Referat Hubungan Penggunaan Stimulan

8/16/2019 Referat Hubungan Penggunaan Stimulan

1/61

Hubungan Ketergantungan Stimulan

dan Skizofrenia

Disusun oleh:

Novitalia 11 2014 239

Sylvia Wijaya 11 2014 034

Satrio Adiras 11 2014 073

Rocky Giamto 11 2015 093

Pembimbing :

dr. Carlamia .!"sikooy S#.$%

dr.&m'lda &(dria(i S#.$%

KEPANITERAAN KINIK I!" KESEHATAN #I$A%AK"TAS KED&KTERAN "NI'ERSITAS KRISTEN KRIDA $A(ANA) #AKARTA

R"!AH SAKIT KETER*ANT"N*AN &+AT #AKARTA

PERI&DE ,- N&'E!+ER ./,01 2 DESE!+ER ./,0

1


2/61

DA%TAR ISI

&. )'(da*"l"a( ...........................................................................................................3

&&. +i(ja"a( )"staka ..................................................................................................4

&&.1 ,at stim"la(t

&&.1.1 -'i(isi.....................................................................................4

&&.1.2 /#id'mioloi.4

&&.1.3 %'(is at stim"la(t..

&&.1.4 )'(atalaksa(aa(24

&&.2 Skior'(ia...39

&&.2.1 -'i(isi..39

&&.2.2 /tioloi..39

&&.2.3 )'('akka( dia(osis.40

&&.2.4 %'(is Skior'(ia42

&&.2.5 +'ra#i.50

&&&.)'ma*asa(

""(a( )'makai Stim"la( d'(a( 6"(c"l(ya Skior'(ia54

)asi'( Skior'(ia ya( $'t'ra(t"(a( Stim"la(.55

&.$'sim#"la(58

.-atar )"staka.59

2


3/61

I3 PENDAH""AN

Stim"la(s adala* at ya( m'ra(sa( sistim sara #"sat s'*i(a m'm#'rc'#at #ros's

#ros's dalam t""* s'#'rti m'(i(kat(ya d'tak ja(t"( #'r(a#asa( da( t'ka(a( dara*.

Stim"la( da#at m'm"at ora( l'i* siaa da( m'(y'm"(yika( k'l'la*a(. Co(to*co(to* atya( t'rmas"k dalam stim"la(s adala* am'tami( m'tam'tami( kokai( (ikoti( kat* da(

ka'i(. Stim"la( j"a m'miliki ''k t'r*ada# isik da( #sikis #'("(a(ya. )'("(a a*ka(

da#at m'(alami a("a( #ada ji:a(ya.

Ga("a( ji:a ya( c"k"# s'ri( t'rjadi #ada #'("(a stim"la(t iasa(ya adala*

skior'(ia. Skior'(ia m'r"#aka( s"at" si(droma kli(is ya( dita(dai ol'* #siko#atoloi ya(

disr"#ti da( m'liatka( as#'k ko(isi #'rs'#si da( as#'k lai( #'rilak". /ks#r'si dari

ma(i'stasi #'(yakit i(i 'rvariasi dia(tara #asi'( t'ta#i ''k(ya s'lal" 'rat da( 'rta*a( dalam ja(ka :akt" ya( lama. Skior'(ia m'('(ai s'ala la#isa( k'las da( "m"m(ya m"(c"l #ada

"sia k"ra( dari 25 ta*"( lal" s'la(j"t(ya m'('ta# s'#a(ja( *id"#. 6'ski#"( didia(osis

s'aai #'(yakit t"(al skior'(ia m"(ki( t'rdiri atas s"at" k"m#"la( a("a( d'(a(

'tioloi 'raam da( 'rvariasi dalam ma(i'stasi kli(is r's#o(s #'(oata( da( #'rjala(a(

#'(yakit(ya.

Nam"( s'alik(ya #ara #'(d'rita skior'(ia j"a s'ri( m'(alami k't'ra(t"(a(

t'r*ada# stim"la( t'r"tama stim"la( 'rj'(is t'maka" kar'(a d'(a( m'("(aka( t'maka"aka( m'(y'aka( #'(d'rita skior'(ia t'rs'"t m'miliki m'(i(kata( do#ami( s'*i(a

c"k"# m'("t"#i rasa a(*'do(ia s'saat ya( m'r'ka rasaka(.

-isi(i aka( dia*as m'('(ai a#a it" stim"la(t j'(is(ya ''k sam#i((ya t*'ra#i(ya

jika s"da* t'rj'r"m"s dalam #'("(aa( stim"la(t da( j"a a#a *""(a((ya #'("(aa(

stim"la(t d'(a( t'rjadi(ya skior'(ia da( j"a a#a *""(a((ya #'(d'rita skior'(ia d'(a(

k't'ra(t"(a((ya t'r*ada# stim"la(t.

3


4/61

II3 TIN#A"AN P"STAKA

II3, 4at stimulant

II3,3, Definisi Stimulan

Stim"la( adala* at ya( m'ra(sa( sistim sara #"sat s'*i(a m'm#'rc'#at #ros's

#ros's dalam t""* s'#'rti m'(i(kat(ya d'tak ja(t"( #'r(a#asa( da( t'ka(a( dara*.

Stim"la( da#at m'm"at ora( l'i* siaa da( m'(y'm"(yika( k'l'la*a(. 1

II3,3. E5idemiologi

6'tam'tami( t'r"s m'(domi(asi #asar A+S ;am'tami( ti#' stim"la(t< di Asia +im"r

da( Asia +'(ara =c'a(ia da( )asiik. S'ra(a( A+S m'(i(kat s'tia# ta*"( dari s'kitar 13

to( #ada ta*"( 2008 sam#ai *am#ir 40 to( di ta*"( 2012. !aj" #'(i(kata( s'ra(a( A+S ''ra#a ta*"( i(i s'cara #rim'r diakiatka( ol'* #'(i(kata( dari s'ra(a( m'tam'tami(

ya( m'(i(kat 3 kali li#at ya( a:al(ya dari 12 to( #ada 2008 m'(ca#ai 3 to( #ada 2012.

-'(a( #'(i(kata( s''sar 01 to( #ada ta*"( 2008 m'(jadi 23 to( #ada ta*"( 2011 s'ra(a(

am'tami( m'(alami #'("r"(a( k"ra( dari 02 to( #ada 2012. 2

A(tara ta*"( 2008 da( 2011 j"mla* k's'l"r"*a( #arik A+S ya( t'ro(kar t'la*

m'(i(kat *am#ir 90> didomi(asi kar'(a 'sar(ya #'(i(kata( #'mo(kara( dari #arik

am'tami( da( m'tam'tami( ya( m'(i(kat s'kitar 300 #ada 2009 da( *am#ir m'(ca#ai 590 #ada 2010 da( 50 #ada 2011. A(ka #'mo(kara( #arik ecstasy #'r ta*"( t'la* m'('ta#

s'kitar 30 a(tara ta*"( 2008 da( 2010 (am"( m'(i(kat *i(a *am#ir 140 #ada ta*"( 2011. 2

)'("(aa( A+S m'r"#aka( masala* #okok #ada s'aia( 'sar da'ra*. )ada 2012

#'("(a A+S m'miliki #orsi t'r'sar k'd"a s'kitar 191> #ada #'('rima #'(oata( di ta(a*

darata( C*i(a di a:a* j"mla* #'('rima #'(oata( #ada #'("(a o#ioid d'(a( #'rs'(tas'

797>. 6'ski #'("(a A+S t'r*it"( s'a(yak 357> ;4.884 ora(< dari total j"mla*

#'("(a ya( m'(da#atka( #'(oata( di &(do('sia #ada 2012 a(ka i(i masi* di a:a* j"mla* #'("(a o#ioid ya( t'roati d'(a( a(ka 531> ;7.22 ora(


5/61

-i &(do('sia s'ra(a( ecstasy t'la* m'(i(kat s'cara ko(ti(" dari 01 to( #ada 2009

*i(a 13 to( #ada 2012. asil s"rv'y #'("(aa( at di a(tara #'k'rja &(do('sia "sia a(tara

15 0 ta*"( #ada 2012ecstasy t'rmas"k dalam "r"ta( k'tia s"sta(si ya( a(yak di"(aka(

d'(a( #'rs'(tas' 250> s't'la* ca((ais ;711>< da( tranquilizers and sedatives ;409>


6/61

Ada d"a j'(is am'tami( ?

1. 6-6A ;6't*yl'('dioym't*am#*'tami('


7/61

c< Aktivitas krimi(al

4. S'a $'matia(

a< Suicide

< S'ra(a( ja(t"(

c< +i(dak k'k'rasa( k'c'lakaa( lal" li(tas

d< -'*idrasi si(drom k'rac"(a( air

!ekanisme ker7a Am5hetamine

Aktivitas am'tami( di s'l"r"* otak tam#ak(ya l'i* s#'siikD r's'#tor t'rt'(t" ya(

m'r's#o( am'tami( di t'ta#i ''ra#a da'ra* otak c'(d'r"( tidak m'lak"ka((ya di :ilaya*

lai(. S'aai co(to* do#ami( -2 r's'#tor di *i##ocam#"s s"at" da'ra* otak ya( t'rkait

d'(a( m'm'(t"k i(ata( ar" tam#ak(ya tidak t'r#'(ar"* ol'* k'*adira( am'tami(.

Sist'm sara "tama ya( di#'(ar"*i ol'* am'tami( s'aia( 'sar t'rliat dalam sirk"it otak.

S'lai( it" ('"rotra(smit'r ya( t'rliat dalam jal"r 'raai *al #'(ti( di otak tam#ak(ya

m'(jadi tar't "tama dari am'tami(. Sala* sat" ('"rotra(smit'r t'rs'"t adala* do#ami(

s'"a* #'ma:a #'sa( kimia sa(at akti dalam m'solimicda( m'socortical jal"r imala(.

+idak m'(*'ra(ka( a(atomi kom#o('( jal"r t'rs'"tt'rmas"k striat"m ya( ("cl'"s

acc"m'(s da( v'(tral striat"m t'la* dit'm"ka( "(t"k m'(jadi sit"s "tama dari ti(daka(

am'tami(. Bakta a*:a am'tami( m'm#'(ar"*i aktivitas ('"rotra(smitt'r k*"s"s di da'ra*

t'rliat dalam m'm'rika( :a:asa( t'(ta( ko(s'k"'(si #'rilak" oat s'#'rti tim"l(ya

st'r'oti# '"oria .

Am#*'tami(' t'la* dit'm"ka( m'miliki ''ra#a a(alo '(do'( yait" mol'k"l str"kt"r s'r"#a

ya( dit'm"ka( s'cara alami di otak. l B'(ilala(i( da( E #*'('t*ylami(' adala* d"a co(to*

ya( t'r'(t"k dalam sist'm sara #'ri'r s'rta dalam otak it" s'(diri. 6ol'k"lmol'k"l i(i

'r#ikir "(t"k m'mod"lasi ti(kat k''miraa( da( k':as#adaa( a(tara lai( ('ara a'kti

t'rkait.

7

http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_receptor&usg=ALkJrhg7JijTEhcpgXFLwwpgpONvW5i9awhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_receptor&usg=ALkJrhg7JijTEhcpgXFLwwpgpONvW5i9awhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_receptor&usg=ALkJrhg7JijTEhcpgXFLwwpgpONvW5i9awhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Hippocampus&usg=ALkJrhg3pecJZrld4oknJygMXyF42H8jGQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Mesolimbic_pathway&usg=ALkJrhiJW-m3WKLl7molNCIrzEgaS-OwNghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Mesocortical_pathway&usg=ALkJrhhiOuUImONTJvXAnZsUF-tFQASp8whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Striatum&usg=ALkJrhjmU4hrD0tT5c6T16UKLGd_gOVnEAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Nucleus_accumbens&usg=ALkJrhiHOcGxUI_SKAhtFUkp6XkxJSuGawhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Nucleus_accumbens&usg=ALkJrhiHOcGxUI_SKAhtFUkp6XkxJSuGawhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Ventral_striatum&usg=ALkJrhhG7UHlm2TnGYGPJ3qJjeMVS6oQpAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Euphoria&usg=ALkJrhiNStG18taww5SN3RmstlyDDTIYIghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Phenylalanine&usg=ALkJrhjqIf9yk2vMOlhaGknmTb4Wid4u5Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Phenethylamine&usg=ALkJrhg9-ztZ210AXCi6E6jupVCsYeeYrQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_receptor&usg=ALkJrhg7JijTEhcpgXFLwwpgpONvW5i9awhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Hippocampus&usg=ALkJrhg3pecJZrld4oknJygMXyF42H8jGQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Mesolimbic_pathway&usg=ALkJrhiJW-m3WKLl7molNCIrzEgaS-OwNghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Mesocortical_pathway&usg=ALkJrhhiOuUImONTJvXAnZsUF-tFQASp8whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Striatum&usg=ALkJrhjmU4hrD0tT5c6T16UKLGd_gOVnEAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Nucleus_accumbens&usg=ALkJrhiHOcGxUI_SKAhtFUkp6XkxJSuGawhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Nucleus_accumbens&usg=ALkJrhiHOcGxUI_SKAhtFUkp6XkxJSuGawhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Ventral_striatum&usg=ALkJrhhG7UHlm2TnGYGPJ3qJjeMVS6oQpAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Euphoria&usg=ALkJrhiNStG18taww5SN3RmstlyDDTIYIghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Phenylalanine&usg=ALkJrhjqIf9yk2vMOlhaGknmTb4Wid4u5Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Phenethylamine&usg=ALkJrhg9-ztZ210AXCi6E6jupVCsYeeYrQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQ


8/61

Do5amineDo5amin

N'"rotra(smitt'r ya( #ali( a(yak di#'lajari 'rkaita( d'(a( ti(daka( am'tami(

dalam sist'm sara #"sat adala* do#ami( . S'm"a oat adikti m"(c"l "(t"k m'(i(katka(

('"rotra(smisi do#ami( t'rmas"k am#*'tami(' da( m't*am#*'tami('. )'('litia( t'la*

m'("(j"kka( a*:a am'tami( m'(i(katka( ko(s'(trasi do#ami( dic'la* si(a#tik s'*i(a

m'm#'rti(i r's#o( ('"ro( #ascasi(a#tik. &(i m'r"#aka( #'t"(j"k k*"s"s #ada r's#o(

t'r*ada# oat *'do(is s'rta k"alitas adikti oat. 6'ka(ism' t'rt'(t" #ada am'tami( ya(

m'm#'(ar"*i ko(s'(trasi do#ami( t'la* di#'lajari s'cara 'kst'(si. Saat i(i d"a *i#ot'sis

"tama t'la* di"s"lka( ya( tidak sali( 'kskl"si. Sat" t'ori m'('ka(ka( ti(daka( am'tami(

ya( di ti(kat v'sik"l'r m'(i(katka( ko(s'(trasi do#ami( dalam sitosol dari ('"ro( #ra

si(a#sis. Fa( lai((ya 'rok"s #ada #'ra( tra(s#ort'r do#ami( -A+ da( m'("s"lka(am'tami( ya( da#at 'ri(t'raksi d'(a( -A+ "(t"k m'(i(d"ksi k'alika(

tra(s#ortasi do#ami( dari ('"ro( #r'si(a#tik k' dalam c'la* si(a#tik .

i#ot'sis #'rtama did"k"( ol'* #'('litia( dari -avid S"l'r la di Col"mia

(iv'rsityya( m'("(j"kka( a*:a s"(tika( *asil am'tami( dalam m'(i(katka( ko(s'(trasi

do#ami( l'i* c'#at dari sitosol s'da(ka( oat m'("ra(i j"mla* mol'k"l do#ami( di

dalam v'sik'l si(a#tik . Am#*'tami(' adala* s"strat "(t"k s"at" #'(amila( tra(s#ort'r

v'sik'l si(a#tik sara t'rt'(t" ya( dis'"t 6A+2 . $'tika am'tami( diamil ol'* 6A+2

v'sik'l m'l'#aska( mol'k"l do#ami( k' dalam sitosol dalam #'rt"kara(.

6'r'distri"si do#ami( k'm"dia( diyaki(i 'ri(t'raksi d'(a( -A+ "(t"k

m'm#romosika( tra(s#ortasi s'alik(ya. +"r"(a( am'tami( da( am'tami( asa l'ma* j"a

ya( m'('rima #roto( da( isa m'("r"(ka( radi'( # asam dalam v'sik'l ya( lai( da(

m'm'rika( '('ri 'as "(t"k ak"m"lasi ('"rotra(smitt'r? d'(a( @dasar *i#ot'sis l'ma*H

ti(daka( am'tami( m'("(j"kka( a*:a #'("r"(a( '('ri 'as m'm'rika( ko(tri"si

t'r*ada# r'distri"si do#ami( dari ko(s'(trasi sa(at ti(i ;molar


9/61

da#at m'(y'aka( str's oksidati di sitosol ya( #ada ilira((ya m'(y'aka( a"to#*ay

t'rkait d'radasi akso( do#ami( da( d'(drit.

S't'la* osorilasi -A+ m'(alami #'r"a*a( ko(ormasi a*:a *asil dalam

tra(s#ortasi -A+t'rikat do#ami( dari 'kstras'l"lar k' li(k"(a( i(tras'l"lar. -i *ada#a(

am'tami( aaima(a#"( -A+ t'la* diamati "(t"k 'r"(si s'cara t'ralik m'l"da* do#ami(

k'l"ar dari ('"ro( #r'si(a#tik da( mas"k k' c'la* si(a#tik .-'(a( d'mikia( di l"ar

m'(*amat r'"#tak' do#ami( am'tami( j"a m'ra(sa( #'l'#asa( do#ami(mol'k"l k'

dalam si(a#s.

(t"k m'(d"k"( *i#ot'sis di atas t'la* dit'm"ka( a*:a )$CE i(*iitor m'(*ila(ka(

''k am'tami( #ada 'kstras'l"l'r do#ami( di striat"m ko(s'(trasi tik"s. -ata i(i m'("(j"kka(

a*:a )$CE ki(as' m"(ki( m'r"#aka( titik k"(ci i(t'raksi a(tara am'tami(

da( -A+ tra(s#ort'r.

+ama*a( ti(daka( am'tami( 'rko(tri"si t'r*ada# k'mam#"a((ya "(t"k m'l'#aska(

do#ami( dari ('"ro( t'rmas"k ti(daka( s'aai i(*iitor mo(oami(' oksidas' s"at" '(im

ya( 'rta("( ja:a atas k'r"saka( do#ami( di dalam sitosol s'"a* k'mam#"a( "(t"k

m'(i(katka( si(t'sis do#ami( tam#ak(ya m'lal"i ti(daka( #ada '(im tirosi( *idroksilas'

ya( m'(si(t'sis #r'k"rsor do#ami( !do#a da( ''ra#a lokad' -A+ ti(daka( ya( sa*amam'tami( d'(a( kokai( . $ar'(a komi(asi dari ti(daka( da( #a(ja( #ar"* am'tami( da#at

m'l'#aska( do#ami( ja"* l'i* dari#ada ya( da#at kokai( ata" lai((ya oat adikti.

Serotonin

Am#*'tami(' t'la* dit'm"ka( "(t"k m'('ra*ka( ''k ya( sama #ada s'roto(i(s'#'rti

#ada do#ami( . S'#'rti -A+ tra(s#ort'r s'roto(i( S/R+ da#at dii(d"ksi "(t"k 'ro#'rasi

s'cara t'ralik #ada stim"lasi ol'* am'tami(. 6'ka(ism' i(i di#'rkiraka( 'ra(t"( #ada

ti(daka( kalsi"m io( s'rta #ada k'd'kata( #rot'i( tra(s#ort'r t'rt'(t".

9

http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Autophagy&usg=ALkJrhjt-0UXSVFDVNZFgpXIAg__RaCs6Qhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_transporter&usg=ALkJrhgzZb6Yg8qWgldowhaFV4Xso9H22Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_transporter&usg=ALkJrhgzZb6Yg8qWgldowhaFV4Xso9H22Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Synaptic_cleft&usg=ALkJrhhOKiHdsms475q6LNP2gIvOhbztRghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/PRKCB1&usg=ALkJrhhWQvZ9DcywzcpxrJW3YInal8VdSQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/PRKCB1&usg=ALkJrhhWQvZ9DcywzcpxrJW3YInal8VdSQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_transporter&usg=ALkJrhgzZb6Yg8qWgldowhaFV4Xso9H22Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Monoamine_oxidase&usg=ALkJrhjXO_Zi8IMLYixF4raMlCvKc1BLjghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Tyrosine_hydroxylase&usg=ALkJrhhAE54VXY4E3sMZRLu_qdx56Uf66whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/L-DOPA&usg=ALkJrhinC8ieTXDnnFGyn46mewQLlOd6_whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Cocaine&usg=ALkJrhghHfbqQnWyNr2kgVzs9TVzv7yC_Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Serotonin&usg=ALkJrhiDUytyhozvzkeDdCHpb279bnZVaghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_transporter&usg=ALkJrhgzZb6Yg8qWgldowhaFV4Xso9H22Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Serotonin_transporter&usg=ALkJrhgubC99o7WBuKXYxLbIngni0SIZFwhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Autophagy&usg=ALkJrhjt-0UXSVFDVNZFgpXIAg__RaCs6Qhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_transporter&usg=ALkJrhgzZb6Yg8qWgldowhaFV4Xso9H22Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_transporter&usg=ALkJrhgzZb6Yg8qWgldowhaFV4Xso9H22Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Synaptic_cleft&usg=ALkJrhhOKiHdsms475q6LNP2gIvOhbztRghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/PRKCB1&usg=ALkJrhhWQvZ9DcywzcpxrJW3YInal8VdSQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/PRKCB1&usg=ALkJrhhWQvZ9DcywzcpxrJW3YInal8VdSQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_transporter&usg=ALkJrhgzZb6Yg8qWgldowhaFV4Xso9H22Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Monoamine_oxidase&usg=ALkJrhjXO_Zi8IMLYixF4raMlCvKc1BLjghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Tyrosine_hydroxylase&usg=ALkJrhhAE54VXY4E3sMZRLu_qdx56Uf66whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/L-DOPA&usg=ALkJrhinC8ieTXDnnFGyn46mewQLlOd6_whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Cocaine&usg=ALkJrhghHfbqQnWyNr2kgVzs9TVzv7yC_Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Serotonin&usg=ALkJrhiDUytyhozvzkeDdCHpb279bnZVaghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine&usg=ALkJrhid9KcthGlSJR6oXufN4GR3usg9dQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Dopamine_transporter&usg=ALkJrhgzZb6Yg8qWgldowhaFV4Xso9H22Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Serotonin_transporter&usg=ALkJrhgubC99o7WBuKXYxLbIngni0SIZFw


10/61

Gl"tamat'ric #at*:ays ar' stro(ly corr'lat'd :it* i(cr'as'd 'citaility at t*' l'v'l o

t*' sy(a#s'. )'('litia( t'rar" tama*a( #ost"lat am'tami( ya( s'cara tidak la(s"( da#at

m'("a* #'rilak" l"tamat'ric jal"r ya( m'm'(ta( dari da'ra* t'm'(tal

v'(tral k' kort'ks #r'ro(tal . Gl"tamat'ric jal"r ya( sa(at 'rkor'lasi d'(a( ra(sa(a(

m'(i(kat #ada ti(kat si(a#s. )'(i(kata( ko(s'(trasi 'kstras'l"l'r s'roto(i( s'*i(a da#at

m'mod"lasi aktivitas ('"ro( l"tamat'ric ra(sa(.

$'mam#"a( di"s"lka( am'tami( "(t"k m'(i(katka(

ra(sa(a( l"tamat'ricm"(ki( jal"r #'(ti( k'tika m'm#'rtima(ka( s'roto(i(dim'diasi

k'ca(d"a(. S'"a* ko(s'k"'(si #'rilak" tama*a( da#at stim"lasi lokomotor st'r'oti# ya(

t'rjadi s'aai r's#o( t'r*ada# #a#ara( am'tami(.

Neurotransmitter ain 8ang Rele9an

S'v'ral ot*'r ('"rotra(smitt'rs *av' ''( li(k'd to am#*'tami(' activity. I''ra#a

('"rotra(smit'r lai( t'la* dikaitka( d'(a( aktivitas am'tami(. S'aai co(to* ti(kat

'kstras'l"lar dari l"tamat ('"rotra(smitt'r ra(sa( "tama dalam otak t'la* t'r"kti

m'(i(katka( s't'la* t'r#a#ar am'tami(. $o(sist'( d'(a( t'm"a( lai( ''k i(i dit'm"ka( di

ar'a otak ya( t'rliat dalam #a*ala yait" ("cl'"s acc"m'(s striat"m da( kort'ks

#r'ro(tal . S'lai( it" ''ra#a st"di m'("(j"kka( #'(i(kata( kadar (or'#i('ri( s"at"

('"rotra(smitt'r ya( t'rkait d'(a( adr'(ali( dalam m'(a(a#i am'tami(. al i(i diyaki(i

t'rjadi m'lal"i r'"#tak' #'(y"mata( s'rta m'lal"i i(t'raksi d'(a( #'ma:a tra(s#ortasi sara

(or'#i('ri(. ja(ka #a(ja( ''k am'tami( di"(aka( #ada #'rk'ma(a( sara #ada a(ak

a(ak 'l"m ma#a(. I'rdasarka( st"di di tik"s m'("(aka( am'tami( s'lama masa r'maja

da#at m'(a(" d':asa m'mori k'rja

/'k Bisik da( )sikolois3

/'k dari m'tam'tami( l'i* k"at dia(di(ka( ''k dari am'tami(.6'tam'tami(

dik'ta*"i l'i* 'rsiat adikti da( c'(d'r"( m'm#"(yai dam#akya( l'i* "r"k. )'("(a

m'tam'tami( dila#orka( l'i* j'las m'("(j"kka('jala a(si'tas ar'si #ara(oia da( #sikosis

