real axis 6

98
ﺸﺔﻛﻰ ﺛﻴ ﻴﺎﻥ ﻣﺎﻭﺓﻳﺔﻛﺔ ﻰ ﻃﺆﻇﺎﺭﺓﻛﻤﺎﻧﺪﺍ ﺑﺔﻳﺔﻙ ﺩﺓﻃﺔﻳﻨﺔﻭﺓ، ﻫﺎﻭﺭ ﻴﻦ ﻛﺔ ﻟﺔ ﺫﻣﺎﺭﺓﻳﺔﻛﻰ ﻧﻮﻳ ﺳﺔﺭﺓﺗﺎ ﺧﺆﺷﺤﺎﻟ ﻜﻰ ﺑﺎﺑﺔﺗﻰ ﻗﺴﺔﻛﺎﻧﻰ ﺸﺔﻯ ﻃﺔﻧﺠﺔﻭﺓ، ﻭﺓ ﺋﺔﻡ ﺑﺎﺳﺔ ﺑﺔﺷﻴ ﺖ ﺑﺔ ﻧﺎﻭﻯ ﻛﻴ ﺸﺔﻳﺔﻙ ﺩﺓﻛﺮﻳ ﺑﺎﺳﻰ ﻛﻴ ﻚ ﻛﺔﻟﺔﺋﺎﺳﺖ ﺧﺮﺍﻭﺓ، ﻧﺔﺗﻮﺍﻧﺮﺍﻭﺓ ﺫﻳﺎﻧﻴ ﺛﺸﺖ ﻃﻮﻱﺖ ﻃﺔﻧﺞ ﺩﺓﻭﺗﺮﻳ ﻫﺔﻣﻮﻭﻣﺎﻧﻰ ﺩﺍﻃﻴﺮﻛﺮﺩﻭﻭﺓ، ﻣﺎﺩﺩﻯ، ﺳﺔﺭﺿﺎﻭﺓﻳﺔﻛﻰ ﻭﺓﻙ ﻧﺔﺑﻮﻭﻧﻰﺖ، ﺖ ﺩﺍﺑﻴﻨﺒﻜﺮﻳ ﺑﻴ ﻃﺔﻧﺠﻰ ﺋﺔﻣﺮﺅﺩﺍ ﺪﺍﻭﻳﺴﺘﻴﺔﻛﺎﻧﻰ ﺫﻳﺎﻧﻰ ﺛﻴ ﺑﻮﻭﻥ، ﻧﺔﺑﻮﻭﻧﻰ ﻫﺔﻟﻰ ﻛﺎﺭ...ﻭﺓ ﻫﺔﺭﻭﺓﻫﺎ، ﺋﺔﻣﺔ ﻟﺔﻻﻳﺔﻙ، ﻟﺔﻻﻳﺔﻛﻰ ﺗﺮﻳﺶ ﻨﻰ ﻧﻴﺸﺘﺔﺟﻰ ﻧﺔﺑﻮﻭﻧﻰ ﺷﻮﻳ ﺑﺎﺗﺔﻭﺓﻭ ﺿﺎﻭﺓﺭ ﻰ ﻟﻰ ﺖ، ﺛﺎﻟ ﻰ ﻭﺍﻯ ﻛﺮﺩﻭﻭﺓ ﻛﺔ ﻃﺔﻧﺞ ﺗﻮﺍﻧﺎﻛﺎﻧﻰ ﺧﺆﻯ ﻭﺓﻻﻭﺓ ﺑﻨﻴ ﺑﻮﻭﻧﻰ ﻃﺔﻧﺪﺓﻟ ﻜﺪﺍﻳﺔ ﻛﺔﻫﺔﻣﻮﻭﻣﺎﻥ ﺑﺔﺩﻭﺍﻯ ﺿﺎﺭﺓﺳﺔﺭﻭ ﻃﺔﻳﺎﻧﺪﻧﻰ ﺩﺓﻧﻄﻰ ﻜﻰ ﻧﺎ ﺩﻳﺎﺭﺑﻜﺎﺕ. ﺋﺔﻣﺎﻧﺔ ﻟﺔﻛﺎﺗﻴ ﺿﺎﺭﺓﻧﻮﺳﻴﺖ، ﺋﺔﻭﻳﺶ ﺋﺔﻭﺓﻳﺔ ﺑﺆ ﺋﺔﻭﺓﻯ ﻃﺔﻧﺞ ﻚ ﺩﺓﻛﺮﻳ ﺸﻨﻴﺎﺭﻳ ﻃﺔﻧﺠﻴﻦ ﺑﺔ ﺩﺓﺳﺔﻵﺕ، ﻟﺔﺑﺔﺭﺍﻣﺒﺔﺭ ﺋﺔﻣﺔﺷﺪﺍ ﺛﻴﻚ ﺑﺨﺔﻧﺔﻭﺓ ﻭ ﻳﺔﻙ ﺩﺓﻧﻂ ﺑﻦ.. ﺖ ﺧﺆﻳﺎﻥ ﺭ ﺖ ﺋﺔﺑﻴ ﻨﻴ ﻣﺎﻓﺔﻛﺎﻧﻰ ﺑﺔﺩﺓﺳﺖ ﺑﻬﻴ ﻴﻦ ﺋﺔﻭﺓﻳﺔ، ﺑﺎﺷﺔ ﻃﺔﻧﺞ ﺖ ﺑﻴﻠ ﻤﺔ ﺋﺔﻣﺎﻧﺔﻭﻳ ﺮﺓ ﻫﺔﺭ ﻗﺴﺔ ﺩﻭﻭﺑﺎﺭﺓﻛﺎﻥ ﺑﻮﻭ، ﺋﺔﻭﺓﻯ ﺋﻴ ﺋﺔﻣﺔ ﺗﺎ ﺋﻴﻚ ﺧﺴﺘﻨﺔﻭﺓ ﺿﻴﻴﺔ؟ ﺿﺆﻥ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻦ ﻄﺎﻳﺔﻙ؟ ﻣﺎﻧﺎﻯ ﺧﺆ ﺭ ﻚ ﺑﺨﺎﺗﺔﻭﺓ؟ ﺑﺔﺽ ﺭ ﺖ ﺧﺆﻯ ﺭ ﺿﺆﻥ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﺖ ﺷﻴﻜﺮﺩﻧﺔﻭﺓﻳﺔﻛﻰ ﻴﺎﻥ ﻧﺎﻣﺎﻧﺔﻭﻳ ﻫﺎﻭﺭ ﺑﻦ؟. ﺩﺓﻧﻂ ﻳﺔﻙ ﺰﻃﺎﻛﺔ ﻭﺍﺑﻜﺔﻳﻦ ﺛﺎﺭﻳ ﻃﺔﻧﺠﺎﻧﻰ ﻫﺔﺭﺳﻰﺖ ﺑﺔ ﺿﺔﻧﺪ ﻭﺷﺔﻳﺔﻛﻰ ﺳﺎﺩﺓ ﻭﺓﻵﻣﻴﺎﻥ ﻜﻮ ﺩﺓﻣﺎﻧﺔﻭﻳ ﻓﺔﻟﺴﺔﻓﻰ ﻭ ﻓﻜﺮﻯ ﺑﺆ ﺋﺔﻡ ﺛﺮﺳﻴﺎﺭﺍﻧﺔ ﺑﻜﺔﻳﻦ. ﺑﺔﻟ ﺑﺪﺓﻳﻨﺔﻭﺓ ﺋﺔﻭﻳﺶ ﺋﺔﻭﺓﻳﺔ: ﻜﻰ ﻧﺎﻭ ﺖ ﻛﺔ ﺗﺎﻛﻴ ﻨﻴ ﻤﺔ ﻭﺓﻙ ﻃﺔﻧﺞ ﻫﺔﺭﻳﺔﻛﺔ ﻟﺔﻻﻯ ﺧﺆﻳﺔﻭﺓ ﻗﺔﻧﺎﻋﺔﺕ ﺑﺔﻭﺓ ﺑﻬﻴ ﺓﺩﺍﻳﻦ ﺋﻴ ﻟﺔﻭ ﺑﺎﻭﺓﺭ ﻨﻢ، ﺑﺆ ﺋﺔﻭﺓﻯ ﺑﺘﻮﺍﻧﻢ ﺧﺰﻣﺔﺗﻰ ﺖ ﺑﺔﺩﺓﺳﺘﻰ ﺑﻬﻴ ﻚ ﻣﺎﻓﻢ ﻫﺔﻳﺔ ﺋﺔﺑﻴ ﻄﺎﻳﺔﻡ، ﻛﺔﻭﺍﺗﺔ ﻛﺆﻣﺔﻟ ﺋﺔﻡ ﻛﺆﻣﺔﻟﺖ ﻛﺔ ﺗﻮﺍﻧﺎﻯ ﺑﺮﺍﻛﺘﻴﺰﺓﻛﺮﺩﻧﻰ ﻜﻤﺎﻥ ﺩﺓﻭﻳ ﻤﺔ ﻃﺔﻧﺠﻴ ﻨﺎﻧﻰ ﺋﺔﻣﺎﻧﺔﺵ ﺋﻴ ﻭﻵﺗﺔﻛﺔﻡ ﺑﻜﺔﻡ. ﺑﺆ ﺑﺔﺩﺓﺳﺖ ﻫﻴ ﺐ ﺩﻭﻭﺑﺎﺭﺓ ﻛﺘﻴ ﻧﺎﻭﺖ ﻗﺴﺔﻛﺎﻧﻰ ﻜﻤﺎﻥ ﻧﺎﻭﻳ ﻃﺔﻧﺠﻴ ﺑﻮﻭﺓ، ﻛﺔﻻﻯ ﺩﺭﻭﺳﺖ ﻗﺔﻧﺎﻋﺔﺗﺔﻯ ﻫﺔﺑﻴ ﺋﺔﻭ ﺖ ﻟﺔﻭ ﺖ ﻛﺔ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴ ﻜﻤﺎﻥ ﺩﺓﻭﻳ ﺑﻜﺎﺗﺔﻭﺓﻭ ﺑﺔﺯﻣﺎﻧﻰ ﺩﻳﻜﺎﺭﺕ ﻭ ﺋﺔﻓﻶﺗﻮﻥ ﻭ ﺋﺔﺭﺳﺘﺆ ﻗﺴﺔﺑﻜﺎﺕ، ﻃﺔﻧﺠﻴ ﺖ، ﻧﺔﻙ ﺩﺓﻣﻰ ﻛﺮﺩﺓﻭﺓ ﺑﻠ ﻜﻰ ﺳﺔﺭﻛﺔﻭﺗﻮﻭ ﺑﺆ ﺩﺍﻫﺎﺗﻮﻭﻯ ﻃﺔﻧﺠﺎﻧﻰ ﻭﻵﺗﺔﻛﺔﻣﺎﻥ ﺩﺍﺑﻨﻴ ﺒﺎﻧﺔﻭﺓ ﺛﻼﻧﻴ ﻛﺘﻴ ﻨﺔﻛﺔﻯ ﻧﺔﺑﺮﺩﺓ ﺳﺔﺭ، ﺋﺔﻣﺎﻧﺔ ﺋﺔﺭﺳﺘﺆ ﻭﺍﻯ ﻭﺕ ﻭ ﻓﻶﻥ ﻣﺔﺳﺌﻮﻝ ﻭﺍﻯ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﻴﺴﺎﺭ ﺩﺭﺅﻯ ﻛﺮﺩﻭﻭ ﺑﺔﻟ ﺋﻴﺸﻴﻜﺮﺩﻧﻰ ﻛﺮﺩﺓﻳﻰ ﻮﻳﺴﺘﻤﺎﻥ ﺑﺔ ﻤﺔ ﺛﻴ ﻛﺎﺕ ﺑﺔﺳﺔﺭﺑﺮﺩﻧﺔ، ﺋﻴ ﺛﻼﻧﻰ ﻭ ﺑﻰ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ ﻭ ﻧﻴﺸﺎﻧﺔﻯ ﺑﻰ ﻮﻳﺴﺘﻤﺎﻥ ﺑﺔﻭﺓﻳﺔ ﻛﺔ ﻫﺔﻭﻝ ﺖ، ﺛﻴ ﻳﺎﻥ ﺑﺔﻳﺔﻛﺘﺮ ﻫﺔﺑﻴ ﻮﻳﺴﺘﻤﺎﻥ ﺑﺔﻭﺓﻳﺔ ﻛﺔ ﻃﺔﻧﺠﺔﻛﺎﻧﻤﺎﻥ ﺑﺎﻭﺓﺭ ﻫﺔﻳﺔ، ﺛﻴ ﻴﺎﻥ ﻚ ﻃﺔﻧﺞ ﻛﺔ ﺑﺔﻣﺎﻧﺎﻯ ﻭﺷﺔ ﺭﺅﺷﻨﺒﻴﺮﻥ ﻭ ﻛﺮﺩﺓﻳﻴﻦ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻦ ﻟﺔﻧﺎﻭ ﻟﻴﺴﺘﺔﻛﺎﻧﻰ ﺗﺮ ﺟﻴ ﺑﺪﺓﻳﻦ ﻛﺆﻣﺔﻟ ﺔﻭﺓ ﺑﻦ ﻳﺎﺧﻮﺩ ﺩﺍﻭﺍﻯ ﻟﻴﺴﺘﻰ ﻛﺮﺍﻭﺓ ﺑﻜﺔﻳﻦ ﻭ ﻟﺔ ﻚ ﺑﻜﺔﻳﻦ ﻟﺔ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺓﻛﺎﻧﻰ ﺋﺔﻭﺓﻟ ﺑﺆ ﺑﻜﺔﻳﻨﺔﻭﺓ ﻭ ﻛﺎﺭﻳ ﻤﺔ ﻜﻴﺶ ﺋﻴ ﺷﺘﻦ، ﻛﺎﺗﻴ ﺑﺪﺓﻳﻦ، ﺋﺔﻣﺔ ﺑﺔ ﻣﺎﻧﺎﻳﺔﻙ ﻟﺔﻣﺎﻧﺎﻛﺎﻥ ﻭﺍﺗﺎ ﺛﻼﻥ ﺩﺍﺭ ﺒﺬﺍﺭﺩﻧﺔﻛﺎﻧﺪﺍ ﺩﺓﻧﻄﻴﺎﻥ ﺛﻲ ﻫﺔﻟﻚ ﺑﺨﺔﻳﻨﺔﻭﺓ.. ﺬﻳﻦ ﻛﺔﻭﺍﺗﺔ ﺗﻮﺍﻧﻮﻳﻤﺎﻧﺔ ﻭﺓﻙ ﻫﺔﻧﻄﺎﻭﻯ ﻳﺔﻛﺔﻡ ﺧﺆﻣﺎﻥ ﺭ ﻚ ﺩﺍﺑﺮ ﺗﻮﺍﻧﻴﻤﺎﻥ ﺛﻼﻧﻴ ﻰ ﻛﺔﺱ ﺑﺮﻳﻨﺪﺍﺭ ﺑﻜﺔﻳﻦ، ﺗﺔﻧﻬﺎ ﺖ ﺩﻟ ﺸﺔﻛﻴﺔﺩﺍ ﻧﺎﻣﺎﻧﺔﻭﻳ ﻟﺔﻡ ﺛﻴ.... ﺒﻮﻭﺭﺩﻥ ﺩﺍﻭﺍﻯ ﻟﻴ ﻟﺔﻃﺔﻝ ﻤﺔ ﺿﺆﻥ ﺋﺔﺗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺳﻮﻭﺩ ﻟﺔﻗﺴﺔﻯ ﺋﺔﻭ ﻓﺔﻳﻠﺔﺳﻮﻓﺎﻧﺔ ﻭﺓﺭﺑﻄﺮﻳﻦ ﺑﺆ ﺑﺮﺍﻛﺘﻴﺰﺓﻛﺮﺩﻧﻰ ﻴﻦ ﺋﻴ ﺖ ﺑﻠ ﺋﺔﻣﺎﻧﺔﻭﻳ ﻤﺔ ﻴﻦ ﻗﺴﺔﻛﺎﻧﻴﺎﻥ ﻟﺔﺑﺔﺭﺑﻜﺔﻳﻦ ﻭﺍ ﺩﺓﺭﻱ ﺑﺨﺔﻳﻦ ﺋﻴ ﺖ، ﻧﺔﻙ ﺑﻴ ﺋﺔﻭ ﻗﺔﻧﺎﻋﺔﺗﺔﻯ ﻻﻣﺎﻥ ﺩﺭﻭﺳﺖ ﺩﺓﺑﻴ ﻄﺔﻳﺸﺘﺒﻴﻦ!! ﺗﻜﺎﻣﺎﻥ ﻭﺍﻳﺔ ﻛﺔ ﺋﻴﺘﺮ ﺑﺔﺳﺔ، ﺑﺔﺱ ﺋﺔﻭﺓﻯ ﻟﺔ ﻣﺔﻓﻬﻮﻣﻰ ﺋﺔﻭ ﻭﺗﺎﻧﺔ ﺗﻴ ﻄﺔﻳﺸﺘﻮﻭﻳﻦ!! ﺑﻰ ﺗﻴ ﺸﺨﺴﺘﻨﻰ ﻭﻵﺗﺔﻛﺔﻣﺎﻥ... ﻨﺎﻧﻰ ﻣﺎﻓﺔﻛﺎﻧﻤﺎﻥ ﻭ ﺛﻴ ﻜﺔﻭﺓ ﻛﺎﺭﺑﻜﺔﻳﻦ ﺑﺆ ﺑﺔﺩﺓﺳﺖ ﻫﻴ ﻗﺴﺔﻛﺮﺩﻥ ﻭﺓﺭﻥ ﺑﺎ ﺛﻴ ﺓﻣﺎﻥ. ﺪﺍﻥ ﺑﺆ ﺑﺔ ﻭﺍﻗﻴﻌﻰ ﻛﺮﺩﻧﻰ ﺋﺔﻭ ﺑﺎﻭﺓﺭ ﻟﺔﻛﺆﺗﺎﻳﻴﺪﺍ ﺑﺔﻫﻴﻮﺍﻯ ﺩﺭﻭﺳﺘﺒﻮﻭﻧﻰ ﺋﺔﻭ ﻗﺔﻧﺎﻋﺔﺗﺔ ﻭ ﻫﺔﻭﻟ« ﻮﺓﺑﺔﺭ ﺩﺓﺳﺘﺔﻯ ﺑﺔﺭ»

description

govar real axis

Transcript of real axis 6

Page 1: real axis 6

ثيشةكى

ماوةيةكة هاورييان دةطةينةوة، طؤظارةكماندا بةيةك ذمارةيةكى نويى لة كة خؤشحالين سةرةتا قسةكانى بابةتى بةشيكى باسة ئةم وة طةنجةوة، كيشةى ناوى بة دةكريت كيشةيةك باسىكةلةئاست ذيانيك نةتوانراوة خراوة، طوي ثشت طةنج دةوتريت داطيركردووة، هةموومانى ماددى، سةرضاوةيةكى وةك نةبوونى دابينبكريت، بيت طةنجى ئةمرؤدا ذيانى ثيداويستيةكانىتريش لةاليةكى لةاليةك، ئةمة هةروةها، كار...وة هةلى نةبوونى بوون، نيشتةجى شوينى نةبوونىضاوةريى باتةوةو لى ثالى بنيت، وةالوة خؤى تواناكانى طةنج كة كردووة واى طةندةلى بوونىدةنطى طةياندنى كةهةموومان بةدواى ضارةسةرو دياربكات. ئةمانة لةكاتيكداية نا ضارةنوسيكىطةنج ئةوةى بؤ ئةوةية ئةويش دةكريت، ثيشنياريك ئةمةشدا لةبةرامبةر دةسةآلت، بة طةنجين

بن.. دةنط يةك بخةنةوة و ريك خؤيان ئةبيت بةدةست بهينيت مافةكانىطةنج باشة بيليين ئةوةية، ئةمانةويت ئيمة ئةوةى بوو، دووبارةكان قسة ئيرة هةر تا ئةمة بتوانين ضيية؟ ضؤن خستنةوة ريك ماناى خؤ بةض ريطايةك؟ بخاتةوة؟ ريك بتوانيت خؤى ضؤنشيكردنةوةيةكى نامانةويت هاورييان بن؟. دةنط يةك وابكةين ثاريزطاكة هةرسى طةنجانىوةآلميان سادة ضةند وشةيةكى بة دةمانةويت بةلكو بكةين. ئةم ثرسيارانة بؤ فكرى و فةلسةفى

ئةوةية: ئةويش بدةينةوةناو تاكيكى كة بةوة بهينيت قةناعةت خؤيةوة لةالى هةريةكة وةك طةنج ئيمة باوةرةداين لةوخزمةتى بتوانم ئةوةى بهينم، بؤ بةدةستى ئةبيت هةية مافم كةواتة كؤمةليك كؤمةلطايةم، ئةمتواناى براكتيزةكردنى دةويت كة طةنجيكمان ئيمة ئةمانةش بةدةست هينانى بكةم. بؤ وآلتةكةمدووبارة كتيب ناو قسةكانى ناويت طةنجيكمان بووة، دروست كةالى هةبيت قةناعةتةى ئةولةو بتوانيت ئةرستؤ قسةبكات، طةنجيكمان دةويت كة ئةفآلتون و و ديكارت بةزمانى بكاتةوةوبلى كردةوة دةمى نةك دابنيت، داهاتووى طةنجانى وآلتةكةمان بؤ سةركةوتوو ثالنيكى كتيبانةوةئةمانة سةر، نةبردة درؤى كردوو بةلينةكةى و فيسار واى كرد مةسئول فآلن و وت ئةرستؤ واىكردةيى ئيشيكردنى بة ثيويستمان ئيمة بةسةربردنة، كات و ثالنى بى و توانايى بى نيشانةىهةول كة ثيويستمان بةوةية هةبيت، بةيةكتر باوةريان طةنجةكانمان كة ثيويستمان بةوةية هةية،جييان تر لةناو ليستةكانى بتوانين كردةيين رؤشنبيرن و وشة بةماناى طةنج كة كؤمةليك بدةينلة و كراوة بكةين ليستى ياخود داواى بن ئةوةلةوة لة كانديدةكانى بكةين كاريك بكةينةوة و بؤئيمة كاتيكيش واتا ثالن دارشتن، بة مانايةك لةماناكان ئةمة ثي بدةين، دةنطيان هةلبذاردنةكاندا

بخةينةوة.. خؤمان ريك يةكةم هةنطاوى وةك توانويمانة كةواتة ثالنيك دابريذين توانيمانتةنها بكةين، بريندار كةس دلى نامانةويت ثيشةكيةدا لةم ليبووردن.... داواى لةطةل براكتيزةكردنى بؤ وةربطرين فةيلةسوفانة ئةو لةقسةى سوود ئةتوانين ضؤن ئيمة بليين ئةمانةويتئيمة بخةين دةري وا لةبةربكةين قسةكانيان بيين نةك دةبيت، دروست المان قةناعةتةى ئةوبةس بةسة، ئيتر واية كة تكامان تيطةيشتبين!! وتانة ئةو مةفهومى لة بى ئةوةى تيطةيشتووين!!وآلتةكةمان... و ثيشخستنى مافةكانمان هينانى بةدةست بؤ ثيكةوة كاربكةين با وةرن قسةكردن

ئةو باوةرةمان. كردنى واقيعى بة ئةو قةناعةتة و هةولدان بؤ دروستبوونى لةكؤتاييدا بةهيواى

بةريوةبةر» دةستةى »

Page 2: real axis 6

RealAxis

ئيمتياز: خاوةن -حمةئاغا بابةكر ثةروين

بةريوةبةر: دةستةى -مةجيد كةمال ئارى

هةلؤ عوسمان عبدالقادرشالى ساوين بايز

عبدالرحمن رةزا شكارمحمد باخان جمال

نووسين: بةريوةبةرى -قادر تةها

نةورؤز رؤذان

كردن: ثةيوةندى -07701986980 07702205602 07501016980

ئيمةيل[email protected]

نةخةسازى: ديزايينء -رةشيد فةرةيدون

ضاث: -حةمدى ثةخشي و ضاث دةزطاى

Page 3: real axis 6

RealAxis

Reportage :ريثؤرتاذ 6------------- ثةشيمانى

Social كؤمةاليةتى:بؤنةطرت طويي خؤى سةردةمةكةى فةيلةسوفةى ئةو ------------12

هاورييةتيية سيمبولى خؤشةويستى ضيرؤكى لةسةر كورتةباسيك ------------14حةوتةم- -زنجيرةى هاورييةتيية سيمبولى خؤشةوييستى ------------18

Science :زانستى ريدبول ------------30

سةير كالويكى ------------32لةخويندا كؤنترؤلكردنى ريذةى شةكر ------------34

نةستةلة ------------38سييةم- -زنجيرةى ريذةيي دروستبوونى بيردؤزى بؤسةرةتاكانى طةرانةوة ------------40

هؤرمؤنى مييةكى سروشتى بايؤلؤجىء ------------48نائؤمى بةرنامةى ------------50

خوين شيكارى تاقيطةيةكى دةبيتة مؤبايل ------------51

Psychology دةروونى:ليبووردةيي تواناى ------------54

كاتةكان ناخؤشترين ------------58دةببيت رزطارت تالةكان لةبيرةوةريية ضؤن ------------59

دةروونى بةربةرةكانيي ئافرةتء ------------62

Art and literature ئةدةب: هونةروخؤى كوخ ظان ثؤرتريتى ------------66

دؤنؤظان شايال ------------68

Multifariousness هةمةرةنط:هيناندا ذن لةكاتى نةتةوةكان كةلتوورى ------------72

خولةك لةيةك كةمتر ------------76

Real sport وةرزش:ثالةوانيتى ياريزانء ------------80

Real arabic عةرةبى:نابليون وفاة وراء الحقيقي 84--------------- السبب

شخصيتك على تدل تلفاز مشاهدة 87--------------- طريقةزوجك؟؟ تغارين 88--------------- هل

بالطحين حمص مع الدجاج 89--------------- كبة

Real english ئينطليزى: Why do we cry------------------------------------------92 Now one blood group fits evry one----------95How to detected lies---------------------------------97

Page 4: real axis 6

RealReportage

Page 5: real axis 6

ريثؤرتاذ

Page 6: real axis 6

د.ئةفرام محمد حسن، ) ووردمان لةطةل ضاوثيكةوتنيكى ثيشووى طؤظارةكةماندا، ذمارةى لةبةشى كؤمةلناسى)دا مامؤستاى عبدالقادر مجيد، م. ثةيمان ) و نةخؤشية دةروونيةكان) ثسثؤرىدياردةية ئةم كة ، دةركةوت بؤمان وة طةنجاندا، نيو لة خؤكوشتن دياردةى دةربارةى سازدا،وة ببيتةوة، رووى بةرةو كؤمةلطا نيو هةموو تاكيكى هةية ئةوةية ئةطةرى و دةروونية، حالةتيكىئةم دياردةيةش ضارةسةرى لةكؤتايشدا بؤ روون بؤوة، حالةتةمان ئةم بوونى هؤكارةكانى دروستكيشانةى دذى ئةو بيت بةهيز و هؤشيار ثيويستة كة طيردرايةوة خؤى تاك يةكةم بؤ ثلةى بةلةاليةن كة راستية ضيرؤكيكى طيرانةوةى جطة لةوةى ضاوثيكةوتنة دةبيتةوة...ئةم رووى بةرةو كةدةروونية حالةتة لةو ئيمة كة ئةوةية سةرةكيمان ئامانجى دةطيردريتةوة، هةولدةرةوة كةسىو بيركردنةوانةوة بكةين لةو جؤرة بةهيز خؤمان و، دةبيتةوة رووبةروى ئةم كةسانة كة تيبطةينذيانماندا..( لة دةبيتةوة رووبةرومان كة كيشةيةك و بوونيك هيوا بى هةموو بؤ هةبيت بةديلمان

(realaxis ثيشةكىهةرضى ثيدةضيت دةكةين، دةكوذن خؤيان كةسانةى ئةو و خؤكوشتن باسى ئيمة كاتيكدا لةبكةين، ثيناسةيان لة ذياندا دؤراو بةكةسانيكى و بلين كةسانةى هةية بةو الواز و ناشرين ووشةىهةر بةهيز بيت هةرضةندة مرؤظ ضونكة ئيمة، وةك مرؤظن ئةوانيش بيت ئةوةى لةبيرمان بىناويرين هةنديكمان هةية، توند ملمالنيى و طرفت كيشةو هةريةكةماندا ناخى لة ضونكة الوازة!لةطةل بةآلم ليى بيركردنةوة لة ئةترسن تريشمان هةرضةندة هةنديكى وة بكةينةوة، لى بيرى

بيشكيننةوة. خؤيان قازانجى بة دةدةن هةول و دةبنةوة رووبةروى ئةوةشداناوةستم وة دذيشيان دةكةم، خؤيان دةكوذن كةسانةى لةو و نة خؤكوشتن لة هةولى ثشتطيرى نة منبيربكةينةوة وة كةسانةوة... جؤرة ئةو ناخى بضينة هةولبدةين ثيويستة بةالم لةطةليشيان نيم وةخؤى بةدةستى قورسة ضةند خؤكوذ مرؤظة، كة بزانين ئةوة وة دةبيتة بدةين لةسةر برياريان ثاشانطةرمترين دةبيتة و دةطيردريتةوة لةسةر ضيرؤكى دةيان مردنى دواى ئةشزانى وة بكوذى خؤى

كاتةدا لةو جنازةكةشى هةلدةطرن كة كةسانةى ئةو و تةنانةت خةلك نيو هةوالىثاش ئةوةى لةطةلمانداية، ق.خ.ع) ) مانط بةناوى و(٤) سال (٢١) تةمةن كضيكى طةنجى ئيستاهةولكةى خؤش بةختانة كة بطيرتةوة، بؤ خؤكوشتنةكةيمان هةولي ضيرؤكى كرد كة لةطةل قسةمان

طيراينةوة: بةم جؤرة ضيرؤكةكةى بؤ بؤية بؤ ذيان دةروانيت، نةبوو ئيستا سةركةوتوو

كرد، خؤشةويستيم لةوةى ثةشيمانم!!! نةك زؤرهةلبذارد، مردنم لةوةى بةلكوهةلبذارداية!! ئةبواية ذيانم لةكاتيكدا

