1

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Numer 4/2013 [14]Numer 4/2013 [14]Numer 4/2013 [14] Dodatek do Dodatek do Dodatek do Gazety AMG Gazety AMG Gazety AMG 2013, nr 10 [274]2013, nr 10 [274]2013, nr 10 [274]

RemediuM 4/2013

2

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Przyszłość dzieje się terazPrzyszłość dzieje się terazPrzyszłość dzieje się teraz

Redakcja zastrzega sobie

prawo niewykorzystania

materiałów niezamówio-

nych, a także prawo do

skracania i adiustacji

tekstów oraz zmiany ich

tytułów. Wyrażane opinie

są poglądami autorów i

nie zawsze odzwierciedla-

ją stanowisko redakcji

oraz Uczelnianego Samo-

rządu Studenckiego.

Edwin Bendyk – Przyszłość

medycyny 3

Stetoskop 5

Marek Balicki – Tylko rów-

ność wyjdzie nam na zdrowie 7

Nowy rok, nowe możliwości 10

Warto trzymać się razem, nie

tylko na studiach 13

Co piszczy w doktoranckiej

trawie... 15

Pokaż, co potrafisz 16

Praktyki wakacyjne 17

Discovering the Child behind

the Diagnosis 18

Witajcie nowi studenci me-

dycyny 20

SKN ISPE – Farmacja Prze-

mysłowa 22

W TYM NUMERZE:

Redakcja: Kamila Bemben, Łukasz Budyńko, Paulina Kalinowska, Mateusz Kapelan, Kryspin Kiedrowski, Anna Kowalczyk, Mał-

gorzata Krzeszowska, Zuzanna Lewicka (wiceredaktor prowadząca), Małgorzata Patejko, Dymitr Rychter, Damian Świeczkowski,

Agnieszka Szelążek, Wiola Urban, Przemysław Waszak (redaktor prowadzący)

Stali współpracownicy: Anna Kluk, Piotr Łukasiewicz, Marianna Rogowska

Korekta: Joanna Śliwińska, Jolanta Świerczyńska-Krok

G dyby przyszłość wiedziała, co ją czeka,

nigdy by nie nadeszła – chyba nie ma traf-

niejszej puenty podsumowującej ulotność

dywagacji na temat przyszłości niż ten aforyzm

Urszuli Zybury. Niemniej jednak temat nadchodzą-

cych dekad jest dla nas, z racji młodego wieku,

szczególnie istotny. Właśnie w przyszłości spędzi-

my większość swojego życia. Jak zabrać się do

przewidywania przyszłości, aby nie popaść we wró-

żenie z fusów? Istnieją rozmaite metody, które

wykorzystuje się w futurologii. Można tak, jak zwią-

zany z ONZ The Millenium Project, pokusić się o

całkiem poważne prognozowanie (fantazjowanie?)

na temat świata w 3000 roku i naszych przyszłych

podbojów kosmicznych. Można też wybrać metodę

nie mniej ciekawą, ale osadzoną w realiach – ana-

lizę obecnych megatrendów. I właśnie na tych

trendach opiera się wiele analiz przyszłej sytuacji

w medycynie i służbie zdrowia.

Faktem jest, że nigdy w historii naszego społeczeń-

stwa nie było w nim tylu seniorów ani tylu chorych

na choroby przewlekłe. Obecnie już jedna trzecia

ludności Europy choruje na przynajmniej jedną z nich, a wraz z postępującym sta-

rzeniem się społeczeństw problem przybierze na sile. Co się z tym ściśle wiąże,

koszty sprawnego funkcjonowania służby zdrowia już są lub będą nie do udźwignię-

cia dla nawet najbogatszego kraju. Odkrywanie i wprowadzanie nowego leku kosz-

tuje ok 1,8 miliarda dolarów. Nowe terapie też nie są tańsze. A ponad połowa lud-

ności Europy jest zdania, że chorobę należy leczyć bez względu na koszty. Stoimy u

progu gigantycznego załamania. Dalszego wzrostu poziomu zdrowia nie da się osią-

gnąć, chyba że stanie się cud.

I właśnie tutaj przyszłość objawia nam swoją najpiękniejszą cechę – daje nadzieję.

Bardzo chciałbym byś przypadkiem trafiając na ten tekst za 20-30 lat jedynie wzru-

szył ramionami, tak jak obecnie robimy czytając książki choćby Juliusza Verne. Łódź

podwodna? Kanał Sueski? Podróż na Księżyc? Kiedyś był to wymysł bujnej wyobraź-

ni, dziś rzeczywistość – już nie cud, a codzienność. I może właśnie taką codzienno-

ścią za kilka dekad będzie lekarstwo na nowotwór, e-medycyna, szczepionka na

HIV czy leki zupełnie hamujące progresję choroby przewlekłej. To jest optymistyczny

scenariusz triumfu technologii przedstawiony w raporcie The future of healthcare in

Europe przez Economist Intelligence Unit. Ale są też mniej pocieszające możliwości.

Być może w obliczu kryzysu państwowe służby zdrowia będą musiały połączyć się w

jeden wielki paneuropejski system? Być może nie będzie innej drogi niż całkowita

prywatyzacja służby zdrowia? Być może równy dostęp do świadczeń stanie się jesz-

cze większą fikcją niż dzisiaj? (a nierówności dochodowe są także największą przy-

czyną złej kondycji zdrowotnej społeczeństw).

Myślę że nadchodzące czasy zapowiadają się bardzo ciekawie. A wpływ na nie ma

każdy z nas i to już dzisiaj! Zawód którego się uczysz, praca którą wykonujesz, pro-

jekty w których uczestniczysz budują jutro. Na tym kończę swoje wprowadzenie do

tematu. Aby dać Wam jak najlepszą informację o tym, co nas czeka, o przyszłość

medycyny zapytaliśmy Edwina Bendyka (chyba najbardziej znaną w Polsce postać

zajmującą się tzw. futurologią). Miłej lektury!

Przemysław

Waszak

redaktor

prowadzący

facebook.com/remedium.gumed

Polub nas na

3

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

P orozmawiajmy o przyszłości społeczeństwa w per-

spektywie roku 2030 i dalszej. Jako przyszli lekarze i

pracownicy służby zdrowia przygotowujemy się do

naszego zawodu tak, jakby czas stał w miejscu. Nadchodzi

jednak zmiana paradygmatu funkcjonowania służby zdro-

wia i samych szpitali – z leczenia na prewencję, gdyż lepiej

jest zapobiegać. Nadchodzi też zmiana roli lekarza w tym

systemie i społeczeństwie. Jak Pan to widzi w dłuższej

perspektywie?

Patrzę z ciekawością na eksperyment, który IBM robi w

Stanach Zjednoczonych z Columbia University i University

of Maryland. Jest to projekt całkowicie zautomatyzowane-

go systemu diagnostycznego. Udaje się już bardzo dużo.

Zawód lekarza w klasycznym wydaniu, jako diagnozowa-

nie, będzie w znaczącym stopniu zautomatyzowany. Sek-

tor życia, który wydawałoby się polega na osobistym kon-

takcie, padnie ofiarą zmiany technologicznej. W tym sen-

sie padnie ofiarą, że powstanie duże bezrobocie, jeśli nie

zmieni się podejścia do wykonywania go. Trzeba przedefi-

niować rolę lekarza. Po prostu dzisiaj wszystko, co da się

opisać w postaci procedury i parametrów, prędzej czy póź-

niej przejmą komputery. Oczywiście nie chirurgię, bynajm-

niej na razie, ale z pewnością sam proces diagnostyczny. I

to już widać. Doniesienia z laboratoriów technicznych są

rzeczywiście niesamowite. Tak więc zawód ten musi się

zmienić i to dość radykalnie. Jak? Niestety nie wiem. Tech-

nologia to nie wszystko, musi się zmienić też ze względu

na sytuację demograficzną. W przyszłości lekarz będzie

musiał rozwiązywać zupełnie inne problemy, dotyczące

przede wszystkim starzejącego się społeczeństwa. Pojawi

się nacisk na rozwój usług związanych z dobrostanem

starszego człowieka, jego rehabilitacją i pomocą psycholo-

giczną. Szczególnie istotne jest rozszerzenie pola medycy-

ny o psychologię, bo kolejnym wielkim problemem będzie

samotność. Jesteśmy bowiem społeczeństwem, które nie

tylko starzeje się, ale i zakłada coraz mniejsze rodziny. To

też jest ciekawe. Dobrym przykładem ilustrującym ten pro-

blem jest Japonia. Tak więc w perspektywie 2030 roku

zawód lekarza dla większości będzie już zupełnie innym

zawodem niż jest dzisiaj. Większość zadań szeregowych

lekarzy pracujących w przychodniach ograniczy się do po-

dawania tonerów do drukarki. Tak to mi pachnie.

Dużo ostatnio mówi się o przyszłości medycyny. Pan rów-

nież wielokrotnie poruszał ten temat w swoich tekstach.

Czy Pańskim zdaniem jesteśmy na niego nieuchronnie

skazani? Czy prowadzi nas on w prostej linii do nieśmier-

telności?

Postęp jest nieunikniony. Może nie zmierzamy do nie-

śmiertelności totalnej, ale radykalnej możliwości przedłu-

żenia życia. Jest to oparte na przesłankach naukowych.

Możemy sobie wyobrazić wszystko, łącznie z nieśmiertel-

nością. Wygląda to absurdalnie, ale jak popatrzę na

wszystkie statystyki to jestem sobie w stanie wyobrazić, że

przy pewnych warunkach dałoby się przedłużyć życie do

150-200 lat. Ale jeśli odejdzie się od kontekstu medyczno-

biologicznego i popatrzy się też na kontekst społeczny i

ekonomiczny, widać jednak tendencje dosyć niepokojące.

W USA w pewnych grupach wiekowych oczekiwana dłu-

gość życia już nie rośnie. I w innych krajach rozwiniętych

ta dynamika także ewidentnie zwolniła. Za to nakłady na

medycynę wciąż rosną. Tutaj mamy do czynienia z regre-

sem, a nie postępem. Jeżeli popatrzymy dalej, chociażby

na przemysł farmaceutyczny, to mimo tego że od 20 lat

mówi się o personalizacji medycyny, nic takiego nie ma.

Ewidentnie przemysł farmaceutyczny zamyka się, jeśli cho-

dzi o podaż nowych leków. Tak więc mamy dwie paradok-

salne tendencje. Gdy popatrzymy na wskaźniki makro,

można mówić o regresie. Za to w skali mikro, gdy →

Edwin Bendyk

Polityka, Collegium Civitas

Przyszłość medycynyPrzyszłość medycyny

Trzeba przedefiniować rolę lekarza. Po

prostu dzisiaj wszystko, co da się opisać

w postaci procedury i parametrów, prę-

dzej czy później przejmą komputery.

(…) Jestem sobie w stanie wyobrazić, że

przy pewnych warunkach dałoby się

przedłużyć życie do 150-200 lat.

RemediuM 4/2013

4

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

czytamy doniesienia z laboratoriów, istnieje duża obietni-

ca, że coś ważnego może powstać, np. po połączeniu bio-

technologii z informatyką. Pytanie dlaczego te obiecujące

odkrycia mikro nie przekładają się na rzeczywistość ma-

kro? W tej chwili nie do końca wiadomo. Chyba problem

jest bardziej ekonomiczny, w tym sensie, że te potencjalne

rozwiązania z laboratoriów nie przekładają się na realne

rozwiązania w postaci usług medycznych i terapii. Państw

już na to nie stać, więc nie są zainteresowane dalszym

rozwijaniem sektora medycznego. W USA wydatki na służ-

bę zdrowia kształtują się na poziomie 16% PKB, więc wię-

cej się nie da wycisnąć. Natomiast biznes też nie jest zain-

teresowany, co sugeruje, że nie widzi możliwości zwrotu z

inwestycji. Co to może więc dalej znaczyć? Problem jest z

samą gospodarką i systemem społecznym. Coś pękło.

Ktoś kto analizuje wskaźniki gospodarcze nie wierzy, że

dzisiejsze społeczeństwo będzie mogło generować popyt

na nowe i kosztowne technologie. To nosi znamiona głęb-

szego kryzysu, który powoduje, że cały potencjał teoretycz-

ny tkwiący w laboratoriach może nigdy się nie spełnić, bo

nie będzie pieniędzy na jego uruchomienie. A to dlatego,

że nie wierzymy, że będzie rzeczywisty popyt. Może byśmy

chcieli być nieśmiertelni, ale nie będziemy w stanie za to

zapłacić. Pytanie czy będziemy w stanie jakoś to rozwią-

zać? To nie jest problem tylko medycyny, ale także innych

obszarów życia. Popatrzmy na całą gałąź zaawansowanych

technologii. Jesteśmy zafascynowani zmianą i jej tempem.