10

http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamatergic_system&usg=ALkJrhiUqmXhfGzw1nVrmpj9Srp7bPU1hAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamatergic_system&usg=ALkJrhiUqmXhfGzw1nVrmpj9Srp7bPU1hAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Ventral_tegmental_area&usg=ALkJrhiD768M2oQk0cPlkv4cFl79cRJr-whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Ventral_tegmental_area&usg=ALkJrhiD768M2oQk0cPlkv4cFl79cRJr-whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Prefrontal_cortex&usg=ALkJrhg_gvi_NB3pbsM0pWjr35aZrx-TRQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamatergic_system&usg=ALkJrhiUqmXhfGzw1nVrmpj9Srp7bPU1hAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Serotonin&usg=ALkJrhiDUytyhozvzkeDdCHpb279bnZVaghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamatergic_system&usg=ALkJrhiUqmXhfGzw1nVrmpj9Srp7bPU1hAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamate&usg=ALkJrhjKgqXmsX41tvrfvZmmpAarrY5k-Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Nucleus_accumbens&usg=ALkJrhiHOcGxUI_SKAhtFUkp6XkxJSuGawhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Striatum&usg=ALkJrhjmU4hrD0tT5c6T16UKLGd_gOVnEAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Prefrontal_cortex&usg=ALkJrhg_gvi_NB3pbsM0pWjr35aZrx-TRQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Prefrontal_cortex&usg=ALkJrhg_gvi_NB3pbsM0pWjr35aZrx-TRQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Norepinephrine&usg=ALkJrhgPxBYOv-r6tWefeHDKteRksNJhsAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Adrenaline&usg=ALkJrhhBJRVXphTfrzeyglIQoorMzzJfvQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Neural_development&usg=ALkJrhir82CMBDWkOTWvw-2ffuaSu-KT1whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Working_memory&usg=ALkJrhjuX5mdBDyhmhZHT5aGK_qPxsq37ghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamatergic_system&usg=ALkJrhiUqmXhfGzw1nVrmpj9Srp7bPU1hAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamatergic_system&usg=ALkJrhiUqmXhfGzw1nVrmpj9Srp7bPU1hAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Ventral_tegmental_area&usg=ALkJrhiD768M2oQk0cPlkv4cFl79cRJr-whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Ventral_tegmental_area&usg=ALkJrhiD768M2oQk0cPlkv4cFl79cRJr-whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Prefrontal_cortex&usg=ALkJrhg_gvi_NB3pbsM0pWjr35aZrx-TRQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamatergic_system&usg=ALkJrhiUqmXhfGzw1nVrmpj9Srp7bPU1hAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Serotonin&usg=ALkJrhiDUytyhozvzkeDdCHpb279bnZVaghttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamatergic_system&usg=ALkJrhiUqmXhfGzw1nVrmpj9Srp7bPU1hAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Glutamate&usg=ALkJrhjKgqXmsX41tvrfvZmmpAarrY5k-Ahttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Nucleus_accumbens&usg=ALkJrhiHOcGxUI_SKAhtFUkp6XkxJSuGawhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Striatum&usg=ALkJrhjmU4hrD0tT5c6T16UKLGd_gOVnEAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Prefrontal_cortex&usg=ALkJrhg_gvi_NB3pbsM0pWjr35aZrx-TRQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Prefrontal_cortex&usg=ALkJrhg_gvi_NB3pbsM0pWjr35aZrx-TRQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Norepinephrine&usg=ALkJrhgPxBYOv-r6tWefeHDKteRksNJhsAhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Adrenaline&usg=ALkJrhhBJRVXphTfrzeyglIQoorMzzJfvQhttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Neural_development&usg=ALkJrhir82CMBDWkOTWvw-2ffuaSu-KT1whttp://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=id&langpair=en%7Cid&rurl=translate.google.co.id&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Working_memory&usg=ALkJrhjuX5mdBDyhmhZHT5aGK_qPxsq37g


11/61

dia(di(ka( #'("(a am'tami(./'k #sikolois ya( ditim"lka( miri# s'#'rti #ada

#'("(a kokai( ta#i 'rla(s"( l'i* lama.

-osis r'(da* -osis ti(i

S"s"(a( Syara

)"sat

('"roloi #'rilak"

• )'(i(kata( stim"lasi

i(som(ia dii('ss tr'mor ri(a(

• /"#*oriadisoria icara

'rl'i*a(

• 6'(i(katka( rasa #'rcaya

diri da( k':as#adaa( diri

• C'mas #a(ik

• 6'('ka( (as" maka(

• -ilatasi #"#il

• )'(i(kata( '('ri stami(a

da( #'("r"(a( rasa l'la*

• St'r'oti#ik ata" #'rilak"

ya( s"kar dit'ak

• )'rilak" kasar ata"

irasio(al mood ya( 'r"a*

"a* t'rmas"k k'jam da(

ar'si

• Iicara tak j'las

• )ara(oid k'i("(a(

da( a("a( #'rs'#si

• Sakit k'#ala #a(da(a(

ka"r dii('ss

• )sikosis ;*al"si(si d'lsi

#ara(oia<

• -'(a( #'(ama*a( dosis

da#at m'(i(katka( liido

• Sakit k'#al

• G'm'r"t"k ii

• Ga("a(

s'r'rovask"lar

• $'ja(

• $oma

• G'm'r"t"k ii

• -istorsi '(t"k t""*

s'cara k's'l"r"*a(

$ardiovsk"lar • +akikardia ;m"(ki( j"a

radikardia<

• i#'rt'(si

• )al#itasi aritmia

• Stim"lasi krdiak

;takikardia a(i(a 6&<

• asoko(striksi

*i#'rt'(si

• $ola#s kardiovask"l'r

)'r(a#asa( )'(i(kata( r'k"'(si (a#as da( • $'s"lita( 'r(a#as

11


12/61

k'dalama( #'r(a#asa( aal (a#as

Gastroi(t'sti(al • 6"al da( m"(ta*

• $o(sti#asidiar' ata"

kramadomi(al

• 6"l"t k'ri(

• 6"al da( m"(ta*

•$ram adomi(al

$"lit • $"lit 'rk'ri(at #"cat

• i#'r#ir'ksia

• $'m'ra*a( ata" l"s*i(

• i#'r#ir'ksia disor'sis

+a'l 1. /'k Bisik Ak"t da( )sikolois )'("(aa( Am'tami(1

/'k isik da( #sikolois ja(ka #a(ja( ?

1. I'rat ada( m'("r"( mal("trisi #'("r"(a( k'k'ala(

2. Ga("a( maka( a(or'ksia ata" d'isi'(si ii

3. $'m"(ki(a( atroi otak da( cacat "(si ('"ro#sikolois

4. -a'ra* i(j'ksi? '(kak skar as's

5. $'r"saka( #'m"l"* dara* da( ora( akiat s"mata( #artik'l am'tami( #ada#'m"l"*

dara* ya( k'cll.

. -is"(si s'ks"al

7. G'jala kardiovask"l'r

8. -'liri"m #ara(oia a(si'tas ak"t *al"si(asi am#*'tami('s i(d"c'd #syc*o sisaka(

'rk"ra( ila #'("(aa( (a#a di*'(tika('rsamaa( d'(a( di'rika( m'dikasi

ja(ka #'(d'k.

9. -'#r'si a("a( mood ya( lai( ;misal distimia


13/61

A. Iar"ar" i(i m'("(aka( am#*'tami(' ata" s"sta(si t'rkait ;misal?

m't*yl#*'(idat'


14/61

Disertai gangguan 5erse5si

;Brom Am'rica( )syc*iatric Associatio(. $ia#nostic and Statistical %anual of %ental

$isorders. 4t* 'd. +'t r'v. Was*i(to( -C? Am'rica( )syc*iatric Associatio(D co#yri*t 2000

:it*

+a'l 2 -S6&+R $rit'ria -ia(ostik &(toksikasi Am#*'tami('1

Tabel 6 DS!I'TR Kritesia Diagnostik Withdrawal Am5hetamin1

A. )'(*'(tia( ;ata" #'("ra(a(< #'("(aa( am'tami(;ata" at t'rkait< ya( s"da*

'rat da( 'rk'#a(ja(a(.

I. 6ood dys#*oric da( d"a ;ata" l'i*< dari #'r"a*a( isiolois 'rik"t 'rk'ma(

dalam ''ra#a jam sam#ai ''ra#a *ari s't'la* krit'ria A?1. $'l'la*a(

2. 6im#i ya( j'las tidak m'(y'(a(ka(

3 &(som(ia ata" *i#'rsom(ia.

4. Nas" maka( m'(i(kat

5. R'tardasi #sikomotorata" aitasi

C. G'jala #ada krit'ria I m'(y'aka( +*' sym#toms i( Crit'rio( I

-. m'(y'aka( distr'ss ya( 'rmak(a s'cara kli(isata" a("a(dalam ida( sosial

#'k'rjaa( ata""(si #'(ti(.

/. G'jalatidak dis'aka( ol'*ko(disi m'dis "m"m da( tidak l'i* aik dij'laska( ol'*

a("a( m'(tal lai(.



:it* #'rmissio(.<

. 6'tam'tami(1

14


15/61

-is'"t j"a? C*alk Crystal Glass &c' 6't S#''d +i(a SS cra(k. 6'tam'tami(

m'miliki lama k'rja l'i* #a(ja( di a(di( 6-6A ;6't*yl'('dioym't*am#*'tami('


16/61

$okai( di*asilka( dari da"( t"m"*a( ya( dis'"t Erythroxylon coca. +a(ama(

t'rs'"t t"m"* s""r di s''la* tim"r #'"("(a( A(d's di Am'rika S'lata(. +a(ama( i(i j"a

t"m"* di ''ra#a t'm#at di Asia +'(ara /ro#a da( Am'rika S'rikat.

I'(t"k kokai( ya( di#'rj"al'lika( di &(do('sia dalam '(t"k ""k #"ti*.

Ada 3 cara #'("(aa( kokai( "(t"k m'mas"kka((ya k' dalam t""* yait"?

1. I""k kokai( ;dalam '(t"k aram kokai( *idrok*lorid< la(s"( dii(*alasi

m'mal"i l"a( *id"( ;s'ri( dis'"t d'(a( istila* snortin# < da( k'm"dia( diasorsi k'

dalam #'m"l"* dara* m'lal"i m"kosa l"a( *id"(

2. &ree-'ase cocain adala* aram kokai( ya( diko(v'rsika( d'(a( lar"ta( ya( m"da*

m'("a#. S't'la* di#a(aska( "a# dii(*alasi m'lal"i iir ;s'#'rti m'rokok


17/61

#'("(aa( kokai(?

1. takikardia or radikardia

2. dilatasi#"#il

3. #'(i(kata( ata" #'("r"(a( t'ka(a( dara*

4. perspirationata"chills

5. (a"s'a ata" m"(ta*

. "kti ada(ya #'("r"(a( 'rat ada(

7. aitasi #sikomotor ata" r'tardasi

8. k'l'ma*a( m"sc"lar d'#r'si #'r(a#asa( (y'ri dada ata" aritmia ja(t"(

9. ko("si k'ja( diski('sis dysto(ia ata" koma

-. G'jala'jala tidak dis'aka( ol'* ko(disi m'dis "m"m da( tidak l'i* aik dij'laska(

ol'* a("a( m'(tallai(

+'(t"ka( jika?

Disertai gangguan 5erse5si



:it* #'rmissio(.<

Tabel 2 DS!I'TR Kriteria Diagnosti Intokikasi Kokain1

m"m(ya #'("(a kokai( m'm"lai k'iasaa((ya d'(a( cara snortin# da( 'rak*ir

d'(a( m'(y"(tik intravenous ata" d'(a( cara m'rokok. Akiat #'(yala*"(aa( kokai( adala*

1. )rol'm Bisik

17


18/61

a< -'(a( m'("(aka( snortin# da#at t'rjadi kom#likasi ? #il'k t'r"s m'('r"s si("sitis

'#istaksis l"kal"ka #ada ro(a *id"( #'rorasi s'#t"m (asi.

< -'(a( s"(t"ka( da#at m'(y'aka(? i('ksi lokal #ada k"lit sam#ai sist'mik ;vir"s

akt'ri #arasit' ata" jam"r


19/61

< )'(y'a k'matia( kar'(a? k'l"m#"*a( alat #'r(a#asa( artimia kordis k'ja( 'r"la(

kali mati l'mas kar'(a m'rasa s'#'rti dic'kik r'aksi al'ri stro!e ;kar'(a (aik(ya

t'ka(a( dara* s'cara m'(dadak


20/61

17. $'kak"a( otot

18. !'ma* (adi c'#at

19. Aritmia ja(t"(

20. &sk'mi miokardial da( i(ark

21. I'rk'ri(ats"*" t""* sa(at ti(i ;s"*" r'ktal isa m'(ca#ai 41JC<

22. Sakit k'#ala

23. Ny'ri #'r"tm"alm"(ta*

/'k #ada #'("(aa( kro(is ?

1. &(som(ia

2. -'#r'si

3. Ar'si ata" liar

4. $'*ila(a( (as" maka( da( #'("r"(a( 'rat ada(

5. $'d"ta( otot

. A(si'tas

7. )sikosis :a*am c"ria *al"si(asi

8. ila( liido da(ata" im#ot'(si

9. )'(i(kata( r'l'ks

10. )'(i(kata( d'(y"t (adi

G'jala #"t"s kokai( ;t'rjadi s't'la* ''ra#a *ari #'("(aa( kokai(<

1. 6ood disoria ;a(*'do(ia ata" k's'di*a( miri# d'#r'si< da(

a< $'l'la*a(

< &(som(ia ata" *i#'rsom(ia

c< Aitasi #sikomotor ata" r'tardasi

d< Cravi(

'< )'(i(kata( (as" maka(

< 6im#i "r"k

2. G'jala #"t"s alko*ol m'(ca#ai #"(cak(ya dalam 24 *ari

3. G'jala disoria isa 'rla(s"( sam#ai 10 mi("

20


21/61

d. nikotin.)6

$'t'ra(t"(a( (ikoti( ata" k't'ra(t"(a( t'maka" m'r"#aka( s"at" adiksi

t'r*ada# #rod"k t'maka" ya( dis'aka( ol'* (ikoti(. Nikoti( adala* sala* sat" a*a( ya(

t'rda#at dalam rokok ya( m'"at #'rokok m'(jadi k't'ra(t"(a(. S'kitar 70> #'rokok

m'(ak"i a*:a m'r'ka i(i( 'r*'(ti m'rokok t'ta#i tidak da#at m'lak"ka((ya. =ra( ya(

'r*'(ti 90> ol'* k'i(i(a( s'(diri t'ta#i *a(ya s'kitar 34> ya( 'r*asil 'r*'(ti.

