen kanalizacioni sistem, te se otpadne vode rješavaju septičkim jamama, a nerijetko
se upuštaju direktno u vodotokove.
U rudarskom kompleksu se javljaju otpadne vode koje čine atmosferske vode iz
sabirnih kanala i vodosabirnika na površinskom kopu, atmosferske vode iz
19
kanalizacije u industrijskom krugu i sanitarne otpadne vode iz restorana i
mokrih čvorova. Glavni polutanti u vodama su suspendovane materije, ali i sapuni
i deterdženti, masti, derivati nafte i fekalne materije. Sanitarne vode se
prečišćavaju biološkim putem u bio-jamama. Procjedne vode sa
odlagališta pepela i šljake mogu biti opterećene povećanom koncentracijom
sulfida, sulfata i teških metala. Otpadne vode Termoelektrane se sakupljaju u
postrojenju za otpadne vode i prečišćavaju se fizičko-hemijskim putem, a
sanitarne biološkim tretmanom u jami a potom ispuštaju u rijeku Mezgraju (0,309
m³/h) ili Janju. Kvalitet voda se prati u laboratoriji TE i povremeno izradom
elaborata o teretu zagađenja (EBS) u nekoj od referentnih laboratorija. Uticaj
otpadnih voda na životnu sredinu se uglavnom zasniva na zagađenju površinskih
voda, a indirektno i na zagađenje podzemnih voda i u direktnoj je sprezi sa vrstom
i koncentracijom polutanata koje sadrže. Prečišćene otpadne vode se ispuštaju
preko četiri ispusta u rijeke Mezgraju i Janju.
1.3.4. Kapaciteti za proizvodnju i distribuciju električne energije
Područje opštine Ugljevik obiluje energetskim potencijalom značajnim za cijelu
Republiku. Akcionarsko društvo ,,Rudnik i termoelektrana” Ugljevik, je
zavisno preduzeće koje posluje u okviru Mješovitog holdinga „Elektroprivreda
Republike Srpske“, Trebinje. Osnovna djelatnost je proizvodnja termoelektrične
energije i eksploatacija mrkog uglja. Instalisana snaga Termoelektrane "Ugljevik І" je 300 MW
sa projektovanom godišnjom proizvodnjom oko 1 600 GWh. Istovremeno sa izgradnjom
Termoelektrane izgrađen je i površinski kop "Bogutovo Selo" na udaljenosti od oko 2 km od
termoelektrane. Projektovana godišnja proizvodnja površinskog kopa "Bogutovo Selo" je 1 750
000 tona mrkog uglja.
Termoelektrana Ugljevik ima vrlo kvalitetnu vezu sa prenosnom mrežom, tako što je preko blok-
generatorskog transformatora 20/400kV i razvodnog postrojenja, smještenog neposredno uz
objekat spojena na elektroenegretski sistem preko tri 400 kV dalekovoda i to: DV Tuzla (BiH),
DV Ernestinovo (Hrvatska) i DV Sremska Mitrovica (Srbija), koji pojedinačno imaju propusnu
moć od 1260 MVA. Pored tri 400 kV dalekovoda, preko transformatora 400/115 kV
Termoelektrana Ugljevik spojena je, takođe, sa tri dalekovoda 110 kV na mrežu Republike
Srpske i to: DV Zvornik, DV Bijeljina 2 i DV Lopare.
Snabdijevanje elektrčnom energijom na teritoriji opštine Ugljevik vrši RJ
"Elektrodistribucija Ugljevik" koja je u sastavu ZEDP „Elektro-Bijeljina“ a.d.
Bijeljina. RJ pokriva područje dijela Semberije i dijela Majevice tj. opštine
Ugljevik, Lopare i dio grada Bijeljina. U sastavu ove RJ su dvije poslovnice:
Ugljevik i Lopare.
Područje opštine Ugljevik, dosta dobro je pokriveno kvalitetnom mrežom za prenos i distribuciju
električne energije, koja omogućava uredno snabdijevanje sa ovim energentom svih krajnjih
potrošača.
Na cijelom području opštine Ugljevik je dobro i kvalitetno raspoređena visokonaponska i
niskonaponska mreža, a postoji i dovoljan broj trafostanica.
Tabela br. 9 Stanje elektro-distributivne mreže na području opštine Ugljevik
Opis 2014 2015 2016
1. Dužina elektro mreže
• Na visokom naponu 112.312 m 113.812 m 116.312 m
20
• Na niskom naponu 246.620 m 249.120 m 250.920 m
2. Dužina rekonstruisane elektro mreže
• Na visokom naponu 4.500 m 4.500 m 6.000 m
• Na niskom naponu 25.000 m 30.000 m 20.000 m
3. Dužina izgrađene elektro mreže
• Na visokom naponu 1.500 m 2.500 m 2.000 m
• Na niskom naponu 2.500 m 1.800 m 2.200 m
Izvor podataka: ZEDP „Elektro Bijeljina“ ad Bijeljina RJ Ugljevik
Kompletna teritorija opštine Ugljevik, električnom energijom se napaja sa TS 400/110/35 kV
Ugljevik preko 35 kV izlaza „Modran”, instalisane snage od 2 x 8 MVA. Sa iste TS, se napaja i
dio opštine Lopare i dio garda Bijeljina. ČTS ima rezervno napajanje preko 35 kV dalekovoda
Modran – Brčko. Dok se preko izlaza „Bogutovo Selo I” i „Bogutovo Selo II” napaja rudnik koji
radi za potrebe TE Ugljevik.
Ukupan broj potrošača električne energije na području opštine Ugljevik, po kategorijama:
Tabela br. 10 Pregled strukture potrošača el. energije na području opštine Ugljevik
Kategorija potrošača Broj potrošača el. energije
Domaćinstva (kuće, stanovi, vikendice) 6.126
Ostala potrošnja (kupci iz kategorije 0,4 KV-
radnje, prodavnice, podstanice za grijanje)
551
Ugovorni kupci (kupci koji imaju svoje
trafostanice)
18
Izvor podataka: ZEDP „Elektro Bijeljina“ ad Bijeljina RJ Ugljevik
1.3.5. Privredna razvijenost
U 2016. godini, djelatnost je obavljalo 387 poslovnih subjekata, od toga 204 pravna lica, 150
pravnih lica imalo je registrovano sjedište na području opštine, dok je njih 54 imalo registrovane
poslovne jedinice. U istom periodu, za obavljanje preduzetničke djelatnosti, bila su registrovana
183 poslovna subjekta. U 2016. godini, na području opštine, bilo je zaposleno 3656 lica, od čega
je njih 299 zaposleno kod preduzetnika.
Prema podacima APIF-a, u 2016. godini privrednu djelatnost je obavljalo 88 pravnih lica.
Tabela br. 11 Pravna lica koja obavljaju privrednu djelatnost na području opštine Ugljevik
razvrstana prema klasifikaciji djelatnosti
Klasifikacija djelatnosti Broj pravnih lica
A-Poljoprivreda,šumarstvo i ribolov 5
B-Vađenje ruda i kamena 2
C-Prerađivačka industrija 13
D-Proizvodnja i snadbijevanje el.energijom, gasom, parom 3
E-Snadbjevanje vodom, kanalizacija, upravljanje otpadom i
djelatnost sanacije životne sredine
1
F-Građevinarstvo 13
G-Trgovina na veliko i malo, popravka motornih vozila i
motocikala
21
H-Saobraćaj i skladištenje 8
21
I-Djelatnost pružanja smještaja,priprema i posluživanje hrane,
hotelijerstvo i ugostiteljstvo
2
J-Informacije i komunikacije 1
L-Poslovanje nekretninama 1
M-Stručne i naučne i tehničke djelatnosti 8
N-Administracija i pomoćne uslužne djelatnosti 1
P-Obrazovanje 1
Q-Djelatnost zdravstvene zaštite i socijalnog rada 6
S-Ostale uslužne djelatnosti 2
Izvor podataka:Agencija za posredničke, informatičke i finansijske usluge-APIF
Posmatrano po djelatnostima, najveće učešće imaju privredna društva iz oblasti trgovine na
veliko, u ukupnom broju učestvuju sa 23,9%, zatim građevinarstvo i prerađivačka industrija sa po
14,8 %, te ostale djelatnosti sa manjim učešćem u ukupnom broju pravnih lica.
Nosilac privrednog razvoja opštine Ugljevik je akcionarsko društvo Rudnik i termoelektrana
Ugljevik, zavisno preduzeće koje posluje u okviru mješovitog holdinga „Elektroprivreda
Republike Srpske“ Trebinje, čija je osnovna djelatnost proizvodnja termoelektrične energije i
eksploatacija mrkog uglja. Građevinarstvo je važan sektor privredne djelatnosti. Trenutno na
području opštine posluje više građevinskih preduzeća ili preduzeća koja kao jednu od svojih
oblika djelatnosti imaju građevinarstvo, posebno visokogradnju.
U odnosu na baznu 2008. godinu, evidentno je smanjenje ukupnog broja preduzetničkih radnji. U
tabeli broj 12 prikazan je broj registrovanih preduzetnika za period od 2008. do 2016. godine, te
je uočljivo značajno smanjenje u oblasti obavljanja trgovinske, ugostiteljske i uslužne
djelatnosti, dok je povećan broj zanatskih radnji.
Tabela broj 12 Broj preduzetnika po vrsti djelatnosti za period 2008-2016
Izvor podataka: Odjeljenje za privredu opštine Ugljevik
Kada je u pitanju ugostiteljska djelatnost, u 2016. godini poslovalo je 27 ugostiteljskih radnji te 2
pravna lica čija je djelatnost pružanja smještaja, priprema i posluživanje hrane, hotelijerstvo i
ugostiteljstvo. Strukturu smještajnog kapaciteta čini jedan hotel i tri objekta-sobe za
iznajmljivanje. Hotel „Comsar“ raspolaže sa 31 smještajnom jedinucom sa ukupno 92 ležaja.
Usluge smještaja pružaju doo „SAS“ Priboj RJ Ugljevik koji raspolže sa osam smještajnih
jedinica, sa ukupno 20 ležaja, UR „Eureka“ koji raspolaže sa pet smještajnih jedinica sa 12
ležaja, te UR „Domana“ koji raspolaže sa 4 smještajne jedinice sa 12 ležaja. Ukupni smještajni
kapaciteti su 48 smještajnih jedinica sa 136 ležaja. Svi navedeni objekti sjedišteni su u užem
gradskom dijelu opštine Ugljevik.
Vrsta
preduzetništva
Broj registrovanih preduzetnika
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Trgovinske radnje 87 86 83 77 74 72 69 72 67
Ugostiteljske radnje 40 41 39 35 36 29 28 26 27
Zanatske radnje 30 29 28 24 26 26 26 53 62
Prevoznici 10 10 10 12 11 11 10 10 8
Auto-škole 3 3 3 3 3 3 3 3 2
Taksi prevoznici 5 4 4 3 2 - 2 4 6
Uslužne radnje 32 33 31 30 31 26 27 11 11
U k u p n o 207 206 198 184 183 167 165 179 183
22
1.3.6. Zdravstveni i veterinarski kapaciteti
Zdravstvena zaštita građana provodi se na primarnom i dijelom sekundarnom nivou, kao i putem
privatne prakse. Zdravstvenu djelatnost na području opštine obavlja jedna javna zdravstvena
ustanova „Dom zdravlja“ Ugljevik, dvije privatne zdravstvene ustanove i to ambulanta porodične
medicine „Dr Sneža“ i specijalistička ordinacija „Dr Srećko“, takođe, zdravstvena djelatnost se
obavlja i kroz dvije stomatološke ordinacije.
U JZU Dom zdravlja Ugljevik, pacijentima se pružaju usluge primarne zdravstvene te dio
sekundarne zdravstvene zaštite i to preko službe porodične medicine, službe hitne medicinske
pomoći, ambulante za specijalističke konsultacije iz pedijatrije i ginekologije, dijagnostičke
službe (laboratorija, ultrazvuk), cantar za bazičnu rehabilitaciju u zajednici, centar za zaštitu
mentalnog zdravlja, stomatološka služba i higijensko-epidemiološka služba. JZU „Dom zdravlja“
raspolaže sa sedam timova porodične medicine, šest ambulanti porodične medicine, tri sobe za
intervenciju, biohemijskom laboratorijom, stomatološkom ordinacijom, stomatološkom
laboratorijom. Služba hitne medicinske pomoći JZU „Dom zdravlja“ Ugljevik radi 24 sata
dnevno.
Broj registrovanih/verifikovanih osiguranih lica u JZU Dom zdravlja Ugljevik prema ugovoru sa
FZO RS za 2016. godinu iznosio je 11.459.
Ukupan broj zaposlenih radnika u 2016. godini u javnoj zdravstvenoj ustanovi iznosio je 83.
Pored specijalista porodične medicine, specijaliste interne medicine, specijaliste dermatologije i
određeni broj doktora medicine rade kao ljekari porodične medicine.
U toku 2016. godine u Domu zdravlja pruženo je ukupno 250.230 usluga, od toga pruženi broj
usluga porodične medicine iznosio je 78.454, te 60.489 iz oblasti laboratorijsko-mikrobiološke
dijagnostike. U istoj godini obavljeno je 396 kućnih posjeta. U toku 2016. godine u JZU Dom
zdravlja Ugljevik izdato je 146 umrlica, a najčešći uzroci smrtnosti su bili kardiovaskularna
oboljenja, maligna oboljenja i cerebrovaskularne bolesti. Najčešća registrovana oboljenja kod
stanovništva su kardiovaskularna oboljenja, respiratorna oboljenja, hronična nezarazna oboljenja,
reumatske tegobe, maligna oboljenja i cerebrovaskularna oboljenja. U JZU Dom zdravlja
registrovano je 20 osoba oboljelih od hronične bubrežne insuficijencije koji idu na hemodijalizu.
Od ukupnog broja registrovanih pacijenata u porodičnoj medicini, njih 160 boluje od malignih
oboljenja. Briga o djeci je na zadovoljavajućem nivou, te se vrši redovna vakcinacija djece
starosne dobi od 0-18 godina. Vakcinom protiv gripa u toku 2016. godine vakcinidsano je 260
pacijenata.
Apotekarsku djelatnost na području opštine obavlja šest apoteka. Sve apoteke imaju potpisan
ugovor sa FZO RS i pacijentima izdaju lijekove na recept.
Zdravstvena zaštite životinja, na području opštine, provodi se putem AD „Veterinarska stanica“
Ugljevik, te dvije veterinarske ambulante d.o.o.„Mile Vet“ sa sjedištem u Ugljeviku i d.o.o.
„Medikus vet“ sa sjedištem u D. Zabrđu. Ovaj broj veterinarskih službi, sa svojim zaposlenim
osobljem, osigurava adekvatu veterinarsku zaštitu sadašnjeg broja stoke. Sve tri ambulante
posjeduju motorna vozila za intervencije na terenu.
23
2. IDENTIFIKACIJA RIZIKA
2.1. Pregled rizika na području opštine Ugljevik
2.1.1. Poplave
Obzirom da je na teritoriji opštine Ugljevik dobro razvijena hidrografska mreža, to sa sobom nosi
određene rizike od poplava. Svi površinski tokovi koji se dreniraju u rijeku Janju odnosno Drinu
su bujičnog tipa sa velikim količinama vode. U hidrološkim maksimumima, rijeka Janja ne može
primiti svu vodu, a za takve protoke nisu izgrađeni vodozaštitni objekti (nasipi, obaloutvrde),
zbog čega se vode Janje, u svom donjem toku, izlivaju i plave teren neposredno uz korito, a
izazivaju i poplavu većih razmjera. Takođe, problem je naglašen zbog nepovoljnog položaja ušća
rijeke Janje u rijeku Drinu pa se pri većim količinama vode stvara uspor na samom ušću. U
području postrojenja termoelektrane Ugljevik, tok rijeke Janje je regulisan u dužini od oko 1,5
km.
Pored podložnosti poplavama istočnog dijela teritorije, u dolini rijeke Janje, podložnost
poplavama izražena je na sjevernom i sjeverozapadnom dijelu
terena, u dolinama Tutnjevačke rijeke, te na južnom dijelu teritorije opštine u dolinama rijeka
Tavne i Domane. Poplave se pojave za vrijeme jakih kišnih padavina a
plavni talas se povuče za par dana.
Područje opštine Ugljevik zahvaćeno je poplavama 1999., 2004., 2010., 2012. , 2013. i 2014.
godine. Poplave koje su zadesile područje regiona i opštine Ugljevik maja i avgusta mjeseca
2014. godine bile su znatno većih razmjera u odnosu na poplave koje su ovo područje zahvatale u
ranijem periodu.
U periodu od 13. do 24. maja 2014. godine usljed obilnih kišnih padavina došlo je do porasta
nivoa voda i izlivanja rijeka, odvodnih kanala i lokalnih bujičnih potoka te pojave klizišta.
Izlivanjem rijeke Janje u Ugljeviku, Krive rijeke u MZ Tutnjevac, rijeke Domane u MZ Krćina,
te lokalnih bujičnih potoka, voda je zahvatila područje u površini oko 240 ha. Na poplavljenom
24
području prosječna visina vode iznosila je 20 cm dok je najviši nivo vode dostigao 150 cm, te se
izlivena voda zadržala od 2 do 5 dana.
Nakon majskih poplava opština Ugljevik je ponovo pogođena poplavama 5. i 6. avgusta 2014.
godine. Usljed obilnih kišnih padavina dogodila se poplava u naseljenim mjestima opštine
Ugljevik i to u Mjesnim zajednicama Ugljevik-Centar, Ugljevik-Prigradsko, Novo Naselje-Sjever
i u naseljenom mjestu Tutnjevac. Konfiguracija terena i izuzetno jak intenzitet kiše doveo je do
izlivanja lokalnih bujičnih potoka te su poplavljeni pojedini putevi, ulice, usjevi, objekti pravnih
lica, porodične kuće, pomoćni objekti i plastenici.
Poplavama u maju i avgustu zahvaćeno je 138 domaćinstava, od toga 79 stambenih objekata i 59
pomoćnih objekata. Poplavama su bile ugrožene većina mjesnih zajednica opštine Ugljevik, a
najveće štete registrovane su u mjesnim zajednicama Prigradsko, Sjever, Tutnjevac, Korenita i
Ugljevik Centar. Ukupna šteta na području opštine Ugljevik od posljedica poplava u maju i
avgustu iznosila je 1.767.190 KM od čega su štete na poljoprivrednom zemljištu i
dugogodišnjim zasadima iznosile 314.650 KM.
U cilju otklanjanja opasnosti od poplava po građane, njihove stambene i druge objekte i imovinu
posle poplava 2014. godine realizovani su sledeći zadaci:
- Uređenje gornjeg toka potoka Laktenica, te je izgrađen zaštitni zid i pločasti propust na
Laktenici u ulici Svetog Save;
- Izrađeni pločasti propusti na dvije lokacije Ugljevička rijeka u MZ Stari Ugljevik i potoku
Crna Bukovica u MZ Donje Zabrđe zaseok Posavci;
- Izvršeno je uređenja odvodnih kanala duž magistralnog puta M18 Bijeljina- Tuzla, te
zacjevljivanje otvorenog odvodnog kanala u MZ Ugljevik-Prigradsko ulica Bogutovačka i
Rudarsdka.
- Izgradnja pločastog propusta na trasi glavnog odvodnog kanala ispod magistralnog puta
M18 i regionalnog putnog pravca R-459 dionica puta prema Starom Ugljeviku;
Detaljan pregle mjera i izvršenih zadataka koji su provođeni u cilju zaštite od poplava biće
prikazan tabelarno u dijelu dokumenta „Analiza kapaciteta- Preventivno djelovanje“.
Opasnost od rijeka i bujičnih vodotoka, za vrijeme velikih poplava maja i avgusta 2014. godine,
odrazila se i na putne pravce na teritoriji opštine Ugljevik. Najkritičnije tačke su bile na sljedećim
putnim pravcima:
1. Mezgraja-Ravno Polje (dionica magistralnog puta)
2. Ugljevik- Stari Ugljevik (dionica regionalnog puta)
3. Tutnjevac - Ješići (lokalni putni pravac)
4. Korenita ( dio lokalnog puta)
5. D.Krćina- Manastir Tavna (dio lokalnog puta)
6. Ulice Hilandarska i Đure Bižića.
Usljed velikog protoka vode i zbog visokog vodostaja rijeke Janje, za vrijeme poplava 2014.
godine, rijeka je potkopavala obale i erodirala strane riječnog korita zbog čega je došlo do
odronjavanja zemljišta u priobalju. Isto tako, usljed visokog vodostaja vodotoka na teritoriji
opštine Ugljevik, došlo je do oštećenja mostova na rijeci Janji (Ugljevik Centar, Ugljevik-
Prigradsko), Tavni i Tutnjevačkoj rijeci.
25
2.1.2. Meteorološke pojave
2.1.2.1. Olujni vjetar
Vjetar predstavlja veoma važan klimatski element koji se često javlja zajedno sa drugim
prirodnim nepogodama, najčešće obilnom kišom i gradom. Prema efektima vjetra na prirodu,
objekte i infrastrukturu, izvršena je gradacija jačine vjetra (tzv. Boforova skala) prema kojoj je
olujni vjetar onaj koji direktno izaziva štetu, a nastaje kada je njegova brzina veća od 17,2 m/s.
Pri toj brzini, vjetar lomi grane na drveću, a podiže i slabije krovove sa kuća. Vjetar brzine veće
od 20,8 m/s naziva se olujom i tada nastaju lakša oštećenja na zgradama u vidu kidanja krovova,
podizanja crijepa, rušenja dimnjaka, a može izazvati i oštećenja električnih instalacija i
infrastrukture. Vjetrovi koji duvaju brzinom većom od 24,5 m/s su žestoke oluje, izazivaju velike
štete i čupanje drveća iz korjena. Najjači vjetrovi su orkanske oluje sa brzinom preko 28,5 m/s i
orkani preko 32,7 m/s koji se na našim krajevima ne javljaju.
Tabela br. 13 Maksimalni udari vjetra (m/s)
Jan. Feb. Mart April Maj Jun Jul Avg. Srp. Okt. Nov. Dec.
2000 15,0 7,0 10,0 12,0 7,0 5,0 9,0 5,0 6,0 9,0 10,0 5,0
2001 7,0 10,0 17,0 9,0 14,0 10,0 7,0 5,0 10,0 5,0 12,0 7,0
2002 9,0 7,0 11,0 13,0 13,0 12,0 9,0 9,0 8,0 14,0 11,0 5,0
2003 9,0 11,0 9,0 15,0 15,0 11,0 18,0 7,0 10,0 7,0 7,0
2004 13,0 8,0 10,0 11,0 8,0 18,0 6,0 13,0 6,0 6,0 19,0 16,0
2005 7,0 7,0 8,0 11,0 10,0 11,0 12,0 8,0 7,0 7,0 10,0 9,0
2006 6,0 9,0 17,0 8,0 10,0 9,0 7,0 7,0 6,0 11,0 10,0 6,0
2007 15,0 11,0 13,0 8,0 8,0 7,0 16,0 9,0 8,0 10,0 10,0 9,0
2008 14,0 10,0 19,0 15,0 8,0 9,0 8,0 15,0 6,0 13,0 12,0 9,0
2009 7,0 12,0 13,0 10,0 7,0 7,0 10,0 5,0 5,0 11,0 6,0 7,0
2010 8,0 12,0 7,0 6,0 10,0 13,0 5,0 5,0 7,0 5,0 7,0 7,0
2011 4,0 3,0 6,0 7,0 4,0 5,0 4,0 4,0 6,0 7,0 5,0 16,0
2012 7,0 8,0 6,0 7,0 4,0 6,0 8,0 6,0 4,0 10,0 6,0 6,0
2013 6,0 5,0 8,0 4,0 7,0 5,0 8,0 6,0 5,0 5,0 8,0 6,0
2014 6,0 9,0 10,0 7,0 10,0 5,0 10,0 6,0 10,0 8,0 8,0
2015 11,0 6,0 7,0 7,0 12,0 5,0 6,0 3,0 3,0 6,0 4,0 2,0
2016 4,0 13,0 6,0 18,0 8,0 11,0 9,0 6,0 3,0 7,0 9,0 7,0
Izvor podataka: Hidrometeorološki zavod Republike Srpske
Vjetrovi na geoprostoru Semberije, u pogledu opšte cirkulacije vazduha, predstavljaju vjetrove
umjerenih širina, odnosno zapadne vjetrove. Naravno, lokalni orotopografski sklop ima
modifikujući uticaj kako na učestalost tako i na brzinu vjetrova.
Prosječne godišnje brzine vjetra na geoprostoru Semberije nisu velike, ali ipak ima dana kada se
javljaju znatno jači vjetrovi. Jaki vjetrovi se u prosjeku najčešće javljaju četiri puta godišnje. Jaki
vjetrovi, preko 6 Bofora, jačine 10,8-13,8 m/s mogu se javiti tokom cijele godine, a što se vidi iz
prethodne tabele.
Analiza perioda od 2000. do 2016. godine pokazala je da su rijetke godine sa olujnim vjetrom, iz
prethodne tabele se može vidjeti da je olujni vjetar na ovom prostoru zabilježen 2003.,2004.,
2008. i 2016. godine.
26
2.1.2.2. Suša
Zbog neujednačenosti količine padavina tokom godine, odnosno njihove deficitarnosti posebno u
ljetnjem periodu, česta je pojava sušnih razdoblja, što za posledicu ima značajno smanjenje
prinosa u poljoprivredi ( naročito u ratarsko povrtlarskoj i voćarskoj proizvodnji ). Za vrijeme
dužeg trajanja sušnih perioda dolazi do presušivanja izvora pitke vode i manjih vodotoka u
zonama ruralnih područja opštine što značajno otežava i stočarsku proizvodnju i zahtjeva
preduzimanje dodatnih mjera za alternativno snabdjevanje vodom. Sušni periodi zabilježeni su
2011. i 2012. godine. Godina 2011. bila je najsušnija u Republici Srpskoj od kad se vrše
mjerenja. U avgustu 2012. godine u Bijeljini je bilo 0 mm kiše, a 2011 samo 1mm kiše. Prema
izvještaju Teritorijalne vatrogasne jedinice u toku 2011. i 2012. godine stanovništvu je
dostavljeno ukupno 340 cisterni pitke vode. U toku 2011. godine dostavljena je 191 cisterna, dok
je 2012. godine dostavljeno 149 cisterni vode.
Tabela br.14 Mjesečne količine padavina (mm)
Jan. Feb. Mart April Maj Jun Jul Avg. Srp. Okt. Nov. Dec.
1997 20,0 67,0 16,4 71,0 58,2 50,1 111,3 93,8 26,2 117,7 48,6 104,6
1998 100,6 8,2 32,8 51,4 49,8 67,5 67,2 38,8 89,7 100,3 66,7 52,6
1999 57,3 56,5 24,1 64,7 48,9 58,6 145,4 16,9 46,0 43,2 108,5 152,4
2000 44,2 25,6 49,0 29,1 79,9 49,0 13,9 5,0 51,7 37,0 30,0 66,9
2001 78,9 50,0 62,5 108,2 67,9 233,0 85,8 58,4 213,4 10,1 77,0 44,7
2002 18,0 27,4 38,3 62,8 143,7 47,3 37,8 55,3 71,9 151,0 57,5 46,6
2003 64,3 26,5 10,1 9,5 36,9 43,6 62,3 15,9 43,7 146,3 41,6 30,4
2004 89,3 67,6 23,9 98,6 116,1 87,7 97,9 91,0 46,7 50,6 115,3 39,3
2005 47,3 84,8 59,9 97,1 59,0 128,4 146,3 102,2 51,7 10,5 33,7 100,4
2006 37,5 41,6 89,9 85,8 49,3 117,0 34,7 149,9 21,8 29,6 38,6 51,8
2007 50,7 54,2 80,7 2,7 62,5 56,7 39,7 95,4 80,6 129,2 111,6 44,4
2008 32,4 13,7 85,8 71,4 49,9 55,8 63,0 30,7 93,0 12,6 53,2 39,4
2009 66,8 34,8 77,7 8,2 39,5 98,5 101,3 30,8 0,1 101,3 76,8 135,5
2010 106,0 66,3 76,4 84,1 85,8 196,6 65,4 101,8 78,6 62,2 48,0 55,3
2011 39,3 45 19,4 32,4 77,7 51,3 85,8 1,0 18,5 34,4 9,5 53,1
2012 51,9 61,8 5,1 91,2 97,2 43,7 36,1 0,0 19,3 51 37,8 77,9
2013 57,6 63,3 74,1 28,0 181,8 56,5 36,5 18,1 51,2 62,3 69,3 3,7
2014 30,9 36,3 72,7 83,0 252,5 67,3 73,0 146,7 109,2 56,1 13,0 76,0
2015 59,2 64,9 93,4 56,8 100,1 22,4 11,3 39,4 72,8 83,2 81,5 6,3
2016 70,5 50,7 120,5 61,8 86,4 120,7 84,8 66,0 52,3 58,1 64,4 3,2
Izvor podataka: Hidrometeorološki zavod Republike Srpske
Dugotrajni sušni periodi, pored štete u poljoprivredi i hidrologiji, uzročnici su i čestih požara na
otvorenom prostoru.
2.1.2.3. Grad
Pojava olujno-grmljavinskih nepogoda praćenih gradom, prije svega u proljeće i ljeto, je česta.
Grad nanosi štete poljoprivredi (žitaricama, povrću i voću) te može nanijeti štetu i na ostalim
pokretnim i nepokretnim materijalnim dobrima.
U Republici Srpskoj provođenje odbrane od grada vrši Javno preduzeće „Protivgradna preventiva
Republike Srpske“ a.d. Gradiška. Radi boljeg upoznavanja sa ovom nepogodom od strane JP
27
,,Protivgradna preventiva RS,, izvršena je analiza 15-godišnjeg perioda od 2000. do 2014. godine.
Na osnovu analiziranog perioda utvrđeno je da se u toplijem dijelu godine (april-oktobar) na
prostoru sjevernog dijela RS, koji je u sistemu odbrane od grada, može očekivati 47.3 dana sa
pojavom gradoopasne oblačnosti, odnosno kumulonimbusa, od čega se u toku 21,3 dana može
očekivati i pojava grada i sugradice.
Tokom cijele godine na tipove vremena na prostoru sjevernog dijela Republike Srpske, i šire,
dominantantni su Azorski anticiklon i Islandski polarni ciklon. U kasno proljeće i rano ljeto
sjeverni dio Republike Srpske izložen je Atlantskom ciklonu (maj i juni), kada se vlažne
vazdušne mase kreću sa zapada ka istoku usljed čega izučavani prostor prima najveće mjesečne
količine padavina. U takvim slučajevima na izučavano područje ciklonalna aktivnost nad
Atlantikom donosi na prednjoj strani ciklona jugozapadna strujanja i vlažni maritimni vazduh. U
jugozapadnoj struji je na geoprostor sjevernog dijela Republike Srpske, u najvećem procentu
(26,6%) dolazila sva gradoopasna oblačnost u periodu maj-oktobar.
Grafikon broj 1 Procentualna zastupljenost (%) pravaca iz kojih je gradoopasna oblačnost, u protivgradnoj sezoni,
dolazila na prostor sjevernog dijela RS za period 2000.-2014. godine.
Upravo u tom periodu, pojačano zagrijavanje kopna i atmosfere uz prodor vlažnog vazduha,
stvaraju pojačane uslove za veću labilnost atmosfere i razvoj jakih olujno-gradonosnih procesa.
Tako nastajući, frontalni kumulonimbusi, često se razvijaju do, a nerijetko i iznad, visine
tropopauze, naročito u podnevnim časovima, a prate ih grmljavina, pljuskovi i olujni vjetar. Ljeti
je ovaj prostor najčešće izložen uticaju azorskog anticikolona, što prouzrokuje toplo i vedro
vrijeme, sa malom količinom padavina. Značajni su prodori toplih vazdušnih masa sa juga
(Sahara, Sredozemlje) koji uslovljavaju veoma toplo i uglavnom suvo vrijeme. Za ljetni period
karakteristične su i lokalne depresije, koje se formiraju usljed naglog pregrijavanja tla i one
prozrokuju pljuskovite padavine u obliku kiše, ali javljaju se i olujno-gradonosni procesi koji
rezultiraju padanjem grada. Kraj ljeta, odnosno početak jeseni opet, nad izučavanim
geoprostorom, donose pojačan uticaj Atlanskog ciklona.
Pored sezonskog zagrijavanja atmosfere, a u zavisnosti od dnevnog porasta temperatura i
zagrijavanja atmosfere, rezultirajuće je da je najveća labilnost atmosfere, odnosno najveći broj
olujno-grmljavinskih nepogoda, na izučavanom prostoru, u popodnevnim i poslijepodnevnim
časovima, kada se atmosfera usljed dnevnog zagrijavnja, uz odgovarajuće prisustvo vlage,
dodatno destabilizuje. U period april-oktobar, 76% nepogoda je u terminu od 12 do 24 časa.
