RAPORTI VJETOR - amf.gov.alamf.gov.al/pdf/publikime2/raport/amf/10465_Raporti Vjetor 2015.pdf ·...

download RAPORTI VJETOR - amf.gov.alamf.gov.al/pdf/publikime2/raport/amf/10465_Raporti Vjetor 2015.pdf · Roli rregullator dhe ... - Vijimit të zbatimit të masave stabilizuese në tregun

If you can't read please download the document

Transcript of RAPORTI VJETOR - amf.gov.alamf.gov.al/pdf/publikime2/raport/amf/10465_Raporti Vjetor 2015.pdf ·...

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 1

    REPUBLIKA E SHQIPRIS

    AUTORITETI I MBIKQYRJES FINANCIARE

    RAPORTI VJETOR

    2015

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 2

    Misioni, objektivat, funksionet kryesore

    Misioni i Autoritetit t Mbikqyrjes Financiare sht mbikqyrja dhe rregullimi i sektorit

    financiar jobankar n Shqipri. Ky mision udhhiqet nga parimet dhe normat e pavarsis,

    prgjegjshmris, transparencs dhe integritetit. Roli rregullator dhe regjimi mbikqyrs i AMF-

    s, synon nga njra an stabilitetin dhe zhvillimin e tregjeve t sigurimeve, kapitaleve dhe

    pensioneve private e nga ana tjetr mbrojtjen e konsumatorit, mision i cili realizohet prmes

    forcimit t kapaciteteve menaxhuese, sigurimit t shumllojshmris dhe konkurrencs s

    ndershme t operatorve t tregjeve nn mbikqyrje, si dhe t nj kuadri reagues e m t

    efektshm pr mbikqyrjen.

    AMF u krijua n baz t Ligjit nr. 9572, dat 03.07.2006 Pr Autoritetin e Mbikqyrjes

    Financiare, si institucion juridik publik, i pavarur q raporton n Kuvendin e Shqipris. Ky ligj

    psoi ndryshime n vitin 2014, ndryshime t cilat hyn n fuqi n muajin korrik t ktij viti, ku

    risia kryesore ishte fuqizimi i pavarsis s AMF-s, me qllim rritjen e prgjegjshmris pr

    realizimin e misionit t tij. Pavarsia institucionale dhe financiare e AMF- s, si element i

    rndsishm q kontribuon n nxitjen e qndrueshmris s tregjeve nn mbikqyrje dhe kusht

    pr zhvillimin dhe konsolidimin e mtejshm t tyre, ishte n themel t ktij ligji, zbatimi i t

    cilit filloi n vitin 2015. Kshtu, ndryshimi i Ligjit nr. 9572, i shoqruar nga ndryshimet n dy

    ligjet e tjera, si ligji pr pagat dhe ligji pr strukturat e institucioneve t pavarura dhe t shrbimit

    civil, bn t mundur:

    - Rritjen e pavarsis institucionale, e cila konsistoi n riformatimin e strukturs s

    funksionimit t AMF-s, duke reflektuar zhvillimin dinamik t tregjeve financiare

    jobankare, veanrisht at t fondeve t investimeve. N prill t 2015, Bordi i ri i AMF-s

    me Vendimin nr. 27, dat 28.04.2015 miratoi strukturn e re t institucionit.

    - Rritjen e pavarsis financiare, e cila konsistoi n t drejtn e Autoritetit pr krijimin e

    fondit t rezervs si mekanizm pr t prballuar shpenzimet e veprimtaris n rastin e

    mungess s t ardhurave, duke rritur pavarsin nga buxheti i shtetit dhe miratimin e

    politiks dhe sistemit t pagave, shprblimeve dhe trajtimeve financiare t organeve

    drejtuese dhe t punonjsve t Autoritetit t Mbikqyrjes Financiare.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 3

    Objektivat N prmbushjen e funksioneve dhe kompetencave t parashikuara n ligj, AMF udhhiqet nga

    kto objektiva:

    Funksionet kryesore t AMF-s

    Funksionet kryesore t veprimtaris s AMF-s jan rregullimi dhe mbikqyrja:

    E tregut t sigurimeve dhe e veprimtaris s ktij tregu, ku prfshihen t gjitha veprimtarit e

    sigurimit, t risigurimit, ndrmjetsimit dhe operacionet q rrjedhin nga kto veprimtari;

    E tregut t letrave me vler dhe t veprimtaris s ktij tregu, ku prfshihen veprimtarit e

    subjekteve t lidhura me investime n letra me vler e q veprojn n kt treg;

    E tregut t pensioneve vullnetare dhe t veprimtaris s ktij tregu, ku prfshihen t gjitha veprimtarit e sigurimit t pensioneve vullnetare, t ofruara nga subjektet e licencuara pr t operuar n kt treg;

    E veprimtarive t tjera financiare jobankare, sipas prcaktimeve t bra nga ligjet e veanta t fushs.

