Regionalne problemy leśnictwa na terenach industrialnych ... · 3 bazy lotnicze o łącznej...
Transcript of Regionalne problemy leśnictwa na terenach industrialnych ... · 3 bazy lotnicze o łącznej...
Regionalne problemy leśnictwa
na terenach industrialnych i w górach
Dyrektor RDLP w Katowicach
dr inż. Kazimierz Szabla
Governing Council Meeting 2015 of the
Union of European Foresters
Ustroń-Jaszowiec, 3-6.09.2015.
3
• 25 tys. km2 obszaru;
• 630 tys. ha terenu nadzorowanego,
w tym…
• 613 tys. ha lasów;
• 127 tys. ha lasów niepaństwowych,
w tym…
• 114 tys. ha lasów niepaństwowych
w nadzorze LP
RDLP w Katowicach
5
WOJEWÓDZTWO
OPOLSKIE
WOJEWÓDZTWO
ŚLĄSKIE
• Liczba ludności: 1016 tys.
• Gęstość zaludnienia: 111 os./km2
• Liczba ludności: 4 630 tys.
• Gęstość zaludnienia: 377 os./km2 WOJEWÓDZTWO
MAŁOPOLSKIE
• Liczba ludności: ok. 1 mln
• Gęstość zaludnienia: ok. 222 os./km²
Populacja ludności
6
Średnio w Polsce
0,25 ha / osobę
Na Śląsku
0,08 ha / osobę
Powierzchnia lasów przypadająca na 1 mieszkańca
7
Intensywny ruch
turystyczny
Pojawiają się problemy z:
Zaśmiecaniem;
Zaprószaniem ognia w lesie;
Nieuprawnionym wjazdem
samochodem na tereny leśne
Dominujące są funkcje:
Społeczne (głównie
rekreacyjna) i ochronne
9
Huty i inne zakłady przemysłowe
Elektrownie
Śląskie kopalnie
Gęsta sieć dróg i intensywny
ruch samochodowy…
Górnośląski Okręg Przemysłowy
10
Oddziaływanie przemysłu na środowisko
leśne
3. Fragmentacja lasów infrastrukturą liniową
- Zmniejszenie stabilności drzewostanów;
- Utrudnienie migracji zwierząt, brak korytarzy
ekologicznych 1. Zanieczyszczenie powietrza i gleb
- zmiany w chemizmie igieł i liści;
- osłabienie przyrostu i kondycji zdrowotnej drzew
4. Szkody przemysłowe,
Degradacja gruntów
5. Zwiększone zagrożenie
pożarowe lasów Wysokie znaczenie funkcji ochronnych
2. Szkody górnicze, osiadanie terenu, zawadnianie oraz osuszanie terenu
Zagrożenia środowiska leśnego
11
Leśny Pas Ochronny GOP
Powstały pod koniec lat 60-tych zajmuje powierzchnię ponad 35 tys. ha
Ponad 91% procent lasów państwowych stanowią lasy ochronne objęte różnymi
formami ochrony (np: lasy glebo- i wodochronne, strefy zieleni wysokiej wokół
aglomeracji i miast, parki krajobrazowe, rezerwaty, obszary Natura 2000 itp.)
15
Uprawa leśna w III strefie
przemysłowej (Leśnictwo
Blachownia)
Stepowienie w następstwie
skażenia gleb imisjami
(przy hucie cynku w
Miasteczku Śląskim)
Uszkodzenia drzewostanów
16
Przebudowa drzewostanów brzozowych
uszkodzonych w wyniku oddziaływania
przemysłu - podsadzenia bukowe
Przebudowa drzewostanów
sosnowych uszkodzonych w
wyniku oddziaływania przemysłu
– podsadzenia bukowe
Przebudowa uszkodzonych drzewostanów
17
Osiadanie terenu
Podtopienia terenu
Szkody górnicze
Ujemne oddziaływanie górnictwa
występuje na powierzchni około 30 000 ha.
To głównie: osiadanie terenu, osuszanie
i podtopienia.
19
Rekultywacja terenów poprzemysłowych
N-ctwo Olkusz – rekultywacja
terenów po kopalni piasku
73 80
59
10 14
34
266
34
15
31
00
50
100
150
200
250
300
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Grunty LP w zarządzie RDLP w Katowicach zrekultywowane w latach 2006 - 2014 [ha]
21
• warunki meteorologiczne;
• duże nasycenie infrastrukturą drogową i przesyłową;
• duży stopień urbanizacji i gęstość zaludnienia;
• degradacja siedlisk imisjami przemysłowymi
Czynniki sprzyjające powstawaniu dużych pożarów
Pożary
22
• 26-31 sierpnia 1992;
• Dogaszany do 20 września;
• Objął 9062 ha;
• Usunięto 1,8 mln m3 drewna;
• Koszty, wraz z kosztami odbudowy
wyniosły 679 mln zł
Pożar 1992
23
System ochrony przeciwpożarowej
System łączności
System leśnych baz lotniczych
System wykrywania
pożarów
System
prognozowania
zagrożeń
System dojazdów
pożarowych
System
zaopatrzenia
w wodę
24
System prognozowania zagrożeń
Szczegółowe wyniki pomiarów
wprowadzane są do systemu
komputerowego, z którego aktualne
prognozy pobierają PADy.