Nikoti( m'(*asilka( ''k ya( m'(y'(a(ka( #ada otak ya( m'm#'(ar"*i mood

da( #'rilak" s'cara s'm'(tara. /'k i(i m'(doro( s's'ora( "(t"k t'r"s m'(o(s"msi

t'maka" da( m'(akiatka( k't'ra(t"(a( #ada diri(ya.

$'t'ra(t"(a( (ikoti( dis'aka( ol'* s'(ya:a kimia 'r(ama (ikoti( ya(

m'(doro( #'("(a(ya "(t"k t'r"s m'rokok kar'(a siat(ya ya( adikti. S'lai( it" (ikoti(

da#at m'(i(katka( #'l'#asa( s'(ya:a kimia:i otak ya( dis'"t ('"rotra(smit'r da(

'r"(si m'(at"r mood s'rta #'rilak" s's'ora(. Sala* sat"(ya adala* do#ami(' ya(

m'm"at s's'ora( m'rasaka( k'(yama(a( ata" k's'(a(a( ya( j"a m'(jadi aia( dari

#ros's k'ca(d"a(. $'t'ra(t"(a( i(i j"a diakiatka( ol'* #'rilak" m'rokok ya( t'la*

m'(jadi k'iasaa( s's'ora(.

)'(*'(tia( #'makaia( t'maka" j"a m'(y'aka( 'jala #"t"s oat a(tara lai(

k'c'masa( da( iritailitas.

G'jala 'jala k't'ra(t"(a( (ikoti( ?

• +idak da#at 'r*'(ti m'rokok. 6'ski#"( t'la* s'ri"s 'r"sa*a "(t"k 'r*'(ti m'rokok

t'ta#i t'ta# tidak 'r*asil.

21


22/61

• 6'(alami 'jala K 'jala #"t"s oat k'tika m'(coa "(t"k 'r*'(ti m'rokok misal(ya

k'i(i(a( ya( k"at "(t"k m'rokok k'c'masa( irritailitas 'lisa* s"lit r'ko(s'(trasi

mood d'#r'si r"stasi mara* rasa la#ar m'(i(kat s"lit tid"r ko(sti#asi ata" diar'.

• +'ta# m'rokok m'ski#"( m'(alami a("a( k's'*ata( misal(ya masala* #ada #ar"#ar"

da( ja(t"(.

• +idak m'(ik"ti aktivitas sosial ata" r'kr'asi kar'(a i(i( m'rokok.

e3 Khat2

Katinona ;a*asa &(ris? Cat*i(o('< ata" '(oyl'ta(ami(a ;di#asarka( d'(a(

(ama *aiat di &sra'l< ata" isa j"a dis'"t N'ro#'dro( ;a*asa &(ris? N'ro#*'dro('


23/61

stat"s(ya 'r"a* m'(jadi (arkotika olo(a( & #ada (da((da( No.35 ta*"( 2009. Asal

"s"l #'('ta#a( stat"s (arkotika ai kati(o(a m'r"j"k #ada k't'ta#a( W= #ada 1974 ya(

m'('ta#ka( kati(o(a s'aai oatoata( t'rlara( olo(a( &.

Ia(yak a*li m'(aitka( *""(a( a(tara kati(o(a ya( t'rka(d"( dalam da"( k*at

d'(a( at #'('(a( s'#'rti am'tami(. $*at j"a s'ri( dis'"tka( s'aai am'tami( alami.

-am#ak #'("(aa( kati(o(a sama d'(a( olo(a( at stim"la( #ada "m"m(ya. /'k

kati(o(a 'r#'(ar"* t'r*ada# #sikomotorik s's'ora( s'#'rti '"oria *i#'rakti da( i(somia.

$*at diolo(ka( m'(jadi (arkotika kar'(a m'(y'aka( k't'ra(t"(a(. -a"( k*at

m'("ra(i j"mla* s'r"m kol'strol ti(kat ko(s'(trasi kol'st'rol ja*at ata" !-! kadar

kol'st'rol total da( l"kosa. $*at j"a dik'm"kaka( a*:a 'kstrak k*at d'(a( dosis ti(i

j"str" m'(*amat #'rilak" s'ks"al. S'alik(ya #'("(aa( k*at 'rdosis r'(da* m'(i(katka(

motivasi s'ks"al ata" aira*.

)'("(aa( kati(o(a ya( 'rl'i*a( da#at m'(y'aka( *ila((ya (as" maka(

'lisa* irrita'l i(som(ia *al"si(asi da( s'ra(a( #a(ik. )'("(a kro(is 'r'siko t'rk'(a

a("a( k'#riadia( da( m'(d'rita i(ark miokard. 6''dro(a yait" t"r"(a( kati(o(a ya(

tidak t'r'(t"k s'cara alami l'i* #ot'(sial "(t"k m'l'#aska( s'roto(i( dia(di(ka( d'(a(

kati(o(a ata" m'tkati(o(a s'*i(a ''k #'("(aa((ya s'tara d'(a( 'kstasi. =ra(ora(

ya( m'("(aka( oatoata( i(i isa di"ji s'r"m ata" "ji "ri( "(t"k m'm"ktika( ka(d"(a(

kati(o(a da( (or'#'dri(aD m'taolit "tama(ya.

6'("r"t -r. Al Iac*ri "s'i( S#$j #'(ajar di Iaia( )sikiatri Bak"ltas

$'dokt'ra( (iv'rsitas &(do('sia "athinone m'r"#aka( at stim"la( "(t"k sist'm sara #"sat

ya( a(yak di"(aka( s'aai clu' dru# ata" party dru# . ,at t'rs'"t aka( m'm"at ora(

s'(a( m'(jadi l'i* s'(a( kar'(a at t'rs'"t m'ra(sa( "j"( K "j"( sara. $ati(o( i(i

m'miliki k'c'(d'r"(a( m'(jadi ca(d" kar'(a ''k at i(i m'ra(sa( sara #"sat. ,at kati(o(

i(i m'miliki ''k ya( m'm"at ora( m'(jadi 'rs'ma(at tidak m'(a(t"k '"oria ;rasa

s'(a( ya( 'rl'i*a(


24/61

1. 6'(i(katka( t'ka(a( dara* sam#ai stok'

2. -'#r'si 'rat sam#ai "("* diri

3. A(or'ksia ;tidak (as" maka(<

4. $'s"lita( tid"r

5. al"si(asi K *al"si(asi ya( m'('rika( 'sok #ai(ya

. Ga("a( irama ja(t"(

7. Ga("a( ji:a 'rat ;a("a( #sikotik<

f3 Kafein,)2

$a(d"(a( ka'i( da#at 'rkisar dari s'a(yak 10 m di ''ra#a mi("ma( '('ri

#ali( s'dikit 4 m dalam #orsi 1 o(s sir"# rasa coklat. $a'i( j"a t'rda#at dalam oata(al'tik a(ti#ir'tik da( #il di't. )rod"k#rod"k i(i da#at m'(a(d"( s's'dikit 1 m ata"

s'a(yak 200 m ka'i(. Ia*ka( ka'i( adala* oat a(al'tik ri(a( da( m'(i(katka(

''ktivitas #'r'da (y'ri lai((ya.

$a'i( adala* stim"la( sist'm sara #"sat da( #'("(aa( r"ti( ka'i( tidak

m'(y'aka( k't'ra(t"(a( isik ri(a(. Nam"( ka'i( tidak m'(a(cam k's'*ata( isik

sosial ata" 'ko(omi s'#'rti oat adikti lai((ya. 6'("r"t #'('litia( dari .S. Bood a(d -r"

Admi(istratio( ;B-A< da( t*' Am'rica( 6'dical Associatio( ;A6A< m'm#'rtima(ka( 300miliram ;s'kitar d"a ca(kir ko#i< atas atas dosis *aria( "(t"k m'(ko(s"msi ka'i(.

Iai k'a(yaka( ora( j"mla* ka'i( dalam d"a sam#ai 'm#at ca(kir ko#i s'*ari

tidak 'ra*aya. G'jala m'(ko(s"msi ka'i( ya( 'rl'i*a( a(tara lai( 'lisa* da( 'm'tar

s"lit "(t"k jat"* t'rtid"r ata" t'ta# t'rtid"r sakit k'#ala ata" #"si( ja(t"( 'rd'tak l'i* c'#at

ata" m'(y'aka( irama ja(t"( a(ormal d'*idrasi i(tol'ra(si ka'i(.

G'jala #"t"s oat ka'i( a(tara lai( sakit k'#ala ati"' a(si'tas irrital' mood

d'#r'si s"lit 'rko(s'(trasi.

%'(is

NA),A

G(.

Am('sis

G(.

C'mas

-'liri"m G(.

6ood

G(.

)sikotik

G(. Bs.

S'ks"al

G(.

+id"r

24


25/61

CNS

Stim"la(t

Am'tami( M M M M M M

$a'i( M M

$okai( M M M M M M

Nikoti( M M

+a'l 1. 6asala* a("a( k's'*ata( m'(tal ya( #ali( s'ri( t'rkait d'(a( a("a(

#'("(aa( NA),A

II3I32 PENATAAKSANAAN 6)2)0

"nuk ketergantungan kokain

6'ka(ism' armakolois

S'tidak(ya ada 'm#at #'(d'kata( armakolois ya( 'r#ot'(si dalam #'(oata(

k't'ra(t"(a( kokai(. )'(d'kata( i(i adala* ;1< t'ra#i s"stit"si d'(a( stim"la( crosstol'ra(

;a(alo d'(a( m'tado( s'aai #'(oata( #'m'li*araa( k't'ra(t"(a( o#ioid


26/61

Pilihan 5engobatan

Antide5resan

't'rosiklik a(tid'#r'sa( tryciclic da( a(tid'#r'sa( *'t'rosiklik lai((ya adala* olo(a(

ya( #ali( a(yak di"(aka( da( #ali( di#'lajari "(t"k #'(oata( k't'ra(t"(a(

kokai(.)'("(aa( a(tid'#r'sa( i(i m'(d"d"ki #'ri(kat k'd"a t'raik "(t"k m'(oati 'jala

d'#r'si s'ri( t'rjadi #ada #'ca(d" kokai(. 6'ka(ism' armakolois(ya adala* d'(a(

m'(i(katka( aktivitas ami(a io'(ik ('"rotra(smitt'r di si(a#s.)'(i(kata( t'rs'"t dica#ai

t'r"tama d'(a( m'(*amat r'"#tak' #om#a #r'si(a#tik ('"rotra(smitt'r.

-'si#rami(' m'(*amat r'"#tak' (or'#i('ri( d'(a( ''ra#a ti(daka( #ada r'

"#tak' s'roto(i( i(i m'r"#aka( oat #'rtama ya( dit'm"ka( ''kti "(t"k #asi'( ra:at jala(

do"l'li(d "ji kli(is t'rko(trolD s'"a* t'm"a( ya( m'('rima #"lisitas l"as a*ka( s''l"m

st"di l'(ka# dit'ritka( dalam j"r(al ata" r'vi':. S'*i(a d'si#rami(' *asil st"di ya( t'raik

s'aai tricyclic a(ti d'#r'sa( d'(a( l'i* dari s't'(a* l"si( "ji kli(is t'rko(trol dalam

lit'rat"r ya( dit'ritka(.-osis ti#ikal adala* 150300 m*ari ;s'kitar 25 mk


27/61

(or'#i('ri( j"a tidak ''kti dalam "ji kli(is t'rko(trol.6ircaa#i(' ya( m'(i(katka(

aktivitas s'roto(i( da( (or'#i('ri( otak d'(a( m'mlokir a"tor'"latory 2 adr'('ric da(

#'('rimaa( 5+2 *a(ya m'("(j"kka( ''ra#a ma(aat dalam #'rcoaa( k'cil.

+idak ada ''k sam#i( ya( dit'm"ka( tidak t'rd"a ata" ''k sam#i( m'dis ya(s'ri"s ya( dila#orka( dalam "ji kli(is dari #'("(aa( a(tid'#r'sa( *'t'rosiklik.

Sele;ti9e Serotonin reu5take inhibitors

A(tid'#r'sa( ya( s'l'kti m'mlokir #om#a #r'sy(a#tic r'"#tak' s'roto(i( t'la*

m'(arik mi(at kar'(a #'ra( s'roto(i( da( r's'#tor(ya dalam mod"lasi do#ami('rik otak da(

#'rilak" dari ''k kokai(.I''ra#a "ji kli(is t'rko(trol 'l"m m'('m"ka( k'"(t"(a( daril"o'ti(' ;2040ata" 0 m*ari


28/61

s't'la* ko(s"msi maka(a( ya( m'(a(d"( tyrami(' ata" oat cat'c*olami('ric t'rt'(t".

S'l'ili(' #asar "(t"k #'ra:ata( dari #arki(so( da( dalam '(t"k tra(sd'rmal "(t"k

#'(oata( d'#r'si #ada c"k"# s'l'kti "(t"k j'(is 6A= I #ada dosis ya( dia(j"rka( ;10

m*ari "(t"k #arki(so( 12 m*ari "(t"k d'#r'si< da( s'da( di#'lajari s'aai #'(oata(

k't'ra(t"(a( kokai(. S'"a* "ji ko(trol'r t'rar" m"ltisit' m'("(aka( s'l'ili(' di'rika(

m'lal"i #atc* k"lit ;tra(sd'rmal syst'm s'l'ili('< dit'm"ka( tidak ada "kti dari

k''r*asila((ya.