    Bordi i AMF-s

    Me Ligjin nr. 54/2014 Pr disa ndryshime dhe shtesa n Ligjin nr. 9572, dat 3.7.2006 Pr

    Autoritetin e Mbikqyrjes Financiare Bordi u rikonceptua. Ai prbhet nga 5 antar, t cilt

    jan, kryetari, drejtori i prgjithshm ekzekutiv, nndrejtori ekzekutiv dhe dy antar t tjer.

    T gjith antart e Bordit emrohen nga Kuvendi i Republiks s Shqipris pr nj periudh 5-

    vjeare me nj t drejt rizgjedhjeje. Bordi i par q emrohet pas hyrjes n fuqi t amendimeve

    sht prcaktuar me mandatet e mposhtme t shkallzuara (neni 24 i amendimit):

    Kryetari i Bordit, 4 vjet;

    Drejtori i Prgjithshm Ekzekutiv, 5 vjet;

    Nndrejtori Ekzekutiv, 4 vjet;

    Antart e tjer, 3 vjet.

    Mbrojtja e interesave t konsumatorve;

    Nxitja e transparencs dhe besueshmris s tregjeve financiare nn mbikqyrje;

    Sigurimi i respektimit t ligjit.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 4

    Me vendim t Kuvendit t Shqipris, m 24 dhjetor 2014 jan emruar Znj. Enkeleda Shehi,

    Drejtor i Prgjithshm Ekzekutiv, propozim i Kshillit t Ministrave, Znj. Mimoza Kai,

    Nndrejtor Ekzekutiv, propozim i Ministrit t Financave dhe Z. Arian Salati, antar i Bordit,

    propozim i Komisionit t shtjeve Ligjore dhe Administrats Publike.

    Z. Pajtim Melani, sht emruar Kryetari i Bordit, propozim i Komisionit Parlamentar pr

    Ekonomin dhe Financat, n datn 12 mars 2015. Gjat vitit 2015 Bordi funksionoi me 4 antar.

    Antari i fundit i Bordit, Z. Klodion Shehu, si propozim i Banks s Shqipris, u miratua me

    vendim t Kuvendit t Shqipris, m 28 janar 2016

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 5

    Prmbajtja: Kapitulli 1 Ecuria e tregjeve financiare nn mbikqyrje 6

    1.1 Prirjet n tregjet financiare 6

    1.2 Tregu i sigurimeve 7

    1.3 Tregu i letrave me vler 35

    1.4 Tregu i pensioneve private vullnetare 42

    1.5 Masat korrigjuese dhe administrative 46

    Kapitulli 2 Rregullimi i tregjeve financiare nn mbikqyrje 49 2.1 Veprimtaria e Bordit t AMF-s 49

    2.2 Aktiviteti rregullator 50

    2.3 Proceset integruese pr tregjet nn mbikqyrje 56

    Kapitulli 3 Qeverisja dhe mbrojtja e konsumatorit 61 3.1 Qeverisja dhe sjellja n treg 61

    3.2 Mbrojtja dhe edukimi i konsumatorve 67

    3.3 Qendra e Edukimit 69

    Kapitulli 4 Transparenca dhe bashkpunimi institucional 71 4.1 Transparenca dhe marrdhniet me publikun 71

    4.2 Bashkpunimi institucional 73

    Kapitulli 5 Organizimi i brendshm 83 5.1 Pasqyrat financiare 83

    5.2 Struktura organizative dhe burimet njerzore 86

    5.3 Kuadri rregullator i AMF-s 90

    5.4 Teknologjia e informacionit 91

    Sfida dhe projekte t ardhshme, 2015-2016 92

    SHTOJCA A: Struktura e AMF-s

    B: Lista e institucioneve t mbikqyrura

    C: Antarsime dhe marrveshje bashkpunimi t nnshkruara nga AMF

    D: Prmbushja e rekomandimeve t Rezoluts s Kuvendit t Shqipris pr

    vlersimin e veprimtaris financiare pr vitin 2015

    E: Raporti i Ekspertit Kontabl t Regjistruar t Pavarur dhe Pasqyrat Financiare pr