Ale gdy popatrzymy na firmy takie jak Apple, która ma 150

miliardów dolarów w gotówce czy Google posiadający 60

miliardów w gotówce, to może nas to zastanowić. Żadna

firma nie trzyma pieniędzy, jeśli nie musi. Jej celem jest

inwestować i przynosić zysk, ale widocznie te firmy nie ma-

ją w co inwestować. Zahamowała podaż innowacji, które

kreowałyby nowy rynek. Coś tutaj po prostu nie gra, tylko

tak naprawdę do końca nie wiadomo co.

Czy problemem w tych kwestiach nie jest prawo patento-

we? Dziś patentując nawet fragmenty genomu firmy są w

stanie skutecznie zahamować dalszy postęp nauki na tym

polu. Pan już zwrócił uwagę, że postęp w farmacji też zwol-

nił. W swoich artykułach opisywał Pan prawo mówiące, że

ilość leków, które można by wyprodukować za mniej niż

miliard dolarów spada co 9 lat o połowę.

To jest pewien element tej łamigłówki. Pewne wskaźniki i

metody przyjęte w epoce nowoczesnej, dzisiaj już nie pa-

sują. Również modele zarządzania innowacjami są prze-

starzałe. Są też pewne źródła energii poza gospodarką

opisywaną sztywnymi wskaźnikami. Popatrzmy na cały

tzw. sektor gospodarki nieformalnej. Częścią tego sektora,

są sfery nielegalne: handel narkotykami, bronią itd. Ale to

jest tylko fragment, rośnie dynamicznie nieformalna go-

spodarka legalna. W skali globalnej ma ona już wartość

ponad 10 bilionów dolarów, czyli mniej więcej 30% świato-

wego PKB. Np. w Indiach 90% ludzi pracuje w sektorze

nieformalnym. A my ciągle traktujemy to, jako coś, co leży

poza gospodarką, chociaż tak naprawdę jest on jej czę-

ścią. Teraz pozostaje kwestia jak włączyć ten sektor i nau-

czyć się myśleć o gospodarce we wszystkich jej wymia-

rach. Ten, który mierzymy przez PKB i wymianę faktur z

tym, gdzie nie pojawi się nigdy faktura. Rośnie sektor spo-

łecznej gospodarki, ale niekoniecznie spółdzielnie, np. Wi-

kipedia, Linux i cały ruch open source. To jest też gospo-

darka nieformalna, bo nikt faktury tam nie wystawia, ale

powstają konkretne produkty o konkretnej wartości. Nie

umiemy ich włączać do gospodarek. Brakuje rozwiązań

instytucjonalnych, które wyklarowałyby ten system. Gdyby

przeprowadzić rewolucję instytucjonalną, to może odblo-

kują się możliwości innowacji, o których rozmawialiśmy

wcześniej. Jest tu według mnie problem, że mamy aparat

(w tym polityczny) z innej epoki.

Bardzo dziękuję za inspirujący wywiad.

□

Rozmawiał Przemysław Waszak

Edwin Bendyk (ur. 1965) – polski dziennikarz i publi-

cysta zajmujący się problematyką cywilizacyjną i

wpływem technologii na życie społeczne. Obecnie

związany z tygodnikiem Polityka, gdzie jest publicystą

działu naukowego. Zajmuje się problematyką cywili-

zacyjną, kwestiami modernizacji, ekologii i rewolucji

cyfrowej. Publikuje także w tygodniku Computer-

world, Res Publice Nowej, Przeglądzie Politycznym,

magazynie Mobile Internet, Krytyce Politycznej i

Dzienniku Opinii. Jest także nauczycielem akademic-

kim, wykłada w Collegium Civitas, gdzie kieruje

Ośrodkiem Badań nad Przyszłością, a także w Cen-

trum Nauk Społecznych PAN. Został też członkiem

rady Fundacji Nowoczesna Polska oraz rady progra-

mowej Zielonego Instytutu.

5

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

W swojej pracy badawczej próbujesz ustalić wpływ

mikroRNA na fenotyp komórek płaskonabłonko-

wego raka płuca. Jestem pewna, że dla wielu

osób brzmi to dość zagadkowo. Czy mogłabyś powiedzieć

parę słów na temat tajemniczego mikroRNA?

Badania nad mikroRNA stały się popularne w ciągu ostat-

nich 10 lat. MikroRNA to krótkie odcinki RNA, które nie

kodują białek, ale regulują ekspresję genów. Odbywa się

to poprzez przyłączenie mikroRNA do mRNA. Wówczas

mRNA kierowany jest do degradacji albo po prostu nie ule-

ga translacji, co oznacza wyciszenie ekspresji danego ge-

nu i brak obecności białka w komórce.

Czy mikroRNA są obecne we wszystkich komórkach orga-

nizmu?

Tak, dzięki nim komórka oszczędza dużo energii, dostoso-

wując produkcję białek do obecnego zapotrzebowania.

Oczywiście w zależności od typu tkanki ekspresji ulegają

różne mikroRNA. Każda tkanka ma swój unikalny profil

ekspresji, tzw. mikronom.

Jaka jest rola mikroRNA w komórkach nowotworowych?

Okazuje się, że tak jak prawidłowe tkanki, również komór-

ki nowotworowe mają swoje specyficzne profile ekspresji

mikroRNA, warunkujące ich biologię. Porównując ze zdro-

wymi komórkami – nadmiar lub brak pewnego mikroRNA

może być odpowiedzialny na przykład za unikanie apopto-

zy czy chemooporność komórek rakowych.

Czyli określenie profilu mikroRNA komórki może dostar-

czyć informacji na temat rokowania dla danego nowotwo-

ru?

Tak, choć należy tutaj podkreślić, że istnieje ponad 2 tys.

różnych mikroRNA, które regulują „odczyt” 30 tys. genów.

Zatem jedna cząsteczka mikroRNA może wpływać na eks-

presję kilku genów i odwrotnie. Jest to bardzo skompliko-

wana sieć zależności.

Niezła łamigłówka. Ale pewnie wymyśliliście jak zabrać się

za jej rozwiązywanie…

Cały projekt zaczął się od doktora Skrzypskiego z Kliniki

Onkologii, który zainteresował się mikroRNA w kontekście

rokowniczym u chorych na płaskonabłonkowego raka płu-

ca. Porównał on ilościowo ekspresję mikroRNA w guzach

pochodzących od pacjentów, u których wystąpiły przerzuty

odległe oraz u których nie doszło do nawrotu choroby.

Udało się w ten sposób określić profil ekspresji kilku mi-

kroRNA, korelujący z wysokim ryzykiem nawrotu. Jednak w

celu wykorzystania mikroRNA jako narzędzi predykcyjnych

i potencjalnych celów terapeutycznych, potrzebne jest do-

kładne poznanie działania tych cząsteczek na poziomie

komórki nowotworowej.

Na czym polega Twoja rola?

W moim projekcie badam wpływ konkretnych mikroRNA

na złośliwość komórek płaskonabłonkowego raka płuca.

Wykorzystując dostępne inhibitory mikroRNA możliwe jest

„wyciszanie” wybranych mikroRNA. Wtedy okazuje się jaki

wpływ mają poszczególne cząsteczki na cechy fenotypowe

komórki. Zamierzam porównać biologię komórek

„powyciszanych” z komórkami niezmienionymi. W testach

in vitro będę oceniać ich oporność na cisplatynę i etopo-

zyd, inwazyjność, zdolność do migracji oraz przeżycia w

niekorzystnych warunkach, czyli podstawowe cechy nie-

zbędne do określenia agresywności płaskonabłonkowego

raka płuca. →

Zuzanna Lewicka, V rok, lekarski

Szukając haka na raka – rozmowa z Martyną Filipską,

doktorantką z Zakładu Biologii Komórki

RemediuM 4/2013

6

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Dlaczego wybrano akurat niedrobnokomórkowego raka

płuca?

Trochę ze względu na statystyki, które mówią, że w przy-

padku tego nowotworu odsetek wyleczeń wynosi jedynie

5%. U chorych z wcześnie rozpoznaną chorobą można za-

stosować zabieg operacyjny, jednak u niemal połowy do-

chodzi do nawrotu. Zastosowanie chemioterapii adju-

wantowej po zabiegu poprawia wyniki leczenia jedynie o

10% (poprawa 5-letniego przeżycia). Ponadto prawie

80% chorych wykazuje niewrażliwość na stosowaną che-

mioterapię.

Tak więc w przypadku raka płuc jest bardzo dużo do zro-

bienia, by wydłużyć prognozowany czas przeżycia cho-

rych. Być może mikroRNA okażą się biomarkerami, które

będą ukierunkowywać leczenie, decydować o podaniu ta-

kiej lub innej chemioterapii bez obciążania pacjenta nie-

skutecznym leczeniem. Stąd próby odkrycia mechanizmu

oporności nowotworu na chemioterapię.

Jakie inne kliniczne zastosowania widzisz dla wyników

Twojego projektu?

Widzę mikroRNA nie tylko w roli markerów prognostycz-

nych czy predykcyjnych, ale również jako podłoże nowych

metod terapeutycznych. Warto wspomnieć, że powstały

już pierwsze leki wykorzystujące oddziaływanie z mikroR-

NA. Obecnie testowane są w badaniach klinicznych i pre-

klinicznych leki przeciwko wirusowi HCV oraz przeciwko

chorobom układu krążenia, takich jak miażdżyca, nadci-

śnienie czy hipertrofia mięśnia sercowego.

Zaczynam rozumieć skąd moda na mikroRNA…

W zeszłym roku opublikowano wyniki mówiące o tym, że

mikroRNA mogą brać udział w modulowaniu i indukcji od-

powiedzi układu odpornościowego. Również tym aspek-

tem planuję się zająć. Przez sieci zależności, jakie tworzą

mikroRNA, można budować niezliczone scenariusze do-

świadczeń. Sama mam dziesiątki pomysłów, ale zweryfi-

kuje je czas i wyniki kolejnych doświadczeń.

Co myślisz o współpracy klinicysta – naukowiec?

Bardzo ją sobie chwalę! Naukowcom nieraz ciężko odna-

leźć się w rzeczywistości stricte medycznej. Przy plano-

waniu doświadczeń często kieruję się sugestiami profe-

sora Bigdy, który jest moim promotorem. Natomiast jeśli

chodzi o interpretacje w kontekście klinicznym, na pew-

no otrzymuję duże wsparcie doktora Skrzypskiego.

Dziękuję za rozmowę!

□

7

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

P odobnie wąski charakter jak debaty polityków ma

też niestety publicystyka w mediach mainstreamo-

wych. Nie tylko nie ułatwia to podejmowania najbar-

dziej odpowiednich dla społeczeństwa decyzji politycz-

nych, ale też utrudnia zwiększanie partycypacji obywateli

w życiu politycznym państwa.

W ostatnich latach rząd nie przedstawił żadnego poważ-

nego raportu czy dokumentu programowego w sprawie

polityki zdrowotnej. Mimo tego doszło do uchwalenia

ustaw systemowych prowadzących w dłuższej perspekty-

wie do dalszego wycofywania się państwa ze sfery ochro-

ny zdrowia oraz narastania różnic zdrowotnych. Mam tu

na myśli m.in. ustawę o działalności leczniczej, której ce-

lem jest komercjalizacja, a w konsekwencji prywatyzacja

znacznej części publicznych placówek opieki zdrowotnej.

Brak szerokich debat oraz konsultacji publicznych poprze-

dzających takie działania zmusza do stawiania pytań nie

tylko o jakość naszej demokracji, ale także o demokra-

tyczną legitymizację ostatnich poczynań parlamentarnej

większości.

Jaka zatem ma być polityka zdrowotna demokratycznego

państwa, zwłaszcza w perspektywie lewicowej? Jeśli zgo-

dzimy się, że jej nadrzędnym – wręcz konstytutywnym –

celem jest działanie na rzecz długiego życia i dobrego

zdrowia całej populacji, to podstawowym postulatem po-

winno być zmniejszanie nierówności społecznych. Dlacze-

go? Mamy dzisiaj wystarczająco dużo dowodów na to, że

im większe nierówności społeczne, tym krótsza przewidy-

wana długość życia obywateli i gorsze inne mierniki zdro-

wia. Dłużej i w lepszym zdrowiu żyją mieszkańcy tych pań-

stw, w których nierówności są mniejsze. Wskaźniki mie-

rzące poziom nierówności (współczynnik Giniego i inne)

plasują Polskę wśród krajów europejskich o większych

nierównościach. Są one u nas istotnie większe niż w są-

siednich Czechach, Słowacji i Niemczech. Jeśli więc chce-

my skutecznie poprawiać stan zdrowia wszystkich miesz-

kańców naszego kraju, musimy coś z tym zrobić.