Analizom je utvrđena i učestalost javljanja gradoopasne oblačnosti, u danima po pojedinim
mjesecima a na osnovu radarskih praćenja. Tako se u mjesecu aprilu (odnosno njegovoj drugoj
polovini, koja ulazi u sezonu zaštite od grada), gradopasna oblačnost javlja u prosječno 2.4 dana,
u maju u prosječno 11 dana, u junu 11.5 dana, u julu 10.3 dana, u avgustu 8,4 dana, u septembru
3,4 dana i u oktobru se gradopasna oblačnost prosječno javlja u 0.3 dana. Učestalost pojave
grada, u broju dana po pojednim mjesecima je: april 1.7 dana, maj 6.4 dana, jun 5.9 dana, jul 4.0
dana, avgust 2.9 dana, septembar 0.4 dana i oktobar nema dane sa gradom i sugradicom.
28
Opština Ugljevik je u sistemu protivgradne zaštite od 2013. godine od kada su u funkciji 3
protivgradne stanice (PGS) i to:
1. PGS Tutnjevac, broj u mreži 205
2. PGS Mezgraja, broj u mreži 206
3. PGS Glinje, broj u mreži 207
Slika broj 4 Raspored protivgradnih stanica na području opštine Ugljevik
U sezoni se, za potrebe rada navedene 3 protivgradne stanice, obezbjedi 36 protivgradnih raketa,
odnosno po 12 raketa po jednoj stanici, od čega se 50% izveze na protivgradne stanice na početku
sezone a 50% služi za rezervu i izvozi se za dopunu na protivgradne stanice koje su dejstvovale.
Od uvođenja u sistema 2013. godine pa do završetka sezone 2016. godine, dakle za 4 godine
rada, sa protivgradnih stanica na geoprostoru Ugljevika su ispaljena ukupno 44 komada
protivgradnih raketa.
Tabela br. 15 Utrošak protivgradnih raketa po godinama
PGS 2013. godina 2014. godina 2015. godina 2016. godina
205 Tutnjevac 5 6 9 0
206 Mezgraja 0 3 9 4
207 Glinje 8 0 0 0
Ukupno: 13 9 18 4
Izvor podataka: JP ,,Protivgradna preventiva RS,,
Efikasnost sistema protivgradne zaštite u Republici Srpskoj je oko 60% (zavisno od situacije od
50% do 70%) smanjenja šteta od grada, što se ogleda u manjim zrnima grada i samim time
manjoj kinetičkoj energiji udara o površinu, kraćem trajanju padanja, manjim zemljišnim
površinama zahvaćenim gradom, mekanijem i vodenijem zrnu grada što amortizuje udar o
podlogu. Najveći efekti se ostvaruju kada se djeluje na oblačnost u ranoj fazi razvoja gdje je
nerijetko 100% an učinak izostanka grada, dok na oblačnost koja dolazi sa vanbranjenog
prostora, dakle sa već formiranim gradom u oblaku, efekat manji.
Problematika zaštite od grada na geoprostoru opštine Ugljevik je u najvećoj mjeri vezana za
nepostojanje protivgradne zaštite u FBiH, odnosno Tuzlanskom kantonu. Naime, iz južne
polusfere dolazi 65% gradoopasne oblačnosti, što je otežavajuća okolnost, jer je područje
Tuzlanskog kantona, odnosno vodene površine na tom području su jedan od najvećih izvorišta
vlage u atmosferi, što sa visokom temperaturom vazduha dovodi do razvoja jakih gradonosnih
procesa. Na procese u Tuzlanskom kantonu je nemoguće djelovati u ranim fazama iz ranije
29
navedenih razloga, dakle nepostojanja protivgradne zaštite u FBiH te takvi procesi na branjeno
područje RS, najčešće ulaze kao već razvijeni i zreli, odnosno sa već formiranim zrnima grada.
Dejstvima na takvu oblačnost, spriječava se dalji rast grada i formiranje novih krupnih zrna ali po
zakonima fizike, postojeći, odnosno ranije formirani grad (čim masom savlada uzlazne struje)
pada na tlo i izaziva štete na terenu. Na ovakve situacije, oblačnosti iz nebranjenog područja,
odnosi se efikasnost od 50% uspjeha u suzbijanju grada, dok na oblačnost koja dolazi preko
branjenog područja efekat suzbijanja grada raste i tu štetna pojava najčešće i izostaje u
potpunosti. Od uvođenja u sistema protivgradne zaštite 2013. godine pa do završetka sezone
2016. godine, dakle za 4 godine, sa protivgradnih stanica je dojavljena pojava grada u toku 5
dana a sugradice u toku 11 dana.
Tabela br. 16 Pojave grada i sugradice za period 2013-2016.
PGS dana sa
gradom
dana sa
sugradicom
205 Tutnjevac 2 4
206 Mezgraja 0 1
207 Glinje 3 6
Izvor podataka: JP ,,Protivgradna preventiva RS,,
2.1.2.4. Snijeg i snježne padavine
Snježne padavine, javljaju se uglavnom od decembra do februara, a rjeđe u novembru i martu, te
veoma rijetko u aprilu. Snježni pokrivač se zadržava u prosjeku 33 dana u zimskom periodu, a
poslednjih godina i kraće, što se vidi iz naredne tabele.
Tabela broj 17 Broj dana sa snježnim pokrivačem
Jan. Feb. Mart April Maj Jun Jul Avg. Srp. Okt. Nov. Dec.
1997 15 2 0 1 0 0 0 0 0 0 6 16
1998 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0 3 19
1999 11 14 0 0 0 0 0 0 0 0 6 16
2000 31 6 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2001 2 6 2 0 0 0 0 0 0 0 2 19
2002 27 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9
2003 23 24 0 1 0 0 0 0 0 0 0 9
2004 13 6 1 0 0 0 0 0 0 0 3 1
2005 7 28 15 0 0 0 0 0 0 0 4 4
2006 7 4 9 0 0 0 0 0 0 0 0 5
2007 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 12
2008 8 2 1 0 0 0 0 0 0 0 1 4
2009 18 12 0 0 0 0 0 0 0 0 1 9
2010 10 16 8 0 0 0 0 0 0 0 1 16
2011 18 16 7 0 0 0 0 0 0 0 0 1
2012 3 24 0 0 0 0 0 0 0 0 0 13
2013 5 6 4 0 0 0 0 0 0 0 4 3
2014 7 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4
2015 7 7 1 1 0 0 0 0 0 0 4 0
2016 13 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Izvor podataka: Hidrometeorološki zavod Republike Srpske
30
Maksimalne visine snijega zabilježene su u januaru 2000. godine kada je visina snijega dostigla
54 cm, u decembru 1999. godine 46 cm, te 40 cm u februaru mjesecu 2011. i 2012. godine.
Prema evidencijama koje se vode kod Odsjeka za civilnu zaštitu i TVJ opštine Ugljevik, izuzetno
oštre zime pojavile su se 1998., 2005., 2012., i 2013. godine, kada je došlo do blokade ili
otežanog odvijanja saobraćaja na putnim komunikacijama, teškoća u snabdijevanju životnim
namirnicama, prekida u isporuci električne energije i problema u vodosnabdijevanju. U
navedenim uslovima nije proglašavano stanje elementarne nepogode izazvane snježnim
padavinama, ali su angažovani ljudski kapaciteti, MTS i oprema na stabilizaciji situacije.
I ako ne postoji mogućnost da se ova vrsta elementarne nepogode spriječi dosta toga se može
učiniti blagovremenim pripremama za zimski period, odabirom izvođača za izvršavanje poslova
zimskog održavanja po provedenom postupku javnih nabavki te donošenjem Plana zimske službe
održavanja kojim će se definisati prioriteti održavanja putnih pravaca. U zimskom periodu, zbog
konfiguracije terena, snježnim padavinama, manje ili više može biti ugrožen veliki broj putnih
pravaca, a naročito se mogu istaći putni pravci prikazani u sledećoj tabeli:
Tabela broj 18 Pregled najkritičnijih putnih pravaca u zimskom periodu
Putni pravac Naseljeno mjesto
Most na potoku Starača-R459,D. Trnova/L1 D.Trnova
M18-R.Polje-Janjari-Atmačići-Glinje-R459/L6 Janjari,Atmačići,Glinje
R459-Crveno Brdo-D.Krćina-G. Krćina-Bare/L21 D.Krćina, G. Krćina
G.Krćina-Panjici-Bare,L21/L54 G.Krćina
R459,Modran –Ugljevik Selo (Mikosavljevići,R459)/L10 Ugljevik Selo
M18-Peljave- -Mezgraja Kose- Mezgraja Gaj- R 459/L5 Mezgraja Kose, Mezgraja Gaj
Mezgraja Kose, L5-Todorovići-Lazići-Mirkovići-škola, L5/L38 Mezgraja Kose
M18-G. Zabrđe crkva-Tutnjevac-R459/ L7 G. Zabrđe
M18, G.Zabrđe (Usjek Savići)-Tutnjevac,R 459/L13 G.Zabrđe
Ugljevik-Zabrđe„Mićin grob“/L2 D.Zabrđe
D. Zabrđe,L2-Posavci-D. Zabrđe L2/L20 D. Zabrđe, zaseok Posavci
M18 –Mukat-Maleševci/L17 B. Selo Mukat
Termoelektrana -Mukat,L17/L27 B. Selo
Termoelektrana-Perići-Brđani-Prokos-L33/L51 Ugljevik, Prokos, Brđani
R459,Tutnjevac-Mitrovići/L26 Tutnjevac, zaseok Mitrovići
L3-Torlakovići-Stankovići-škola-Popovići,L3/L19 Korenita
R459 D.Zabrđe-Tutnjevac Tutnjevac
R459 dionica Stari Ugljevik-Gajići- G. Trnova Stari Ugljevik, Gajići, Trnova
Izvor podataka: Opštinska uprava Ugljevik
2.1.2.5. Kiša
Najveća količina kišnih padavina javlja se krajem proljeća i početkom ljeta u mjesecu maju i
junu, a značajnije padavine javljaju se i u oktobru mjesecu. Ukupna količina padavina na
godišnjem nivou blago raste, a povećava se i broj dana sa padavinama. Broj dana sa padavinama
većim od 20 mm (jaka kiša) u posmatranom periodu od 2002. do 2016. godine varira od 0 dana
sa jakom kišom zabilježeno 2011. godine do 12 dana sa jakom kišom kao što je zabilježeno 2014.
godine.
Izražena promjena godišnjeg rasporeda padavina uz povećanje temperature, jedan je od glavnih
faktora koji uslovljavaju češće i intenzivnije pojave poplava i suša. Primjer naglih promjena
režima padavina su 2010. i 2011. godina, dok su 2010., a posebno 2014. godina bile godine sa
31
najviše padavina u zadnjih 50 godina, 2011. godina je bila najsušnija. Maksimalna dnevna
količina padavina zabilježena je u maju mjesecu 2014. godine i iznosila je 89,2 mm.
Intenzivne padavine izazivaju izlivanje vodotokova (Janja, Tutnjevačka rijeka, Domana, Tavna,
Laktenica, Ugljevička rijeka i odvodnih kanala), koji usled nemogućnosti prijema velike količine
vode plave okolno zemljište i sve vrste objekata. Poplave kojima je zahvaćeno više područje
opštine dogodile su se 1999. godine, 2010. godine u periodu od 22.6.-24.6., 2012. godine 24. i
25.5, zatim 11.5. 2013. godine, a poplava većih razmjera dogodila se u periodu od 14. do
16.05.2014. godine, te u avgustu mjesecu iste godine kada su stanovništvo opštine Ugljevik i
lokalna zajednica pretrpjeli veće materijalne štete na stambenim, pomoćnim, poljoprivrednim i
privrednim objektima, infrastrukturi te u poljoprivredi. Podložnost poplavama izražena je na
sjevernom i sjeverozapadnom dijelu terena, u dolinama Tutnjevačke rijeke, na istočnom dijelu
teritorije, u dolini rijeke Janje, te na južnom dijelu teritorije opštine u dolinama rijeka Tavne i
Domane. Poplave se pojave za vrijeme jakih kišnih padavina ili naglog topljenja snijega a plavni
talas se povuče za par dana (2-3 dana).
2.1.3. Klizišta
Od savremenih egzogenih geoloških procesa i pojava najznačajnija su klizišta. Svakodnevno se
srećemo sa velikim štetama koje izazivaju klizišta i odroni na saobraćajnicama, površinskim
kopovima, stambenim objektima i poljoprivrednom zemljištu. Čovjek se ne može u potpunosti
suprotstaviti prirodnim promjenama na padinama, međutim, proučavanjem geoloških faktora koji
kontrolišu ove procese, može se i mora uspostaviti racionalan odnos prema njima.
Opština Ugljevik je jedna od opština u Republici Srpskoj koja je najviše ugrožena procesom
klizanja. Na području opštine registrovana su klizišta na lokacijama u Bogutovom Selu, Donjoj,
Gornjoj i Srednjoj Trnovi, Donjoj i Gornjoj Krćini, Mezgraji, Tutnjevcu, Koreniti, Gornjem i
Donjem Zabrđu, Starom Ugljeviku, Ugljevik Selu, Janjarima, Atmačićima i Glinjama. Sva
klizišta su se pojavila uglavnom nakon dugotrajnih kiša ili usled naglog topljenja snijega. Klizišta
su se pojavljivala 2005., 2006., 2010. i 2014. godine.
Pojave klizišta 2006. godine izazvala je štete većeg obima, a klizišta su se pojavila u 12 mjesnih
zajednica. Ukupna procijenjena šteta iznosila je 744.000 KM, od toga 621.000 se odnosi na štetu
na objektima u ličnoj svojini građana i 123.000 KM odnosi se na štetu na putevima. Ova klizišta
ugrozila su 36 domaćinstava i 103 lica, oštećeno je 60 objekata i 11 lokalnih i nekategorisanih
puteva. Najveće štete pretrpjele su mjesne zajednice Maleševci, Donja Trnova i Stari Ugljevik.
Posle poplava u maju mjesecu 2014. godine, došlo je do reaktiviranja većeg broja starih klizišta,
sada znatno većeg obima i intenziteta i propratnih negativnih efekata. Klizištem je pogođeno 17
mjesnih zajednica, pričinjena je šteta na putnoj i komunalnoj infrastrukturi te je opasnost prijetila
i stambenim objektima. Oštećena su nastala na 15 putnih pravaca lokalnog puta, te 13 putnih
pravaca nekategorisanog puta. Oštećen je potisni vod i dio mreže distributivnog vodovada
Bogutovo Selo-Mukat, Maleševci, Korenita, Donje i Gornje Zabrđe. Kada je u pitanju stepen
oštećenja i ugroženosti domaćinstava i stambenih objekata u zoni klizišta najugroženija
domaćinstva su bila na lokalitetu u Srednjoj Trnovi gdje je evidentirano 5 domaćinstava, 2
domaćinstva u Bogutovom Selu-Mukat i po 1 domaćinstvo u Maleševcima, Donjoj Trnovi i
Ugljevik Selu. Pored ovih lokaliteta, koji su zabilježeni 2014. godine, i registrovani kao
najugroženiji imajući u vidu stepen oštećenja objekta i ugroženost domaćinstava, prema
podacima kojim raspolaže Odsjek za CZ i TVJ, mogu se istaći i sledeći lokaliteti (mjesne
zajednice) u kojima su procesom klizanja ugroženi ili potencijalno ugroženi stambeni objekti i to:
D. Trnova, Bogutovo Selo, Maleševci, Stari Ugljevik, Donja Krćina i Glinje. Potrebno je
32
napomenuti da procjena štete uzrokovane klizištem u 2014. godini nije vršena, te da opštinska
Uprava nije uspostavila registar klizišta.
Procesom klizanja nastala su oštećenja na putnoj infrastrukturi, i to na sledećim putnim pravcima
lokalnih puteva:
Ugljevik- Zabrđe (Mićin grob) L2
Popovići-Stevanovići-Stankovići-crkva (G. Zabrđe) L50
Most na potoku „Bukovčica“-Piperci L3
R459 Mezgraja Gaj-škola-groblje L18
M18- Peljave-Mezgraja Gaj-R 459 L5
Mezgraja Kose-Todorovići-Lazići-Markovići-škola L38
M18-Janjari-Atmačići-Glinje-R459 L6
R 459-Crveno Brdo-D.Krćina-G.Krćina-Bare L21
Glinjsko raskršće-R459-Žuge L53
Gornja Krćina- Panjici- Bare L54
M18-Gornje Zabrđe-Tutnjevac-R 459 L7
M18-Mukat-Maleševci L17
Termoelektrana – Mukat L27
Maleševci – Puškovac L12
Maleševci - prema releju L23
Putni pravci su sanirani ili djelimično sanirani, međutim uvijek je prisutna potencijalna opasnost
za reaktiviranje klizišta.
Na terenu sa nestabilnom konfiguracijom zemljišta (genetska predisponiranost),
destabilizovanom strukturom usljed loših hidroloških prilika i osobinom minerala gline da
upijaju vodu, bubre i šire svoju zapreminu, mijenjajući naponska stanja u masi kao i zapreminsku
težinu, inicira se gravitaciono pokretanje i nastajanje deformacija.
Pošto je prisustvo vode najveći uzročni faktor nastanka klizišta potrebno je vršiti eliminaciju
njenog pristustva i dužeg zadržavanja kao prioritetan zadatak prostora na kojem prijeti
potencijalna opasnost od klizišta. Kao napomenu treba istaći da se jednom pokrenute gline mogu
samo relativno primiriti ali ne i trajno zaustaviti bez sanacija i aktivnog odnosa prema klizištu.
Nestabilnosti terena najčešće su razvijena na padinama izgrađenim neogenim klastitima,
naglašeno u područjima eocenskog fliša i ugljonosne serije. Česte pojave nestabilnosti su i na
kosinama formiranim u svrhu eksploatacije uglja kao i na kosinama deponovanih materijala
otkrivke i prerade uglja.
U okviru paleocen – eocenskih flišolikih sedimenata nestabilni tereni registrovani su u području
lijeve i desne strane Potočarskog i Dragića potoka (Maleševci), zatim u izvorišnom dijelu
Trnavskog i Dubravskog potoka (Glinje, Srednja Trnova), u području Čolića potoka (B. Selo) te
u izvorišnom dijelu Ugljevičke rijeke odnosno na lijevim i desnim stranama Dašnice i Mićić
potoka (Stari Ugljevik).
U okviru miocenskih sedimenata, nestabilni tereni u prirodnim uslovima, registrovani su u
području Izgorjelog potoka (Stari Ugljevik), zatim zapadno i istočno od zaseoka Vujići, u širem
području sela Glinje pa prema selu Atmačići, te na dolinskim stranama Vujin i Mrkodol potoka
(Zabrđe, Dubrave, Duge Kose). Usljed tehnogenih aktivnosti, velike površine nestabilnih terena i
aktivna klizanja razvijena su u širem području jame Istok.
Nestabilnosti u okviru pliocenskih i pliokvartarnih sedimenata registrovane su na padinama lijeve
i desne strane potoka Bijela i Crvena Bukovica (Posavci) te u području Korenite.
33
Površinska i linijska erozija razvijene su najčešće na ogoljelim padinama u prostoru površinske
eksploatacije uglja. Kalstiti miocena lako se troše pod uticajam atmosferilija a rastrošeni materijal
se površinskim vodama deponuje u centralni dio kopa. U području Trnove izraženi su procesi
linijske erozije. Dolinske strane potoka Sramošinja i Dobrovoljački potok izgrađene su
pjeskovitim sedimentima koji se, za vrijeme jakih kiša, lako erodiraju i potocima odnose do nižih,
zaravnjenih dijelova terena. Procesi linijske erozije jako su izraženi i na svim padinama koje su
prekrivene sitno drobinskim materijalima kao produktima trošenja matične stijene. Ovakvi pravci
najčešće su pravci povremenih tokova.
2.1.4. Zemljotresi
Zemljotresi su prirodna pojava i predstavljaju refleksiju neprekidne geološke evolucije Zemlje,
kao i promjene oblika njenog tankog površinskog sloja koji nazivamo zemljinom korom.
Zemljotresi istovremeno predstavljaju najznačajniji prirodni hazard praćen najvećim brojem
žrtava i katastrofalnim posljedicama u oblastima njihovog događanja. Činjenica je da su
katastrofalni zemljotresi obilježili cijelu ljudsku civilizaciju i da je 60% nastradalih u svim
prirodnim katastrofama posljedica dejstva zemljotresa. Seizmički hazard i povredljivost imaju
tendenciju porasta kao posljedicu naglog razvoja i urbanizacije.
Za procjenu rizika od zemljotresa, osnov je potencijalna ugroženost područja od zemljotresa,
njegovog intenziteta i izloženosti objekata na dejstvo zemljotresa.
Osnovne karakteristike seizmičnosti definisane su na osnovu podataka o zemljotresima koji su se
dogodili u prošlosti na ovom području i podataka o zemljotresima iz udaljenijih žarišta koja
okružuju ovo područje, a ostvaruju na njemu značajne seizmičke efekte. Za analizu opštih
seizmoloških karakteristika urađena je karta epicentara zemljotresa Slika 5 gdje su date
koordinate epicentara jačih zemljotresa sa moment magnitudama ≥3.5 stepeni Rihterove skale i
poluprečnikom 100 km od opštine Ugljevik.
Slika 5. Karta epicentara dogođenih zemljotresa sa poluprečnikom 100 km od opštine Ugljevik sa
Mw≥3.5 stepeni Rihterove skale u razdoblju od 306. do 2015. godine
Iz kataloga zemljotresa za BiH ekstrahovani su zemljotresi koji su se desili na području radijusa
do 100 km od Ugljevika u periodu od 306. do 2015. godine sa moment magnitudom Mw≥4.0
stepena Rihterove skale a iz koga se vidi da se najsnažniji zemljotres dogodio davne 1858. godine
34
sa epicentrom na planini Majevici i intenzitetom u epicentru od 7-8°MCS (Merkali-Kankani-
Zibergova) skale. Svi drugi zemljotresi koji su se desili u zadnjih stotinu godina imali su
magnitudu oko 5 i manje od 5.0 stepeni Rihterove skale što odgovara intenzitetu do 7° MCS.
Sudeći prema broju i intenzitetu dogođenih zemljotresa, region Ugljevika ne izražava visok
stepen seizmičke opasnosti. Nivo seizmičkog hazarda na ovom prostoru, uslovljen je prisustvom
relativno bliskih žarišta, oblast planine Majevica i region Tuzle na jugozapadu do 8°MCS, a na
jugoistoku oblast između Loznice i Zvornika prema Valjevu gdje se mogu očekivati zemljotresi
intenziteta od 8° MCS skale.
Seizmičku opasnost ocjenjujemo na osnovu seizmičkih karti. Zajednica za seizmologiju SFRJ
1987. godine izdala je Seizmološku kartu SFRJ za različite povratne periode maksimalnih
intenziteta. Na osnovu oleata za povratni period od 500 godina prostor opštine Ugljevik se nalazi
u zoni 7° MCS.
Slika 6. Seizmološka karta (Zajednica za seizmologiju SFRJ, Beograd, 1987. godine)
Na karti (Slika 7) seizmički hazard je prikazan preko maksimalnih očekivanih horizontalnih
ubrzanja tla za povratni period od 475 godina sa vjerovatnoćom prevazilaženja događaja od 10%
u 50 godina. Maksimalno očekivano horizontalno ubrzanje na osnovnoj stijeni za opštinu
Ugljevik je 0.06g (g=9.81m/s).
35
Slika 7. Karta seizmičke regionalizacije na kojoj su prikazana maksimalna očekivana horizontalna
ubrzanja tla na osnovnoj stijeni za povratni period od 475 godina sa 10% vjerovatnoće prevazilaženja
događaja u 50 godina (Projekat „Harmonizacija mapa seizmičkog hazarda zemalja Zapadnog Balkana“,
NATO “Program za mir i bezbjednost“, 2011. godina)
Za mjerenje intenziteta zemljotresa, odnosno magnitude koristi se Rihterova skala, odnosno
makroseizmička (MSK) skala, koja koristi intenzitet za procjenu dejstva zemljotresa na osnovu
uočenih efekata. Skala je zasnovana na iskustvima iz primjene modifikovane Merkalijeve skale, a
koristi se u Evropi od 1980–ih godina. Skala ima 12 stepeni izraženih rimskim brojevima i pri
određivanju stepena intenziteta uzima se u obzir: dejstvo na ljude i njihovo ponašanje, efekti na
predmetima i prirodi i oštećenja na objektima. U tabeli broj 19 prikazana je skala seizmičkog
intenziteta.
Tabela broj 19 Evropska makroseizmička skala (EMS-98)
EMS-98 skala seizmičkog intenziteta
Prvi stepen Ne osjećaju ga ljudi, registruju ga samo seizmografi
Drugi stepen Reaguju samo vrlo osjetljive osobe u stanju mirovanja
Treći stepen Osjeti ga više ljudi u unutrašnjosti zgrada
Četvrti stepen U kućama ga osjeti veći dio stanovnika, a na otvorenom samo pojedinci.
Posuđe i prozori zveckaju. Pojedinci se bude iz sna
Peti stepen Osjete ga mnogi n a otvorenom prostoru. Predmeti koji slobodno vis,
zanjišu se. Kod pojedinaca izaziva manju paniku.
Šesti stepen Osjete ga sve osobe i bježe iz kuća. Slike padaju sa zidova, na slabije
građenim objektima nastaju prva oštećenja
Sedmi stepen Nastaju rušenja dijelova namještaja u stanovim. Oštećenja se javljaju i
na kvalitetnijim kućama, manje pukotine na zidovima. Ruše se dijelovi
dimnjaka na kućama, padaju crepovi. Na slabijim objektima su moguća
veća oštećenja
Osmi stepen Većina ljudi otežano ostaju na nogama. Javljaju se oštećenja na 25%
kuća, neke slabije se ruše. U vlažnom tlu i na padinama javljaju se
manje pukotine
Deveti stepen Opšta panika. Oko 50% kuća znatno je oštećeno, mnoge se ruše. U
vlažnom tlu i na padinama, javljaju se manje pukotine
Deseti stepen Teška oštećenja javljaju se na oko 75% objekata, a većina njih se ruši. U
tlu nastaju pukotine širine do nekoliko centimetara. Sa padina se
odronjavaju stijene, stvaraju se velika klizišta u tlu
Jedanaesti stepen Ruše se sve zidane zgrade. U tlu nastaju široke pukotine iz kojih prodire
voda sa pijeskom i muljem. Javljaju se veliki odroni
Dvanaesti stepen Nijedan vještački objekat ne može opstati. Tlo i reljef mijenjaju izgled,
zarušavaju se jezera, dok rijeke mijenjaju svoja korita
Izvor: Republički hidrometeorološki zavod, Odjeljenje za opservatorsku seizmologiju
Iz prethodne tabele vidljivo je da prva oštećenja na objektu nastaju već od 6º MCS.
Pored seizmičkog hazarda veoma značajna komponenta je i geološki hazard koji je uslovljen
velikim pokretima stijenskih masa i tla, kao i likvifakcijom tla. Kao posljedice jakih zemljotresa
za geološke faktore vezuju se sljedeći karakteristični i štetni efekti: formiranje klizišta, promjena
toka podzemnih voda i promjena položaja izvorišta usljed tektonskog razlamanja, slijeganja i
drugih vrsta poremećaja u stijenama, moguće je i presušivanje pojedinih izvora ili vrela koji se
koriste za vodosnabdijevanje, odroni stijena različitog intenziteta i dr.
36
2.1.5. Požari
2.1.5.1. Požari otvorenog prostora
Pod požarima otvorenog prostora podrazumijevamo sve vrste požara na otvorenom kao što su
šumski požari, poljski požari, požari na poljoprivrednim površinama, požari niskog rastinja i
korova i sl. Požari otvorenog prostora se najčešće javljaju u rano proljeće, ljeto i u jesen. Požarna
opasnost se povećava na napuštenim i nepristupačnim zemljištima (nepostojeći ili loši pristupni
putevi), i u uslovima snažnijih vjetrova.
Šumsko zemljište na prostoru opštine Ugljevik se prostire na površini od 5.331 ha, što čini 31,3
% od ukupnih površina prostornog obuhvata opštinskog područja, od čega dominira privatno
vlasništvo. Ovom ukupnom procenatu se može dodati i još neki neznatan procenat zbog
postojanja usamljenih grupa drveća na njivama, livadama pored puteva i na pašnjacima.
Manjim šumskim područjima u državnom vlasništvu gazduje JP „Šume RS“, ŠG „Majevica“
Lopare, sa dvije gospodarske jedinice i to „Majevica-Jablanička rijeka“ i „Janja-Tavna“. Ova
područja se sastoje od više manjih kompleksa.
Osnovni tipovi šuma s obzirom na vrstu drveća, uzgojni oblik i izgled su:
visoke ekonomske šume..................... 2,20%,
visoke degradirane šume.................... 1,50%,
niske ekonomske šume.....................57,30%,
šikare ................................................35,10%,
goleti................................................. 3,90%
Na području opštine Ugljevik uglavnom su zastupljene lišćarske šume, koje su sa aspekta
požarne ugroženosti manje osjetljive u odnosu na četinare. U strukturi šume dominira hrast,
bukva i grab, a ostale vrste drveta su manje zastupljene.
Pod crnogoričnim ili četinarskim šumama nalazi se manji kompleks u okviru Spomen groblja u
D. Trnovi, pored pomenutog kompleksa mogu se istaći i lokacije pošumljene četinarima i to u
Ugljeviku, pošumljena površina na odlagalištu jalovine i manje površine u Mezgraji i
pošumljenom odlagalištu jalovine B. Selo – Krstići.
Šumska područja u državnom vlasništvu nisu jedna cjelina, ali je sa aspekta požarne ugroženosti
interesantan šumski kompleks u području naselja D. Trnova, kompleks zavani “Lazarevica”,
šumski kompleks na području Maleševaca i manji šumski kompleks na području naselja G.
Krćina, te šumski kompleksi koji su većinom u privatnom vlasništv u „ Carevine „ u Ugljevičkoj
Obriježi i Ravnom Polju i „ Dubrave „ koje vežu sela Tutnjevac, Gornje i Donje Zabrđe, Posavce
i Korenitu.
Veliku osjetljivost na požare takođe mogu imati i površine pripremnjene za pošumljavanje oko
rudnika uglja jer su pretežno zakorovljene i nalaze se uz šumske komplekse gdje prilazni putevi
ne postoje ili su nepodesni za vatrogasna vozila.
Požarna ugroženost u poljoprivredi, a koja se odnosi prije svega na žitarice i ostale ljetine u
sušnim periodima, za vrijeme kosidbe i vršidbe, prisutna je naročito tamo gdje se nalaze veće
površine zasijane pšenicom ili drugim žitaricama velikog požarnog opterećenja.
Površine koje bi mogle biti potencijalno opasne od izbijanja požara su i površine koje su
nekontrolisano sječene i gdje nije počišćeno granje zaostalo nakon sječe, potom zone pored
puteva sa visokom frekvencijom saobraćaja, zone oko poljoprivrednih dobara čije se pripreme
vrše paljenjem korova i poljoprivrednih ostataka u proljeće i jesen.
37
Kao zona potencijalnog rizika prepoznaju se i skladišta drvne građe i repromaterijala u krugu
pilana, otvorena skladišta boca pod pritiskom-butan gas, područja u blizini benzinskih pumpi i
mjesta koja se koriste za izletište.
Na području opštine poslednjih 5 godina zabilježeno je povećanje boja požara otvorenog
prostora. Ugroženost šuma požarima izuzetno je izražena tokom ljetnog perioda, posebno od jula
do septembra mjeseca usljed izuzetno visokih temperatura i izostanka padavina što je bilo
karakteristično 2012. godine. U toku 2012. godine, od ukupno 82 požara, 74 je požara na
otvorenom prostoru, što čini udio oko 82% požara u ukupnoj strukturi požara. Od ukupnog broja
požara otvorenog prostora čak 56 su bili šumski požari.
Pored šuma, u ekstremnim vremenskim prilikama (visoke temperature i izostanak padavina) od
potencijalnih požara ugrožene su i poljoprivredne kulture, voćnjaci, stočna hrana, nisko rastinje,
korov, grmlje i suva trava, nerijetko dolazi i do požara kontejnera za smeće ali i divljih deponija
što predstavlja posebnu opasnost, jer su iste uglavnom formirane u ili uz šumska područija.
Tabela broj 20 Pregled požara otvorenog prostora za period 2003-2016 godina 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
šumski
požari
2 1 1 7 8 12 2 9 56 7 3 3 6
nisko
rastinje
4 8 11 11 15 9 1 26 18 6 1 9 4
požari
sijena
2 1 2 2 1 2
požari
kontejne
ra
1 1 6 9 7 7 2 1 2 4 3
požari
deponija
1 1 1 1 17 1 1 2
požari
voćnjaka
5 2 1
Ukupno 8 4 9 16 32 35 45 10 39 74 17 6 16 15
Izvor podataka: Godišnji izvještaji TVJ opštine Ugljevik
Nasuprot požara evidentiranih od strane TVJ opštine Ugljevik, broj požara otvorenog prostora
kod kojih je vršen uviđaj je znatno manji zbog samog obima požara odnosno materijalne štete.