6

Real Axis

Page 7: real axis 6

كةسيكى بووم، مندال كاتيكبووم لةسةرخؤ و بيدةنطبةسةرضاوةى نةبووم وكاتيك وة كيشةيةك، هيضبةكةسيكةوة دةبووم ثةيوةستتارادةى بوو بةجؤريكثةيوةست ثيوةى بوون شيتكةسة لةو كاتيك وة دةبووم،ضةند بؤ ئةطةر جيادةبوومةوةهةموو بوواية كاتذميريكيش كةسة ئةو الى هؤشم بيرو

دةبوو.خؤتان ضاوى ثيش بيهيننةبةغدادةوة لة نةنكم كاتيكبؤ دةكرد سليمانى سةردانى

دةرؤيشت، كاتيك وة بروات، نةدةكرد حةزم و ليئةكرد ريطريم مندالةكانى، سةردانىجلةكانيم و رادةخست خؤم جيطاكةى لةثال ئةوم جيطاكةى نةخؤشبووم زؤر هةرضةندةجاريكى بؤ دةطةرايةوة كاتيكيش ليدةهات، ئةوى بؤنى جونكة باوةشم طرتة ئةم و دةهيناذيانيشم ئيستاى رؤذانى تا هةستةشم جؤرة ئةم دةطةرايةوة، بؤ خؤشيم و ثيكةنين تروة بيتاقةتى، و غةمطينى دةربارةى نازانم هيض ناسراوة، لةمندا كة ئةو شتةى بةردةوامة.خؤشى مةحةل تةنانةت بيت و مةحال نية شتيك هيض ئةوةية تا ئيستا من قةناعةتى باوةرورووبةروبوونةوةيةك توشى ئةوةى ثاش دةليم ئةمة وة كرد.. واى قةدةر ئةطةر نية، مةحةلدلى جار هةندى ئةمةش خاياند، مانطيكى و ساليك نزيكةى كة قةدةردا لةطةل بوومقةدةر سةرنجام زياتر، بةآلم خةياليك خةون و جطةلة هيض هةندى جار و دةكردم خؤشهيناية نةمايةوة.... هيواكةم ترم بؤ هيضى ماندووى هيالكى و لة جطةلة منيش و سةركةوتوولة ضوارضيوةى كةوت بةكةسيك ضاوم دا يةكةم قؤناغى كؤتاى لة و زانكؤ وةرطيرام لة دىثةست زؤر وة بوو ليى رقم زؤر بينيم جار يةكةم كاتيك ناسيم، و دا خيزانى ثةيوةنديةكىرؤيشت مانط رؤذو ئيتر ذيانم. خؤشةويستى يةكةم دةبيتة كة نةمزانى ثيى، بةآلم بوومبى وة من، ضاوديرى و سةرنج بووة جيى بزانم خؤم ئةوةى بة بى بينى،، ئةم رؤذيك هةمووثضوكترين ضاوديرى بزانيت، ثيى كةس ئةوةى بى دةطرت قسةكانى لة طويم دةنطى بةلة رقى ية، ضى حةزى لة دةخوات، نان ضؤن دةكات، ثي لة ثيآلوةكانى جولةيم دةكرد، ضؤنلةطةل دةكرد قسةم كاتيك ئيزعج ئةبوو..وة وة بةضى و رادةكيشا سةرنجى ضى ية، وة ضىلةطةل ئةوةشدا بةآلم بكةم، وةسفى ناتوانم بةشيوةك دةكرد دلخؤشى وة ثشوو بة هةستمدةطؤرا، رةنطم و خوارةوة دةهاتة بةلةشما عةرةق دةداو ليى خيرا دلم و ئةترسام زؤر

7

Real Axis

Page 8: real axis 6

دةمبينى كاتيك هةر وة بكةن، ناخم بة هةست ئةو يان دةوروبةرةكةم لةوةى دةترسامثيويست وة من نابينى دةمووت ئةو دةبوو، دروست ناخمدا و لة نيوان خؤم زؤر ملمالنييةكىبيت، ئةويش لةوانةية وة دةمةويت كةمن نية ئةوكةسة ئةو ضونكة بكةمةوة لى بيرى ناكاتمانطيك ضةند دواى تيثةربوونى سةر، لةطةل ببةمة ذيانى نةدةكردةوة كة لةوة بيرم بةآلمماوةيةك دواى بزانيت، بةمة تريش كةسيكى و ئةو نة ئةوةى بى مايةوةية شيوةية بةو هةركاتيك دةمووت ضونكة بوو خؤش دلم زؤر كةنةدا، بؤ طةرايةوة هاتبؤوة كةنةدا كةلة كورةدةبينيت منداليك من كة وةك بووم باوةرةدا لةو طةورةبووم، لةبةرئةوةى دةطةريتةوة منكاتة ئةو ثيوةكردم ثةيوةندى كةنةدا بؤ طةرانةوةشى دواى بةآلم طةورة، كضيكى وةك نةكتا ناسى يةكتريمان بةتةواوى ليهات واى تا بوو بةردةوام هةر بووم،ئةمة سليمانى لة منكةسيكى تر هةر يان براكانم و خوشك دايك وباوكم و ئةطةر » دةيطووت: ئةو رادةيةيةىمنةوة بكةن»ئةو هةستةى بةالى تؤ لة ثرسيار بين با بنن شارةزا من و لةم بم ناسن وويستيانكةسى تر نة و خؤى نة بى ئةوةى دةزانى لةسةر شتيكم من هةموو لةكاتيكدا بوو، زؤر خؤشهةموو بوو، هاوين رؤذيكى تا بووين بةردةوام يةك لةطةل قسةكردن لة بكات.. بةمة هةستدةطرت، لةكاتى خؤشةكانى قسة لة طويم كاتيك هةموو وةك دةكرد، تةلةفؤنمان رؤذانى تركة كردبوو، لة من شكى مندا هاتبوو، لةوةوة كة بةسةر بؤ كردم باسى رووداويكى قسةكانيداقسةكرد لة نةداو ثي طويم ئةو لةبةر كاتةدا لةو منيش هةبواية، لةمن شكةى ئةو نةدةبوايةرؤيشت ئةو هةبوو، ددانى دكتؤرى الى موعيدى كورةكة كاتةى ئةو تا بووين، بةردوامسر ساردو زؤر بةشيةيةكى جارةيان ئةم بةآلم قسةمان كرد، دووبارة تةواو كة دكتؤر، بؤالىكردم، زؤر بيتاقةتى قسةية ئةو مندالى، تؤ ووتم ثيى و كردم، لةطةل توورةييةوة قسةى بة وهةستم بةوة نةكردبوو من لةكاتيكدا سالمان بةين بوو. (١٧) ضونكة كردم، دلطرانى زؤر وةئةو ئةوةى بؤ دا قوربانيم زؤر بووبووم، ئةو ناخى و شةخسيات و ثياوةتى عاشقى من ضونكةشيت بةوة نية راستةوخؤ من بؤ ئةو كة كردايةتةوة بيرم هةر ئةوةندة نةكات. بةوة هةستبةآلم ئةتوانى بذيم، نةم نةكرداية لةطةل قسةم رؤذيك ئةطةر دةكرد وام هةست دةبووم،دةويست، خؤشى كة لة ذيانيدا تر هةبوو ئةو ئافرةتيكى دةويست ئةو، خؤشم من كاتةى ئةوئةو زانى ئةم بوويت. خؤش منى قةدةر بة هةبيت تر كةسيكى نةبوو باوةرةدا لةو هةرطيزلةوةى كردةوة بيرم دواى خؤشيدةويست، بيبينياية هةركةس نةبوو سادة تقليدى ثيويكىلةو واز هةرطيز بليم كة من ثيى و بسةلمينم، بؤ خؤشةويستيةمى بكةم، كة ئةو شتيك دةبيت

8

Real Axis

Page 9: real axis 6

خواردنى سى ضارةكيك لة دواى بخؤم، زةغت ثارضةيةك تةواو حةبى دا بريارم خؤشةويستيةى ناهينم، بؤيةنةمينيت بةسةرخؤما توانام ليهات وام بووةوة، بةرز لةشم طةرمى ثلةى كرد، سةرم قورسى بة هةستم حةبةكةبة نةدةم، دةبيت بةدةستةوة خؤم بريارم دا و كرد ثةشيمانى بة لةويادا هةستم ثينةدةكرا، هاوسةنطى خؤم وئةوانيش و ئاطاداركردةوة مالةوةم يةكسةر بؤية مردن، بة نةك بسةلمينم بؤ خؤمى خؤشةويستى زيندووىدةطيرمةوة خؤم ضيرؤكةى ئةم ئيستا من ذياندام. لة خوا بؤ سوثاس ئيستا وة نةخؤشخانة، طةياندميانة خيرابزانن ئةيانةويت ئيوة لة هةندى بيطيرمةوة، توانيم خوا بؤ سوثاس بوو، بةآلم لى زوير كةسانيكم ضةند دلىراستم و قول هةستى ناخمةوة لة جيابووينةوة بةآلم من و ئةو من كؤتايى ضيرؤكى خؤشةويستيةكةم ضيية؟،وة خويندنةكةم بؤ زانكؤكةم و ئةذيم ئيستا ناكةمةوة، لى بيرى بةآلم ئةطرم، لى زؤرى ريزى و بؤي هةيةبؤ بةردةوام هةولى و ئامانجانةى كة خةون ئةو (مفاجاءات)، لة ثر بيت كة ذيانيكى خؤش خيزانةكةم وةخؤشةويستيةى ئةو بؤ نةك ثةشيمانم، ثةشيمانم.......ثةشيمانم...... ئيستا من هينانى.... بةدةست بؤ دةدةم

هةلبذيرم!!! ذيان دةبواية كاتيكدا لة هةلبذارد مردنم من بةلكو كةكردم،ثيكرا هةست ئةوةى خؤكوشتنةكةي، هةولى لةكاتى ضيرؤكةكةدا كؤتاى لة خويندةوة ضيرؤكةكةتان هاورييانخؤكوشتن هةولى كة كةسانةى ئةو ئةمة بؤ هةموو ديارة هةولةى كة دابووى، لةو بوو راستةوخؤ) (ثةشيمانىدةبين، ئاوا دةروونى حالةتيكى كة تووشى لةكاتيكدا خؤماندا بةسةر زال بين ئةتوانين ئيمة ضؤن راستة، دةدةنذيان بنوارينة هيواوة وبة بةسةربةرزى هةميشة وة دةيكةين... كة لةوةى نةبينةوة ثةشيمان دواى ئةوةى بؤبتوانيت كة ئاستةى ئةو بطاتة كؤمةلطاكةمان تاكى هؤشيارى هيوادارين لةكؤتايدا دان. بةدةستةوة خؤ نةك

خؤكوشتن. و دان خؤبةدةستةوة نةك ببيتةوة خؤى كيشةكانى رووبةرووى

عوسمان هةلؤ ئامادةكردنى/ كانى ،

9

Real Axis

Page 10: real axis 6

RealSocial

Page 11: real axis 6

كؤمةاليةتى

نةطرت بؤ فةيلةسوفةى سةردةمةكةى طويي ئةو

هاورييةتيية سيمبولى خؤشةويستى ضيرؤكى لةسةر كورتةباسيكحةوتةم) سمبولى هاورييةتيية (زنجيرةى خؤشةويستى

Page 12: real axis 6

سالى لة ديكارت رينييةهةريمى الهاى لة ١٥٩٦لة فةرةنسا لة تورينقوتابخانةى بووة،لة دايكثيطةيشتووة يةزوورييةكان ١٦١٦ سالى لة ياساى بةشى ولة زوريك تةواوكردووة،لةو وةك(بيركارى زانستةكانىفةلسةفة و سروشتيةكان) زانستة

هةبووة. شارةزايى داذينطةيةكى لةطةل ئةوةى لة ديكارتلة خوى بةالم بوو ثةروةردة ئاينىثياوانى ئاينى ثاراستووة ضونكة ديكارتبةالى كة بليت حةقيقةتيك دةيويست(كوفر) يةوة ئاينى ثياوانى كةنيسةو

بووة...والتانى روودةكاتة ئةوة لةبةر هةرو سويسرا و هولةندا و ئةلمانيا وةكدةضيتة بةدواوة ١٦١٩ سالى لة وة ئيتاليالةوى سال ٢٠ بو ١٨ ماوةى بو هولةنداو لة مانةوةشى دةمينيتةوة،هوكارىو زور زانكوى و فيرطة بوونى هولةندابة بتوانيت ئةوةى ...هتد.بو و ئازادى

بنوسيت. بيربكاتةوةو ئازادىبدوزيتةوة طونجاو كاتى دةيوستئاشكراكردنى و راطةياندن بوكةنيسة تا ئةوكاتةش نوسينةكانى،ضونكة كةنيسة دذى كة نويكان زانستة هةموودةداو لةقةلةم (كوفر)ى بة دةوةستان

نةدةبوو. رازى ثىىدةضيتة تةمةنيدا كوتايى سالةكانى لةثادشاى داخوازى لةسةر سويد

١٦٥٠ لة سالى و هةرلةوى سويددةمريت. دا

عةقالنيةت ميذووىالخشمت)ئاماذة عثمان (دكتور

بةوة دةكات كة:-لة بوو جوالنةوةيةك عةقالنيةت

هةبووة بوونى وة زووةوة ميذوويةكىشيكى بة الى هةلويستةيةك بووة بة و

كون روذهةالتى بيرمةندانى زورىثيكردووة دةستى يونانيةكانةوة لة وو ئةفالتون...)بوونى ((سوقرات الى وةبيرمةندة لة هةندى هةبووة.وة ،فارابى وةك(كندى موسولمانةكانيشبهينن بةكارى سينا)ويستويانة ئيبن وعقيدة راو و بير لة طوزارشت كردن بولة كردن بةرطرى و ئيسالميةكانيانناوةراستيشدا سةدةى لة خويان،وةخوودى ناو لة عةقالنيةت جوالنةوةى

دينيشدا دةستى ثيكرد.

عةقالنيةت و ديكارتيارمةتى دةذيا ذينطةيةى لةو ديكارتو طوماناوييةكانى بيركردنةوة بو دةدابوو نزيك سةردةمةكةى تيرامانةكانى.وةكةنيسةى طرتنى بةسةردا دةست كاتى لة

ئةزمونطةرايى. و الهوتىقوناغةكانى هةموو لةثال عةقالنيةتئامادةيى دا خورئاوايى فةلسةفةىباوكى بة ديكارت بوضى هةبوو،كةواتة

دادةنريت؟؟ عةقالنيةتلةسةردةمةكةى لةبةرئةوةى

((Rene Descartes))رينيية ديكارتنةطرت خوى طوىى بو فةيلة سوفةى سةردةكةى ئةو

12

Real Axis

Page 13: real axis 6

وةرطرت،وة خوى ناسنامةى ديكارتداثاك(خالص)بووة فةلسةفةكةىراستةقينةوة. لة هةليهينجاوة كةسيستةميكى عةقالنىيةت وابوو الىلةسةر جةخت كة بيركردنةوةيةثةيداكردنى لة دةكات عةقل رولىحةقيقةت وابوو ثىى زانستدا،وةبة بدوزريتةوة دةتوانريتشيكردنةوةى و عةقل بةكارهينانى

واقيعى.سةربةخوى ديكارت فةلسةفةىبة رادةطةيةنيت عةقل رةهاىلةسةر بريار عةقل ئةو بوضوونىيان راست ،طةر دةدات شتيك هةمووواية .وةالى بيت خراث يان هةلة,ضاكباوةريك و بير و ئايديا هةموو ثيويستةو نةكةينةوة رةتى يان نةطرين وةرىئةوةى بيرنةكةينةوة،لةبةر كويرانةيةزدان و عةقلة خاوةن خوى مروظ

بةخشيوة. ى ثيلة فةلسةفةيةى ئةم ديكارتسروشتىيةوة زانستى ريطةىيةكيك ئةمة كرد،ثاشان بةرجةستةى بةروو روو كة رةخنانةى لةو بوو

دةكرايةوة.دوو فيزيا و بيركارى زانستى بوونىكارى كة بوون طرنط زور كايةى فةلسةفةكةى. بو كردوون لةسةرطومان دةيوت(زنجيرةى ئةوة لةبةربة و دةكات ثي دةست حةواس لة

ديت). كوتايى بيركارىديكارت فةلسةفةى حال بةهةرفةلسةفةى لةسةر بوو كاريطةر

سةردةمةكةى خورئاوا،ئةطةرضىبيرو ريزى و نةطرت بو طوىى خوىبوضوونةكانى ديكارتيان نةطرت،بةالمديكة بيرةكانى هةروةك دواجارليشاوى بةر كةوتة ديكارت بيرى(نيضة بيرمةندانى وةك رةخنةطران ورةخنة نةك فرويد)كة و ماركس وبةلكو بطرن ديكارت بيرةكةى لةعةقالنيةت خودى لة رةخنةشيان

دةطرت.

حةسةن تاليب ن/شادانمروظايةتيةكان زانستة كوليذى

ميذوو بةشى

13

Real Axis

Page 14: real axis 6

بريتى ية تةنها ية لة ضى؟ بريتى ذيان و بخؤين و نان خةو لة بةيانى هةستين لةوةى

بخؤين نيوةرؤ ١٢ نانى كاتذمير دةوام، بؤ بضيندةوام بوونى تةواو ثاش و ئيش سةر بضينةوة وبازار ناو ياخود سوثةرماركيتيك بكةينة روو ،بضينةوة و بكرين ثيويست كةلوثةلى هةندىنان دواى حازربكةين، ئيوارة نانى مالةوة،بكةين تةلةفزيؤن تةماشاى كةميك خواردن،سبةينى هةمان دووبارة بضين بخةوين....وة ولة ية بريتى ئةمة بكةينةوة، دووبارة شتزؤر كة ناضم بةهةلةدا ذيان، شيوةى سادةترينوةك ئاوا بةسةردةبةين، هةر ئيمة ذيانمان لةتراكى يةكةمةوة لة سيديةك تراكةكانى سةرتراكى تا دينين لى وازى ثيدةكةين دةستبير ئةوةى بى دةكةينةوة... ثلةى ثاشان كؤتاى،ياخود بطؤرين، تراكةكان زوو بكةينةوة لةوةثي دةست ضوارةمةوة تراكى لة نةبيت هيضبى و بكةين نةبيت طؤرانيك هيض يان بكةين،جؤريك لة ذيانى بة تر، طؤرين بة سيديةكىطةنج ثيشووتر....بؤ ئيمةى جياوازتر لةوةى تر،ثةكةوتةيةك بؤ ئةمة لةمة، نية بريتى ذيانئةوان، بؤ ذيانة برماناترين و خؤيةتى ى جى لةثيويستة طةنج الى ذيان نا، ئيمة بؤ بةآلملة تازة، بيركردنةوةى لة جولة، لة بيت بريتىثيشخستنى بؤ لة هةولدان طؤران، بؤ هةولدانئاستى بةرزكردنةوةى و رؤشنبيرى ئاستىلة هةمووى ئةمانة لة.... بريتيية زانيارى،

زوو بطؤرين، زوو تراكةكان كة ئةوةداية ثيناوهيواو بطةينة زوو ئارةزووةكانمان، بطةينة بطةينة هةمووشيةوة لةسةروو ئاواتةكانمان،بكةين ئيمة ثاشان هةست بةوة لةزةتى ذيانبى ذيان زؤر بةسةربرد،...، ذيانيكى خؤشماننةبةخشين، ثى مانايةكى خؤمان ئةطةر ماناية،ببةخشيت بةذيانت مانايةك ئةتوانيت ضؤنبى ضؤن بذيت، تةقليدية شيوة بةو ئةطةرئيستا تا ئةطةر داطيرناكات ذيانمان هيواييبة مانايةك بةخشينى بؤ نةدابى هةوليكمان بوارى زانايةكى كة جيمس) (وليام ذيانمان،بتوانيت مرؤظيك (هةر دةليت دةروونيةدةشتوانيت بطؤريت، خؤى بيركردنةوةى هةولت داوة قةت ئايا بطؤريت) ذيانى خؤىئةمةطرفتى بكةيت؟ بيركرنةوةتدا طؤرانيكلةكوريك بيركردنةوةى وةك ئيمةية، طةنجىبةرامبةر كات لةهةمان و كضيك بةرامبةربةرامبةر كضيك وة خؤى، خوشكةكةىبؤ براكةى، بةرامبةر كاتدا لةهةمان كوريكخؤى ئارةزووى بة زانكؤ كوريك ديتة نمونةكض لة دةكات، داواى ثةيوةندى كض سةيرىدةرةوة، بؤ كافتريا، دةضيتة لةطةليان دةكاتئةو دةبينيت خوشكةكةى كة كورة ئةو بةآلملووتى لة طر كردوويةتى خؤى كة دةكات شتانةكضيك شتى تريشدا هةندى دةرةوة، لة ديتةخوشكةكةت بؤ كة ئى باشة براكةى، بةرامبةرخؤشت بؤ نية قبول ثيت براكةت بؤ ياخود

كورتة باسيك لةسةر

ية سمبولى هاورييةتى ضيرؤكى خؤشةويستى زنجيرة

ضيرؤكة ئةم دةربارةى كراوة ئاراستةم ثيشنيارانةى رةخنةو ثرسيارو ئةو هةموو بؤ وةآلميك

14

Real Axis

Page 15: real axis 6

كة نموونةية بضوكترين ئةمة نةبيت، قبولتبيركردنةوةمانةوة بيطؤرين،.. لة رووى دةتوانينية، هاورييةتى سمبولى خؤشةويستى ضيرؤكىضؤن دةكات لةوة باس طشتى بةشيوةيةكىريى لة بدةين، ذيانمان بة مانايةك ئةتوانين

.... بيركرنةوةمانةوة طؤرينى

كة سةرةتا هات، ضؤن ضيرؤكة ئةم بيرؤكةىهينا، ثيك طؤظارى(REAL AXIS)مان ستافىبةجؤريك ئةوةى لةسةر هاورابووين هةموومانبيت جياواز كة بتوانين بآلوبكةينةوة بابةتهةموو وةك منيش هةبووة، ئيستا تا كة لةوةىشتم و تيبينى خؤم هةبوو، بيرؤكةى ئةندامان،بتوانم ضؤن كردةوة بيرم زانكؤ لةسةر هةبوو زؤرياخود و بيليم ئةمةويت و ثيمةوة كة ئةوةىهةبيت، خوينةرى بةآلم بينوسم، ئةمةويتئةم ضيرؤكةم هات بيرؤكةى ماوةيةك دواى نووسى يةكةمم زنجيرةى سةرةتا بؤية بةخةيالدا،كردةوة بآلوم طؤظارةكةماندا سفرى ذمارة لة ولةسةرى رةزامةندى ستاف تيستيك ثاش وةك

دةبيت خوينةرى ئايا بزانمبآلوكردنةوةى دواى نا؟ يانخوينةرى خؤشحاليةوة بةدا بريارم بؤية هةبوو باشى

لةسةرى،.. بم بةردةوامبةريزانم من بة كردووة ئةم ضيرؤكةميةكةميان دووبةشةوة،و كيذة نيوان هاورييةتىريبازة، و شينى ئازةروهةريةكة ثيدةضيتلةهةر تؤ لة من لةئةم تاكيكىبؤضوونى زانكؤية،

لة كة هاورييةتييةى ئةو لةسةر خؤى هةبيتئةم بيرؤكةي ئةوةى ثيش هةية، زانكؤكانماندابؤ هاتنم لةسةرةتاى بيت، دروست ال ضيرؤكةمهةستم بينى، كؤمةليك شت، رووداوم زانكؤ، ناوهيضى فةوزايةك و بريتى بوو لة ثيكرد، تةنهائةوة رةطةزةكةدا، دوو لةبةينى بةتايبةتى تر،دةضووم.. بؤى زانكؤ بؤ هاتنم ثيش كة نةبووشت، لة دوو سى جطة بة هيض نةدةكرد هةستميةكن، كةثلى كضة كورو ئةو بيست ئةم هةر(R)ى ثينج كضة ئةو ، بوونةوة جيا دوانة ئةوناطؤريتةوة، هةموو دنيا خؤى بة كورة ئةو ، ياوةخؤى نازانم ناكات باوكى لة سةالم كضة ئةو ئةوةى بؤ ئةكات سةعى كورة ئةو داناوة، بةضىتر، شتى زؤر راكيشيت...وة كضةكان سةرنجىكةسيك هةموو بكةينةوة لةوة بير ئةوةى بىدةكات، هةلسوكةوت ضؤن خؤيةتى مافىلةطةل قسة دةكات، لةبةر ضى دةروات، ضؤنلةسةر هةر نايكات، كى لةطةل دةكات كىلةهةمان دةكةين، قسة كةسةكان رووكةشى كضة و كور ئةو بلين بيست نةم قةت كاتدا

يةكن.. هاوريى

كورتة باسيك لةسةر

ية سمبولى هاورييةتى ضيرؤكى خؤشةويستى زنجيرة

15

Real Axis

Page 16: real axis 6

وا ئةمة لةطةلمن، ئيرة تا بزانم واثيشنياريكى كة دةكات لةهةريةكةمانهةبيتبؤدروستبوونىرؤحيكىهاورييةتىلة زانكؤدا ئيستا رةطةزة، دوو بةينى ئةم لةكورو هاورييةتى هةية، هاورييةتى جؤر سىخؤشةويستى.... ثةيوةندى وكض، كض كور،كةمة... زؤر وكض كور هاورييةتى بةآلمسةر لة خؤم بيربؤضوونى ضيرؤكةدا لةمئازةردا نيوان كيذةو لة ثةيوةندى هاورييةتىبؤ دانان ريز تةنها بليم ئةمةويت دةربريوة،دروست يةك خؤشةويستى ئةتوانيت يةكهاورييةتييةكةيان، سمبولى ببيتة كة بكاتمجامةلةكردن فيرى ئيمة بليم ئةمةويتبةرامبةر ريزمان دةربرينى بؤ بووينهةولمان كردةوة بة بةرامبةرمان، رةطةزىبةرامبةرمان، رةطةزى بؤ بسةلمينين نةداوةئةو بيسةلمينيت بةكردةوة توانيت كةىلةبةينتانا بكريت قسةيةك هةر كاتتيطةيشتنيك هةلة بوونيك زوير هيضبةقسة هةر نةك نيوانتاندا، لة رووناداتخوشكى جيى لة يان ثيتة، متمانةم بلييت(داناوى، خؤم براى لةجيى يان داناوى، خؤمتةنها ووتانة جؤرة ئةم تر) ضى نازانم ض لةسةر هيض، تةنها بثرسة ئيمة لة بريتينياخود دةلين، ثي قسةيةمان ئةم بناغةيةكبةكردةوة وشانة ئةو جياتى لة دةيليين...بؤمن بةراى بيسةلمينيت، نادةيت هةولهاورييةتيدا لةو ثيدةضيت كاتدا لةهةمانببيت دروست خؤشةويستى ثةيوةنديةكىنةبنة ماددييةكان و جةستةى حةزة كةخؤشةويستية، ئةو دروستبوونى بؤ بناغةوةآلمى بؤ هةية...بؤية ئيستا ئةوةى وةكثةيوةندى ئةو ئايا دةليت كة ثرسيارةى ئةوبةلى واقعيية؟ ئازةر كيذةو نيوان يةىئةمة ئيمةدا زانكؤكانى لة بةآلم واقعيية،

كةمة.تايبةت ضيرؤكةكةم دووةمى بةشى وة هاوريكان، نيوان كفتوطؤى بة كردووةئةميشبؤدةرخستنىكيشةكانىخويندكارو،بةتايبةتى وة طيروطرفتة كؤمةآليةتييةكان،بة تايبةتم كردووة زنجيرةى ثينجةمةوة لةكؤمةآليةتيةكان كيشة لةسةر قسةكردنزانكؤداو لة خؤشةويستى ثةيوةندى لةوانةرووبةرووى كة كيشانةى ئةو بةتايبةتىداوة هةولم ئيمة دةبيتةوة..... وة وآلتى كضىلةهةمان وة بيت، تيا زؤرى راوبؤضوونى بؤ ضارةسةر ثيشنياركردنى كاتيشدازؤر كة ثرسيارةى ئةو وةآلمى كيشةكان..بؤطفتوطؤيانة ئةو سةرضاوةى ئايا دةكريت.زانكؤداين لةناو ئيمة دةهينيت؟ لةكويوةدةكةين، طفتوطؤ خؤماندا نيوان لة رؤذانةئةو كردؤتةوة بآلوم ئيستا تا كة ئةوةىزانكؤدا خويندكارى ناو لة كة بوو طفتوطؤيانةلة يةكيك لة نمونة بؤ دةكريت، باس ثةيوةندى خؤشةويستيم زنجيرةكاندا باسىزانكؤ كتيبخانةى لة رؤذيكيان كردووة،كض كورو هاوريى سى دوو دانيشتبووينلةسةر هةست ثيشةوة بووين شتيك هاتةبةيةك، بةرامبةر كض كورو بيركردنةوةى ولةسةر بوو دروست زؤر طفتوطؤيةكى ئيترشةريشمان كرد، تؤزى ئةوةو خؤشةويستى،قسةكان دزينى خةريكى هةر من بةآلمهةندى مالةوة هاتمةوة بووم...دواىبيروبؤضوونى لةطةل و وةرطرت لةقسةكانمطفتوطؤى كردمة و كرد بةراوردم خؤمداوورد ئةليم بؤية وئازةر، كيذة نيوانئيوةشم قسةيكى ئةضيت لةوة بيخويننةوةئةوة مةبةستم تةنها لةمةشدا بيت، دزيبةراستى كة بكةم شتانة ئةو باسى بووة

دةكريت.... باس خويندكاردا لةنيو

16

Real Axis

Page 17: real axis 6

ئازةر و كيذة ئايا كرابوو ثرسياريكبةلى هةية؟ بوونيان راستيدا لة خؤيانشيوةى بةو نةك بةآلم هةية، بوونيانى جى ئةوةى بةآلم ضيرؤكةكة. ناومن كة بوو، ئةوة بوو من سةرسورمانى وئازةر، كيذة بة داوة سةرةكيم دةورىريبازى شينى و هةمووى هةوالى كةضى

ئةثرسى!!!!ئايا كرابوو ئةوة ثرسيارى وةتةواو زنجيرة ضةند بة ضيرؤكةكة

ديت؟ كؤتاى بةضى دةبيت؟ديت، كؤتاى زنجيرة (١٠) نزيكةى بةترتان ثرسيارةكانى و كؤتاييةكةى بؤضيرؤكةكة تا بكةن ضاوةري هيوادارمكة دةردةكةويت، بؤتان ديت كؤتاىشينى دةطةن، بةيةك ئازةر كيذةو ئاياو دواتر ليديت ضى و نةخؤشى ضييةتىدةطات... بةضى وشينى ريباز داهاتووى ضاوةريى و بن لةطةلما هيوادارم بؤية

بن. رووداوةكانئةو بؤ سوثاس زؤر كؤتايدا لةثيشنيارو و ثرسيار كة كةسانةىهيوادارم ناردبووم، بؤ رةخنةكانيانثرسيارةكان لة زؤر وةآلمى توانيبيتم

بدةمةوة....