Publiczne dyskusje polityków o polityce zdrowotnej ograniczają się zazwyczaj do wą-

sko rozumianej problematyki funkcjonowania służby zdrowia. Pomija się wielość

czynników warunkujących zdrowie, wpływ i znaczenie innych polityk szczegółowych,

np. edukacji przedszkolnej i szkolnej, mieszkalnictwa, zatrudnienia, podatków czy

ochrony środowiska, a także kwestię nierówności społecznych i politykę państwa

ujmowaną całościowo. Na dodatek dyskusje te cechuje powierzchowność i frag-

mentaryczność oraz poszukiwanie prostych recept na rozwiązanie problemów. Nale-

ży przy tym odnotować, że w głównym nurcie opinii w Polsce jako antidotum na

wszelkie bolączki wskazywane są najczęściej rozwiązania o charakterze rynkowym.

Marek Balicki

minister zdrowia w latach 2003-2005,

absolwent Akademii Medycznej w Gdańsku

Tylko równość wyjdzie nam na zdrowieTylko równość wyjdzie nam na zdrowieTylko równość wyjdzie nam na zdrowie

Dobremu samopoczuciu i zdro-

wiu służy zmniejszanie różnic

między ludźmi, przede wszystkim

różnic materialnych. (…) Powinni-

śmy się skupić na budowaniu

społeczeństwa egalitarnego, a

nie za wszelką cenę zwiększać

wzrost gospodarczy. W takim

społeczeństwie lepiej zaspokoi-

my większość naszych potrzeb.

Możemy się stać nie tylko szczę-

śliwsi, ale także zdrowsi.

RemediuM 4/2013

8

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Wiemy już, że samo bogacenie się społeczeństw mierzone

wysokością PKB na mieszkańca, czym tak chętnie chwali

się nasz rząd, nie ogranicza różnych negatywnych zjawisk

społecznych, w tym zdrowotnych. Jak pisze Zygmunt Bau-

man, przekonanie, że rosnąca zamożność najbogatszych

wyjdzie ostatecznie na korzyść całemu społeczeństwu za

sprawą tzw. efektu skapywania, co jeszcze niedawno wma-

wiali nam liderzy niemal wszystkich opcji politycznych, oka-

zało się zwyczajną propagandą. Taki efekt nie występuje.

Nie ma związku między bogaceniem się elit a poprawą

bezpieczeństwa i stanu zdrowia całego społeczeństwa.

Niezwykle przekonująca jest w tej sprawie wydana u nas w

2011 roku, bogato udokumentowana praca dwójki brytyj-

skich epidemiologów – Kate Pickett i Richarda Wilkinsona

Duch równości. Autorzy dowodzą, że dobremu samopoczu-

ciu i zdrowiu służy zmniejszanie różnic między ludźmi, prze-

de wszystkim różnic materialnych. Przekonują, że powinni-

śmy się skupić na budowaniu społeczeństwa egalitarnego,

a nie za wszelką cenę zwiększać wzrost gospodarczy. W

takim społeczeństwie lepiej zaspokoimy większość na-

szych potrzeb. Możemy się stać nie tylko szczęśliwsi, ale

także zdrowsi. A to jest przecież głównym celem polityki

zdrowotnej.

W 2009 roku, kiedy rządząca w Polsce koalicja, mimo sku-

tecznego weta prezydenta i wbrew licznym protestom spo-

łecznym, nadal forsowała komercjalizację publicznych szpi-

tali, British Medical Journal opublikował interesujące wyni-

ki badań przeprowadzonych przez zespół kierowany przez

Domenico Pagano, kardiochirurga ze szpitala uniwersytec-

kiego w Birmingham. Badacze ci dokonali analizy śmiertel-

ności w grupie 45 tysięcy pacjentów, którzy w latach 1997-

2007 przebyli operacje kardiochirurgiczne w kilku szpita-

lach północno-zachodniej Anglii. Blisko 15 procent z nich

zmarło w ciągu pięciu lat po operacji. Wyniki badań wyka-

zały, co nie było zaskoczeniem, że prawdopodobieństwo

zgonu jest ściśle powiązane ze stopniem ubóstwa – im

gorsza sytuacja społeczna pacjenta, tym większe ryzyko

wczesnej śmierci. Najciekawsze było jednak to, że zależ-

ność ta występowała również po uwzględnieniu wpływu

takich czynników jak palenie, otyłość i cukrzyca, które zna-

cząco zwiększają ryzyko zgonu po operacjach kardiochirur-

gicznych, a jednocześnie częściej występują w grupie osób

ubogich. Stąd wniosek, że nierówności w zdrowiu mają

dużo głębsze korzenie niż tylko różnice wynikające ze stylu

życia.

Kardiochirurgia oferuje obecnie skuteczne metody lecze-

nia schorzeń naczyń wieńcowych, ale ubóstwo znacząco

ogranicza możliwe do uzyskania korzyści zdrowotne. Warto

zauważyć, że dostęp do tych kosztownych procedur, nie

tylko zresztą w Wielkiej Brytanii, jest dość łatwy niezależnie

od pozycji społecznej pacjenta. Nie może więc dziwić

stwierdzenie redaktorów British Medical Journal, zawarte

w artykule wstępnym towarzyszącym publikacji wyników

badań, że pokonanie ubóstwa jest konieczne, jeśli ma się

poprawić stan zdrowia całego społeczeństwa.

Powyższe uwagi nie oznaczają wcale, że kwestie związane

z organizacją i finansowaniem systemu opieki zdrowotnej,

w ramach którego udzielane są usługi zdrowotne, są mniej

istotne. Kształt i zasady jego funkcjonowania mogą prze-

cież sprzyjać pogłębianiu albo zmniejszaniu nierówności. Z

braku miejsca zwrócę uwagę tylko na trzy sprawy.

Pierwsza dotyczy powszechności dostępu do opieki zdro-

wotnej. Jeśli uznajemy, że potrzeby zdrowotne mają cha-

rakter elementarny, to ich zaspokojenie powinno być do-

stępne wszystkim obywatelom, bez względu na jakiekol-

wiek okoliczności. Dzisiaj postulat ten nie jest u nas w peł-

ni realizowany. Szacuje się, że kilkaset tysięcy osób (mniej

niż 1 procent populacji) nie ma prawa do korzystania z

publicznej służby zdrowia. Są to osoby nieobjęte obowiąz-

kowym ubezpieczeniem zdrowotnym, np. niepracujące i

niefigurujące w rejestrze bezrobotnych, często bezdomni.

System zgłaszania i identyfikacji osób ubezpieczonych oraz

ich składek kosztuje nas rocznie kilkaset milionów złotych.

Tymczasem nieubezpieczeni to najczęściej wykluczeni spo-

łecznie lub takim wykluczeniem zagrożeni, którzy na co

dzień i tak nie korzystają z usług zdrowotnych. A gdy już

trafią do szpitala, zwykle z licznymi powikłaniami, koszty

leczenia ostatecznie pokrywa państwo. Nasuwa się pyta-

nie: jaki jest cel takiego rozwiązania, na dodatek kosztow-

nego i pogłębiającego nierówności zdrowotne? Przecież

wykluczonych państwo powinno objąć szczególną opieką z

racji zagrożeń zdrowotnych związanych z samą sytuacją

wykluczenia. Racjonalnym wyjściem będzie zatem zlikwido-

wanie tego absurdu i objęcie prawem do opieki zdrowotnej

wszystkich obywateli. Rezultatem będą mniejsze koszty

administracyjne systemu, zmniejszenie nierówności i po-

tencjalnie lepsze efekty zdrowotne.

Wyniki badań wykazały, co nie by-ło zaskoczeniem, że prawdopodo-bieństwo zgonu jest ściśle powią-zane ze stopniem ubóstwa – im gorsza sytuacja społeczna pa-

cjenta, tym większe ryzyko wcze-snej śmierci. Najciekawsze było jednak to, że zależność ta wystę-powała również po uwzględnieniu wpływu takich czynników jak pale-

nie, otyłość i cukrzyca (…) Stąd wniosek, że nierówności w zdro-wiu mają dużo głębsze korzenie niż tylko różnice wynikające ze

stylu życia.

9

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Druga kwestia to kształt systemu. Dla sympatyków lewicy

jest jasne, że możliwy wybór między dwiema głównymi

opcjami, rynkową i wspólnotową (kolektywistyczną), powi-

nien zostać rozstrzygnięty na rzecz tej drugiej, a fakty do-

konane, jak np. ustawa o komercjalizacji szpitali, jak naj-

szybciej cofnięte. Wbrew temu, co mówi nam rząd, ma

znaczenie, czy szpital jest prywatny czy państwowy. Sys-

tem opieki zdrowotnej powinien realizować zasady spra-

wiedliwości, solidarności i altruizmu, jednym słowem -

zmniejszać nierówności zdrowotne. Tymczasem rynek

osłabia pozycję biednych na korzyść bogatych, mimo po-

zornej, formalnej równości wszystkich uczestników. Nie

jest ani sprawiedliwy, ani nie zapewnia efektywności eko-

nomicznej. Nie zawiera w sobie mechanizmów samoregu-

lacji i takiej alokacji zasobów, która odpowiadałaby istnie-

jącym potrzebom zdrowotnym. Trafnie ujął to amerykański

publicysta Robert Kutner, pisząc w The New England Jour-

nal of Medicine, że środki przenoszone są tam, gdzie jest

możliwość dużego zysku, a nie tam, gdzie występuje po-

trzeba medyczna. Wiele z możliwych celów opieki zdrowot-

nej nie jest osiąganych, natomiast niepotrzebna opieka

sprawowana jest tam, gdzie można osiągnąć duże korzy-

ści. W efekcie koszty działania systemu są dużo większe,

mimo że dostęp do niego w wielu dziedzinach jest utrud-

niony, a kolejki się wydłużają. Z różnych badań wynika, że

skala marnotrawstwa może sięgać nawet jednej trzeciej

ogółu wydatków na zdrowie.

I ostatnia sprawa – racjonowanie opieki zdrowotnej, czyli

rozdzielnictwo. To, że świadczenia medyczne należą do

dóbr deficytowych, tj. takich, których nie ma i nie będzie

pod dostatkiem dla wszystkich potrzebujących, jest nieu-

chronne. Społeczeństwa mogą przeznaczyć na zdrowie

tylko część swoich zasobów. Dlatego w opiece zdrowotnej

problemem nie jest to, czy w ogóle będziemy formułować

priorytety, ale jak będziemy to czynić. Trudno nie zgodzić

się z Kazimierzem Szewczykiem, bioetykiem z Uniwersyte-

tu Medycznego w Łodzi, który twierdzi, że zbyt kosztowne

leczenie jednych pacjentów jest beztroską wobec innych,

dla których świadczeń zabraknie. Zaniechanie racjonowa-

nia ekonomicznego jest więc w pewnym sensie podwójnie

niemoralne: niesprawiedliwe i przysparzające możliwych

do uniknięcia cierpień. Szewczyk pisze, że nierynkowe

racjonowanie ekonomiczne jest koniecznością we współ-

czesnej opiece zdrowotnej. Pozwala na utrzymywanie roz-

sądnej wielkości luki popytowo-podażowej, przy jednocze-

snym zachowaniu zasady równości i sprawiedliwości w

dystrybucji świadczeń.

Działania takie powinna poprzedzić szeroka dyskusja spo-

łeczna poszukująca przynajmniej częściowego konsensu-

su w sprawie tego rozdzielnictwa. Będzie to trudny orzech

do zgryzienia, gdyż większość społeczeństwa i lekarzy bar-

dzo nieufnie odnosi się do wszelkiego racjonowania świad-

czeń zdrowotnych. Zaniechanie nie rozwiązuje jednak pro-

blemu, a przyczynia się do większej niesprawiedliwości.

We współczesnej medycynie promuje się podejście okre-

ślane jako medycyna oparta na faktach (dowodach). Cho-

dzi o to, aby w leczeniu pacjentów stosować metody zgod-

ne z najnowszą wiedzą, opierające się na najlepszych do-

stępnych dowodach naukowych. Dlaczego nie stosować

tego podejścia w polityce zdrowotnej? Nie można przecież

osiągać celów zdrowia publicznego, działając wbrew fak-

tom i dowodom. Badania naukowe mówią, że zmniejsza-

nie nierówności prowadzi do dłuższego życia i lepszego

zdrowia całego społeczeństwa. Celem racjonalnej polityki

zdrowotnej powinno być więc zmniejszanie różnic społecz-

nych. Racjonalna polityka to polityka oparta na faktach.