Na požarima otvorenog prostora gdje nije evidentno bilo materijalne štete nisu vršeni uviđaji.
Od 2007. do 2016. godine, prema podacima Policijske uprave Bijeljina na području opštine
Ugljevik, dogodilo se ukupno 89 požara, od toga 73 požara otvorenog prostora. Uglavnom je
riječ o požarima sa manjom materijalnom štetom i bez težih posljedica po ljude i materijalna
dobra.
Na području koje operativno pokriva PS Ugljevik nije bilo krivičnih djela izazivanja požara i
izazivanja opšte opasnosti požarom, u periodu za koji je vršena provjera (2007-2016 godina).
U posmatranom periodu (2007-2016) jedno je lice smrtno stradalo, a riječ je o požaru niskog
rastinja, korova i trave na području sela Tutnjevac u 2013. godini.
Treba napomenuti da su podaci o evidentiranim šumskim požarima prikupljeni i od Š.G.
''Majevica'' Lopare, te da je, u periodu od 2007. do 2016. godine, kod ovog preduzeća zabilježeno
ukupno 15 šumskih požara, te je ukupna materijalna šteta za posmatrani period iznosila
486.257,00 KM.
U najvećem broju slučajeva uzrok nastanka šumskih požara je ljudski faktor. Požar je najčešće
bio izazvan nehatnim radnjama prilikom čišćenja poljoprivrednih površina (u proljetnom i
jesenjem periodu) kada se pali iskrčeni materijal te usljed nekontrolisane vatre i vjetra, požar
38
često zahvati veće površine od planiranih. Daleko manji tj. gotovo zanemarljiv uzrok šumskih
požara mogu biti atmosferska pražnjenja (munje), kao i visoko naponski i nisko naponski vodovi
el. energije u vrijeme vremenskih nepogoda gdje dolazi do varničenja istih.
Što se tiče ključnih faktora za nastanak požara, može se uzeti u obzir:
- temperatura vazduha,
- vlažnost vazduha,
- godišnje doba,
- jačina vjetra,
- gorivi materijal.
Uspješnost akcije gašenja požara u mnogome zavisi od vremena potrebnog da vatrogasna
jedinica stigne do mjesta požara, odnosno od kvaliteta puteva, njihove prohodnosti i mogućnosti
prilaza nastalom požaru. Stanje puteva i prilaza šumskim područjima uslovljno je godišnjem
dobu i vremenskim prilikama. Putevi su uglavnom sa tvrdom podlogom, ali kroz šumska
područja je meka podloga (meki putevi), teško prohodna za vatrogasna vozila. Većih agrarnih
kompleksa na području opštine nema, preovladavaju usitnjeni privatni posjedi, do kojih se stiže
poljskim putevima sa tvrdom ili mekom podlogom.
2.1.5.2. Požari u stambenim i industrijskim objektima
U urbanom dijelu opštine Ugljevik formirane su dvije zone stanovanja, individualno i kolektivno
stanovanje. Maksimalna spratnost objekata kolektivnog stanovanja je P+4 sprata, a individualnog
je P+1 + Pt. Naseljena mjesta na području opštine su razbijenog tipa, odnosno individualni
stambeni objekti u okviru naselja su disperzni, sa malim stepenom urbanizacije, izuzetak čine
naselja: Srednja Trnova, Glinje, a djelimično Atmačići i Janjari, gdje su prisutne gusto naseljene
zone, sa objektima koji se često naslanjaju jedni na druge i locirani duž glavne saobraćajnice u
naselju. Ovakva naselja predstavljaju stalnu potencijalnu opasnost za izbijanje i prenošenje
požara. Opasnost je utoliko veća, kada se zna da mnoga domaćinstva u blizini svojih ili susjednih
objekata skladište veće količine stočne hrane, sa velikim požarnim opterećenjem. Montažni
stambeni objekti (2 objekta) u naselju individualnog stanovanja («Sjever 3»), zbog grijanja
pećima na čvrsto gorivo ili elektro pećima i grijalicama, imaju znatno veću požarnu osjetljivost u
odnosu na objekte u užem urbanom području gradskog naselja Ugljevik. Takođe, kompletan
ruralni dio opštine Ugljevik, u zimskom periodu je predodređen na grijanje pećima na čvrsto
gorivo i kao takav ima veću požarnu osjetljivost.
Faktori rizika od požara proizilaze od namjene objekta, tehnološkog i proizvodnog procesa,
prisustva eksplozivnih i lakozapaljivih materija, požarnog opterećenja, edukovanosti stanovništva
i radnika, izbor lokacije objekta, izbor materijala, uređaja, instalacija i konstrukcija kojim se
sprečava požar ili mogućnost izbijanja i širenja požara svodi na najmanju mjeru, održavanje i
kontrola ispravnosti uređaja i instalacija čija neispravnost može uticati na nastanak i širenje
požara.
Najveća koncentracija zapaljivih i eksplozivnih materija koncentrisana u preduzećima sa
kategorijom tehnološkog procesa K1/K2 tj. u ZDP „RiTE“ Ugljevik, društvenim i privatnim
benzinskim pumpama, te je na ovim lokacijama potrebno posebno voditi računa o daljem
planiranju mjera preventivne zaštite. U slučaju katastrofalnih požara na ovim lokalitetima,
pogotovo praćenim klimatskim nepogodama, gradski dio Ugljevika bi uveliko bio ugrožen
otrovnim gasovima kao produktom sagorijevanja zapaljivih materija.
Na području opštine definisana je jedna industrijska zona, u okviru koje posluje ugostiteljski
objekat-svadbeni salon Torlaković, d.o.o. “Greiner” čija je djelatnost dizajniranje i proizvodnja
kućnog i kancelarijskog namještaja, te iz oblasti građevinarstva d.o.o. „Zidar Živanović“ i d.o.o
39
„SiD“. Proizvodni pogon meda, pčelinjeg voska i ostalih proizvoda na bazi meda, propolisa,
matične mliječi i voska u D.Zabrđu, zanatske radnje za remont i održavanje motornih vozila na
područiju opštine, pekare, trafo- stanica Modran predstavljaju objekte sa povećanim požarnim
rizikom.
Prema podacima Policijske uprave Bijeljina, za posmatrani period od 2007. do 2016. godine
evidentirano je 16 požara na stambenim i industrijskim objektima. Tokom posmatranog perioda
nije bilo požara u kojima je nastala veća materijalna šteta.
Pored potencijalne opasnosti od požara na stambenim i industrijskim objektima evidentna je
opasnost od požara i u objektima gdje tokom dana boravi veći broj lica, kao što su poslovni,
ugostiteljski, trgovinski, objekti zdravstva, prosvete, kulture – odnosno svi javni objekti. Objekti
kritične infrastrukture biće prikazani tabelarno u poglavlju Struktuiranje identifikovanih rizika,
gdje je dat prikaz rizičnih objekata kao i vrsta nesreće kojoj isti mogu biti izloženi.
Za razliku od požara na otvorenom prostoru koji se dešavaju u ljetnoj sezoni, požari u
zatvorenim-stambenim objektima češći su u toku zime, a dešavaju se najčešće prilikom
zagrijavanja prostorija usled kvarova na elektroinstalacijama i uređajima za grijanje, neočišćenih
dimovoda i odžaka, kao i ostali postupci i radnje koje prouzrokuje čovjek usled nepažnje. Za
nastanak većine požara osnovni krivac je ljudski nemar. Kako bi smanjili broj požara potrebno je
više vremena posvetiti edukaciji i podizanju svijesti stanovništva i radnika o sprovođenju mjera
zaštite od požara u privrednim i drugim objektima, ustanovama i institucijama.
Kada su u pitanju požari i identifikovanje rizika potrebno je naglasiti da su Planom zaštite od
požara opštine Ugljevik koji je donesen 2016. godine, a shodno Zakonu o zaštiti od požara i
Odluci o metodologiji za izradu plana zaštite od požara, identifikovani svi bitni elementi ali i
utvrđeni nedostaci u provođenju mjera te dati predlozi dodatnih mjera i aktivnosti na sprovođenju
mjera zaštite od požara. Obzirom da je donesen Plan zaštite od požara koji na sveobuhvatan način
tretira problematiku požara, u ovoj Procjeni su naznačeni samo osnovni elementi u vezi rizika od
požara.
2.1.6. Tehničko-tehnološke nesreće
Tehničko-tehnološke nesreće definišu se kao događaji koji su izmakli kontroli kod obavljanja
djelatnosti ili upravljanju sredstvima za rad i rad sa opasnim materijama naftom i njenim
derivatima i energetskim gasovima prilikom njihove proizvodnje, prerade, upotrebe, skladištenja,
pretovara, prevoza ili uklanjanja čija je posljedica ugrožavanje ljudi i materijalnih dobara, a
manifestuju se kroz požare, eksplozije gasova i opasnih materija, poplave zbog rušenja ili
prelivanja brana na akumulacijama, prekomjerno zagađenje vazduha i drugo.
Opasnost od požara opisana u prethodnom dijelu ovog dokumenta zbog čega ista problematika
nije razrađivana u ovom poglavlju.
Kada su u pitanju eksplozije gasova i drugih opasnih materija, rezervoari za skladištenje tečnih
energenata su trajni izvori opasnosti, što rezultuje činjenicom da je prostor oko njih eksplozivno
ugrožen prostor sa strogo definisanim zonama opasnosti. Opasne, odnosno eksplozivne materije,
gasovi i zapaljive tečnosti, prisutne su uglavnom na užem urbanom području opštine, locirani
pored magistralnog puta Bijeljina –Tuzla.
Trgovinom i/ili skladištenjem naftnih derivata na području opštine Ugljevik bave se sledeća
privredna društva:
40
1. Benzinska pumpa DOO „Tim Petrol“, Ugljevička Obrijež,
2. Benzinska pumpa AD „Nestro Petrol“ Banja Luka, PJ Ugljevik, Ugljevička Obrijež,
3. Benzinska pumpa DOO „Intergaj“ Bijeljina, PJ Ugljevik, Zabrđe bb
4. Benzinska pumpa DOO „SAS“ Priboj, PJ Ugljevik, ul. Njegoševa bb
5. Benzinska pumpa DOO „Iniprom“, Ugljevik
6. Benzinska pumpa DOO „ BP Petrić“ Vršani, PJ Donja Trnova bb
7. Interna benzinska pumpa na RiTE Ugljevik.
Kada je u pitanju opasnost od poplava nastalih prelivanjem ili rušenjem brana na
hidroakumulacijama potrebno je naglasiti da se opština Ugljevik nalazi nizvodno od
hidroakumulacije i brane Snježnica koja je smještena na sjeveroistočnom dijelu Bosne i
Hercegovine, u entitetu Federacija BiH, Tuzlanski kanton, Opština Teočak. Situirane su u
prostoru sjeveroistočnog podbrđa planine Majevica na rijeci Rastošnici, oko 1 km uzvodno od
njenog ušća u rijeku Janju. Hidroakumulacija i brana Snježnica su izgrađene za potrebe
vodosnadbjevanja Termoelektrane Ugljevik. Namjena izgrađene akumulacije je pokrivanje
vodnog deficita koji se javlja u prirodnom režimu rijeke Janje, iz koje se vrši direktno uzimanje
vode za potrebe Termoelektrane. Brana Snježnica je izgrađena kao nasuta brana, građevinske
visine 58 m, sa maksimalnomnom kotom 298,5 m. Izgradnjom brane formiran je akumulacioni
bazen ukupne zapremine 20,265.000 m³, sa dužinom akumulacije od oko 5 km.
Hidroakumulacija Snježnica ja planski sagrađena za obezbjeđenje 5-6 miliona m³ vode, za
potrebe TE Ugljevik.
Rizični događaji koji mogu izazvati pojavu nesreće i čije bi se posledice odrazile na području
opštine Ugljevik su kritičan porast nivoa vode HA Snježnica i pucanje brane.
Do pucanja brane može doći usljed: zemljotresa, filtracija vode ispod brane, oko brane i kroz
branu, oštećenje evakuacionih organa u momentu nailaska talasa velike vode, klizišta u zoni
brane i akumulacije i diverzije, dok do prelijevanja brane može doći u slučaju neadekvatnog
korišćenja i upravljanja akumulacijom, što je posebno moguće ako se ne prate prognoze
hidroloških režima punjenja akumulacija i istom ne prilagodi sistem pražnjenja. U tim
slučajevima nivo vode u akumulaciji treba da bude takav da prihvati talas velikih voda. Ukoliko
pražnjenje akumulacija nije usklađeno sa nadolaskom velikih voda ili sa nizvodnim kapacitetima
vodotoka, može doći do ubrzanog ispuštanja suvišnih voda, što može prouzrokovati veliku štetu
po stanovništvo naseljenih mjesta koja su locirana uz rijeku Janju i to dijelovi naseljenog
Mezgraja, Maleševci, grad Ugljevik, Modran, Ugljevička Obrijež i Ravno Polje, te privrednih
objekata, objekata lociranih u industrijskoj zoni kao i objekat TE Ugljevik.
Zagađenje vazduha na području opštine Ugljevik vrši se stalnim ili povremenim emitovanjem
štetnih dimnih gasova, pepela i ostalih materija u atmosferu, kao što su jedinjenja ugljenika,
sumpor dioksida, pepeo, prašina, čađ i drugo koji u atmosferu dospijevaju iz objekata i
postrojenja lociranih na području opštine.
Emisije zagađujućih materija potiču iz različitih izvora, a štetne materije se emituju u vodu,
vazduh i zemljište.
Prema LEAP-u opštine Ugljevik, najveći industrijski zagađivači vazduha na području Opštine su
Rudnik i Termoelektrana Ugljevik koja u atmosferu emituje sumpordioksid, pepeo, čađ i azotne
okside. Od ostalih zagađivača treba spomenuti veće i manje kotlovnice i individualna ložišta,
saobraćaj i neodgovarajuće odlaganje otpada.
Izgradnjom Termoelektrane izgrađen je i vrelovod do Ugljevika koji se, dijelom, snabdjeva
toplotnom energijom. Na mrežu centralnog grijanja priključeno je 853 domaćinstva, 135 pravnih
lica i 15 društvenih organizacija. Procjena je da u prigradskom dijelu oko 30% domaćinstava nije
priključeno na mrežu centralnog grijanja. Za grijanje, se kao energent, uglavnom koristi ugalj sa
41
visokim sadržajem sumpora. Ovaj problem je naročito prisutan u zimskom periodu kada je
potrošnja uglja najveća, ali ove materije zbog niskih dimnjaka ostaju u bliskom polju tj. u
neposrednoj blizini mjesta ispuštanja.
Takođe, značajno zagađivanje je i posljedica odvijanja saobraćaja na ovom području, pri čemu se
u atmosferu iz motornih vozila emituju veće količine ugljenmonoksida, olova, azotnih oksida i
ugljovodonika. Pored navedenih zagađivača vazduha, pojavljuju se još i zagađenja vazduha iz
emisija nastalih sagorjevanjem otpadnog mineralnog ulja u automehaničarskim radionicam, koje
se koristi kao energent za grijanje, emisija koja nastaje sa otvorenih, neuslovnih, divljih deponija
čvrstog otpada, koja se manifestuje stvaranjem gasa, razvojem neprijatnog mirisa i
samozapaljenjem čvrstog otpada, emisija iz benzinskih pumpi koje su skoncentrisane na malom
prostoru, zbog emitovanja isparljivih organskih jedinjenja prilikom distribucije različitih vrsta
goriva.
Kada je u pitanju zagađenje zemljišta, Prostornim planom opštine Ugljevik, prepoznati su rizici
zagađenja zemljišta, kao direktni i indirektni, koji potiču od: rudarskih radova i otpada koji se
produkuje u procesu eksploatacije uglja, radova termoelektrane Ugljevik i industrijskog otpada
koji nastaje u procesu pretvaranja uglja u električnu energiju, eksploatacije kamena na
kamenolomima Vučijak i Jablan Grad, inteziviranja poljoprivredne proizvodnje, dijela
komunalnog i kabastog otpada koji nije adekvatno zbrinut, te otpada ambalaže, određenih
vještačkih, zaštitnih sredstava, koja se koriste u poljoprivredi, otpadnih voda koje se, u naseljima
bez kanalizacije, upuštaju u zemljište.
Uzroci zagađenja vode takođe su obrađeni u Prostornom planu opštine Ugljevik, prema kome, na
teritoriji opštine Ugljevik, najveći rizici zagađenja, a ujedno i najčešći uzroci zagađenja vode su:
ispuštanje neprečišćenih ili nedovoljno prečišćenih otpadnih voda rudnika i termoelektrane u
površinske tokove ili u podzemnu vodu, ispuštanje neprečišćenih ili nedovoljno prečišćenih
otpadnih voda male privrede i naselja, prekomjerno korištenje umjetnih đubriva, herbicida i
pesticida u poljoprivrednoj proizvodnji, naročito u područjima u kojima je tlo jako porozno te se
zagađenja mogu brzo prenijeti do podzemne vode (aluvijalna ravnica rijeke Janje koja je najveći
prostor namjenjen poljoprivredi), upuštanje netretirane vode sa saobraćajnica zbog čega su
izvjesna zagađenja mineralnim uljima, prekomjerna opterećenja vazduha zagađujućim
materijama koje se talože na zemljištu te se atmosferskim padavinama ili poplavama infiltriraju u
podzemlje (Ovaj vid zagađenja naglašen je u procesu pretvorbe uglja u električnu energiju),
neadekvatno zbrinjavanje otpada, nedovoljno izgrađeni sistemi za odbranu od poplava pri čemu
se sva zagađenja sa poplavljene površine povuku u riječni tok te se dobar dio prenese u
podzemlje nizvodno od poplavljenog dijela.
Na području opštine Ugljevik prisutan je i rizik od tehničko –tehnoloških nesreća izazvanih u
saobraćaju koje se mogu desiti prilikom prevoza opasnih materija, zbog frekventnosti saobraćaja
na magistralnm putnom pravcu M-18, Bijeljina – Tuzla koji povezuje istočni dio Republike
Srpske sa Federacijom BiH. Ovim putnim pravcem odvija se prevoz nafte i naftnih derivata,
hemikalija i drugih opasnih materija, koje se dopremaju lokalnim benzinskim stanicama ili se
odvoze dalje, u Federaciju BiH. Takođe prevoz eksplozivnih materija vrši se za potrebe rudarskih
aktivnosti. Na području koje operativno pokriva PS Ugljevik, ova vozila se stavljaju pod pratnju
do mjesta istovara čime se doprinosi većoj bezbjednosti u transportu istih.
2.1.7. Saobraćajne nezgode
Nasuprot rizika od tehničko tehnoloških nesreća izazvanih u saobraćaju, rizik od saobraćajnih
nezgoda je dosta veći. Struktura saobraćajnih nezgoda u putnom saobraćaju posmatrana je za
period od 2008. do 2016. godine, te su podaci prikazani u tabeli broj 21 iz koje se vidi da se
42
ukupan broj saobraćajnih nezgoda u 2016. godini povećao za 39,53% u odnosu na baznu 2008.
godinu. U ukupnoj strukturi saobraćajnih nezgoda preovladavaju saobraćajne nezgode čija je
posledica materijalna šteta, te je za posmatrani devetogodišnji period evidentirano ukupno 203
ove saobraćajne nezgode.
Tabela broj 21. Struktura saobraćajnih nezgoda
rb Broj saobraćajnih
nezgoda
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
43 28 26 29 27 22 20 54 60
1 -sa poginulim licima - - - - - - 1 2 -
2 -sa teško povrijeđenim
licima
3 4 4 4 2 4 4 3 4
3 -sa lakše povrijeđenim
licima
11 2 2 6 6 5 6 11 22
4 -sa materijalnom štetom 29 22 20 19 19 13 9 38 34
Izvor podataka: Policijska uprava Bijeljina
Kada je u pitanju mjesto događaja saobraćajne nezgode, najveći broj se dogodio na lokalnim
putnim pravcima, ukupno 96, na magistralnom putu 53, regionalnom 56, ulicama u naselju 31, te
na nekategorisanim putevima zabilježeno je 69 saobraćajnih nezgoda.
Radi sveobuhvatnijeg sagledavanja stanja i problematike iz oblasti bezbjednosti saobraćaja na
putevima, Odsjek civilne zaštite prikupio je podatke o učestalosti, uzrocima, posledicama
saobraćajnih nezgoda, starosnoj strukturi učesnika, stanju kolovoza u vrijeme SN i druge
podatke, i to za prvih devit mjeseci 2017. godine, te je izvršeno poređenje sa istim periodom
2016. godine.
Prema podacima dobijenim od Policijske stanice Ugljevik, za prvih devet mjeseci 2017. godine
na području koje operativno pokriva ova PS dogodilo se ukupno 49 saobraćajnih nezgoda, što je
povećanje za 11, 36% u odnosu na isti period 2016. godine. Najčešći uzroci saobraćajnih nezgoda
bili su: radnje vozilom u saobraćaju; rastojanje između vozila; neprilagođena brzina kretanja, isti
uzroci zabilježeni su i 2016. godine. Kada je u pitanju starosna struktura vozača, lica koja su
prouzrokovala saobraćajne nezgode, u prvih devet mjeseci 2017. godine, u 16 slučajeva u SN
učestvovala su lica starosti od 21 do 30 godina, te u 10 slučajeva lica starosne dobi od 30 do 40
godina.
Najveći broj saobraćajnih nezgoda dogodio se na suvom kolovozu, ukupno 36, dok je kolovoz
bio mokar u 7 slučajeva te prekriven snijegom i poledicom u 6 slučajeva. Sagledavši saobraćajne
nezgode po danima, uočeno je da se najveći broj saobraćajnih nezgoda dogodi srijedom i
četvrtkom i to najčešće u periodu od 12 do 16 časova. Statistički podaci pokazuju da se veliki
broj SN dogodi u toku dana i to 35 od ukupnog broja SN. U SN najčešće učestvuju automobili,
dakle PMV, dok nije izražena problematika sa TMV, motociklima i poljoprivrednim mašinama.
Bitno je naglasiti da je u posmatranom periodu došlo do smanjenja broja saobraćajnih nezgoda sa
nastradalim licima. U prvih devet mjeseci 2016. godine dogodilo se 20 SN sa posledicom po lice,
a za isti period 2017. godine 14 saobraćajnih nezgoda što je smanjenje za 30%. SN sa poginulim
licima nije bilo.
2.1.8. Upravljanje otpadom
Komunalni otpad sa područja opštine Ugljevik sakuplja se i odlaže na regionalnu sanitarnu
deponiju koja je izgrađena 2009. godine u Brijesnici, područje grada Bijeljina, a koja je udaljena
43
oko 25 kilometara od opštine Ugljevik. Do ovog perioda za odlaganje otpada korištena je
deponija koja se nalazila na lokaciji Sarije. Deponija u Sarijama se ne koristi od 01.01.2010.
godine i ista je djelimično sanirana na način da je deponovani otpad razgrnut i sabijen. Deponija
nije presvučena slojem inertnog materijala.
U skladu sa Odlukom o komunalnom redu, pružanje usluge prikupljanja i odvoza čvrstog
komunalnog otpada od 01.04.2013. godine, povjereno je privrednom društvu AD „Kompred“
Ugljevik. U toku 2016. godine od strane ovog privrednog društva sakupljeno je i deponovano
1655 tona čvrstog komunalnog otpada.
Odvozom komunalnog otpada obuhvaćene su mjesne zajednice Donje Zabrđe, Modran, Ugljevik
Selo, Ugljevička Obrijež, Glinje, Donja Trnova, Janjari, Srednja Trnova, Gornja Trnova,
Atmačići, Ugljevik Centar, Ugljevik-Sjever i Ugljevik- Prigradsko naselje. Ukupan broj korisnika
odvoza komunalnog otpada u navedenih trinaest mjesnih zajednica je 1733. Prema stukturi
korisnika, odvozom komunalnog otpada obuhvaćeno je 1533 domaćinstva, te 200 pravnih lica.
AD „Kompred“ Ugljevik u svom radu koristi sledeću opremu i mehanizaciju:
Tabela broj 22 Pregled opreme kojom raspolaže AD „Kompred“ Ugljevik
OPREMA I MEHANIZACIJA
Oprema za prikupljanje otpada Broj
Komunalni kontejneri od 5 m3 3
Kontejneri od 1.1 m3 92
Kante 765
Oprema za transport otpada Broj vozila
Kamion za odvoz komunalnog otpada 3
Traktor sa prikolicom 1
Izvor podataka: AD „Kompred“ Ugljevik
Pojava nekontrolisanog odlaganja čvrstog otpada tj. divljih deponija još uvijek je prisutna na
području opštine Ugljevik. Posebno zabrinjavajuća činjenica je da se komunalni otpad nerijetko
odlaže u vodene tokove- prirodne recipijente, te dolazi do smanjenja propusne moći tih vodotoka
i čak do potpunog prestanka toka vode, što usled obilnih padavina dovodi do izlivanja istih, a za
posledicu ima pogoršanje kvaliteta svih segmenata životne sredine (vazduh, voda, zemljište).
Uzrok ovih pojava je nepotpuna obuhvaćenost područja opštine redovnim odvozom otpadnih
materija, nepostojanje selektivnog sistema prikupljanja čvrstog otpada i korištenja sekundarnih
sirovina, nesavjestan i neodgovoran odnos stanovništva prema životnoj sredini, odnosno
nerazvijena ekološka kultura, nedovoljan stepen edukovanosti građana o negativnom uticaju
komunalnog otpada na životnu sredinu.
U cilju rješavanja problematike nekontrolisanog odlaganja čvrstog otpada neophodno je izvršiti
mapiranje te izraditi katastar divljih deponija, postojeće divlje deponije je potrebno sanirati, a
kroz intenzivniji i ažurniji rad inspekcijskih organa i komunalne policije, preduzeti zakonom
propisane mjere prema građanima koji svojim nesavjesnim postupcima i odlaganjem otpada
ugrožavaju životnu sredinu. Takođe je potrebno proširiti područje prikupljanja otpada te
obezbijediti dovoljan broj kontejnera. Edukovati građane čime će se podići ekološka kultura,
takođe potrebno je izgraditi ekološka dvorišta i transfer stanicu.
Nekontrolisano odlaganje otpada, tj. pojava divljih deponija svakako utiče na degradaciju
kvaliteta životne sredine. Negativni efekti se može manifestovati kroz zagađenje površinskih i
podzemnih voda (procjedne vode sa divljih odlagališta koje su zagađenije od komunalne vode,
pogoršavaju kvalitet površinskih voda i dalje podzemnih voda odnosno vode za piće),
44
degradaciju kvaliteta zemljišta (ispiranjem procjednih voda kroz zemljište dodatno pogoršavaju
kvalitet zemljišta koje i onako ima kiseli karakter zbog kiselih kiša te ispiranja pesticida koji se
koriste u poljoprivredi, postojanjem i ispiranjem ovih divljih odlagališta dolazi do degradacije
obradivog zemljišta odnosno smanjenja njegove površine), aerozagađenja (zbog širenja
neprijatnog mirisa naročito u ljetnom periodu kao i uslijed čestog paljenja otpada), potencijalne
opasnosti od širenja zaraznih bolesti (na divljim odlagalištima su prisutne životinjske vrste kao
što su ptice, glodari, psi, komarci, muhe i td., koji su vektori u izazivanju različitih vrsta zaraznih
bolesti koje mogu imati negativan uticaj na zdravstveno stanje stanovništva ali i životinjskog
svijeta).
Tehnološki otpad- Na odlagalištu površinskog kopa „Bogutovo Selo“ zajedno se odlažu produkti
sagorijevanja (pepeo i šljaka) iz termoelektrane i jalovina sa kopa. Nema preciznih podataka o
odloženim količinama pepela i šljake, pošto se ovakva evidencija ne vodi. Moguća je samo
procjena približnih količina. Ako se pođe od podatka da je sadržaj pepela i šljake u uglju koji se
spaljuje u termoelektrani 25% – podatak iz projektne dokumentacije i da je do sada u
termoelektrani spaljeno 27h106 t uglja, u procesu konverzije termo u elektro energiju u TE
„Ugljevik“ ukupno je odloženo: 6.075.000 t pepela i 675.000 t šljake. Sanitarni, industrijski i
ostali otpad - Medicinski otpad iz Doma Zdravlja Ugljevik, se odlaže u skladu sa Zakonom. Što
se tiče zbrinjavanja životinjskog otpada tj. uginulih životinja nema nikakvog plana za odlaganje
ove vrste otpada. Takođe, prisutan je i problem mulja, koji nastaje pražnjenjem septičkih jama sa
ruralnog dijela opštine Ugljevik, koji se odlaže u manje vodotoke i depresije a negdje čak
završava i na poljoprivrednim površinama. Na području opštine Ugljevik, ne postoji organizovan
način sakupljanja građevinskog materijala i šuta, kao ni starih guma od vozila.
2.1.9. Zdravstveni rizici
2.1.9.1. Opasnost po ljude
Zarazne bolesti se dijele prema načinu i putevima širenja infekcije na respiratorne bolesti,
crijevne zarazne bolesti, antropozoonoze, seksualno prenosive bolesti i ostale zarazne bolesti
nepoznatog porijekla.
Grupa respiratornih oboljenja obuhvata grupu etiološki različitih oboljenja sa vodećim vazdušno-
kapljičnim putem prenošenja (morbili, veliki kašalj, varičele, pneumokokna pneumonija,
skarlatina, rubeola, difterija, infektivna mononukleoza, influenza, tuberkuloza, angina i dr).
Karakteristika većine oboljenja koja se prenose kapljično je brzo širenje i masovno obolijevanje.
Respiratorne bolesti su najčešće, najmasovnije i najzastupljenije među zaraznim bolestima koje
se obavezno prijavljuju.
U crijevne zarazne bolesti ubraja se mnoštvo zaraznih oboljenja (enterokolitis, dizenterija,
paratifus, tifus, hepatitis tip A, poliomijelitis, kolera, neke parazitoze itd ), čija je zajednička
karakteristika fekalno-oralno prenošenje (voda, hrana, ljudi, insekti). U ovu grupu spada i
zarazno trovanje hranom.
Zoonoze predstavljaju veliku grupu oboljenja koja su zajednička i za životinje i za ljude, za
razliku od antroponoza koje su svojstvene samo ljudima. Divlje i domaće životinje mogu biti
rezervoari i izvori zaraze. Zoonoze se na čovjeka mogu prenijeti svim poznatim putevima
prenošenja, aerogenim, transmisivnim putem-prenosiocima, kao što su komarci, krpelji, grinje,
alimentarnim putem.
45
Tabela broj 23 Broj registrovanih slučajeva oboljelih od zaraznih bolesti u periodu 2007-2016
godina
Godina Broj oboljelih
2016 56
2015 102
2014 84
2013 105
2012 285
2011 183
2010 72
2009 105
2008 97
2007 123
Izvor podataka: Higijensko-epidemiološka služba JZU Dom zdravlja Ugljevik
U periodu od 2007. do 2016. godine, registrovane su četiri epidemije zaraznih bolesti. U
posmatranom periodu nije zabilježen niti jedan smrtni slučaj kao posljedica zarazne bolesti.
Tabela broj 24 Registrovane epidemije zaraznih bolesti na području opštine Ugljevik u periodu
od 2007. do 2016. godine
Godina Epidemija
Šifra
Mjesto
/populacija
Broj
oboljelih
Trajanje
epidemije
Uzročnik Put
Prenosa
Umr
li
2009. Salmonellos.
aliae-AO2
Područje
opštine
Ugljevik
4 25.5.2009
1.6.2009
Nije
dokazan
Hrana-
torta
2012. Enterocolitis
ac. A04
RiTE
Ugljevik
79 18.8.2012.
5.9.2012.
Staphyloc
oc. E.coli.
Hrana
Alimenta
Rius
-
2014. Morbilli
B05
Područje
opštine
Ugljevik
14 2.11.2014.
31.12.2014.
Virus
morbila
aerogeno -
2015 Morbilli
B05
Područje
opštine
Ugljevik
48 2.11.2014.
18.05.2015.
Izvor podataka: Bilten Zdravstveno stanje stanovništva Republike Srpske, JZU Institut za javno
zdravstvo RS, izdanje 2009., 2012.,2014. i 2015
Posljednjih godina, epidemiološka situacija zaraznih bolesti je relativno povoljna, osim
pomenutih epidemija registrovanih 2009., 2012., 2014. i 2015. godine.
Prema podacima zdravstvene inspekcije i HES-e, može se konstatovati da je najčešća vrsta
obolenja sezonski grip koji se učestalo javlja i pojava varičela kod djece. Ostali oblici javljaju se
sporadično sa manjim brojem oboljelih, kao što su morbili i enterokolit u ljetnom periodu.