جميد كمال ئارى[email protected]

17

Real Axis

Page 18: real axis 6

رارةويكى باريك راستدا بةالى طشتى، نةخؤشخانى نهؤمى دووةمى لة بوو، شةو دةقةى كاتذمير ٩:٤٥نةبوو ديار كةس بيدةنط، زؤر بوو، ذوور بةريةوة ئةو بةرو بةم دةبوو!، نيويك مةترو تةنها ثانيةكةى بوو،قاتيكى كة طةنج كوريكى دةدا، نةخؤشةكان لة سةريان ئةضوون و ئةهاتن دكتؤريك ضةند لة جطةبوو بةدةستةوة بوو، ماسيحةيةكى طوييا لة سةماعةيةكى و هةليابؤوة بة جيل قذى لةبةربوو، ئيشكردنىلةبةردةم بوو، ذووريك رارةوةكة كؤتاى سوضى لة دةكردةوة، ثاك رارةوةكةى لةسةرخؤ و هيواشى بةبؤمان ئيستا تا ئةوةى ئازاد كاك دةكرد. قسةيان بوون وةستا شينى دكتؤرةكةى و ئازاد دةرطاكةياثشكنيةنةكاندا، لة ضونكة بكريت، بؤ ثشكنينى لةدةرةوة باشة ثيم بةس وانية، شتيكى دةركةوتووة

وتى دكتؤرةكة ئةمة بينراوة، ميشكيدا رذينى لةنوخامة طةورةبوونيكىكةمخؤ شيرثةنجة نية!!! ئازاد: دكتؤر

هيالك خؤى باشة، ثيم ضيية؟!! هؤكارةكةى ئةوة دلنيانين بؤية نةكراوة، دياري بؤمان جاري -دةبريتة دةرةوة نةكات، تا

سوثاس ضاكة دكتؤر، واى لي دةكةم، زؤر زؤر -دةهات، و دةرؤيشت رارةوةكةيا لة ضووبوو، تيك تةواو ئازاد كاك رؤيشت، دكتؤرةكة كةميك ثاشو بةر دةرطاكة ضوووةوة دياربوو، وضاويةوة بةدةم تةواو قةلةقيةكى بةسةريا، ئةهينا جار دةستى هةندى

ذوورةوة ضووة قذياو و وضاو دةم بة هينا دةستيكىضي؟ ووتى ها ضرؤ:

مالةوة بؤ ئةرؤينةوة طيان ئيستا شينى نية، هيضى كضى من ووتى: ثيكةنينيكةوة بةضييةتى؟ ووت نةى ئةبم. ئةى شيت بيت شتيكى لى خؤ بةقووربانى بم بة راستة!، ئازاد توخوا ضرؤ:

…… ووتى: دةرنةكةوتووة، بةس بةتةواوةتى بؤيان -ذوورةوة هاتة خان شيالن

سليمانى طةيشتوونةتةوة ئةبيت ضةنيك هاتن، كةى ضؤنيت، طيان ضرؤ ها بةخيربينةوة، ئازاد كاكة شيالن:بةخيربييتةوة......... هاتووينةتةوة، دةبيت كاتذمير نيو ئةمة -

دةرنةضووة؟ ثشكنينةكان وةآلمى نةهات، دكتؤرةكة ئةى سوثاس زؤر -ثشووة بة ثيويستى بةس نية واى شتيكى باشة، شكور ووتى كرد، قسةم دكتؤرةكةيا لةطةل ئيستا با ئازاد:

بؤ ئةوةى برؤنةوة بؤ بوو، شينى شتةكانى كؤكردنةوةى خةريكى خان ضرؤ دةكرد، قسةيان شيالن خان و ئازاد كاكخؤى سةر هاتبؤوة تةواو ريباز بةيةكةوة، نابوو سةريان ريباز و ئازةر كيذةو مالةوة،

خوارةوة ئةيةمة هةلتان ثةنجةرةيةوة لةو ثال بة بكةن، تر قسةى يةك وةستاون ئةوان و خان شيالن نةلين ها ريباز:

يستى و شة خؤية هاورييةتى حةوتةمسمبولى زنجيرةى

18

Real Axis

Page 19: real axis 6

كةس الى ئةكةم بؤ خوشكانةت قسةى يةك بةس قؤزيشة، كة خةزوورت سةيرى ريباز ئةوى ضيت كيذة:خولينيتةوة.... ثةنجة ئةو بةيةك كةيت، بةخوا شتى لةطةل شكانةوةو نةكةى دةست طيريتةوة نةى

رووى و رةنط كة ضؤن تةماشاى هاتؤتةوة، شينى دايكى لةوةتةى ليية ئاطات ئةوةش نا، كيذة ئازةر:بؤ؟!! ئةزانى خؤشت كراوةتةوة،

دايكى ئةليت( وتةيةكىكوردةوارى هةية دايكى، تاو لة ئةترسمشينى ىلةبيرضووبيتةوة، كورة -بؤتةوة!! الى ريباز ثيضةوانة بةس بخوازة) كضى ببينةو

كاك ئةو نازانى تؤ ئةكات، تةختت بةخوا بيت، خؤت لة ئاطات ريباز ئةكات راست بةخوا -تةرةزانيكة!! ض ئازادة

قسةى نةدةكرد هيض تينى، ريباز هاتبووةبووى.... بيدةنط ئاوا فةقيربووى، ئةوةنة كةى تؤ ريباز ئاخر ئازةر:

خؤت ئةطينا بيت، دةنط بي با ثيى بلى ئةووت، كيذةى بة بة ئيشارةت طرتبووى، ثيكةنين لةتاوا ريبازدةكةم ضى ثي ئةزانى

هةلئةيا تيت بةخوا بة، بيدةنط ئازةر كيذة:دانةم يةك ئةطةر توخوا ريباز دةى هةلبا، تيم ئةوةى بؤ ئةكةم، وا كاتذميرة نيو من ئازةر:

ثيانةكيشيت!!!لةو شينى ثيكةنين طرتبووى، دةطةزى، خؤى ليوى ريبازيش بةثيكةنين، دةستيان كردبوو كيذة ئازةرودةستيان و ضؤن سووربوونةتةوة كرد، ئازةرى كيذةو تةماشايةكى دايكى دةكرد، لةطةل قسةى كاتةيابزانم، توخوا با منيش دةكةنن؟ ثى بةضى ضية؟ ئةوة بؤ اليان، هات دةكةنن، ثى بةدةميانةوة طرتووة

ووتى شينى ئةمة ضيية؟ ريبازدواى.. بؤ هيض ريباز:

ثيى ئةليت بابة ئازةر تؤ، ملى ئةكةمة دةست ئةضم ئةليت طرتووة وركى كاتذميرة هيض يةك كيذة: ضؤننا و نا ئةليت ئةكات، رؤذة كةثآلنووتانة، باوكى تةختت يةك عةيبة

دةمم ئاطات ليية خؤت ووت، وام من طرت، بةقور فشةتم مالى بةس خؤشةويستية، نيشانةى جا ئةوة ريباز:نةكردؤتةوة

نةلين... ريباز بلين، بة قسة يةك ناكةم قبوأل ليتان ها شينى:وةرة دةقة يةك طيان كيذة ئازاد: كاك

باوكة بةلى -بةمةوة ئةيان من ئةرؤنةوة، ضؤن ئةوان كيذةو -

بةديارمةوةن لةبةيانيةوة لةطةلت، بيم منيش ئةكةم حةز باشة، زؤر ئى -كيذة ئةوان، ريبازو بؤالى ضووةوة شيني

19

Real Axis

Page 20: real axis 6

دةخؤتان حازر بكةن باشة، دةتانبةينةوة يةين باوكم طيان ئةوة منءعةزيت بكيشيت باوكت بؤ خؤمان ئةرؤينةوة، ئيمة طيان شينى ريباز: نا

هةلة ئةم لةبةردةمى، كة زل خؤت بكة، بؤ ئةوانةى ماستاوو تؤزى زووة تا قسانة، ئةو ضية ئةوة : شينىطوليت.. بيت بةينى خؤمان بةخوا ريباز ئةكةم نا طالتة مةية، خؤت لةدةست

قسانة ئةو ئةبيت ضؤن ئاخر سةر، هاتة شينيشى ئةروةآل ئازةر:خانيشةوة، شينى فليم، بة بة ئةتانكةم ضؤن بزانة زانكؤ بؤ بضينةوة با قسة كةن، بؤخؤتان ريباز:

ثرسطة الى زؤر خةلكيكى بوون، وةستا نةخؤشخانةكة طؤرةثانى لة خوارةوة، ضوونة هةموويانهاتنة بةثةلة كةس دووسى هةبوو، ساردى زؤر هةوايةكى كردبؤوة، خؤشى باران تازة وةستابوون،شةرواليكى تريشيان ئةوى بوو، رةشى لةبةرا ثانتؤليكى سثى و رووتى كراسيكى يةكيكيان ذوورةوة،لةخؤيانةوة و بةطريان ذنيك خيرا فرياكةوتنى بةشى الى ملةوة بوو، بة طةورةى جامانةيةكى و فشئةوة هات...دةستى لي وات بؤ كضةكةم تاقة دةكرد نةدةطيرا.هاوارى كةس سى بة دةرةوة، هاتةهاوارى خؤيا، سنطى بةسةر ئةيدا دةستى هةلكيشان و هةردوو هانةسة كرديت...بة لى واى بشكيت

.... رؤ تاقةنةم رؤ..كضى برا دةكرد،برؤن.. و بيت ضؤل ثرسطة الى كةميك دةكرد ئةوانيش ضاوةرييان ئازاد كاك

بوو سووتان خؤى بة حيساب ثيش لةمةو كاتذمير سى دوو كة ئةو كضةية ئةوة ئازةر كيذة:كردبيت وايان لى كردووة ضى فةقيرة ئةو كورة درؤ ئةكةن ئاخؤ -

راطرتووة، با لةويا ئؤتؤمبيلةكم وةرن و ريباز، ئازةر كاك طيان، كيذة دةرةوة، ضوونة ثاش كةميكووتى ئازاد كاك ئةمة بةمةوة، ئةتان من برؤين

ئةيةين عةزيتيشت ئازاد كاك كيذة:نية هيض هةر ئةوة شينيوةن، بةديار بةيانيةوة لة ئيوة قسانة ئةو ضية ئةوة -

رؤيشتةنةوة. باوكيا و شينى لةطةل ئةوان و ريبازبوو، ٣:٣٠ كاتذمير دةورى مايةوة، مالةوة لة ماوةيةك بؤ شينى كة ئةوةى دواى ماوةيةك، ثاشبوون، وةستا ئؤتؤمبيلةكةيانةوة ثال لة طؤيذة، شاخى لةسةر ئازةر و ريباز بوو، بارى زؤر بةفريكىئةكرد هةستم دانيشبووم، خؤم ذوورةكةى لة شةو ئةم ئازةر ئةزانى دةكرد، شاريان ناو تةماشاىبليى نازانم تؤ بجوليم، دايمة ئيستا حةز ئةكةم بذيم، حةز ئةكةم هاتووة، سةرا بة زؤر سةيرم شتيكى

بكات.. هةست وا ياخود هاتبيت لي واى شينيش ئازةرلةطةل نةكردووة؟ قسةت ئةى بؤ نا، ئةى -

شتيك بوو ئةم خةريكى ئةمشةو كرد، ئةوةت باسى بوو باش ئا نةكرد، لةطةل قسةم نا ئةم شةو -بزانة باشة؟!!! بدةم ثشانت ئةكةم حةز ئةى يةمى، ووتم ثضووك، ضيرؤكيكى لة شيوةى نووسى

بيخوينمةوة! ئةبيت من ضؤن ئةوة، و خؤت تايبةتى شتيكى ئاقلى، ئةوة بةخوا -نووسيومة بزانة جوان ضيرؤكيكة، كورتة تةنها نية، شتى تايبةتى باسى نا -

ساردة ئيرة ئؤتؤمبيلةكة، ناو بابضينةوة بةس بيخوينةرةوة، ئادةى -زياد ئةكةم بؤى ئيستا كةميكى بةس طرة، طوى دةى نووسيم، بةفرةكةيا بارينى كاتى لة ئةم شةو -

شت سى دوو كردنى زياد خةريكى و ثينووسيكدا، لةطةل دةرهينا كاغةزةكانى ريباز دانيشبوون، ئازةر ريبازوخةيات)ى (ئيبراهيمى طؤرانيةكى خؤيةوة بةدةم دةكردوو دةرةوةى تةماشاى جامةكةوة لة ئازةر نامةكة، بؤ بوو

20

Real Axis

Page 21: real axis 6

كؤل طةرام..كؤآلن بةفرينا....كوردستان ثةلووتكةى شينا..لة ئاسمانى ذير لة ) دةليت: كة ئةوتةوةسى دوو ئةم هةر و بةس) بيت تؤيت تؤ جوان كةس وةك الدى، نةمدى نة شار ثيوام...نة لة

ووتى ريباز ئةمة ئازةر، طرة طوى دةى دةووتةوة، ةى ديرو داثؤشرابوو سةوزايى دارو تا ناوقةويان بة شاخ بوو ضوار دةورى هةر كة دةشتاييةكدا، لة )ضوار داثؤشرابوون، دار بة تةثؤلكةكان هةموو هةبوو، تةثؤلكةيةك ضةند دةشتاييةكةدا ناو لةلةدواى دةهاتن يةك دةرؤيشتن و ناوضةيةدا لةم خوشك ضوار دةستة سال وةك وةرزةىخانوو مالو ئةم لةناو ناسرابوون، هؤشيار خةلكى بة كة هةبوون، خةلكانيك شوينةدا لةم يةك،كوريك مالى شاخةكان يةكيك لة دامينى نزيك دةشتاييةو باكورى ئةم لةالى بينايانةدا وخؤيداو ذوورةكةى لة هةميشة بوو، موباالت نا قةلةوى كةميك كوريكى كورة، ئةم بوو،دةرةوةى تةماشاى هةميشة دادةنيشت، كورسيةك لةسةر مالةكةيان دووةمى نهؤمى لةبؤضى دايكى ئةزانى نةى كورسيةكةى، سةر هاتنةوةى بؤ ودواى دةوام بؤ دةضوو دةكرد، يانو درةخت دارو بة دةكات وةسفى كضيك شاعير ئةزانى بؤضى نةى دةكات، باوكى ماضىكة شةويكيان نةدةطايان، هيضى ئةم الى ذيان بؤيةك دةخوينن، بالندةكان بؤضى سروشت،ثةنجةرةكةى ذيان، لة ئوميد بى دانيشبوو ثةنجةرةكةى بةردةم كورسى لةسةر هةر كورةخةو خةريك بوو بوو، شةو درةنطانى كات ومات، كش دنيا دةبارى، بةفر شةوة كردبؤوة، ئةوكة كاتةيا لةو دةنى، هةنطاو ثةنجةرةكة بؤالى و ثى سةر هةلدةستيتة كاتةيا لةو دةيبردة،لة جوانتر دةبينيت، كضيك بةفرةكاندا تارمايى ناو كلؤى لة دابخات، ثةنجةرةكةى دةيةويتتةواو كورة نيرطز، وةك ثةرةى داثؤشرابوو، تةنك بة ثارضةيةكى لةشى هةموو ضواردة، مانطىضرثة بة كورةداو، ضاوى بة ال ئةهينيت دةستيك و ديت بةرةو رووى كضة دةمى دادةضةقى،بةرةو و دةطرن دةستى يةك كورة ناو كلؤ بةفرةكان و لةطةلم، كضةى دةليت وةرة طوييدا بة

دةطةشيتةوة ضؤن دةبينيت، رووناكية ئةو دةليت: كورة بة كضة دةرؤن، شاخ سةرمانطى ضواردةية ئةوة ضؤن بةلى ئةى -

دةطةشيتةوة!!! عاشقةكةى ناطةشيتةوة، ئةوة بؤ خؤى بؤ ئةوة -ئاخر من تيناطةم!، رؤيشتيت، كوى دةكات، بؤ هاوار نامينيت، كورة ديار يةكسةر كضة ئةوة دواى

ئةوييت!! خؤشم منمانط، ضؤن وةك كة، ضاوةري الت، بؤ يةمةوة دةليت، بة كورةكة دةنطيكى نزم كضةكة بة -ضةند دواى دةربخات، عاشقةكةى بؤ شيوة بةجوانترين خؤى تا دةكات ضاوةرى رؤذ ضواردةثةنجةرةكةى بةردةم رادةكاتة دةبيتةوةو بةرز جيطاكةى لة و دادةضلةكيت كورة ضركةيةك،دةضيتة رادةكات و و، سةر شاخ دةضيتة كورة بةيانى بؤ دييتةوة. دةكةم تا هاواردةكات ضاوةريتضوار و تةماشاى بةرز بةرديكى سةر رادةكاتة و بةفرةكةوة ناو دةداتة فري و خؤى دارةكان ناوجلى ئةوةى بؤ دةباريت، بةفر بؤ دةزانم ئيستا دةليت، خؤيدا دلى لة دةكات، شار ناو و خؤى دةورىثةثولةو طوآلسورةو و نيرطز طولة ثيشوازى لة شيوة جوانترين بةهار بة و زةويدا بةرى بة بوكينى بكاتبوونى وشك بؤ خةفةت ضونكة دةكات، هاوار و دةطرى هةور بؤضى دةزانم ئيستا بكات، خالخالؤكةبة خؤى بؤئةوةى دةكاتةوة تازة خؤى هةميشة مانط بؤضى دةزانم ئيستا دةخوات، كاريزةكان كانياو

ملى دةكةنة دةست كضانة ئةوكورو بؤضى تيطةيشتم ئيستا بدات، عاشقةكةى ثشانى شيوة جوانترين

21

Real Axis

Page 22: real axis 6

خؤشةويستى. لة ذيان بريتى ية كة فيربووم ئيستا دةويت، خؤش ثيدةكةنن ضونكة يةكيان و يةكديت بةبةردةميدا كضيك دةبيت ئيشدا لة رؤذانى تر دةضيت، لةكاتى جياوازتر دةوام، بؤ دةضيت بةيانى كة كورةدةميكة من خؤ بةفرةكانة، كلؤ ناو كضةى ئةوة خؤ دةكاتةوة، بةرز سةر كورة كة باش، بةيانيت دةليت ي ثي وقسةى ئةوةى بؤ دةكات لى داواى يارمةتى باش بةيانى دواى و الى بؤ دةضيت جى بة بؤية دةست دةيناسم،

كضةش رازى دةبيت و ثيدةليت خؤى دلى رازى كورة دةرؤن كة ئةوة لةطةل بكات، ثاشتؤ بؤ من ديارى يةكةم ببيتة با هيناوى بؤ شيعرم كؤثلة يةك ة: كور

خؤشحال ئةبم كضة: زؤردةداتى: شيعرة ديرة ئةم كورة

( ئاو بى هةو اطل بى هةوائاطر بى طلمن بةبى تؤ

من بةبى تؤشو رستة نيوةماناو نيوة

( ناتةواوين شيعرى نيوةوةك بةرديكى خؤشةويستى، مرؤظ بى تيطةيشت ئةوةى ثاش ذيان طةيشت لةماناى ئةوة كورة، ثاش

واية....) رؤح بىراست بوو بةس بة ضؤن توخوا ريباز: ئى ئازار

شيعرة خؤت ئةو ئةى نووسيبيتت، كة نةبينيةوة هيضتم ئيستا تا بؤ ئةى نوسيووتة!، جوان بة راستى -نوسيووتة.

سووتو هةتا (لةطولةوة ناوى بة دةرهيناوة بيكةس)ةوة (شيركؤ كتيبيكى لة شيعرةم ئةو نةوةآل، -.(

مالةوة، بؤ بضنةوة و ليخورى ئؤتؤمبيلةكةى ئازةر دةكرد، قسةيان دانيشتبوون، ئؤتؤمبيلةكةدا ناو لة هةردووكياندةكرد قسةيان هةر ريطاوة بة

بكات خؤت كةميكى باسى ضيرؤكةت ئةو ئةكةم ريباز هةست بةس -ناكريت، بؤت و الت قورسة زؤر شتةى ئةو ليدةكات وات دةكات، شتت زؤر فيرى خؤشةويستى ئازةر -نيوان خؤشةويستى هةر خؤشةويستية، ئةو نية مةرج ئيتر بهينيت. بةدةستى زؤرةوة هيوايةكى بة و ئاسانى بةقةت بي و تيا برويت خؤشةويستيت كة ريطايةك دةبيتة شت هةندى جار هةندى بةآلم بيت، كوريك و كضو هيوا بؤ ذيان بؤ خؤشةويستى بة و هةست فيركردم، شتى زؤر كة فريادرةسيك بوو شينى منيش نةبيت، هيوا

ئاواتةكانم.بةكضيكةوة هةر خؤشةويستى يان خؤشبويت، كضيكت هةر تؤ نية مةرج ئةوةدام، لةطةل منيش ريباز -طرنط وون بيت، لى تؤ نةهيليت خؤشةويستيت ئةوةية طرنط سؤزةت نةبيت، تردا ئةو شتيكى هيض ببةستيتةوة، لةبةرزترين بة ناو مرؤظدا كوريك، لة و نيوان كض خؤشةويستى من بةآلم هةبيت، بوونى ناختدا لة خؤشةويستى ئةوةية

دادةنيم خؤشةويستى بةنرخترين وووتى ئازةر ئةمة بكةم، تةواو ئةو راثؤرتة دةوام، با بؤ وةرة بةيانى كةميك زوو ريباز، مالى بةردةم طةيشتنة

خوات لةطةل جاريكة نةبيت، خةمت طيان، باشة ئازةر -خوات لةطةل -

22

Real Axis

Page 23: real axis 6

كزة دانيشتبوو، كيذةدا و ريباز لةطةل كافتريا بةردةم باخةكةى لة ئازةر ١٠ سةرلةبةيانى، كاتذمير دةورىسةرووى زؤر لةالى خويندكاريكى مابؤوة، باخةكةوة ضيمةنى بةسةر بةفر كةميك بايةكى ساردى هةبوو،

ووتى كيذة ئةمة كضة بكة، ئةو سةيرى خيرا ئازةر ثيضابوووةوة، خؤيان وةستابوون، هةموويان باخةكةوةنووسيوة ئةوةنةم راثؤرت بوو ووشك دةستم لةبةيانيةوة خؤ جوانة!! طيان كة برا ئازةر:

بوو... ضى لةبيرضؤوة!!!!، ناوةكةيم ئةكات، ئيش طروثيكدا لةطةل لةندةن، لة هاتؤتةوة تازة ئةوة ريباز:ووتى ريباز ئةمة شينيية، ئةروةآل دةنطى مؤبايليك هات، لةو كاتةدا

كوييت لة ئةلو، شينى ضؤنيت، ئةوة ريباز:لةطةلة بيم بلي ئازةرت زانكؤ، تؤ ضؤنيت رؤح، ئةوةتام لة تؤ ئةى -

لةطةلة كيذةشم ئازةرو كافترياين، بةردةم باخةكةى لة ئيمة زانكؤ، كويى لة -دانةبةزيت ضاوى شةحنى با يةم، تا بنوقينى ضاوى بلي ئازةر دةبة -

ئازةر، بؤ بيهينين بيت، كؤليذيك ض لة بليى تؤ كة، باالى سةيرى ئةكرد، بةيةكةوة قسةيان شينى ريبازوئةمة كيذة ووتى

ناويت ئةوةم من كيذة نةوةآل -ئةميش زةرةريتى! ئيشتا توخوا بتةويت، دة -

يةت! شينى ئازةر ضاوت داخة تا ريباز:ناكات شاركيم لةطةل خؤ ضاو بؤ ئازةر:

ووتى ئةمة ريباز شينيية، هاوريى كضة ئةو خؤ ئازةر بوو، قسةكردن ئةوان مةشغولى ئازةرورؤنةوة كةوتة نانى كيذة: ئةروةآل،

ئةكةم هةست رؤيشتبوو. ئازةر دالغةى بينيةوة، ى شينى رؤذ هةشت كرابؤوة، دواى رووى و رةنط ريبازخراثم تةواو رؤذة سى دوو ئةم سةيرة كيذةية، تةنها ئةويش رادةكيشيت، سةرنجم كةس يةك تةنها

ئةيووتةوة. و ئةيووت خؤيدا دلى لة ئازةر بةسةرهاتووة.....ئةمةضؤنيت؟ طيان ئازةر ضؤنة؟ ئةحوالتان ضؤنن، شينى:

شينى بةخيربييت -قؤزة ئةو كورة طيان، هيذة ئةخوينيت، ليرة طةراوةتةوة، تازة هاوريمة، هيذةى ئةمة ئا جةماعةت، شينى:

كيذةية ئةويش و خرثنةشيان كاك ريبازة ئةم و ئازةرة،بووم خؤشحال زؤر هيذة:

ئيمةش هةروةها -بوو، برى تةدريجى بةشيوةيةكى قذى دريذ، برذان رةشى ضاويكى رةشيق، مامناوةندى باال كضيكى هيذة،و ضاوةكانى بةسةر هةميشة خاوةكةى ثةرضةمة تاليكى ضةند طةشةكانى، ضاوة رةنطى هةمان رةنطةكةىبةسةردا سورى رينكؤتيكى لةبةردابوو، رةشى باريكى دةرلنط بانتؤليكى خوارةوة، هاتبؤوة سثيةكةيدا ثيستةبة جوانيةو بةو كضيك بوو، ثيداثؤشي ملى قةويك بةضةند كة دريذ خورى سثى ملثيضيكى لةطةل لةبةركردبوو،

دةكرد قسةى ئازةردا لةطةل كيذةو هيمنانة دةنطيكىئةيةويت ئةميش ثيك هاتووة، ئةوروثي زانكؤيةكى ضةند هي لة دةكات، ئيش لة طروثيكدا هيذة ئازةر، شينى:

هةبيت ضاالكيان ئةوةى ليرةش كات، بؤ دروست ثةيوةنديةكضاالكيةك؟ جؤرة ض باشة، زؤر ئازةر:

راثؤرتة ئةم ئيمة ثاشان هةم، سي جيهانى وآلتانى لةسةر نةتةوةو راثؤرتة بةتايبةتى ضاالكيةكان، تةنها نوسينى هيذة:ليكؤلنةوة بةشيوةى دواى و دةهينن بةكارى خؤياندا ليكؤلينةوةى لة خؤيان ئةوانيش لةوى، زانكؤكةمان دةدةينة

ليدةبينن.. و حوكمةتةكانيان سودى زانكؤكان هةموو

23

Real Axis

Page 24: real axis 6

ثيكراوة باوةر زانكؤيانة ئةو ئيوة الى راثؤرتانةى ئةم واتة -بيدةدةن، زؤرى طرنطى و وةردةطرن لي سودى زانيارى كؤمةليك وةك ئةوان بةس نية، مةرج -

دةدةن. خويندكار ضاالكى طرنطى بة ئةوان زؤر بةتايبةتىثيمان بلى وويست هةرضيةكت هةبيت؟ ضاالكيةكت هيض ليرة بةتةماى كيذة:

وةآل بةتةمام كردووم، بؤ ئيوةى باسى شينى طيان، كيذة سوثاس -بيكةيت؟ ضى لةسةر بةتةماى ئازةر:

نةمابوو!! دنيا لة ئاطايان دةكرد، قسةيان بةيةكةوة شينى ريبازوزانكؤكانى ئاستى لةرووى روويةكةوة،( لةضةند (كوردستانة)، مةبةستم بيكةم ئيرة لةسةر بةتةمام هيذة:ثيويستم كوردستان) ئابورى ذيرخانى و ئابورى بارى بةتايبةتى، ئافرةت مافى و بةطشتى تاك مافى ئيرة،

ئةبيت ئيوةش بةضؤن دةينووسيت زؤر باشة، كيذة:

يةكةم قؤناغى وةك ئةكةين، ئةو شتانة لةسةر طفتوطؤ قسة ئةكةين، ئيستا ضؤن وةك ئاسايى هةر -راثؤرتةكة. بة دةيكةم كؤتاييدا لة دةكةم و بؤ دوايى بةدواداضوونى وةردةطرم، ئيوة قسةكانى هةموو

تيشكى ئةوةشدا لةبةينى هةورةكانةوة لةطةل دةبارى، باران نمة نمة بوو، هةور ئاسمانى تةنى ساردبوو، هةوائازةر ئةمة ساردة، زؤر ئيرة كافتريا، بؤ بضين نايةن بؤ دةكرد، قسةيان هيذةيا لةطةل كيذة دةركةوتبوو، خؤر

بؤ كافتريا ضوون بةيةكةوة كةميك ووتى... ثاشبؤتان ئةخؤن ضى ميزيك، لةسةر بوو، دانيشتن قةرةبالغ كافتريا، كةميك بؤ ضوون و هةلستان كةميك ثاش

بهينمبم شارةزا يةم لةطةلت، حةزدةكةم تؤزى منيش هيذة:

رؤذنامةيان زؤر ذمارةيةكى ئةمانةوة، ميزةكةى بةرةو هاتن كضيك كورو بهينن، شت ضوون بةيةكةوة هيذة ئازةروووتى كضةكة ئةمة كاتةتان باش، ئةم بوو، ثي

زؤر سوثاس -ووتى كورةكة ئةمة وةرطرن، لى سودى هيواى طةنج)انةوة، هيوادارين بةناوى( رؤذنامةكةمانة (يةك)ى ذمارة ئةمة

بوو ثي رؤذنامةكانى كةبيت خؤش دةستان كيذة:

بةين، بازار لة سةريك نايةيت بضين دواى دةكرد، كيذة قسةيان كيذة و شينىبابرؤين زوو بةس باشة ئى -

ية؟!!) ديموكراسي هةريميكى كوردستان ئايا هةية؟، ئازادى ئايا ) نوسراوة بكة سةرديرة ئةو سةيرى كيذة ريباز:شتة دوو ثرسيارةوة، واتة ئةو ذير ديموكراسى، كةوتة ووشةى ئازادى و هةر كاتيك من راى بة راست، ئايا واية؟، كيذة:

نية. بوونى خؤيان بةماناى برئةطةر يةكيك ديموكراسى دةكةن، و ئازادى باسى بةشيوازيك طةورةكانمان! لة هةندى بةالمةوة سةيرة، زؤر شينى:

ئةذى لة سويسرا وا ئةزانيت نةزانيت،خانين هيذة دةعوةتى ئةوة ئةمرؤ هاتنةوة، بة ثيكةنينةوة هيذة ئازةرو كاتةيا لةو

بيت خؤش دةستةكانت كيذة:ئةدريتةوة جار دةيان رؤذيك هةموو كة رستةيةية ئةو دةسةبةركراوة»، ئةمة كوردستاندا لة ديموكراسى و «ئازادى ريباز:بة هةست يان ئازادة تاك ئيمة وآلتى لة ئايا بيردةكةويتةوة، تاكت راستةوخؤ دةكريت، ئازادى باسى كاتيك بة طويماندا،

كؤمةل!! يان دةكات، ئازادىضى دةكةن؟ باسى ئةوة ئازةر: كيذة

24

Real Axis

Page 25: real axis 6

سةرديرة ئةو دةكةين، قسة ئةوة لةسةر -ئازةر ئادةى هيذة:

ديموكراسى يان ئازادى، كردووة، ئايا خؤيان لة ثرسيارةيان ئةو قةت ئايا ئازادى دةكةن، باسى كة باشة شينى:لة تاك ئةيليم نةخير، دلنيايةوة بة دةكات؟ بةئازادى هةست تاك ئايا ووتى ريباز ية؟وةك ضى ماناىلة سةنتةرى تاك ريش سثيةكاندا، و ثيران لة نيو كؤمةلطاى ثياواندا، نيو تاك لة باوكساالريدا، وآلتيكى

تاك ئازادى بؤ دةمينيتةوة كونيك هيض ئايا هؤزطةريدا، و عةشيرةتطةرى سيستميكىبى طويرايةليكى كة دةبيت بيت، تاكيك طةورةكان و سوودوويستى حةزو ئارةزوو كراوى داخ تاكيك كيذة:

ضى؟ ئازادى ئايا عةشيرةتةكانمان، سةرؤك و حيزبةكانمان و طةورةكانمان بؤ بيت بةرامبةردةفرؤشريتةوة، تاكة زماندارة ضةوساوةكانمان بة نرخيكى زؤر بة ئةم قسانة ئةكةم هةست وا من ريباز:

نية ئازاديية بناغةوة ئةو لة ضونكةهةمووان بؤ ياسايةكن كة دةرضوون، باش ياساى زؤر ماوةيةدا لةم باشة هيذة:

ياسايةك كاتيك كوذن)، دوور (جوانى ئةلييت ضؤن وةك ياسايانة، ئةم نية، ئةوة لةسةر قسةمان ئيمة ئازةر:ئةوة كؤمةليك ثيش ئةبيت تاك، ثاريزطارى كردن لة و دةسةبةركردنى مافى تاك بؤ نمونة دادةنريت، بؤنمونة لةم بكات، بؤ ضارةسةرى دةكريت تاك بةرامبةر كة ناهةقييةى ئةو هؤكارةكانى ياسا دةربضيت كة

ئةو ياسايةدان؟ لةطةل ئيوة ضةند ئايا دةرضوو)، ذنان توندوتيذى دذى ( ياساى ماوةيةداطيل دةكةن. لى خؤيانى يان نةكردووة، ثي هةستيان نازانم بةس باشة، شتيكى دةرةوة و طشتى راى شينى: بؤو سولحى عةشايةرى دذى دةرضوواية، بوو ياسايةك باش من ثيم كيشةية، ئةم هؤكارةكانى طةراون بؤ قةتحاكم فرمانةكانى و دةكةن حةآللى كضةكانمان خوينى ياساوة، بةرضاوى بة رؤذانة كؤمةآليةتيةكان، كة مةكتةبةدواى دةكةن، سةرةونطونيان و دةكةن ذياني تاكةكانةوة بة يارى ، و دةدةن بريار حاكم جياتى لة و دةكةن ثيشيل

دؤزييةوة بؤرى زيرابدا فآلن لة نازانم كوريكمان كضيكمان، تةرمى ئةلين ئاهئةم ئايا لةسةرة، كوشتنيان و لةناوضوون هةرةشةى كضمان دةيان عةشايةريةدا، بيروباوةرى ئةم ذير لة رؤذانة كيذة:مافى قسةكردنت كة بةنديخانةيةكةوة نيو خزانؤتة كة تاكى سثيةكاندا، ريش قسةى لةطةل ضى ثيدةكريت ياسايةتاكى بةنةفرةتكراوترين دةبيتة تازةية، ثارة ئةم (١٠٠٠٠٠٠)دينارى بة كوشتنيشت دواى ديت، كؤتاى كوشتن بة

كؤمةلةكةت. نيوتةلةفيزيؤن، ناو طفتوطؤكانى و قسةوباس و رؤذنامةكان طؤظارو الثةرةى و كاغةز لةسةر وآلتةدا، لةم هيذة ئازةر:ئةو ئةوةية نية، طرفتةكة ياساكة طرفتةكة بوونى ليرةدا نايةت، كردن باس ئافرةتةكانمان، لة داوة بة مافمان ئةوةنةبناغةوة لة ضونكة خؤيان ثيى نية باوةريان لةناخةوة خؤيان لةسةرى، دا كؤتاييان ياساكةيان ئيمزاكردو بريارى كةسانةى

بة ثيويستة و دةزانن مالةوة ئيشى كؤيلةى بة ميية كة ضةقبةستووةن، عةشايةرية ئةو سيستمة كؤمةآليةتية ثةروةردةىبكات. ثياو خزمةتى بةرامبةر بى

نازدارة، و ناسك نةبراوة،( كض كة بةثياو كؤمةليك مافن ئةمة كة ووتة ضاوبةست كردووة، كؤمةليك كضيان بة ليرة شينى:بةقةدةر كؤمةلم كةنيوةى باشة ضيتر، نازانم كؤمةلة، نيوةى ية مى ثيرؤزة، كض بؤية دةبيت) منالى دايك، دةبيتة كض جوانة،

بة زمان الوة لةو دراوة بة كضةكانمان، كة مافةى هةموو ئةم لةبةرامبةر هةبيت، و با مافم بدةنى دةسةآلتم خؤم بوونىثياو!!! الى طوناحن هؤكارى ئةمان كضةكانمان، ملى دةخريتة كؤمةلطا طوناحةكانى هةموو بةريزةكانمان مةال شيرينى

بيت!! طوناح تووشى كارى ثياو كة هؤكارن ئةمان دةجولينن، ثياو شةهوةتى جوانن، نازدارو و ئةمان ناسك ضونكة كيذة:طوناح ثياو تووشى الريانا با لةشو بة بيةن قوماش ٥٠م ئةوة بكةن، مةيةلن ئةمة بكةن، مةيةلن ئازةر: بؤية مةيةلن بينة دةرةوة،خؤت ضاوى ثيويستة موسلمانيت، تؤ ئةطةر بلين بةريزانة، مةال ئةم ثيويستة بةراى من بةالمةوة، سةيرة زؤر كةضى نةكةن،

25

Real Axis

Page 26: real axis 6

خؤت خؤتى ئةوة طوناحت ناكات توشى كض لةبةرداية، ضى ضيةوو نية بةرامبةرةكةت طرنط بطريت، خؤتطوناحةكانتدا. لة شةريكت نابيتة كةس كةسةوة، قةبرى ناضيتة كةس نية، كض دةكةيت طوناح تووشى

لةسةر ئةوة بين بةقةدةر ئيش دةكةن، سؤز و هةست لةسةر ئةوةنةى بةريزانة بين، ئةم مةال با ريباز:خوا ضؤن بةوة بكةن، بين قةناعةت دةكةن بؤ قسةيان كةسانةى با ئةو بكةن، كةسةكان قسة عةقلىشيوة، بةهةمان ذنيش مافى هةية ثياو دروست كردووة، ضؤن ئاواش ئافرةتى كردووة، دروست ثياوى

شيوة ئافرةتيش بةهةمان ذيانةى ببينيت لةو و لةزةت بذى هةية مافى ئةوةى ثياو ضؤنشؤفيرى ئةمرؤ ) ئةيووت: و مةاليةكى بةريز طرت، باسيكى ئةطيرايةوة لة طويم رؤذانةدا شينى: لةملة جليكى و بانتؤليك سةرخست، ئافرةتيكم ريطا لة ئةمرؤ مامؤستا ووتى: الم بؤ هات تةكسيةكخؤى. شوينةى ئةو طةياندوومةتة ضؤن بةدةرةوة بوو، نةمزانى عةورةتى هةموو تؤثة خواية بةرابوو،و كضةكانمان ئةيةلن ضؤن ئازاو بويرةكانمان، ثياوة طةنجةكانمان، هةى هةى ووتى: مامؤستاكة ئينجاكرد، قسةى زؤر ئيتر ئةبين) طوناح تووشى ئاوا تؤثة، خواية دةرةوة، بضنة ئةوا دايكةكةنمان و خوشك

بةس.... ئةكرد، جوانيشى قسةى بةراستىكردووة، باشة سةيرى ئةوةنة بووة ضاوى خيل دةردةخات، ئةو شؤفيرة بةهيزى باوةر ئةوة كيذة: بةلىكة خوام لةبيرة كاتة ئةو هةر من نةخستاية، ناليت بةرطانةى، سةرت جلو ئةو بووة ثيت طوناح ئةطةر

... خةم، سةرى ئةوةى بؤ هةلةكةسةمام بوو ناليت تةماشات نةكرداية، بةرمال، سةر دةضمةبةشدارى منيش ئةتوانم خؤشن، كؤمةليكى بةراستى دةكةن، طفتوطؤ ئاوا كات هةموو بةراست هيذة:

بكةمنا ئةى بؤ -

كلتورى اليةنى لةرووى دةضيت ثيش بةرةو هةنطاوبةهةنطاو كؤمةلطايةك هةموو راستيدا لة -بدةين، هةول بكةين تةماشاى دةورى خؤمان ئيمة ئةوةية طرنط بةآلم ذيان، ترى اليةنةكانى هةموو تا وديموكراسى، و ئازادى لةرووى كرد، باستان ئيستا شتانةى لةو بةتايبةتى رووبدات ثيشضوونيك بةرةوو هيناوة ئةوروثامان ديموكراسيةكةى هةم و ئازادى هةم كوردستاندا لة هةية، طرفتيك ليرة بةآلمبزانين بيين، جاريكة ئةوةى بآ تيطةيشتبين، ئةوةى لى ى بى هةلة زؤر ثيدةكةين بةشيوةيةكى كارىثاشان تيبطات، شتة دوو ئةم ماناى لة ئةبيت تاك مانى ضى؟، ئازادى ئةى ضى؟ ماناى ديموكراسى ئاياشتى زؤر خؤمان كلتورى بيطونجينين، لةطةليدا ئةتوانين ضؤن بزانة بكةيت، خؤمان كلتورى تةماشاى بييتتاك ثيويستة ديموكراسيش نةكةويت، ليشاوى داطيركارى ئةوةى بةر بؤ ثيويستة بيثاريزين، تيداية، جوانى

قةناعةتى ثيى هةبيت،ئاسايية زؤرة، دةكةم قسةكانم ليبووردن داواى

سةرةتة بةسةرةش بيت دةكةين قسة ئيمة كاتذميريكة ئاسايية، نا زؤر ريباز:ديموكراسى باسى دةكريت، ثارة كة باسى بةس وآلتة ئةم تاكى ئةوةية، دةيبينم ئةوةى من بةس سوثاس، هيذة:لة وكور كض يةكسانى سةر ديتة كةباس كرد، باستان ئيوة ئةوةى نمونة بؤ سةر ديتة باس كة ئةطينا دةكات،كيشةية طةورةترين ئةمة بةراستى ديموكراسين، دذى لةراستيشدا نية، ثيى قةناعةتيان نةك مافدا، و ئةرك

بةراى من لة كوردستاندا،من بةراى وباردؤخيكدا، هةموو كةش لةطةل بطونجينيت خؤى دةتوانيت بةوةش ناسراوة ميلةتيكة، كورد ئازةر:لةهةمان دةربضيت، تةقليديانةى بيرباوةرة لةم و بطونجيني، ديموكراسيدا سيستميكى لةطةل خؤى دةشتوانيتماف تاك بة بةئاشناكردنى بةآلم بطريت طةلةكةى جوانةكانى شتة و كلتور نيو جوانةكانى شتة لة ريز كاتيشدا

26

Real Axis

Page 27: real axis 6

ديموكراسيدا. سيستميكى لة خؤى وئةركىقسةيةت هينا، وةآل خةريكة ئةمرم هةموو ئةم ريباز كاك باشة بوون، هةر خةريكى قسةكردن هيذة، ئازةرو

ووتى كيذة ئةمة برسا!!، لةرؤح!! بةخوا رؤحة ريباز طيانة، ئةوة كاكة شينى:

كة ئةليى قيذانوويانة بةسةريدا شينى قذى تةماشاى كة خؤشةويستم، ليية كيذة ريباز: ئاطاتئةرى دةكات، ئةقلى شؤرت يةكسةر خواية، ئةو بة عةمرى دةهينيت، ساالرى باوك ناوى كة كيذة: شينى هةر

بكات سةيرت بويريت با ئةو كورة، لةبةرخاترى نةبيت هيض قذت دانةهيناوة، هةر ئةمرؤ شينى راست بةناخؤن!! برسيمة نان ئةرى رائةبويرن، يان راستتانة بة ئةوة نةهيناوة، دام ضؤن دةكةن، ضى ئةوة باسى شينى:

تيايدا بؤتةوة قول ضؤن بكة، ئازةر تةماشاى تؤ ريباز:جوانة!! ئةوةنة ضية ئةوة شينى ئةرى جوانة دانيشتووة، كضة ئةو لةطةل ناهينيت، لى وازى بؤ كيذة:

دةخؤين نان لةدةرةوة ئةضين هةلستن طيان ئازةر برؤين، با هةستن دة ريباز:بانط كرد ئازةرى ريباز دةكرد، قسةيان هةر هيذة ئازةر هةلستان، ثاش كةميك

ئةوةى كةش قسة دةكةين بؤ ئةليم، ثيت شةو ئةم هيذة، ئازةر: ئى زؤر ضاكةدا رووى ئةمة كويرا ئةناسن، يةك كاتذميرة سى خؤ دةكةن؟ ضى باسى ئةوة وةرة ئا ريباز:

باسى،.... وةال واية، ئي ئازةر:رؤشن، ضيشتخانةى بؤ بةين بيان ئازةر كيذة:

زؤر خؤشة!! ئةوى كيذة، ئازةر: ئافةرين

هاورييةتية) سمبولى خؤشةويستى ) ضيرؤكى زنجيرة لة حةوت زنجيرةىمجيد كمال ئارى ئامادةكردنى و نوسين لة

: بؤ بنيرن بابةتة ئةم ثيشخستنى بؤ رةخنةكانتان ثيشنيارو ثرسيارو راو دةتوانن[email protected]

27

Real Axis

Page 28: real axis 6

RealScience

Page 29: real axis 6

زانستريدبؤل

سةير كالويكى

شةكر ريذةى كؤنترؤلكردنىريخؤلةية بةكتريايةكي هؤكارةكةي نةستةلة ليكردني حةز

سييةم_ -زنجيرةى ئةنيشتاين

مييةكى هؤرمؤنى بايولؤجىء سروشتى

نائؤمى بةرنامةى

خوين شيكارى تاقيطةيةكى دةبيتة مؤبايل

Page 30: real axis 6

وةكزانراوةلةمساالنةي دوايداضةند جؤرةخواردنةوةيةكيطازيثروثاطةندةكاني..ئةم بةثيي جيهانةوة كة بازارةكاني ناو هاتؤتةتواناي ضاالككردني و لةش وزةي كردني زياد خواردنةوانة

ميشكة.(ريد بول)ة. طازانة خواردنةوة يةكيك لةو

خواردنةوةي قوتويةك كة كردةوة دوثاتيان زاناياني استراليادةماخ جةلتةي بة بون توش مةترسي رؤذانة بول) (ريد لة

دةكات. زيادخواردنةوةي رؤذانة دةركةوتووة تويذينةوةيةكدا لةضةند وةدروست بؤ (بالت ناسراوة بةوة كة بول ريد لة مليلتر ٢٥٠و مةترسي لينجي خوين ريذةي زيادبوني ) دةبيتة هؤي دةكات

ميشك. جةلتةي بة بون توشوةثسثؤريكينةخؤشيةكانيدل(د.سكوتولوفبي)لةنةخؤشخانةيسةعاتيك دواي كة كردووة بةوة ئاماذةي استراليا لة الملكي) (ادياليدئاسايي كاريي لة خوين بةشةكاني هةموو بول ريد خواردنةوةي لةكةسانةي لةو كة نيشانانةية ئةو هةمان ئةمةش وة رادةوةستن خؤيان

. دةركةوتووة بون خوين مولولةكاني و دل نةخؤشي توشي

ريد بولدةماخ) جةلتةي بة بون توش كردني زياد (مةترسي

30

Real Axis

Page 31: real axis 6

دةمارة بيت زياد ريذةية بةو خوين لينجي ئةطةر وتيشي د.سكوتزياد خوين ثةستاني و نابيت باشيان كاركردني تواناي خوين خانةي

. ثيدةكةويت زياني دل و دةكاتكافيني ٨٠ ملم قوتو يةك كة تيداية كافييني بةرز ريذةيةكي بول ريد وة

. تيدايةدروستيةكانيةوة زيانة بةهؤي جيهان طةورةي والتيكي لةضةند وة

اورغواي. و دانيمارك و نةرويج وةك كراوة قةدةغة فرؤشتنيكة تةنها دةكات دروستي كؤمثانيايةي لةو نية ريطر هيشتا بةالم ئةمة

فرؤشراوة. والت لة ١٤٣ بول) (ريد قوتوي ٣,٥ مليار ثيشو سالي

و.رؤذان نةورؤز كشتوكال

31

Real Axis

Page 32: real axis 6

دةنط بةبى سةربازةكان لةوانةية داهاتوودا لةكالويكى بة بكةن يةكتريةوة بة ثةيوةندىشةثولةكانى طورزة ئاميرة كارامة،ئةم بيركةرةوةىشةثولى شيوةى بة و دةخوينيتةوة ميشكشةثولة ئةم ئةنجامدا لة دةيانطويزيتةوة راديويىطوىى بيستوكى لة بودةنط دةطوردرين راديوييانة

تردا. سةربازةكانىمليون ضوار ئةمةريكى سوثاى سالة ثينج ماوةى بوزانكوى و كاليفورنيا زانكوى بة بةخشيووة دوالرىو ليكولينةوة ئةوةى كارينجى ميلون بو زانكوى و ماريالندبكةن. ضةشنة لةم كالويكى كردنى تويذينةوة بو دروستكالوةكةيدا ديوارى لةناو بيركةرةوة ئاسنى كالوىميشك ئةوةى تيداية،لةبةر هةستيارى خانةى ١٢٨زانيارى طةورة زور بريكى و ئالوزة زور سيستةميكىتواناى لة كردووة ضاككاريان دينيت،تويذةرةوةكان بةرهةم

سوثاىئةمةريكىكالوىئاسنىبيركةرةوةدادةهينيتدةنط بى بة و طةياندن كردن ثةيوةندى بو

سةير كالويكى

32

Real Axis

Page 33: real axis 6

بلندى بة ثيويستة سةربازةكان كالوةدا،وة لةو ذماردن و هةلسةنطاندنبيركردنةوانة لةو بتوانيت كالوة ئةو ئةوةى بو بكةنةوة بير روونى بة وهةموو كاتدا هةمان ديكة،لة سةربازةكانى بو بيطويزيتةوة و تيبطاتئةو هوى بة كومثيوتةريكةوة بة ضةند كراون كالوانة ثةيوةست ئةم بو دةينيريت ثاشان و دةخويندريتةوة زانياريةكان كومثيوتةرانةوة دروست ثيشكةوتوو وةها تةكنيكيكى شيوة .بةم ديكة سةربازةكانى

دةطةيةنيت. سيخورى سةربازى و اليةنى بة برةو كة زياتر دةكريت

و/ئةستيرة

33

Real Axis

Page 34: real axis 6

ريذةي شةكر كردني كؤنترؤل

خويندا لة

نيوان لة نؤرة دةكات مرؤظ جةستةي: كردارةكان رمانة كردارو ثيكهينة

بةكاردةهينين وزة بةبةردةوامي ئيمةوزة ذةمةكاندا كاتي لة تةنها بةالملة وةردةطرين (خواردن)ةوة لةثاش راستةوخؤ خواردنداو ماوةيثيكهينة باري ئةضيتة جةستة خواردنو دةكات خةزن وزة كردارةوةوجي كردارةش ثيكهينة ئةم ضاالكيهؤرمؤني لةاليةن دةبيت جي بةدةري ثةنكرياس كة ئينسؤلينةوة

دةدات.جةستة ذةمةكاندا نيوان ماوةي لةشي و كردارةوة رمانة باري دةضيتةشيوةي طاليكؤجين( بةسةر بونةوة خةزنبونيطلوكؤز لة جطةردا)وضةوريدابين بؤ ديت ثرؤتين هةنديكجار وكردارةكانيش رمانة وة وزة كردنيهؤرمؤني بةهؤي دةبيت بةجي جيدةدات دةري ثةنكرياس كة طلوكاطوننةخامة لةاليةن كة طةشة هؤرمؤني و

دةردةدريت. رذينو راهينان و مةشق لةماوةي بةالمهةردو دا دةروني) (فشاري ستريس كة نؤرئيثينيفرين و ئيثينيفرين هؤرمؤنيدةريدةدات لةطةل طورضيلة رذيني سةرزياد كردارةكان رمانة ريذةي كؤرتيزؤل

دةكةن.طلوكؤزة؟ بة ثيويستى ضةند ميشك *

بؤ لةشة ئةندامي هةستيارترين ميشككة نةطؤرة بريكي بة ثيويستي طلوكؤزئاسايدا لةباري و بضيت بؤي لةخوينةوةميشك بؤ دةكات دابين وزة طلوكؤز تةنهالة بةالم بةكارناهينيت ضةوري ميشك وبؤ دةطونجينيت خؤي دا برسيةتي كاتي

كيتؤن. هةندي بةكارهينانيميشكبةبريكينةطؤرطلوكؤزوةردةطريتبرة هةرخولةكيكدا.ئةم لة (٨٠ملطم)ة كةبري بةالم ناطؤريت يةو بةردةوامي بةوةري تر شانةكاني كة طلوكؤزةي ئةودةبةستيت جةستة باري بة ثشت دةطرنئةو هةموو ثشوودا ماوةي بؤنموونة(لةديت بةرهةم خويندا لة طلوكؤزةيلةمةش وة خولةكيكدا لة (١٣٠ملطم)ة بؤ ٥٠ملطم و دةضيت ميشك بؤ ٨٠ملطمماوةي لة تردةضيت,بةالم شانةكاني هاتووي بةرهةم طلوكؤزي بري مةشقدالة بؤ٢٥٠٠ملطم دةكات زياد خوين ناو٨٠ملطم تةنها لةمةش و خولةكيكدا

دةضيت بؤ ميشك.دا: خوين لة شةكر *كةمي

بةهؤي ئةوةي روودةدات هةندي جاربة دةدريت ئينسؤلين زؤر بريكي

. شةكرةي هةبيت نةخؤشيك كة

34

Real Axis

Page 35: real axis 6

: ني كا نة نيشابة نارووني, قسةكردن ئالؤزبوني ميشك

مردنيش. جار هةنديك بورانةوة،. ضارةسةر: ثيداني طلوكؤز

(طلوكؤز) شةكر ريذةى ئةنداميك ض *دةكات؟ كؤنترؤل لةخويندا

طلوكؤزي بري ذةمةكان ثاش راستةوخؤخؤيةوة اليةن خواردنى ذةمةكة لة خوينذةمةكاندا لةنيوان بةالم دةبيت دابينطورضيلةوة جطةر و لة طلوكؤزي خوين بريدةتوانن طورضيلة و جطةر تةنها ديتضونكة ) خوينةوة؟ ناو برذيننة طلوكؤز بؤ هةية تايبةت ئةنزيمي بة ثيويستي طلوكؤز بووي خةزن شيوةي ئةوةيبة دةتوانيت كة طلوكؤز بؤ بطؤري

تيثةربيت). خانةكاندا ثةردةيدابين خوين طلوكؤزي ي ٪٨٠ -جطةرو طورضيلة ذةمةكاندا نيوان لة دةكات

.٪٢٠دةكات؟ دروست طلوكؤز جطةرضؤن

شيوةي ) طاليكؤجين تيكشكاندني (١جطةردا). لة طلوكؤز بووي خةزن

بؤ بضوك تري مادةي ٢)طؤريني

بة ثيويستي ئةمةش كة طلوكؤزبة كة هةية تايبةتي ئةنزيمي ضوارشةكرة كارليكةكاني ثيضةوانةيمادة لة زؤريك كة شيكاريطلوكؤز بؤ دةطؤرين بضوكةكان

وةكو:و ثايرؤظيك ترشي -هةردوو _ ا

. شانةكاندا ماسولكة لة والكتيكضةورية لة طليسرؤل – ب

شانةكاندا.لةلةشي يةكان ( ترشة ئةميني _ ج

ئةميني ترشي ٢٢ جؤر مرؤظدا تةنهابؤ دةطؤردرين جؤريان ٢٠ وة هةية

طلوكؤز.

خوين بؤناو طلوكؤز ناوةوةي _ضونةئينسؤلين هؤرمؤنةكاني اليةن لةترةوة هؤرمؤنةكاني و طلوكاطؤن و

كؤنترؤل دةكريت.

ريذةي بتوانيت كة هؤرمؤن *تةنهائينسؤلينة: لة خويندا كةمبكاتةوة شةكر

35

Real Axis

Page 36: real axis 6

شانةو ضةورية شانةو _ماسولكةبة ثيويستيان جطةر خانةكانيطلوكؤز طواستنةوةي بؤ ئينسؤلينةئينسؤلين شانانةدا لةم خانةكان, بؤزياد طلوكؤز طويزةرةوةكاني ذمارةيخانة ثةردةي دريذايي بة دةكات وةكو تري شانةكاني لة هةنديك بةالمبؤ نية ئينسؤلين بة ثيويستيان ميشك

طلوكؤز. طواستنةوةيزياد ئةنزيمانة ئةو ضاالكي -ئينسؤلينخةزن طلوكؤز هؤي دةبنة كة دةكات

كردن.ريذةي ذةمةكاندا ثاش -لة

وة دةبيتةوة بةرز خوين طلوكؤزيبؤ دةدات ثةنكرياس هاني ئةمةشزيادةي بري وة ئينسؤلين, دةرداني كردني خةزن هؤي دةبيتة ئينسؤلين

خانةكاندا. ناو لة طلوكؤزئينسؤلين و طلوكاطؤن هؤرمؤني هةردووثةنكرياسةوة بةشي رذين كويرة اليةن لة

خوينةوة. ناو دةردةدرينةبةرز خوين ناو شةكري بري -ئةطةرزؤر بريكي ثةنكرياس ئةوا بيت كةم بريكي و دةردةدات ئينسؤليندةبيتةوة ثيضةوانة طلوكاطؤن,ئةمةشكةمبيتةوة, خوين ناو شةكري كاتيكخوين ناو شةكري بري طلوكاطؤنكةمي ئينسؤلين و دةكاتةوة بةرزهةن سةرةكي هؤرمؤني دةكاتةوة,ضواربةرز خوين ناو طلوكؤزي دةتوانن كة glucagonئةوانيش(طلوكاطؤن بكةنةوةepinephئيثينيفرينcortisol كؤرتيزؤلضوار هةر طةشةGHو هؤرمؤني rineو

و مةشق كاتي لة هؤرمؤنةكةخويندا لة ريذةيان هيالكبوندا

دةبيتةوة. بةرز

Diabetes mellitus شةكرة دةرئةنجامي شةكرة نةخؤسي

كةميياننا كاريطةربوني ئينسؤلينةوشةكرةمان سةرةكي جؤري دوو

: هةيةتيكشكاني بةهؤي : يةكةم جؤريتةمةنيكي لة ثةنكرياسةوة خانةكاني

كة روودةدات سال ٣٠ خوار كةميريذةي و كةمة خوين ناو ئينسؤلينينةخؤشةكة , دا خوين لة بةرزة طلوكؤزميز زؤر و هةية ميزدا لة طلوكؤزيدةرزي ثيداني ضارةسةرةكةي دةكاتثيك و ريك باالنسيكي وة ئينسؤلينةمةشقدا. خواردن و نيوان وةربطريت لة

بة قةلةوييةوة : ثةيوةندي دووةم جؤريبةتةمةنةكاندا كةسة لة بةزؤري و هةيةريذةي نةخؤشةكة لةوانةية روودةداتثيي بة و ئاسايي خويني ناو ئينسؤلينيضاالك ئينسؤلينةكة بةالم بيت ثيويستلةوانةشة بكات خؤي كاري ناتواني واتة نيةكة بيت (receptor)وةرطرةكانةوة بةهؤيبةثيي ثيويست يان نةبيت ذمارةيان تةواونيشانةي هةمان نيشانةكاني نةبن ضاالك

. بةالم هيواشترة يةكةمة جؤريهةية شةكرةيان كةسانةى ئةو *بؤضى

ئةبن؟ تووشى ووشك بونةوة زؤرجارلة ئةثاليويت طلوكؤز طورضيلة

هةليئةمذيتةوة ثاشان بؤريضكةكانداو

36

Real Axis

Page 37: real axis 6

كةسيكي لة ئةمة ٪١٠٠ ريذةي بةطلوكؤزي ريذةي ئةطةر ئاسايدا بةالمطلوكؤز هةلمذينةوةي بيت بةرز زؤرهةنديك و نابيت ٪١٠٠ ريذةي بةو دةميننةوة بؤريضكةكاندا لة طلوكؤزطلوكؤز ئةطةر ميزةوة دةضيتة ثاشانزياتر ئاوي بريك ئةوا ميزةوة بضيتة كرداري و طورضيلةكاندا لة هةلدةمذيتدةالندنروودةداتلةخانةكانيبؤريضكةدالةو دةكريت ميز زؤر بريكي بةمةش ووشك تووشي نةخؤشةكة و كةسانةدا

تينويةتي. زؤربةي كات دةبيت و بونةوةدةوتريت شةكرة جاربة هةنديك *بؤضى

تيريدا؟ ناوةراستي لة برسيتيخوين بةرزة ناو طلوكؤزي بري لة شةكرةدا _ بةكاربهينن برة ئةو ناتوانن شانةكان بةالمناو بضيتة طلوكؤزةكة ناتوانيت ضونكة

. خانةكانةوةناتوانيت بةالم ئاودا لة طلوكؤز ئةتويتةوة _بالوبونةوةي بة خانةدا بةرووي تيثةربيت

ساكار.طواستنةوةي هاني ئينسؤلين _و ماسولكةكان بة دةدات شةكربةالمبؤخانةكاني ضةوريةخانةكانداميشك ضونكة ) ناضيت ميشكهةيةو خوي تايبةتي طويزةرةوةي

.( نابةستيت ئينسؤلين بة ثشتلة الوازة خوين سوري *بؤضى

هةية؟ شةكرةي كة كةسيكداضونكة:

لةخوين وا شةكر زيادةي بري _ئةوةش بيت لينج زياتر دةكاتدروست دل ثةمثي بؤ زؤر طرانيةكي

قورستر خوين ثالنانى وة و دةكاتدةكات.