    vitin e mbyllur m 31 dhjetor 2015

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 6

    Kapitulli 1

    Ecuria e tregjeve financiare nn mbikqyrje

    1.1 Prirjet n Tregjet financiare

    Tregjet financiare q mbikqyren nga AMF gjat vitit 2015 ruajtn t njjtn struktur nga

    pikpamja e totalit t aktiveve si n vitin 2014. Madje, ato prforcuan prirjen e vrejtur gjat

    periudhs 2012-2014 n drejtim zgjerimit t aktivitetit dhe rritjes s peshs s tregut t fondeve

    t investimeve.

    N trsi, tregjet financiare q mbikqyren nga AMF kan vijuar dinamikn e zgjerimit t tyre.

    Totali i aseteve t ktyre tregjeve n 31.12.2015 arriti n 95.7 miliard lek, rreth 6.7% kundrejt

    Prodhimit t Brendshm Bruto (PBB) ose me rritje 7% kundrejt vitit 2014. Dinamika e zgjerimit

    vrehet pr t tre tregjet financiare t mbikqyra nga AMF.

    Kshtu, tregu i sigurimeve vijon me nj ritm relativisht t qndrueshm zgjerimi, me total

    aktivesh q luhatet n intervalin 1.3-1.7% e PBB-s pr periudhn 2005-2014 dhe 1.9% e PBB-

    s n vitin 2015. Zgjerimi ka ardhur si rrjedhoj e rritjes s volumit t primeve t shkruara bruto,

    kryesisht n produktet e sigurimit t detyrueshm motorik. Por pavarsisht ktij zgjerimi t tregut

    t sigurime, pesha e tij n tregjet financiare q mbikqyren nga AMF sht n nivele afrsisht t

    njjta, prkatsisht 30.0%, 27.4% dhe 28.9% pr vitet 2013-2015.

    Tregu i fondeve t investimeve e filloi aktivitetin n vitin 2012 duke zn prkatsisht 69.4%,

    71.9% dhe 70.2% t peshs s tregjeve q mbikqyren nga AMF, ose 3.7%, 4.6% dhe 4.7% e

    PBB-s pr periudhn 2013-2015. Nisur nga treguesi i nivelit t aktiveve gjithsej ndaj PBB-s

    rezulton q n sistemin financiar shqiptar, tregu i dyt m i rndsishm pas tregut bankar

    konsiderohet tregu i fondeve t investimeve.

    Prsa i takon tregut t fondeve t pensioneve vullnetare dhe veprimtarive t tjera financiare

    jobankare vrehet nj prirje n rritje e qndrueshme, por q gjithsesi mbetet modeste.

    Ky profil strukturor i tregjeve financiare q mbikqyren nga AMF dhe raporti i tyre me tregun

    bankar shrben pr t ravijzuar ndryshimin q po psojn rreziqet n tregjet financiare dhe

    reagimin mbi kt baz t Autoritetit.

    Megjithse profili i rrezikut t tregjeve q mbikqyren nga AMF ka pasur ndikim relativ t ult

    n sistemin financiar shqiptar, tashm ai nuk mund t konsiderohet i paprfillshm si disa vite

    m par, e pr rrjedhoj analizohet n kuadr t rreziqeve sistemike pr sistemin financiar n

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 7

    trsi dhe sht n vijimsi pjes e diskutimeve q kryhen n kuadr t Grupit Kshillimor pr

    Stabilitetin Financiar (GKSF).

    AMF, si autoritet mbikqyrs e rregullator pr tregjet financiare t sigurimeve, letrave me vler

    dhe fondeve t investimeve, si dhe pensioneve private vullnetare apo veprimtarive t tjera

    financiare jobankare, ka pr mision t kontribuoj n nxitjen e qndrueshmris financiare. Kjo

    dikton nevojn e:

    - Vijimit t zbatimit t masave stabilizuese n tregun e sigurimeve dhe vendosjes s

    standardeve t mirprcaktuara n lidhje me rezervat minimale, si dhe zbatimin e

    mbikqyrjes me baz rreziku;

    - Forcimin e rregullave t administrimit t rrezikut t fondeve t investimeve n harmoni

    me evoluimin e rregullave t prshkruara n Direktivat prkatse t BE-s, duke

    mbikqyrur ngushtsisht respektimin e regjimit t informimit t klientve t ktyre

    fondeve, nivelet e likuiditetit, si dhe vlersimin real t aseteve;