Domagajmy się takiej właśnie polityki, jeśli na początku

XXI wieku jest to jeszcze możliwe.

□

1. Z. Bauman, Zdrowie i nierówności społeczne [w:] 44 listyze świa-

ta płynnej nowoczesności, Wydawnictwo Literackie, Kraków

2011.

2. K. Pickett, R. Wilkinson, Duch równości. Tam gdzie panuje rów-

ność, wszystkim żyje się lepiej, przeł. P. Listwan, Czarna Owca,

Warszawa 2011.

3. D. Pagano, N. Freemantle, B. Bridgewater, N. Howell, D. Ray, M.

Jackson, B. M. Fabri, J. Au, D. Keenan, B. Kirkup, B. E. Keogh,

Social deprivation and prognostic benefits of cardiac surgery:

observational study of 44 902 patients from five hospitals over

loyears, British Medical Journal, 2009, 338^902.

4. R. Kutner, Market-Based Failure – A Second Opinion on U.S.

Health Care Costs, The New England Journal of Medicine, 2008,

t. 358, nr 6.

5. K. Szewczyk, Medycyna i finanse. Czy ekonomiczne racjonowa-

nie świadczeń zdrowotnych jest sprawiedliwe? Diametros, 2005,

nr 5.

Tekst pierwotnie ukazał się z książce Zdrowie. Przewodnik

Krytyki Politycznej (Warszawa, 2012)

RemediuM 4/2013

10

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Numer 1. ERASMUS Chyba jeden z najlepiej rozpoznawalnych, w Unii Europej-

skiej i nie tylko, program wymiany studenckiej. Każdy na

pewno słyszał niejedną mniej lub bardziej barwną historię

erasmusową. Ja także do wyjątków nie należę. Jest to nie

tylko doskonała okazja na zdobycie doświadczenia zawo-

dowego, ale również na poznanie nowego kraju, jego

mieszkańców oraz nawiązania międzynarodowych przy-

jaźni. Program Erasmus jeszcze niedawno kojarzył mi się

jedynie z wymianami długoterminowymi, w których można

odbyć część studiów popijając espresso w słonecznych

Włoszech, przeżyć prawdziwą piwną przygodę podczas

Oktoberfestu, nauczyć się zasad recyklingu w Skandyna-

wii lub skoczyć na małe tapas w Hiszpanii. Co prawda

głównym założeniem Programu jest możliwość studiowa-

nia w nowym miejscu, jednak Erasmus ma dla nas jesz-

cze jedną niespodziankę, czyli program, w ramach które-

go możemy odbyć krótkoterminową praktykę zawodową.

Pomysł idealny. Kto z Was skorzysta? Ja na pewno.

Zasady:

Aplikacja: proces rekrutacyjny zawsze rozpoczyna się na

początku nowego roku akademickiego. Wszystkie infor-

macje są dostępne na stronie extranet GUMed w zakład-

ce o współpracy międzynarodowej. Więcej informacji o

programie na stronie www.erasmus.org

Minimalny okres wymiany: 3 miesiące (program musi roz-

począć się najpóźniej 20 czerwca, a skończyć w okolicach

20 września)

Plusy:

Stypendium na okres odbywania praktyk

(wysokość zależna od kraju docelowego).

Możliwość wyboru rodzaju praktyk i oddziału (może

to być forma zaliczenia obowiązkowych praktyk ale

również poszerzenie zawodowych zainteresowań).

Program dostępny również na studiach doktoranc-

kich.

Minusy:

Współpracę z kliniką/ośrodkiem/szpitalem trzeba

nawiązać osobiście oraz samodzielnie uzyskać

zgodę placówki.

Z programu można skorzystać tylko raz w trakcie

trwania studiów.

Dojazd, zakwaterowanie i wyżywienie należy zorga-

nizować we własnym zakresie.

Numer 2. IFMSA-Poland -> SCOPE – Pro-

gram Stały ds. Praktyk Wakacyjnych,

SCORE – Program Stały ds. Wymiany Na-

ukowej. Programy SCOPE i SCORE należą do najpopularniejszych

programów wymiany wśród studentów uczelni medycz-

nych na całym świecie! Marzysz o Afryce, Azji, Ameryce

Północnej lub Południowej? Nic prostszego, z IFMSA-

Poland marzenia się spełniają! Wystarczy tylko wypełnić

wniosek członkostwa, wnieść opłatę i gotowe. Jako pełno-

prawny członek Stowarzyszenia każdy student kierunku

medycznego ma szansę wyjechać i uczestniczyć w Progra-

mie. To nie znaczy, że mogą jechać tylko i wyłącznie przy-

szli lekarze, dlatego medycy łączmy swoje siły! Miejsca

praktyk przyznawane są na podstawie zebranych punk-

tów podczas działalności w Stowarzyszeniu. Jednak niech

Was nie wystraszy ta informacja, bo sytuacja nie jest tak

straszna jak ją malują. Najważniejsze to dostarczyć rado-

ści sobie i innym w ramach udziału w akcjach i projek-

tach. Sami się przekonacie, że zanim się obejrzycie ilość

Nowy rok, nowe możliwościNowy rok, nowe możliwościNowy rok, nowe możliwości

Wakacje dobiegły końca. Najwyższy więc już czas na wdrożenie w życie nowych, jeszcze

bardziej szalonych pomysłów. Wakacje to idealny czas na podróże zarówno te bliskie,

jak i dalekie, ale także możliwość udziału w projektach, na które trudno znaleźć odrobi-

nę czasu w roku akademickim. Jednym zdaniem – to jest po prostu NASZ CZAS! Opcji

wyjazdowych jest kilka. Myślę, że niektórzy będą zdziwieni wybranymi możliwościami,

bo o niektórych mało kto słyszał. A nawet jeżeli już coś słyszał, pewnie były to jedynie

pobieżne informacje, dlatego widząc potrzebę podbijania świata wśród studentów GU-

Med, pokusiłam się o stworzenie małej listy. Enjoy!!! Szukajcie… nowych inspiracji.

Paulina Kalinowska

redakcja RemediuM,

V rok, kierunek lekarski

11

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

zebranych przez Was punktów spokojnie

pozwoli Wam na wyjazd marzeń. Byłam,

sprawdziłam, polecam.

Dla wszystkich, którzy kochają lokalne

klimaty i marzą o miesięcznej przygodzie

w nowym mieście, IFMSA zaprasza na

wymiany międzyoddziałowe, czyli transfer

osób między miastami. W ten sposób co

roku południe wita się z Neptunem, a pół-

noc odwiedza Smoka Wawelskiego. To

tylko przykład, bo tak naprawdę to każdy z

Was może wybrać jeden z ogólnopolskich

oddziałów, a zakwaterowanie, zajęcia i

integracja odbywać się będą wspólnie z

osobami przyjezdnymi z całego świata.

Nie ma na co czekać, przygoda czeka!

Zasady:

Aplikacja: proces rekrutacyjny rusza w

grudniu. Poprzedzony jest spotkaniami

informacyjnymi na Uczelni oraz informacjami zamieszczo-

nymi na stronie Stowarzyszenia www.gdansk.ifmsa.pl

oraz na profilu na Facebook’u. Okres trwania praktyk to 1

miesiąc.

Plusy:

Dostępność praktyk w większości ośrodków i klinik

na całym świecie.

Podczas trwania praktyk każdy ma zapewniony

nocleg, ciepły posiłek, popołudniowe zajęcia inte-

gracyjne oraz opiekę osoby z kraju goszczącego.

Możliwość poznania ludzi z najbardziej odległych i

egzotycznych zakątków, którzy odbywają praktyki

w tym samym czasie w danym ośrodku.

Minusy:

Opłata miesięczna za utrzymanie w wysokości 500

zł plus opłata administracyjna ok. 170 zł zależna

od kraju (kwota w skali miesiąca nie jest duża,

dlatego długo zastanawiałam się czy ją umieścić w

minusach, sami oceńcie).

Kaucja zwrotna w wysokości 350 zł; zwracana w

momencie opieki nad osobami odbywającymi

praktyki w Polsce, a przy okazji doskonała zabawa

podczas takich projektów jak NICE Project, czyli

ogólnopolskie weekendowe spotkania ludzi ze

wszystkich oddziałów w wybranym mieście. Wyob-

raźcie sobie, że w jednym miejscu spotyka się cały

świat – naprawdę wtedy się dzieje.

Dojazd we własnym zakresie.

Numer 3. Wolontariat zagraniczny GLO-

BAL CITIZEN jako projekt AIESEC

Global Citizen jest to międzynarodowy program wymiany

dla młodych osób zainteresowanych rozwojem osobistym,

odkrywaniem i dzieleniem się swoją kulturą. Biorąc udział

w naszym programie, masz możliwość wyjazdu do najod-

leglejszych krańców świata, przeżycia przygody swojego

życia i pomocy innym.

Global Ciztizen tworzą 3 działy:

World issues – program poruszający aktualne pro-

blemy światowe jak prawa człowieka, HIV/AIDS,

ochrona środowiska i ekologia.

Culture program – polegający się na edukacji kul-

turalnej, opiece nad dziećmi czy budowaniu po-

staw tolerancyjnych.

Management program – skupiony na rozwijaniu

umiejętności związanych z obszarami: marketing,

zarządzanie oraz prowadzenie szkoleń i warszta-

tów.

Zasady:

Aplikacja prowadzona jest całorocznie. Należy złożyć elek-

troniczną aplikację, przedstawić certyfikat znajomości

języka angielskiego bądź umówić się na spotkanie języko-

we poprzez Skype’a oraz wnieść opłatę rejestracyjną.

Plusy:

Poszerzona baza krajów umożliwiających odbywa-

nie praktyk w takich miejscach jak Australia, Chiny,

Indie.

Możliwość wyjazdu do dwóch lat od ukończenia

studiów.

Program dostępny dla wszystkich studentów nieza-

leżnie od kierunku studiów. Studenci GUMed mu-

szą się zgłosić do najbliższego oddziału znajdują-

cego się na terenie kampusu Uniwersytetu Gdań-

skiego.

Niedroga opcja wyjazdu zagranicznego, integracji z

międzynarodowym środowiskiem oraz doświadcze-

nia przygody życia.

Minusy:

Brak możliwości odbywania specjalistycznych prak-

tyk zawodowych z dziedziny medycyny, stomatolo-

gii i farmacji.

Opłata za projekt wynosi 400 zł (częściowo zwraca-

na w momencie braku znalezienia odpowiedniej

oferty w bazie projektowej).

Większość projektów w swojej ofercie posiada →

RemediuM 4/2013

12

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

opcję zakwaterowania, niektóre również posiłki.

Jednak jest to opcja dodatkowa, dlatego należy

dokładnie czytać opisy ofert.

Dojazd we własnym zakresie.

Numer 4. SALTO-YOUTH Zapewne niektórzy z Was słyszeli o programie „Młodzież w

działaniu”. Jest to projekt wielopoziomowy, skupiający się

na stworzeniu takich warunków, aby każdy młody człowiek

miał szansę poznawać świat. Uzupełnieniem Youth in Ac-

tion jest platforma SALTO-Youth, czyli miejsce, gdzie znaj-

dziemy wszystkie informacje na temat międzynarodowych

projektów realizowanych w ramach współpracy europej-

skiej. Co wyróżnia Youth in Action? Przede wszystkim dofi-

nansowanie wszystkich działań. Organizatorzy zapewniają

zakwaterowanie, posiłki, czas wolny oraz zwrot 70% kosz-

tów dojazdu. Brzmi fajnie, prawda? Na stronie programu

znajdziemy specjalny kalendarz, w którym umieszczone są

wszystkie akcje do, których każdy zalogowany kandydat

może aplikować. Rejestracja jest darmowa, a system bar-

dzo przejrzysty. Dodatkowo SALTO postanowiło pójść o

krok dalej i stworzyło bazę trenerów i materiałów do samo-

doskonalenia. Zgodnie z zasadą, że każdy z nas posiada

pewien potencjał i doświadczenie, a najlepszą formą nau-

ki jest uczenie się od siebie wzajemnie, trenerami często

są uczestnicy bądź wolontariusze posiadający doświadcze-

nie w programach wolontariatu i wymiany młodzieży.