Antide5resan lain

I"#ro#io( m'(arik #'r*atia( dari #ara #'('liti kar'(a m'r"#aka( i(*iitor l'ma*

mo(oami(' r'"#tak' da( m'miliki ''ra#a stim"la( ya( samas'#'rti ''k #'rilak" #ada

*':a(. ji kli(is #ada m'tado(mai(tai('d #asi'( k't'ra(t"( kokai( dit'm"ka( tidak ada

''k ya( si(iika( t'r*ada# #'("(aa( kokai( k'c"ali dalam s"j'k j"a m'('rima

#'(oata( ma(aj'm'( 'rk'la(j"ta(.

Rita(s'ri( a5+2 a(tao(is r's'#tor dik'ma(ka( s'aai a(tid'#r'sa( m'(arik

mi(at kar'(a m'("ra(i #'m'ria( kokai( di ''ra#a ;t'ta#i tidak s'm"a< *':a(

#'('litia(.Nam"( d"a "ji kli(is t'rko(trol m'('m"ka( rita(c'ri(' tidak l'i* aik dia(di(ka(

#las'o dalam m'("ra(i #'("(aa( kokai(.

Agonis Do5amin =Agen AntiParkinson>

ariasi dari #'(oata( ao(is do#ami(' la(s"( da( tidak la(s"( t'la* di'val"asi

'rdasarka( *i#ot'si d'#l'si do#ami(' "(t"k k't'ra(t"(a( kokai( :ala"#"( data ya(

m'(d"k"( *i#ot'sis t'rs'"t #ada ma("sia adala* s'r"#a ao(is do#ami(' ya( m'(stim"lasi

aktivitas si(a#s do#ami(' aka( m'm#'raiki ''k #'("r"(a( aktivitas do#ami(' ya(

diakiatka( dari #'(i(kata( #'("(aa( kokai(. Fa( t'rmas"k dari ''k #'("(aa( kokai(

adala* a(tara lai( a(*'do(ia a('ria d'#r'si da( cocaine cravin# )ada tik"s r's'#tor ao(is

do#ami(' s'#'rti romocri#ti(' da( lis"rid' m'("ra(i m'taolism kokai( m'malikka(

ti(kat m'taolism da( #'(i(kata( ama( stim"lasi i(tracra(ial dalam m'm#rod"ksi

28


29/61

m'sokortikolimik do#ami('ric st'la* #'makaia( kro(ik kokai(. Iromokri#ti( #'rolid' da(

ama(tadi(' s'm"a dij"al "(t"k #'(oata( )arki(so( ;ata" dalam k'adaa( d'isi'(si do#ami('

lai((ya


30/61

takikardia da( *i#'rt'(si#ada #'makaia( kokai( i(tra(asal. Nam"( d'mikia( dis"liram t'ta#

dia(a# s'aai t'ra#i ar" ya( m'(ja(jika( dalam #'(oata( k't'ra(t"(a( kokai(

t'rl'#as dari ada(ya ''k sam#i( ya( m"(ki( da#at dis'aka( ol'* oat i(i.

Stimulan

-ari a(aloi d'(a( t'ra#i ma(t'i(a(s m'tado( #ada k't'ra(t"(a( o#iat' ata" (ikoti(

dalam #'(oata( #'(a(ti #ada k't'ra(t"(a( t'maka" #'("(aa( at stim"la(t s'aai

t'ra#i mai(t'(a(s #ada k't'ra(t"(a( kokai( da#at m'(jadi sala* sat" cara "(t"k da#at

m'(atasi #'("(aa( kokai( da( cocai(' cravi(.s'#'rti m'tado( k'"(t"(a( dari t'ra#i

s"stit"si stim"la(t adala* r'(da*(ya risiko m'dis kar'(a m'r"#aka( t'ra#i oral #'("(aa(

m'dikasi ya( m"r(i ya( t'la* dik'ta*"i #ot'(si(ya da( #'("(aa( m'dikasi ya(

m'm#"(yai o(s't lamat da( ''k ya( #a(ja(. I''ra#a #'(oata( #sikomotor stim"la(t

s'kara( di"(aka( "(t"k #'(oata( #ada #'(yakit Att'(tio( d'icit*y#'ractivity disord'r

;A--


31/61


32/61

I''ra#a a(tiko(v"lsa( lai( t'la* m'("(j"kka( *asil ya( l'i* aik. +iaai(' ya(

m'(i(katka( aktivitas GAIA d'(a( m'(*amat r'"#tak' #r'sy(a#tic(ya s'cara si(iika(

m'("ra(i #'("(aa( kokai( dalam d"a "ji kli(is t'rko(trol #ada dosis 12 ata" 24 m s'tia#

*ari t'ta#i tidak m'miliki ''k dalam "ji kli(is k'tia #ada 20 m #'r *ari. S'm"a tia

#'rcoaa( m'("(aka( 'rsamaa( t'ra#i ko(iti#'rilak". +o#iramat' ya( m'("r"(ka(

aktivitas l"tamat d'(a( m'mlokir A6)Aj'(is r's'#tor l"tamat da( m'(i(katka( aktivitas

GAIA s'cara si(iika( m'("ra(i #'("(aa( kokai( dalam #'rcoaa( kli(is t'rko(trol

sam#ai d'(a( 200 m s'*ari dalam *""(a((ya d'(a( t'ra#i ko(iti#'rilak".

iaatri( ; vi(ylGAIA


33/61

)'("(aa( a"(a( #*'(t'rmi(' do#ami( r'l'as' da( s'roto(i( r'l'as'

'(l"rami(' ya( masi(masi( ya( di#asarka( s'aai #'('ka( (as" maka( da( m'('rima

#"lisitas s"sta(sial s'lama ta*"( 1990a( ya( dik'(al d'(a( @#*'('(H ya( di#akai #ada

o'sitas da( a("a( adikti. $omi(asi oat i(i t'la* m'(aca"ka( *asil #'(oata( ra:at

jala( #ada #asi'( d'(a( k't'ra(t"(a( cocai(. S'jak #'(arika( '(l"rami(' komi(asi i(i

tidak lai t'rs'dia dikar'(aka( ada(ya *""(a( a(tara *i#'rt'(si #"lmo(al da( #'(yakit kat"#

ja(t"(. $omi(asi lai( ya( m'(a(tika( '(l"rami(' d'(a( i(*iitor r'"#tak' s'roto(i(

s'l'kti ;SSR&< s'#'rti l"o'ti(' ya( 'l"m di'val"asi s'cara sist'matis.

$omi(asi ya( t'#at dari l"ma'(il i(trav'(a ; r's'#tor '(odia'#i(' a(tao(is <

da( aa#'(ti( oral da( *ydroyi(' ; *istami( a(tao(is < s'cara s"sta(sial m'("ra(i

m'tam'tami( ya( di"(aka(.

Ketergantungan Am5hetamine

Ia(yak dari oatoata( ya( di'val"asi "(t"k #'(oata( k't'ra(t"(a( kokai( j"a

t'la* dit'liti "(t"k #'(oata( k't'ra(t"(a( am'tami( s'ri( "(t"k alasa( armakolois

sama. S'#'rti d'(a( k't'ra(t"(a( kokai( k'a(yaka( *asil "ji kli(is tidak m'("(j"kka(

k'ma(j"ra(.

)'(d'kata( ya( #ali( m'(ja(jika( yait" a(tara s"stit"si ao(is d'(a( stim"la(s da(

#'(i(kata( aktivitas aa. -"a dari tia "ji kli(is t'rko(trol d'(a( dam#*'tami(' ;sat"

m'("(aka( orm"lasi 'rk'la(j"ta(< dit'm"ka( #'("r"(a( ya( si(iika( dalam

m'("(aka( am'tami( dia(di(ka( d'(a( #las'o. Ada k'jadia( "r"k tidak si(iika(

dalam st"di a#a#"(. )'l'#asa( lamat m't*yl#*'(idat' ;54 m s'*ari< m'("ra(i #'("(aa(

am'tami( s'cara si(iika( l'i* dari#ada #las'o dalam sat" "ji kli(is t'rko(trol. 6odaa(il

;200 m d"a kali s'*ari< 'rk"ra((ya am'tami( ya( di"(aka( dalam la#ora( kas"s da( saat

i(i m'(alami s'"a* "ji kli(is t'rko(trol.

iaatri( a(tiko(v"lsa( ya( m'(i(katka( aktivitas GAIA d'(a( m'(*amat

#'m'ca*a( GAIA ol'* GAIAtra(sami(as' s'cara s"sta(sial m'("ra(i #'makaia(

m't*am#*'tami(' dalam d"a "ji la'l t'r"ka. iaatri( tidak di#asarka( lai di am'rika

s'rikat dikar'(aka( ada(ya ''k sam#i( o#*t*almoloik t'ta#i tidak #'r(a* diamati s'lama

33


34/61

st"di ja(ka #'(d'k i(i. Iaclo'( a(tis#asmotic ya( m'(i(katka( aktivitas GAIA d'(a(

'rti(dak s'aai ao(is di GAIAI r's'#tor sama s'kali tidak m'miliki ''k #ada #'("(a

m'tam'tami( #ada s'"a* "ji kli(is t'rko(trol t'ta#i s'cara si(iika( m'("(j"kka(

#'("ra(a( #ada #'("(aa( #ada s"r"# #at"* oat. Gaa#'(ti( m'r"#aka( a(tiko(v"lsa(

ya( m'ka(ism' aksi(ya tidak dik'ta*"i i(i tidak 'r'da dari #las'o a*ka( di s"r"#

#at"*.

=at lai( ya( m'(ja(jika( #ada #'('litia( "ji kli(is t'rmas"k (altr'o(' "#ro#io(

da( ris#'rido('. I"#ro#io( s'aai a(tid'#r'sa( sama s'kali tidak m'("(j"kka( k'ma(j"ra(

dalam d"a "ji kli(is t'ta#i s'cara si(iika( m'("(j"kka( #'("ra(a( #ada s"r"# #'("(a

m't*am#*'tami( d'(a( ti(kat #'("(aa( m't*am#*'tami(' dosis r'(da*. A(ti#sikotik

ris#'rido(' aik #'makaia( s'cara oral ata" dis"(tikka( m'("(j"kka( #'("ra(a( #ada

#'("(a m't*am#*'tami( dalam d"a "ji la'l t'r"ka. G'('rasi k'd"a a(ti#sikotki ya( lai(

ari#i#raol' ;15 m s'*ari< m'("(j"kka( tidak 'rk*asiat #ada s'"a* "ji kli(is ya( k'cil.

=atoata( ya( tidak m'("(j"kka( ''ktivitas dalam #'(oata( k't'ra(t"(a(

am'tami( dalam "ji kli(is t'rmas"k a(tid'#r'sa( trisiklik ;misal(ya imi#rami(' d's#irami('


35/61

da( #'rilak" ya( sala*. +'ra#i i(i sa(at 'rdasar #ada r'alitas da( m'('ka(ka( @*al ya(

t'rjadi di si(i da( saat i(iH ;a#a ya( di#ikirka( #asi'( saat i(iD aaima(a #'rilak" #asi'( saat

i(i


36/61

m'(ora(isasi #'(alama( adala* #'rso(al sc*'ma. +'ra#is #'rl" m'ma*ami

#'rso(al sc*'ma ya( di"(aka( ol'* kli'( "(t"k l'i* mama*ami masala* ya(

dialami kli'(. )'r"a*a( #'rso(al sk'ma ya( tidak ''kti adala* aia( ya(

#'(ti( dari t'ra#i

3. +"as #'(ti( dari s'ora( t'ra#is adala* m'(olo( kli'( "(t"k m'ma*ami cara kli'(

m'm'(t"k da( m'(asirka( r'alitas.

4. 6odiikasi #'rilak"ko(iti m'ma*ami #'rsoala( d'(a( #'(d'kata( #sikot'ra#i

ya( diamil dari sisi rasio(al ata" oj'kti.

5. 6odiikasi #'rilak"ko(iti dit'ka(ka( #ada #'(jaara( s'rta #'('m"a( #ros's

#'ma*ama( #'(alama( kli'(

. -im'(si ya( c"k"# #'(ti( adala* "(t"k m'(c'a* k'kam"*a( k'mali.

7. 6odiikasi #'rilak"ko(iti m'li*at a*:a *""(a( aik ya( dia("( a(tara kli'(

da( t'ra#is m'r"#aka( s's"at" ya( #'(ti( dalam #ros's #'r"a*a( kli'(.

8. /mosi m'mai(ka( #'ra( ya( #'(ti( dalam t'ra#i "(t"k it" kli'( #'rl" dia:a k'

dalam s"asa(a t'ra#i ya( m'("(ka# #'(alama( 'mosi.

9. +'ra#is #'rl" m'(jali( k'rjasama d'(a( #i*ak k'l"ara ata"#"( #asa(a( kli'(.

10. 6odiikasi #'rilak"ko(iti da#at di#'rl"as s'aai #ros's #'(c'a*a( tim"l(ya

#'rilak" malada#ti.

Tu7uan Pendekatan Tera5i Perilaku Kognitif

)'(d'kata( t'ra#i #'rilak" ko(iti adala* #'(d'kata( #'m'ria( a(t"a( ya( 'rt"j"a(

m'("a* s"asa(a *ati da( #'rilak" i(divid" d'(a( m'm#'(ar"*i #ola 'rikir(ya. )ada

dasar(ya #'(d'kata( t'ra#i #'rilak" ko(iti 'rt"j"a( "(t"k m'('(ali k'jadia( ya( m'm'ri

t'ka(a( m'('(ali da( m'ma(ta" a("a(a("a( ko(iti ya( m"(c"l dalam m'(a(a#i

k'jadia( ata" #'risti:a da( m'("a* cara 'rikir dalam m'(i(t'r#r'tasika( da( m'(ilai

k'jadia( d'(a( caracara ya( l'i* s'*at.