Higijensko-epidemiološka služba Doma zdravlja Ugljevik sprovodi stalni epidemiološki nadzor
zaraznih bolesti na teritoriji opštine, koje podliježu obaveznoj prijavi u Republici Srpskoj, kao i
zdravstvena inspekcija opštine Ugljevik i Institut za javno zdravstvo RS. Takođe, svake godine
sprovodi se dezinfekcija predškolskih i školskih objekata te redovno obavlja sanitarno-tehnički i
higijesnki nadzor, po planu rada zdravstveno sanitarne inspekcije opštine Ugljevik.
Redovno se vrši nadzor nad higijesnkom ispravnošću vode za piće. Kao opšta mjera za
sprečavanje pojave zaraznih bolesti, provodi se proljetna i jesenja deratizacija koja ima za cilj
46
prevenciju zaraznih bolesti koje se prenose glodarima, a time i unapređenje zdravstvenog stanja
stanovništva, očuvanje okoline i smanjenje ekonomskih i drugih šteta od glodara.
Sve navedene aktivnosti, preduzimanje opštih preventivnih mjera, provode se s ciljem
predupređenja nastanka zaraznih bolesti i njihovog širenja. Pored stalnih rizika za ljude od
zaraznih bolesti i epidemija, potencijalni rizici javljaju se i u slučaju prirodnih i drugih nesreća,
pogotovo usled poplava, te se poslije svakog plavljenja, na poplavljenim lokacijama, obavezno
provode mjere higijensko -epidemiološke zaštite stanovništva, te se u slučaju vanrednih okolnosti
provode i vanredne mjere.
2.1.9.2. Opasnost po biljke
Ukupne zemljišne površine na području opštine Ugljevik iznose 17.042 ha od čega na
poljoprivredno zemljište otpada 10.616 ha, šumsko 5.331 ha i neplodno zemljište 1.095 ha. U
strukturi poljoprivrednog zemljišta oranicama je obuhvaćeno 7.886 ha, voćnjacima 1.868 ha,
pašnjacima 525 ha, livadama 332 ha i vinogradima 1 ha. Kada je u pitanju svojinska struktura
dominantno učešće ima privatni sektor sa ukupno 86,61 %, u odnosu na društveni sektor koji čini
13,39% zemljišne površine.
Biljni proizvodi, čija proizvodnja preovladava na području opštine zastupljeni su na sljedećim
površinama: kukuruz na 3.905 ha, pšenica 1.600 ha, krompir na 312 ha, pasulj 165 ha, te ostalo
povrće (mrkva, crni i bijeli luk, kupus, paradajz, paprika, krastavac tikvica, patlidžan, peršun,
celer, blitva, cvekla) na 120 ha. Kada je u pitanju voćarska proizvodnja koštuničavog voća, od
ranih sorti zastupljene su trešnja (7990 stabala), višnja (2130 stabala) i kajsija (920 stabala), od
kasnog voća najzastupljenija je šljiva sa ukupno 423944 stabala, jabuke 18150 i kruške 18690
stabala, u znatno manjoj mjeri zastupljeno je i ostalo voće breskve, orasi, dunje te malina i jagoda
. Mali broj gazdinstava se bavi plasteničkom proizvodnjom u kojima se uglavnom uzgajaju
paradajz, paprika, krastavac, rasad povrća i u manjoj mjeri cvijeće.
Do ugrožavanja bilja i biljnih proizvoda može doći usljed pojave biljnih bolesti, biljnih štetočina,
pojave korova, djelovanjem prirodnih nepogoda (poplave, suše, mraz, oluni vjetar, grad), ali i
prekomjernom upotrebom hemijskih sredstava što dovodi do kontaminacije biljaka.
Kod voćarskih kultura, bolesti koje se mogu registrovati na području opštine Ugljevik su:
1. šarka šljive - virusno oboljenje (krunus virus 7) – na 99 % teritorije voćnjaci su zaraženi
ovom bolešću. Kod šljive sorte požegača ovo oboljenje sprečava stvaranje ploda dok kod
sorte čačanka dovodi do umanjenja roda do 30 %. Ostale prisutne sorte šljive na području
opštine Ugljevik su tolerantne na ovu vrstu bolesti;
2. monilioza (monilia laksa, monilia fruktigena) – registrovana na cijeloj teritoriji opštine;
3. i druge bolesti koje se razvijaju pod odgovarajućim uslovima: šupljikavost lista, razne
vrste tafrina (deformitet lista biljaka), krastavost plodova.
S obzirom da je na teritoriji opštine Ugljevik voćarstvo najzastupljenija poljoprivredna grana,
kojom se bavi stanovništvo ruralnog područja, sve navedene bolesti kod voćarskih kultura mogu
da dovedu do šteta sa većim ekonomskim posljedicama. Ova činjenica dobija na značaju ukoliko
se napomene da se 1.868 ha tj. 10,9 % ukupne teritorije opštine nalazi pod voćnjacima.
Najčešća oboljenja koja se javljaju kod ratarskih kultura su uobičajene bolesti karakteristične kod
strnih žita (pšenica, ječam, raž, zob), pojava crvenila na stabljikama kukuruza, zatim razne vrste
rđa, fuzelioze žita, pojava afla toksina koja negativno utiče na zdravlje životinja a samim tim i na
zdravlje ljudi.
47
Kod povrtlarskih kultura, čija je proizvodnja vezana za vlastita domaćinstva, karakteristične su
pojave oboljenja rasadničkog materijala, zatim razne vrste plamenjača, nekroze, trulež plodova,
razna virusna oboljenja kao i druge bolesti povrtlarskih kultura.
Biljne štetočine su one vrste životinja-velikih, malih i mikroskopskih, koje izazivaju bilo kakvu
štetu na biljkama ili kvare izgled biljaka. Mnoge vrste su korisne, jer oprašuju biljke ili
recikliraju hranljive sastojke koji su im potrebni.
Od štetnih insekata na, području opštine, se pojavljuju uobičajene štetočine za voćarske, ratarske
i povrtlarske kulture kao što su:
- u voćarstvu – razne vrste smotavaca koje dovode do crvljivosti ploda, štetnih osica (osica
trešnje, osica šljive), štetni trips, grinje, lisne vaši i drugi štetni insekti;
- kod ratarskih kultura – u posljednje vrijeme zabilježena je veća pojava kukuruznog
plamenca, zatim lema (žitnih belaca) kod strnih žita, pojava kukuruzne zlatice, itd.;
- kod povrtlarskih kultura – krompirske zlatice, biljnih vaši, rovaca, krtica, glodara i drugih
štetočina.
Korovska biljka koja bilježi masovnu pojavu je ambrozija koja raste veoma brzo na kultivisanom,
obradivom zemljištu, sprečavajući razvoj drugih biljaka. Prilagodljiva je i raste uz sve usjeve:
kukuruz, krompir, u povrtnjacima i vinogradima. Izuzetno je plodna i svaka biljka daje 25 do 150
hiljada sjemenki, koje zadržavaju klijavost i do 39 godina. Osim što je štetna kada raste među
usjevima, smatra se da je oko 10 posto stanovništva alergičo na njen polenov prah. Od
alergijskog rinitisa, najčšće bolesti disajnih organa, boluje velika većna ljudi, sa sezonskim
oblikom te bolesti, polenskom kijavicom. Osim respiratornih tegoba može doći do promjena na
koži u vidu crvenih pečata i svraba, a mogu da nastanu i komplikacije na organima za varenje.
Pojava biljnih bolest iziskuje sve veću upotrebu hemijskih sredstava koja su štetna kako za biljni
tako i za životinjski svijet ali i za samog čovjeka. Pored ovog vida kontaminacije bilja i biljnih
proizvoda, isto je moguće kontaminirati eventualnom upotrebom otrova za uništavanje bilja i
kontaminaciju životne sredine. Ovo se odnosi posebno na biljne otrove koji su specifična
hemijska jedinjenja namjenjena za uništavanje biljnih kultura radi smanjenja korova kao što su
herbicidi, defolijanti, steriliti.
Takođe, usled višednevnih padavina i visokih vodostaja, postoji konstantna opasnost od
plavljenja zemljišta, a time i do pojave biljnih bolesti i pojave štetočina, što znatno dovodi do
smanjenja prinosa biljnih kultura. Pored poplava, posljednjih godina, evidentna je i pojava suše, a
u ljetnim mjesecima i grad koji znatno smanjuje prinose.
2.1.9.3. Opasnost po životinje
Iako najznačajnija grana poljoprivrede, stočarstvo na području opštine nije dovoljno razvijeno.
Primijetan je smanjen interes poljoprivrednika za uzgoj stoke, u prilog tome govori činjenica da
broj stočnih grla ima tendenciju smanjenja. Prema podacima Zavoda za statistiku Republike
Srpske u 2016. godini strukturu stočnog fonda činili su 3.908 grla goveda, 7.660 svinja, 45.405
kljunova živine, 2.126 ovaca, 131 koza, te 13 konja. Sadašnji stočni fond se nalazi na privatnim
gazdinstvima. Kada je u pitanju stočarska proizvodnja, najveći broj registrovanih gazdinstava se
nalazi u selu Zabrđe, zatim slijede Korenita, Donja Trnova, Tutnjevac. U govedarstvu su najveći
potencijali skoncentrisani u naseljima Tutnjevac, Zabrđe, Janjari i Donja Trnava. Ovčarska
proizvodnja je najskoncentrisanija u Donjoj Trnavi, Zabrđu, Ugljeviku, Maleševcima i
Tutnjevcu. Broj koza i konja je simboličan, a za svinjogojstvo su najznačajnija naslje Korenita,
Tutnjevac, Donja Trnava, Zabrđe i Ugljevička Obrijež. Prema broju peradi, najveći potencijal za
peradarstvo je skoncentrisan u Zabrđu, Ugljevičkoj Obriježi, Ugljevik Selu i Maleševcima.
48
Kada govorimo o bolestima stočnog fonda, važno je najprije uzeti u obzir one bolesti koje se
mogu prenijeti sa životinja na ljude a to su: trihineloza, bruceloza, tuberkuloza, leukoza, bjesnilo,
salmonela, itd. Sve ove bolesti se mogu na različite načine prenijeti sa zaražene životinje na
čovjeka: putem hrane (salmonela, tuberkuloza, trihineloza, bruceloza, leukoza), putem vazduha
(bruceloza, ptičiji grip) ili nanošenjem ozljeda na koži u kontaktu sa zaraženom životinjom
(bjesnilo).
Prema podacima veterinarske stanice ad „Veterinarska stanica Ugljevik“ u periodu od 2005. do
2015. godine na području opštine Ugljevik registrovane su sljedeće vrste bolesti životinja:
Tabela br. 25. Registrovane zarazne bolesti životinja na području opštine Ugljevik za period
2005. – 2015. godina
R.b
Vrsta
zarazne
bolesti
Područje registracije (MZ) Vrsta
životinje
Broj oboljelih, uginulih ili
eutanazijom ubijenih
životinja
1. Trihineloza
Donje Zabrđe, Gornje
Zabrđe, Korenita, Ravno
Polje, Tutnjevac, Suvo Polje
Svinja 13
2. Bruceloza Ugljevička Obrijež, Stari
Ugljevik, Korenita, Zabrđe
Ovca, koza,
goveče
11 (ovaca)
1 (koza)
1 (goveče)
4. Leukoza Trnova Goveče 2
5. Bjesnilo Trnova Pas 2
Izvor podataka: A.D.„Veterinarska stanica“ Ugljevik
Prema prikupljenim podatcima u 2016. godini, na području opštine Ugljevik registrovana su
sljedeća oboljenja kod domaćih životinja:
- Bruceloza goveda regisrovana u dva slučaja i to po jedno goveče u selima Maleševci i
Donje Zabrđe tj. na dva imanja. Nije bilo registrovanih slučajeva bruceloze kod drugih
vrsta životinja.
- Bolest plavog jezika registrovana je kod goveda i kod ovaca. Kod goveda registrovan je
jedan slučaj u selu Mezgraja. Kod ovaca registrovano je sedam slučajeva bolesti i to u
selima Mezgraja i Maleševci.
- Ostale bolesti: bjesnilo, tuberkuloza, leukoza, trihineloza u toku 2016. godine nisu
registrovane ni u jednom slučaju na području opštine Ugljevik.
Iz navedenog može se zaključiti da je najveća ekspanzija bila u slučaju bolesti plavog jezika što
je i bilo realno za očekivati pošto je u istom problemu i skoro čitava teritorija BiH. Takođe se ista
situacija može očekivati i u narednom periodu iz razloga što nisu preduzete mjere vakcinacije
koje treba da se provedu na čitavom prostoru BiH.
Što se tiče ostalih bolesti može se reći da su one pod kontrolom i da se javljaju rjeđe ili skoro
nikako. Ovo je naročito bitno za trihinelozu koja je jako opasna bolest po ljude i veoma je važno
da je tih obolenja kod svinja sve manje.
Izvore opasnosti za pojavu zaraznih bolesti svakako predstavlja i konstantna pojava nomadskog
stočarenja na području opštine, naročito u zimskim mjesecima. Iako je nomađenje zvanično
zabranjeno ono je i dalje prisutno i predstavlja veliki problem i mogućnost prenošenja i drugih
bolesti a ne samo naprijed navedenih. Vrlo značajan faktor uticaja na zdravstveno stanje
stanovništva svakako predstavljaju psi lutalice kojih nažalost u zadnje vrijeme ima u sve većem
broju.
49
Pojave različitih uticaja može dovsti do uginuća životinja što predstavlja poseban sanitarno
higijenski i zdravstveni problem. Blagovremeno i na sanitarni način uklanjanje uginulih životinja
predstavlja izuzetno važnu mjeru s obzirom na potencijalnu opasnost širenja zaraznih bolesti i
daljeg ugrožavanja zdravstvenog stanja životinja pa i stanovništva. Mjere redukcije rizika i
suzbijanja oboljenja stoke i peradi zahtjevaju da vlasnici životinja obavezno vrše preventivnu
vakcinaciju, kao i vakcinaciju pasa protiv bjesnila.
2.10. Ostale nesreće - Neeksplodirana ubojna sredstva i mine
Neeksplodirana ubojna sredstva i mine na području opštine Ugljevik nalaze se u minskim poljima
koja su locirana na liniji razgraničenja (linija razdvajanja sukobljenih strana u toku rata) između
opština Ugljevik i Teočak. Zbog prisustva neeksplodiranih ubojnih sredstava i mina na području
opštine Ugljevik ističu se sljedeće opasne zone (minska polja) a koja se nalaze na listi projekata
za deminiranje i to:
- Glinje- Prosjeka 4
- Glinje – Prosjeka 3
- Glinje- Mali greben
- Glinje- Prosjeka-Veliki greben, Vodica
- Glinje-Prosjeka-Veliki Greben
- Tursanovo brdo- Mali greben 3
- Tursanovo brdo-Vranjevac 3
- Tursanovo brdo- Mali greben 4
- Tursanovo brdo-Mali greben 2
- Mezgraja- Gajići
- Mezgraja-Gajići, Mačevinski potok
- Mezgraja-Nikolići (Jočkovići)- potok Stavka
Slika broj 8. Ekstrahovana karta minske situacije opštine Ugljevik
Prema podacima BH MAC -a ukupna veličina sumnjive opasne površine na području opštine
Ugljevik iznosi 900.948,00 m².
50
Tabela broj 26 Minski sumnjiva površina razvrstana po kategorijama
Minski sumnjiva
površina
Kategorija I (m² ) Kategorija II ( m²) Kategorija III (m²)
Opština Ugljevik 545731 355217 0
Izvor podataka: Komisija za deminiranje, Centar za uklanjanje mina u BiH
Uvidom u zapisnike o o upoznavanju krajnjeg korisnikasa sa granicama očišćene i obilježene površine
utvrđeno je da su ove aktivnosti provedene na sledećim lokalitetima:
Tabela br. 27 Deminirane površine na području opštine Ugljevik
Godina Lokalitet
2000 Mumbašići
2003 Prosjeka
2009 Grebenski potok-Tavna2
2009 Prosjeka 2
2013 Jasikovac-Ade
2013 Vodovod Žuge, V.greben-potok Tavna
2015 Prosjeka-Kose, nastavak
2015 Nikolići
2015 Nikolići (Jočkovići)-Mačevinski potok
Izvor podataka: Podaci preuzeti iz zapisnika o upoznavanju krajnjeg korisnikasa sa granicama očišćene i
obilježene površine
U periodu od 1999. do 2016. godine od NUS-a i mina očišćene su lokacije u površini od
114.082,00 m². U istom periodu urađeno je tehničko izviđanje minski sumnjivih površina, te je
tehnički izviđeno ukupno 333.555,00 m². Prema podacima BH MAC -a, prilikom čišćenja i
tehničkog izviđanja, u periodu od 1999. do 2016. godine pronađeno je i uklonjeno 11 komada
NUS-a i 82 komada mina, te je očišćen jedan objekat. Pored NUS-a i mina koji se nalaze u
minskim poljima veliki broj eksplozivnih sredstava zaostalih iz rata ostao je u posjedu
stanovništva. Posebno je zabrinjavajuće što se pojedinci, u strahu od sankcije, oslobađaju tih
sredstava ostavljajući, odnosno bacajući ih na mjesta gdje mogu da predstavljaju veliku opasnost
po ljude, a pogotovo za djecu. Praktično, neeksplodirana ubojna sredstva i mine od nesavjesnih
pojedinaca ostavljaju se u šumama, na međama, livadama, njivama, obalama i koritima rijeka i
potoka, divljim deponijama, pored puteva i u napuštenim kućama. U tabeli je prikazan broj
prikupljenih neeksplodiranih ubojnih sredstava i mina u periodu od 1999. do 2016. godine, a čije
postojanje su prijavljivali građani lično službi civilne zaštite ili putem MUP-a RS-PS Ugljevik.
Tabela br. 28 Količina prikupljenog NUS-a i mina za period 1999-2016 Godina Količina/broj prikupljenog NUS-a
1999 73
2000 25
2001 31
2002 342
2003 325
2004 184
2005 1059
2006 138
2007 56
2008 557
2009 160
2010 980
51
2011 2291
2012 1255
2013 548
2014 290
2015 299
2016 1082
Izvor podataka: Opštinska uprava Ugljevik-Odsjek za CZ i TVJ
U periodu od 1999. godine, kada je u Republici Srpskoj počeo organizovan rad na ovim
poslovima, pa do kraja 2016. godine Odsjek za civilnu zaštitu opštine Ugljevik u saradnji sa
deminerskim timom Republičke uprave civilne zaštite i MUP-om RS, PS Ugljevik, intervenisao
je na pojedinačniim lokacijama sa kojih je uklonjeno 322 ručne bombe različitog modela, od čega
je čak 285 bombi modela M52R i M-75, 23 ručna raketna bacača „Zolja“, 9.103 komada
municije različitog kalibra, 2 avionske bombe, 3 avionske rakete, 9 artiljerijskih granata, 205
različitih modela mina, te manji broj ostalih neeksplodiranih ubojnih sredstava.
Od minsko ekplozivnih sredstava 2001. godine jedno lice je smrtno stradalo na lokalitetu
Prosjeka, dok je 2008. godine jedno lice teže povrijeđeno od mine PROM-1 na lokalitetu
Glinje- Prosjeka 2.
52
3. STRUKTURIRANjE IDENTIFIKOVANIH RIZIKA
Na osnovu prikupljenih informacija uz statistički pregled prirodnih i drugih nesreća koje su se u
bližoj i daljoj prošlosti dešavale na području opštine Ugljevik, ali i onih koji potencijalno mogu
predstavljati opasnost, identifikovani su rizici te dokumentovani u obliku liste rizičnih objekata,
liste mogućih događaja/incidenata i rizične grupe-kategorije stanovništva, čijim će se
dovođenjem u međusobnu vezu kompletirati slika mogućih rizika i stvoriti bolji osnov za dalju
analizu.
3.1. Pregled rizičnih objekata
Oblast- područje Vrsta i naziv objekta Vrsta nesreće
Objekti
individualnog i
kolektivnog
stanovanja
Naseljeno mjesto Ugljevik: MZ-Ugljevik Sjever -
ugroženost od lokalnih vodotoka potoka –(5 potoka koji
teku iz D. Zabrđa), MZ Ugljevik Centar i MZ Ugljevik
Prigradsko, MZ Mezgraja Kose, MZ Maleševci, MZ
Ugljevička Obrijež i MZ Ravno Polje ugroženo vodama
rijeke Janje. Naseljeno mjesto- Tutnjevac, stalno
ugroženo 15 stambenih i pomoćnih objekata.
Manji broj objekata ugrožen izlivanjem lokalnih
bujičnih potoka.
poplave
Individualni stambeni objekti u MZ Donja, Gornja i
Srednja Trnova, Bogutovo Selo, Maleševci, Donja
Trnova, Ugljevik Selo, Tutnjevc, Stari Ugljevik i Donja
Krćina
klizišta
Objekti kolektivnog stanovanja u užem dijelu grada-
Ugljevik Centar, montažni stambeni objekti kolektivnog
stanovanja u MZ Ugljevik Sjever-dva objekta,
individualna domaćinstva (stambeni i pomoćni objekti)
u naseljenim mjestima zbijenog tipa Srednja Trnova,
Glinje, Atmačići, Janjari
požari
Ustanove
AD Kompred Ugljevik, Opštinska organizacija crvenog
krsta, školski objekti OŠ Aleksa Šantić, SŠC Mihailo
Petrović Alas Ugljevik, sportska dvorana
poplave
Objekti osnovnih škola u MZ Ugljevik Selo i MZ
Mezgraja Gaj klizišta
Osnovne i srednja škola na području opštine, dječiji
vrtić „Duško Radović“ Ugljevik, objekti JZU Dom
zdravlja Ugljevik, Opštinske uprave, Centar za kulturu,
multifunkcionalni objekat čije prostorije koriste Centar
za socijalni rad, Agenija za razvoj MSP, Skala radio,
El.distribucija, banke, objekat koji koriste PS Ugljevik,
Uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove, zbog
prisustva velike količine arhivske građe
požari
53
Mjesta gdje
tokom dana
boravi veliki broj
ljudi
Trgovinski objekti na području opštine, ugostiteljski
objekti, svadbeni saloni „Intergaj“, „Torlaković“,
„Malinić“, hotel Komsar (propan-butan u kuhinji) požari
Industrija,
proizvodnja i
skladišta
RiTE Ugljevik, ZZ Ugljevik, Objekti locirani u
industrijskoj zoni, ZEDP Elektro Bijeljina-poslovnica
Modran, čvorna trafo stanica Modran
poplave
Objekti u kojima su prisutne lakozapaljive i opasne
materije: Industrijski objekat ZDP „RiTE“ Ugljevik
tehnološkog procesa K1/K2 (ulje, maziva, vodonik,
nafta), benzinske pumpe „Tim Petrol“ i „Nestro Petrol“
u Ugljevičkoj Obriježi,, „Intergaj“ , „SAS“ i „Iniprom“
u gradskom dijelu Ugljevika pored magistralnog puta
M18 i „ BP Petrić“ u Donjoj Trnovi kao i interna
benzinska stanica RiTE Ugljevik, Bast Metal (ulje,
instalacije, boje), ZEDP Elektro Bijeljina-poslovnica
Modran (ulje, nafta, benzin), čvorna trafo stanica
Modran (ulje, el.instalacije), Florida (argon), Tereks-
kop (nafta, lož ulje), Unifleks (ulja, el. instalacije), ZZ
Ugljevik (skladište drvne građe), Grainer (boje i lakovi),
Ruding d.o.o. kontejner za skladištenje eksplozivnih
materija
Eksplozije i
požari
Mjesta sa velikim
brojem životinja
Na području opštine Ugljevik 846 poljoprivrednih
gazdinstava bavi se raznovrsnom stočarskom
proizvodnjom, dok je najveći broj farmi registrovan u
Zabrđu, Tutnjevcu i Donjoj Trnovi
Zarazne bolesti,
požari
3.2. Pregled mogućih događaja/incidenata
1. Elementarna nepogoda je događaj hidrometeorološkog, geološkog ili biološkog porijekla
prouzrokovan djelovanjem prirodnih sila kao što su:
zemljotres, poplava, bujica, oluja, jake kiše, atmošferska pražnjenja, grad, suša, odron ili
klizanje zemljišta, sniježni nanosi i lavina, ekstremne temperature vazduha, zaleđivanje
vodotokova, epidemija zaraznih bolesti i pojava štetočina i druge prirodne pojave većih razmjera
koje mogu da ugroze zdravlje i život ljudi ili pričine štetu većeg obima.
Od navedenih elementarnih nepogoda, usljed obilnih kišnih padavina, a s obzirom na veoma
bogatu hidrografsku mrežu, područje opštine je najčešće izloženo poplavama, tokom proljeća i
kasne jeseni i to od poplava rijeke Janje, Krive rijeke u Tutnjevcu, Tavne i Domane u D. Krćini,
te manjih bujičastih potokai kanala. Pored poplava, česta je pojava, naročito u ljetnom periodu i
grada. Obilne padavine i naglo topljenje snijega uzrokuju i pojavu klizišta u gotovo svim
mjesnim zajednicama na području opštine. Posljednjih godina, usljed globalnog zagrijavanja,
ljeta su sve toplija, tako da je suša česta pojava i ima izražen negativan uticaj. Pojava obilnih
snježnih padavina, i leda, karakteristični su samo u izrazito oštrim zimama a prouzrokuje otežano
odvijanje saobraćaja i komunalne probleme.
54
Prema seizmiološkoj karti iz 1987. godine, na osnovu oleata za povratni period od 500 godina
prostor opštine Ugljevik se nalazi u zoni VII stepena Merkalijeve skale, a zemljotresi navedenog
intenziteta mogu izazvati oštećenja na dimnjacima, crijepu, pukotine na zidovima te oštećenja na
slabijim objekata. Pojave epidemija zaraznih bolesti- mogu se javiti bolesti iz grupe respiratornih
oboljenja kao što su morbili, varičela, iz grupe crijevnih zaraznih bolesti (zarazno trovanje
hranom), ali i druge zarazne bolesti. Pojava bolesti životinja- Trihineloza, bruceloza, bolest
plavog jezika i dr. Pojava biljnih zaraznih bolesti – šarka šljive, moniloza, šupljikavost lista,
krastavost plodova, razne vrste rđa, fuzelioza žita, zatim razne vrste plamenjače i dr., kao i
pojava korova a naročito ambrozije. Uzročnici bolesti mogu biti i prirodne nepogode.
2. Od drugih nesreća koje su zakonom definisane kao nesreće u drumskom, željezničkom,
vazdušnom ili riječnom saobraćaju, požar, rudarska nesreća, rušenje brana, tehničko tehnološka
nesreća i druga nesreća koju prouzrokuje čovjek svojim aktivnostima, ratna dejstva, vanredno
stanje ili drugi oblik masovnog uništavanja ljudi ili materijalnih dobara, na području opštine
Ugljevik mogu se očekivati
Požari - Posle elementarne nepogode- poplave, požari su najčešća pojava na području opštine. U
sušnom periodu česti su šumski odnosno požari na otvorenom prostoru. Najčešći uzrok požara
otvorenog prostora je ljudski faktor, dok su neispravne elektro instalacije najčešći uzrok požara
objekata.
Saobraćajne nezgode- moguće su nesreće u drumskom saobraćaju, odnosno saobraćajne nezgode,
sa posljedicama po lice ili materijalnom štetom.
Moguće su i nesreće prouzrokovane eksplozijom zaostalih neeksplodiranih ubojnih sredstava, te
tehničko tehnološke nesreće, do kojih može doći usljed skladištenja i prilikom transporta opasnih
materijala. Prelijevanje brane te ekstremno zagađenje vazduha, vode i zemljišta, predstavljaju
potencijalne opasnosti.
Na osnovu prikupljenih podataka i obradom istih u fazi identifikovanja rizika, a imajući u vidu
posledice po ljude, imovinu i životnu sredinu, moglo se uočiti da je najveći rizik od poplava te da
je najviše ugroženo stanovništvo i imovina u svojini građana u naseljima koja gravitiraju
rijekama Janja, Kriva rijeka, Domana i Tavna.
3.3. Ugrožene kategorije stanovništva (ranjive grupe)
Radi zaštite i spasavanja stanovništva sa područja za koje je procijenjeno da može biti ugroženo
elementarnom nepogodom ili drugom nesrećom ili područja koje je pogođeno elementarnom
nepogodom, provodiće se mjere evakuacije koja podrazumijeva plansko, organizovano i
privremeno premiještanje stanovništva i materijalnih dobara na neugrožena ili manje ugrožena
područja.
55
U zavisnosti od stepena ugroženosti područja opštine evakuacija može biti po obimu potpuna ili
djelimična, a po vremenu izvođenja pravovremena ili naknadna. Potpuna evakuacija obuhvata
evakuaciju cjelokupnog stanovništva sa područja opštine koje može biti zahvaćeno elementarnom
nepogodom i drugom nesrećom. Djelimična evakuacija obuhvata evakuaciju samo određenih
kategorija stanovništva i to invalida i iznemoglih građana, trudnica, majki sa djecom do sedam,
odnosno dvoje i više djece do deset godina starosti, djece i učenika osnovnih škola, kao i drugih
lica za koja se procijeni da nemaju uslova za život i efikasnu zaštitu na ugroženom području.
Naprijed navedene kategorije stanovništva su definisane zakonom o Zaštiti i spasavanju u
vanrednim situacijama te prepoznate kao ranjive grupe. Takođe, potrebno je naglasiti da
Zakonom o socijalnoj zaštiti u ranjive grupe spadaju i socijalno ugroženi građani.
Obzirom da se zaštita, spasavanje i pružanje pomoći zasniva na principu da svako lice ima pravo
na zaštitu, spasavanje i pomoć u slučaju elementarne nepogode i druge nesreće te da je
spasavanje ljudskih života prioritet u odnosu na sve druge aktivnosti zaštite i spasavanja, mjera
evakuacije ugroženog stanovništva kao i njihovo zbrinjavanje biće posebno obrađeno Planom
hitnog postupanja. Imajući u vidu navedeno, u ovom poglavlju su dati statistički podaci kojima su
obuhvaćene ranjive grupe kao prioritetne u provođenju mjera zaštite i spasavanja.
Zbog smanjene mogućnosti da se staraju o sebi djeca automatski spadaju u ranjive grupe, u
posebno teškom položaju su osobe sa invaliditetom te lica starija od 65 godina, a među
osjetljivim kategorijama stanovništva su i lica koja imaju stalnu materijalnu podršku po osnovu
bolesti ili stanja u kome se nalaze. U tom smislu, obrađeni su podaci o broju korisnika odnosno
lica koja ostvaruju pravo po osnovu Zakona o socijalnoj zaštiti, podaci o ratnim vojnim
invalidima i civilnim žrtvama rata, djeci do 14 godina života i penzionerima.
Pravo na novčanu pomoć kao pravo iz domena socijalne zaštite, koje građani ostvaruju putem
Centra za socijalni rad, i koje mogu ostvariti pojedinci nesposobni za rad ili koji nemaju vlastitih
prihoda odnosno čiji su ukupnio prihodi za izdržavanje ispod nivoa novčane pomoći utvrđene
zakonom, u 2016 godini ostvarivalo je 80 korisnika. Pravo na pomoć i njegu drugog lica, a koje
mogu ostvariti lica potpuno ili djelimično zavisna od pomoći i njege drugog lica, zbog tjelesnih
poremećaja ili drugih izraženih promjena u zdravstvenom stanju, u 2016. godini ostvarivalo je
165 korisnika. Pravo na pomoć i njegu u kući, ostvaruje 6 korisnika, a njime je obuhvaćeno
obavljanje kućnih poslova, održavanje lične higijene korisnika, nabavka hrane i organizovanje
ishrane te zadovoljavanje drugih svakodnevnih potreba.
Tokom 2016. godine na području opštine, a u odnosu na prethodni četvorogodišnji period,
zabilježeno je blago smanjenje djece korisnika usluga Centra za socijalni rad, izuzetak čine lica
čiji je razvoj ometen porodičnim prilikama, gdje je primijetno blago povećanje korisnika, a što se
vidi iz podataka prikazanih u narednoj tabeli.
Tabela broj 29 Djeca- korisnici socijalne zaštite Djeca bez
roditeljskog staranja
Vaspitno
zanemarena i
zapuštena
djeca
Djeca čiji je razvoj
ometen porodičnim
problemima
Djeca sa mentalnim i
fizičkim smetnjama
M Ž M Ž M Ž M Ž
2012 - - - 8 - 8 15 6 21 10 3 13
2013 - - - 12 - 12 12 8 20 9 3 12
2014 - - - 7 - 7 18 8 26 8 7 15
2015 - - - 6 - 6 17 7 24 7 5 12
2016 - - - 5 - 5 20 11 31 7 3 10
56
Izvor podataka: Centar za socijalni rad Ugljevik
Broj odraslih u stanju socijalne potrebe, a koji su korisnici usluga Centra za socijalni rad, tokom
2016. godine bilježi rast u odnosu na prethodni četvorogodišnji period. Izuzetak čine, osobe
ometene u psihičkom i fizičkom razvoju i osobe sa invaliditetom čiji broj ima tendenciju pada,
što se može vidjeti iz naredne tabele.