Sieć punktów prognostycznych
8 punktów meteorologicznych
25
System wykrywania pożarów
Informacje o lokalizacji pożaru
przekazywane są z wież do Punktu
Alarmowo Dyspozycyjnego. 66 dostrzegalni + 33 auta patrolowe
Miejsce powstania pożaru określone na
podstawie namiaru kątowego z dwóch wież.
26
System łączności
PADy prowadzą nadzór i koordynację działań na podległym terenie. Ustalają lokalizację pożaru, wysyłają lekkie samoloty, koordynują działania z PSP.
1 Regionalny Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny
i 38 PADów w nadleśnictwach
27
System dojazdów pożarowych
Oznakowanie skrzyżowania dróg przeciwpożarowych
W zarządzie LP dla RDLP K-ce znajduje się
≈ 6370 km dojazdów pożarowych.
28
System leśnych baz lotniczych
3 bazy lotnicze o łącznej obsadzie:
3 samoloty typu „Dromader”
3 śmigłowce Mi-2.
Statki powietrzne wykonują loty patrolowo-gaśnicze.
29
Sieć zaopatrzenia w wodę
1147 punktów czerpania wody
zlokalizowanych tak, by zapewnić jak
najlepszy do nich dojazd.
30
407
637
407
545
418
552
222
397
516
192
280
0
100
200
300
400
500
600
700
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Liczba pożarów
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Powierzchnia pożarów [ha]
000 000
000 000 000 000
000
000
001
000
000
000
000
000
000
000
001
001
001
001
001
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Średnia roczna powierzchnia pożaru [ha]
Statystyki dotyczące pożarów w latach 2004-2014
W 1992 roku wybuchło łącznie
1371 pożarów, spaleniu uległa
powierzchnia 12179 ha (średnia
wielkość pożaru 8,9ha).
32
Zamieranie drzewostanów świerkowych
Historycznie, w XVIII w . Beskidy porastały drzewostany utworzone z jodły (w niższych położeniach),
buka i świerka. Intensywne użytkowanie i sztuczne odnawianie tych drzewostanów rozpoczęło się w
wieku XIX.
33
Przyczyny rozpadu drzewostanów beskidzkich
Historyczne błędy
gospodarcze
Od 1840 r. – Odnowienie rębnią zupełną – sztuczne odnowienie świerka
– powstają lite świerczyny –
jednowiekowe, jednopiętrowe.
Degradacja puszczy karpackiej – znaczne ograniczenie udziału
jodły, buka oraz gatunków
domieszkowych.
Niewłaściwy dobór nasion i materiału sadzeniowego -
nasiona pochodzące z Austro-Węgier. (obce genotypy)
Niewłaściwie przeprowadzone
zalesianie gruntów porolnych.
www.lasy.gov.pl www.katowice.lasy.gov.pl
34
Lasy beskidzkie – przyczyny rozpadu
Wpływy antropogenne
Emisje przemysłowe
z regionu katowickiego i ostrawskiego. Bezpośrednie
oddziaływanie pyłów i gazów, opad kwaśnych
deszczy.
Zakwaszenie gleb,
zmiany w chemizmie igieł - zakłócenie
bilansu pokarmowego drzew i w efekcie ich
osłabienie.
Antropopresja: rozwój turystyki,
urbanizacja.
Duży udział lasów prywatnych o
obniżonym reżimie sanitarnym.
www.lasy.gov.pl www.katowice.lasy.gov.pl
35
Lasy beskidzkie – przyczyny rozpadu
Zmiany klimatu,
anomalie pogodowe
oraz czynniki biotyczne
Szkody od wiatru, okiści, szadzi
(złomy, wywroty, uszkodzenie systemów
korzeniowych, odsłonięcie ścian
lasów)
Okresowe susze
(zaburzenia transpiracji i fotosyntezy, usychanie
pąków, pędów, zwiększenie ilości
cukru w igłach ->owady…)
Choroby grzybowe (opieńka) i inwazja
szkodników owadzich (kornika)
(zaburzenia przewodzenia
wody i substancji odżywczych…)
www.lasy.gov.pl www.katowice.lasy.gov.pl
38
Opracowany w 2002 roku; jest częścią Regionalnego
Programu Operacyjnego Polityki Leśnej Państwa
• Opracowany na podstawie naukowych badań;
• Kompleksowy program ratunkowo-zaradczy;
• Zalecający zintensyfikowanie przebudowy
drzewostanów oraz
• Stworzenie Karpackiego Banku Genów.