36


37/61

Teknik 5emantauan dan kontrol diri

)'ma(ta"a( da( ko(trol diri m'r"#aka( la(ka* a:al "(t"k m'r"a* #'rilak" tar't.

S's'ora( it" *ar"s m'('ta*"i t'rl'i* da*"l" #'rilak" ya( ma(a ya( m'(jadi tar't t'ra#i

#'rilak" ko(iti. $'d"a t'k(ik t'rs'"t m'(kaji s''ra#a s'ri( #'rilak" tar't it" tim"l da(r'siko ya( a#a ya( m"(c"l kala" tidak s''ra dita(a(i. )ada t'*(ik i(i kli'( sa(at 'r#'ra(

#'(ti( . +'k(ik i(i 'r"(si s'aai alat #'("m#"l data s'kali"s 'r"(si t'ra#'"tik. -asar

#'mikira( t'k(ik i(i adala* #'ma(ta"a( diri t'rkait d'(a( 'val"asi diri da( #'("k"*a( diri.

S"j'k m'ma(ta" da( m'(catat #'rilak"(ya s'(diri s'*i(a l'i* m'(yadari #'rilak"(ya

s'tia# saat. I''ra#a la(ka* dalam t'k(ik #'ma(ta"a( diri adala* s'aai 'rik"t?

m'(disk"sika( d'(a( s"j'k t'(ta( #'(ti((ya s"j'k m'ma(ta" da( m'(catat #'rilak"(ya

s'cara t'liti s"j'k da( t'ra#is s'cara 'rsamasama m'('(t"ka( j'(is #'rilak" ya( *'(dak

di#a(ta" m'(disk"sika( saatsaat #'ma(ta"a( dilaksa(aka( t'ra#is m'("(j"kka( #ada s"j'k

cara m'(catat data #'rilak"(ya. )'ma(ta"a( diri *'(dak(ya dilak"ka( "(t"k sat" j'(is #'rilak"

da( r'lati m'r"#aka( r's#o( ya( s'd'r*a(a . $o(trol diri da#at dit'ra#ka( dalam t'k(ik t'ra#i

a#a#"(. Sat"sat"(ya syarat adala* ora( t'rs'"t *ar"s m'(i(#l'm'(tasika( #ros'd"r(ya

s'(diri s't'la* m'('rima i(str"ksi dari t'ra#is. Ada tia krit'ria ya( t'rka(d"( dalam s'm"a

ko(s'# ko(trol diri yait" ?

a. a(ya ada s'dikit ko(trol 'kst'r(al ya( da#at m'(j'laska( #'rilak" ;tidak ada

#'(a:asa( ata" #'maksaa( dari l"ar ata" ora( lai(<

. $o(trol adala* s"at" *al ya( c"k"# s"lit s'*i(a ora( ya( 'rsa(k"ta( *ar"s

'r"#aya c"k"# k'ras ;m'lak"ka( s"at" k'iata( ya( sa(at tidak dii(i(ka( da(

m'rasa 'mira da( 'as s't'la* k'iata( it" s'l'sai<

c. )'rilak" dilak"ka( d'(a( #'rtima(a( da( #ili*a( s'cara sadar

&(divid" s'cara akti m'm"t"ska( "(t"k m'lak"ka( ko(trol diri aik d'(a( m'lak"ka(

s"at" ti(daka( ata" d'(a( m'(a*a( diri(ya "(t"k tidak m'lak"ka( s's"at". =ra( ya(

'rsa(k"ta( tidak m'lak"ka( i(i s'cara otomatis da( tidak di#aksa ol'* ora( lai( "(t"k

m'lak"ka( s"at" ti(daka(.

Reinforcement =Penguatan diri>

37


38/61

)'("ata( diri adala* t'k(ik ya( #ali( m'(arik a#aila kita 'lajar t'ori t'ra#i #'rilak"

ko(iti. )'("ata( diri m'li#"ti #'m'ria( #"jia( ata" *"k"ma( #ada diri s'(diri "(t"k

m'(i(katka( ata" m'mi(imalka( ''ra#a k'jadia( #'rilak" tar't. )"jia( it" t'rai atas d"a

aia( yait" #"jia( #ositi da( #"jia( ('ati. )"jia( #ositi yait" m'm'rika( #"jia( ya(

s'#a(tas(ya #ada diri s'(diri kar'(a t'la* 'r*asil m'r"a* ata" m'modiikasi #'rilak" tar't.

)"jia( ('ati adala* #"jia( m'lal"i modiikasi aktor #'(c't"s #'rilak" tar't di li(k"(a(

kli'(. S'#'rti #'m'ria( #"jia( #ada diri s'(diri *"k"ma( j"a diai d"a aia( yait"

*"k"ma( ya( #ositi da( *"k"ma( ya( ('ati. Aka( t'ta#i jara( di"(aka( dalam

m'ma(aj'm'( ata" m'modiikasi #'rilak". R'i(orc'm'(t di*""(ka( d'(a( *'modialisa

adala* *al ya( sa(at t'#at "(t"k m'(ca#ai 'rat ada( ya( id'l "(t"k #asi'( da( #ada

"m"m(ya m'r"#aka( i(t'rv'(si ya( #ali( s'ri( di'rika( #ara m'dis k' #asi'((ya.

Distraksi =5engalihan 5erhatian>

-istraksi m'(ali*ka( #'r*atia( kli'( k' *al ya( lai( ya( l'i* m'(y'(a(ka(

s'*i(a kli'( mam#" m'(aaika( #'mikira( ya( tidak m'(y'(a(ka( ya( s'da( dialami.

-istraksi 'k'rja m'm'ri #'(ar"* #ali( aik "(t"k ja(ka :akt" ya( si(kat. )'ra:at da#at

m'(kaji aktivitasaktivitas ya( di(ikmati kli'( s'*i(a da#at dima(aatka( s'aai distraksi.

Aktivitas t'rs'"t da#at m'li#"ti k'iata( m'(ya(yi 'rdoa m'(d'(arka( m"sik m'(o(to(+ m'maca 'rc'rita da( lai(lai(. S'aia( 'sar distraksi da#at di"(aka( di r"ma* sakit

di r"ma* ata" #ada asilitas #'ra:ata( ja(ka #a(ja(. -istraksi da#at 'rkisar dari *a(ya

#'(c'a*a( mo(oto( sam#ai m'("(aka( aktivitas isik da( m'(tal ya( sa(at kom#l'ks.

Ada ora( t'rt'(t" ya( aka( mam#" m'(ali*ka( #'r*atia((ya *a(ya d'(a( m'mai(ka( s"at"

#'rmai(a( ya( "t"* ko(s'(trasi #'("* s#'rti mai( cat"r. $'''ktia( distraksi t'ra(t"( #ada

k'mam#"a( #asi'( "(t"k m'('rima da( m'ma(kitka( i(#"t s'(sori s'lai( s'(sori ya(

s'da( dialami.

Distraksi 9isual 6'li*at #'rta(di(a( m'(o(to( t'l'visi m'maca kora( m'li*at

#'ma(da(a( da( amar t'rmas"k distraksi vis"al

Distraksi 5endengaran -ia(tara(ya m'(d'(arka( m"sik ya( dis"kai ata" s"ara "r"( s'rta

'm'rcik air i(divid" dia(j"rka( "(t"k m'mili* m"sik ya( dis"kai da( m"sik t'(a( s'#'rti

38


39/61

m"sik klasik da( dimi(ta "(t"k 'rkos'(trasi #ada lirik da( irama la". $li'( j"a

di#'rol'*ka( "(t"k m'('rakka( t""* m'(ik"ti irama la" s'#'rti 'roya( m'('t"kka(

jari ata" kaki . 6"sik klasik sala* sat"(ya adala* m"sik 6oart. -ari s'kia( a(yak karya m"sik

klasik s''t"l(ya ci#taa( milik Wola( Amad'"s 6oart ;1751791< ya( #ali( dia(j"rka(.

I''ra#a #'('litia( s"da* m'm"ktika( 6'("ra(i ti(kat k't'a(a( 'mosi ata" (y'ri isik.

)'('litia( it" di a(tara(ya dilak"ka( ol'* -r. Alr'd +omatis da( -o( Cam#'ll. 6'r'ka

m'(istila*ka( s'aai @/'k 6oartH. -ia(di( m"sik klasik lai((ya m'lodi da( r'k"'(si

ya( ti(i #ada karyakarya 6oart mam#" m'ra(sa( da( m'm'rdayaka( da'ra* kr'ati

da( motivati di otak. Fa( tak kala* #'(ti( adala* k'm"r(ia( da( k's'd'r*aa( m"sik 6oart

it" s'(diri. Nam"( tidak 'rarti karya kom#os'r klasik lai((ya tidak da#at di"(aka(.

Distraksi 5ernafasan yait" 'r(aas ritmik a(j"rka( kli'( "(t"k m'ma(da( ok"s #ada sat"

oj'k ata" m'm'jamka( mata da( m'lak"ka( i(*alasi #'rla*a( m'lal"i *id"( d'(a( *it"(a(

sat" sam#ai 'm#at da( k'm"dia( m'(*'m"ska( (aas m'lal"i m"l"t s'cara #'rla*a( d'(a(

m'(*it"( sat" sam#ai 'm#at ;dalam *ati


40/61

#'r"a*a( i(tra#'rso(al da( i(t'r#'rso(al. )ros's #'m"li*a( dari 'r*'(ti m'("(aka( (a#a

ata" asti('(sia

Ciriciri id'al dari #ros's #'m"li*a( ?

- Asti('(sia

- 6'(ja"*ka( diri dari t'ma( t'm#at '(da da( *al lai( ya( da#at m'(im"lka( k'i(i(a(

m'("(aka( (a#a k'mali

- I'r*'(ti m'm#'rsala*ka( diri s'(diri

- I'lajar m'('(dalika( '#rasaa(

- I'lajar m'r"a* #ola #ikir adikti

- I'lajar m'('(ali #'rmasala*( diri s'(diri ora( lai( da( s'kitar(ya

II3.3 SKI4&%RENIA?)@),/

II3.3, Defnisi Skizorenia

Skior'(ia 'rasal dari d"a kata yait" skio ya( arti(ya r'tak ata" #'ca* da( r'(ia ya(

arti(ya ji:a d'(a( d'mikia( s's'ora( ya( m'(d'rita skior'(ia adala* s's'ora( ya(

m'(alami k'r'taka( ji:a ata" k'r'takka( k'#riadia(.

Skior'(ia adala* s'k'lom#ok r'aksi #sikotik ya( m'm#'(ar"*i 'raai ar'a "(si

i(divid" t'rmas"k 'rikir da( 'rkom"(ikasi m'('rima da( m'(i(t'r#r'tasika( r'alitas

m'rasaka( da( m'("(j"ka( 'mosi s'rta 'r#'rilak" d'(a( sika# ya( tidak da#at dit'rima

s'cara sosial.

II3.3. Etiologi Skizofrenia

i(a s'kara( 'l"m dit'm"ka( #'(y'a ;'tioloi< ya( #asti m'(a#a s's'ora(

m'(d'rita skior'(ia #ada*al ora( lai( tidak. +'r(yata dari #'('litia(#'('litia( ya( t'la*

dilak"ka( tidak dit'm"ka( aktor t"(al. )'(y'a skior'(ia m'("r"t #'('litia( m"tak*ir

a(tara lai( ? ;Fos'# 2010<

40


41/61

• Baktor '('tikD

• ir"sD

• A"toa(tiodiD

•6al("trisi.

-ari #'('litia( di#'rol'* amara( s'aai 'rik"t ? ;Fos'# 2010<

1< St"di t'r*ada# k'l"ara m'(y'"tka( #ada ora( t"a 5> sa"dara ka(d"( 101>D

a(aka(ak 128>D da( #'(d"d"k s'cara k's'l"r"*a( 09>.

2< St"di t'r*ada# ora( k'mar ;t)in< m'(y'"tka( #ada k'mar id'(tik 5920>D

s'da(ka( k'mar rat'r(al 152>. )'('litia( lai( m'(y'"tka( a*:a a("a(

#ada #'rk'ma(a( otak ja(i( j"a m'm#"(yai #'ra( ai tim"l(ya skior'(ia

k'lak dik'm"dia( *ari. Ga("a( i(i m"(c"l misal(ya kar'(a k'k"ra(a( ii

i('ksi tra"ma toksi( da( k'lai(a( *ormo(al. )'('litia( m"tak*ir m'(y'"tka(

a*:a m'ski#"(a ada '( ya( a(ormal skior'(ia tidak aka( m"(c"l k'c"ali

dis'rtai aktoraktor lai((ya ya( dis'"t '#i'('tik aktor. Skior'(ia m"(c"l ila

t'rjadi i(t'raksi a(tara a(ormal '( d'(a( ? ;Fos'# 2010<

a. ir"s ata" i('ksi lai( s'lama k'*amila( ya( da#at m'(a(" #'rk'ma(a(

otak ja(i(D

. 6'("r"((ya a"toim"( ya( m"(ki( dis'aka( i('ksi s'lama k'*amila(D

c. $om#likasi ka(d"(a(D da(

d. $'k"ra(a( ii ya( c"k"# 'rat t'r"tama #ada trim'st'r k'*amila(.