نةخؤشةدا لةو ميز كردن زؤر بريكي _بونةوة وشك توشي بةمةش هةية

جةستة ي ٪٦٠ ئاو بةرئةوةي لة ) دةبيتواتة ئاويش بونةوةي كةم ثيكدةهينيت)

كيش. بونةوةي كةممةحمود ثةيوةندكؤليذى ثزيشكى

37

Real Axis

Page 38: real axis 6

يةكطرتوةكاني واليةتة لة واشنتؤن لة نوي تةندروستي راثؤرتي دوا لةهؤكارةكةي زؤري نةستةلة خواردني حةزليكردني دةركةوتوة كة ئةمةريكاكةسة لةو كة وا ريخؤلةية بةكترياي لة تايبةتمةند بووني جؤريكي ئةطةري

هةبيت. نةستةلة كاكاو بةرووبومةكاني لةسةر زؤري ئارةزوويةكي دةكاتبةكتريا تري جؤري بووني ئةطةري لة باس تازةيةدا زانستة لةم هةر وةدةكات. خواردةمةني جؤرةها ئارةزووي ئةو كةسة كة ريخؤلدا لة دةكاتقةلةوي نةخؤشي ضارةسةركردني بؤ ريطايةك بؤتة دؤزينةوةيةش ئةم وة

بةكترياكةية. ثيكهاتةي ضاككردني بة ئةويشجينات خويندني بة تايبةت رؤذنامةيةكي كة زانستي ليكؤلينةوةيةكي لة وةلة بةرثرسة كة تيداية بةكترياي مليارةها مرؤظ ريخؤلةي كة دةريخستوة

بيخوا. كة دةكات ئارةزوو كة خؤراكيك جؤرة هةرشركةي لة ناوةندي طةران (ايض)لة بواري لة ثسثؤر سونيل كؤشار دكتؤر وةدواكةوتوة ساليك ماوةي بؤ ئةنجامةكان كة راطةياند (نةستةلة)ئةوةي

نةكةن. نةستةلة ئارةزووي كة ١١ثياو نةدؤزينةوةي بةهؤيكة لةشي دةركةوتوة ٥ رؤذي خاياند ماوةي كة ثشكنينانةي ئةو ئةنجامي لة وةلة كةم زؤر ريذةيةكي بووني ناكةن نةستةلة ئارةزووي كة كةسانةي ئةو ئارةزووي ئةوكةسانةي كة بة بةراورد لةطةل تيداية طاليسين ئةميني ترشيئاماريكدا لةتؤماركردني وة تيداية. زؤري ريذةيةكي كة دةكةن نةستةلةكؤليسترؤلي ريذةي ناكةن نةستةلة ئارةزووي كةئةوكةسانةي دةركةوتوةبةلةش)زياترة دةدات ووزة كة كيميايية (مادةيةكي تؤرين و ناتةندروستراطةياند ئةوةشي كؤشار وة نةستةلةدةكةن. كةئارةزووي كةسانةي لةو

ريخؤلةية: بةكتريايةكي هؤكارةكةي نةستةلة ليكردني حةز

كردني دياري لة ليثراسروة بةكتريا ئاياكراوةكانماندا.؟؟؟.... ثةسةند خواردنة

38

Real Axis

Page 39: real axis 6

درووست مرؤظدا بووني دروست لةطةل بةكترياية ئةم ئايا نةزانراوة تائيستا كةتةنها دةكات.نةك دروست بةكترياية ئةم خواردنةكةي شيوازي ياخود دةبيت خواردنانةوة ئةو بةهةموو بةكتريا ثةيوةندي نزيكدا نةستةلةلةداهاتوويةكيزؤري ثزيشكيدا سووديكي لةبواري ئارةزووي دةكات و مرؤظة كة ئةو دةردةكةويت

بوون. توشي قةلةوي دةدات كة ئةونةخؤشانة بةمةش يارمةتي دةبينريت و ليكة دةركةوتوة كويرة ريخؤلة سةرةكي كاري دا ثزيشكي ليكؤلينةوةيةكي لةضةند وةكة بةكتريايةك هةلطرتني ضةند جؤرة كؤكردنةوةو دروست كردن و لة ليثرسراوة

طةدة. بؤ بةخشة سوودسكضونةوة طةدة كؤليراو وةك لةنةخؤشيةوة هةنديك بةهؤي كة ضونكة دةركةوتوةبةكتريايانة جؤرة ئةو كويرة ريخؤلة بةمةش نامينيت تيدا بةكتريايانةي جؤرة ئةو

دةينيريتةوة بؤطةدة دينيتةوةو دووبارة بةرهةم

39

Real Axis

نةورؤز رؤذان و/

Page 40: real axis 6

مارسى مانطى روذةكانى لة يةكيك لةبينينى بو رويشت ،ئةنشتاين ١٩٠٥ى (Maichel besso)باسيو مايكلنوسينطةى لة باسيو مايكل ى، هاورىداهينراو) شتى فروشتنى داهينةران(بوئةو هةموو دةكرد،ئةنشتاين ئيشى خةريك ثيوةى بوو سال دة كة كيشانةىهةلى هاورييدا باسيوى بةردةم بوو،لة بيروكانةى ئةو هةموو بارةى رشت،لةباسيو باسى لةطةل ميشكيدا دةهات بةنيوتن ميكانيكى وتى دةكرد،ئةنشتاينفيزيا هةلطرى ماكسويل هاوكيشةى و

ناطونجين. بةيةكةوةراستة يةكيكيشيان و هةلةية يةكيكيانئةنجامةكةيان هاوكيشةكانياندا،وة لةدةبيت طةورة ضاككردنى بة ثيويستىهةردةهات .ئةنشتاين فيزيادا هةموو لةرووناكى رويشتنى لة بيرى دةضوو وتايبةتى ريذةيى دةكردةوة،(تووىو كات لة دةطريتةوة نيوتن ،بيروكةى ئةنشتاين بةتةواوةتى دا،وا دياربوو شوينبارةى لة بشكينيت ماكسويل ياساكانىبةتةواوى رووناكىيةوة،ئةنشتاين خيرايىوازدةهينيم بةتةواوى وتى وة بوو هيالك

هةموو شتيك). لةنيطةران ئةنشتاين ئةوةى سةربارىخولى ميشكيدا لة بيروكةى ئةو بوو،بةالممالةوة بو هاتةوة كة ئةوةى دةخوارد،دواى مالةوة لة بةتةنيا ئةنشتاين شةوةدا ،لةوبيرى ثريكدا دةكردةوة،لة بيرى بوو دانيشتلة بوو ئوتوميليكدا لةناو كة كةوتةوة ئةوةى

دواوةى سةيرى ،و بيرن شةقامةكانى لة يةكيكدةكرد،سةيرىكاتذميرةطةورةكةىشةقامةكةىدووردةكةوتةوة،.هيناية بةرضاوى كة ليى دةكردزور خيراييةكى بة ئةطةر دةبيت ضى خوىدركى دووربكةويتةوة،يةكسةر كاتذميرة لةووادةردةكةوى وةستابيت كة سةعاتةكة بةوةكردكة ئوتومبيلةى ئةو ناتوانيت رووناكى ضونكةلة بطريتةوة،بةالم دانيشتووة تيايدا ئةنشتاينبو هةرلةكاركردنداية كاتذميرةكة كاتدا هةمانميشكى هاتة هةمووكيشةكانى تر.كليلى ئةوانىو ميشكمداية لةناو ووتى(تةقينةوةيةك و(لة ئةوةية خوشة)كة و ئاسان زور وةالمةكةىوة دةروات جياواز ريذةى بة كات طةردووندا

شوينة). ئةو خيرايى لةسةر بةندةكاتذميريك ضةند خوت، بةرضاوى بيهينةرةجيا بةشيوةيةكى ،هةريةكةيان بكةيتةوة بالودةكةن،ضركةيةكى ديارى جيا كاتى وة ليدةدةن،لة ئورانوس لة نيية ضركة هةمان سةرزةوىخاو كات خيرايىيةكةى ثىى بة راستيدا ئةنشتاين جارييةك طالتة دةبيتةوة(هةروةكلة كاتذميك ضةند كردنةوةى بالو باسىلةذيانيدا كة خوى دةكرد لةكاتيكدا طةردوونداخوى بو كاتذميريك كة نةبووة ثى ثارة ئةوةندة

بكريت).شوينيكدا لة كة رووداوانةى ئةو مانايةى بةوشيوة بةهةمان ية نى مةرج روودةدةنبيرى دةكردةوة)، شيوةية بةو رووبدةن(كة نيوتنميشكمدا بة هات ووتى(بيريك ئةنشتاينتةنها بوشايى و كات بارةى لة ئيمة ،بيروكةكانىسنوورى لة دةزانين كة راست كاتانةدا بة و لةسةيركردنى بةهوى بيت، بيروكةكانماندا

ئةنشتاين سىيةم:- زنجيرةى

طةراندنةوة بو سةرةتاكانى دروستبونى

حسينبيردوزى ريذةيى قادر ئا:-تةهاطشتى ثزيشكى كوليذى

40

Real Axis

Page 41: real axis 6

ئاسان بة شيوةيةكى كاتدا لة هةمان بيروكةكانمانطةيشتمة بيردوزى ريذةيى). من

كرد ضارةسةر كيشةكةم بةتةواوى سوثاس

ضووةوة ئةنشتاين ئةوبةسةرهاتة، دواى روذيك ووتى(سوثاس ضونى بليت ئةوةى باسيو،بى مالى بوشانازييةوة ضارةسةركرد))بة كيشةكةم بةتةواوى،هةمووى كات شيكردنةوةى بيروكةى ووتى(هةموووة دياريناكريت تةواوى بة بوو،كات من هىخيرايى و كات نيوان لة جيانةكراوة ثةيوةندييةكى

هةية). دا

طورى شتيكى هةموو ثةرةيةى ئةولةسةر ئيشى بةتوندى ،زور دواتر هةفتة شةشثةرانة بيروكةية دةكرد،ئةو بيركاريانةى ئةو اليةنىجيهانى ثةرةى طرنطترين لة يةكيك بة بوونبنويت ووتى(ئةنشتاين ضوو ،وةك كورةكةى زانستىثةرانةى ئةو هةموو ئةوةى هةفتة،دواى دوو بوماوةىداى تيابوو بيركارييةكانى اليةنة شيكردنةوةى كةضوونةوةو بةسةردا بو خيزانى ميليظا(Mileva)ى بةدوايى هةلة بيركارييةكان ،ثةرةكانى ضاككردنةوةىكاروميكانيك(Electrodynamic)ى لةسةركوى ثةرةدا يةك و سى لة بوو لةش جوالندنى

طورى). جيهانى ميذووى بةالم كردبوةوة،سةردةمةى ئةو فيزياييةكانى ثةرةكانيدا،زانا لةى هاورى باسيوى سوثاسى رازينةكرا،تةنها بولة ى ليكولينةوةكة كورتةى ئةنشتاين دةكرد،ثاشان

ئةنةلين طوظارى ذمارة ١٧ ى لة ثةرة ٣ مةوداىمانطى فيزيك(Annalen der physic)ى ديرذمارة ووتى باسيو مايكل كردةوة، بالو ١٩٠٥دا ٩ى

ديارةكانى ذمارة لة بوو يةكيك طوظارة ئةو ١٧ ىلةو يةكيك زانستييةكان،هةر كراوة بالو ناو هةموونرخترين بة بوو دةكولييةوة،وة جيا باسيكى لة ثةرانة

١٥٠٠٠ بة برى طوظارة ئةو كوثى لة ثارضة ((يةكيكفروشرا)). دا ١٩٩٤ دوالر لة مةزاتيكدا لة سالى

ئةم ،كة نوسيبوى ئةنشتاين نوسينةكةيدا ثيشةكى لةهةموو ناطريتةوة،بةلكوو رووناكى تةنها بيروكةىدوو لةسةر بيروكةكةى دةطريتةوة،هةموو طةردوون

كردبوةوة:- جةخت ساددة خالى

هةموو بو ياساية هةمان فيزياى -.ياساىطةردوندا. ثيكهاتةكانى لة

طةردووندا. لة نةطورة رووناكى -.خيرايىريذةيى ياساى سةلماندنى روونكردنةوةو بو

تايبةتى،ئةم نموونةية دينينةوة:-خيرايى بة طةردوونى كةشتيةكى ئةطةرتيثةربيت،ضاوديريك زةوى لة رووناكىخاليكى لة ،ئاميريك كةشتيةكةداية لةطورزيك و دانراوة كةشتيةكة جياىدةردةكات كةشتيةكة بةرةو رووناكىلةطةل راستةوانةية رووناكىيةكة ،خيرايىزةويةكة لةسةر يةكة،وة كةشتي رويشتنى

. هةية ضاوديريكمانناو كةشتيةكة طوورزة ثىى ضاوديرى بةماوةية دةبريت ئةو رووناكيةكة ماوةيةكيةكسانة (w)يش دادةنيين،وة (w) بةيةكة،ضاوديرى كةشتي دريذى بةكة دةبينيت سةرزةويةكةرووناكيةكةجوالنى ،بةهوى داثوشيوة زورى ماوةيةكىرووناكيةكة كة كاتيكدا لة كةشتيةكةوة،(T)ئةو داية ئةطةر لةرى بةهةمان ئاراستةدةيخايةنيت رووناكيةكة كة بيت كاتةتيثةربيت،وة يةكة كةشتي بة ئةوةى بو(V.T)لةوكاتةدا دوورى كةشتىيةكةكة دووريةى ئةو دةبريت...كةواتة

دةطاتة:_ دةيبريت رووناكىيةكة

دةيبريت كةرووناكيةكة دووريةى d:-ئةوبريويةتى كةشتيةكة كة دووريةى W:-ئةو

كةشتيةكة كاتدا بو يةكةى براو لة V.T:-دوورىتةنة جوالوةكة يان

خيرايى بة يةكسانة كةسةكة V:-خيرايىرووناكى

واية فيزيا(نيوتن)ثىى ريذةيى، بيردوزى ثيش لةديارى كات ماوةى هةمان ضاوديرةكة هةردوو دةكريت ثيوانة يةكة خيرايى شيوة ،بةو دةكةن

41

Real Axis

Page 42: real axis 6

جياوازة،ضاوديرى كةسةكةوة دوو لةاليةنبو توماردةكات زياد خيراييةكى سةرزةويةكة

رووناكيةكة. طوورزةيةكسانة)واتة دةليت(خيراييان ئةنشتاين بةالمطةردوونيةكة، كةشتية خيرايى و رووناكى خيرايىضاوديرى اليةن لة كة خيراييةى ئةو: دةكريت (c)هيما بة ناوكةشتيةكةوة دة ثيوريت

رووناكى خيرايى -:C

دةيبريت رووناكيةكة كة دووريةى ئةو -:‘dدةيبريت رووناكيةكة كة ئةوكاتةى -:‘T

بريويةتى كةشتي يةكة ماوةيةى كة ئةو -:Wبريويةتى كةشتيةكة كة كاتةى ئةو -:T

ثيوانة كة كاتةية (T‘)ئةو و (d‘)دريذى ليرةدابو شيكاركردن كةشتيةكةوة،كةواتة لة دةكريت

شيوةية:- بةم ‘T

اليةن ضاوديرى كة لة خيرايى رووناكى شيوة بةمدةطاتة:- دةثيوريت سةرزةوييةكةوة

دةطاتة: هاوكيشةدا بو(t)لةم ئةنجام وة

ئةوكاتةى نيوان ريذةى دوزينةوةى بو كوتايدا لةبو ضاوديرى سةرزةوييةكة اليةن لة دةثيوريت كةناو كةشتييةكةوة ضاوديرى لة اليةن كة كاتةى ئةو

-:(t’/t شيوةية( بةم دةثيوريت

C

42

Real Axis

Page 43: real axis 6

زور (t’/t )ريذةى ( C )لة بوو V )كةمتر ئةطةر(

بة ثيضةوانةوة... لة يةكةوة ،وة دةبيت نزيكخيرايى لة بيت كةشتيةكة نزيك خيرايى هةتاضاوديرى بو دةبيتةوة خاو كات ئةوا رووناكى

كةشتيةكة. ناوبوشاييدا لة رووناكى خيرايى

)لة كم\ضركة دةطاتة(٢٩٩,٧٩٢,٤٥٨ تواناى لة و زورة زور خيرايية ئةم بةرئةوةىبكات لةسةر كردنةوةى تاقى ية نى مروظدافةراموش كاتيان دريذكردنةوةى ئةوة بةر ،لةتوانيبيتى مروظ كة خيرايى كردووة،طةورةترين

\ضركة كم ١١,٦ دةطاتة( بهينيت دةستى بةئةسترو تين ئةثولو فةزايى كةشتى )بةهوىلة ناتس(Apollo 10 astronauts)بوو

ريذةى كة ١٩٦٩ سالى لة زةوى بو طةرانةوةيدادةست لة (٠,٩٩٩٩٩٩٩٩٣) دةطاتة (t’/t )

،بةو سالدا ٤٥ لة دةكات ضركة يةك دانى ٤٥ سال ماوةى بو كةشتيية ئةو ئةطةر مانايةىكات ئةوا بروات كة ١١,٦كم\ضركة خيرايى بةئةو خاودةبيتةوة،ئةطةر بوى ضركة يةك برى بة

خيرايى لة بيتةوة نزيك ثييطةيشتين خيراييةىاليةنيكى كات دريذبوونةوةى ئةوا رووناكى

. ٠,١٨:(t’/t ) :٠,٦ ئةوا v\c طرنطة،ئةطةرماددةكاندا دريذى لة دةبيت طورانةى ئةودةجوليت ثىى كة خيراييةى ئةو ى ثى بة

دةطاتة:-

دةطاتة: يةكةشى بارستايى بو وة

دريذى L:-هيماى كاتيكلةم جيطيردا لة باريكى ماددةية M:-بارستايى

سةرةوةدا ياسايةى

(m)بارستايى ماددةيةك و (L‘)دريذى ئةطةربيتبةخيرايىيةكبجوليت،ئةطةرلةمياسايةىخيراى دةكريت ئةوة سةرةوةدا دانريت،تيبينىزياد ماددةكة بارسايى ئةوا بيت زياد ماددةكةكةم دةكات.زاناكان دريذى ماددةكة و دةكاتتيطةيشتوون،وةك بارستايى طورانى لة باشى بة

ديارة. ياسايةدا لةمياساى ثيش لة ماددة بارستايى و هيزئةنجامى ،دةطاتة هيزة ريذةيى،(p)هيماىثةيوةندي ئةم و خيرايى بةالم ليكدانى بارستايى

هيز يةكسانة :- ئةنشتاين ثىى ياساى ية بة

بارستايى m، ريذةييدا لة هيزة P كاتيكدا لةنةطورة.

ماددةيةك(بارستايى باشة،بو ئةنجاميكى ئةمةئةوا بروات رووناكى خيرايى نةبيت)بة سفر

43

Real Axis

Page 44: real axis 6

ئةوة ئةنجامة بيكوتاية.ئةم هيزةكةىماددةيةك تاودانى بو كة رووندةكاتةوةبروات رووناكى خيرايى بة مةبةستةى بةوبرة ئةو ثيويستةوة ووزةمان بيكوتا بريكىنةيتوانيوة مروظ ئيستا هةتا ووزة زورةئةوة ووزةية.لةبةر ئةو بةدةستهينانى بطاتة بيروكة ئةو ئةنشتاين بكريت،بةالم نةتوانراوةلة طةردووندا هةموو لة دةكات فراوان زياتر

طشتى. ريذةى بيردوزى ناوى ذيرديكة شتيكى بارستاييةوة طورانى بارةى لةبن B)موجةب و A) دةردةخةين،ئةطةرئةم ثةيوةنديية ئةم لةيةك،بو كةمتر و

دةسةلمينين:- نزيكةيية

خيرايى لة بوو كةمتر زور خيرايى ئةطةرلة بوو كةمتر (V)زور يان رووناكىنزيكةيى (M’/M)بة ثةيوةندى (C)دةتوانين

بيسةلمينين:-

(C دووجا)بكةين كةرةتى هةردووال ئةطةرئةنجامةكةى:-

بكةين ياساكة راستى الى سةيرى ئةطةر

فيزياى لة جوالو ووزةى بو ياساية هةمانروون خالة ئةو ،ياساكة ريذةيى ثيشووزةى .....ووزةى(mc٢)كوى دةكاتةوةئيمة كة دةداتيت ووزةيةمان ئةو جوالو ريذةيى،|كةواتة ووزةى دةليين ثىىهةية ماددةكاندا هةموو لة ووزةيةى ئةوياساكةى ئةمةش كة (mc٢)دةكاتة

ئةنشتايينة:

ثةيوةندى ئةنشتاينةوة طرنطةى ياسا لةمرووندةكاتةوة،وة ماددة و ووزة نيوانثةيوةندييةكى ماددة و ووتى(ووزة ئةنشتاين

هةية). يةكتريةوة بة زورييانبة خيرايى رووناكى ئةنشتاين ئةوةى لةطةلئةنشتاينةوة مةر لة بيروكة داينا،زور نةطورطورانى ئةنجامى وترا،طرنكترينيانلورينتز(Lorentz transformation)ة،لةراستةوخو ماكسويل هاوكيشةى لة دوايداخست دةرى و دا ثيشان ثرنسيبةى ئةوبى بة دةكات زياد ماددةكان خيرايى كةدةليت خيرايى ئةنشتاين سنور،وةك وتمانسنوورى طةورةترين و نةطورة رووناكى

ية لة طةردووندا. خيرايىئاسمانيةدايت كةشتيية لةو كة هةستبكة واثيبيت،كةشتيةكةش دةمانضةيةكت وتو دةروات،ئةطةر رووناكى خيرايى بةطولةكة خيرايى بتةقينيت،ئةوا طولةيةك ئةو خيرايى و رووناكى خيرايى يةكسانة بةدةردةضيت،بةو دةمانجةكةوة لة كة يةىدةى سةدوو سةدا لة دةطاتة بيت ثييةنيوتن،بةو ياساى ثىى بة رووناكى خيرايىرووناكى خيراي و لة طولةكة خيرايى مانايةىسنوورى طةورةترين بة ئةنشتاين كة زياترة،بةالم دانابوو طةردووندا لة ية خيرايى ووتى:هةر ثرسيارة ئةم وةالمى ئةنشتاين بوبةرةو خيرايى زور بيت ئةوا دريذى ضةندةئةو خيرايى ئةوة دةروات،لةبةر بضوكبوونةوة

44

Real Axis

Page 45: real axis 6

هةرشتيك ،وة رووناكىية خيرايى ٪٩٩ ى لة كةشتيةماوةى ،لة بجوليت ئةوكةشتيةدا ناو لة تةنيك يان

رووناكى خيرايى لة هةرطيز و دةجوليت ١٪ ئةوطةورةترين رووناكى خيرايى ئةوة تيثةرناكات،لةبةر

هةموو طةردووندا. ية لة خيرايىهةست تاقيكردنةوةكاندا لة طورانانة ئةو وتمان وةكبروين،بو رووناكى خيرايى بة ناتوانين ثيناكريت،ضونكةراستيية تةواون،ئةوة نيوتن ياساكانى ية هةتا هةتا

ويستووة ٢٠٠ سالى ياسايانة ئةو ضاككردنى كة كةيةزاناكانةوة. و ئةنشتاين اليةن لة

ترى خاليكى ثيشةوةو ضووة زياتر ئةنشتاينسالى كوتايى نووسى،لة بضوكى روونكردةوة،ثةرةيةكى

خيرايية طورى(ئةطةر بةو ريرةوى جيهانى ١٩٠٥ كةدةطوريت)،ثيوانةى دريذى و كات ،ئةوا رويشتيتدريذين،لةوانة و كات يةكةكانى شتةكات هةموويةكترن،ئةطةر طوراوى ماددة ،ووزةو ووزة ماددةوياسايةى م بة ئةوا بزانيت طورانةكان دةتةويت ضةندة،ئةنجامى بزانيت دةتوانيت (E=mc٢)ئةنشتاينزور ،زور طراميك ضةند بارستةى بو هاوكيشةية ئةمبطوريت يةك قورى ئةطةر نموونة دةردةضيت،بة هايدروجينى بومبيكى ضةند بةقةدةر ئةوا ووزة بودارى تةختةو ثارضةو راستيدا دةردةضيت،لة ووزةدوو بة بكةيت زةوى ئةوةى بو بةسة خانوويةك

كةرتةوة.دروستبوونى بارةى كيورى(Marie Curie)لة مادامماددةكان كة جولة(Thermodynamic)وة طةرمةو دانا جولةى طةرمة ياساى دةكةن،يةكةم دروستى

يان ثاريزراوة)). نةطورة ووزة دةليت((كوى طشتىبةراديوم( ماددةكان ووزةيةى لة ووتى ئةو ئةنشتاين

بريك طورانى )دةردةضيت،ئةنجامى Radiumتاقيكردنةوةيةك هيض كاتةدا لةو (بةالم ماددةيةبضوكة ماددة برة ئةو بتوانيت نةبوو ئاميريك يانسةرسورهينةر زور بيروكةية بكات)ئةو ثي دركبوضى كاتة ئةو تا : دةيانووت بوو.ليرةدا طرنط ونموونةى نةكردبوو،ئةمةش ووزةية بةو هةستيانلة دةهينايةوة،ثاريزطارى دةولةمةندةيان ثياوة ئةو دينارى يةك ،بةوةى دةكرد دةولةمةندييةكةى

نةدةكرد. خةرجخويندكار (Banesh Hoffman)هوفمان بانيشهةموو خوت بةرضاوى كوولية،نووسى،بيهينةرة لةلة طةرديك زةوية،هةموو ئةم لةسةر ثارضةيةك

،هيض ووزةية لة بريك هةلطرى تةثوتوزووزةية ئةو دةركردنى بو نيية ريطةيةكدةكرد بة ئةمةى ١٩٠٧ دا ئةنشتاين ،لةبيردوزة لة خال طرنطترين لة خاليك ٢٥ تا دةكرد،وة باسى و ريذةييةكةى تاقيكردنةوة زور قسةية ئةم دواى سال

سةلماندنى. بو كراطورانيكى ريذةيى تر،بيردوزى جاريكىكالسيكدا،ثيشتر فيزياى لة طةورةبووثاراستنى ياساى بة باوةريان زاناكنئةنشتاين دواى لة هةبوو،بةالم ووزةيان نةطورة ماددة ووزةو برى دةليت

ووزة. تةنها ثاريزراوة،نةك(E=mc٢)بووة ياساى سةدةيةدا لةمجيهانى لة ياسا ناسراوترين بةهةية بوونى ذياندا لة زانستدا،بةردةوامهةستيشى ثينةكةين،جوالن هةرضةندةئةطةر نابيت نابيت،بيركردنةوةتئةمة نةبيت،يان ياسايةوة بةو ثةيوةندىدةكات ئيش سروشتة،بةردةوام ياساىكودةكاتةوة،وة شيوةدا لةيةك جيهان و

دينيت. ثيك ماددة ووزةودوو ماددة بو ياسا،زاناكان ئةم ثيش ئةوة دادةنا،يةكيكيان شيكردنةوةيانبارستةى ماددة ضةنديك دةيانوت بووتوانى كيشيةتى)وةضةنديك هةبوو(ئةوةبكات دروست ضواردةوردا لة طوران

١٩ سةدةى ووزةكةيةتى،زاناكانى ئةوةزةويةك لةسةر توثةى ووت:ئةو ،دةيانخيراييةك بة توثةى ئةو دانراوة،لةطةلئةو هةية،وة بارستةيان هةمان دةجوليتئةوة هةية ووزةى زياترة،تةنها جولةى توثةىبةر توثة جوالوةكة جياوازيةكةيان بوو،ئةطةردةيانشكينيت ئةوا بكةويت قاث هةنديكووزةى لةبةرئةوةى دةوةستيت ثاشان وناشكينيت هيض وةستاوةكة توثة هةية،بةالم

ية. كةواتة ووزةى نيكة كرد بةوة دركيان ياسا،زاناكان ئةم دواىبةيةكةوة جيانين،بةلكو لةيةك ماددة ووزةوجياوازبن،جون ليكردوون كوكراونةتةوة،كةواىووتى ئةنشتاين ، ئاو بو دةطوريت سةهول

45

Real Axis

Page 46: real axis 6

دةتوانريت ووزةية،وة بةستووى جوريكى ماددةشئةو ووزة،وة جورى ضةندةها بو بطوردريتدةكريت هيما (E) بة دةبيت ثةيدا ووزةيةىكةرةتى (m)طوراوة ماددة برة ئةو دةطاتةرووناكيش رووناكى(c٢)،خيرايى خيرايى دووجاى

ضركةيةكدا(٧ لة مةترة مليون ٣٠ نزيكةيى بةزةويدا). دةورى بة سورانةوة جار

دا،٢٨ ناطازاكى هيروشيماو لة بومبةى دوو ئةو بو و ووزة بو كورا بوو دةر تيشك ماددةى طرام

و هيروشيما لة ١٨٠,٠٠٠ كةس كوشتنى بةهوىروذنامةيةك ناطازاكى،ئةطةر لة ٨٠,٠٠٠ كةسهةموو ثيدانى ووزة بةشى ئةوا بةووزة بكةيت