Jego celem jest m.in. :
• Zapewnienie utrzymania i trwałości ekosystemów
leśnych w trudnych warunkach siedliskowych,
klimatycznych i społecznych;
• Zwiększenie odporności drzewostanów na
szkodliwe oddziaływanie wszelkich czynników
stresogennych;
• Utrzymanie wielofunkcyjności lasów;
Program dla Beskidów
39
Jak leśnicy radzą sobie z problemem?
• Prowadzą przebudowę drzewostanów świerkowych tak, by skład
gatunkowy był dostosowany do siedliska. Wzrasta udział jodły, buka,
modrzewia, jaworu, daglezji.
• Ograniczają presję szkodliwych owadów: wyznaczają i pozyskują drzewa
zasiedlone przez kornika drukarza. Drewno jest wywożone poza strefę
zagrożenia bądź korowane w okresie przed przepoczwarczaniem się
owadów. W sezonie zatrudnianych jest nawet kilkuset trocinkarzy.
W latach 2006-2010 usunięto 4,6 mln m3 drewna świerkowego zasiedlonego
kornikiem;
Okorowano 754 000 m3 drewna.
• Utrzymują właściwy stan sanitarny lasu - na bieżąco usuwają wiatrołomy
i wiatrowały.
• Niezwłocznie odnawiają powierzchnie pozrębowe – w górach, ze względu
na brak zagrożenia ze strony szeliniaka nie ma potrzeby przeczekiwania
dwóch lat między uprzątnięciem powierzchni a jej odnowieniem.
41
Powierzchnia świerczyn
z panującym świerkiem -
spadek o 19% 40 761 ha
50 578 ha
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000
2014
2005
Jak leśnicy radzą sobie z problemem?
Prowadzą przebudowę: zmniejsza się udział drzewostanów z panującym świerkiem.
42
Powierzchniowy udział świerka w nadleśnictwach beskidzkich –
stan na 01.01.2014 [ha]
Ile świerka pozostało?
43
Szkółkarstwo i nasiennictwo
www.lasy.gov.pl www.katowice.lasy.gov.pl
• Na terenie RDLP w Katowicach funkcjonuje 68 szkółek: 7 kontenerowych, 10
tunelowych i 51 polowych;
• Część z nich zapewnia materiał, który wysadzany jest w nadleśnictwach
beskidzkich.
44
Szkółkarstwo i nasiennictwo
www.lasy.gov.pl www.katowice.lasy.gov.pl
• Polska jest jednym z kilku państw na świecie posiadających własną technologię mikoryzacji; RDLP w Katowicach posiada własne laboratoria mikoryzowe;
• Roczna produkcja sadzonek mikoryzowanych w skali LP to 10 mln sztuk;
• Zastosowanie: gleby zniszczone, przekształcone, rekultywowane i poprzemysłowe, grunty porolne i skrajnie trudne warunki.
Roślina- (część
nadziemna)
Cukry
Mikoryza (grzybokorzeń)
Woda, sole mineralne, witaminy, hormony
46
Szkółkarstwo i nasiennictwo
www.lasy.gov.pl www.katowice.lasy.gov.pl
Przechowalnie nasion:
• Sieć nowoczesnych przechowalni nasion zapewnia ciągłość
hodowli sadzonek wszystkich gatunków lasotwórczych bez względu
na cykliczność obradzania.
• Nasiona niektórych gatunków przechowywane mogą być przez
kilkadziesiąt lat, co pozwala odtworzyć najcenniejsze populacje.
47
- laboratorium genetyczne
- wyłuszczarnia nasion
- chłodnia do przechowywania nasion
- chłodnia do przechowywania sadzonek
- szklarnia do rozmnażania wegetatywnego
- stacja klimatyczna
- muzeum świerka
- wolierowa hodowla głuszca
Karpacki Bank Genów (2003r.)
Obiekty nasienne:
Przechowalnia bukwi w Nadleśnictwie Bielsko – do
składowania 15-20 ton nasion buka (5 ton jodły)
Przechowalnia nasion w Nędzy – 4 tony buka, 20
ton dębu, do 3 ton innych gatunków.
Wyłuszczarnia w Nadleśnictwie Kluczbork – 9 ton
buka, 5 ton dęba, 2 tony jodły.