S's'ora( ya( s"da* m'm#"(yai aktor '#i'('tik t'rs'"t ila m'(alami str'sor

#sikososial dalam k'*id"#a((ya maka risiko(ya l'i* 'sar "(t"k m'(d'rita skior'(ia dari

#ada ora( ya( tidak ada aktor '#i'('tik s''l"m(ya. ;Fos'# 2010<

II3.36 Penegakkan diagnosis

)'doma( -ia(ostik Skior'(ia m'("r"t ))-G%&&& adala* s'aai 'rik"t ;6aslim

2003


42/61

a. @thou#ht echoH yait" isi #ikira( diri(ya s'(diri ya( 'r"la( ata" 'r'ma dalam

k'#ala(ya ;tidak k'ras


43/61

•)'rilak" !atatoni! s'#'rti k'adaa( ad"*'lisa* ;excitement


44/61

Skizofrenia 5aranoid

Skior'(ia #ara(oid aak 'rlai(a( dari j'(isj'(is ya( lai( dalam jala((ya #'(yakit.

Skior'(ia *''r'(ik da( katato(ik s'ri( lama k'lamaa( m'("(j"kka( 'jala'jala

skior'(ia sim#l' ata" 'jala'jala *''r'(ik da( katato(ik 'rcam#"ra(. Skior'(ia

#ara(oid m'miliki #'rk'ma(a( 'jala ya( ko(sta(. G'jala'jala ya( m'(colok adala*

:a*am #rim'r dis'rtai d'(a( :a*am:a*am s'k"(d'r da( *al"si(asi. )'m'riksaa( s'cara

l'i* t'liti j"a dida#atka( a("a( #ros's #ikir a("a( a'k da( 'mosi.

%'(is skior'(ia i(i s'ri( m"lai s's"da* "m"r 30 ta*"(. )'rm"laa((ya m"(ki( s"ak"t

t'ta#i m"(ki( j"a ak"t. $'#riadia( #'(d'rita s''l"m sakit s'ri( da#at diolo(ka( skioid

m"da* t'rsi("( s"ka m'(y'(diri da( k"ra( #'rcaya #ada ora( lai(.I'rdasarka( ))-G%&&& maka skior'(ia #ara(oid da#at didia(osis a#aila t'rda#at "tir"tir 'rik"t ?

• 6'm'("*i krit'ria dia(ostik skior'(ia

• S'aai tama*a( ?

o al"si(asi da( ata" :a*am *ar"s m'(o(jol ?

S"aras"ara *al"si(asi sat" ata" l'i* ya( sali( 'rkom'(tar t'(ta( diri #asi'(

ya( m'(a(cam #asi'( ata" m'm'ri #'ri(ta* ata" ta(#a '(t"k v'ral 'r"#a

"(yi #l"it m'(d'("( ata" "(yi ta:a.

al"si(asi #'ma"a( ata" #'('ca#a( rasa ata" 'rsiat s'ks"al ata" lai(lai(

#'rasaa( t""* *al"si(asi vis"al m"(ki( ada t'ta#i jara( m'(o(jol.

Wa*am da#at 'r"#a *am#ir s'tia# j'(is t'ta#i :a*am dik'(dalika( ;delusion of

control


45/61

)asi'( skior'(ik #ara(oid m'miliki karakt'ristik 'r"#a #r'ok"#asi sat" ata" l'i*

d'l"si ata" s'ri( 'r*al"si(asi. Iiasa(ya 'jala #'rtama kali m"(c"l #ada "sia l'i* t"a

dari#ada #asi'( skior'(ik *''r'(ik ata" katato(ik. $'k"ata( 'o #ada #asi'( skior'(ia

#ara(oid c'(d'r"( l'i* 'sar dari #asi'( katato(ik da( *''r'(ik. )asi'( skior'(ik #ara(oid

m'("(j"kka( r'r'si ya( lamat dari k'mam#"a( m'(tal(ya r's#o( 'mosio(al da(

#'rilak"(ya dia(di(ka( ti#' skior'(ik lai(.

)asi'( skior'(ik #ara(oid iasa(ya 'rsika# t'a( #'(c"ria 'r*ati*ati da( tak

rama*.6'r'ka j"a da#at 'rsiat 'rm"s"*a( ata" ar'si.)asi'( skior'(ik #ara(oid kada(

kada( da#at m'('m#atka( diri m'r'ka s'cara ad'k"at didalam sit"asi sosial.$'c'rdasa(

m'r'ka tidak t'r#'(ar"*i ol'* a("a( #sikosis m'r'ka da( c'(d'r"( t'ta# i(tak.

Skizofrenia Hebefrenik

)'rm"laa((ya #'rla*a(la*a( ata" s"ak"t da( s'ri( tim"l #ada masa r'maja ata" a(tara

1525 ta*"(. G'jala ya( m'(colok adala* a("a( #ros's 'r#ikir a("a( k'ma"a( da(

ada(ya d'#'rso(alisasi ata" dou'le personality Ga("a( #sikomotor s'#'rti mannerism,

('oloism' ata" #'rilak" k'ka(akka(aka( s'ri( t'rda#at #ada skior'(ia *''r'(ik. Wa*am

da( *al"si(asi a(yak s'kali.

I'rdasarka( ))-G% &&& maka skior'(ia *''r'(ik da#at didia(osis a#aila t'rda#at

"tir"tir 'rik"t 6'm'("*i krit'ria "m"m dia(osis skior'(ia

• -ia(osis *''r'(ikiasa(ya dit'akka( #ada "sia r'maja ata" d':asa m"da ;o(s't

iasa(ya m"lai 1525 ta*"(


46/61

; self-a'sor'ed smilin#


47/61

S'cara tiatia ata" #'la(#'la( #'(d'rita k'l"ar dari k'adaa( st"#or i(i da( m"lai

'ricara da( 'r'rak. Gad"* 'lisa* katato(ik adala* t'rda#at *i#'raktivitas motorik t'ta#i

tidak dis'rtai d'(a( 'mosi ya( s'm'sti(ya da( tidak di#'(ar"*i ra(sa(a( dari l"ar.

)'(d'rita t'r"s 'ricara ata" 'r'rak saja m'("(j"ka( st'r'oti#i ma('rism' rimas da(

('oloism' tidak da#at tid"r tidak maka( da( mi("m s'*i(a m"(ki( t'rjadi d'*idrasi ata"

kola#s da( kada(kada( k'matia( ;kar'(a k'*aisa( t'(aa da( t'rl'i* ila t'rda#at j"a

#'(yakit lai( s'#'rti ja(t"( #ar" da( s'aai(ya<

I'rdasarka( ))-G% &&& maka skior'(ia katato(ik da#at didia(osis a#aila t'rda#at "tir

"tir 'rik"t ?

• 6'm'("*i krit'ria "m"m "(t"k dia(osis skior'(ia.

• Sat" ata" l'i* dari #'rilak" 'rik"t i(i *ar"s m'(domi(asi amara( kli(is(ya ?

o St"#or ;amat 'rk"ra((ya dalam r'aktivitas t'r*ada# li(k"(a( da( dalam

'raka( s'rta aktivitas s#o(ta(< ata" m"tism' ;tidak 'ricara


48/61

o )'(ti( "(t"k di#'r*atika( a*:a 'jala'jala katato(ik "ka( #'t"(j"k

dia(ostik "(t"k skior'(ia. G'jala katato(ik da#at dic't"ska( ol'* #'(yakit

otak a("a( m'taolik ata" alko*ol da( oatoata( s'rta da#at j"a t'rjadi

#ada a("a( a'kti.

)asi'( d'(a( skior'(ia katato(ik iasa(ya 'rma(i'stasi sala* sat" dari d"a '(t"k

skior'(ia katato(ik yait" st"#or katato(ik da( excited katatato(ik. )ada katato(ik st"#or

#asi'( aka( t'rli*at diam dalam #ost"r t'rt'(t" ;#ost"r 'rdoa m'm'(t"k ola


49/61

m"(ki( ddi#'rl"ka( kar'(a ada(ya mal("trisi k'l'la*a( *i#'r#ir'ksia ata" c'd'ra ya(

dis'aka( ol'* diri(ya s'(diri.

Skizofrenia Sim5le<

S'ri( tim"l #'rtama kali #ada masa #"'rtas. G'jala "tama #ada j'(is sim#l' adala*

k'da(kala( 'mosi da( k'm"(d"ra( k'ma"a(. Ga("a( #ros's 'r#ikir iasa(ya s"lit

dit'm"ka(. Wa*am da( *al"si(asi jara( s'kali t'rda#at. %'(is i(i tim"l(ya #'rla*a(la*a(

s'kali. )'rm"laa( 'jala m"(ki( #'(d'rita m"lai k"ra( m'm#'r*atika( k'l"ara(ya ata"

m"lai m'(arik diri dari #'ra"la(.

I'rdasarka( ))-G% &&& maka skior'(ia katato(ik da#at didia(osis a#aila t'rda#at "tir

"tir 'rik"t ?

• -ia(osis skior'(ia sim#l'ks s"lit di"at s'cara m'yaki(ka( kar'(a t'ra(t"( #ada

#'ma(ta#a( #'rk'ma(a( ya( 'rjala( #'rla*a( da( #ror'si dari ?

o G'jala ('ati ya( k*as dari skior'(ia r'sid"al ta(#a dida*"l"i ri:ayat *al"si(asi

:a*am ata" ma(i'stasi lai( dari '#isod' #sikotik da(dis'rtai d'(a( #'r"a*a(

#'r"a*a( #'rilak" #riadi ya( 'rmak(a 'rma(i'stasi s'aai k'*ila(a( mi(at

ya( m'(colok tidak 'r"at s's"at" ta(#a t"j"a( *id"# da( #'(arika( diri s'cara

sosial.

o Ga("a( i(i k"ra( j'las 'jala #sikotik(ya dia(di(ka( s"ti#' skior'(ia lai((ya.

Skior'(ia sim#l'ks s'ri( tim"l #'rtama kali #ada masa #"'rtas.G'jala "tama #ada

j'(is sim#l'ks adala* k'da(kala( 'mosi da( k'm"(d"ra( k'ma"a(. Ga("a( #ros's 'r#ikir

iasa(ya s"kar dit'm"ka(. Wa*am da( *al"si(asi jara( s'kali t'rda#at.%'(is i(i tim"l(ya

#'rla*a(la*a( s'kali.)ada #'rm"laa( m"(ki( #'(d'rita m"lai k"ra( m'm#'r*atika(

k'l"ara(ya ata" m"lai m'(arik diri dari #'ra"la(. 6aki( lama ia maki( m"(d"r dalam

#'k'rjaa( ata" #'lajara( da( ak*ir(ya m'(jadi #'(a("ra( da( ila tidak ada ora( ya(

m'(olo((ya ia m"(ki( aka( m'(jadi #'('mis #'lac"r ata" #'(ja*at.

Skizofrenia residual

49


50/61

%'(is i(i adala* k'adaa( kro(is dari skior'(ia d'(a( ri:ayat s'dikit(ya sat" '#isod'

#sikotik ya( j'las da( 'jala'jala 'rk'ma( k' ara* 'jala ('ati ya( l'"* m'(o(jol.

G'jala ('ati t'rdiri dari k'lamata( #sikomotor #'("r"(a( aktivitas #'("m#"la a'k #asi

da( tidak ada i(isiati k'miski(a( #'micaraa( 'ks#r'si (o(v'ral ya( m'("r"( s'rta

"r"k(ya #'ra:ata( diri da( "(si sosial.

(t"k s"at" dia(osis ya( m'yaki(ka( #'rsyarata( 'rik"t i(i *ar"s di#'("*i s'm"a ?

• G'jala @('ativ'H dari skior'(ia ya( m'(o(jol misal(ya #'rlamata( #sikomotorik

aktivitas m'("r"( a'k ya( m'("m#"l sika# #asi da( k'tiadaa( i(isiati k'miski(a(

dalam k"a(titas ata" isi #'micaraa( kom"(ikasi (o(v'ral ya( "r"k s'#'rti dalam

'ks#r'si m"ka ko(tak mata mod"lasi s"ara da( #osisi t""* #'ra:ata( diri da(

ki('rja sosial ya( "r"kD

• S'dikit(ya ada ri:ayat sat" '#isod' #sikotik ya( j'las di masa lam#a" ya( m'm'("*i

krit'ria "(t"k dia(osis skio'(iaD

• S'dikit(ya s"da* m'lam#a"i k"r"( :akt" sat" ta*"( dima(a i(t'(sitas da( r'k"'(si

'jala ya( (yata s'#'rti :a*am da( *al"si(asi t'la* sa(at 'rk"ra( ;mi(imal< da(

t'la* tim"l si(drom @('ativ'H dari skior'(iaD

• +idak t'rda#at d'm'(tia ata" #'(yakit a("a( otak ora(ik lai( d'#r'si kro(is ata"

i(stit"sio(alisasi ya( da#at m'(j'laska( disailitas ('ativ' t'rs'"t.

6'("r"t -S6 & ti#' r'sid"al dita(dai ol'* "kti"kti ya( t'r"s m'('r"s ada(ya

a("a( skior'(ik ta(#a ada(ya k"m#"la( l'(ka# 'jala akti ata" 'jala ya( c"k"# "(t"k

m'm'("*i ti#' lai( skior'(ia.)'("m#"la( 'mosio(al #'(arika( social #'rilak" 'ks'(trik

#ikira( ya( tidak lois da( #'('(d"ra( asosiasi ri(a( adala* s'ri( dit'm"ka( #ada ti#'

r'sid"al.%ika :a*am ata" *al"si(asi dit'm"ka( maka *al t'rs'"t tidak m'(o(jol da( tidak

dis'rtai a'k ya( k"at.