Kilka pytań do…

N ajbardziej egzotyczny zakątek świata, do którego

trafili studenci GUMed to…

R.S.: W SCORE ranking egzotycznych miejsc wygry-

wa Japonia.

M.B.: Oprócz Japonii jest również możliwość wyjazdu do

Islandii lub Afryki – do Ghany czy Kenii.

Sytuacja, którą będziesz wspominała z uśmiechem to…

M.B.: Praktykant z Japonii był tak zdeterminowany w pro-

wadzeniu zdrowego trybu życia, że dotarł do nas z drugie-

go końca świata z własnym rowerem.

R.S.: Pamiętam sytuację z kolegą z Turcji. Sprawa była na

tyle poważna, że nawet rozważaliśmy zgłoszenie zaginię-

cia na policji. Po całym dniu poszukiwań i głuchych telefo-

nów okazało się, że zguba była w lokalu znanej sieci re-

stauracji.

Najciekawsze projekty, w których udział wzięli polscy stu-

denci to…

R.S.: Late screening program for developmental dyspla-

sia of the hip (DDH) w Serbii oraz Observation of the Neu-

rochemical Characteristics of Tegmentum of Pedunculo-

pontine Nucleus in the Developmental Aspect w Turcji.

Zagraniczna potrawa podczas National Food and Drinking

Party, która podbiła Wasze podniebienia lub na długo

zostanie niezapomniana to…

R.S.: Hmmm… to było coś indonezyjskiego z mięsem w

ostrym sosie, ale nazwy nie pamiętam. Powodzeniem

cieszyło się również stoisko hiszpańskie. Była sangria,

gazpacho i omlet (zapewne tortilla de patatas), oczywi-

ście kuchnia włoska i meksykańska też miała wielu zwo-

lenników.

M.B.: Dla mnie najbardziej zaskakująca była nie potrawa,

ale informacja, że w Peru jada się świnki morskie.

Sytuacja, której nigdy nie zapomnisz podczas pracy nad

projektem to…

R.S.: Na pewno z tego roku nie zapomnę wspomnianego

wcześniej, przesympatycznego Japończyka, Koji, który

przyleciał ze swoim rowerem. Następnie wziął udział w

maratonie, w którym przebiegł dystans 42 km prowadzą-

cy z Gdyni do Gdańska. Ku mojemu zdziwieniu po wyścigu

(oczekiwałam, że zastanę go w akademiku dogorywające-

go na łóżku) krzepko towarzyszył nam podczas wypadu do

Sopotu, jak gdyby nigdy nic, a w niecałe dwa tygodnie po

swoim powrocie wziął udział w triatlonie Ironman.

M.B. i R.S.: Notorycznie nie działają im karty w bankoma-

tach albo gdzieś w bałaganie ciągle je gubią. Potem jest

zawsze potok łez, jakby cały świat się zawalił. Jednak, gdy

sytuacja już się wyjaśni i praktykanci mają znowu pełen

portfel, bezcenny jest uśmiech na ich twarzach ze zda-

niem I'm rich again.

□

Marysia Burska

koordynator lokalny

ds. praktyk wakacyjnych

IFMSA

Rita Sharma

lokalny koordynator

ds. wymiany naukowej

IFMSA

13

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

P rzy tak ogromnej ilości wyzwań i problemów czyhają-

cych na lekarza na początku jego drogi, najbardziej

przygnębiające jest to, że jest on na polu walki zupeł-

nie sam. Nie chodzi mi tutaj o wsparcie rodziny, najbliż-

szych itp. (bo tego na pewno jest pod dostatkiem), tylko o

to, że młodym lekarzom brakuje takiej organizacji, w której

mogliby wspólnie walczyć o lepsze jutro. A przecież o ile

łatwiej jest coś uzyskać, wymusić jakąś zmianę, jeśli robi

to duża grupa mówiąca wspólnym głosem. Nie mamy tak

łatwo jak lekarze specjaliści, którzy skupieni są w towarzy-

stwach z ich działki, nie mamy jak naukowcy i profesorzy,

których łączą uczelnie medyczne. My jesteśmy pozosta-

wieni sami sobie, a nasz potencjał jest niewykorzystany.

Podczas studiów jesteśmy zrzeszeni w rozmaitych organi-

zacjach studenckich, które starają się jak mogą walczyć o

studenckie prawa przed władzami uczelni (tu Uczelniany

Samorząd Studencki). Potem przychodzi czas dyplomato-

rium, rozpoczynają się staże i wszyscy podążają własnymi

drogami. Nie musi to oznaczać, że zrywają ze sobą kon-

takt, ale ciągłość uczestnictwa w jakimś z uczelnianych

stowarzyszeń zostaje w tym momencie zerwana. Z jednej

strony trudno się temu dziwić, przecież nasze organizacje

są studenckie i dotyczą konkretnego fragmentu życia –

studiowania. Niemniej problemy młodych lekarzy istnieją

nadal (a nawet się nasilają, patrz: przykłady wyżej), tyle że

nie ma już żadnej organizacji reprezentującej ogół środo-

wiska, która mogłaby interweniować, by coś zmienić.

Owszem można się zapisać do rozmaitych lekarskich sto-

warzyszeń, ale prężnej organizacji tworzonej przez mło-

dych dla młodych w naszym regionie brakuje.

Według mnie takie prężnie działające stowarzyszenie lub

fundacja, które jako cel nr 1 postawią sobie integrowanie i

reprezentowanie młodych lekarzy, powinny dopiero po-

wstać. Istotne też, żeby nie wychodzić na zbyt ogólny

grunt, zostać organizacją działającą na terenie wojewódz-

twa pomorskiego, jako np. Pomorskie Forum Młodych Le-

karzy. Najłatwiej byłoby się nam odnieść do lokalnych pro-

blemów, prościej byłoby wszystkim członkom się spotkać (i

mogliby to robić częściej) i last but not least – byłoby o

wiele łatwiej rozpocząć działalność, gdy większość z nas

doskonale się już zna ze studiów.

Ważne, żeby duch takiej organizacji nigdy nie przestał być

młody. Istotne jest nie tylko to, że będziemy razem redago-

wać pisma i podania. Będą to raczej kwestie drugorzędne,

wieńczące dzieło i będące owocem obrad, rozmów i kon-

sultacji. Bo właśnie najważniejsze będzie, by po prostu

spotykać się – niekoniecznie oficjalnie – dyskutować,

wspólnie rozwijać i wypracowywać kompromisy. Najcen-

niejszy mógłby okazać się właśnie ten networking – sieć

współpracy, powiązań i znajomości. Wymiana →

Jaka jest najsłabsza grupa lekarzy? Odpowiedź brzmi: młodzi lekarze. Z całej grupy za-

wodowej to właśnie oni, będący na początkowym odcinku drogi zawodowej, doświad-

czają największych problemów. Trudności związane z dostaniem się na staż, dziwnymi

pytaniami na LEK, brakiem odpowiedniej ilości miejsc rezydenckich, problemy płaco-

we i organizacyjne szpitali. To tylko wierzchołek góry lodowej – o tym mniej lub więcej

słyszymy wszyscy. Są też inne: brak odpowiedniej wiedzy w sytuacjach na styku prawa

i medycyny, niesprawiedliwe traktowanie przez pracodawcę lub blokowanie możliwości

rozwoju.

Warto trzymać się razem, Warto trzymać się razem, Warto trzymać się razem,

nie tylko na studiach!nie tylko na studiach!nie tylko na studiach!

Przemysław Waszak

redaktor prowadzący RemediuM

Zasady:

Należy zalogować się na platformie SALTO-YOUTH i goto-

we. Nabór do projektów jest prowadzony przez cały rok, a

tematyka różnorodna z naciskiem na wymianę międzykul-

turową, walkę z dyskryminacją i brakiem tolerancji, ale nie

tylko.

Plusy:

Ogromna baza projektów mniej lub bardziej inspiru-

jących.

Międzynarodowe środowisko. W każdym projekcie

biorą udział delegaci z różnych krajów.

Dofinansowanie, które na pewno zwiększa szanse

na udział w projekcie.

Minusy:

Organizator projektu wybiera kraje członkowskie,

dlatego też nie wszystkie projekty są dostępne dla

polskiej młodzieży.

Zwrot kosztów podróży następuje po okazaniu bile-

tów kolejowych lub lotniczych zakupionych w 2 kla-

sie lub klasie ekonomicznej.

Górna granica wieku udziału w projekcie – 25 lat.

□

RemediuM 4/2013

14

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

doświadczeń związanych z pracą, placówkami służby

zdrowia, a także problematyką kliniczną (np. do kogo

mogę zadzwonić, jeśli będę miał trudnego pacjenta) czy

naukową jest bezcenna, zwłaszcza na tym początkowym

etapie działalności zawodowej.

Jest jednak kilka przeszkód. Pierwszą i chyba niestety

najważniejszą jest ucieczka młodych ludzi w swoją pry-

watność. Nie oszukujmy się. Wielu ludzi nigdy nie chciało

i nigdy nie zechce skorzystać ze sposobności włączenia

się do organizacji społecznej. Jest po prostu pewien pro-

cent, który czy to z powodu nabytych uprzedzeń, czy też

ogólniej nieufności woli zostać samotną wyspą. Nie zmie-

nimy tego, więc nie ma też co załamywać rąk. Natomiast

niestety nawet dla tych zaangażowanych na studiach,

współtworzenie nowej organizacji może nie być już tak

atrakcyjne. Wszystkim dochodzą nowe obowiązki: kolejne

etaty, rodzina, doktorat itd. Jednak każdy kto będzie

chciał się ograniczyć jedynie do ciepłej wody w kranie,

straci szansę na obronę własnych interesów, a przy tym

daje się intelektualnie zdegradować.

Kolejne wyzwanie to jak to w ogóle zacząć. Kwestia orga-

nizacji pozostaje banalna – wystarczy kilku członków na

początek, spisany statut i już można zakładać stowarzy-

szenie. Procedura rejestracji organizacji pozarządowej

jest w naszym kraju coraz przyjaźniejsza. Dobrym pomy-

słem byłoby gdyby takie Pomorskie Forum Młodych Leka-

rzy jak najszybciej zapuściło korzenie w środowisku

uczelnianym. Nie tylko dlatego, że część z nas będzie

pracować/specjalizować się w UCK lub doktoryzować na

GUMed, ale także dlatego, aby przez możliwość uczest-

nictwa w Pomorskim Forum Młodych Lekarzy ułatwić stu-

dentom wyższych lat (to też młodzi lekarze!) start w zawo-

dową przyszłość i możliwość współtworzenia środowiska

organizacji, które nie skończy się wraz z dyplomatorium.

Kontakt z uczelnią warto podtrzymać również dlatego, że

jest ona nieocenioną kopalnią wpływowych ludzi i autory-

tetów (także młodych, bo nie musimy definiować tego

pojęcia jako młodość metrykalna. Czyż nie liczy się mło-

dość ducha?), którzy mogliby służyć nam nieocenioną

poradą.

Nie chodzi tu bowiem o stowarzyszenie działające jedynie

na papierku albo zajmujące się zbyt wąskim poletkiem (i

tematycznie i pod względem ludzi którzy realnie się z

nimi identyfikują). Nie chodzi też o kółko wymiany pytań

do LEK-u. Chciałem tutaj zarysować organizację, która

działając prężnie, powinna zrzeszać naprawdę szerokie

grono lekarzy i przede wszystkim być miejscem spotkań i

wymiany idei. W drugiej kolejności przyjdzie dopiero do

redagowania apelacji, pism do Narodowego Funduszu

Zdrowia itd. Politykowanie to dla mnie dopiero zwieńcze-

nie przemyślanych procesów, dyskusji czy rozmów. Plat-

formę do prowadzenie polityki zawsze jakąś mamy, ale

już do debaty niestety nie i to według mnie największy

problem. Ten aspekt działania jest dla mnie niezwykle

ważny. Istotne jest, aby był rozwijany już na uczelni.

Jeśli jednak uda nam przezwyciężyć te własne słabości,

dobrze ułożymy sobie w głowie kształt tego przedsięwzię-

cia i z zapałem (nie tylko początkowym!) je rozwiniemy –

szansa powodzenia jest duża. Być może takie właśnie

Pomorskie Forum Młodych Lekarzy już za kilka lat stałoby

się istotnym graczem i liczącym się głosem chociażby w

lokalnych w sprawach dotyczących lekarzy na początko-

wym etapie ich drogi. Tylko w ten sposób możemy zostać

silną grupą, a nie szpitalnym popychadłem (bo przecież,

co młody może mi zrobić?). Kwestia jest moim zdaniem

atrakcyjna, warta rozważenia i oczywiście otwarta, bo w

żaden sposób nie wyczerpałem w tym tekście tematu ani

nie zamykam żadnej inne drogi.