توثيكى مانط،وة ١ ماوةى بو دةكات ئةمةريكائوتومبيلةكانى هةموو بةشى ووزة بة بكةيت باسكة

بى بة برون سال ٥ ماوةى ،بو دةكات يابان١٠٠كم\كاتذمير. خيرايى بة وةستان

ئالتوونى بريك ثارةى كة ئةوثياوة واية وةك هةرئةوةى داناوة،ثاش ئالتوندا سندوقيكى ناو لةهيضم دةليت دةكات خةرج ثارةكانى هةموو ماوة سندووقةكةى هيشتا خو ثينةماوة!!بةالمئةو يان ووزة ئةو كةواتة ئالتوونة!! ئةويش كةلةناو نيية ئةوة هةر هةيةتى كة سةرمايةيةىخوشيةتى،هةتا سندوقةكة بةلكو سندووقةكةدايةدةوت ماددةيةكيان بة خةلك ئةنشتاين كاتىضواردةوريدا لة كاريطةرى هةية،ئةطةر ووزةىئةوا بيت وةستاو ئةطةر بكات،ئيتر دروست

ية. ني ووزةىروون ياساية ئةم سةرةكى بةنمونةيةكىتاقيطةى و ناوكى ضةكى لة بكةينةوة،ئةويش(E=mc٢)ثةيوةندييةكى ناوكيداية،ياساى

هةية. ناوكيةكانةوة ضاالكيية بة تايبةتىئوتومبيلةكةت كة كاتيك نيية راست ئةوة ئايابةنزين هةنديك ليدةخوريت،مةكينةكةىضاوت و ووزة،ميشك بة دةيكات و دةسوتينيتلةو روودةدةن،ووزة ثروسيسانةى ئةو هةمووئةو ناو لة كة وةردةطرن كيمياييانةوة ضاالكيةجوريكى كارليكانةشدا و روودةدةن،لة خانانةداماددةدا،برى ووزةو نيوان لة طورين لة جياوازةهةلم بة يان ثاشةرويةك وةك ماوة ماددةى

دةروات.كاتى بردنى بةسةر ئةنشتاين ثةرةى يةكةم دةليت كة تيكشكاند ووتةيةى ،ئةو تيكشكاند،نموونةيةكى يةكة،بة طةردوندا لة كاتبضن بتانةويت هاوريكةت توو ئةطةر سادة برويت،وة خاوى بة تو شوينيك،ئاسايى بوال هةستةت بروات،ئةو راكردن بة هاوريكةشتخاو بووةتةوة،وة ئةو بو كات نابيت كة دروستتريشى كارى طةليك شوينةكةو طةيشتوةتة ئةوبة طةيشتويت،هةردووكتان تازة تو بةالم كردووةزياتر كة ئةوةى هوى نابيتة كات،ئةمة هةمان

هةبيت!! ئةنشتاين ياساكانى بو تيطةيشتنمانثةرةى لةسةر كة ئةنشتاين ئةوةية تر راستيةكىبالو بيروكةكانى كورتكراوةى كة طوظارةى ئةوشيوة بةم بانطةكةى بةناو ياسا كردبووةوةية،كة (E=mc٢) نةك (m=E/c٢)نوسيبووىوا دةنوسريت،وة ئةنشتاين لةم سةردةمةدا زياتردرووستكردنى ياسا ئةو نوسينى لة مةبةستى

ووزة. لة ماددةيةئةنشتاين ياساكانى لة سال ٢٠ دواى زاناكانيارمةتى هةبوو،وة بوى خويندنةوةيان و تيطةيشتنووتانةى ئةو روونكردنةوةى بو دا زاناكانى كة بارستةيةكن ماددانة ئةو بوضى دةليت كةكة ئةوةية سةلماندنانة لةو يةكيك هةن؟؟و هاتوون ثيك ناوكيةكان تةنولكة لة ماددةئةو دةخولينةوة،بةالم دةورياندا بة ئةلكترونةكانجولةو ئةنجامى لة نين،بةلكو ماددة تةنولكانةو ناوك بونةتة يةكطرتنيان و بةيةكداكةوتندةهينن.ئةو ثيك ماددة كودةبنةوةو هةموويانبيت بةرجةستة دةكات ماددة لة وا هوكارةى

ووزةكةيةتى.ديرةدا لةم طةردوونى بةردةوام ئةنشتاينبكريت،نةك كة ساددة كودةكردةوة((ئةوةندة بضوك روانطةيةوة،سادةيى لةم سادةتر))بيروكةكان،وةك طرتنى يةك بو كردبووةلة زاناكان ثيشتر ووزة،كة ماددةو بيروكةكانى

ئةنشتاين ١٩١٦ جيادةكردةوة،لة يةكتريانتيطةيشتن بو كرد ئاسان بيروكانةى ئةو زياترو شتةكان هةموو هةر طةردوون،بةوةى لة

46

Real Axis

Page 47: real axis 6

طشتى ريذةيى بيردوزى ناوى ذير لة طةردوونىدانا. دا

بةوة باوةرى ئةنشتاين سةركةوتنة ئةو طةل لةبةرةو و دةكةن طةشة يةكطرتنةوةكان كة بووسةركةوتنةكةى شمشيرى دةبةن،بةالم ثيشىهةموو دةبينى بةوةوة خةونى سةربوو،ئةو دووكوبكاتةوة،لة سةريكى ياسادا لة يةك سروشتذيانى لة بيروكانةى ئةو كة بوو باش وا ترةوةبة دوادا ليكولينةوةو و ثينةهينيت خويدا كوتايى

داهاتوودا. لة بيت بةردةوام طةرانبوو خةريك ئةنشتاين ذيانيدا، دوايى ٣٠ سالى لةدواى لة يةكطرتوو))،بةالم بطات بة ((ياسايةكىمايةوة،سالهاتوسالرويشت،ئةنشتاينطةرايةوةمندالى،طوشةطير سةرةتايى بارةدةروونيةكانى بوناوك لةسةر ليكولينةوةيان فيزياييةكان بوو،زاناثشت ئةنشتاينيان ليكولينةوةكانى و دةكرد

١٩٤٢ تةمةنيدا كوتاية ساالنى خستبوو،لة طوىدةكرد(ثياويكى خوى وةسفى شيوة بة ،ئةنشتاينو دةردةكةويت ئيستا كةسةى ثير،ئةو تةنهاىثيادا لة طورةوى ئةوةى هةلقورتينةرة،لةبةر خو

نيية).يةططرتنةوة بو ئةنشتاين ئيمرو،ليكولينةوةكانى زانا لة زور هاندةرى نىية،بةلكو هةلقورتاندن خوياساى سةردةمةكةمانة،لةوانةية فيزيايىيةكانىوةك ئيمةش دةربضيت لة دةستى يةكطرتنةوةبة دةرضوو،لةوانةشة ئةنشتاين دةستى لة ضونياساكة،كة بطةينة ليكولينةوةكانمان تويذينةوةوفةراهةم مروظ بو سةركةوتن طةورةترينلة طرانة زور يةكطرتوو ياساى بى دينيت،بةطةردوون دروستبوونى لة فيزيايىيةوة رووى

كوتاييةكةى... لة تيبطةين،يانبنضينةى كة بكاتةوة روون ئةوة ناتوانيت زانستلة دةتوانيت هاتووة،بةالم ضيةوة لة طةردوونضركةيةك بة طةردوون دروستبوونى دواى

دابيت)،دةليت رووى روونبكاتةوة(هةرضيةكتةنولكةى بةشيوةى ووزة لة ثربووة طةردوونووزة ئةو خولةكيكدا ضةند تيشك،لة جوالوطوردرا،دواى بارستة ياساى(E=mc٢)بو لةسةربة بوون طرتوو يةكيان سال مليارةها

سالى بليون ١٣ ئةستيرةكان،دواى هةسارةو(E=mc٢)بةكارهينا ياساى تر،ئةستيرةكانيشلةسةر ووزة بو ماددةكةيان لة بريك طورينى بو

ثيش سال بليون طةرمى،٥ و رووناكى شيوةى طةشانةوة،طةرمى بة كردووة دةستى خور ئيستةدروستبوونى لة خورةوة بو سةرزةوى و رووناكى وبيروكانة بوو،ئةم زةوى لةسةر ذيان سةرضاوةىماددة،دروستبوونى ووزةو طورانى كة بوون راستدان، تيشك جورى ضةندةها و رةشةكان كونة

بةردةوام بووندان... هةر لة ئةمانةدوور،هةموو زور دوورتر،داهاتوويةكىبنضينةيةى ئةو بو دةطةرينةوة ماددةكانبةردةوام لةبةر هاتوون(ووزة)،بةالم ليوةىكة ووزةيةى زورة طةردوون،ئةو برة طةورةبوونىدةبيتةوة،وة بالو طةردووندا بةسةر ديت ثيكبة ببنةوة كوببنةوةو تر جاريكى ئةستةمة زوربة رووناكى سارد تةميكى ئةوة ماددة،لة جياتىساردوو ،طةردوونيكى بالودةبيتةوة طةردووندائةنشتاين،هةموو ياساى ثىى ،بة ثيكديت هيمن

هيوربوونةوة... بارى دةضنة طةردوون

47

Real Axis

Page 48: real axis 6

ئةوةيان زانستى كؤرثةلةزانى دةربارةى سةرضاوة تازةكان و زانست شيردةرةكاندا لةسةرةتاى طيانةوةرة لةهةموو كؤرثةلة دؤزيوةتةوة كة

هةنطاوةكانى دروستبوونيدا (مييةية)..لةسةرةتا دروست دةبيت كة كؤرثةلة بؤ مرؤظةكانيش هةروةها كة (شةشةم) هةفتةى ئةمينيتةوة هةتا ى بةردةوام بةمى (مى)ية..وة داسى مانطى هةتاوةكو نيرةكى دةردةكةويت هؤرمؤنى كاريطةرى كاتيك

كؤرثةلةكةدا.. ذيانى لة هةمهيلكةدانى كؤرثةلةيةكى ئةطةر هاتوو هةردوو هةروةها دؤزراوةتةوة بة هةر كؤرثةلةية ئةو تةمةنى، شةشةمى هةفتةى ثيش الببريت مىدةكات،، طةشة بةتةواوى ميينةكانى سيفةتة هةموو و دةمينيتةوة ى مىطةشةى هةنطاوةكانى بةهةموو كضيك وةكو ئةبيت بــةردةوام بةلكو

ىؤن

رمهؤ

ىوؤج

يؤلبا

ىشت

روس

ىةك

ىي م

48

Real Axis

Page 49: real axis 6

هــةروةهــا دةروات، سروشتيداهةموو هةرزةكاريشدا لةتةمةنىهةموو هاتوو ئةطةر دةكات، طةشةيةك(تعويض)ى كة بدريتى هؤرمؤنانةى ئةوبةآلم بكات. البراوةكانى هيلكةدانة هاتوو ئةطةر نيرةدا، كؤرثةلةى لةحالةتىشةشةمى هةفتةى ثيش البرا (طونةكان)بةكؤرثةلةيةكى ئةبيت كؤرثةلةكة تةمةنى،طةشةكردنى هةنطاوةكانى بةهةموو مى،لةكاتى دةروات سروشتيدا (مى)ى مرؤظيكى

هةرزةكاريدا....زانايانى تازةيةدا زانستية دؤزينةوة لةم كة خستووة دةريان بايؤلؤجى و كؤرثةلةزانىو كراوة ديارى ضاالكى سنورى هؤرمؤنى نيرةكىديارى نيرةكى هؤرمؤنى بوونى ريذةى هةروةها

كراوة.ديارى ضاالكيةكانى مييةكى هؤرمؤنى بةآلم هةندى نمونة بؤ زياترة، زؤر و نةكراوة

زياترو بوونى و كاريطةرى مييةكى هؤرمؤناتىضاالكى وة كؤرثةلةدا.. ذيانى لة ــرة زؤرتكؤرثةلة بوونى لةدايك ثاش دةبيت بةردةوامىهؤرمؤنى زؤرى بوونى نمونة بؤ طةشةكردنى، ودل بوونى دروست هؤى ئةبيتة (ئيسترؤجين)جياوازى بةردةوام....بةهؤى سؤزيكى و ناسكىئةو لة مييةكاندا هؤرمؤنى (ئيسترؤجين) ريذةىضاالكى وادةكات ئةمة جياوازة،،، هةستانةيانهؤرمؤنى لةطةل بةبةراورد نيرةكى هؤرمؤنىكة دةكــات وا ئةمةش بيت، كةم مييةكىلةسةر وكاريطةرى ضاالكى مييةكى هؤرمؤنى

بيت. زؤرو زياتر كؤرثةلة

شيراز محمد –كيميا ئا/ سةرضاوة/ «مرأة و الجنس»

د. نوال سعداوي

49

Real Axis

Page 50: real axis 6

سةردةمة ئةم مرؤظةكانى زؤربةىذيانى بةكاردةهينن لة كؤمثيتةرو ئينتةرنيت

لة بةكارهينانى نية بيبةش رؤذانةياندا، كوردستانيشمالةكانماندا، لة هةية ئينتةرنيتمان هيلى زؤربةمان و دا

تةكنؤلؤجيايةكى هةر يان بيت كؤمثيوتةر ض ئةتوانين ئيمة لةكاتيكداكاتيشدا كارى بةكاريبهينين، لةهةمان بةسود باش و كارى بؤ تازةى تر،نةشياويشىثىئةنجامبدةين،بؤئةوةىئيمةشئاطادارىمندالةكانمانبؤ بتوانيت و بةرى هةلةيان ئاراستةى بة ئينتةرنيت نةهيلين و بين بةرنامةية كاريكى زؤر ئةم بؤية بةكاريبهينيت، و ثيويستة كارى بةسودبكات نةطونجاو نابةجى و شتى سةيرى ناهيليت دةكات كة بؤ طرنطمانلةسةر و دادةخاتةوة الثةرةكة خؤى بةرنامةكة ئينتةرنيت، لةسةر

ثاريزراوة). (خيزانةكةت واتة (safe family) نوسراوة بةرنامةكةشدةكةى، (run) بةرنامةكة سةرةتا زؤر ئاسانة، بةرنامةكة ثيكردنى ئيشبنوسة خؤت بةئارةزووى ثاسؤرديك دةكات، لى ثاسؤردت داواى ثاشانبةرنامةكة ئةوة دواى نةبيت، ثيت) كةمتر يان (ذمارة، ضوار لة بةمةرجيكبكةى (stop) بةرنامةكة نابى دةكةى، (Hide) لةسةر كليك دةكريتةوةوناتوانيت تر كةسى بةرنامةكة ثيكردنى ئيش دواى ناكات. ئيش ضونكة

خؤت لة جطة بكات، بةرنامةكة دةستكارىلةسةر هةروةها سةركةوتووة، زؤر و بةرنامةكة تاقيكراوةتةوة

دةكات. ئيش (window xp)

(Naomi) نائؤمى بةرنامةى

محمد نورى ريبينئاوديرى ئةندازيارى/شارستانى

50

Real Axis

Page 51: real axis 6

دةكةنة موبايل ئةمريكيةكان ساكارزانا و بضوك طورانكاريةكى بةضةندنةخوشى هةندى كردنى ودةسنيشان خوين شيكارى بضوكى تاقيطةيةكى

,(.. وةك (ئايدزو مةالريالةطةل بةكار هيناوة كاميرةداريان ئاساى موبايليكى داهينانةدا زاناكان لةمئةو داركردنى رةنط و بوشيتةلكردن فلتةرى وةك ثالستيك ثارضةيةكبضوكى وةطلوثيكى سةر عةدةسةى كاميراكة دةكةويتة روناكيةى تيشكىهةربةكاربي دةتوانرىموبايلةكة ئةوةى لةطةل وايةر هةندى (led)جورى

. وينةطرتن بولةطوظارى دوزراوةتةوة أوزجان د.ايدوغان لةاليةن داهيانةتازةية ئةمئةم بوبةكارهينانى بازارةوة, بكةويتة وابريارة بالوكراوةتةوة «وايرد»وةك بكةيتةوة موبايلةكة ثيويستت بةوةية كةثشتى تةنيا طةروكة تاقيطةكة بودةردةكةوى بوشايةكت تاوةكو دةركةى باتريةكةى بتةوى ئةوةىبوشاييةكةوة دةيكةيتة لةسةرة خوينةكةى نمونةى كة ثارضةكاغزةى ئةو

دادةخةيتةوة موبايلةكة ثشتى لةثاشاندةكةيتة كاميراكة عةدةسةى رووىراستر ياخود دةطرى رةسميك روناكىوخوينةكةدا نمونةى بةناو تيشكيك بليينزور وينةيةكى لةثاشدا تيثةردةكةىخوينت خانةكانى سةرجةم ذمارةى رونى

دةكةوى. دةسترةنطةكانى ذمارةى وةهةرضةنديكشةثولة لةرةلةرى لةطةليشى فلتةرةكةوذمارةى دةتوانى زورتربىئةوا روناكيةكةبكةى ديارى دةتةوى نةخوشيانةى ئةو

زياتردةبى.

تاقيطةيةكى دةبيتة موبايل

شيكارى خوين

و.نيازعبدولضوار ,قوناغى كشتوكال كوليجى

51

Real Axis

Page 52: real axis 6

RealPsychology

Page 53: real axis 6

دةروونى

ليبووردةيي تواناى +

كاتةكان ناخؤشترين +دةبيت؟ رزطارت تالةكان لةبيرةوةريية ضؤن +

دةروونى بةربةرةكانيي ئافرةتء +

Page 54: real axis 6

ثيدةكةين..... دةست ثرسياريك بة سةرةتاية؟ ضى تؤ ستراتيذى

تورةبوون ضاوةكانت بكةرةوة بروانة كة كاردانةوةيةكى ض ثةستى و هةلطرتن لى رق وخؤت تؤ. ذيانى و كةسيتى لةسةر هةية ئامادةبكةرةوة جاريكى تر خؤت بةهيزبكةورؤذان لة رؤذيك كة كةسانةى ئةو بةرامبةر

داويت. ئازارياننةستي اليةنةكانى لةهةموو طةررق كة تيدةطةيت وردبينةوة مرؤظ يةكانىلةناوبردن بةهيزن بؤ اليةنى هةرة وتورةيىوا تؤ دةضيت ثى خؤيى، فةوتاندنى وئةو هةلطرى خؤتة مافى كة بيربكةيتةوةكةسةى ئةو بةرامبةر بيت رقاويية هةستةكةسى كة باوةرت وابيت داويت وة ئازارى كةبيت ضةشتنة ئازار ئةو شايةنى بةرامبةروكينةو رق ئةو بةهؤى دةبيت توشى كةبة بةآلم بةرامبةرى، هةتة تؤ كة تورةييةىدةرئةنجامدا لة كة تؤى ئةوة ثيضةوانةوةو تورةيى و رق و هةر ئةو ئةضيذيت ئازاردةخوات كةسانة ئةو رؤحى و دل ثةستييةية

هةلطريتى. كةو هةست هةموو كة بيت بيرت لة وة كاردانةوةيةكى مرؤظ بيركردنةوةيةكى هةموو هةية لةبةرئةوة هةلطرى سايكؤلؤجى

تيكضوونى هؤى ئةبيتة نيطةتيظ هةستيكىئةم و جةستةت كيميايى هاوسةنطىشيوةيةكى دةبيت بة وةآلمدانةوةية بةردةواملةطةل دةبيت ناثةسةند وة نةطونجاو، رةهاوبةئارامى هةست و طوزةرانى خؤش و ئارامىكة دا بةخؤت ريطةت تؤ هةركاتيك تؤدا،ناشرينانة و قيزةون هةستة ئةو هةلطرىبارودؤخيكةوة ئةضيتة جةستةت ئةوا بيت،كة (Heterostasis بة( ناودةبريت كةهاوسةنطى تيكضوونى حالةتى لة ية بريتيئةو ئةطاتة كاتةدا لةم مرؤظ وة دةروونى،وة بخةويت، بةباشى نةتوانيت كة حالةتةىتواناى و ببينيت ناخؤش خةونى هةميشةبيت الواز ووردبوونةوةى لى بيركردنةوةوو سةرئيشة ماندويتى و هيالكى بة هةست وبن دلخؤش ناتوانن مرؤظةكان ضونكة بكات،طرانة زؤر غةمباربن، كاتيشدا لةهةمان وةبةدلنيايى و هةست كاتدا كةلةيةك بؤ ئيمةبيتاقةتى و دلى دوو لةطةل بكةين ئارامىنيطةتيظةكانت هةستة تةنها نةك لةبةرئةوةهةستة لةهةموو كار بةلكو دةضن تيكلةبةرئةوة دةكات، ثؤزةتيظةكانيشتديوارى مةكة لةنيو خؤت زيندان ئاطاداربةودلنيابة ضونكة تورةيدا، تؤلةكردنةوةو و رقكة كةسانة ناكات كار لةثةيوةندى ئةو تةنهاثةيوةندى لةهةموو كار بةلكو داوة ئازار تؤيان

ليبوردةيى تواناىديت شةرمةزارى كؤتايى بة ثيكرد، دةستى بة تورةيى هةرشتيك

«بين فرانكلين»نوسينى ووردة، لة دةروونى شيكردنةوةيةكى و بةنةرخ ئةمة بابةتيكى شيكردنةوةى كؤمةليك، لةطةأل (Life strategies كتيبى ( لة (Dr.phill)ة كةئينطليزيةوة لة مجيد) كةمال (ضيا وة كردؤتةوة، بآلوى تردا دةروونى

كوردى.. وةريطيراوةتة سةر زمانى

54

Real Axis

Page 55: real axis 6

دةكات. تريشت كؤمةآليةتيةكانىية؟ ضي تؤ ئةركى

ذيانت طيرانةوةى لة ية بريتى تؤ ئةركى هاوسةرةكةت، ثيناوى لة ئاساييةكان ساتة بؤوة ئازيزةكانت كةسة هةموو مندالةكةت،خؤتدا، ثيناو لة هةمووشيانةوة لةسةرووىخؤت سةرةكى هاندةرى ثيويستة تؤ لةبةرئةوةثاككردنةوةى ريطرة و شكاندنى ئةو بؤ بيتثيويستة كينة، وة ميشكت لةذةهرى رق و و دلتورةبيت ناكات ثيويست تؤ كة بيت ئةوة فيرىبيت... تورة خؤتة مافى كة لةبةرئةوةى تةنهاكةسيكى كة لةسةرئةوةى سوريت هيشتا تؤ طةركة هةية تر شتيكى هةتة كة رقةى بةو راستى

بكةيت: رةضاوى ثيويستةببةخشيت كة نيتة» شتيك « تؤ ناتوانيت ضةندة لة حةزت تؤ نية طرنط نمونة بؤناتوانيت تؤ كة ئةوةية طرنط هةتبيتخاوةنى كة كةسيك بدةيت بة دؤالر مليؤنيكتؤ كة ئةوةى لةطةل شتة هةمان ئةمةش نيت،بة خؤت بوونى رازى و خؤشةويستى ناتوانيتلة كة لة خؤشةويستيةوة ببةخشيت ثر دليكىلةبةرئةوة نيت، دلة ئةو خاوةنى خؤت بنةماوةوثيس بؤطةن دلتدا لة خؤشةويستى طةرتةنها بؤطةنية رق و كينةو ئةو ئةوا بووبيتكة بيبةخشيت. لة دلتدا خؤشةويستى دةبيت

ثيبكةيت هةستى ثيويستة كة هةية راستيةك لة ساردبووةوة دلت كاتيك ئةوةية ئةويشهةلطرى بةهؤى خؤشةويستى طورى طةرمكة دلة هةرهةمان نيطةتيظةكانت، هةستةسةرهةلدةدات، تييدا تريشت هةستةكانى

تؤ كة دلةية ئةو هةر ئةوةية مةبةستمخؤشةويستانيشتى دةكةيت، ثيشكةشى ئازيزوخؤشةويستى ناتوانيت تةنانةت لةبةرئةوةثييان مةبةستة كة كةسانةى بةو ببةخشيت

ببةخشيت.دوبارة كات زؤر كة هةية دةستةواذةيةك

ئةوةية: ئةويش دةكريتةوةثةشيمان لةبةرئةوةى ببورم ليي ناتوانم من » يان كردوويةتى من بةرامبةر كة لةوةى نيةئةطةر نية» من بةليبوردنى ثيويستى تةنانةتهةية كةس ضةندةها ئةوا بيت، ثيوانة ئةوةو ليخؤشبوون هةقى هةرطيز كة جيهاندا لة كة كةسانةى ئةو نادريت، ثى ليبووردنيانبةبى ترة، كةسانى تيكشكاندنى ئامانجيانخراثى كاريطةرى بؤ وطةرانةوة بيركردنةوةكةسانةن ئةو كردوويانة، كة كارانةى ئةوبرينداريش طةر بةاليةنةوة نية طرنط كةلة رؤذيك ئةوانة وازيان لي بهينة با بكرين،

تيكبشكين. بةتةنها رؤذانئةوةية: ئةويش ذياندا لة هةية ياسايةك كاتيك خؤتى» ئةزموونى دروستكةرى خؤت »هةلسوكةوتى و دةرببريت راستى هةميشةئةنجاميكت هةلبذيريت راستى بة خؤتتورةيدا لةكاتى لةبةرئةوة دةكةويت، دةستراسترين بةدواى هةولبدة بةتايبةتى،ئةنجاميكت شيوةية بةم بطةرى، هةلسوكةوتداهةموو كةرى دروست كة دةكةويت دةستضونكة ودروست دةبيت، هةلسوكةوتيكى راست

كاريك كردنى لة ية بريتي ليبوردةيى

55

Real Axis

Page 56: real axis 6

تر جاريكى لةثيناو خؤتدا، ثيناو لة خؤتدا، هةستةكانى دروستكردنةوةىئازارم ناتوانيت تؤ ) بلييت كة بةشيوةيةكناتوانيت بكةيت، كؤنترؤلم ثاشان و بدةيتو بكةم هةست ضؤن كة بكةيت ديارى بؤمهيزةت ئةو هةرطيز ضونكة بيربكةمةوة ضؤن

نابةخشم) ثىئةم روونكردنةوةى زياتر بؤ نمونةيةككيلي)ة: ديظيد ) ضيرؤكيكى ئةويش بابةتة

طةورةى كورة بوو، كةسيك كيلى ديظيد هةميشة توندو تيذ بوو، دل رةق و ثياويكىبةس دةيكات كة ئةوةى دةكرد هةستى وابؤ كة نةبوو طرنط بةاليةوة هيض نية،دةكات قورس ئيشى ضةندة ضةندو، ماوةىطرنط بوو، هةيان كة كيلطةيةيا ئةو لةناو هةميشة لةسةرة، ليثرسراويتى ضةندى نةبوودلى ئةتوانى نةى هةرطيز ئةدا، بةآلم هةولىدةكرد هةرضيةكى ضونكة بكات، رازى باوكى

بةضى وة ضيية؟ لة حةزى باوكى ئةزانى نةىديظيدا ذيانى لة نةبوو رؤذيك ية؟ رازىهةلبدات ثيايدا يان كردبيت ئافةرينى باوكىباش، رؤذيك كوريكى وةك وةسفى بكات، وةهةرطيز ئةوييت، خؤشم بليت ثيي نةبووةبةشيوةيةك باوكى نةكردووة بةوة هةستىدةست وةك كةوتبيت بةرى جةستةىتةنها هينانن بةسةردا دةست يان لةملكردننةبيت، كردندا سةرزةنشت و ليدان لةكاتىريطةى منداليدا زؤر تةمةنيكى لة تةنانةت

بطرى. ثينةدةدرابةهةلة كة بوو، ساليدا حةوت لةتةمةنى طةورة تراكتؤريكى ئةطزؤزى بؤرى بةرشانيكى و راستى قؤلى قولى بة زؤر كةوتيةكى ثيويستى ديظيد لةبةرئةوة دةسوتيت،ئةوةشدا لةطةل هةبوو، ضارةسةر بة زؤرىباوكيدا لةبةردةم ئازارةوة و بةكةساسى زؤردلدانةوةو برى لة باوكيشى وةستابوو،ثيكرد ئةمرى خؤشةويستى، و نةرم قسةىثيدةكرد طالتةى وة بوةستي، طريان لة كة(كضى ئةوت ثيى و دةكرد ثي سوكايةتى وو بةشةرمةزارى هةستت ئةبواية بضوك)فرميسكانة ئةو كة بكردايةكة بوونةوة تةريقنةى ضيتر ديظيد خوارةوة، دينة بةضاوتدالةسةر بطريت بارودؤخة ئةو بةرطةى توانى

هةلدان. هةنسك كةوتة و كةوت ئةذنؤكةسيكى فيركرابوو كة وا هةميشة ديظيد ئةوة ئامانجى بةردةوامى وة بيت، رةق دلثياوة، ئةم كة بسةلمينيت باوكى بؤ كة بووكة توندوتيذة، بةهيزو هيندة ثياويكى وةثيناو لة بكات، شتيك هةموو ئةتوانيتوةهاوة كارى ناو ئةداية فري خؤى باوكيدا ئةو، و تةمةنى وزة تواناو بوو لة بةدةر كة

نةبوو. طرنط بةآلم بةاليةوةخيزانى ثايزيكدا لة بوو طةورة ديظيد

56

Real Axis

Page 57: real axis 6

دلييةى دوو و ثةشؤكاوى ئةو بةآلم نا، ثيكةوةكاتةى بوو. ئةو زيندوو هةر لة ناخيدا مندالىساالنى (٤) بة ديظيد كةوت، كوريكى ضاوم منكة ديظيد كرد ئاشكراى هةبوو، هاوسةرةكةىلةطةل دةكات هةلسوكةوتة خراثانة ئةو هةمانهةرطيز كردووة، لةطةليدا باوكى كة كورةكةيداهةرطيز وة بطرى، نةئةدا بةكورةكةى ريطةى

بذى. منداليك وةك نةدةدا ثي ريطةىبدويم ديظيد لةطةل توانيم دواجار بؤ كاتيك رقيكى هةستةكانى، لة بوونةوةم نزيك زياتر بؤباوكى، كاتيك بةرامبةر هةبوو ئيجطار قيزةونىجير دةكردةوة، دانةكانى باوكى دةكرد باسىرق ذيانى ساتى دواهةمين هةتا كة ووتيشى: وة

بةرامبةرى. هةبوو زؤرم وكينةيةكىئةطةر ديظيد خؤى كة تيطةيشتم تةواو باوكى لة بارودؤخةو لةو نةكات رزطار خؤىهةتايى هةتا بؤ ئةبيت ئةوا نةبيت، خؤشزيانيك ئةمةش كة بدات، رقة ئةو باجىذيانى بؤ بةلكو خؤى، ذيانى بؤ نةك دةبيت

و كورة تاقانةكةشى. خيزانةكةىديظيدم بؤ باردؤخى تةواو من هةرضةندة كةوتؤتة سايكؤلؤجى حالةتى كة روونبووةوةبةهؤى زةحمةتة دةرضوونى لي كة باريكةوةديظيد ثيويستة بةآلم باوكيةوة، نةمانىيان مابيت لة ذياندا كة باوكى دلنيابكريتةوةخؤتة بؤ ليبوردةيى ضونكة ناطؤريت هيض نا،

ئازارى داويت. كةسةى كة بؤ ئةو نةكهةولبدات كة كرد ديظيد بة قةناعةتمكةمبكاتةوة دةروونيةكانى ئازارة وردةوردةوة ئاوينةيةكدا لة بةسةيركردنى ئةويشبكات وقسانة ئاوات هيواو ئةو هةموو ئاشكراىلة خواستووة ثي ئاواتى رؤذان لة رؤذيك كةكوريكى تؤ : بليت نمونة بؤ ببيستيت، باوكىوة ئةبيت، باش هةميشةش وة باشيت، زؤر تةندروستيت،... و ئارام زؤر ذيانيكى شايةنى

هتدئةم راستطؤيانة زؤر ديظيد كاتيك هةستى وردة وردة ئةنجامدا تاقيكرنةوةى ليبووردنى بؤ دةكرد ئازايةتى و بةهيزى بةئازار ضةندة كة دةركةوت بؤى وة باوكى، ئةو لةسةر بواية بةردةوام طةر بةخشةباوكى لةبةرئةوة هةيةتى كة هةستانةىو خؤى ثيناو لة شتيك لةهةموو بةخشىئةويست نةي تر كورةكةيدا.ضى و خيزانةكةىبةشيك نائاراميةي و نةهامةتي ئازارو ئةومن لةبةرئةوة رؤذانةى، ثةيوةنديةكانى لة بيتئازارى لة ليبوردةيى تةنها كة ئةكةم دلنياتانئاراميتان و دةكات رزطارتان وثةستى رقيةك لة بةشيك دةبيتة دةنا دةبةخشيت، ثىهؤى دةبيتة و ذيانتان هةنطاوةكانى بةيةكىكةسيتى و ناوةرؤك و ضيةتى طؤرينى تةواو

تؤ.و ترسناكترين كة ئةوةية تيبينيم دوا ئازارت كةسيك كاتيك ئةوةية شت خراثترينبةزيندويتى بدةيت ئازارة بةو ريطا تؤ دةدات،داويت ئازارى كةسةى ئةو ضونكة بمينيتةوة،دل تا بيت لةبةردةستدا نية مةرج ضيتر وةك بكةيتةوة، ثاك ثى خؤتى دةروونى وكؤضى باوكى بينيمان ديظيددا لةحالةتةكةىبيت برادةريكت لةوانةية يان كرد، دوايى لةبةرئةوة نةيبينيتةوة، ضيتر بكات سةفةرئةزموونةكانى خؤتى ئةتوانى ئةوة كة دلنيابةتؤى ئةوة بكةيت، ديارى خؤت ذيانىدةوةستيت ناخؤشيةكانةوة هةموو كةلةسةرووىكة خؤتيشى هةر وة دةكةيت، كؤنترؤليان ونيطةتيظةكانى هةستة زيندانى لة ئةتوانيت

ئازاد بكةيت... خؤت

57

Real Axis

Page 58: real axis 6

كؤمةليك رؤذانةماندا لةذياني هةمووانكةتيكةلة ديت بةسةر بةسةرهاتمان روداو

هيض جاريش ناخؤشي,هةندي و بةخؤشيبةداخةوة ناكريت, تيادابةدي هةستيكيان

ذيان وايليهاتووة ئةمرؤمان رؤذطارىلة وةك دةكريت بةدي زياتر ناخؤشيةكاني

خؤشيةكانى...سكاال بيدةنطيدا ئةوةية لة كات ناخؤشترين

و بيئاطاين واهةستبكةن هةمووان و بكةيننوستوين...