Tabela broj 30 Odrasli u stanju socijalne potrebe Osobe ometene u
psih. i fiz. razvoju
i osobe sa
invaliditetom
Materijalno
neosigurane i za rad
nesposobne osobe
Stare osobe bez
podoričnog staranja
Osobe
društveno
negativnog
ponašanja
Osobe i porodice u
stanju soc. potrebe
kojima je usljed
posebnih okolnosti
potrebna pomoć
M Ž M Ž M Ž M Ž M Ž
2012 8 3 11 32 23 55 29 8 37 11 1 12 42 45 87
2013 7 4 11 30 27 57 26 8 34 9 1 10 47 44 91
2014 6 6 12 33 27 60 29 10 39 7 - 7 47 54 101
2015 10 4 14 33 31 64 27 11 38 10 - 10 58 68 126
2016 7 1 8 29 36 65 25 15 40 14 - 14 78 79 157
Izvor podataka: Centar za socijalni rad Ugljevik
Kada su u pitanju osobe sa invaliditetom u ovom dijelu su prikazani podaci o broju vojnih
invalida i civilnih žrtave rata. Prema evidenciji Odsijeka za boračko invalidsku zaštitu i CŽR
opštinske uprave Ugljevik, broj ratnih vojnih invalida na području opštine je 253 dok je na
području opštine registrovano pet civilnih žrtava rata kojima je utvrđen stepen invaliditeta.
Međutim tačan broj lica sa invaliditetom nije moguće utvrditi zbog nesistemskog prikupljanja
podataka o ovoj kategoriji stanovništva.
Tabela broj 31 Vojni invalidi
Izvor
podataka: Opštinska uprava Ugljevik, Odsjek za boračko invalidsku zaštitu i CŽR
Tabela broj 32 Civilne žrtve rata
Kategorija Stepen invaliditeta Broj civilnih žrtava
rata
I 100 % -potrebna pomoć sa strane -
II 100 %- bez pomoći sa strane 1
III 90 % -
Kategorija Stepen invaliditeta Broj invalida
I 100 % -potrebna pomoć sa strane 4
II 100 %- bez pomoći sa strane 2
III 90% 6
IV 80% 13
V 70% 23
VI 60% 30
VII 50% 45
VIII 40% 51
IX 30% 66
X 20% 13
Ukupno 253
57
IV 80 % -
V 70 % -
VI 60 % 4
VII 0 – 60% -
Ukupno 5
Izvor podataka: Odsjek za boračko invalidsku zaštitu i CŽR
Jedna od kategorija stanovništva sa značajnim socijalnim potrebama zasigurno jesu penzioneri.
Statistički podatak o broju korisnika prava i osnovu ostvarivanja prava na penziju dat je u tabeli
broj 32.
Tabela broj 33 Broj korisnika prava na penziju na teritoriji opštine Ugljevik
Starosna Invalidska Porodična Ukupno
M Ž M Ž M Ž M Ž
597 183 106 36 42* 522* 745 741
Σ780 Σ141 Σ564* Σ1485
Izvor podataka: Fond PIO RS, Filijala Bijeljina * Podatak o polnoj strukturi korisnika prava na porodičnu
penziju je informativnog karaktera iz razloga što postoji razlika između broja korisnika i primaoca porodične penzije
U poglavlju „Stanovništvo“, obrađena je starosna struktura stanovnioštva na području opštine, te
ako uzmemo u obzir da lica od 0-14 godina ima 2.154, a lica starijih od 65 godina 2.696
dobijamo podatak da ova populacija u ukupnom broju stanovnika učestvuje sa 31,75 %. Sve
prethodno pomenute kategorije stanovništva predstavljaju kategorije ranjive na elementarne
nepogode i druge nesreće.
58
4. ANALIZA RIZIKA
Analiza rizika je druga faza u izradi Procjene ugroženosti a realizovana je preko analize scenarija
i analize kapaciteta.
4.1. Analiza scenarija
U ovoj fazi, kao polazni osnov korišteni su rezultati dobijeni u fazi identifikacije rizika koji su u
ovom dijelu kombinovani, pri čemu su korišteni statistički podaci, izvještaji o akcijama zaštite i
spasavanja, kao i stečena iskustva. Izvršen je izbor reprezentativnih rizika i scenarija te data
analiza rizika koje ti scenariji obuhvataju, i opisan najgori mogući scenario.
Lista reprezentativnih rizika i scenarija Lista
reprezentativnih rizika
Lista reprezentativnih scenarija Ciljne/rizične ranjive grupe Prekogranični
efekti (+/-)
1. 2. 3. 4. 5.
EL
EM
EN
TA
RN
E
N
EP
OG
OD
E
Poplave
Scenarij br.1
Poplave rijeke Janje
Imovina, ljudi,
infrastruktura, životna
sredina
-
Scenarij br.2
Poplave koje izazivaju manje
rijeke: Kriva rijeka u Tutnjevcu,
Domana i Tavna u D. Krćini
Imovina, ljudi,
infrastruktura, životna
sredina
Scenarij br.3
Poplave koje izazivaju bujični
vodotoci
Imovina, ljudi,
infrastruktura, životna
sredina
Klimatsko
meteorološke
pojave
Scenarij br.4
Olujni vjetar, kiša i grad
Imovina, infrastuktura,
životna sredina, ljudi
-
Scenarij br.5
Obilne snježne padavine i
ekstremno niske temperature
Ljudi, infrastruktura,
imovina i životna sredina
Scenarij br.6
Ekstremno visoke temperature, suša
Ljudi, imovina, životna
sredina
Klizišta
Scenarij br.7
Klizišta
Imovina, ljudi,
infrastruktura, životna
sredina
-
Zemljotresi Scenarij br.8
Zemljotres slabijeg inteziteta
Ljudi, imovina i
infrastruktura
Pojava zaraznih
bolesti-epidemija
Scenarij br.9
Hidrične epidemije
Ljudi +
Scenarij br.10
Zarazne bolesti kod životinja
Ljudi, životinje +
Scenarij br.11
Biljne zarazne bolesti i rizik od
prirodnih nepogoda
Biljke, ljudi, životinje
-
Lista
reprezentativnih
rizika
Lista reprezentativnih scenarija Ciljne/rizične ranjive grupe Prekogranični efekti (+/-)
59
1. 2. 3. 4. 5.
DR
UG
E NESREĆE
Požari
Scenarij br. 12
Požar na otvorenom prostoru -
šumski požari
Imovina, ljudi,
infrastruktura i životna
sredina
+(FBiH)
Scenarij br. 13
Požari u zatvorenom prostoru
Ljudi i imovina
-
Nesreće
izazvane u
putnom
saobraćaju
Scenarij br. 14
Saobraćajne nezgode Ljudi i imovina
-
Ostale nesreće
Scenarij br.15
Nesreće izazvane aktiviranjem
NUS-a i mina
Ljudi i imovina
-
Scenarij br.16
Ekstremno zagađenje vode,
vazduha i zemljišta
Životna sredina, riječna
flora i fauna
+
Opis reprezentativnih scenarija
4.1.1. Scenarij br. 1 – Poplave rijeke Janje
Poplave koje ugrožavaju mjesne zajednice koje gravitiraju rijeci Janji, predstavljaju realan
scenario, zasnovan na poplavama koje su se dogodile u bližoj i daljoj prošlosti, a poslednji put
rijeka Janja izlila je u maju i avgustu 2014. godine, kada je plavni talas u najvećoj mjeri zahvatio
teritoriju gradskog dijela opštine Ugljevik i to dijelove mjesnih zajednica Ugljevk Centar i
Ugljevik Prigradsko.
Svake poplave izazivaju štetu, a visina štete zavisi od količine vode odnosno od veličine i vrste
poplavljenog područja. Drugi, podjednako važan faktor je stepen branjenosti određenog područja,
odnosno kvalitet vodozaštitnih objekata. Korito rijeke Janje u svom toku koji protiče teritorijom
opštine Ugljevik, ranijih godina regulisano je u dužini od 1,5 kilimetara tada su podignuti nasipi
od lapora ali isti više nisu u funkciji odbrane od poplava. Obzirom da na toku rijeke Janje kroz
opštinu Ugljevik nisu izgrađeni objekti za zaštitu od poplava došlo je do izlivanja vode iz svog
korita te se mogu prepoznati četiri kritične tačke, i to: kod mosta koji povezuje MZ Ugljevik
Centar i Brđani-Prokos, druga kritična tačka je iza zgrade osnovne škole „Aleksa Šantić“
Ugljevik, potom u istočnom dijelu ulice Majevičkog Četničkog Korpusa, te kod mosta koji
povezuje MZ Ugljevik Prigradsko i Stari Ugljevik, u blizini poslovne zone „Transport“.
Usled višednevnih padavina dolazi do izlivanja vode iz korita i plavljenja dijelova MZ Ugljevik
Centar i to četiri ulice Mihaila Pupina, Vojvode Kerovića, Radomira Arsenovića i Ćirila i
Metodija, te dijelova MZ Ugljevik Prigradsko u ulici Majevičkog Četničkog Korpusa. Dakle,
usled izlivanja vode, dolazi do plavljenja ulica, stambenih, poslovnih objekata, ustanova i
institucija što uzrokuje veliku materijalnu štetu, potom štetu na objektima infrastrukture (u
poslednjim poplavama oštećeni su kanalizacija, vodovod i el. mreža). Pored šteta koje izlivanje
vode nanosi stambenom i poslovnom fondu, velike štete izaziva i na poljoprivrednim
površinama. Poplava elektroenergetskih postrojenja izazvala je prekid u snabdijevanju el.
energijom i vodom i prekid svakog vida komunikacije i aktivnosti koje su uslovljene električnom
energijom. Pored materijalne štete, došlo je do remećenja u normalnom odvijanju i prekida
redovnog funkcionisanja privrednog i društvenog života. Zbog opasnosti od poplava na period od
dva dana prekinuto je odvijanje nastave u tri osnovne i srednjoj školi, te u predškolskoj ustanovi.
60
Za vrijeme elementarne nepogode- poplave, ukazala se potreba za evakuisanjem lica iz
najugroženijih područja (Ugljevik Centar, Ugljevik Prigradsko i Novo Naselje Sjever). Lica koja
su evakuisana bila su smještena kod rodbine i prijatelja te nije bilo potrebe za formiranjem
kolektivnih centara. U slučaju da područje opštine Ugljevik zahvati talas velikih voda, što se do
sada nije dogodilo, kolektivni centri za smještaj stanovništva formirali bi se na vištim kotama
teritorije opštine.
Zbog učestalosti poplava činjenica je da su ljudi navikli da žive sa ovom elementarnom
nepogodom te je nivo rizika po ljude nizak, ali ostaju opasnost po zdravlje stanovništva i
materijalno siromašenje jer se s obzirom na intezitet, obim i učestalost plavljenja izazivaju
ogromne direktne i indirektne štete, kod građana, državnih i privatnih preduzeća.
4.1.2. Scenarij br. 2 – Poplave koje izazivaju manje rijeke: Kriva rijeka u Tutnjevcu, Domana i Tavna u D. Krćini
Lokalne padavine jakog intenziteta ili padavine koje traju 2-3 dana izazvale su porast nivoa
vodostaja rijeka Tavne, Domane i Krive rijeke-Tutnjevac, te usled izlivanja ovih rijeka u
njihovom donjem toku došlo je do plavljenja dijelova naseljenog mjesta Tutnjevac gdje su
poplavama zahvaćeni stambeni i pomoćni objekti, te obradivo poljoprivredno zemljište, te je
došlo do prekida u odvijanju saobraćaja na dionici lokalnog puta Tutnjevac-Bobetino Brdo.
Izlivanjem rijeka Tavne i Domane, poplavljeno je poljoprivredno zemljište u naseljenim
mjestima Gornja i Donja Krćina. Izlivanjem vode rijeke Tavne ugrožen je lokalni put a
potencijalno su ugroženi stambeni objekti.
Scenario je realan obzirom da se dešavaju poplave nastale izlivanjem ovih rijeka, a naročito su
česte poplave Krive rijeke u Tutnjevcu, koja je izlila tri puta u poslednjih sedam godina, te su
vode ove rijeke nanijele štete lokalnom stanovništvu.
Poplave koje izazivaju ovi vodtoci ograničenog su stepena uticaja na ljude, ali izazivaju štete na
poljoprivredi (usjevi, povrće), dok je sa aspekta visine štete najugroženije naseljeno mjesto
Tutnjevac, obzirom da su ugroženi stambeni, pomoćni i privredni objekti kao i lokalni put.
4.1.3. Scenarij br. 3 – Poplave koje izazivaju bujični vodotoci
Za vrijeme kratkotrajnih padavina jakog intenziteta dolazi do porasta nivoa voda bujičnih
vodotoka i njihovog izlivanja i plavljenja obodnih dijelova administrativnog centra opštine
Ugljevik. Ovaj scenario je realan jer su poplave koje izazivaju bujični vodotoci veoma česte,
pogotovo u proljeće i jesen kada se najčešće dešavaju obilne kišne padavine, ali i usled naglog
topljenja snijega. U ovom kontekstu prepoznati su prirodni vodotoci i kritične tačke na kojima
dolazi do njihovog izlivanja.
Kišne padavine jakog intenziteta sa dužinom trajanja 2-3 dana izazvale su poplave bujičnih
vodotoka te nanijele štete na infrastrukturi, stambenim, pomoćnim i privrednim objektima kao i
poljoprivrednom zemljištu.
Potok Bukovičica koji teče iz G. Bukovice i protiče kroz MZ Korenita, na svom toku plavi most i
poljoprivredno zemljište.
Ugljevička rijeka izliva iz svog korita kod upravne zgrade preduzeća ad „Ruding“ i ugrožava
putni pravac Stari Ugljevik- Ugljevik Prigradsko, te plodno poljoprivredno zemljište. Prirodni
vodotok (potok) koji izvire ispod brda Baljak, teče kroz zaseok Potočari, izliva iz svog korita u
blizini Veterinarske stanice Modran te plavi put i kuće sa lijeve strane svoje obale.
61
Iz naseljenog mjesta Donje Zabrđe teče pet prirodnih vodotoka (potoka) koji predstavljaju
opasnost po objekte i infrastrukturu dijelova MZ Novo naselje- Sjever, MZ Ugljevik Prigradsko i
MZ Ugljevik Centar i to:
- Potok koji teče sa zapadne strane grada Ugljevika plavi ulicu Cara Dušana te dio Industrijske
zone Ugljevik.
- Četiri prirodna vodotoka (potoka) ulivaju se u lijevi odvodni kanal pored magistralnog puta M-
18, te na svom ušću izazivaju poplave prema sledećem: - Potok Ladočaj teče ispod zaseoka
Simići u D. Zabrđu a u svom donjem toku izliva i plavi ulicu Miloša Obilića, potom protiče izpod
magistralnog puta M-18 Ugljevik-Bijeljina, uliva se u desni odvodni kanal pored magistralnog
puta i plavi ulicu Đure Bižića i u njoj stambene i pomoćne objekte. – Potok koji teče duž ulice
Miloša Crnjanskog, plavi ovu ulicu, te jedan dio Hilandarske ulice i u njima dvorišta i objekte
domaćinstava. - Potok koji teče iz Donjeg Zabrđa duž ulice Vuka Karadžića na svom ušću u lijevi
odvodni kanal pored magistralnog puta M18 izliva, plavi magistralni put, voda prelazi i plavi
ulicu Đure Bižića i u njoj dvorišta i objekte domaćinstava. -Potok koji teče iz D. Zabrđa duž ulice
Knez Ivo od Semberije, plavi ovu ulicu i dio Hilandarske ulice te ugrožava više stambenih i
pomoćnih objekata na svojoj lijevoj obali, voda dostiže visinu i do 1,5m, prilikom čega su
ugroženi građani te postoji potreba za evakuacijom ili sklanjanjem na više etaže objekata. U
slučaju višednevnih padavina i usled neredovnog čišćenja korita može doći do izlivanja potoka
Laktenice koja teče iz sela Tutnjevac (Mrkodol) kroz Gornje i Donje Zabrđe i uliva se u rijeku
Janju južno od restorana „Domana“.
Pored poplava koje izazivaju prirodni vodotoci, veliki nedostatak je mali proticajni profil cijevi
koje su položene u vještačkim vodotocima-odvodnim kanalima pored ulica, naročito u mjesnim
zajednicama Ugljevik Centar, Ugljevik Prigradsko i Novo Naselje- Sjever, gdje usled kišnih
padavina jačeg intenziteta ili naglog otapanja snijega dolazi do zadržavanja vode i zaplavljivanja
dvorišta i ulica.
Poplave koje izazivaju ovi vodotoci ograničenog su stepena uticaja na ljude, ali izazivaju štete na
imovini, poljoprivredi i infrastrukturnim objektima. Uzroci ovih poplava su neuređeni vodotoci
kao i neodržavanje kanalske mreže.
4.1.4. Scenarij br. 4 – Olujni vjetar, kiša i grad
Pojava ovih nepogoda vezana je za topli period godine, u ljetnim mjesecima javljaju se jaka
električna pražnjenja (munje), jak vjetar, praćeni kišnim padavinama, pljuskovima, sugradicom i
gradom, a koje nanose štete na materijalnim dobrima. Visina šteta zavisi od veličine grada,
jačine vjetra i intenziteta padavina.
Grad se uglavnom javlja od aprila do oktobra, kada je i najopasniji za poljoprivredne kulture,
kada se one nalaze u punoj vegetaciji i veoma su osjetljive na dejstvo ove pojave. Grad sugradica
i ledena zrna, pripadaju čvrstim padavinama, a na području opštine Ugljevik grad se javlja
veličine zrna riže, graška, lješnjaka ili oraha.
U situacijama kada je nepogoda propraćena jakim vjetrom najugroženija je infrastruktura, jer
lako dolazi do kidanja dalekovoda i raznih drugih žica i kablova, vjetar lomi grane te može
prouzrokovati druge štete u vidu skidanja slabijih krovova sa kuća ali može doći i do povrede
ljudi. Pljuskovite kišne padavine nanose štete na lokalnim putevima sa makadamskim zastorom,
gdje usled nedostatka odvodnih kanala voda nosi šljunkoviti sloj puta i za sobom ostavlja
oštećenja dubine i do 20cm, dolazi do plavljenja ulica i puteva te zaplavljuje dvorišta zbog
nemogućnosti oticanja velike količine vode nastale u kratkom periodu.
62
Ovaj scenarij je čest i javlja se uglavnom u periodu od aprila do oktobra, najčešće u junu, julu i
avgustu dakle u ljetnim mjesecima u toku godine.
4.1.5. Scenarij br. 5 – Obilne snježne padavine i ekstremno niske temperature
Pojava obilnih snježnih padavina karakteristična je u oštrim zimama, kakve su bile 1998., 2005.,
2012. i 2013. godina, kada se ukazala potreba za dodatnim angažovanjem snaga i sredstava na
raščišćavanju terena i stabilizaciji situacije. Snježne padavine praćene niskim temperaturama
izazivaju teškoće u odvijanju saobraćaja, snabdijevanju strujom, vodom i životnim namirnicama.
Posebne teškoće se mogu javiti na rubnim, brdskim i teško pristupačnim područjima opštine, gdje
visoki snježni pokrivač otežava normalno funkcionisanje stanovništva. Za vrijeme obilnih
snježnih padavina udruženih sa niskom temperaturom mogu biti ugroženi ljudski životi (usled
smrzavanja) a naročito kategorije stanovništva koje su prepoznate kao ranjive grupe, dakle stara,
bolesna i bespomoćna lica kao i socijalno ugrožene kategorije stanovništva i djeca. Ugrožena je
infrastruktura te dolazi do pucanja vodovodnih cijevi i pada dalekovoda (stavaraju se naslage
snijega što opterećuje vodove i može izazvati preopterećenje istih i usloviti njihovo kidanje),
može doći do prekida u snabdijevanju grijanjem te isporuci telekomunikacionih usluga.
Uticaj snijega na poljoprivredu je ogroman i zavisi od vremena pojave. Štiti ozime usjeve od
zimskih mrazeva, predstavlja zalihu vode za biljke u proljetnim mjesecima, međutim kad
izostane, a jave se jaki mrazevi, biljne kulture su znatno ugrožene. Vodni režim i cijela
hidroprivreda zavise od snježnog pokrivača, posebno u mjesecima kada nastupa njegovo
topljenje, kada utiče na pojavu poplava.
4.1.6. Scenarij br. 6 – Ekstremno visoke temperature i suša
Pojava visokih temperatura i sušnog perioda je realan scenarij a poslednjih godina sve češće se
dešava. Ljeto karakterišu visoke temperature a rizici se mogu ispoljiti u vidu uticaja na zdravlje
ljudi (hronični i srčani bolesnici, te starije osobe), a može izazvati i smrtne slučajeve. Druga
nepovoljna meteorološke pojave, koja često ide uz visoke temperature je suša. Suša negativno
utiče na poljoprivrednu proizvodnju jer dovodi do smanjenja prinosa. Takođe, zbog smanjenja
vlage u stablima i rastinju, usled dugotrajnih sušnih perioda učestalo se javljaju požari. Negativan
uticaj se ispoljava na vodoprivredu, manji vodotoci presušuju a problem se javlja u snabdijevanju
stanovništva vodom, naročito u dijelovima opštine koji se vodom snabdijevaju iz lokalnog
vodovoda i individualnih izvora (bunari). Pod ovakvim uslovima, usled nedostatka vode, trpe i
poljoprivrednici koji se bave stočarskom proizvodnjom.
4.1.7. Scenarij br. 7 – Klizišta
Na području opštine Ugljevik, usled obilnih kišnih padavina dolazi do pojave velikog broja
klizišta, formiranih na brežuljkasto-brdovitom terenu. Scenario je realan, a klizišta većeg obima i
značajnih posledica zahvatila su područje opštine nakon kišnih padavina 2014. godine. Pojava
klizišta registrovana je u devetnaest mjesnih zajednica. Veći broj klizišta su reaktivirana stara
klizišta, sada znatno većeg intenziteta, većih dimenzija i propratnih negativnih efekata. U zoni
klizišta nalazi se više stambenih i pomoćnih objektima sa okućnicom, kao i dva školska objekta
od kojih je škola u Ugljevik Selu stavljena van upotrebe, a klizište se nalazi i u blizini škole u
Mezgraji Gaj. Nije došlo do rušenja kuća ali su u kritičnoj zoni ugroženosti pri čemu svaki detalj
i nastavak kliznog procesa može da izazove ogromne posledice. Pojava klizišta predstavljaju
63
stalnu i potencijalnu opasnost kako po ljude i njihovu imovinu tako i po infrastrukturu, nanosi
velike štete stambenim, pomoćnim i drugim objektima u privatnom vlasništvu.
Klizišta su nanijela veliku štetu na putnoj infrastrukturi, putne komunikacije pretrpjele su
oštećenja u 29 slučajeva na raznim lokalitetima širom opštine, jedna dionica puta bila je
neprohodna cijelom svojom dužinom te se koristio alternativni putni pravac, na ostalim
lokalitetima interventno je izvršena sanacija putne infrastrukture do nivoa prohodnsti. Klizišta su
izazvala štete i na komunalnoj infrastrukturi, oštećen je potisni vod i dio mreže distributivnog
vodovoda u pet mjesnih zajednica. Takođe, klizišta ugrožavaju i izazivaju štete na stubovima
elektro mreže, tako što ih potkopavaju i pomijeraju.
4.1.8. Scenarij br. 8 – Zemljotresi slabijeg intenziteta
Na području opštine Ugljevik najsnažniji zemljotres dogodio se davne 1858. godine sa
epicentrom na planini Majevici i intenzitetom u epicentru od 7-8°MCS (Merkali-Kankani-
Zibergova) skale. Svi drugi zemljotresi koji su se desili u zadnjih stotinu godina imali su
magnitudu oko 5 i manje od 5.0 stepeni Rihterove skale što odgovara intenzitetu do 7°MCS.
Sudeći prema broju i intenzitetu dogođenih zemljotresa, region Ugljevika ne izražava visok
stepen seizmičke opasnosti. Nivo seizmičkog hazarda na ovom prostoru, uslovljen je prisustvom
relativno bliskih žarišta, oblast planine Majevice i region Tuzle na jugozapadu do 8°MCS, a na
jugoistoku oblast između Loznice i Zvornika prema Valjevu gdje se mogu očekivati zemljotresi
intenziteta od 8°MCS skale.
4.1.9. Scenarij br. 9 – Hidrične epidemije
Epidemiološka situacija na području opštine Ugljevik je stabilna ali zbog učestalosti poplava koje
pogađaju ovo područje uvijek postoji potencijalni rizik od kontaminacije izvorišta i pojave
hidričnih epidemija. Rizik je najveći u slučaju porasta nivoa vodotoka sa posljedičnim izlivanjem
iz korita i plavljenjem užeg i šireg plavnog područja. U navedenom slučaju rizik za pojavu
zaraznih bolesti prvenstveno je uzrokovan uticajem plavnih voda na izvorište pitke vode
„Ugljevik“, kontaminacijom površina na kojima se uzgajaju poljoprivredni proizvodi te
kontaminacija skladišnih prostora, javnih površina, stambenih objekata i nose karakteristike
hidričnih epidemija. Njihova osnovna karakteristika je nagla pojava, veliki broj oboljelih i
značajna prostorna zastupljenost. Primarne hidrične epidemije imaju potencijal da se šire i na
neugrožena područja usljed kretanja stanovništva te da se na ugroženom području održavaju duže
vrijeme usljed sekundarne transmisije.
Imajući u vidu karakteristike vodosnabdijevanja na području opštine, te načina dispozicije
otpadnih voda, rizik za kontaminaciju vodoizvorišta otpadnim i slivnim vodama je u vanrednim
situacijama izuzetno visok, a time je pojava i širenje prvenstveno bakterijskih crijevnih infekcija,
ali i ostalih infekcija koje se prenose kontaminisanom vodom veoma izvjestan.
U slučaju hidričnih epidemija, ako samo izvorište ima malu površinu koju pokriva, imamo manji
broj oboljelih sa manjim ili većim rizikom po zdravlje stanovnika, u zavisnosti od uzročnika ali
ako se javi kontaminacija izvorišta „Ugljevik“, za očekivati je veliki broj oboljelih sa ozbiljnim
rizikom po zdravlje stanovnika.
Oboljenja koja se u redovnim uslovima javljaju sporadično u vanrednim situacijama bi
predstavljala rizik za epidemijsku pojavu, prvenstveno hepatitis A, salmoneloza, šigeloza,
enterokolitis, ali i neka oboljenja koja su veoma rijetka kao što su mišija groznica ili groznica
zapadnog nila. Poplave takođe značajno pridonose i porastu infestacije glodarima kao i
64
oboljenjima koje prenose, od kojih je na području opštine Ugljevik trihineloza najznačajnija.
Posljedično se nakon povećanja broja glodara javlja i povećan broj njihovih prirodnih neprijatelja
zmija koje zbog specifičnosti podneblja ne spadaju u grupu otrovnica i zbog toga je zdravstveni
rizik za njihov štetni uticaj na okolinu i stanovništvo mali.
4.1.10. Scenarij br. 10 – Zarazne bolesti kod životinja
Na teritoriji opštine Ugljevik ima 24 naseljena mjesta seoskog tipa u kojima je u manjoj ili većoj
mjeri zastupljeno stočarstvo, pretežno zatvorenog načina uzgoja. Bolesti životinja koje su do sada
ispoljile djelovanje, trihineloza, bruceloza, leukoza, bjesnilo i bolest plavog jezika, pojavljivale
su se u pojedinačnim slučajevima te nisu poprimile razmjere epizotije.
Imajući u vidu broj seoskih domaćinstava koja se bave uzgojem stoke, postoji realna opasnost od
pojave bolesti domaćih životinja koje su uzrokovane mikroorganizmima i parazitima. Posebnu
opasnost bi predstavljala pojava epizotije neke od zaraznih bolesti koje se direktno ili indirektno
prenose sa životinja na ljude ili sa ljudi na životinje, kao što je trihineloza, bruceloza,
tuberkuloza, leukoza, bjesnilo, salmonela, ptičiji grip itd.
Izvore opasnosti za pojavu ovih bolesti svakako predstavlja i konstantna pojava nomadskog
stočarstva naročito u zimskim mjesecima. Nomađenje, iako zabranjeno, i dalje je prisutno i
predstavlja realnu opasnost, veliki problem i mogućnost prenošenja zaraznih bolesti, čak i onih
koje do sada nisu registrovane na području opštine.
Zbog sve češćih pojava poplave, ispoljavanja drugih prirodnih nepogoda, te mogućeg uginuća
životinja, prisutan je potencijalni rizik od pojave infektivnih oboljenja kako životinja tako i ljudi.
Opasnost po zdravlje stanovnika i zdravlje životinja nastaje za vrijeme i nakon poplava te poslije
povlačenja voda iz plavnog područja. U uslovima poplava koje za posledicu imaju uginuće
domaćih životinja, kontaminaciju materijala životinjskog porijekla te kontaminaciju voda,
značajno je povećan rizik od širenja zaraza.
4.1.11. Scenarij br. 11 – Biljne zarazne bolesti i rizik od prirodnih nepogoda
Sve vrste poljoprivrednih kultura, u većoj ili manjoj mjeri, izložene su napadima raznih biljnih
bolesti, štetočina i korova, ali i negativnim uticajima visoke temperature, nedostatka vode – suša,
velika količina vode-poplava ili pojave ranih proljetnih mrazeva, i drugih meteoroloških pojava,
koji dodatno ugrožavaju biljke.
Na teritoriji opštine Ugljevik, nisu registrovane veće epidemije i zarazne bolesti biljnog svijeta.
Međutim, do njihovog nastanka može doći usljed formiranja odgovarajućih uslova u životnoj
sredini kao što su visoke relativne vlažnosti vazduha što je posljedica prezasićenosti zemljišta
vodom (obilnijih atmosferskih padavina, poplava) ali i temperature vazduha povoljne su za razvoj
određenih bolesti. Poslednjih godina permanentnu opasnost po poljoprivrednu predstavljaju
prirodne nepogode, u prvom redu poplave, zatim grad, mraz, olujni vjetar, suša i jaka kiša.
Pored ekonomske štete koja se ogleda u smanjenju prinosa poljoprivrednih kultura po jedinici
površine i u lošem kvalitetu proizvoda, izloženost poljoprivrednih kultura štetnim uticajima,
mogu izazvati posljedice po ljude, biljni i životinjsiki svijet. Ukupne štetne posljedice, u najtežoj
varijanti, mogu da se izraze u nedostatku poljoprivrednih proizvoda i proizvoda od bilja za
ishranu ljudi i životinja.
Bolesti biljaka se suzbijaju primjenom agrotehničkih mjera i primjenom hemijskih zaštitnih
sredstava. Dok se posledice koje zbog manjka padavina trpi poljoprivredna proizvodnja, mogu
umanjiti takođe primjenom odgovarajućih agrotehničkih mjera. Sve počinje od obrade zemljišta.
65
Cilj obrade zemljišta je povećanje njegove sposobnosti da akumulira što veću količinu padavina,
i da tu vlagu zadrži u zemljištu i spriječi isparavanje kako bi biljke imale dovoljno vlage u
svakom trenutku.
4.1.12. Scenarij br. 12 – Požar na otvorenom prostoru – šumski požar
Požari otvorenog prostora na područiju opštine Ugljevik intenzivnije se javljaju u dva perioda, i
to u proljeće (mart, april) i u ljetnom periodu juli, avgust i prva polovina septembra. Period u
kojem se javljaju požari otvorenog prostora može početi i ranije, odnosno završiti kasnije, u
zavisnosti od meteoroloških specifičnosti.
Požari na otvorenom prostoru najčešće su izazvani paljenjem ostataka žetve, čišćenjem korova i
strnjika, krčenjem njiva, sasijecanjem živica kao i paljenjem smeća i drugih zapaljivih materija.
Kao i kod drugih požara otvorenog prostora i šumski požari uglavnom nastaju kao rezultat
destruktivnog antropološkog djelovanja u preko 95% slučajeva (izazvani ljudskim faktorom), a
vrlo mali procenat možemo pripisati drugim, odnosno prirodnim faktorima. Klimatskim
promjenama dolazi do bitno dužih i intenzivnijih sušnih perioda sa povišenim i visokim
indeksom opasnosti od požara. Dugotrajna suša stvara povoljne uslove za nastanak i širenje
požara, sušenjem lako zapaljivog materijala u šumskom zemljištu, gdje je posebno opasan
drvenasti suvi materijal kao drveni otpaci u vidu grana, panjeva, oborenog drveća i ostale drvne
mase, ali i suvog lišća, naročito u dijelovima gdje se ne vodi računa o šumskom redu. Paljenjem
vatre u neposrednoj blizini šume i u šumi uvijek postoji opasnost od nastanka požara i njegovog
širenja na obližnje šumske površine ali i na obradive poljoprivredne površine, livade, voćnjake ili
eventualno na objekte u blizini, pri čemu visoka dnevna temperatura i pojačan vjetar ubrzavaju
širenje požara.