□

Przy tak ogromnej ilości wyzwań i

problemów czyhających na leka-

rza na początku jego drogi, naj-

bardziej przygnębiające jest to,

że jest on na polu walki zupełnie

sam. Nie chodzi mi tutaj o wspar-

cie rodziny, najbliższych itp. (bo

tego na pewno jest pod dostat-

kiem), tylko o to, że młodym leka-

rzom brakuje takiej organizacji,

w której mogliby wspólnie wal-

czyć o lepsze jutro.

Prenumeruj RemediuM i bądź zawsze na bieżąco!

Polub nas na Facebook’u

(www.facebook.com/remedium.gumed), by

otrzymywać elektroniczne RemediuM kilka dni

wcześniej niż pojawi się na Uczelni!

Chcesz mieć pewność, że otrzymasz drukowa-

ny egzemplarz? Wyślij maila o temacie

„prenumerata” ze swoimi danymi na reme-

dium@gumed.edu.pl, a będziemy odtąd zosta-

wiać dla Ciebie każdy egzemplarz w biurze

USS (Medyk, pokój nr 6). Stamtąd będziesz

mógł odebrać go w dogodnym dla Ciebie ter-

minie.

Nie zapomnij, że wszystkie archiwalne

numery znajdziesz na:

www.remedium.gumed.edu.pl

15

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Co piszczy w doktoranckiej trawie...Co piszczy w doktoranckiej trawie...Co piszczy w doktoranckiej trawie...

M imo urlopowego rozleniwienia, Zarząd Doktoran-

tów nie próżnował. Jak sami wiecie, sezon letni

już został zainaugurowany drugą Integracyjną

Imprezą Doktorancką, która tradycyjnie odbyła się w so-

pockim klubie Atelier. Bardzo nas cieszy, że kolejny raz

cieszyła się ona Waszym zainteresowaniem. Licznie poja-

wili się zarówno doktoranci, jak i przedstawiciele władz

naszej Uczelni. Mamy więc nadzieję, że główny cel spotka-

nia został osiągnięty, a integracja doktorantów przyczyni

się do rozwoju kontaktów nie tylko towarzyskich, ale rów-

nież naukowych i zawodowych. Możecie liczyć na to, że

wysiłki Zarządu będą skierowane na dalszy rozwój takich

przedsięwzięć, a nasza impreza integracyjna na stale wpi-

sze się w tradycję Studiów Doktoranckich GUMed.

Pisząc o niepróżnowaniu Zarządu mamy na myśli nie tylko

rozwijanie kontaktów towarzyskich, ale też rozwój na polu

naukowym i samorządowym. Jakub Antoniewicz jako

przedstawiciel Zarządu Doktorantów GUMed miał okazję i

przyjemność reprezentowania naszej działalności na kon-

ferencji Samorządność doktorancka w Polsce – rozwój,

funkcjonowanie, perspektywy organizowanej przez Uni-

wersytet Gdański i Politechnikę Gdańską w dniach 26-28

lipca 2013 r. Poza aspektem rozwijania kontaktów na

gruncie zawodowym i towarzyskim spotkanie to miało na

celu przede wszystkim wymianę wiedzy i doświadczeń

dotyczących funkcjonowania organów samorządowych,

reprezentujących interesy doktorantów uczelni w całej

Polsce. Na konferencji pojawili się przedstawiciele więk-

szości uczelni wyższych, m.in. z Warszawy, Krakowa, Po-

znania, Białegostoku, Bydgoszczy, Olsztyna, Katowic i

Łodzi.

A co słychać na naszym uczelnianym podwórku? Zmiany,

zmiany, zmiany… Dzięki uprzejmości władz GUMed-u i

zaangażowaniu wielu osób, Zarząd Doktorantów może się

pochwalić własną siedzibą! Tak – doczekaliśmy się biura,

które mamy nadzieję ułatwi nam pracę i spotkania – nie

tylko we własnym gronie, ale też bezpośredni kontakt z

Wami – doktorantami. Możecie nas znaleźć w klubie Me-

dyk, ul. Dębowa 7, pokój nr 2. Wszystkich interesantów

serdecznie zapraszamy!

Mamy też dla Was kolejną niespodziankę. Od październi-

ka rusza nasza nowa strona internetowa – tylko dla dok-

torantów GUMed. Sztab Zarządu i informatyków pracuje

na naszą oficjalną witryną. Znajdziecie tam mnóstwo przy-

datnych informacji dotyczących funkcjonowania naszych

studiów, programów zajęć, spraw administracyjnych, dy-

daktycznych i wyjazdowych, nowinki ze świata uczelniane-

go, potrzebne dokumenty i przydatne informacje o konfe-

rencjach, zjazdach i spotkaniach naukowych. Nie zabrak-

nie aktualności i galerii zdjęć – wszystko w jednolitym

porządku i nareszcie w jednym miejscu! Trzymajcie kciuki,

bo prace nad tym przedsięwzięciem jeszcze trwają… Oczy-

wiście jesteśmy otwarci na wszelkie sugestie z Waszej

strony, bo chcemy abyście tworzyli ją z nami… Jeśli macie

pomysły, które możemy wykorzystać, czekamy na maile i

liczymy na Waszą wyrozumiałość i jeszcze odrobinę cier-

pliwości. Dalszych wieści spodziewajcie się niebawem…

□

Kochani Doktoranci, miło nam Was powitać po wakacyjnej przerwie. Mamy nadzieję,

że odpoczęliście i zregenerowaliście siły do dalszej walki o sukcesy na polu nauko-

wym. Jednak wszystko co dobre, szybko się kończy i nadszedł czas, aby schować do

szafy plecaki i zachowując w pamięci wakacyjne wspomnienia, z zapałem wrócić do

uczelnianej rzeczywistości.

Anna Kluk

doktorantka GUMed,

Zarząd Samorządu Studiów Doktoranckich

RemediuM 4/2013

16

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

W itam wszystkich po wakacyjnej przerwie. Zadania przedstawione przeze

mnie w tym numerze adresowane są głównie do naszych kolegów z pierw-

szego roku. Oczywiście każdy z Was, Drodzy Czytelnicy, może spróbować

swoich sił.

D la przypomnienia: seria Pokaż co potrafisz! to trzy zagadki o tematy-

ce medycznej. Pierwsza z nich to krótkie pytania, na które należy

odpowiedzieć TAK/NIE. Druga to puzzle, które należy dopasowywać

lub uzupełnić, a ostatnia to pytanie do eksperta, czyli krótki opis przypadku

medycznego, po którego lekturze należy postawić najbardziej trafną diagno-

zę.

Pamiętajcie, że celem naszego cyklu jest dobra zabawa. Oczywiście, odpo-

wiedzi na wszystkie pytania bez problemu znajdziecie w Internecie, ale

przecież największą frajdą jest ich wydedukowanie. Jak zawsze zachęcam

Was do komentarzy. Czekam na nowe pomysły. Jeśli usłyszeliście coś cieka-

wego na zajęciach i chcielibyście sami spróbować ułożyć jakiś medyczny

rebus, piszcie na adres student21@gumed.edu.pl

Możecie mnie również łatwo znaleźć na Facebook’u. Miłej zabawy!

Szybki strzał.

Zastanów się i odpowiedz TAK/NIE.

1. Kość udowa stanowi 26% długości ciała dorosłego człowieka.

2. Szczepienie przeciwko HCV (wirus zapalenia wątroby typu C) wykonuje się już w pierwszej dobie życia.

3. Im większa objętość mózgowia, tym większa inteligencja.

4. Człowiek może mieć maksymalnie około 150 znajomych (dodam, iż pod pojęciem znajomego kryje się osoba, z

którą widujesz się w regularnych odstępach czasu, krótszych niż miesiąc).

Puzzle.

Uzupełnij tekst, wybierając właściwe liczby.

Kacper jest studentem pierwszego roku medycyny. Nie zna jeszcze zbyt dobrze nowego miasta, dlatego prawie codzien-

nie spóźnia się na uczelnię. Dzisiaj rano biegnąc na poranne zajęcia pomyślał – Może powinienem wstawać wcześniej.

Człowiek i tak przesypia prawie (a. 1/2 b. 1/3 c. 1/4) swojego życia, te kilka minut bardzo by mi się przydały. Z pewno-

ścią pomogłoby usprawnienie mojego sytemu krwionośnego – zastanawiał się dalej. Nie wiedział jeszcze, że wydajność

ludzkiego serca wynosi prawie (a. 30% b. 70% c. 90%) i znacząco przewyższa najdoskonalsze współczesne silniki. Pra-

wie kilometrowy dystans, który już pokonał, dawał mu się we znaki. – Muszę przestać palić. Warto by było wykorzystać

te prawie (a. 90 b. 700 c. 7000 m2) powierzchni oddechowej w moich płucach – pomyślał. Dopadając drzwi frontowych

z przerażeniem uświadomił sobie, że dzisiaj ma do napisania wejściówkę z anatomii. O co mogą zapytać? Zapewne

trzeba będzie opisać jedną z ponad (a. 200 b. 300 c. 400) kości znajdujących się w człowieku. – Gdyby tak można było

zastąpić mózg doskonałym komputerem, nauka byłaby znacznie łatwiejsza – stwierdził. To prawda, że najlepsze współ-

czesne komputery przetwarzają dane kilka razy szybciej. Co jednak ważne dla Kacpra i dla nas, mózg zużywa co naj-

mniej (a. 500 b. 5 tys. c. 500 tys. razy mniej) energii.

Pytanie do eksperta

Podaj najbardziej trafną diagnozę.

Impreza integracyjna może zakończyć się nieciekawie. Zobaczcie sami.

Kacprowi udało się zaliczyć wejściówkę. Nic więc dziwnego, że uznał to za dobry powód do świętowania. Impreza w aka-

demiku zapowiadała się świetnie, zwłaszcza że na stole oprócz piwa z pobliskiego sklepu pojawiła się jajecznica z grzy-

bami, którą nasz bohater uwielbiał (pod koniec imprezy uwielbiał już wszystko i wszystkich). Nazajutrz, oprócz klasycz-

nych dolegliwości dnia następnego, Kacper obudził się w naprawdę złym stanie (silne torsje, biegunka, zawroty głowy,

czoło zroszone zimnym potem). – Muszę przystopować – pomyślał. – Jak tak dalej pójdzie to nie dociągnę do V roku.

Jak myślisz, co dolega Kacprowi?

□

Odpowiedzi na pytania szukaj w tym numerze!

Pokaż, co potrafisz!Pokaż, co potrafisz!Pokaż, co potrafisz!

Dymitr Rychter

redakcja RemediuM

V rok, kierunek lekarski

17

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

N iewątpliwie nasuwa się pytanie czy są one potrzeb-

ne? Każdy z nas, starszych studentów, zapewne

ma inne zdanie na ich temat, co niewątpliwie zwią-

zane jest z doświadczeniami zdobytymi podczas wakacyj-

nej pracy na wybranych oddziałach. Jednak prawda jest

taka, iż są one niewątpliwie świetnym sposobem na

sprawdzenie zdobytej wiedzy w praktyce, możliwością zdo-

bycia nowej, często nieakademickiej oraz nabycia przydat-

nych umiejętności. Jednak aby tak było, należy się zasta-

nowić i rozsądnie wybrać. Oto kilka rzeczy, na które warto

zwrócić uwagę.

Od czego zacząć? Najpierw należy odwiedzić w extranecie

zakładkę „Praktyki wakacyjne”. Tam znajdziecie wszelkie

niezbędne informacje na temat Waszych praktyk. Od ubie-

głego roku zapisy na praktyki odbywają się on-line, a

wszelkie informacje znajdziecie w stosownym czasie na

Waszych skrzynkach e-mailowych.

Kolejną rzeczą jest wybór placówki. Czym się kierować?

Nie ma uniwersalnych kryteriów gwarantujących sukces.

Moim zdaniem należy zastanowić się, co Was najbardziej

ciekawi. Jeśli przykładowo studiujecie na kierunku lekar-

skim i interesuje Was chirurgia, warto podjąć praktyki pie-

lęgniarskie na oddziałach chirurgicznych. Daje Wam to

możliwość obcowania z wyselekcjonowanym rodzajem

pacjentów oraz pracy ze specjalistami w dziedzinie, którą

być może w przyszłości wybierzecie. Miasto, w którym znaj-

duje się szpital nie jest tak istotną sprawą. Może należy

wybrać coś blisko miejsca zamieszkania, a może warto

udać się do większego i bardziej specjalistycznego ośrod-

ka dalej od domu? Wszystko zależy od Waszych indywidu-

alnych preferencji i możliwości.