ئةوةية, لةبةردةم ناخؤشترين كاتبدؤزينةوةو خؤمان كةسيكدا فرميسكةكانى

لة ئاميزى و بؤبكةينةوة نةتوانين دةستيبطرين...

هةموو كات ئةوةية كةسيك ناخؤشترينتؤش ثيببةخشيت خؤشةويستيةكت

ووشةيةكيشى لةدلةوة تةنها نةتوانيت

ثيببةخشى.بةئازار كات ئةوةية هةست ناخؤشترين

بؤ؟ نةشزانى بكةيتضةند هاورييةتى ئةوةية كات ناخؤشترين

لةدةستبةيت تورةيدا ساتيكي لة سالتهةستيك لةدلةوة ئةوةية ناخؤشترين كات

ثيت ضرثةوة بينيت بة بة بةئاطاتلةدةستداوة ئةو كةسةت ئيستا بليت

بؤ فرميسكت كةس ضيتر كةخؤشتئةوىناسريت...

ثيت هةمووى كات ئةوةية ناخؤشترينبرينةكانت لةثيكةنينةتدا تؤش ثيكةنن

بشاريتةوةئةوةية كات ناخؤشترين كؤتايدا لة

ثيتة كةثيويستى دووربيت لةكةسيكةوةبةوة... ثيويستت زياتر تؤ بةالم

كاناتةك ن

شترياخؤن

58

Real Axis

Page 59: real axis 6

رزطارت بيرةوةرية تالةكان لة ضون

دةبيت؟

لةبيرة كاتمان زؤر مروظ وةك ئيمةلةوانةية هوكار، ضةندةها لةبةربة يان بوبيت ناخوش زور كاتة ئةو ثةنديكت ئيستا ثيضةوانةوة،رةنطةهوكاريكى بيرةوةرى ليوةرطرتبيت.كاريطةرى ناخوش بيرةوةرى باشة،بةالموازيان ئةبيت دةبيت، لةسةرت خراثىريطةيةكن ضةند ئةمانةش وة ليبهينيتناخوشانة. بيرةوةرية لةو رزطاربوون بو

روذانة كة ناخوشانة بيرةوةرية ئةوماندوو ثيوةى ميشكت جار ضةندةها دةبينيت شتيك يان كةسيك دةبيت،كةبيرةوةريةوة بةو ثةيوةندى كةبيرةوةريةت ئةو تر جاريكى هةيةخةوى جار هةنديك بيردةخاتةوة،ريطريك دةبيتة ثيوةدةبينيت، ناخوشىناخوش بيرةوةري بوونى ، كارةكانت بودةشكينيت،تةنها تيكت ئازاردةر واليةنة بةريوةبردنى لة ريطريك نابيتةكيشةى بةلكو ذيانت طرنكةكانىكةم دةكات وةك كةسيتيت بودروستدةورووبةر. و بةخوت متمانة بوونةوةىبةو ميشكت بةردةوام ناكات ثيويستهةية ريطة بكةيت، خةريك بيرةوةريانةيان بطونجينيت، لةطةلدا خوتى بوئةوةىتيكت ئةوةى ثيش بخةيت ي طوي ثشتمالئاوايى ماضى ئةوةى بو بشكينيت،ريطانةى ئةم بكةيت بيرةوةريانة لةو

بةر: بطرة خوارةوةبةردةوام خوت بكة:- بوضى لة *ثرسيار

ميشكت؟ ديتةشيوةيةك بةضةند خراث بيرةوةرى

طوى ثشت بو ريطا يةكةم بيرت، ديتة هوكارى زانينى بيرةوةريانة ئةو خستنىبيرةوةريةية ئةو كاريطةركردنى بيرى لة ناتوانيت بوضى لةسةرت،توى كة ضيية هةستة ئةو بكةيت؟؟زانينى رووداوةوة؟؟ بةو بةستووةتةوةلة دةدات يارمةتيت راستيانة ئةو طوى ثشت و كردن هةلسوكةوت

بيرةوةيانة. ئةو خستنىبيرةوةري ئيمة لة هةريةكة رةنطةلةوانةية ئةويش هةبيت ناخوشىبيزار يان بيت تورةبونمانةوة بةهوىبةهوى يان ضةشتبيت تاليمان يان بووبينبةسةر ترسناكمان رووداويكى ئةوةىثاريزراو كردبيت هةستت يان هاتبيت

بووبيتيت)... (ئيحراج يان نةبووبيتيتبيرةوةريانة ئةو بوضى بيربكةرةوةتو ئةى لةسةرت؟؟، هةية كاريطةرى هةض بةرانبةرى؟؟ هةية هةستيكت ضو هةست بةو درك توانيت كاتيكدةست دةتوانيت بكةيت رووداوانة

طوى خستنيان. بة ثشت بكةيتبروات:- با بة بةردارى دةست

بكةيت ميشكت لة طلةيى دةتوانيت تودةخاتةوة، بير بيرةوةريانةت ئةو كةئةو هةروةها دةزانيت ئايا بةالمدةيبينيت, , دةيبيستيت شتانةىضواردةورتداية و لة ثيدةكةيت هةستىبيرةوةريانةت بيركةوتنةوةى ئةو هانى

دةدات!!!نامةى ئيستة هةتا نمونة، بةكورةت ئةو وينةى يان خوشةويستى

59

Real Axis

Page 60: real axis 6

لةطةل كة هيشتوةتةوة خوت الىبينينة ئةو و بينيوتة تردا كضيكىبوت(بة تال بيرةوةريةكى بووةتةئةو كور)،يان ثةرةى ثيضةوانةوة بوماوة خوت الى تاقيكردنةوةيةتبوويت،واهةست خراث تيايدا كةكاريطةرى هيض شتانة ئةو دةكةيتثيضةوانةوة بة لةسةرت!!! ية نىلةو بيت رزطارت ناهيليت ئةوانةبةهويةوة كة تالةى بيرةوةريةهوكارى بوون،لةوانةشة دروستئةو هيشتا كة بيت سةرةكيهةية كاريطةرى بيرةوةريةمالئاوايى ئةوةى لةسةرت.ثيش بكةيت،ثيويستة بيرةوةريانة لةوكة بكةيت شتانة لةو مالئاوايىبيرةوةريةكةوة بة ثةيوةندى

هةية.

طرنطةكانى اليةنة الى سةرنجتبيت!! ذيانت

بيركةوتنةوةىئةوبيرةوةريانةهةمووئيشكردندا كاتى روودةدات،لة كاتيكطرنط،لةثردا كاريكى بةجيهينانى لةميشكت و ميشكت ديتة بيرةوةرية ئةوئةوةى ،ثيش دةكات ماندوو ثيوةى رويشتووة لي كاتةكةت هةموو بزانيتبو ئيشيكت هيض و بيرنةماوة ،خوتت

تةواونةكراوة.

ئةو بيرى كاتيك كردووة ئةوةت تيبينىهيض دةكةويتةوة ناخوشانةت بيرةوةريةنامينيت،يان ئيشةكةت الى ئاطايةكتئةو ثيشدا لة ذيانت!! طرنطةكانى اليةنةلةبةردةم ريطريك نابيتة بيركةوتنةوةيةبةردةوام ذيانتدا،بةالم اليةنةكانىناخوشانة بيرةوةرية ئةو بيركةوتنةوةىو ذيانت لةبةردةم ئاستةنطيك دةبيتةرووبدات شيوةية بةو كارةكانتدا.مةهيلةبيرةوةريية ئةو كرد هةستت ،هةركاتيكخوتى بيرى لة هةولبدة بيرت ديتةوةئيشةكةت لةسةر بةريتةوة،جةخت،بةخوت لةسةرى بة بةردةوام بكةرةوةو تةواوبكةيت كارةكةت دةبيت كة بلىنىية ناخوش بيرةوةريةكى وةهيض

بيربةريتةوة. كارةكةتثشودانيكة!!! ئةمة

ئةوةى بو تالةكان بيرةوةرية بة ريطةدانئاسانة! ذيانت سةر بكةنة سلبى كاريكى،تورةبيت،ثةشيمان بطريت دةتوانيتئةتوانيت ئةوةندة هةر بيت،بةالمروويداوة ئةوةى ناتوانيت تو بيكةيت!!بيطوريت،لةجىى ئةوةى هةستبةناخوشىبكةيتبولةاليةكىجياوةسةيرناكةيت؟؟لةروويةكىئيجابىيةوة،بيكةبةسةرضاوةيةكىلةوانةية رووداوة بةخش،ئةو ئوميدنةبووبيت،بةالم تيا توى سوديكى هيضلة بوت وانةيةك دةبيتة ئوميدةوة بة

داهاتووتدا.

60

Real Axis

Page 61: real axis 6

ئوتومبيلت رووداويكى بةنموونة،ئةطةرلة بووبيت نزيك كة هات بةسةرداجاريكى بلييت ئةوةى جياتى مردنةوة،لةلةو لىناخوورم،بيربكةرةوة ئوتومبيل تربةلين و كردت روذة ئةو كة هةلةىدووبارة هةلة جاريكى تر ئةو بدة بةخوت

نةكةيتةوة.تازة دروست بهينة،ذيانيكى لة رابردوو واز

بكة!!!

هةبيت جوانت ثيالوى جوتيك تو ئةطةرو ثيت بيكةيتة كة خوشة ثيت ثيشدا لة بخةيت،ئةطةر ريكى جلةكانتدا لةطةلكون ووردة ووردة ثيت بيكةيتة بةردةوامقاضت لةئةنجامدا و ،دةدريت دةبيتئازار دةكةيت لةثىى دةبيت،كة بريندارهةربةو ناخوش دةبيت،بيرةوةرى بةخش،زياتر ليبكةيتةوة بيرى شيوةيةية،زورزور ليديت واى دةكات،هةتا بريندارت

ئازاربةخشة.ضارةسةرى يةك كيشةية دوو ئةملة تازة هوكاريكى دانانى بة هةية،ئةويشئةو بو بيرضونةوةى شوينيدا،باشترين ريطةنوى. دانةيةكى بو طورينيانة بيرةوةريانةبكة!!!!بو دروست تازة بيرةوةريةكى بروئةوةىشوينىئةوبيرةوةريانةبطريتةوةكةثةيوةندي لة برينداركردووة،ئةطةر تويانسةركةوتوو خوشةويستيدا يةكىتازة ثةيوةندييةكى نةبووبيتيت،ئةواكارةكةت هوكارةكة بدوزةرةوة،ئةطةربةو بدوزةرةوة،ئةوا تر كاريكى ئةوا بوو

دةبيتة دةبيت،وة رزطارت تو شيوةيةو ضوون ثيش بةرةو بو تر ريطةيةكى

ئاسوودةيت. و خوشىكيشةكان رووى بةرةو تةنها بة

!! مةبةرةوةكيشةيةك، لةطةل كردن مامةلةتةنها بة رووداويك بيرةوةريةكنىية طرنط دةتمرينيت،ئةوةالشةو بة بةهيزيت ضةندة تو كةيةكيك ئةطةر ميشك،باشترة بةطويت و بكات ثالثشتيت هةبيت ليبطريتلةكاتةناخوشةكانتدا،بروبوالىهاوريكانتبوالىخيزانةكةت،لةبةرة،ثييان بةسةر كات طةليانداو دةكات ئاسودةت نا ضى بلىراطرن،لةوانةية لى طويت بهيلةنةروانن،بةالم كيشةكة بو تو وةكثيوةى كة تيدةطةن ئازارةكةت لةهيوات دةتوانن دةنالينيت،وة يان كردن دلنةوايى بة ثيبدةنةوةدةتوانيت ،يان كردنت ئاموذطارى ناس دةروون كةسيكى الىبةهيواى بكةيت باس كيشةكةت و بوت ضارةيةك ريطة دوزينةوةىتالةو بيرةوةريية لةو دووركةوتنةوةهيوابةخش ثر كاتيكى كردنى دروستطةراندنةوةى تروسكايى بوت،ببيتة

ئاسوودةكةت. ذيانة

و/ئارينا

61

Real Axis

Page 62: real axis 6

نةخؤشيةكى لة بريتى نيية تورةيى بةو ئافرةتدا لة تورةيى دةروونى،بطاتة نية بةهيز و كاريطةر جؤرةيان ئيشوكارى لة وازهينان رادةىذيانى رؤذانة... رؤتينى هينان لة وازئافرةتةكان زؤربةى زؤرجار بةنةخؤشى ئةمرن و ئةذينئةوةى بةبى (تورةيي)بةو هةست ضواردةورةكةيانلة كة بكةن ية بةربةرةكانيدروست ئافرةتةكةدا دةروونىنةبوونى بةهؤى زؤرجار بووة..رؤشنبيرى بةرزى رادةيةكىبةوة هةست خؤشى (ئافرةت)خةريكة بووةو تووشى كة ناكاتتورةبوونى و بةربةرةكانى تووشى

دةروونى ديت..بةيةكيك كردن هةستلةالى تورةبوون لةنيشانةكانىئافرةتى رؤشنبيرو كؤمةلطاىبوونى بؤ ئاطادارية تيطةيشتووئةو هؤكارى دةروونى، نةخؤشيةكىدةبيت تووشى كة كةئابةيةيةىبوونى يان تر، كاتيكى بؤ كاتيك لةسةرىدا... نيوةى لة بةردةوم ئازاريكىهةندى لة ناخؤشى خةوى بينينى يانخةو..كةم ثضرثضربوونى شةواندا..

سيكس خواردن و بوونةوةى ئارةزووىزؤر خواردنيكى خودانة ثيضةوانةوة بة ...يانكيشى زيادبوونى هؤى ببيتة بةردةيةكهؤى ئةبنة جار هةندى هؤكارانة لةش...ئةمهاتوو ئةطةر دةروونى طةورةى نةخؤشى نةطةرا، ضارةدا بةدواى نةكراو ضارةسةر زوولةوانةية نةخؤشى نابيتة هؤى جاريش هةندىيان بيت مانطانةوة سورى بوونى بةهؤىلة بيت، بوونةوة مندال يان سكثرييةوة بةهؤىبةهؤى يان هؤرمؤنةكان، طؤرانكارى ئةنجامىدةوتريت تةمةنةوة لة ئافرةتدا كة ثيى ضوونة

نائوميدى» «تةمةنىهؤكارانةوة ئةم بةهؤى هاتوو ئةطةر بةآلمبؤ ئةطةريتةوة ئافرةت تورةبوونى ئةوا نةبوو،هاتوو دةروونيدا، ئةطةر لة ى ئالؤز طرى بوونىتيا رؤشنبيرى رادةى ئافرةتة ئةو ذينطةىباوكساالرى كؤمةلطايةكى ياخود نةبيت، بةرزترو كةم خيزاندا لة ئافرةتة ئةو جيطاى بيت تةندروستى هاتوو ئةطةر وة بيت.. بايةختر بىطرنطى جةستييةوة لةرووى تةنها ئافرةت بايةخى ثينةدراو دةروونيةوة لة رووى ثيدراوبوونى شيت حالةتى ئةطاتة كرا، ثيشيل مافىضارةسةر ريطايةكى هيض كاتةدا لةو ئاشكرا،نةخؤشخانةى ناو بةضوونة تةنها نامينيتهةتاييةوة هةتا بوونى شيت و دةرووني

نةبيت.ئافرةتدا لة دةروونى نةخؤشى مرؤظ عةقلى نية، سةرضاوةكةى نةخؤشيةكى

بةربةرةكانيي و ئافرةت

دةروونى

62

Real Axis

Page 63: real axis 6

تورةبوون توشى بةتايبةتى ئافرةت بةطشتىهات دةبيت،ئةطةر هاتوو تووشى قورسيةكلةسةرخؤييةى ئةو ثيضةوانةى بة ذيانيدا لةبةهؤى ياخود شاردراوةتةوة، رؤحيدا لةناوضواردةوريةوة، بةكةسانى ثةيوةندىو لةكؤمةل ئافرةتة ئةو دابرانى ياخودبةهؤى يةكيك مالدا، ئيشكردن لةدةرةوةى

ميرد)... برا، (باوك، خيزان لةئةندامانىهةولى كة نير هةلسوكةوتيكى هةمووميدا رةطةزى بةسةر بوون زال و ترساندن

هةلداوة: سةرى هؤكارةوة سى لة بداتية و ناوةكى حةزيكى رةطةزى .١

بلندى و بةرزى لة حةزكردن .٢نيردا) لة دةروونية نةخؤشيةكى )

و خؤشةويستييةك لةدةستدانى .٣رةطةزيكى لة تؤلةكردنةوة بةدواى طةراندايك دةستدانى لة خؤشةويستية ئةو تر..جايان خؤشةويست كةسيكى يان بيت، وباوك

خؤشةويستى بةرامبةردا. هينان لة شكستدةروونناسى بوارى زانايانى هةروةها نةخؤشى ريذةى كة سةلماندوويانةرادةى ئافرةتانةى لةو (تووربوون)ئافرةتانةى لةو زياترة بةرزة خويندةوارياننزمة، خويندةواريان و رؤشنبيرى رادةى كارثيكردنى و بوون فراوان بةهؤى ئةويشئافرةتى لة ميشك خانةكانى بةردةوامىئةوةى بؤ هؤكارة ئةمةش كة رؤشنبيردا،و بيركردنةوة تواناى خويندةوار ئافرةتىبيت، وردتر زياترو رؤذانةى ثالنى كيشانىالواز رؤشنبيرى رادةى كة ئافرةتيك لةضاو كارثيكردنى كةم بةهؤى ئةويش بيتكةمتر، بيركردنةوةى و ميشكىدا لة خانةكانىلة جةستةى بازووى هيزو بةكارهينانى وة

وكةمكردنةوةى كث و مالدا بةريوبردنىبيركردنةوةى.

ئا/ئاريز سةرضاوة/ «المرأة و الصراع»

سعداوي نوال د.

63

Real Axis

Page 64: real axis 6

RealArt and Literature

Page 65: real axis 6

ئةدةب هونةرو

خؤى كوخ ثؤرتريتى ظان -

دؤنؤظان.... شايال -

Page 66: real axis 6

ئةتوانريت خؤييةوة بؤرتريتى لةبارةى كوخ ظان بيروبؤضوونى براندت ريم خؤى هاونيشتمانى روونكردنةوةكانى وينةو بة بةراوردبكريت

خؤيى، ليكؤلينةوةى بؤ هاندةرةكانى زؤربةى راستيدا لة ،((Rembrandtبة تايبةتن كة طةوهةرانةى يان تايبةندمةنديانة بةو دابنريت ئةتوانريت

خةلكىهؤلةندا،هةرضةندةزؤربةىثؤرتريتةكانىريمبراندتبةشيوةيةكىذيانى خؤى. سةردةمى بؤ بوون طشتى ئاسايى

هاوةلةكانى و خؤى بوو، هونةرى ثضوكى بةطروثيكى سةر كوخ ظان *(post- impressionist) هونةرمةندانى سةردةمى دائةنرين بة

بةرضاو بةشيوةكى (impressionism) هونةرمةندانى كاتةدا لةو هةر post-) ثاشان دةدا، طشتى ذيانى كؤمةلطاو وينةى بةدةرخستنى طرنطيان

ليرةين؟ ئيمة بؤضى ثرسيارةى ئةو كةوتنةكردنى impressionist)كاندةربرى هةمووى ثاريس لة مانةوةى دوا لة كوخ ظان ثؤرتريتةكانى طةورة هةرة طرفتة لة بوو يةكيك خةمؤكى بوو، خؤى ذيانى خةمؤكى هةستىئةتوانريت كوخ ثؤرتريتةكانى ظان سةر لة كوخ. ليكؤلينةوة ظان هةستيةكانىهاورييةكى كة (كوجين) نمونة بؤ بكريت. ئاشكرا ثي ذيانى اليةنى ضةندةهاظان لةالى و هيشت جى ثاريسى ساليك لة كةمتر ماوةيى بؤ بوو نزيكىخاوةنى ) بوو خؤشةويستى هاورييةكى زؤر ئةطؤستينا) كة ) ثاشان نةما كوخبؤ وينةكانى دةكرد ئالوطؤرى شوينةدا لةو هةر بوو فرؤشى دوكانيكى قاوةلةبةرئةوة هيشت، ى بةجى ئةميش دووبارة خواردن) تةنها دةسكةوتنىدةكات لى هونةر وات بؤ خؤشةويستيت كة باوةرةى طةيشتة ئةو كوخ ظان

بيربضيتةوة. لة راستةقينةت خؤشةويستىهةست بةغةمطينى ليكرد كةواى نهينيةكانى ترى ظان كوخ هؤكارة يةكيك لة لة تةواو ثؤرتريتةيةوة لةم ئةتوانريت لةبةرئةوة بوو، داراى طيروطرفتى بكاتكاردانةوةيةكى كة تيبطةيت جطة لةوةى طيرطرفتةكانى ظان كوخ و نةهامةتىتةنطةذةو لة تةواو كةسيةكانى خؤى كة ثةيوةنديية ثياويكة وسؤزى هةست

كيشةداية.سةدةى دواى لةبةشى نيطاركيشية، بزووتنةوةيةكى : impressionism *

و شت و ديمةن جار بؤيةكةم ضؤن هونةرمةند دةليت: داهات نؤزدةدا طوى و خةلك بؤ بيطيريتةوة وةهايش دةبيت بةرضاوى، ديتة رووداوةكان

وينةية. ئةو دؤريى و راست و وردةكارى نةداتة

خؤي كوخ ظان ثؤرتريتى

ظان كوخ

66

Real Axis

Page 67: real axis 6

ظان كوخ

67

Real Axis

Page 68: real axis 6

بةرازيل – ثارانا كورتيبا دؤنؤظان: شايال

مرد. ميردةكةى كة كاتةوةى لةو دةنوسى سالى (١٩٨٥)ةوة شايال لة شيعر، عاشقة هةميشة كورةزاكانى كضةزاو و خؤى منالةكانى بة زؤربةيان كة بآلوكردةوة شيعرى ديوانة ذمارةيةكشيعر » ئةم دةلى بةدونيادا. طةشتةكةى و بةرازيل لة ذيانى لةمةر شيعر جطةلة نوسينى نوسراون،جيهان و جوانيةكانى لةخةلك و دةكاتةوة، وزيندوو ضاالك ميشكم ساليدا، (٧٠) تةمةنى لة نووسين

دةكاتةوة...» نزيكم

« شايال دؤنؤظ»

طؤرانيةكان دةنطى

ناسكم وشةيةكى منجوانترة ثى

زيرين ئةلقةيةكى لةخؤشترة ثى طؤرانيةكانم سةداى من

ى بلى طؤرانى هةميشة لةوةى** ** **

من دريذكة بؤ دةستى ئارةزووتسكاآل بكةم نابيت ضيتر

بكرى بؤمىدةكةم رى بةخوردا بارانى لةذير من

** ** **ضةندة نية طرنط ئاماذةيةك هةر

بي بضكؤلةطةورةترة طةنجينة لة بؤمن

بةرى سؤزم ثر وشةى هةندىخةندةيةك نيطايةك.....

هةموو ئةو شتانةدةكا ثي ضيم ناكةى مةزةندة تؤ

** ** **ببةخشيت ناكريت خؤتم ثى طةربنيرة بؤ ثشيلةيةكى بؤرم ثيرةهةية خؤشةويستيم هةرضى

ئةيبارينم ئةودا بةسةردادةطرم شةبقةكةشمت بؤ

68

Real Axis

Page 69: real axis 6

– ئةسينا يؤنان جؤرجيا داليانا:

رؤذنامانةى لةو تؤماردةكةم، جياواز دةنووسم، سةرنجةكانم مةسةلةى لةسةر زؤر جاران من ئيب)، سةبارةت دةرياى ) بةناوى هةية شيعريكم ديوانة من دةدةن، ودةرياوان» دةريا » بايةخ بة كة

جياوازةكانى. هةموو رووة دةرياو بة من ثةيوةستة شيعرى بةشيوازى

«بةلين» «جؤرجيا داليانا»

دةكةم ضاوةريت منلةشيوةى خؤت وةك طريك

بكشييتةوةتؤقينيك ترس و دةنيو

دي دوورةكانةوة لةمةرطة كةدةبم ضاوةريت ليرة ئةبةد تا منبةيارةكاندا ية زةوى بةفرو دةنيو

لةسةر كةنارى و دةنيو «با»دةرياكاندا ساردى زؤر

ضاوةريتممةنط ئاويكى طؤمة دةبمة

دةبمة خؤينو كة ديت ئةو كاتةى بؤ

دةتويتةوة لةمنداثاشان دةبمة وةرزى باران بارين

دةرذيم لةسةرخؤشوينيك دلؤث روةو نا دلؤثشيناوييةكانى لؤضة و ضرض با

وةدةركةون مانطضاوةريتم هةر من

دواجار...نةطةرييتةوة ضيز طةر هةتا

ضاوةريتم ئوميدانة ناهةالو ثارضة ثارضة هةالو

مةرطدا خامؤشى نيو لةشةثؤلةكان بةردةم ديواربةندى لةوديو

شةو شةوةهاىضاوةريتم.