Skizofrenia Tak Terin;i ="ndifferentiated>3

S'ri(kali #asi'( ya( j'las skior'(ik tidak da#at d'(a( m"da* dimas"kka( k'dalam

sala* sat" ti#'.))-G% m'(klasiikasika( #asi'( t'rs'"t s'aai ti#' tidak t'ri(ci. $rit'ria

dia(ostic m'("r"t ))-G% &&& yait"?

50


51/61


52/61

Skior'(ia ya( 'jala(ya m"(c"l #ada "sia a(aka(ak. )'rl" di'daka( d'(a(

r'tardasi m'(tal da( a"tism'

• !at' o(s't sc*io#*r'(ia

Skior'(ia ya( t'rjadi #ada "sia la(j"t ;P45 ta*"(


53/61

orm"latio( oat da#at disim#a( t'rl'i* da*"l" di dalam t""* lal" dil'#aska( s'cara #'rla*a(

la*a(. Sist'm d'#ot orm"latio( i(i tidak da#at di"(aka( #ada (':'r aty#ic a(ti#sycotic.

. N':'r Aty#cal A(ti#sycotic

=atoat ya( t'rolo( k'lom#ok i(i dis'"t ati#ikal kar'(a #ri(si# k'rja(ya 'rda

s'rta s'dikit m'(im"lka( ''k sam#i( ila dia(di(ka( d'(a( a(ti#sikotik ko(v'(sio(al.

I''ra#a co(to* (':'r aty#ical a(ti#sycotic ya( t'rs'dia a(tara lai( ? Ris#'rdal ;ris#'rido('


54/61

. +'ra#i 'rori(tasik'l"ara

+'ra#i i(i sa(at 'r"(a kar'(a #asi'( skior'(ia s'ri(kali di#"la(ka( dalam

k'adaa( r'misi #arsial k'l"raa dima(a #asi'( skior'(ia k'mali s'ri(kali m'(da#atka(

ma(aat dari t'ra#i k'l"ara ya( si(kat (am"( i(t'(si ;s'tia# *ari da( 5 10 > d'(a(

t'ra#i k'l"ara.

c. +'ra#i k'lom#ok

+'ra#i k'lom#ok ai skior'(ia iasa(ya m'm"satka( #ada r'(ca(a masala* da(

*""(a( dalam k'*id"#a( (yata. $'lom#ok m"(ki( t'rori'(tasi s'cara #'rilak" t'rori'(tasi

s'cara #sikodi(amika ata" tilika( ata" s"#orti. +'ra#i k'lom#ok ''kti dalam m'("r"(ka(

isolasi sosial m'(i(katka( rasa #'rsat"a( da( m'(i(katka( t's r'alitas ai #asi'(

skior'(ia. $'lom#ok ya( m'mim#i( d'(a( cara s"#orti "ka((ya dalam cara i(t'r#r'tati

tam#ak(ya #ali( m'ma(t" ai #asi'( skior'(ia.

d. )sikot'ra#i i(divid"al

)'('litia( ya( #ali( aik t'(ta( ''k #sikot'ra#i i(divid"al dalam #'(oata(

skior'(ia t'la* m'm'rika( data a*:a t'ra#i ala* m'ma(t" da( m'(ama* ''k t'ra#i

armakolois. S"at" ko(s'# #'(ti( di dalam #sikot'ra#i ai #asi'( skior'(ia adala*

#'rk'ma(a( s"at" *""(a( t'ra#'tik ya( dialami #asi'( s'aai ama(. )'(alama( t'rs'"t

54


55/61


56/61

ya( di"(aka( adala* alat ya( m'('l"arka( alira( listrik si("soid s'*i(a #'(d'rita

m'('rima alira( listrik ya( t'r#"t"s #"t"s. +'a(a( ya( di"(aka( 100150 olt da( :akt"

ya( di"(aka( 23 d'tik.

II3 PE!+AHASAN

Hubungan Pemakai Stimulant dengan !un;uln8a Skizofrenia

)ada #asi'( #'makai oatoata( stim"la(t t'r"tama am'tami( da#at m'(y'aka(

t'rjadi(ya skior'(ia. )'(ar"* am'tami( t'r*ada# #'("(a 'ra(t"( #ada j'(is

am'tami( j"mla* ya( di"(aka( da( cara m'("(aka((ya. -osis k'cil s'm"a j'(is

am'tami( aka( m'(i(katka( t'ka(a( dara* m'm#'rc'#at d'(y"t (adi m'l'arka( ro(k"s

m'(i(katka( k':as#adaa( m'(im"lka( '"oria m'(*ila(ka( ka(t"k m"da* t'r#ac"

m'(*ila(ka( rasa l'la* da( rasa la#ar m'(i(katka( aktivitas motorik a(yak icara da(

m'rasa k"at.

-osis s'da( am'tami( ;2050 m< aka( m'(stim"lasi #'r(aasa( m'(im"lka( tromor

ri(a( 'lisa* m'(i(katka( aktivitas mo(torik i(som(ia aitasi m'(c'a* l'la* m'('ka(

(as" maka( m'(*ila(ka( ka(t"k da( m'("ra(i tid"r.

)'("(aa( am'tami( 'rja(ka :akt" lama d'(a( dosis ti(i da#at m'(im"lka( #'rilak"

st'r'oti#ikal yait" #'r"ata( ya( di"la( t'r"sm'('r"s ta(#a m'm#"(yai t"j"a( tiatia

ar'si m'lak"ka( ti(daka( k'k'rasa( :a*am c"ria da( a(o('ksia ya( 'rat.

/'k #'("(aa( ja(ka #a(ja( isa m'(im"lka( ko(disi ya( dis'"t d'(a(

am'tami( #sikosis. Ga("a( m'(tal i(i sa(at miri# s'kali d'(a( #ara(oid sc*io#*r'(ia.

/'k #sikosis i(i j"a isa m"(c"l #ada #'("(aa( ja(ka #'(d'k d'(a( dosis ya( 'sar.

$o(disi #sikosis i(ila* ya( tidak disadari ol'* k'a(yaka( #'("(a am'tami(. $ar'(a

''k(ya ar" m"(c"l ja(ka #a(ja( maka s'ri( kali ''k i(i disala* artika(. )'(alama( dari

('ara('ara lai( ya( s"da* l'i* lama m"(c"l #'("(aa( am'tami( t'la* a(yak kora(

d'(a( a("a( #sikosis ata" a("a( k'ji:aa( ya( #ara*.

Pasien Skizofrenia 8ang Ketergantungan Stimulan

56


57/61

""(a( k't'ra(t"(a( stim"la(t ya( aka( l'i* dia*as dalam r''rat i(i adala*

stim"la(t ya( 'r"#a t'maka" ;(ikoti(. &(divid" d'(a( skior'(ia

m'miliki a(ka k't'ra(t"(a( t'maka" 24 kali l'i* ti(i dia(di(ka( #o#"lasi "m"m.

)'("(aa( t'maka" tidak *a(ya m'("r"(ka( k"alitas *id"# #asi'( ta#i j"a m'(y'aka(

k'matia( akiat #'(yakit m'dis. &(divid" d'(a( skior'(ia ratarata m'(*isa# s'a(yak 25

ata( rokok tia# *ari(ya. al i(i l'i* ti(i s'cara si(iika( dari #o#"lasi "m"m. /'k

'ra*aya dari m'rokok #ada #asi'( d'(a( skior'(ia m'li#"ti a(ka k'jadia( ka(k'r ya(

ti(i #'(yakit kardiovask"lar da( r's#irasi s'rta m'(i(kat(ya 'jala #sikiatri da( 'jala

kam"*a( ya( l'i* 'rat.10

Skior'(ia s'ri( dic't"ska( ol'* i(t'raksi dari aktor r'siko sala* sat"(ya adala*

#'("(aa( oatoata( t'rlara( alko*ol da( t'r"tama m'rokok. -ata dari +*'

/#id'mioloical Catc*m'(t Ar'a ;/CA< m'("(j"kka( a*:a 47> dari i(divid" d'(a(

skior'(ia m'lak"ka( #'(yala*"(aa( at s'lama *id"#(ya dima(a s''sar 'm#at kali li#at

dia(di(ka( d'(a( #o#"lasi (o(skior'(ik.

&(divid" d'(a( skior'(ia m'("(aka( rokok s'aai cara "(t"k m'(*ila(ka(

'jala d'#r'si da( #sikotik m'r'ka. Nikoti( da#at m'(atasi 'jala ('ati s'#'rti a(*'do(ia

da( #'(arika( sosial kar'(a k'mam#"a( (ikoti( "(t"k m'(i(katka( l'v'l do#ami( #ada

("cl'"s acc"m'(s da( kort'ks #r'ro(tal s'rta ada(ya #'(i(kata( #ada sist'm r':ardD ''k

"m"m dari (ikoti( ya( m'm'rika( #'rasaa( r'laks da( a*aia. Nikoti( dik'ta*"i da#at

m'(i(katka( #ros's ko(iti ya( 'r*""(a( d'(a( "(si #r'ro(tal s'#'rti at'(si ata"

aktivitas 'r#ikir. Nikoti( da#at m'(i(katka( #ros's #lastis di *i#okam#"s ya(

m'("(t"(ka( ai d'isit ko(iti #ada skior'(ia ya( 'r*""(a( d'(a( #ros's 'lajar

da( m'mori. $'t'ra(t"(a( t'maka" #ada #o#"lasi i(i yait" #asi'( skior'(ia m'miliki

sa(at a(yak :akt" da( sa(at s'dikit k'iata( s'*i(a ya( da#at dilak"ka( adala* m'rokok.

Alasa( lai( m'(a#a i(divid" d'(a( skior'(ia m'miliki a(ka k't'ra(t"(a( t'maka"

ya( ti(i adala* kar'(a m'r'ka iasa(ya m'miliki k's"lita( ya( 'sar dalam #'(*'(tia(

m'rokok. al i(i dikar'(aka( #asi'( m'("(aka( t'maka" s'aai @s'lm'dicatio(H "(t"k

57


58/61

m'('(a(ka( 'jala ('ativ' m'r'ka s'*i(a 'r*'(ti m'rokok da#at m'(jadi s"at" ta(ta(a(

'sar "(t"k a(yak #asi'(.

A(*'do(ia ata" k'tidakmam#"a( "(t"k m'rasaka( k's'(a(a( ya( m'r"#aka( sala*

sat" dari '(om'(a kli(is #ada #asi'( skior'(ia s'ri( dikaitka( d'(a( m'rokok. A(kak'jadia( a(*'do(ia ya( ti(i dila#orka( t'rda#at #ada #o#"lasi ya( m'rokok da( dia(a#

m'r"#aka( s"at" aktor r'siko ya( m'(y'aka( k'kam"*a( m'rokok dia(tara #asi'(

#sikiatri. 11

/'k m'('(a(ka( dari m'rokok #ada #o#"lasi skior'(ia t'la* dik'ta*"i s'aai sat"

dari a(yak alasa( m'(a#a #asi'( t'rmotivasi "(t"k m'rokok. +'rda#at s"at" st"di ya(

m'ma(di(ka( alasa( "tama "(t"k m'rokok dia(tara s"j'k co(trol da( i(divid" d'(a(

skior'(ia. )ada s"j'k d'(a( skior'(ia k't'(a(a( s'aai alasa( "tama "(t"k m'rokok l'i* a(yak dari r"# #'ma(di((ya. St"di i(i j"a m'r"#aka( co(to* dari @s'lm'dicatio(H.

Alasa( lai( m'(a#a skior'(ia da#at m'(doro( s's'ora( "(t"k m'rokok adala* kar'(a

i(t'raksi dari rokok t'maka" d'(a( oatoat a(ti#sikotik.

S"at" st"di m'(aj"ka( *i#ot'sis a*:a i(divid" d'(a( skior'(ia t'rmotivasi "(t"k

m'rokok "(t"k m'(da#atka( #'m'asa( dari ''k sam#i( oat a(ti#sikotik. al i(i

dis'aka( ol'* i(d"ksi '(im #olycyclic aromatic caro*ydrat's ya( di#rod"ksi k'tika

t'maka" diakar. /(im i(i k'm"dia( aka( m'(i(d"ksi cytoc*rom' )450 1A2 ;CF)1A2< da(-) l"coro(osyltra(s'ras' ;G+


59/61

Im5likasi dari Ketergantungan Tembakau 5ada Skizofrenia,.

$'t'ra(t"(a( t'maka" #ada #asi'( skior'(ia da#at m'miliki a(yak im#likasi ya(

tidak dii(i(ka(. I'rdasarka( la#ora( Natio(al &(stit"t' o 6'(tal 'alt* i(divid" d'(a(

skior'(ia m'miliki *ara#a( *id"# ya( l'i* si(kat da( m'(i(kat(ya a(ka k'matia(dia(di(ka( d'(a( #o#"lasi "m"m. )'(i(kata( a(ka moriditas da( mortalitas da#at

dis'aka( ol'* k't'ra(t"(a( t'maka" da( aktor r'siko lai( ya( da#at dimodiikasi s'#'rti

k"ra((ya ("trisi o'sitas aya *id"# s'd'(t'r da( #'ra:ata( k's'*ata( ya( "r"k. !'i* dari

it" #asi'( m'miliki r'siko d"a kali li#at "(t"k #'(yakit kardiovask"lar da( tia kali li#at r'siko

"(t"k m'(alami #'(yakit sal"ra( r's#irasi da( ka(k'r #ar"#ar". al i(i m'(y'aka( "sia

*ara#a( *id"# #ada #

Referat Hubungan Penggunaan Stimulan

Documents

Transcript of Referat Hubungan Penggunaan Stimulan