Na područiju opštine Ugljevik šumki požari su uglavnom prizemnog karaktera. Međutim, postoje
površine koje bi mogle biti potencijalno ugrožene požarima, koje su prepoznate kao visoko
rizična područja, a to su veći šumski kompleksi Orlović, Petrovo Brdo, Lazarevica, Dubrave,
Jovići, Jablan grad, Falčići (Jezerine), Mali Greben. Posebnu opasnost bi predstavljali šumski
požari u dijelovima opštine gdje su prisutna minska polja, budući da na ta područja nije moguće
slati kopnene vatrogasne snage, pa je gašenje požara jedino moguće vatrogasnim snagama koje
će djelovati iz vazduha (helikopteri, avioni-kanaderi).
Scenarij je realan i zasnovan na istorijskoj slici rizika, a šumski požari predstavljaju stalan i
potencijalno visok rizik po šume i životnu sredinu, imovinu, u manjoj mjeri infrastrukturu, a u
ekstremnim slučajevima i po ljude.
4.1.13. Scenarij br. 13 – Požar u zatvorenom prostoru
Kada su u pitanju požari zatvorenog prostoraa na osnovu identifikovanih rizika, može se
zaključiti da je na području opštine Ugljevik prisutna stalna i potencijalna opasnost od pojave
požara na individualnim i kolektivnim stambenim objektima, na poljoprivrednim i industrijskim
objektima, te javnim objektima u kojima dolazi do okupljanja većeg broja lica.
Do požara u stambenom objektu može doći prilikom zagrijavanja prostorija i to prilikom loženja
na čvrsto gorivo, kada usled zapušenosti odžaka može doći do samozapaljenja istih odnosno do
pojave dima u prostorijama što za posledicu može imati fatalan ishod po lica koja borave u
prostorijama. Uzročnik požara su i neispravne ili preopterećene elektro-instalacije odnosno
uređaji za grijanje ukoliko se istima vrši zagrijavanje prostorija. Ovi požari predstavljaju veliku
opasnost po ljude i imovinu.
66
Rizik od požara na poljoprivrednim objektima je stalni i potencijalni, obzirom da se u
neposrednoj blizini ili u samim poljoprivrednim objektima u ruralnim područjima skladište velike
zalihe stočne hrane (žitarica, sijena i druge stočne hrane), a požar koji nastaje na istoj brzo se širi
te ugrožava stoku, mehanizaciju i sve ostalo što se zatekne u objektu. Uzroci požara su različiti, a
opasnosti su velike obzirom na malu vatrootpornost objekata i velike mogućnosti širenja požara
pri čemu potencijalno mogu biti ugroženi individualni stambeni objekti koji se nalaze u blizini.
Naročito visok rizik od požara ove vrste prisutan je u naseljenim mjestima zbijenog tipa, gdje na
malom prostoru postoji veliki broj izgrađenih objekata.
Požari u industrijskim objektima mogu nastati usljed greške ljudskog faktora, udara groma,
tehničko-tehnoloških kvarova ili kvarova električnih instalacija. Intezitet požara u industrijskim
objektima najvećim dijelom zavisi od materijala koji se koriste u proizvodnji ili se skladište,
odnosno od toga koliko su zapaljivi. Zavisno od specifičnosti materijala, za vrlo kratko vrijeme
može nastati velika šteta kako na proizvodima, opremi i objektima, ali i ugroziti ljudske živote.
Kod požara u objektima u kijima se skladište zapaljive materije uvijek postoji i opasnost od
eksplozija lako zapaljivih materijala i energenata koji se skladište ili koriste u procesu
proizvodnje (gas, benzin, nafta, acetilen, vodonik, ulje, lakovi i slično), kao i ispuštanja istih u
životnu sredinu (zemlja, voda i vazduh).
4.1.14. Scenarij br. 14 – Saobraćajne nezgode
Scenarij sa velikim brojem poginulih i većim brojem motornih vozila koja su učestvovala u
nesreći nije se dogodio na putevima u Republici Srpskoj, ali saobraćajne nezgode koje se definišu
kao događaj na putu ili koji je započet na putu, u kojem je učestvovalo najmanje jedno vozilo u
pokretu i u kojem je jedno ili više lica poginulo ili povrijeđeno ili je nastala materijalna šteta, se
dešavaju često.
Rizik od saobraćajne nezgode stalno je prisutan, uzroci mogu biti različiti a najčešći su radnje
vozilom u saobraćaju, rastojanje između vozila i neprilagođena brzina kretanja. Isto tako, za
vrijeme padavina (grad, kiša ili snijeg) i smanjene vidljivosti usled prisustva magle, prisutan je
povećan rizik od saobraćajne nezgode. Pojava grada i snijega može uticati na različite starosne
kategorije vozača, a rizik je veći ako stanje kolovoza izazove gubljenje kontrole nad vozilom
naročito na dionicama puta sa strmim padinama i bez zaštitnih ograda. Takođe, rizik po pješake
kao učesnike u saobraćaju prepoznat je kao stalni i potencijalni. Obzirom da magistralni put M18
dijeli opštinu Ugljevik na sjeverni i južni dio, a administrativni centar se nalazi u južnom dijelu,
posebnoj opasnosti izloženi su mještani MZ Ugljevik Sjever, koji su prinuđeni da svakodnevno
prelaze preko magistralnog puta čime dolazi do povećane frekvencije pješaka. Povećana
frekvencija pješaka preko magistralnog puta može dovesti do saobraćajne nezgode koja za
posledicu može imati tragičan ishod. (istorijska slika rizika)
Kada je riječ o saobraćajnim nezgodama, lice koje se zatekne ili naiđe na mjesto saobraćajne
nezgode postupiće u skladu sa pravilima i preduzeće hitne mjere u cilju sprečavanja daljnjih
štetnih posljedica događaja, te ukazati pomoć povrijeđenima. Po prijemu obavještenja o nezgodi,
djeluju ekipe Službe hitne pomoći, pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova i vatrogasna
jedinica radi ukazivanja pomoći te izvlačenja povrijeđenih i nastradalih lica iz vozila.
Nezgode u putnom saobraćaju prouzrokuju štetu po imovinu i ljude, gledano sa akspekta
pojednica, porodice ili preduzeća. Posljedice po imovinu i ljude, gledano sa akspekta šire
zajednice, su znatno manjeg obima, po infrastrukturu izazivaju manju štetu, odnosno kraći prekid
saobraćaja, dok bi posljedice po životnu sredinu bile beznačajne (ukoliko u nezgodu nije
uključeno i vozilo koje prevozi opasne materije).
67
4.1.15. Scenarij br. 15 – Nesreće izazvane aktiviranjem NUS-a i mina
Iako je od proteklog rata prošao značajan vremenski period, i dalje je prisutna realna opasnost po
ljude od zaostalih mina, minsko-eksplozivnih i neeksplodiranih ubojnih sredstava. U rubnim
područjima opštine Ugljevik, uz liniju razgraničenja sa FBiH, iako su obavljeni značajni poslovi i
zadaci na deminiranju površina (minskih polja) još uvijek su prisutna neočišćena minska polja što
za posljedicu ima nemogućnost korištenja šumskog i poljoprivrednog zemljišta, ograničeno
kretanje stanovništva, ali su moguće i minske nesreće, smrtno stradanje lica usljed aktiviranja
mina, MES-a i NUS-a, lakše ali i povrede sa teškim posledicama (gubljenje vitalnih organa).
Pored prisustva minskih polja, činjenica je da je velika količina NUS-a i MES-a ostala u posjedu
stanovništva iako su provođene akcije na prikupljanju istih, što svakako predstavlja dodatni rizik.
Scenario je zasnovan na nesrećama koje su se dešavale i onim rizicima koji predstavljaju stalnu
potencijalnu opasnost. Razlozi zbog kojih može doći do nesreće su odlazak u šumu sa ciljem
nabavke ogrevnog drveta, rad u poljima na obradi zemljišta, uređenje prostora, lov i ribolov, te
neovlašteno i „radoznalo” rukovanje zaostalim minsko-eksplozivnim i neeksplodiranim ubojitim
sredstvima.
4.1.16. Scenarij br. 16 – Pojava ekstremnog zagađenja vazduha, vode i zemljišta
Pojava ekstremnog zagađenja vazduha, vode i zemljišta može nastati usljed povećane emisije
zagađenja iz urbanih izvora ali i usljed pojave tehničko-tehnoloških akcidenata, zatim havarije
skladišta lako zapaljivih materija i nesreća prilikom transporta opasnih materija (nafta i naftni
derivati, boje i lakovi, gasovi). Najveći rizik prisutan je od mogućnosti pojave hazarda u procesu
eksploatacije, transporta i prerade uglja kao i procesu proizvodnje električne energije na RiTE
Ugljevik. Takođe, potencijalne tačke na kojima se mogu javiti akcidentne situacije jesu mjesta na
kojima se vrši skladištenje lako zapaljivih materija - benzinske pumpe. U slučaju dešavanja
navedenih potencijalnih akcidenata došlo bi do značajnog narušavanja svih elemenata životne
sredine koji bi se negativno odrazili na zdravlje stanovništva na teritoriji opštine Ugljevik.
4.1.17. Najgori mogući scenario - lanac događaja
Usljed vremenskih nepogoda i velikih količina kišnih padavina, dotok rijeke Rastošnice znatno se
povećava što u kombinaciji sa visokim nivoom vode na hidroakumulaciji Snježnica, i usled
potrebe za otvaranjem prelivnih sistema, može dovesti do povećanje nivoa dotoka vode i
nizvodno tj. povećanje nivoa rijeke Janje. Prelijevanjem velikih količina vode na HA Snježnica, i
već visoki vodostaj rijeke Janje nastao usljed višednevnih padavina, te udružen sa vodama iz
prirodnih vodotoka (potoka), može dovesti do formiranja plavnog talasa koji u zavisnosti od
veličine izaziva poplave od velikih do katastrofalnih razjera. Alarmantna situacija bi bila kada bi
nivo vode na HA porastao preko kote od 52,5 m jer bi tada količina prelivene vode bila veća od
80 m³/s i mimo ispuštanja vode kroz šahtni preliv na HA Snježnica, morao bi se otvoriti i
temeljni ispust. U takvim situacijama pod vodom se mogu naći velike površine poljoprivrednog i
drugog zemljišta, stambeni, pomoćni i drugi građevinski objekti, privredni objekti, putevi i drugi
infrastrukturni objekti locirani uz korito rijeke Janje, pri čemu mogu nastati materijalne štete a u
najgorem slučaju i ljudske žrtve. U uslovima izlivanja vode prijeti opasnost od plavljenje zone
gradskog izvorišta te prodora plavnih voda i njihovog miješanja sa pitkom vodom u bunaru,
odnosno bakterijskog i hemijskog zagađenja iste. Takođe, plavljenje trafostanice „Modran“
izazvalo bi prekid u snabdijevanju električnom energijom. Pored navedenih posljedica, velike
količine padavina dovele bi do pojave klizišta što bi dodatno pogoršalo situaciju. U ovakvim
68
uslovima može doći do pojave zaraznih bolesti stanovništva ali i životinja. Imajući u vidu krajnje
posledice pojave talasa velikih voda i klizišta nametnula bi se potreba privremene evakuacije
ljudi i materijalnih dobara iz ugroženog područja i organizovanje njihovog smještaja.
Matrica rizika prema učestalosti i posljedicama
Rizik/opasnost Vjerovatnoća/učestalost Posljedice
Poplave rijeke Janje
Dešava se POUZDANO
(Četiri puta u periodu 2010-
2017)
Značajna materijalna šteta na
infrastruk. objektima, stambenim
objektima, poljoprivredi i manja
šteta na stočnom fondu
Poplave koje izazivaju
manje rijeke: Kriva
rijeka u Tutnjevcu,
Domana i Tavna
Dešava se POUZDANO
(Tri puta u periodu 2010-2017)
Materijalna šteta na
infrastrukturnim
objektima, stambenim
objektima i poljoprivredi
Poplave koje izazivaju
bujični vodotoci
Dešava se POUZDANO
(Tri puta u periodu 2010-2017)
Stvaranje nanosa i šteta na
individualnim objektima i
poljoprivrednom zemljištu
Olujni vjetar, kiša i
grad Dešava se POUZDANO
Štete u poljoprivredi kraći prekidi
u snabdijevanju el.energijom
Obilne sniježne
padavine i ekstremno
niske temperature
Dešava se POUZDANO
(2005, 2012, 2013)
Manje štete
Ekstremno visoke
temperature i suša
Dešava se POUZDANO
Trajne štete u poljoprivredi,
požari usljed dugog sušnog
perioda
Klizišta
Dešava se POUZDANO
posebno usled
obilnih kiša ili naglog topljenja
snijega
(2005, 2006, 2010, 2014)
Značajna materijalna šteta na
infrastrukturi, štete na
individualnim stambenim i
pomoćnim objektima,
poljoprivrednom zemljištu
Zemljotresi slabijeg
intenziteta
Skoro nikada-rijetko
Moguća šteta na starijim
stambenim objektima
Požar na otvorenom
prostoru - šumski požar Dešava se često
Štete na drvnom sortimentu,
usjevima, opasnost po ljudski
život (jedan smrtni slučaj)
Požar u zatvorenom
prostoru
Dešava se često Štete na individualnim objektima
Saobraćajne nezgode
Dešava se često
Pojedinačni slučajevi
nastradalih lica i materijalna šteta
Nesreće izazvane
aktiviranjem NUS-a i
mina
Dešava se
(2001.-jedno lice smrtno
stradalo,
2008.-jedno lice teže
povrijeđeno)
Pojedinačni slučajevi
nastradalih lica usljed aktiviranja
mina u minskim poljima
69
Matrica rizika Učestalost
ČESTO
Požar na
otvorenom
prostoru - šumski
požar (SC 12)
Saobraćajne
nezgode (SC 14)
-Požar u
zatvorenom
prostoru (SC 13)
POUZDANO
-Obilne sniježne
padavine i
ekstremno niske
temperature (SC
5)
- Olujni vjetar,
kiša i grad (SC 4)
-Poplave koje
izazivaju bujični
vodotoci (SC 3)
-Poplave koje
izazivaju manje
rijeke: Kriva
rijeka u
Tutnjevcu,
Domana i Tavna (SC 2) -Ekstremno
visoke
temperature i
suša (SC6)
-Poplave rijeke
Janje (SC 1)
- Klizišta (SC 7)
DEŠAVA SE
-Nesreće
izazvane
aktiviranjem
NUS-a i mina
(SC 15)
RIJETKO
SKORO
NIKADA
-Zemljotresi
slabijeg
intenziteta (SC 8)
POSLjEDICE Beznačajna šteta Manje štete Ograničene štete Velike trajne štete Katastrofalne
štete
Ljudi
Imovina/infrastrukt
ura
Životna sredina
Društvo
Legenda VRLO VISOK RIZIK
VISOK RIZIK
PROSJEČAN RIZIK
NIZAK RIZIK
VRLO NIZAK RIZIK
70
4.2. Analiza kapaciteta
Analiza kapaciteta ima polazište u reprezentativnim scenarijima a obuhvata identifikaciju i
procjenu stanja kapaciteta za preventivno djelovanje i kapaciteta za interventno djelovanje.
Kapaciteti za preventivno i interventno djelovanje, analizirani su kroz dva aspekta:
1) mjere i radnje koje su sprovedene,
2) mjere i radnje koje bi trebalo sprovesti.
Tabelarno su prikazani kapaciteti za preventivno i interventno djelovanje kao i kapaciteti za koje
je ustanovljeno da nedostaju, i to za svaki od analiziranih scenarija. Opisani su kapaciteti u
smislu snaga zaštite i spasavanja, ljudskih kapaciteta, opreme i materijalnih sredstava i
analizirano stanje opremljenosti i obučenosti.
Pregled kapaciteta za preventivno i intervento djelovanje za smanjenje rizika od katastrofa
Vrste
opasnost
i
Raspoloživi kapaciteti
Nedostajući kapaciteti Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Poplave
- Završena izrada projekta
regulacije korita rijeke Janje,
kojim je obuhvaćeno korito u
dužini od 3.7 km, od TE
Ugljevik do poslovne zone
„Transport“. U sklopu ovog
projekta izvršena je
eksproprijacija zemljišta - Regulisan gornji tok potoka
Laktenica i izgrađen potporni zid,
te izgrađen pločasti propust na
Laktenici u ul. Svetog Save -Izgrađeni pločasti propusti na
dvije lokacije Ugljevička rijeka
u MZ Stari Ugljevik i Crna
Bukovica u MZ D. Zabrđe-
zaseok Posavci
-Izvršeno uređenje odvodnih
kanala duž magistralnog puta
M18 Bijeljina- Tuzla te
zacjevljeni odvodni kanala u
MZ Ugljevik-Prigradsko ulica
Bogutovačka i Rudarska
Izgrađen pločasti propust na
trasi glavnog odvodnog kanala
ispod magistralnog puta M 18 i
regionalnog putnog pravca
R459 dionica puta prema
Starom Ugljeviku
- Izvršena sanacija dijela
vodotoka potoka Bukovičica u
- Vršenje odbrane od poplava
podizanjem privremenih nasipa
na kritičnim tačkama od zemlje
i postavljanjem vreća
ispunjenih pijeskom ili drugim
odbrambenim materijalom
- U stalnom kontaktu sa
zaposlenima na brani
Snježnica prikupljati
informacije o stanju vodostaja
na brani i o
potencijalnim opasnostima i
posljedicama po sigurnost
građana, privrednih društava,
ustanova i institucija
- Angažovanje profesionalnih
službi: pripadnika vatrogasne
jedinice, policijskih službenika
PS Ugljevik, timova Doma
zdravlja radi pružanja
medicinske pomoći
- Aktiviranje jedinica civilne
zaštite i građana radi pružanja
pomoći stanovništvu u
poplavama ugroženom
području
- Provođenje evakuacije ljudi i
materijalnih dobara i njihov
smještaj u sigurnom području
-Dostavljanje hrane, vode,
sredstava za higijenu i drugih
- Regulacija korita
rijeke Janje prema
izrađenom projektu
- Nije izvršena
regulacija korita
potoka i odvodnih
kanala, te su mali
proticajni profili,
propusti na odvodnim
kanalima su
nedovoljnog
poprečnog presjeka
(ne mogu da prime
svu vodu) te dolazi do
plavljenja dvorišta,
kuća i ulica
- Nije provedena
obuka pripadnika
jedinice civilne zaštite
specijalizovane
namjene (Vod zaštite
i spasavanja na vodi i
pod vodom)
- Nasipni materijal,
vreće za pijesak i
prateći alat (lopate,
ašovi)
- Nedostatak MTS i
opreme značajnih u
odbrani od poplava:
71
Koreniti i dijela vodotoka
Kriva rijeka u Tutnjevcu
-čišćenje odvodnog kanala sa
brda Baljak
-iskop korita potoka Starača u
MZ Janjari
-dogradnja kišne kanalizacije u
ul. Cara Dušana i Sokolska
(iskop otvorenog kanala)
- Urađen Plan operativnog
sprovođenja plana odbrane od
Poplava
- Formirana jedinica civilne
zaštite specijalizovane
namjene-Vod zaštite i
spasavanja na vodi i pod
vodom (21 pripadnik voda) i
opremljena ličnom opremom
(uniforme)
- Odlukom Načelnika opštine
određena su privredna društva i
druga pravna lica koja su
obavezna postupati u skladu sa
Zakonom o zaštiti i spasavanju
u vanrednim situacijama
- Donešena odluka o
formiranju operativno
komunikativnog centra i
rješenje o imenovanju lica u
isti
- Mogućnost ranog
upozoravanje stanovništva
putem Skala radija i upotrebom
sistema za uzbunjivanje čija se
ispravnost provjerava svakog
15 og u mjesecu
potrebština
- Uzorkovanje vode za piće
zbog kontrole higijenske
ispravnosti iste
- Crpljenje vode iz podruma i
prostorija stambenih i
pomoćnih objekata, iz
poplavljenih dvorišta kuća,
ustanova i institucija. Na ovim
zadacima angažovati
pripadnike jedinica CZ i
pripadnike profesionalne
vatrogasne jedinice i radno
sposobne građane;
- Otklanjanje posledica
poplave i angažovanje radnika
a.d. „Kompred“ i RJ
„Elektrodistribucija“ Ugljevik
na popravci vodovodne,
kanalizacione i elektro mreže;
- Procjena šteta i asanacija
terena po prestanku
opasnosti od poplava te
saniranje posljedica;
-Provođenje deratizacije i
dezinsekcije
- Angažovanje zdravstveno
sanitarne inspekcije i
Higijensko epidemiološke
službe Doma zdravlja Ugljevik
radi provođenja dezinfekcije
poplavljenog područja u
prvom redu stambenih,
pomoćnih, privrednih i javnih
objekata i površina
ribarske čizme,
obične gumene čizme,
kišne kabanice,
gumeni čamac na
motorni pogon i
obučeno lice za
upravljanje istim
-Nedovoljan broj
pumpi za vodu i mulje
-Nedostatak isušivača
prostorija
-Nedostatak
komunikacijskog
sistema KT opsega za
prenos govora i
podataka u uslovima
stanja elementarne
nepogode ili druge
nesreće
U slučaju elementarne nepogode-poplave, angažovalo bi se ljudstvo i MTS kojim raspolaže
Odsijek CZ i TVJ Opštine Ugljevik. Teritorijalna vatrogasna jedinica raspolaže sa 17 operativaca
(vatrogasaca), svi operativci su opremljeni ličnom zaštitnom opremom, TVJ posjeduje i :
- Jednu vatrogasnu cisternu sa pumpom visokog pritiska - Kamaz
- Jedno komandno vozilo sa rezervoarom od 200l - Lada Niva
72
Izvršena je popuna specijalizovanog voda zaštite i spasavanja na vodi i pod vodom koji prema
formacijskom sastavu čini 21 pripadnik. Ova jedinica civilne zaštite ne raspolaže opremom kao
što su gumene čizme, ribarske čizme, kišne kabanice kao i čamac za djelovanje na kritičnim
tačkama u slučaju poplava većih razmjera. Takođe, sa pripadnicima ovog Voda nije sprovedena
obuka što je u narednom periodu potrebno planirati i realizovati. Za sprovođenje mjera zaštite i
spasavanja osim ljudskih i materijalno tehničkih sredstava kojim raspolaže Odsjek za CZ i TVJ,
u slučaju potrebe angažovalo bi se ljudstvo, MTS i oprema kojom raspolažu privredna društva
čiji je pregled prikazan tabelarno, a naračito teška građevinska mehanizacija kako bi se izradili
nasipi, očistila korita vodotoka i kanala i sprovele druge aktivnosti na sprečavanju širenja
poplava. U slučaju potrebe angažuju se i odgovarajuća MTS-a, oprema i ljudski kapaciteti i
drugih privrednih društava, javnih i komunalnog preduzeća, kao građana i drugih ustanova i
institucija.
U narednom periodu neophodno je utvrditi organizaciju, način i uslove angažovanja privrednih
društava koji raspolažu građevinskom mehanizacijom, a sve u cilju operativnog djelovanja,
zaštite, spasavanja i odbrane od poplava.
Pregled popune jedinice specijalizovane namjene za zaštitu i spasavanje na vodi i pod vodom, sa
prikazom raspoloživih i nedostajućih materijalno tehničkih sredstava prikazan je u tabeli koja
slijedi
rb Naziv privrednog
društva/
Vrsta djelatnosti
Kapaciteti od značaja za odbranu od poplava
Ljudski kap./broj zaposlenih
MTS
Vrsta Broj
1.
Doo „Zidar Živanović“ Donja
Trnova
Građevinarstvo (niskogradnja)
85
Utovarivač 1
Kompresor 1
Kamion 1
Grejder 1
Bager 1
2. Doo „Sporting MB“ Ugljevik
Građevinarstvo (visokogradnja)
19 Kamion Tam 150 1
Skip 1
3. Doo „Jović SD“ Ugljevik
Građevinarstvo (niskogradnja)
15 Kamion 6
Bager 7
4.
Doo „Mont- Gradnja“ Ugljevik
Građevinarstvo (niskogradnja)
23
TMV 7
PMV 2
Kombi vozilo 2
Traktor 1
Priključno vozilo 2
Radna maš. sa dodatkom/grejder
3
Skip 1
Valjak 2
Bager 2
Damper 1
73
R/
B
Jedinica formirana u
skladu sa Odlukom o
organizaciji i
funkcionisanju
Uk
up
an
bro
j
pri
pa
dn
ika
Broj
čamaca po
vrsti i
kapacitetu
Broj osoba
osposobljenih
za upravljanje
čamcima
Broj pumpi po
vrsti
(na vodu/muljne)
Bro
j isušivača
Bro
j a
gre
ga
ta
1.
Vod CZ za zaštitu od
poplava i nesreća na
vodi i pod vodom
21 - - 9 na vodu
3 muljne - 4
Napomena: Agregati i pumpe su u vlasništvu Vatrogasnih jedinica i Komunalnog preduzeća, koji se stavljaju na
raspolaganje u slučaju elementarne nepogode ili druge nesreće. Ostali nedostajući kapaciteti u smislu odbrane od poplava
navedeni su u tekstualnom dijelu.
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti
Nedostajući kapaciteti Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Olujni
vjetar, kiša
i grad
Uveden sistem protivgradne
zaštite,;
Dejstvovanje protivgradnim
raketama sa tri protivgradne
stanice
Formiranje komisije i procjena
nastale štete
Saniranje posledica
Nepostojanje
protivgradne zaštite u
FBiH
Mali proticajni profili
odvodnih kanala
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti
Nedostajući kapaciteti
Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Obilne
snježne
padavine i
ekstremno
niske
temperature
Sanacija oštećenih putnih
komunikacija;
Donošenje plana operativnog
sprovođenja plana zaštite i
spasavanja od većih snježnih
padavina i snijega;
Provođenje postupka javne
nabavke usluga zimskog
održavanja;
Donošenje plana zimske
službe održavanja;
Obezbijeđivanje dovoljne
količine abrazivnog i drugog
materijala za posipanje;
Ažurirane baze podataka
materijalno tehničkih
kapaciteta kojima raspolažu
pravna lica na području
opštine.
Čišćenje lokalnih i nekategorisanih
puteva na teritoriji opštine, te
čišćenje ulica i parking prostora kao i
trga i trotoara u gradskom dijelu
opštine Ugljevik a sve prema
prioritetima iz Plana zimske službe
održavanja;
Čišćenje snijega ispred stambenih,
poslovnih, privrednih i drugih
objekata te čišćenje ledenica i
skidanje snijega sa krovova objekata;
Angažovanje snaga i sredstava kao i
ljudskih kapaciteta (vodovi CZ i
građani ugroženih područja i drugih
naseljenih mjesta na raščišćavanju
terena u slučaju da redovne snage ne
mogu odgovoriti nastaloj situaciji;
Snabdijevanje stanovništva vodom,
el. energijom, osnovnim životnim
namirniama , sredstvima za higijenu i
ostalim potrebštinama.
Angažovanje profesionalnih službi :
Nedovoljan broj
pripadnika jedinica
civilne zaštite opšte
namjene
Nepovoljna starosna
struktura pripadnika
jedinica i povjerenika
civilne zaštite;
Nedostatak evidencija o
ugroženim kategorijama
stanovništva;
-Nedostatak arurirane
baze podataka o MTS u
svojini građana (traktori,
alati i priručna sredstva)
74
teritorijalna vatrogasna jedinica,
ekipe Dom-a zdravlja Ugljevik, ekipe
RJ „Elektrodistribucija“ Ugljevik,
pripadnika PS Ugljevik
U sprovođenju mjera zaštite i spasavanja od snježnih padavina i snijega u redovnim aktivnostima
angažuju se, shodno provedenom postupku javnih nabavki, subjekti koji ispunjavaju sve potrebne uslove i
kriterijume (između ostalog opremljenost i obučenost) za uspješno i efikasno obavljanje poslova iz ove
oblasti. U slučaju potrebe za angažovanjem dodatnih snaga angažovali bi se i privredni subjekti koji
posjeduju građevinske i radne mašine te se isti dodatno uključuju na zadacima razgrtanja, čišćenja i
odvoza snijega. Pregled subjekata koji se mogu angažovati na ovim zadacima prikazan je u tabeli
kapaciteti za odbranu od poplava. Kod obilnijih padavina koje bi poprimile karakter elementarnih
nepogoda dodatno bi se uključili pripadnici jedinica civilne zaštite opšte namjene, kao i stanovništvo koje
posjeduje radne mašine i priručna sredstva.
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti Nedostajući kapaciteti
Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Ekstremno
visoke
temperature i
suša
Provođenje odgovarajućih
agrotehničkih mjera;
Donešen plan zaštite od
požara opštine Ugljevik;
Donešena Odluka o mjerama
zaštite od požara na području
opštine Ugljevik;
Izdavanje obavještenja i
upozorenja građanima
Obezbjeđivanje redovnog
snabdijevanja stanovništva
pitkom vodom;
Djelovanje vatrogasne
jedinice u slučaju požara i
prilikom obezbjeđivanja
vode za stanovništvo i stoku
u ugroženom području
Postavljanje punktova sa
cisternama pitke vode za
građane
Odsustvo sistema za
navodnjavanje;
Nedovoljno djelovanje
inspekcijskih organa i
provođenje nadzora nad
primjenom Odluke o
mjerama zaštite od
požara
Nedostatak cisterni za
snabdijevanje
stanovništva vodom
75
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti Nedostajući kapaciteti
Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Klizišta
Urađen elaborat o podobnosti
za izgradnju objekata na
području opštine Ugljevik;
Zabrana gradnje na zemljištu
podložnom klizištu
Sanacija klizišta (popravka
objekata i ostalih objekata
infrastrukture)
Pružanje finansijske pomoći
ugroženim domaćinstvima
Zbrinjavanje, obezbjeđivanje
smještaja članovima ugroženih
domaćinstava, čiji su objekti
oštećeni ili porušeni te isti nisu
bezbjedni za život (smještaj kod
rodbine, prijatelja)
Izrada elaborata
sanacije klizišta
Kontrolisana odvodnja
na prostorima gdje
postoji potencijalna
opasnost od klizišta;
Izrada elaborata o
geomehaničkom
ispitivanju tla;
Katastar nestabilnosti
sa procjenom uzroka i
dubine klizanja;
Nedostatak
finansijskih
sredstava za
kompletnu sanaciju
postojećih klizišta
Ne vrši se ispitivanje
zemljišta prije gradnje
stambenih, pomoćnih,
poljoprivrednih i
drugih objekata
Registar klizišta
Pregled kapaciteta zaštite i spasavanja iz ruševina
Radi zaštite i spasavanja stanovništva i materijalnih dobara iz ruševina organizovale bi se i
sprovodile odgovarajuće aktivnosti i mjere zaštite i spasavanja koje obuhvataju mjere, radnje i
postupke na izviđanju ruševina i pronalaženju osoba zatrpanih u ruševinama, osiguranje oštećenih i
pomjerenih dijelova konstrukcija zgrada i objekata radi sprečavanja daljeg rušenja, spasavanje
zatrpanih lica, odnosno njihovo izvlačenje izvan zone rušenja i preduzimanje mjera prve medicinske
pomoći i druge mjere zaštite kojima se doprinosi zaštiti i spasavanju iz ruševina. Opštinska jedinica
civilne zaštite specijalizovane namjene za zaštitu i spasavanje iz ruševina angažovaće se u slučaju
spasavanja stanovništva i materijalnih dobara zavisno od vrste posledica i stepena mogućih
opasnosti. Na zadacima spasavanja lica i saniranju posljedica angažovaće se i pripadnici jedinica
civilne zaštite opšte namjene. Jedinica (Vod) zaštite i spasavanja iz ruševina angažovaće se radi
blagovremene intervencije i saniranja posledica nastalih dejstvom elementarne nepogode, usled koje
je došlo do rušenja objekata. Vod zaštite i spasavanja iz ruševina popunjen je sa 25 pripadnika. U
raščišćavanju terena pored subjekata navedenih kroz kapacitete u drugim elementarnim nepogodama
mogu se angažovati i radnici „Elektrodistribucije“ RJ Ugljevik, koja raspolaže sa
elektromehaničkom korpom te daje mogućnost spasavanja ljudi sa visina, te ad „Kompred“ sa
raspoloživom mehanizacijom.