شالى ساوين بايز ئا/(١١) لة شيعرستان وةرطرتن دووةم بةسوود خولى

69

Real Axis

Page 70: real axis 6

Real Multi fariousness

Page 71: real axis 6

هةمةرةنطهيناندا ذن لةكاتى نةتةوةكان كةلتورى

!!! خولةك لةيةك كةمتر

Page 72: real axis 6

ئةسكيمؤ

دةكات كضيك داخوازى كة كوريك ناوضةيةدا لةمحالةتةدا هةنديك لةم دةبيت بةهاوسةرى، و

ئالوطؤر دراوسيكةيدا ثياوى لةطةل ثياوة ئةو جاردراوسيكةى ئةطةر هةروةها دةكةن، ذنةكانيان بة

جار ئةوا هةنديك نةبيت خيزان خاوةنى بيت كة طةنجيكدةداتآ كة ذنةكةى دراوسيكةى بؤ خؤشةويستى و وةك ثياوةتى

بيت... لةطةليدا شةو

نةتةوةكان كةلتورى

ناندا لةكاتى ذن هي

ئةندةنوسيا ناوضةى لةهةنديك

بؤ بيبات و باوكى شانى سةر بضيتة دةبيت كضةكة طواستنةوةدا، لةشةوىدوور بيت... ريطاية ضةندة جا ئةو كورةكة (زاوا)،

72

Real Axis

Page 73: real axis 6

كوك دوورطةى

بؤ الى بضيت و دةيةويت دةكات شوو كاتيك كضةكة لةم دوورطةيةدالةسةر دةبيت نةهيناوة ذنيان كة طةنج كورى هةرضى حالةتةدا لةم زاوا،

كضةكة (بووك) بةسةر دةموضاويان دواتر ثشت و ثال بكةون بة زةويدابةر كضةكة قاضى كة بةمةرجيك (زاوا)، كورةكة الى دةطاتة تا بروات

بترازيت قاضى طةربيتو ريطادا لةنيوةى ئةطةر نةكةويت...ضونكة زةويةكةو خؤيان مالى بؤ بطةريتةوة ديسانةوة دةبيت ئةوا بكةويت زةويةكة بةر و

شوينى مةبةست. تا دةطاتة بروات دةموضاى كورةكان دووبارة بةسةر

ئوستراليا

كاتيك وآلتةدا ئةو قةبيلةى لةهةنديكلةم بهينيت، ذن دةيةويت كورةكة كةئاهةنطيكى كورةكة باوكى مالى حالةتةداكورةكة تيايدا و دةطيرنن طةورةمالةكةداو لةناو دةهيلنةوة بةتةنها

ضةند باوكى و دايك بةخواستنى دواتر الى بؤ ذورةوة دةنيرننة بؤ كضيكى بيت خؤشةويستى كضانة ئةو جا كورة،بيكات كة يان خوشكى، مامى كضى يانو شانس ليرةدا خؤى، هاوسةرى بة

دةبينيت. دةور ناوضةوان نةتةوةكان كةلتورى

ناندا لةكاتى ذن هي

73

Real Axis

Page 74: real axis 6

سؤمال

تير تير زاواكة طواستنةوةدا، ئاهةنطي لةكاتى وآلتةدا لةمدةكات بةتوندى هاوار كاتةى ئةو تا دةدات بووكةكة لةمن بلةيت ضى و كؤيلةى بةردةستى تؤم من دةليت و

دةكةم... بةجيى جيى

جاوة دورطةى

ليرةدا سةمةرة، سةيرو زؤر هينان ذن دوورطةيةدا لةمكضةكة و بهينيت ذن كورةكة كة وةرطرتن مؤلةت بؤمشك كلكى (٥٢) هةردووكيان دةبيت بكات، شووبتوانن كة بكةن ناوضةكة سثى ريش طةورةو تةسليمئةوةى بؤ ئةمةش بكةن. بةيةكترى شوو هةردووكيان

بضيت. لةناو ببيتةوةو كةم لةناوضةيةدا مشك

ئةلتيبت

دةستنيشان (بووك)، داريك كضةكة كارى خزم و هةرضى ليرةدالةذير خؤشيان دارةكةو سةر دةخةنة بووكةكة و دةكةنكاتةدا لةم دةكةن، كضةكة ضاوديرى و ثاسةوانى دارةكةداهاوسةرى بة بكات كضة ئةو كة كرد ئارةزووى كوريك هةربةريت بؤ دةست ببريت و ثاسةوانانة هةية ئةو بؤى خؤى ئةوادةستىكضةكةوبةزوترينكاتئةو شوينةبةضآبهيليت..ضونكةدةدةن، كورةكة ئازارى بةدار كضةكةوة بنةمالةى لةاليةن زؤر لةاليةن خيزانى كضةكةوة متمانةيةكى كورة ئةو بةمةش

دةكات.. دروست

74

Real Axis

Page 75: real axis 6

75

Real Axis

Page 76: real axis 6

لة وةالمدانةوةكانت ثرسيارانة بدةرةوة،بةمةرجيك كةسيتيت،وةالمى ئةم بارى دياريكردنى بونةبيت زياتر ضركة ٥

دةكات؟ لةبريارةكةت كار شتيك ض كتيبيكدا كرينى لةكاتى -١كتيبةكة. ناو وينةكانى يان كتيبةكة دةرةوةى بةرطى أ.

ناوةروكةكةى. يان كتيبةكة ناوى ب.هةلدةدةيتةوة. كتيبةكة ثةرةكانى كاتيك برياردةدات هةستت ج.

رووندةكاتةوة؟ تازةطةريت بو بيريكى يةكيك دةزانيت كاتيك بةباش ضى -٢تازةية دةكةيت بيرة ئةو ئةنجامى بينينى حةز بة أ.

دةكةيت باسى دةوروبةرت كةسانى لةطةل ب.دةكةيت. بوونى تازةطةرى بة هةست يان دةكةيت بة خوشيةك هةست ياخود ج.

دةبيتةوة؟ كاتيك بةرةو رووى كيشةيةك دةكةيت ضى -٣ليدةكةيتةوة بيرى و دةدةيت كيشةكة سةرنجى تةنها أ.

ضارةسةركردنى بو وةردةطريت دةوروبةر بوضونى ب.ضارةسةركردنيدا دةبةستيت لةكاتى هةستى خوت بة ثشت تةنها ج.

دةكةيت؟ ضى ئامادةبوويت كوبونةوةيةكدا لة طةر -٤دةردةبريت خوت تايبةتى بوضوونى لةكوتايدا دةدةيت و دةوروبةر كةسانى بيروبوضوونى سةرنجى أ.

لةقةلةم دةدةيت ضوونيك بو بةاليةنى خوت طرتن طوى دواى ب.دةكةيت طرتن طوى بة حةز تةنها ج.

دةكةيت؟ ضى تايبةتى بوو زانياريةكى ثيويستت بة طةر -٥زانياريية. ئةو وةرطرتنى خةلكة بو بة ثيويستت دةردةخةيت كة شيوة بةو خوت أ.

دةطريت. بوضونى خةلك بو راستةوخو طوى ب.ديكة دةبةستيت. كةسانى بة ئةزمونى ثشت ج.

دةكةيت؟ هةلسوكةوت ضون بوويت ناكوك كةسيكدا لةطةل طةر -٦دةدةيت قسةكردنى سةرنجى أ.

لىدةطريت ى طوى تةنها ب.ضونة تو بة بةرانبةر هةستى بزانيت ئةتةوى ج.

بمينيتةوة؟ كوريكدا لة ليدةكات وات ضى -٧دةيانبينيت لةوى كةسانةى ئةو بةهوى أ.

لىى دةدوى كورةكة كة طرنطة بةالوة ناوةروكةت ئةو ب.

خولةك!! يةك لة كةمتر

76

Real Axis

Page 77: real axis 6

دةكةيت كورةكة جةوى بة حةز تةنها ياخود ج.

دةوروبةرتدا؟ كةسانى ثةيوةندييةكانت دةكات لةطةل لة كار ضى -٨روخسارى و كةسةكة كةسيتى بارى أ.

دةرونيت بارى لةسةر كةسةكة قسةكانى كاريطةرى ب.كةسة ئةو خوشةويستى بو كردن بة هةست ج.

دةكات؟ هةلبذاردنى لة كار ضى ئوتومبيليكدا كرينى كاتى لة -٩سةيارةكة موديلى أ.

دةليت ثيت ئوتومبيلةكة دةربارةى فروشيارةكة كة مةنديانةى تايبةت ئةو ب.تيايدا بة ئارامى كردن هةست ليخورينى ئوتومبيلةكة و ج.

بنيشيت؟ دا تياى دةطةرييت جيطةيةكدا ضي بةدواى فروكة بة كردن طةشت لةكاتى -١٠ثةنجرةكةوة لة نزيك جيطةيةك أ.

بروات دا بةالى كةس كةمترين و بيت ضةث الى جيطةيةكى ب.نةترسان بكةيت. و ئارامى بة كةهةست دادةنيشيت ناوةراستدا يان لة ج.

-: كوتايدا لة طةردةبةستيت بينين هةستى ثشت بة بريارداندا كاتى لة كةسيكيت ئةوا (أ) بيت زوربةى وةالمةكانت

لى دةبيت طويت كة دةبةستيت قسانة بةو ثشت بريارداندا كاتى لة كةسيكيت ئةوا بيت (ب) وةالمةكانت زوربةىلةسةرت هةية كاريطةرى طةورةترين ،قسةكردن

برياردةرة. دلت و دةكةويت خوت خواستى و هةست شوين تةنها كةسيكيت ئةوا بيت (ج) وةالمةكانت زوربةى

ئا:طيابةند أبراهيم

77

Real Axis

Page 78: real axis 6

Real Sport

Page 79: real axis 6

وةرزش

ثالةوانيتى ياريزانء

Page 80: real axis 6

ياريزانى كاراتى: ئيدريس عبداللة سعيد

(١٩٨٣/١١/٥)ةية، دايكبووى لة سعيد) عبدللة ئيدريس ياريزان( سليمانيية ثيشمةرطةى يانةى ياريزانىكردووة: بةشدارى ثالةوانيتيانةى ئةو

نيودةولتيدا يةكى ثالةوانيتى لة بةشدارى ٢٠٠٥دا سالى لة -بةدةست ثينجةمى ثلةى ئيمارات، لة (دبى) شارى لة كردووة

هيناوةكوردستان يانةكانى ثالةوانيتى بةشدارى ئةو دوابةدواى -هةروةها وة هيناوة، بةدةست يةكةمى ثلةى كردووةو عيراقدا و

بيت عيراقدا ريزبةندى لة سال (٦) ماوةى توانيويتى بؤوآلتانى ثالةوانيتى بةشدارى (٢٠٠٧/١١/٢٢)دا لةبةروارى -دؤستانى ثالةوانيتى بةشدارى سالدا هةمان لة و، كردووة عةرةبدا

ئيرانى كردووة.وآلتانى ثالةوانيتى لة بةشدارى (٢٠٠٨/٣/٢)دا بةروارى لة -بباتةوةو، يارى دوو ياريدا (٣) كؤى لة توانيويتى كردووة، عةرةبدابهينيت. بةدةست ثالةوانيتيةكة (برؤنز)ى مةدالياى و سيهةم ثلةىدؤستانى ثالةوانيتى بةشدارى (٢٠٠٨/٨/٢٣)دا بةروارى لة -

بةدةست هيناوة. ثالةوانيتيةكةى ضوارةمى ثلةى ئيراندا كردووةولةكؤتايدائيمةشوةكستافىطؤظارى(real axis)هيواىسةركةوتنى

دةخوازين. بؤ زياترى مةدالياى هينانى بةدةست زياترو

ثالةوانيتى و ياريزان

80

Real Axis

Page 81: real axis 6

81

Real Axis

Page 82: real axis 6

Real Arabic

Page 83: real axis 6

عةرةبى

نابليون!! وفاة وراء احلقيقي السبب

شخصيتك! على تدل للتلفاز مشاهدتك طريقة

زوجك؟؟ على تغارين هل

بالطحينة الدجاج مع محص كبة

Page 84: real axis 6

وراء وفاة احلقيقي السبب

نابليون!!

84

Real Axis

Page 85: real axis 6

ضد المعارك من الكثير نابليون خاض وغيرها وبروسيا وبريطانيا وروسيا النمسافي انتصارات باهرة حقق الدول، حيث منقارنه باإلسكندر البعض حتى إن ٤٠ منها،

األكبر.فإنه دولة، كحاكم بنابليون يتعلق وفيما الديركتوار حكومة على أنقلب قد كانمصر، من المفاجئة عودته ١٧٩٩ بعد عامبالده تعيشها كانت التي األوضاع لسوء القنصلية، للحكومة ليؤسس آنذاك،حقه مع الحياة مدى أول قنصال وتعيينهبعد بونابرت قام سيخلفه. من تسمية فيإلى القنصلية من الحكم نظام بتحويل ذلك

اإلمبراطورية.األوروبية القارة معظم نابليون احتل وقدإثر حملة مدمرة األول لنفيه تعرض أن إلى

عاد أنه غير ،١٨١٤ العام روسيا في علىبدعم متمتعا التالي العام في فرنسا إلىفي النكراء الهزيمة واجه لكنه متجدد،فشلت ١٨١٥ عام ففي واترلو، معركةفي نابليون بونابرت التي يقودها القواتتعارض التي االوروبية الجيوش هزيمة وتمكنت الفرنسية، االمبراطورية توسيعتمترست التي البريطاني الجيش عناصرواترلو مدينة في الحصون احد داخلالدول من قوات وبمساعدة البلجيكية على بونابرت جيش إجبار من الحليفةالفرنسية، الحدود الى عائدا االنسحابتجميع في نابليون فشل الهزيمة وبعدسوى من خيار أمامه يكن جديد، ولم جيشالى لينفى ثانية... عن منصبه مرة التنحي

جزيرة سانت هيالنة

وراء وفاة احلقيقي السبب

نابليون!!انضمامها لفرنسا عام من ١٧٦٩ بعد سنة كورسيكا جزيرة في بونابرت نابليون ولدللفرنسية نابليون تكلم سبب كان هذا نبالء إيطاليا، في األصل من أسرة كانت فيفرنسية، عسكرية بمدرسة عمره من التاسعة في وهو نابليون التحق إيطالية. بلكنةدراسته حيث أنهى بباريس الملكية الكلية الحربية ليدخل ١٧٨٤ سنة منها وتخرجحياته ليبدأ الحاد، وذكائه لنبوغه نظرا مقررا- كان -كما من عامين بدال واحد عام فيالثورة عن الدفاع في هاما دورا نابليون لعب عشر. السادسة في وهو العمليةاألولى الحروب في فائقة عسكرية مقدرة أثبت أنه كما الملكية، أنصار ضد الفرنسيةقد كان التي من تلك بدال خطتها هو وضع التي طولون معركة ومنها خاضها التي

القوات. قائد وضعها 85

Real Axis

Page 86: real axis 6

الشخصية حياتهالكبير عشقه نابليون عن عرفدي من جوزيفين تزوج فقد للنساء،الفرنسية، األصول ذات بوارنييهنابليون أحبها التي المرأة وهي

١٧٩٦ الزواج منها عام حبا جما وتمفي الثاني الزوج هو نابليون وكانمتزوجة جوزيفين حيث كانت حياةبوارينييه دي الفيكونت من قبلهله زوجة وظلت طفالن، منه ولديهاعام في بينهم الطالق وقع حتى عن الزواج هذا يسفر ولم ،١٨٠٩بعد نابليون تزوج لهم، أطفال أيماري لويز من جوزيفين طالقه من

النمسا. إمبراطور ابنة

وراء وفاة الحقيقي هو السبب مانابليون؟

من أيار/ الخامس في توفي نابليونباسكال الدكتور ورجح ،١٨٢١ مايويعتقد فرنسي أنه خبير سموم كينتزالراحل الفرنسي اإلمبراطور أنمسموما مات قد بونابرت نابليون الزرنيخ آثار على عثر أنه وأعلن«سم باسم شعبيا المعروف المعدنيهذا من بونابرت، شعر في الفئران»وليس نتيجة مسموما مات أستنتج أنهكينتز د. وأكد المعدة. بسرطان اإلصابةالشوكي النخاع وصل إلى الزرنيخ إنومن عبر الدم وصوله مما يفسر للشعر

مهضومة. أغذية خاللسراويل إن سويسريون باحثون ويقولفي لنقصان عن تعرضه تكشف بونابارتوقد يرجح إصابته بالسرطان، مما الوزنالسراويل كبيرا من الدراسة عددا شملتسنوات الست خالل بونابارت ارتداها التي

وكان المنفى. في قضاها التيارتداه سروال أوسع خصر محيط

قبل الحجم هذا تقلص وقد ١١٠ سم،إن الباحثون وقال سم. ٩٨ إلى موته

الكثير لفقدان تعرضه عن يكشف ذلكوزنه. من

الضوء القت جديدة رواية حديثا ظهرت وقدالرواية هذه وبطل نابليون، وفاة علىاألدلة في األميركيين العلماء أحد هوالطبي الفحص مركز من الطبية الجنائيةستيفن هو فرانسيسكو سان مدينة فيأطباء اهمال بأن نظريته افادت الذي كارشبسبب وفاته الى أدت التي هي نابليونآالمه له لتخفيف تعطى التي كانت االدويةمتواصلة تقيؤ له حاالت تسبب كانت والتيالبوتاسيوم مادة نفاذ الى النهاية في أدتضربات في كبير تسارع عنها نتج جسمه منالدماغ. في اتجاه الدم وعرقلة جريان القلبنابليون ان أثبتوا إنهم ايطاليون علماء وقالحدا بذلك واضعين مسموما يمت لم بونابرتالبريطانيين السجانين بان القائلة لالسطورةفي الفرنسي لالمبراطور القاتل السم دسواأثبت أنه قد نابليون جثة وكان تشريح منفاه.

٥١ عن المعدة بسرطان اصابته جراء توفيلمنعه اغتيل النظرية القائلة بأنه ولكن عاماعلى مصداقية اكتسبت للسلطة العودة منبعض اشارت حيث االخيرة العقود مدى على تحتوي ان جثته كانت الى الدراسات

الزرنيخ. عالية من سم نسبةأن بعد بافيا جامعة في باحثون وقالالبريطانيين قتل نظرية للتدقيق أخضعواجزيرة في منفيا كان عندما لنابليوناالطلسي المحيط جنوب هيالنة سانتهو الزرنيخ سم يكن «لم ١٨٢١ عام في

هيالنة». سانت في نابليون قتل الذي

86

Real Axis

Page 87: real axis 6

تفصح التلفزيون بها تشاهد التي الطريقةشخصيتك: عن

مشاهدة أثناء أخرى بأعمال القيامالتلفزيون

التلفزيون بمشاهدة يقوم ممن كنت إذاالمشاهدة ،فأنت والمجالت أثناء الكتب وقراءةالتفاهم، نشيط تميل ترفض ال مرنه شخصيهتجارية مشروعات وتأسيس الحر العمل إلىبالعمل تهتم مجتمع وسيد سعيد أنك كما

. االجتماعيالتلفزيون واالندماج أثناء مشاهدة التفرغ

مشاهدة التلفزيون أثناء ساكنا ال تحرك كنت إذاوتشد نفسك خلجات على ويسيطر فيجذبكالعرض، نهاية حتى انتباهك السحرية برامجهمقدرة وتمتلك وخصب واسع بخيال تتمتع فأنت

اآلخرين. واالنسجام مع التعاطف فائقة علىالتلفزيون برامج مع االنفعال

التلفزيونية أو األحداث مع يتجاوب ممن كنت إذاأحداث على الشاشة من يدور التعليق على ماالتجاوب بالصياح والتهليل والهتاف والتشجيع، أوالحدود أبعد إلى ذكية شخصيتك أن معناه فهذاوفرض الغير سيطرة وترفض استقاللي أنك كماأو تقبل الهزيمة ال وصلب وبشوش مرح اآلراء،اتخاذ قبل والمناقشة الدراسة تفضل الخضوع،

القرار.المشاهدة أثناء المتقطع النوم

بسيطة شخصية انك على هذا يدلعلى العمل إتقان تفضل وهادئة،

السرعة الهوجاء عند تأديته، تمتلكفي المشاكل حل على القدرةمشاكل في نفسك تقحم هدوء، التؤتمن شخصية أنت اآلخرين،األصدقاء األسرار، يقدر فيك علىفي تدخلك وعدم الهدوء خاصة

شؤونهم.أثناء القنوات بصفة مستمرة تغييرأحداث عن البحث بحجة العرض

مهمةمحب فضولي أنك على يدلاآلخرين،. آراء ومعرفة لالستطالعالمتدفقة حيويتك إلى باإلضافةمتحدث وانك المتجدد، ونشاطك مدرس كمحاضر أو تصلح للعمل لبق

مذيع. أوواإلعالنات التجارية البرامج تجنب

التلفزيونيةعلى اإلعالنات عند ظهور القنوات تغيير

شخصيتك أن معناه الصغيرة الشاشةفائدة ال فيما الوقت تبديد ترفض عملية األمور في الشديد حرصك عن فضال منه،

نفسها على تعتمد شخصية أنت ، الماليةوالزحام. الضوضاء على الهدوء وتفضل

للتلفاز مشاهدتك طريقةشخصيتك! على تدل

87

Real Axis

Page 88: real axis 6

أخرى: إمراة يتحدثزوجكمع عندما -*با أعتيادية أتصرف ج. أراقبها ب. أراقبة أ.أخرىتهتم بزوجك: إمراة تالحظينان عندما -*

خدر أتصرف بتكتم و ج. بجفاء أعامله ب. معه أتشاجر أ.رأيتزوجكفىحديثعادىمعجارتك: -*

الحديث فى أشارك ج. منه تريد ماذا أتساءل ب. الحادثة أختصار أحاول أ.عندما يخرج زوجك وحيدأ: -*

ج. بهم يلتقى الذى الناس على أسأله ب. سيذهب اليه الذى على المكان أساله أ.أسأله متى سيعود

أجتماعية: تلبياندعوة عندما -*حال أحسن فى نكون ج. ألخريات جذاب أحس أنه ب. مرحأ زوجى أنيقأ و يبدو و أ.

ما يقوللى: *-عادةنقسه) المعنى يعمل كالم (أو ال تطاق! غيرك أ.

نقسه) المعنى يعمل كالم (أو حقأ علي تغارين هل ب.نقسه) المعنى يعمل كالم (أو بغيرتك! أسعدنى ما ج.

النتائج:--: ( أ ) األجوبه معظم كانت إذا

جميلأنكتعترفينبذلكقبلأخرين و أنتغيورة .-تفشلينكثيرا... و تنجحينأحيانا -.تبذلينجهدأ لتسيطرىعلىأنفعاالتكلقد

عليه حتى اليبقى كل تركيزك أهتمامات اجتماعية بهوايات أو تشغلى نفسك أن حاولى لكن و-: ( ب ) األجوبه معظم كانت إذا

بنات خاصة باالخرين ثقتك عدم فى تكمن مشكلة لكن و أيضأ نفسك من واثقة و زوجك واثقة من أنت .-جنسك

منك زمام يفلت أعتقاد و بهذا الحب و الظريف اللطيف لزوجك مشروع صيد هي أمرأة كل تظنين أن .-االمور...

حياتك على تنوعأ تصفي أن ممكن جميلة الصداقات من يحرمك ألخريات ببنات لكن شكوكك و...فحاولىأن تكسبيبعضالصديقاتوستجيدينأنهن مخلصاتلك...

-: ( ج ) األجوبه معظم كانت إذاتجدد ملح رش مثل ببينكما الغيرة فتصبح ممتازة معادلة الى تتوصلي ان معه -. تستطيعين في عالقتك

األلفه الحيوية. عليها تصفي و العالقةيضايقك بما لتبوحيله فيبعضاالحيان أنكتجيدينصرجا صديقاناال بالرغم أنكما و .-

بالمئة معدلغيرتكعن الحد الطبيعيصفر زيادة .-كبيرأ تفهما ستجيدين ألنك تتردي .فال صراحه و بوصوح له تعبري أن احيانأ زوجك يحتاج قد ولكن

منه

زوجك؟؟ على تغارين هل

ت/كانى أوات أحمدكيمياء كلية علوم-

و دراسات و تجارب أبحاث يوميأ صعب لهذا تجرى مركز ذلك لنا أن يؤكد الحديث نفس علمهذه على الدفينة.أجب أكتشاف مشاعرنا من تقربنا التى الوسائل الى للتوصيل أستادات

الى النتائج:- أنظر األسئلة و

88

Real Axis

Page 89: real axis 6

المقادير:-العائلة) أفراد عدد الجلد(حسب و العظم منزوع دجاج صدر -

ثوم و شبنت -ملح كرفس و بصل و -

الدجاج بهارات -للقلى زيت أسود و فلفل -

مسلوق حمص علبة -جزر... و و خيار ،طماطة ،حمص , راشى ليمون ماء -

ثم نصيف نغسله جيدأ و الدجاج صدر من والجلد العضم طريقة العمل:- ننزعثم الثوم(فص الواحد)الكرفيس من ثم صغيرة قطع المقطع الى البصل الشبنت وهذه العجينه ثم أعجن الرغبة الملح حسب االسود و الفلفل و الدجاج البهارات

جيدأ...اال جدأ حار زيت فى تقلى من ثم و أصابيع على شكل العجينة أضح ذللك بعد و

الصلصة:- هذه مع تقدم و يبيض أن ٢ الحامض من ماء علية القليل و الحمص مسلوق أضع الصلصة:علبة حمص

الشفاء و بالهناء جيدأ...و أخلط و ملح ورشه شى ملعقتان

بالطحينة حمص مع الدجاج كبة 89

Real Axis

Page 90: real axis 6

Real English

Page 91: real axis 6

ئينطليزى

Why do we cryNow one blood group fits evry oneHow to detected lies

Page 92: real axis 6

As humans we laugh and cry, but seldom do we question how, or why. There are many processes involved in both responses. laugh and cry

are important process in human being. With crying, as well as laughter, the body goes through physical or chemical changes. Crying and laughter are beneficial to us both emotionally and physically. We must have themto function in the world. Crying is a more complicated process than one would at first imagine.First of all, there are really three different types of tears. Basal tears keepour eyes lubricated constantly. Reflex tears are produced when our eyesget irritated, like with onions or when something gets into our eyes. The third kind of tear is produced when the body reacts emotionally to something Emotional tears. Each type of tear contains different amountsof chemical proteins and hormones. Scientists have discovered that the emotional tears contain higher levels of manganese and the hormone prolactin, and this contributes in a reduction of both of these in the body; thus helping to keep depression away. Many people have found that crying actually calms them after being upset, and this is in part due to the chemicals and hormones that are released in the tears. How then actually do we cry? The psychic tears (or emotional tears) require an emotional response, or trigger to be activated. This response can be caused by an outside source, either pain or loss of love, etc., or from an inside source (self-realization of one>s life and others). When emotions affect us,the nervous system stimulates the cranial nerve, in the brain and this sends signals to the neurotransmitters to the tear glands. Thus, we cry .The largest tear gland, the lacrimal gland produces the tears of emotion and reflex. Manybelieve that the body, in times of emotional stress, depends on this gland to release excess amounts of chemicals and hormones, returning it to a stable state. Women have been allowed to cry more than men traditionally, but the benefitsof crying seem to suggest that men need to cry more!!

WHY DO WE CRY??

BY: Fitoon F.Korea

92

Real Axis

Page 93: real axis 6

CRYCRY

WHY DO WE CRY??

CRY

93

Real Axis

Page 94: real axis 6

94

Real Axis

Page 95: real axis 6

A new discovery was made by international

scientific team whoestablished a way to convert one blood group into another. The finding can revolutionizemedicine as it means there will be no lack of blood supplies. In this study it is stated that O blood group can be a source for all the other blood types (A, B and AB).If earlier the mistake of giving wrong blood group could lead to hazardous reactions from the immune system and in severe cases result in death, now all blood groups can be converted into one O group and used furthermore.It is known that blood group of those who have A and B groups has sugar molecules that respond differently toother blood group. People

AB blood group is the rarest one and their blood contains both antigens. Transfusion of the differentthan individual>s blood group is a serious impact on the immune system and incompatibility may become crucial.Studying more than 2,500 bacteria and fungi experts found proteins that can act as destroyers of sugar molecules. Scientists discovered bacterial enzymes from Elizabethkingia meningosepticum and Bacterioides fragilis that are able to remove sugar molecules from the blood cells thus making one blood match other blood groups. After test trials new blood where A, B and AB blood groups will be converted into O group is anticipated to be used in hospitals.

Now one blood group fits everyone

95

Real Axis

Page 96: real axis 6

Interactions and Reactions

A guilty person gets defensive. An innocent

person will often go on the offensive. A liar is

uncomfortable facing his questioner/accuser and may

turn his head or body away and might unconsciously place

objects (book, coffee cup, etc.)between themselves and you.

Verbal Context and Content

• A liar will use your words to make answer a question. When asked, “Did you eat the last cookie?” The liar answers, “No, I did not eat the last cookie.”

•A statement with a contraction is more likely to be truthful: “ I didn>t do it” instead of “I did not do it”

• Liars sometimes avoid «lying» by not making direct statements. They imply answers instead of denying something directly.

• The guilty person is not comfortable with silence or pauses in the conversation.

• A liar may leave out pronouns and speak in a monotonous tone. When a truthful statement

is made the pronoun is emphasized as much or

more than the rest of the words in a statement.

• Words may be garbled and spoken softly, and syntax and grammar may be off. In other

words, his sentences will likely be muddled rather than emphasized.

Other signs of a lie:

• If you believe someone is lying, then change subject of a conversation quickly, a liar follows along willingly and becomes more relaxed. The guilty wants the subject changed; an innocent person may be confused by the sudden change in topics and will want to back to the previous subject.

• Using humor or sarcasm to avoid a subject.

Obviously, just because someone exhibits one or more of these signs does not make them a liar. The above behaviors should be compared to a persons base (normal) behavior whenever .

96

Real Axis

Page 97: real axis 6

There are some techniques that had been used world wide to tell if someone is lying which often used by police, and security experts. This knowledge is also useful for managers, employers, and for anyone to use in everyday situations where telling the truth from a lie can help prevent you from being a victim of fraud/scams and other deceptions.

Body Language of Lies:

The physical expression will be limited and stiff, with few arm andhand movements. Hand, arm and leg movement are toward their own body the liar takes up less space. A person who is lying to you will avoid making eye contact and their Hands touching their face, throat & mouth. Touching or scratching the nose or behind their ear. Not likely to touch his chest/heart with an open hand.

Emotional Gestures & Contradiction

• Timing and duration of emotional gestures and emotions are off a normal pace. Thedisplay of emotion is delayed, stays longer it would naturally, then stops suddenly

.• Timing is off between emotions gestures/expressions and words. Example: Someonesays «I love it!» when receiving a gift, and then smile after making that statement, rather then at the same time the statement is made.

• Gestures/expressions don’t match the verbal statement, such as frowning when saying “I love you.”

• Expressions are limited to mouth movements when someone is faking emotions (like happy, surprised, sad, awe,) instead of the whole face. For example; when someone

smiles naturally their whole face is involved: jaw/cheek movement, eyes and forehead push down, etc.

How to Detect LiesBecome a Lie Detector

By/ Noor M. Ahmmad

97

Real Axis

Page 98: real axis 6

Editer in chief:Parwin B. Hama Akha

Administrative board:Aree K. MajidHallo O. AbdulqadirSawen B. ShallyShkar R AbdulrahmanBakhan J Muhamad

Writing adminstrative board:Taha QadrRozhan Nawroz

Design graphic:Faraidon R. Mawlud

Printing house:Hamdi publishing

tel:077019869800770220560207501016980

E- mail:[email protected]