Warto także zapytać się starszych kolegów, co sądzą o

wybranej przez Was placówce. Może będą w stanie po-

dzielić się z Wami swoimi doświadczeniami i doradzą czy

ten wybór jest słuszny. Bez względu na ich ocenę pamię-

tajcie, że jesteśmy różnymi ludźmi i na różnych ludzi może-

my trafić. Moim zdaniem to, czego się nauczycie, będzie

zależało w głównej mierze od Waszego nastawienia i de-

terminacji, z którą przyjdziecie na oddział.

Gdy już uporacie się z wyborem i nadejdzie dzień, w któ-

rym rozpoczniecie praktyki, pamiętajcie: nie bójcie się py-

tać i interesujcie się wszystkim. co dzieje się dookoła Was.

Nie ma niewłaściwych pytań, a na etapie studiów macie

prawo czegoś nie wiedzieć, o czymś zapomnieć. Pokażcie,

że chcecie się uczyć, bo to sprawi, że ludzie, na których

traficie, chętniej podzielą się swoim doświadczeniem. An-

gażując się macie szansę zobaczyć więcej niż przewiduje

program Waszych praktyk.

Na koniec chciałbym podkreślić, że praktyki wakacyjne

dają niepowtarzalną możliwość zdobywania oraz szlifowa-

nia wiedzy i umiejętności. Pozwalają zapoznać się z różny-

mi dziedzinami medycyny i często mogą ułatwić wybór

drogi w przyszłości. Wykorzystajcie tę możliwość dobrze,

bo będzie to doświadczenie, które na pewno zaowocuje w

Waszym przyszłym życiu zawodowym.

□

Mateusz Kapelan

redakcja RemediuM

V rok, kierunek lekarski

Właśnie rozpoczął się kolejny rok akademicki, a wraz z nim ciężka praca i dużo nauki. Z

wakacji zostały już tylko wspomnienia i przez najbliższe dziewięć miesięcy będziemy

kształcić się na wybranych przez siebie kierunkach. Jednak już dzisiaj warto zastanowić

się nad tematem praktyk wakacyjnych.

Praktyki wakacyjne Praktyki wakacyjne Praktyki wakacyjne ––– poradnik poradnik poradnik

pierwszoroczniakapierwszoroczniakapierwszoroczniaka

RemediuM 4/2013

18

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

I mmediately upon joining the circle two years ago I reali-

zed that it is about far more than just scientific rese-

arch or learning about oncological patients and their

textbook-type pathologies. It is very easy, both as students

and doctors, to start looking at a patient by their disease,

as though they are somehow one and the same. For exam-

ple, that child with Wilm’s tumour or that patient with acu-

te lymphoblastic leukemia – as opposed to, that child that

loves playing the piano and is an all-star soccer player and

wants to become a veterinarian someday. The circle, more

than anything, has emphasized that a disease is not a

definition of a person, and the work of our circle is aimed

at exactly that – trying to ensure that these children do not

become trapped by their diagnosis.

Even though there may be a very significant language bar-

rier it does not stop the fun of our circle. Every year we

have organized very popular events for the patients in or-

der to attempt to breach the ambiguity towards English

Division students. We try to bring forth a few of our tradi-

tions, so that we too, can be more than just English Divi-

sion students – the ones that come to poke and prod du-

ring cumbersome physical examinations, complete patient

histories in sometimes very broken Polish and quite fran-

kly, during a regular class, have little to offer to a child

apart from extracting vital medical information. But these

events are something special, a rare opportunity for chil-

dren to interact with foreign students outside of the clas-

sroom setting. It is not only a moment for the children to

detach from the regular routine at the hospital, but also to

learn just a little bit about those strange students in white

coats and what they are about.

Halloween is among these events, that truly bridges the

gap between us and the children. Everyone comes dres-

sed in dazzling costumes – every year, the kids really im-

press us with their creativity and enthusiasm! Together, we

do crafts, carve pumpkins, paint faces (both ours, and

theirs). There really seems to be a sort of magic in the air,

with giggles all around, excitement and most importantly,

it’s like for a moment, the children forget about all their

worries and troubles, they forget why they are in the hospi-

tal in the first place. For a moment, there is no such thing

as cancer or illness. For a moment, they are just children.

Soon after Halloween, comes the beautiful time of Christ-

mas cheer and English Division Santa Claus also makes a

vibrant appearance! The children receive many charming

gifts gathered and donated by the members of the circle –

and is there ever a greater joy than sitting on Santa’s lap

and receiving a colorful surprise? If there is, I sure haven’t

seen it! Santa is certainly not the only special guest at our

holiday festivities – the Swedish choir Lucia, piano virtuo-

sos and puppet theatre groups have all made unique and

memorable performances!

English Division students arrive in Gdansk from practically every corner of the

world, each individual trying to find their place, their particular niche. There aren’t

many outlets to which non-polish speakers can turn in order to get more experien-

ce with patients. However, some have, very fortunately, stumbled upon the Pedia-

tric Oncology Scientific Circle at the Department of Pediatrics, Hematology and

Oncology at the Medical University of Gdańsk, supervised by dr Ewa Bien and dr

Malgorzata Krawczyk.

Rita Wyrebek

5th year, English Division

Discovering the Child Discovering the Child Discovering the Child

behind the Diagnosis behind the Diagnosis behind the Diagnosis

Swedish Choir Lucia performing at

our Christmas event

19

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

One of the first major projects of the circle was called Fun

with English. The idea of the project was to encourage the

children, in an enjoyable way, to learn English and at the

same time – learn about English Division students.

Through regular biweekly meetings, members of the circle

would organize various games and activities to bring En-

glish to life. This endeavor was an opportunity for our circ-

le to establish ourselves as an approachable and familiar

presence – not just a group of peculiar (probably frighte-

ning) students that simply come and go. This project

proved to be a huge success, as much with the children

as in the scientific world, granting our circle a notable

prize in the International Student Scientific Conference

(ISSC) in Gdansk in 2012. The members of the circle con-

tinue to actively pursue scientific work, and in the two

years of running, can boast two exceptional achievements

at the ISSC.

The success of the circle is enmeshed in the enthusiasm

of every member, but most notably, in our supervisors dr

Bien and dr Krawczyk, who have tirelessly supported, gui-

ded and inspired us. With every passing year, we will con-

tinue to embrace new challenges, realize our many ideas

and try to make a difference. As Ralph Waldo Emerson

once said: To know even one life has breathed easier be-

cause you have lived. This is to have succeeded. If a few

hours of carefree activities can take away the reality

these children must endure each day, then that is certain-

ly the greatest success of our circle and one that will en-

dure as a core of our circle’s work.

□

Puppet performance by Teatr Miniatura for the children

Carving pumpkins with the children

RemediuM 4/2013

20

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

P o pierwsze, serdecznie gratulujemy. Z pewnością

dostanie się na kierunek medyczny kosztowało Cię

wiele wysiłku i wyrzeczeń. Po stresujących chwilach

spędzonych na wyczekiwaniu aż Twoje nazwisko pojawi

się na listach przyjętych, możesz odetchnąć z ulgą. Jesteś

studentem medycyny ! Hmm… ale co teraz? Czy prowa-

dzący zajęcia są wymagający? Czy rzeczywiście studia

medyczne to niekończąca się nauka od świtu do zmierz-

chu? Czy na pewno jestem na to gotowy, a może te studia

nie są dla mnie? Wydaje mi się, że wiele właśnie takich

pytań kłębi się w Twojej głowie. Jako nieco bardziej do-

świadczony kolega chciałbym dać Ci kilka odpowiedzi.

Myślę, że najważniejszą rzeczą dla studenta pierwszego

roku jest jak najszybsze odnalezienie nadrzędnego celu,

któremu swoje życie studenckie będzie podporządkowa-

ne. Wcale nie muszą być to najlepsze wyniki. Na naszej

Uczelni istniej kilka dobrze działających organizacji (w tym

oczywiście nasze RemediuM), które mogą pomóc Ci rozwi-

jać się w wielu kierunkach pozamedycznych. Pamiętaj, że

6 lat to całkiem spory odcinek czasu. Moją dewizą od po-

czątku stało się hasło: Salus aegroti suprema lex (zdrowie

chorego najwyższym prawem). Pomimo tego że brzmi try-

wialnie (jeden z oklepanych banałów na temat prawdziwe-

go lekarza altruisty), nadaje moim działaniom odpowied-

niej perspektywy. Dzięki temu długie godziny spędzone na

żmudnym (jak dla mnie) wkuwaniu anatomii mają sens.

Te dwa teoretyczne lata naprawdę są po coś (tak, nawet

biochemia), jeśli tylko wiesz czemu to wszystko ma służyć.

Nauka, nauka, nauka. Setki, tysiące stron na pamięć. Tak

to widzisz, prawda? Rzeczywiście kierunek, który wybrałeś

wymaga od Ciebie dużo pracy (zwłaszcza na początku).

Zobaczysz jednak, że z biegiem czasu nauka przychodzi

coraz łatwiej. Pamiętam przecież jak trudno było mi prze-

stawić się z systemu licealnego, na tryb studencki. Każdy

ma swój ulubiony przedmiot i taki, który przyprawia go o

prawdziwy ból głowy. Nie daj się zwariować! Rady star-

szych kolegów jak się uczyć, tak naprawdę na niewiele się

zdadzą. Wyrobisz sobie swój własny system nauki, który

będzie najlepiej dopasowany do Twoich możliwości.

Kryzys? Tak, oczywiście, prędzej czy później pojawi się

moment, w którym będziesz zastanawiał się: Czy to na

pewno dla mnie? Mój dopadł mnie po dwóch niezaliczo-

nych kolokwiach z anatomii. Nigdy nie lubiłem tego przed-

miotu i nauka przychodziła mi naprawdę ciężko. Dzięki

wsparciu narzeczonej i mojemu mottu dałem radę. Ty tak-

że dasz! Najgorsze jest to, że na uczelni nie ma okresu

ochronnego, nie ma taryfy ulgowej. Musisz przetrawić to

wszystko sam. Olewactwo, ale także wręcz neurotyczne

dążenie do sukcesu niektórych kolegów z grupy niestety

nie pomaga. Jednakże na pewno i w Twoim życiu znajdzie

się ktoś, do kogo zawsze możesz zwrócić się ze swoim i

problemami. Nie wahaj się. Perspektywa, z której Ty po-

strzegasz problem, nie zawsze jest właściwa.

Gdańsk to naprawdę piękne miasto. Daje wiele możliwo-

ści spędzania wolnego czasu. Czasami zwykły spacer na

starówkę czy na plażę potrafi nieźle zrelaksować. Korzy-

staj jak najczęściej z możliwości, jakie daje nasze nadmor-

skie położenie. Osobiście polecam wycieczkę tramwajem

wodnym na Hel. Nie zapominaj o teatrze, kinie czy filhar-

monii. Z roku na rok zauważysz, że wolnego czasu przyby-

wa. Nie dlatego, że ubywa stron do przeczytania w opa-

słych tomiszczach, ale dlatego, że nie wydaje Ci się to już

tak trudne do zrobienia.

Tak więc Drogi Kolego, przed Tobą pięć lat studiów. Mam

nadzieję, że będzie to jeden z najwspanialszych okresów

w Twoim życiu. Niektóre zajęcia będą dłużyły się w nie-

skończoność. Na innych zobaczysz coś, co być może zmie-

ni Twoje życie. Poczujesz gorzki smak porażki i słodycz

zwycięstwa, ale przede wszystkim po ich zakończeniu zo-

staniesz lekarzem–człowiekiem, który chroni wątły pło-

mień ludzkiego życia.

Jeśli uważasz, że masz coś ciekawego do powiedzenia,

lubisz dzielić się z innymi swoimi spostrzeżeniami, nasza

gazeta to miejsce dla Ciebie. Bardzo zależy nam zwłaszcza

na Tobie, Drogi Studencie pierwszego roku. Wiem, że

masz mnóstwo zmartwień i jesteś zabiegany, ale może

właśnie nadszedł czas, żeby rozpocząć swoją przygodę z

dziennikarstwem. Wypatrujcie naszych ogłoszeń dotyczą-

cych zebrań redakcji i odwiedzajcie nas na Facebook’u.

Jeszcze raz witamy i powodzenia.

□

Witajcie nowi studenci medycyny!Witajcie nowi studenci medycyny!Witajcie nowi studenci medycyny!