76
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti
Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Hidrične
epidemije
Vanredno uzorkovanje vode iz gradskog
izvorišta i redovno obavještavanje javnosti
o kvalitetu i higijenskoj ispravnosti vode
za piće;
Zabrana upotrebe vode za piće iz lokalnih
i individualnih objekata za
vodosnabdijevanje u ugroženom području;
Zabrana upotrebe voća i povrća iz
poplavljenog područja, sa pojačanim
vanrednim kontrolama poslovnih objekata
koji vrše promet i prodaju istih
Čišćenje i pranje poplavljenih površina te
njihova dezinfekcija hlornim preparatom
Provođenje dezinsekcije i deratizacije
Provođenje dezinfekcije uz prethodnu sanaciju
lokalnih vodoobjekata (lokalnih vodovoda i
bunara)
Pojačane preventivne kontrole ispravnosti vode
za piće i životnih namirnica
Pregled kapaciteta prve medicinske pomoći
Prva medicinska pomoć je mjera zaštite i spasavanja koja obuhvata preventivnu zaštitu, operativnu
zaštitu koja se sastoji od pružanja prve pomoći, standardnim i priručnim sredstvima na licu mjesta,
medicinske mjere pomoći povrijeđenim i oboljelim građanima, sanitetske mjere evakuacije i
transporta.
Za vrijeme pojave rizika, aktivnosti zdravstvene ustanove se preusmjeravaju na
zbrinjavanje ugroženog stanovništva, uz istovremeno provođenje higijensko–
epidemioloških mjera. Poslije pojave incidenta potrebno je sprovesti mjere oporavka i otklanjanja
posljedica. Da bi se uspješno realizovali ovi zadaci, neophodna je edukacija zdravstvenog osoblja kao
i volontera. Takođe je neophodno svakodnevno podizati stanje mentalnog zdravlja kako bi ojačali
kapaciteti za djelovanje u stresnim situacijama.
Na nivou opštine Ugljevik, zdravstveno zbrinjavanje stanovništva je u nadležnosti primarne
zdravstvene zaštite, koja je organizovana kroz rad JZU „Dom zdravlja“ Ugljevik. JZU „Dom
zdravlja“ Ugljevik ima 91 zaposlenog radnika (medicinski kadar-70 i nemedicinsko osoblje-21).
Raspolaže sa tri sanitetska vozila, jedno kombinovano vozilo za prevoz lica i jedno putničko motorno
vozilo, 5 EKG aparata, 1 biohemijski analizator, 2 ultrazvučna aparata, 1 defiblirator. Za pružanje
prve medicinske pomoći, organizovana je i formirana jedinica specijalizovane namjene-Vod prve
medicinske pomoći koji je popunjen sa 27 pripadnika. Sa pripadnicima ovog voda neophodno je
provesti obuku za postupanje u vanrednim situacijama. Snabdijevanje stanovništva lijekovima
omogućeno je kroz rad šest apoteka.
77
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti Nedostajući kapaciteti
Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Zarazne
bolesti kod
životinja
Sprovođenje obaveznih opštih
preventivnih mjera od strane
vlasnika životinja;
Sprovođenje preventivnih mjera
od strane veterinarskih službi
koje podrazumijevaju
vakcinaciju, mjere ranog
otkrivanja i dijagnostike,
dezinfekciju, dezinsekciju i
deratizaciju
Obavljanje preventivnog
zdravstvenog pregleda građana
koji su bili u kontaktu sa
oboljelim domaćim životinjama
radi suzbijanja prenošenja
zoonoza
Provođenje proljetnje i jesenje
sistematske deratizacije
Sprečavanje širenja,
suzbijanje i iskorjenjavanje
bolesti;
Sprovođenje vanrednih
veterinarsko zdravstvenih
mjera- eutanazija i
neškodljivo uklanjanje
životinja
Preduzimanje sanitarno-
higijenskih i sanitarno-
tehničkih mjera, asanacija
terena (uklanjanje i
zakopavanje uginulih životinja
u cilju sprečavanja širenja
zaraznih bolesti)
Angažovanje svih
raspoloživih snaga i sredstava
na zaštiti i spasavanju (civilna
zaštita, veterinarske službe,
dom zdravlja, zdravstveno
sanitarna i veterinarska
inspekcija)
Prihvatni centri za
životinje
Oprema za ličnu zaštitu
pripadnika voda za
asanaciju terena
Nedostatak finansijskih
sredstava za
dijagnostiku zaraznih
bolesti
Nedovoljna
informisanost i
obučenost vlasnika
životinja o opasnostima
koje nosi pojava
zaraznih bolesti kod
životinja
Zaštitu i spasavanje životinja i namirnica životinjskog porijekla moguće je sprovesti prije svega kroz
preventivnu zaštitu životinja, redovno vakcinisanje i druge veterinarske mjere. Vakcinisanje je
obavezno protiv: bjesnila, svinjske kuge, bolesti kvrgave kože, antraksa. Postojeći stočni fond je
obuhvaćen zdravstvenom zaštitom veterinarske službe koja putem veterinarske stanice u Modranu i
veterinarskih ambulanti u Ugljeviku i Donjem Zabrđu funkcioniše na području opštine Ugljevik.
Veterinarski kapaciteti su na zadovoljavajućem nivou, a njihov pregled prikazan je tabelarno.
RB Subjekti zaštite
i spasavanja životinja i
namirnica životinjskog porekla
Kapaciteti od značaja
Ljudski kap.
/br zaposlenih
MTS
Vrsta Broj
1.
Doo Mile-Vet- Ugljevik 6
Terensko vozilo 1
Komplet za vještačku
digestiju 1
Vakutajner 1
Trihineloskop 1
Kontejner za vještačku
oplodnju 1
2.
A.D. Veterinarska stanica Ugljevik 6
Putničko vozilo 3
Teretno 1
Trihineloskop 3
78
Komplet za vještačku
digestiju 1`
3.
„Medikus vet“ d.o.o. Zabrđe
9
Putničko vozilo 4
Laka teretna
vozila-kedi 2
Trihineloskop 1
Stereo mikroskop 1
Svjetlosni mikroskop 1
Na području opštine Ugljevik formirano je veterinarsko odjeljenje koje se neposredno uključuje u
obavljanje poslova i zadataka zaštite i spasavanja. Ovo odjeljenje broji 19 pripadnika, pripadnici su
starije starosne dobi te je u budućem periodu neophodno raspoređivanje novih lica, obzirom da su
shodno odredbama Zakona o zaštiti i spasavanju u vanrednim situacijama u izvršenju zadataka zaštite
i spasavanja dužni da učestvuju radno sposobni građani od 18 do 60 godina starosti.
U slučaju pojave zaraznih bolesti koje se prenose na ljude te bolesti koje imaju brz tok širenja i koje
bi mogle prouzrokovati veću materijalnu štetu, neophodno je izvršiti neškodljivo uklanjanje
zaraženih životinja te njihovo zakopavanje u stočne jame, uz obavezno prisustvo doktora veterine i
veterinarskog inspektora na način i po postupku propisanom zakonom i drugim podzakonskim
aktima.
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti
Nedostajući kapaciteti Preventivno djelovanje Interventno
djelovanje
Biljne
zarazne
bolesti i
rizik od
prirodnih
nepogoda
Primjena odgovarajućih
agrotehničkih mjera
Zaštita bilja u odgovarajuće
vrijeme, tačno predviđenim
hemijskim zaštitnim sredstvima
uz poštovanje uputstava stručnih
lica
Instalirane i puštene u rad tri
protivgradne stanice
Navodnjavanje poljoprivrednih
površina
Formiranje komisije i
procjena štete
Dejstvo sa
protivgradnih stanica
radi razbijanja
gradonosnih oblaka
Savjetovanje i obuka
poljoprivrednih proizvođača
Nedostatak protivgradnih mreža
Nedostatak tehničkih sredstava i
opreme za navodnjavanje
Neuređenost u dovoljnoj mjeri
prirodnih i vještačkih vodotoka
koji izazivaju plavljenje
poljoprivrednih površina
Zaštita bilja i biljnih proizvoda na području opštine Ugljevik sprovodi se neposredno od strane
vlasnika poljoprivrednih površina ( građana koji se bave poljoprivrednom
proizvodnjom). Zaštitom bilja od bolesti i štetočina na području opštine Ugljevik rukovodi
Odjeljenje za poljoprivredu, ukoliko se ne sumnja na upotrebu hemijskih i bioloških sredstava, dok
se u suprotnom u rukovođenje akcijom uključuje Opštinski štab za vanredne situacije. U slučaju
pojave većeg broja biljnih bolesti i štetočina na bilju i biljnim proizvodima, putem stručnih ekipa
koje se obrazuju na terenu, vršt će se identifikacija ovih štetočina i bolesti, dok se u slučaju većih
79
opasnosti i štete po bilje i biljne proizvode u uslovima prirodnih i drugih nesreća kada treba
angažovati veće snage i sredstva za zaštitu i spasavanje, u svim MZ od pripadnika jedinica CZ opšte
namjene obrazuju grupe za praćenje i obavještavanje o stanju na biljnim kulturama. Opštinski štab
za vanredne situacije će neprekidno sarađivati sa Odjeljenjem za poljoprivredu, obrazovanim
stručnim ekipama na terenu te ostvarivati uvid u stanje sprovođenja zaštite, predlagati potrebne
mjere i po potrebi donositi odluke o angažovanju snaga i sredstava iz drugih MZ u najugroženijim
područjima koja nisu u stanju sopstvenim snagama izvršiti postavljene zadatke. Sve aktivnosti koje
će se sprovoditi na terenu kontrolisaće stručna lica koja će odrediti Odjeljenje za poljoprivredu,
posebno kod upotrebe raznih hemijskih sredstava i preparata kojima će se eventualno tretirati biljni
zasadi.
Vrste
opasnost
i
Raspoloživi kapaciteti
Nedostajući kapaciteti Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Požari
- formirana i organizovana služba CZ u
čijem se sastavu nalazi Profesionalna
vatrogasna jedinica,
- izvršena popuna PVJ Ugljevik sa
osnovnim MTS i opremom (vatrogasno
vozilo, terensko vozilo, motorne pumpe
za crpljenje vode, naprtnjače, brentače i
dr oprema)
- vođenje i redovno ažuriranje
evidencija o MTS koja se mogu staviti u
funkciju civilne zaštite
-redovno provođenje obuke pripadnika
profesionalne vatrogasne jedinice prema
planu i programu obuke,
-formirana jedinica CZ specijalizovane
namjene za zaštitu od požara,
-usvojen Plan zaštite od požara na
područiju opštine Ugljevik,
-urađen Plana aktivnosti u pripremi i
sprovođenju mjera zaštite i spasavanja
od šumskih i drugih požara na
otvorenom prostoru
-urađena hidrantska mreža u naselju
Ugljevik,
-urađena hidrantska mreža u većini
ruralnih naselja,
-organizovano osmatranje i
obavještavanje o pojavi požara od
strane građana i pripadnika jedinica CZ
-mogućnost propagandnog djelovanja i
upozoravanja stanovništva na zabranu
paljenja vatre na nedozvoljenim
mjestma, putem lokalne radio stanice,
plakata i predavanja
-povoljna putna infrastruktura,
Djelovanje profesionalne
vatrogasne jedinice sa
postojećim ljudskim i
materijalno tehničkim
kapacitetima
(lokalizovanje i gašenje
požara)
-kada redovne snage ne
mogu dati odgovor
nastaloj situaciji,
angažovanje Preduzetne
vatrogasne jedinice
„RiTE“ Ugljevik,
pripadnika voda CZ
specijalizovane namjene
za zaštitu od požara
-djelovanje radnika ŠG
„Majevica“ Lopare,
obučenih za gašenje
šumskih požara
- na gašenju požara
angažovati pripadnike
vodova CZ u Mjesnim
zajednicama u kojima su
isti formirani (angažovanje
radi obavljanja pomoćnih
radnji i zadataka)
-angažovanje građana,
požarom ugrožnih
naseljenih mjesta, na
izvršenju zadataka
sprečavanja ove nesreće
(ispomoć profesionalnoj
vatrogasnoj jedinici)
-Upućivanje zahtjeva za
Nije provedena obuka
pripadnika voda CZ
specijalizovane
namjene za zaštitu i
spasavanje od požara,
vod nije opremljen
odgovatajućom
opremom za djelovanje
u slučaju nastanka
požara
-nedostaje oprema za
Profesionalnu
vatrogasnu jedinicu:
izolacioni aparat, dron
kao srestvo izviđanja
koje se može koristiti i
u slučaju drugih
elementarnih nepogoda
i nesreća
Nepovoljna lokacija
objekta vatrogasne
jedinice-Vatrogasni
dom se nalazi na
lokaciji Bogutovo Selo-
Perići sa lošim
pristupnim putem
velikog nagiba
80
-organizovana preduzetna vatrogasna
jedinice „RiTE“ Ugljevik
-dobra saradnja sa susjednim opštinama
i njihovim vatrogasnim jedinicama
(traženje, prihvatanje i pružanje
pomoći)
pružanje pomoći
susjednim opštinama,
Vladi RS, Republičkoj
upravi CZ, MUP-u RS,
Oružanim snagama BIH, u
slučaju da raspoložive
snage i sredstva nisu u
mogućnosti odgovoriti
nastaloj situaciji
Temelj sistema zaštite od požara na teritoriji opštine Ugljevik predstavlja profesionalna teritorijalna
vatrogasna jedinica, koja raspolaže ljudstvom, tehničkim sredstvima, opremom i iskustvom za
gašenje požara. Teritorijalna vatrogasna jedinica se aktivira u svim slučajevima pojave požara na
cijeloj teritoriji opštine, kao i drugim slučajevima vanrednih situacija. Vatrogasna jedinica raspolaže
sa 17 operativaca (profesionalnih vatrogasaca), koji su stručno obučeni i osposobljeni za gašenje svih
vrsta požara i to :
1. Komandir smjene- broj izvršilaca 4
2. Profesionalni vatrogasac- broj izvršilaca 6
3. Vozač - vatrogasac - broj izvršilaca 5
4. Dispečer - broj izvršilaca 2
Svi operativci su opremljeni ličnom zaštitnom opremom. U upotrebi su 33 naprtnjače, 3 brentače i 2
vatrogasna odijela za ulazak u vatru, ljestve kukače 2 komada i ljestve rastegače jedan komad, jedna
vatrogasna cisterna - specijalno vozilo auto cisterna sa rezervoarima zapremine 5000 l vode
„Kamaz“, vatrogasno komandno vozilo sa rezervoarom zapremine 200 l vode „LADA NIVA“.
Navedena vozila su opremljena sa odgovarajućom vatrogasnom opremom (crijeva, mlaznice,
izolacioni aparati i dr.). U cilju osposobljavanja i usavršavanja vatrogasaca za brzo i efikasno
djelovanje u izvršavanju zadataka, pripadnici operativnog dijela vatrogasne jedinice, uz koordinaciju
i aktivno učešće komandnog kadra redovno sprovode vježbe i obuku po unaprijed utvrđenom
godišnjem Planu obuke, odobrenom od strane MUP-a Republike Srpske.
U slučaju potrebe, kada Teritorijalna vatrogasna jedinica Ugljevik zbag nedovoljnih ljudskih i
materijalno tehničkih kapaciteta nije u mogućnosti da adekvatno odgovori nastaloj situaciji,
angažovala bi se Preduzetna vatrogasna jedinica „RiTE“ Ugljevik, a pregled popunjenosti i
opremljenosti ove jedinice prikazan je u tabeli koja slijedi. Kako Šumsko gazdinstvo „Majevica“
Lopare, na području opštine Ugljevik gazduje državnim šumama i šumskim zemljištem na površini
od 520ha, osmatranje i obavještavanje o požaru vrše rejonski lugari sa osmatračkih mjesta za svaki
lugarski rejon. Radnici ŠG „Majevica“ Lopare prošli su obuku i stručno osposobljavanje za
učestvovanje u akcijama gašenja i lokalizovanja požara.
81
rb Naziv jedinice
Vatrogasna vozila O P R E M A
Bro
j pri
pad
nik
a
Navalno Kombinovano Ljestve Ostala
Nap
rtn
jače
Bre
nta
če
Od
ijela
za
ula
zak
u v
atru
1. Profesionalna
vatrogasna jedinica-Ugljevik
1
2 kom -kukače,
1-terensko vozilo sa
rezervoarom za vodu
kapaciteta 200l
33 3 2 17
1 kom -rastegače
2. Šumsko gazdinstvo „Majevica“ Lopare
1-terensko vozilo
20 15 11
3. Preduzetna
vatrogasna jedinica RiTE Ugljevik
1 2 4 kom-trodijelne
1-kombi vozilo za prevoz
ljudstva i opreme
4 8 28
Ukupno 57 18 10 56
Sa aspekta zaštite od požara neophodno je osigurati dodatna materijalno-tehnička sredstva i opremu
za lokalizaciju i gašenje eventualnih požara, te prioritetno izvršiti nabavku opreme za spasavanje
prilikom saobraćajnih nezgoda (hidraulični razvalni alat). Formiran je i popunjen vod specijalizovane
namjene za zaštitu od požara, sa kojim nije izvršena obuka te ne raspolaže opremom za gašenje
požara. Vod je neophodno minimalno opremiti za mogućnost djelovanja na gašenju požara otvorenog
prostora (metlice, kramp, lopata, grablje) te planirati sprovođenje obuke od strane ovlaštene ustanove
i istu realizovati.
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti
Nedostajući kapaciteti Preventivno djelovanje Interventno
djelovanje
Saobraćajne
nezgode
Pojačane kontrole primjene
saobraćajnih propisa
Provođenje akcije „odnos vozač
pješak“ sa akcentom na
postupanje vozača i pješaka kao
učesnika u saobraćaju;
Realizacija projekta zaštitimo
djecu u saobraćaju;
Pojačane aktivnosti pripadnika PS
Ugljevik na lokacijama u blizini
škola
Održavanje kolovoza i putnog
pojasa
Angažovanje
pripadnika
Ministarstva
unutrašnjih poslova,
Službe hitne pomoći,
Vatrogasne jedinice na
pružanju pomoći i
otklanjanju posledica
saobraćajnih nezgoda
Idejno rješenja u rešavanju pitanja
podizanja bezbjednosti pješaka na
viši nivo, prilikom njihovog prelaska
preko magistralnog puta na lokaciji
Ugljevik (Sjever i Prigradsko naselje)
Hidraulični razvalni alat-
(hidraulične makaze, razapirač,
hidraulični klip), za potrebe
spašavanja ljudskih života u slučaju
saobraćajne nezgode
Projekat saobraćajne signalizacije
82
Vrste
opasnosti
Raspoloživi kapaciteti Nedostajući kapaciteti
Preventivno djelovanje Interventno djelovanje
Nesreće
izazvane
aktiviranjem
NUS-a,
MES-a i
mina
Obavještavanje građana,
mjesnih zajednica, poslovnih
subjekata, ustanova i institucija
o opasnostima od mina, mes-a i
nus-a i o lokacijama na kojima
se ista nalaze
Ostvarivanje saradnje sa BH
MAK-om-regionalna
kancelarija BH MAK Pale i
Republičkom upravom CZ u
vezi sa izviđanjem,
deminiranjem i obilježavanjem
svih neočišćenih minskih polja
registrovanih na području
opštine Ugljevik
Upozoravanje školske
populacije na opasnost od NUS-
a i mina
Saradnja i pružanje podrške
timovima CZ i ovlaštenim
preduzećima za deminiranje,
prilikom obavljanja tehničkog
izviđanja i čišćenja lokacija na
kojima su prisutne mine i nus
Učestvovanje u obilježavanju
mjesta otkrivenog nusa, mes-a i
mina zajedno sa pripadnicima
MUP-a RS, PS Ugljevik
Upućivanje zahtjeva RUCZ RS
odjeljenje Doboj za uklanjanje
nusa i mina
Nedovoljan broj timova
RUCZ koji su
specijalizovani za
uklanjanje mina i nusa
što izaziva kašnjenje u
izvršavanju ovog
zadatka
Nedovoljna obučenost
građana, naročito djece
školskog uzrasta o
opasnostima i
postupanju u slučaju
pronalaska i otkrivanja
mina i nusa na terenu
Izostanak saradnje sa
mjesnim zajednicama i
građanima u vezi sa
prijavom prisustva
mina, nusa i mes-a
Pregled kapaciteta za asanaciju terena
Asanacija terena je mjera zaštite i spasavanja, koja se sastoji od preduzimanja sanitarno-higijenskih i
sanitarno-tehničkih mjera na terenu, u naseljima i objektima u cilju sprečavanja širenja zaraze,
epidemije i drugih štetnih posljedica po stanovništvo i materijalna dobra. Asanacija obuhvata i
uklanjanje, identifikaciju i sahranjivanje nastradalih građana, uklanjanje i zakopavanje leševa
uginulih domaćih i divljih životinja, dezinfekciju i deratizaciju objekata i terena i uklanjanje otpadnih
i štetnih materija koje ugrožavaju zdravlje i život stanovništva i okoline.
Dakle, asanacija terena podrazumijeva aktivnosti i mjere za ublažavanje i otklanjanje nastalih
posljedica uključivanjem različitih subjekata i to privrednih društva, zdravstvenih i veterinarskih
ustanova i organizacija, komunalnog preduzeća, vatrogasne službe, Odsjeka za civilnu zaštitu i TVJ.
Na raščišćavanju terena uključiće se privredna društva i ostale ustanove i institucije koja raspolažu
mehanizacijom, ljudstvom i opremom a čiji je pregled dat u prethodnim tabelama.
Pregled ostalih subjekata zaštite i spasavanja koji raspolažu materijalno-tehničkim sredstvima,
ljudskim kapacitetima i opremom a čiji pregled nije prikazan kroz obrađivanje kapaciteta po
pojedinim vrstama rizika, dat je u tabeli koja slijedi:
83
R/b Snage i subjekti od značaja
za provođenje mjera i aktivnosti pri
asanaciji terena
Ljudski
kapaciteti ./broj
zaposlenih
Oprema i materijalna sredstva
Vrsta Br
1. A.D „Kompred“ Ugljevik (Vodovod i kanalizacija)
33
Terensko vozilo Lada Niva 1
Agregat snage 3 KW 1 Pumpe za vodu 2 Rovokopač 1
2. Profesionalna teritorijalna
vatrogasna jedinica
21 Agregati 2
Pumpe za vodu 6
3.
Preduzetna vatrogasna jedinica
RiTE Ugljevik
28
Agregat snage 2,8 KW
1
Pumpe muljne 2
Pumpe za vodu 1
3. JZU Dom zdravlja Ugljevik 91 Sanitetsko vozilo 3
Kombi vozilo za prevoz lica 1
Putničko motorno vozilo 1
U provođenje mjera asanacije terena uključiće se svi raspoloživi kapaciteti, dio opreme i MTS dat je
u tabeli dok je ostala oprema i raspoloživi MTS prikazan kroz prethodna poglavlja, a u prvom redu
uključuju se privredna društva koja raspolažu mehanizacijom, ljudstvom i opremom.
Nakon provedenog mehaničkog raščišćavanja terena i objekata potrebno je vršiti pranje svih javno-
komunalnih površina a u saradnji sa Hes službom Doma zdravlja Ugljevik i zdravstveno sanitarnim
inspektorom opštine Ugljevik, nakon čišćenja i pranja izvršiti dezinfekciju, te provesti postupak
dezinsekciju i deratizaciju. HES služba Doma zdravlja raspolaže sa 2 ručne prskalice, 2 kante za
rastvaranje dezinfekcionog sredstva, 4 zaštitne maske, 2 zaštitna odijela, 2 kabanice.
Pregled kapaciteta za zbrinjavanje i smještaj evakuisanih lica
Evakuacija je mjera zaštite i spasavanja koja predstavlja plansko, organizovano i privremeno
premještanje stanovništva i materijalnih dobara sa područja za koja se procjenjuje da mogu biti
zahvaćena elementarnom nepogodom i drugom nesrećom, odnosno sa područja zahvaćenim
elementarnom nepogodom i drugom nesrećom na neugrožena ili manje ugrožena područja iste,
susjedne ili druge opštine, odnosno grada pod uslovom da drugim mjerama zaštite i spasavanja nije
moguće zaštititi ljude i materijalna dobra. Evakuaciju naređuje Načelnik opštine a pripreme i
sprovođenje evakuacije vrši Štab za vanredne situacije. Radi zbrinjavanja ugroženog i nastradalog
stanovništva preduzimaju se hitne aktivnosti i mjere za smještaj, ishranu i obezbjeđuju drugi potrebni
uslovi za život ugroženih lica. Štab za vanredne situacije neposredn rukovodi postupkom
zbrinjavanja dok se ne stvore uslovi u kojima dalju brigu preuzima Odsjek za civilnu zaštitu i TVJ.
Pored organa i struktura civile zaštite na evakuaciji i zbrinjavanju ugroženog i nastradalog
stanovništva angažuju se nadležna odjeljenja Opštinske uprave Ugljevik kao i institucije, službe,
ustanove, privredna društva i druga pravna lica iz oblasti zdravstva, socijalne zaštite, ugostiteljstva,
snabdijevanja hranom i drugim životnim namirnicama, veterinarstva, komunalnih usluga i Crveni
krst.
Od Opštinske uprave Ugljevik angažuju se Odjeljenje za društvene djelatnosti, Odjeljenje za privredu
i Odjeljenje za prostorno uređenje i stambeno-komunalne poslove koja u okviru svojih nadležnosti
preko sledećih ustanova i privrednih društava obezbjeđuju zbrinjavanje nastradalog i ugroženog
stanovništva:
84
- Dom zdravlja Ugljevik koji organizuje i provodi zdravstvenu zaštitu kao i higijensko
epidemiološku zaštitu,
- Centar za socijalni rad Ugljevik koji organizuje socijalnu zaštitu najugroženijeg dijela
stanovništva odnosno nezbrinute djece, djece sa posebnim potrebama, trudnica, invalida, starih i
iznemoglih lica,
- Opštinska organizacija Crvenog krsta Ugljevik koja se najneposrednije angažuje u
organizovanju i pružanju pomoći u smještaju, ishrani, pružanju pomoći u ogrevu, odjeći, obući, hrani,
sredstvima za ličnu higijenu, ćebadima i dr., prikupljenim po principu solidarnosti prma kome svi
građani učestvuju u pružanju pomoći u skladu sa svojim mogućnostima.
Veći broj stanovnika evakuisat će se vlastitim prevoznim sredstvima (putnička vozila, teretna vozila,
traktori sa prikolicom) koja posjeduju građani u mjesnim zajednicama iz kojih se vrši evakuacija, a
za stanovništvo koje ne posjeduje vlastita prevozna sredstva prevoz je moguće organizovati
angažovanjem privatnog društva doo „Gajić Prom“ koji vrši prevoz u vanlinijskom saobraćaju te
raspolaže sa pet prevoznih sredstava (autobusi i kombi vozila), kao i druga privredna društva koja u
obavljanju djelatnosti koriste kamione ili kombi vozila a spiskove istih neophodno je sačiniti od
strane Odsjeka za civilnu zaštitu i TVJ.
U rješavanju smještaja ugroženih koristiće se školski objekti, domovi kulture, sportske sale,
čitaonice, i smještaj kod građana (rodbine) u njihovim domaćinstvima i objektima.
Obzirom da se u slučaju poplava većih razmjera evakuacija lica planira u rubne dijelove opštine, u
pregledu kapaciteta za smještaj ugroženog stanovništva nisu dati objekti sa područja gradskog dijela
opštine (Ugljevik-Centar, Ugljevik-Prigradsko i Novo naselje-Sjever), kao i drugi objekti koji su
locirani u zonama koje mogu biti zahvaćene poplavom.
Pregled kapaciteta za privremeni smještaj lica dat je u tabeli:
Rb N A Z I V O B J E K T A ZA PRIVREMENI SMJEŠTAJ Površina
m²
Kapacitet
/procjena
Objekti osnovnih škola
1 Objekat Centralne OŠ Donje Zabrđe, sa sportskom salom 1062 200
2 Objekat područnog odjeljenja OŠ Korenita 220 40
4 Objekat područnog odjeljenja OŠ Gornje Zabrđe 217 40
5 Objekat područnog odjeljenja OŠ Tutnjevac 254 50
6 Objekat Centralne OŠ Donja Trnova, sa sportskom salom 895 180
7 Objekat područnog odjeljenja OŠ Glinje 210 40
8 Objekat područnog odjeljenja OŠ Janjari/Atmačići 390 70
9 Objekat područnog odjeljenja OŠ Gornja Trnova - 30
10 Objekat područnog odjeljenja OŠ Mezgraja Gaj i prostorije MZ 266 50
11 Objekat područnog odjeljenja OŠ Mezgraja Kose i prostorije MZ 266 50
12 Objekat u Srednjoj Trnovi 250 50
Ostali objekti
13 Dom kulture Janjari 136 30
14 Dom kulture Posavci 144 30
15 Dom kulture Gornja Trnova 120 25
16 Dom kulture Atmačići 277 50
U situacijama kada bi područje opštine bilo zahvaćeno nekom drugom elementarnim nepogodama
ili nesrećom za smještaj evakuisanih lica, mogu se koristiti kapaciteti pravnih i fizičkih lica koji
pružaju usluge smještaja i to Hotel „Komsar“ koji raspolaže sa 31 smještajnom jedinucom sa
85
ukupno 92 ležaja, doo „SAS“ Priboj RJ Ugljevik koji raspolže sa osam smještajnih jedinica, sa
ukupno 20 ležaja, UR „Eureka“ koji raspolaže sa pet smještajnih jedinica sa 12 ležaja, te UR
„Domana“ koji raspolaže sa 4 smještajne jedinice sa 12 ležaja. Ukupni smještajni kapaciteti su 48
smještajnih jedinica sa 136 ležaja. Pored ovih kapaciteta za privremeni smještaj lica mogu se
koristiti školski objekti u Ugljevičkoj Obriježi, Ugljeviku-zgrada srednje i osnovne škole, te
fiskulturna sala, školski objekat u Maleševcima, kao i čitaonice u Ugljevičkoj Obriježi i Ravnom
Polju, kao i objekat Doma kulture u Ugljeviku.
Ishrana evakuisanog stanovništva u rejonima prihvata organizovaće se putem ugostiteljskih objekata
u privatnom sektoru a naročito onih koji pružaju ketering usluge. Takođe, hranu za evakuisano
stanovništvo pripremiće i domaćinstva u kojima su evakuisani građani smješteni.
5. PRIJEDLOG ZA NIVO MJERA I AKTIVNOSTI
Analizirajući rizike koji predstavljaju prijetnju po stanovništvo, materijalna dobra i životnu sredinu,
te kapacitete za preventivno i interventno djelovanje i utvrđujući nedostajuće kapacitete,
ustanovljeno je da sistem zaštite i spasavanja može odgovoriti na opasnost u ograničenom obimu, te
da je neophodno preduzimanje niza mjera i aktivnosti od strane svih subjekata sistema a sve u cilju
njegovog podizanja na viši nivo. Kao problem prepoznato je i nedovoljno izdvajanje finansijskih
sredstava kako sa nivoa Republike Srpske kada je u pitanju provođenje sistemskih mjera i aktivnosti
tako i sa nivoa Opštine radi poboljšanja opremljenosti i obučenosti struktura civilne zaštite.
Mjere zaštite i spasavanja stanovništva, materijalnih dobara i životne sredine moraju biti dobro
organizovane a pripreme izvršene tako da omogućavaju efikasno angažovvanje svih raspoloživih
kapaciteta na području opštine i njihovo stavljanje u funkciju zaštite i spasavanja. U cilju
preventivnog djelovanja ustanovljene su najprije mjere i aktivnosti koje je neophodno preduzeti od
strane organa jedinice lokalne samouprave, dakle SO-e Ugljevik i Načelnika opštine, kao i
organizacione jedinice - Odsjeka za civilnu zaštitu i teritorijalnu vatrogasnu jedinicu, ali i mjere i
aktivnosti koje je neophodno provoditi od strane različitih subjekata zaštite i spasavanja, na svim
nivoima, i to u odnosu na svaki reprezentativni rizik.
a) Prijedlog za nivo mjera i aktivnosti Skupštine opštine i Načelnika opštine
U cilju unapređenja sistema zaštite i spasavanja na području opštine Ugljevik potrebno je
preduzeti sljedeće mjere i aktivnosti:
- Donijeti Procjenu ugroženosti opštine Ugljevik od elementarne nepogode i druge nesreće;
- Donijeti Program za smanjenje rizika od elementarne nepogode i druge nesreće;
- Razmatranje stanja u oblasti zaštite i spasavanja i davanje prijedloga za unapređenje na
godišnjem nivou;
- Donijeti Plan zaštite i spasavanja od elementarne nepogode i druge nesreće;
- Donijeti Odluku po prijedlogu za nivo mjera i aktivnosti;
- Donijeti Odluku o imenovanju povjerenika civilne zaštite;
- U skladu sa Planom obuke i osposobljavanja za zaštitu i spasavanje u Republici donijeti
godišnji Plan obuke i osposobljavanja opštinskog štaba za vanredne situacije, jedinica CZ,
i povjerenika civilne zaštite;
- Zaključiti ugovore sa subjektima od značaja za zaštitu i spasavanje na području opštine
Ugljevik za potrebe angažovanja u vanrednim situacijama u slučaju elementarnih
nepogoda i drugih nesreća;
- Zaključiti sporazum o zajedničkoj saradnji u oblasti zaštite i spasavanja sa opštinom
Lopare i gradom Bijeljina;
- Provođenje člana 153. stav 2., Zakona o zaštiti i spasavanju u vanrednim situacijama koji
se odnosi na finansiranje sistema zaštite i spasavanja;
86
- Obezbijediti alternativni sistem veza, sa potrebnom opremom za rad u vanrednim
situacijama te izvršiti nabavku terenskog vozila za potrebe civilne zaštite .
b) Prijedlog za nivo mjera i aktivnosti Odsijeka za civilnu zaštitu i teritorijalnu vatrogasnu
jedinicu
- Izraditi planska dokumenta u skladu sa Zakonom o zaštiti i spasavanju u vanrednim
situacijama i Uredbom Vlade Republike Srpske polazeći od procjene ugroženosti opštine,
stečenih iskustava i potreba;
- Izvršiti detaljnu analizu starosne strukture pripadnika jedinica CZ, popuna ljudstvom i
ažuriranje jediničnih kartona;
- Redovno ažurirati evidencije materijalno-tehničkih sredstava građana, preduzetnika,
privrednih društava i drugih pravnih lica i službi koja se mogu staviti u funkciju civilne
zaštite;
- Organizovati i realizovati obuku snaga zaštite i spasavanja, u prvom redu opštinskog štaba
za vanredne situacije, jedinica i povjerenika civilne zaštite, te poboljšati opremljenost
istih;
- Kontinuirano vršiti edukaciju ciljnih grupa, a naročito učenika u srednjoj i osnovnim
školama i stanovništva u ugroženim područjima, u oblasti zaštite od elementarnih
nepogoda i drugih nesreća;
- Izvršiti uspostavljanje jedinstvenih baza podataka o svim elementarnim nepogodama i
drugim nesrećama;
- Planirati i realizovati izradu projekta radijskih komunikacija te izvršiti nabavku opreme i
obezbjediti odobrenje korištenja frekvencije za uspostavljanje operativno komunikativnog
centara 121, te uvezivanje u republičku KT radio mrežu radi uspostavljanja sigurnijeg
prenosa govora i podataka u uslovima stanja elementarne nepogode ili druge nesreće
5.1. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje rizika od poplava
U cilju kvalitetne zaštite od poplava, prioritetno treba preduzeti sljedeće mjere:
- Realizovati projekat regulacije korita rijeke Janje, te preduzeti aktivnosti na regulaciji i
uređenju ostalih većih riječnih korita radi povećanja propusne moći i prihvatanja većih
količina vode;
- Izvršiti uređivanje prirodnih vodotoka (potoka) i odvodnih kanala i izgrađivanje propusta
gdje su isti malog poprečnog presjeka, a sve u cilju povećanja proticajnog profila te
smanjenja rizika od plavljenja, te redovno vršiti održavanje sistema odvodnje oborinskih
voda;
- Očistiti vodotoke od šiblja i otpada radi obezbjeđenja normalnog protoka vode kako ne bi
došlo do stvaranja vještačkih akumulacija;
- Zabraniti izgradnju objekata u plavnim zonama i nebranjenim područjima;
- U cilju jačanja ljudskih i materijalno tehničkih kapaciteta za zaštitu i spasavanje od
poplava neophodno je provođenje obuke pripadnika jedinice civilne zaštite
specijalizovane namjene – Vod za zaštitu i spasavanje na vodi i pod vodom.
Obezbjeđivanje nasipnog materijala a naročito pijesak, vreće za pijesak i prateći alat
(lopate, ašovi) kao i druge opreme značajne u odbrani od poplava, ribarske čizme, obične
87
gumene čizme, kišne kabanice, gumeni čamac na motorni pogon te obučiti lice za
upravljanje istim, nabavka pumpi za vodu i isušivača prostorija.
5.2. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje uticaja klimatsko meteoroloških pojava
- Putem Republičke uprave civilne zaštite ostvariti saradnju sa Hidrometeorološkim
zavodom Republike Srpske, u vezi sa praćenjem vremenskih prilika, a sve radi
blagovremenog upućivanja upozorenja stanovništvu o predstojećim meteorološkim
pojavama;
- Operativne planove aktivnosti usklađivati sa planovima aktivnosti donešenim na nivou
Republike, te vršiti nadogradnju i ažuriranje i permanentno praćenje preduzimanja
definisanih mjera;
- Preduzeti aktivnosti na uspostavljanju sistema za navodnjavanje;
- Unaprijediti sistem i način izdavanja ranog upozorenja te imenovati povjerenike civilne
zaštite u svim naseljenim mjestima, kao i u privrednim društvima i drugim pravnim licima
u kojima nije formiran štab za vanredne situacije a koji imaju Zakonsku obavezu
formiranja istog;
- Postojeće jedinice CZ opšte namjene i povjerenike zaštite i spasavanja edukovati i
osposobiti za djelovanje prilikom ispoljavanja vremenskih nepogoda u mjesnoj zajednici
gdje žive i to za: prenošenje upozorenja izdatih od strane nadležne službe o predstojećim
opasnostima; preduzimanju mjera preventivne zaštite po izdatom upozorenju, praćenju
stanja i izvješatavanju o stanju na području mjesne zajednice i preduzimanju mjera zaštite
i spasavanja i sanacije;
- Uspostavljanje baze podataka o ugroženim kategorijama stanovništva;
- Radi uspostavljanja funkcionalnijeg sistema zaštite od grada ostvariti saradnju sa
opštinama Federacije BiH.
5.3. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje rizika od klizišta
- Izrada katastra klizišta u skladu sa Dugoročnim programom razvoja osnovnih geoloških
istraživanja za period 2013-2028, čiji je nosilac izrade Republički zavod za geološka
istraživanja. Formiranje katastra klizišta omogućit će da se objektivno i racionalno utvrde
prioriteti u rješavanju problema klizanja terena, kako u smislu sanacije klizišta i zaštite ugroženih
objekata, tako i u smislu preventivnog djelovanja. Prema ovom programu opština Ugljevik
svrstana je u drugu kategoriju prioriteta za izradu sa predviđenim rokom izvršenja od četiri
godine;
- Prilikom izdavanja građevinske dozvole zahtijevati vršenje ispitivanja tla;
- Zabrana gradnje na zemljištu podložnom klizištu;
- Uspostaviti efikasan sistem odvodnje u naseljenim mjestima tj. u dijelovima naseljenih mjesta u
kojima dolazi do pojave klizišta.
88
5.4. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje rizika od zemljotresa
- S obzirom na to da opština Ugljevik pripada seizmičkoj zoni 7º stepena za povratni period od
500 godina, za potrebe projektovanja i izgradnje građevinskih objekata od značaja, neophodno je
utvrditi projektne seizmičke parametre na osnovu detaljne seizmičke mikrorejonizacije (Pravilnik
o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima
„Službeni list SFRJ“ , br. 31/81, 49/82, 29/83,21/88 i 52/90“)
- Provoditi mjere predviđene Planom aktivnosti u pripremi i sprovođenju mjera zaštite i
spasavanja od zemljotresa donešenim za period 2016-2019 godina
5.5. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje rizika od pojave zaraznih bolesti-epidemija
a) U cilju unapređenja nivoa zaštite i sprečavanja pojave i širenja zaraznih bolesti kod ljudi
potrebno je realizovati sljedeće mjere i aktivnosti:
- Obezbjediti rezerve lijekova, dezinfekcionih sredstava, zaštitinih i drugih medicinskih
sredstava i opreme za obavljanje djelatnosti zdravstvene zaštite stanovništva i upotrebe
istih u slučaju izbijanja epidemije sa velikom brojem oboljelih lica;
- Edukovati zdravstvene radnike za rad u vanrednim situacijama, te planirati i provesti
obuku pripadnika jedinice specijalizovane namjene-Vod prve medicinske pomoći;
- Redovno provoditi edukaciju stanovništva o ličnoj i kolektivnoj higijeni;
- Vršiti redovnu mikrobiološku i hemijsku kontrolu ispravnosti vode za piće kao i kontrolu
higijenske ispravnosti prehrambenih artikala, na realizaciji ovih mjera i aktivnosti
angažovati stručna lica zdravstvenih ustanova, zdravstveno-sanitarnog inspektora i druge
nadležne organe.
b) U cilju unapređenje nivoa zdravstvene zaštite životinja te sprečavanja pojave i širenja zaraznih
bolesti kod životinja ali i pripreme veterinarskog sektora za odgovor na vanredne situacije
potrebno je preduzeti sledeće mjere i aktivnosti:
- Vršenje redovnih preventivnih mjera zaštite zdravlja životinja (vakcinisanje, redovni
pregledi objekata za uzgoj stoke i slično);
- Obezbijeđenje redovne kontrole ispravnosti namirnica animalnog porijekla,
kontrole na trihinelozu i druge uzročnike zaraznih bolesti;
- Obezbjeđenje adekvatnih uslova za uklanjanje i zakopavanje uginulih životinja i
animalnog otpada;
- Informisanje stanovništva o načinju širenja zaraznih bolesti i mjerama zaštite te edukacija
vlasnika farmi domaćih životinja za djelovanje u slučaju pojave zaraznih bolesti životinja
i djelovanje u vanrednim situacijama;
- Vršiti nadzor nad primjenom normativnih akta kojima je regulisana zabrana nomadske
ispaše stoke
v) U cilju zaštite, sprečavanja i suzbijanja biljnih bolesti potrebno je provoditi sljedeće mjere i
aktivnosti:
- Provoditi edukaciju poljoprivrednih proizvođača a u vezi provođenja mjera zaštite bilja;
89
- Obezbjeđenje monitoringa kvaliteta zemljišta i zdravstvenog stanja biljaka,
kroz redovnu kontrolu parametara koji su indikatori bolesti biljaka i
zagađenja zemljišta;
- Obezbjeđenje adekvatnog nadzora i kontrole hemijskih i drugih sredstava, koja se koriste
u zaštiti poljoprivrednih proizvoda i usjeva, te obezbjediti njihovu primjenu prema
uputstvima stručnih lica;
- Obezbjediti sprovođenje normativnih akata kojima je regulisano suzbijanja ambrozije –
korovske biljke koja je uzročnik emisije alergena koji značajno ugrožava zdravlje
stanovništva i zagađuje poljoprivredno zemljište;
- Kroz primjenu savremenih agrotehničkih mjera i mjera zaštite biljaka raditi na
predupređenju pojave bolesti biljaka i pojave biljnih štetočina, te na realizaciji ovih mjera
angažovati stručna lica iz oblasti poljoprivrede kao što su inženjeri, poljoprivredni
tehničari, poljoprivredni inspektor i službenici Odjeljenja za poljoprivredu Opštinske
uprave Ugljevik.
5.6. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje rizika od požara
Da bi se prisutni problemi u oblasti zaštite od požara mogli riješiti neophodno je intenzivnije
provoditi mjere zaštite od požara kao i unaprijediti sistem interventnog djelovanja u oblasti
zaštite i spasavanja od požara, a prije svega:
- Obezbjediti provođenje mjera protivpožarne zaštite regulisanih zakonskim i
podzakonskim aktima kao i planovima iz oblasti zaštite od požara donesenih za nivo
opštine;
- Planirati, organizovati i provesti obuku pripadnika voda civilne zaštite specijalizovane
namjene za zaštitu i spasavanje od požara i zaposlenih u javnim ustanovama i
institucijama kao i privrednim društvima u skladu sa zakonskim obavezama;
- Planirati nabavku i izvršiti opremanje Teritorijalne vatrogasne jedinice sredstvima
prikupljenim u skladu sa odredbama člana 81. Zakona o zaštiti od požara, prioritetno
izvršiti nabavku hidrauličnog razvalnog alata, izolacionog aparata, drona kao srestvo
izviđanja koje se može koristiti i u slučaju drugih elementarnih nepogoda i nesreća, te
druge neophodne opreme i sredstava radi poboljšanja efikasnosti u gašenju požara, te
izvršiti opremanje jedinice specijalizovane namjene;
- Izgradnja i održavanje hidrantske mreže;
- U šumama i prilaznim putevima izvršiti postavljanje znakova zabrane paljenja vatre i
upozorenja na opasnost od požara, te pojačati kontrolu čišćenja privatnih šuma od suvog i
palog drveća;
- Organizovati osmatračke službe u toku ljetnjeg perioda;
- Sprovoditi kontinuirano promovisanje broja za hitne intervencije „123“
- Sprovoditi nadzor nad primjenom Odluke o mjerama zaštite od požara, a naročito
odredaba koje se odnose na obavezu vlasnika individualnih stambenih objekata koji se
griju na čvrsto gorivo da izvrše čišćenje dimnjaka od čađi i produkata sagorijevanja;
- Vršiti redovno održavanje niskonaponske mreže, zamjenu dotrajalih drvenih stubova te
redovno vršiti rasjeku i kontrolu iste u pogledu odlaganja drvne mase;
90
- Propagandno djelovati putem sredstava javnog informisanja i štampanih materijala na
podizanju svijesti građana i drugih subjekata zaštite i spasavanja i upozoravati na
mogućnost nastanka i širenja požara.
5.7. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje rizika od saobraćajnih nezgoda
- Izrada Glavnog projekta saobraćajne signalizacije i opreme puta;
- U cilju podizanja opšte bezbjednosti građana na viši nivo, izraditi i realizovati projekat
video nadzora, a istim preciznije definisati prioritetne lokacije pokrivenosti;
- Donijeti odluku o formiranju savjeta bezbjednosti;
- Za školsku populaciju organizovati predavanja iz oblasti bezbjednosti saobraćaja;
- U cilju smanjenja saobraćajnih nezgoda u kojima učestvuju pješaci, a koje za posljedicu
imaju i smrtne slučajeve, neophodno je uraditi idejno rješenje čijom će se realizacijom
bezbjednost pješaka pri prelasku magistralnog puta M18, u dijelu koji povezuje MZ
Ugljevik Sjever i MZ Ugljevik Prigradsko, podići na viši nivo;
- Intezivirati kontrole učesnika u saobraćaju od strane saobraćajne policije i preduzimanje
mjera isključivanja iz saobraćaja tehnički neispravnih vozila kao i preduzimanje
represivnih mjera protiv nesavjesnih vozača;
- Za potrebe spašavanja ljudskih života u slučaju saobraćajne nezgode izvršiti nabavku
hidrauličnog razvalnog alata (hidraulične makaze, razapirač, hidraulični klip), te provesti
obuku vatrogasaca i drugog spasilačkog osoblja u cilju efikasnijeg zbrinjavanja
ugroženih;
5.8. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje rizika od nesreća izazvanih aktiviranjem NUS-a, MES-a i mina
- I dalje provoditi programe edukacije učenika osnovnih i srednje škole, na upoznavanju na
opasnosti od mina, MES-a i NUS – a;
- Osigurati dodatne mjere na uspostavljanju bolje saradnje stanovništva, mjesnih zajednica i
nadležnih institucija po pitanjima prijavljivanja otkrivenih NUS-a, MES-a i mina;
- Na terenu vršiti obilježavanje otkrivenog NUS-a, MES-a i mina, angažovanjem
pripadnika policijske stanice Ugljevik i službenika Odsjeka za CZ i TVJ opštine Ugljevik;
- Obavještavati i upućivati zahtjeve Republičkoj upravi CZ, i Područnom odjeljenjeu
civilne zaštite Bijeljina, za uklanjanje i uništavanje pronađenih NUS-a, MES-a i mina, od
strane stručnih lica-deminerski timovi;
- Sarađivati i pružati pomoć nadležnim organima Centra za uklanjanje mina BiH i
ovlaštenim preduzećima za deminiranje angažovanim na zadacima izviđanja,
obilježavanja i čišćenja minskih polja na području opštine Ugljevik.
91
5.9. Prijedlog mjera i aktivnosti za smanjenje zagađenja vode, vazduha i zemljišta
Da bi se spriječile pojave ekstremno visokih koncentracija zagađenja potrebno je prije
svega:
- Od strane proizvodnih i energetskih kapaciteta neophodno je sprovoditi
odgovarajuće tehničko- tehnološke mjere i mjere tehnološke discipline;
- Ažurirati planska dokumenata iz oblasti zaštite životne sredine, u prvom redu Lokalni
ekološki akcioni plan, radi sveobuhvatnijeg sagledavanja stanja i prijedlogom mjera za
dalje postupanje, te uspostaviti efikasan sistem monitoringa planiranih aktivnosti;
- Na mjestu ispuštanja fekalne kanalizacije i drugih štetnih materija, iz gradskog dijela
Ugljevika, izgraditi postrojenje za tretman/prečišćavanje otpadnih voda u cilju
sprečavanja zagađenja vode i zemljišta te spriječiti izvođenje otpadnih voda iz
individualnih stambenih i drugih objekata u vodotoke na području opštine Ugljevik;
- Angažovanjem nadležnih inspekcija spriječiti zagađivanje prirodnih i vještačkih
vodotokova odlaganjem štetnih i opasnih materija kao i raznih predmeta;
- Preduzimati mjere na sprečavanju nesavjesnih građana i privrednih društava da odlažu
razne štetne i druge materije na nedozvoljenim lokacijama (šut, ambalaža, otpad koji
proizvode življenjem u domaćinstvu, te uginule životinje) i tako formiraju divlje deponije
pored puteva, u šumskom, obradivom i napuštenom poljoprivrednom zemljištu;
- Izvršiti mapiranje i izraditi katastar divljih deponija te izvršiti uklanjanje i saniranje istih;
- Pokrivenost odvozom komunalnog otpada proširiti na područje cijele opštine;
- Sagledati mogućnosti donošenja odluke i određivanje lokacije za odlaganje zemlje, šuta,
građevinskog i dr. materijala;
- Provoditi kontinuirani monitoring stanja životne sredine kroz praćenje prisustva
zagađujućih komponenti te blagovremeno utvrđivanje kritičnog nivoa zagađenosti na
osnovu čega se preduzimaju odgovarajuće mjere zaštite i spasavanja
stanovništva i mjere koje će u najkraćem mogućem vremenskom periodu dovesti
do smanjenja koncentracije zagađujućih komponenti;
6. DONOŠENjE ODLUKE PO PRIJEDLOGU ZA NIVO MJERA I AKTIVNOSTI
Kroz poglavlje „Prijedlog za nivo mjera i aktivnosti“ nastojalo se utvrditi šta je potrebno učiniti i
koje aktivnosti sprovesti kako bi snage i subjekti zaštite i spasavanja bile u stanju ovladati
postojećim ali i potencijalnim rizicima. Na osnovu ustanovljenog Prijedloga u skupštinsku
proceduru će se uputiti Odluka po prijedlogu na nivo mjera i aktivnosti a kojom će se definisati
minimum rizika kojim su postojeće spasilačke i hitne službe u stanju ovladati sa raspoloživim
preventivnim i interventnim kapacitetima, kao i vrsta i količina novih i/ili dodatnih resursa, mjera
i aktivnosti neophodnih za ovladavanje različitim vrstama identifikovanih i analiziranih rizika
različitog obima i intenziteta uz jasno definisane ciljeve, prioritete, odobrena sredstva i način
finansiranja troškova, rokove, odgovorna lica i kontrolne mehanizme. Dakle, Odlukom će se
definisati nosioci konkretnih zadataka koji će biti u obavezi da sprovode donešenu Odluku, te će
ista predstavljati osnov za izradu prijedloga nivoa preventivnih mjera i aktivnosti koje su sastavni
dio Plana preventivnog djelovanja ali i prijedloga nivoa pripravnosti u okviru Plana pripravnosti.
92
PRILOZI:
1. Šema organizacije Opštinskog štaba za vanredne situacije opštine Ugljevik;
2. Pregled jedinica civilne zaštite opšte i specijalnizovane namjene;
3. Odluka o određivanju privrednih društava i drugih pravnih lica na području opštine
Ugljevik koja su obavezna postupiti u skladu sa članom 23. Zakona o zaštiti i
spasavanju u vanrednim situacijama objavljena u Službenom biltenu opštine Ugljevik,
broj 11/13-II dio;
4. Pregled zakona, podzakonskih akata i drugih značajnih dokumenata
Sastavni dio Procjene ugroženosti činiće sledeći grafički prikazi:
5. Karta stanja-Topografska karta R 1:25000 (karta preuzeta iz Prostornog plana opštine
Ugljevik)
6. Karta-Zone prirodnih i stvorenih rizika i zone ugroženosti sa mjerama zaštite R
1:25000 (karta preuzeta iz Prostornog plana opštine Ugljevik)
7. Karta minske situacije opštine Ugljevik R 1:30 000
8. Katra puteva opštine Ugljevik R 1:50 000
93
ŠEMA ORGANIZACIJE OPŠTINSKOG ŠTABA ZA VANREDNE SITUACIJE
OPŠTINE UGLjEVIK
KOMАДАНТ ШТАБА
ЗАМЈЕНИК КОМАДАНТА ШТАБА
НАЧЕЛНИК ШТАБА
Члан штаба за административно
правне послове
Члан штаба за склањање и
евакуацију
Члан штаба за заштиту животиња и
намирница животињског поријекла
Члан штаба за финансијске послове Члан штаба за заштиту биља и
биљних производа
Члан штаба за осматрање,
обавјештавање и узбуњивање
Члан штаба за прву медицинску
помоћ
Члан штаба за заштиту од пожара
Члан штаба за збрињавање
угрожених и настрадалих
Члан штаба за РХБ заштиту и
противепидемиолошку заштиту
Члан штаба за питање ангажовања
МУП-а
Члан штаба за оперативно планске
послове
Члан штаба за заштиту од рушења и
експлозија
Члан штаба за заштиту од поплава и
других несрећа на води и под водом
Члан штаба за информисање-односе
са јавношћу
Члан штаба за заштиту животне
средине и асанацију терена
94
PREGLED JEDINICA CIVILNE ZAŠTITE OPŠTE I SPECIJALIZOVANE NAMJENE
NA PODRUČJU OPŠTINE UGLjEVIK
Rb
Jedin
ice
CZ
opšt
e nam
jene
Naziv jedinice Formacija Broj
pripadnika/
popunjeno
Opremljenost
1 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Ugljevik Centar
VOD 25
Jedin
ice
civil
ne
zašt
ite
opšt
e nam
jene
nis
u o
pre
mlj
ene
ličn
om
zaš
titn
om
opre
mom
kao
ni
dru
gim
MT
S.
(U s
luča
ju e
lem
enta
rnih
nep
ogoda
i dru
gih
nes
reća
ove
jedin
ice
CZ
se
pop
unja
vaj
u s
a M
TS
iz
popis
a koja
su
u v
lasn
ištv
u g
rađan
a, p
reduze
tnik
a, p
rivre
dnih
dru
štav
a, u
stan
ova
i in
stit
uca
ja)
2 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Ugljevik –Prigradsko
VOD 22
3 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Novo naselje –Sjever
VOD 21
4 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Donje Zabrđe
VOD 18
5 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Tutnjevac
VOD 16
6 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Donja Trnova
VOD 15
7 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Ugljevik Selo
VOD 7
8 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Bogutovo Selo
VOD 17
9 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Stari Ugljevik
VOD 10
10 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Korenita
VOD 21
11 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Gornje Zabrđe
VOD 12
12 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Maleševci
VOD 18
13 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Ravno Polje
VOD 9
14 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Gornja Trnova
VOD 32
15 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Ugljevička Obrijež
VOD 9
16 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Atmačići- Janjari
VOD 30
17 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Mezgraja
VOD 12
18 Jedinica CZ opšte namjene MZ
Glinje
VOD 31
19 Jedinica CZ opšte namjene
MZ Modran
ODJELjENjE 13
95
1
Opšt
insk
e je
din
ice
spec
ijal
izovan
e n
amje
ne
Opštinska jedinica CZ za RHB
zaštitu VOD 21
Popunjena sa
manjim brojem
ličnih i
zajedničkih
sredstava
2
Opštinska jedinica CZ za zaštitu
i spasavanje iz ruševina VOD 25
Popunjena sa
manjim brojem
ličnih i
zajedničkih
sredstava
3 Opštinska jedinica CZ za zaštitu
i spasavanje na vodi i pod
vodom
VOD 21
Lična oprema-
uniforma
4 Opštinska jedinica CZ za prvu
medicinsku pomoć VOD 27
Lična oprema-
uniforma
5
Odjeljenje civilne zaštite za
zaštitu životinja i namirnica
životinjskog porijekla
ODJELjENjE 19
Popunjena sa
opremom i
sredstvima u
vlasništvu
veterinarskih
službi
6 Opštinska jedinica CZ za zaštitu
i spasavanje od požara
VOD 17 Lična oprema-
uniforma
Napomena:
Za potrebe zaštite i spasavanja ljudi i materijalnih dobara, na području opštine Ugljevik, formirane
su 22 jedinice civilne zaštite opšte namjene, od čega je popunjeno 19 jedinica. Ukupan broj
pripadnika JON je 338. Jedinice nisu opremljene adekvatnom opremom, dok je starosna struktura
pripadnika u prosjeku visoka, iz čega proizilazi da su mogućnosti angažovanja ovih jedinica
ograničene. Takođe, problem je izražen i zbog malog stepena popunjenosti jedinica.
Za potrebe zaštite i spasavanja ljudi i materijalnih dobara a radi izvršavanja složenijih zadataka
civilne zaštite na nivou opštine Ugljevik formirano je šest jedinica specijalizovane namjene.
Opštinske specijalizovane jedinice civilne zaštite djelimično su obučene u izvršenju zadataka zaštite
i spasavanja. Prioritetno je potrebno planirati i provesti obuku pripadnika novoformiranih jedinica,
Vod zaštite i spasavanja na vodi i pod vodom, Vod prve medicinske pomoći i Vod zaštite i
spasavanja od požara, te iste opremiti adekvatnom opremom za djelovanje u vanrednim
situacijama.
96
97
98
PREGLED ZAKONA, PODZAKONSKIH AKATA I DRUGIH ZNAČAJNIH DOKUMENATA
1 Zakon o zaštiti i spasavanju u vanrednim
situacijama
(Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 121/12, 46/17)
2 Zakon o zaštiti od požara ( Službeni glasnik Republike Srpske broj,
71/12)
3 Uredba o postupku obavještavanja i načinu
razmjene podataka sa drugim zemljama koje
mogu biti zahvaćene udesom sa prekograničnim
efektima
( Službeni glasnik Republike Srpske broj,
30/15)
4 Uredba o visini i postupku ostvarivanja prava na
jednokratnu novčanu pomoć za pripadnike civilne
zaštite
( Službeni glasnik Republike Srpske broj,
36/15)
5 Uredba o sadržaju i načinu izrade Plana zaštite od
elementarne nepogode i druge nesreće
(Službeni glasnik Republike Srpske broj,
68/13)
6 Uredba o organizaciji i načinu funkcionisanja
sistema osmatranja, obavještavanja i uzbunjivanja
(Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 63/13)
7 Pravilnik o utvrđivanju zdravstvene sposobnosti
građana za učešće u zaštiti i spasavanju u
Republici Srpskoj
( Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 12/16)
8 Pravilnik o mjerama za sprečavanje udesa i
smanjenje posljedica udesa za život ljudi,
matarijalnih dobara i životne sredine
( Službeni glasnik Republike Srpske broj,
32/15)
9 Pravilnik o obučavanju lica u okviru osnovnog i
srednjeg obrazovanja o opasnostima i zaštiti od
elementrane nepogode i druge nesreće
( Službeni glasnik Republike Srpske broj,
74/14)
10 Pravilnik o načinu upotrebe znaka zaštite i
spasavanja u vanrednim situacijama
( Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 87/14)
11 Pravilnik o izgledu, sadržaju i upotrebi
identifikacionog dokumenta za pripadnike jedinica
i timova civilne zaštite u sistemu zaštite i
spasavanja
( Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 01/14)
12 Pravilnik o uzbunjivanju i postupanju građana u
slučaju opasnosti
(Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 53/13)
13 Pravilnik o priznanjima i nagradama za ostvarene
rezultate zaštite i spasavanja
( Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 02/14)
14 Uputstvo o traženju, pružanju i prihvatanju
pomoći u vanrednim situacijama
(Službeni glasnik Republike Srpske broj,
53/13)
15 Upustvo o jedinstvenoj metodologiji za procjenu
šteta od elementarnih nepogoda
(''Službeni glasnik Republike Srpske''
broj: 16/04)
16 Pravila službe u vatrogasnim jedinicama (''Službeni glasnik Republike Srpske''
broj: 74/13)
99
17 Plan aktivnosti u pripremi i sprovođenju mjera
zaštite i spasavanja od zemljotresa u Republici
Srpskoj za period 2016-2019. godina.
( Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 49/16)
18 Plan aktivnosti na sprovođenju mjera zaštite i
spasavanja od većih snježnih padavina i snijega od
inetresa za Republiku Srpsku u periodu 2017.-
2020. godine
( Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 49/17)
19 Plan aktivnosti u pripremi i sprovođenju mjera
zaštite i spasavanja od šumskih i drugih požara na
otvorenom prostoru u Republici Srpskoj u 2017.
godini
( Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 6/16)
20 Plan odbrane od polava u Republici Srpskoj za
2017. godinu
( Službeni glasnik Republike Srpske
broj, 6/16)
21 Nastavni plan i program obuke i osposobljavanja
2016-2019
Broj: 10/1.02/052-245/15
od 23.12.2015. godine
22 Plan zaštite od požara opštine Ugljevik (Odluka o usvajanju Plana zaštite od
požara „Službeni bilten opštine
Ugljevik“, broj 6/16)
23 Odluka o mjerama zaštite od požara na području
opštine Ugljevik
(„Službeni bilten opštine Ugljevik“, broj
2/17)
24 Odluka o organizaciji i funkcionisanju civilne
zaštite u oblasti zaštite i spasavanja u opštini
Ugljevik
(„Službeni bilten opštine Ugljevik“, broj
8/13)
25 Odluka o određivanju privrednih društava i drugih
pravnih lica na području opštine Ugljevik koja su
obavezna postupiti u skladu sa članom 23. Zakona
o zaštiti i spasavanju u vanrednim situacijama
(„Službeni bilten opštine Ugljevik“,
broj 11/13-II dio)
26 Odluka o formiranju opštinskog štaba za vanredne
situacije opštine Ugljevik
(„Službeni bilten opštine Ugljevik“, broj
11/15, 9/17)
27 Rješenje o imenovanju opštinskog štaba za
vanredne situacije opštine Ugljevik
(„Službeni bilten opštine Ugljevik“, broj
13/15)
28 Odluka o osnivanju operativno komunikativnog
centra opštine Ugljevik
Akt Načelnika opštine, donesen
23.11.2015
29 Rješenje o imenovanju luca u operativno
-komunikativni centar opštine Ugljevik
Akt Načelnika opštine, donesen
24.11.2015
30 Odluka o formiranju jedinica civilne zaštite opšte i
specijalizovane namjene u opštini Ugljevik
(„Službeni bilten opštine Ugljevik“,
broj 11/13-II dio)
31 Operativni plan aktivnosti u pripremi i
sprovođenju mjera zaštite i spasavanja od šumskih
i drugih požara na otvorenom prostoru u opštini
Ugljevik u 2017. godini
Akt donesen od strane Načelnika opštine
dana 14.03.2017. godine.
32 Plan operativnog sprovođenja plana odbrane od
poplava na području opštine Ugljevik za 2017.
godinu
Akt donesen od strane Načelnika
opštine dana 14.03.2017. godine.
33 Operativni plan aktivnosti u pripremi i
sprovođenju mjera zaštite i spasavanja od većih
snježnih padavina i snijega od interesa za opštinu
Akt donesen od strane Načelnika opštine
dana 09.11.2016. godine
100
Ugljevik u 2016/2017
34 Plan operativnog sprovođenja plana aktivnosti u
pripremi i sprovođenju mjera zaštite i spasavanja
od zemljotresa u opštini Ugljevik za period 2016.-
2019. godina
Akt donesen od strane Načelnika dana
10.10.2016. godine
35 Procjena ugroženosti Republike Srpske, donešena 2013. godine
36 Dopunjeni plan aktivnosti za hidroakumulaciju „Snježnica“, Tuzla 2010. godine
37 Priručnik o riziku baziranom dimenzioniranju
Danska Agencija za vanredne situacije-
DEMA u saradnji sa Ministarstvom
bezbjednosti BiH- decembar 2010.god
38 Prostorni plan opštine Ugljevik za period 2012-
2032
(Odluka o usvajanju prostornog plana
„Službeni bilten opštine Ugljevik“, broj
8/14
39 Strategija razvoja opštine Ugljevik za period
2015-2019
(Odluka o usvajanju strategije razvoja
„Službeni bilten opštine Ugljevik“, broj
11/13-II dio)
40 Elaborat o procjeni nastale štete od elementarne
nepogode- poplave na području opštine
Ugljevik za maj i avgust 2014. godine
(Odluka o usvajanju elaborata „Službeni
bilten opštine Ugljevik“, broj 7/14
41 Izvještaj o stanju sigurnosti ED Tuzla Tuzla, septembar 2017. godine
RADNA GRUPA ZA IZRADU PROCJENE UGROŽENOSTI
OD ELEMENTARNE NEPOGODE I DRUGE NESREĆE
NA PODRUČJU OPŠTINE UGLjEVIK
KOORDINATOR RADNE GRUPE
Slađana Stojić