Jak co roku w pierwszych dniach października nasza Uczelnia otwiera swoje po-

dwoje dla nowo przybyłych studentów. Jako redakcja RemediuM chcemy Was ser-

decznie powitać w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym.

Dymitr Rychter

redakcja RemediuM

V rok, kierunek lekarski

21

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

U czelniany Samorząd Studencki GUMed

przedstawia Wam serię 6 podzielonych tema-

tycznie szkoleń dotyczących dość trudnej roli

starosty. Ich autorem jest nasz kolega, Przemek Wa-

szak, redaktor RemediuM, studenckiego dodatku

do Gazety AMG. Dzięki temu całość jest napisana w

sposób bardzo przystępny – bo ze studenckiego

punktu widzenia. Liczymy na to, że uwagi i podpowie-

dzi zawarte w tym szkoleniu pozwolą Wam z większą

łatwością i satysfakcją pełnić rolę starostów. Dla

Waszej wygody prezentacje można zarówno obejrzeć

w przeglądarce jak i ściągnąć w formacie .pptx na

komputer.

Wejdź na https://szkolenia.gumed.edu.pl lub po-

przez stronę RemediuM

(www.remedium.gumed.edu.pl). Login i hasło te sa-

me, co w extranecie. Hasło dostępu do tego szkole-

nia to 12345.

R emediuM to czasopismo studentów GUMed. Ukazuję się co 2 lub 3 miesiące i jest wydawane jako dodatek do naszego uniwersy-teckiego pisma – Gazety AMG.

RemediuM jest redagowane dla studentów i przez studentów. Każdy stu-dent GUMed oraz MWB UG i GUMed może opublikować tutaj swój tekst. W naszym magazynie piszemy o wszystkim, co ściśle wiąże się z nauką na Uczelni, życiem studenta, jego przyszłością zawodową, a także rozwojem osobistym. Chcemy poruszać ważne sprawy i problemy studenckie.

Tematyka RemediuM obejmuje przede wszystkim sprawy i problemy stu-denckie, życie Uczelni, relacje z bieżących wydarzeń, rozwijanie zaintere-sowań naukowych, kulturalnych i sportowych studentów, studenckie porady, wywiady z ciekawymi postaciami nie tylko ze świata medycyny oraz nowiny ze świata nauki.

Zapraszamy na naszą stronę internetową, gdzie znajdują się wszystkie numery www.remedium.gumed.edu.pl

Podstawowy adres służbowy

2. wiersz adresu

3. wiersz adresu

4. wiersz adresu

Wstąp do nas!

Lubisz pisać?

Pasjonuje Cię rozmowa z cie-kawymi ludźmi?

Masz coś interesującego do zaprezentowania światu?

Chciałbyś zajmować się grafi-ką lub redakcją tekstu?

Interesujesz się tym, co dzieje się na świecie i w Twojej Uczelni?

Jeśli choć na jedno z tych pytań mo-żesz udzielić twierdzącej odpowie-dzi, znaczy, że RemediuM jest miej-scem właśnie dla Ciebie! Dołącz do nas i twórzmy razem kolejne nume-ry!

Wystarczy wysłać e-mail na nasz adres:

remedium@gumed.edu.pl

Zapraszamy do Akademii Starostów Zapraszamy do Akademii Starostów Zapraszamy do Akademii Starostów

RemediuM 4/2013

22

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

D ziałalność Koła

Działalność Koła nie jest typową działalnością koła

naukowego. Nie jest to na pewno praca ekspery-

mentalna. Staramy się za to zdobywać wiedzę potrzebną

dla rozwoju nowych leków w przemyśle. Przygotowujemy na

ten temat prezentacje, które publikujemy w czasopismach

zawodowych i w Internecie. Wielu członków Koła przygoto-

wuje prace magisterskie z zakresu technologii farmaceu-

tycznej – również ze współpracy z przemysłem. Oferujemy

przemysłowi naszą pomoc w przygotowaniu materiałów

naukowych do dokumentacji lub w przeprowadzaniu badań

ankietowych.

Kluczowym punktem aktywności ISPE są spotkania z oso-

bami związanymi z przemysłem farmaceutycznym. W roku

akademickim 2012/2013 mogliśmy gościć i wysłuchać

wykładów m.in. Marcina Adamowicza – dyrektora firmy

Pharma Cosmetic grupy Fagron zajmującej się wytwarza-

niem i dystrybucją surowców farmaceutycznych do receptu-

ry aptecznej, pracowników Zakładów Farmaceutycznych

Santo i kadry Uniwersytetu w Szymkencie (Kazachstan),

Małgorzaty Stokrockiej – dyrektora Działu Badawczo-

Rozwojowego w Polpharmie, Brunona Woyczikowskiego –

współtwórcy firmy Profarm, a także Jakuba Jankowskiego –

specjalisty ds. skomputeryzowania w Dziale Zapewnienia

Jakości w Polpharmie. Każde takie spotkanie owocowało

powiększeniem naszej wiedzy o danym obszarze przemy-

słu, a także pozwalało nam na pozyskanie z pierwszej ręki

odpowiedzi na nurtujące nas pytania.

Podczas naszych spotkań aktywni byli także członkowie

Koła. Poprzez tworzenie prezentacji i udział w dyskusji

omawiali nowinki ze świata technologii postaci leku. Aby

jeszcze bardziej zgłębić wiedzę na temat pracy przemysłu

farmaceutycznego, organizujemy wycieczki do firm farma-

ceutycznych, dzięki którym mamy okazję zobaczyć jak to

wszystko wygląda „od środka”. Podczas zimowych ferii

2013 r. członkowie ISPE wybrali się do Ziai i Profarmu, na-

tomiast 28 maja br. mieliśmy możliwość zwiedzenia sie-

radzkiej Medany, która jest obecnie jednym z najnowocze-

śniejszych i najlepiej wyposażonych przedsiębiorstw farma-

ceutycznych w kraju. W czasie tej wycieczki zwiedziliśmy

Dział Badań i Rozwoju, Zakład Produkcji Leków – zarówno

form płynnych i półpłynnych, jak i stałych, Dział Zapewnie-

nia Jakości i Dział Kontroli Jakości. Mogliśmy m.in. zoba-

czyć linię produkcyjną leków w postaci miękkich kapsułek

żelatynowych, która została uruchomiona w 2003 roku.

Pracownicy bardzo chętnie dzielili się z nami swoją wiedzą

oraz cierpliwie odpowiadali na licznie zadawane pytania –

zarówno te związane z technologią postaci leku, jak i te

związane z karierą farmaceuty w przemyśle farmaceutycz-

nym.

Kolejnym z ważniejszych aspektów naszej działalności była

organizacja stanowisk podczas ważnych wydarzeń w życiu

Uczelni, jakimi są Medyczny Dzień Nauki i Piknik na Zdro-

wie. Przygotowaliśmy ulotki mówiące m.in. o tym jak po-

wstają leki, co warto wiedzieć o danej postaci leku, a także

jak prawidłowo je stosować. Podczas obu imprez starali-

śmy się pokazać odwiedzającym nasze stanowiska jak cie-

kawe i ważne są zagadnienia związane z postacią leku, a

także przybliżyć im sposób powstawania leków recepturo-

wych takich jak maści i proszki. Udzielaliśmy porad służą-

cych bezpieczniejszej i skuteczniejszej farmakoterapii.

Studenckie Koło Naukowe ISPE – Farmacja Przemysłowa działa na Wydziale Farma-

ceutycznym przy Katedrze i Zakładzie Farmacji Stosowanej już od 11 lat. Wstąpić w

jego szeregi może każdy student farmacji pod koniec III roku studiów. Jego opieku-

nem z ramienia przemysłu jest Andrzej Szarmański, dyrektor jakości Polpharmy.

Zapewne wielu studentów Wydziału Farmaceutycznego zna nasze Koło, ale jeśli jesz-

cze o nas nie słyszałeś Drogi Czytelniku, a jesteś zainteresowany zagadnieniami zwią-

zanymi z przemysłem farmaceutycznym i technologią postaci leku zapraszam Cię do

zapoznania się z naszą działalnością na przestrzeni kilku ostatnich miesięcy.

Przemysł farmaceutyczny i technologia Przemysł farmaceutyczny i technologia Przemysł farmaceutyczny i technologia

leków, czyli słów kilka o leków, czyli słów kilka o leków, czyli słów kilka o

SKN ISPE SKN ISPE SKN ISPE ––– Farmacja PrzemysłowaFarmacja PrzemysłowaFarmacja Przemysłowa

Julia Jacyna

V rok, farmacja

Stanowisko SKN ISPE - Farmacja Przemysłowa

podczas Medycznego Dnia Nauki 2013

23

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Członkowie Koła mają możliwość rozpoczęcia na IV

roku badań naukowych w Katedrze i Zakładzie Far-

macji Stosowanej. Mogą okazać się one wspaniałym

wstępem do pracy magisterskiej.

10-lecie i nowe logo

W listopadzie ubiegłego roku świętowaliśmy 10-lecie

istnienia SKN ISPE – Farmacja Przemysłowa. Z tej

okazji zorganizowaliśmy dwudniowe obchody, pod-

czas których gościliśmy m.in. prorektora ds. stu-

denckich prof. Marcina Gruchałę, prodziekana Wy-

działu Farmaceutycznego prof. Michała Markuszew-

skiego, prezesa gdańskiego oddziału PTFarm-u dr.

hab. Piotra Kowalskiego. Obecni byli także założycie-

le Koła i absolwenci Wydziału, którzy wchodzili w

skład jego zarządu Koła na przestrzeni wszystkich

lat jego działalności.

Zarówno pierwszy, jak i drugi dzień obfitował w cie-

kawe wykłady, wspomnienia i atrakcje. Dużo emocji

wzbudziła rywalizacja pomiędzy studentami IV i V roku

w zakresie umiejętności czytania technologicznych publika-

cji naukowych. Zwieńczeniem jubileuszu była bardzo inte-

resująca dyskusja na temat sposobu kształcenia farma-

ceutów, tak aby spełniali oni wymagania stawiane przez

przemysł farmaceutyczny. Brali w niej udział farmaceuci

zatrudnieni w przemyśle – pierwsi w Polsce specjaliści z

zakresu farmacji przemysłowej.

Z okazji 10 urodzin nawiązaliśmy również współpracę z

Pracownią Komunikacji Wizualnej ASP w Gdańsku. Owo-

cem tej akcji jest nie tylko nasze nowe logo, ale też cała

oprawa wizualna. Spośród przedstawionych przez studen-

tów ASP projektów logo członkowie ISPE mieli zagłosować

na najlepszy. Okazało się to nie lada wyzwaniem, gdyż

wszystkie propozycje były bardzo dobre. Ostatecznie wygrał

projekt, którego autorem jest Tomasz Jan Kisiel, a powstał

pod kierunkiem prof. Jacka Millera i dr. Macieja Dojlitko.

Zaproszenie

Gorąco zachęcamy wszystkich studentów IV i V roku farma-

cji do wstąpienia w szeregi ISPE. Jeśli nie jesteś jeszcze

zdecydowany lub masz jakieś pytania, przyjdź na spotkanie

Koła lub napisz do nas (ispe@gumed.edu.pl). Zapraszamy!

□

Odpowiedzi

Szybki strzał: .

1.Tak

2. Nie

3. Nie

4. Tak

Puzzle: b, b, a, a, c. Pytanie do eksperta: zatrucie muchomorem sro-

motnikowym.

Risus 10 mg

Legenda głosi, że pewien uczciwy lekarz na

świadectwie zgonu, w rubryce „Przyczyna

zgonu" po prostu złożył swój podpis.

– Panie Doktorze, niech mi Pan powie ile

życia mi jeszcze zostało!

– 10…

– 10 czego?!

– 9…

Rozmawia dwóch psychiatrów:

– Wiesz, ludzka psychika jest dziwna. Wystar-

czy krzyknąć w bibliotece, a wszyscy się na

ciebie gapią w milczeniu…

– A próbowałeś zrobić to samo w samolocie?

– mówi drugi. – Wtedy wszyscy się przyłącza-

ją!

Adwokat do klienta:

– Mam dla Pana dobrą i złą wiadomość. Ana-

liza DNA wykazała, że na miejscu zbrodni

znaleziono Pańską krew.

– O w mordę!… A ta dobra?

– Cholesterol i cukier w normie.

Jedno ze spotkań SKN ISPE - Farmacja Przemysłowa

RemediuM 4/2013

24

Przyszłość medycyny

www.remedium.gumed.edu.pl

Współtwórz to czasopismo z nami!

www.remedium.gumed.edu.pl

/remedium.gumed

Pobierz naszą aplikację!