    - Nxitjes s zhvillimit t tregut t fondeve t pensioneve vullnetare private dhe prmirsimit

    t mbikqyrjes s ktij tregu;

    - Konfigurimin e mbikqyrjes s konsoliduar me autoritete t tjera rregullatore, kryesisht

    me Bankn e Shqipris (BSH), dhe hartimit t kuadrit t integruar t masave pr

    administrimin e situatave problematike/krizs pr sistemin financiar n vend, n

    bashkpunim me antart e tjer t Grupit Kshillimor t Stabilitetit Financiar (GKSF).

    1.2 Tregu i Sigurimeve

    Gjat vitit 2015 tregu shqiptar i sigurimeve pati nj rritje t ndjeshme nga pikpamja e vllimit

    total t primeve t shkruara bruto, t cilat kapn shifrn 14.09 miliard lek, duke u rritur me afro

    21.17% krahasuar1 me vitin 2014 dhe me nj rritje mesatare n pes vitet e fundit prej 12.37%.

    Nga pikpamja e numrit t shoqrive operuese n kt treg, gjat vitit 2015, nuk pati ndryshime.

    1 Krahasimi sht br me shifrat e raporteve t audituara t vitit 2014.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 8

    Grafik 1: Ecuria e primeve t shkruara bruto dhe dmeve t paguara bruto n vite

    (N mln. lek)

    Tabela 1: Shoqri sigurimi t licencuara sipas klasave t sigurimit, 2010-2015

    (N numr)

    Emrtimi 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

    Sigurim Jo-Jet2 7 7 7 8 8 7 7

    Sigurim Jet 2 2 2 2 2 2 2

    Miks (Jet dhe Jo-Jet)3 1 1 1 1 1 1 1

    N struktur, tregu vazhdoi t mbetet i orientuar tek sigurimet e Jo-Jets, t cilat solln rreth

    92.61% t vllimit t prgjithshm t primeve t shkruara bruto n kt treg. Ndrsa sigurimet e

    Jets, solln 7.30% t vllimit t prgjithshm t primeve t shkruara bruto. Gjat 2015,

    sigurimet vullnetare zun 39.76% dhe ato t detyrueshme zun 60.24% t totalit t primeve t

    shkruara bruto n tregun e sigurimeve.

    2 Nj nga shoqrit e sigurimit t Jo-Jets kryen edhe veprimtarin e risigurimit. (SIGAL Uniqa Group Austria sh.a.) 3INSIG sh.a. - Shoqria e vetme me kapital trsisht shtetror q ushtron veprimtarin e sigurimit prej m shum se 20 vitesh n tregun shqiptar, ushtron veprimtari n klasat e Jo-Jets dhe Jets.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 9

    Grafik 2: Struktura e tregut t sigurimeve, 2015

    Gjat vitit 2015, rritja e tregut t sigurimeve sht e ndikuar kryesisht nga dinamika e rritjes s

    sigurimeve t detyrueshme motorike.

    Tabela 2: Primet e shkruara bruto t sigurimit dhe ndryshimi vjetor, 2013-2015

    Veprimtaria Primet e shkruara bruto Ndryshimi n % (mln. lek)

    2013 2014 2015 2014/2013 2015/2014

    Jeta 960 1,026 1,028 6.90 0.19 Jo-Jeta 7,524 10,570 13,043 40.49 23.39

    Risigurimi 54 27 13 (49.36) (52.47)

    Total 8,538 11,623 14,084 36.14 21.17

    Dendsia e sigurimit4

    Dendsia e primit t sigurimit pr frym, sht nj tregues q shpreh shkalln e prdorimit t

    produkteve t sigurimit nga popullsia. N vitin 2015, primi pr frym ishte mesatarisht 4,880

    lek (34.92 euro), me nj rritje prej 861.36 lek krahasuar me nj vit m par. Primi pr frym n

    sigurimin e Jo-Jets ishte mesatarisht 4,519 lek (32.34 euro).

    4 Popullsia 01.01.2014, marr nga faqja zyrtare e INSTAT, http://www.instat.gov.al/al/themes/popullsia.aspx

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 10

    Grafik 3: Primi i sigurimit pr frym n vite, 2006-2015

    Analiza Financiare

    N zbatim t kuadrit rregullator ekzistues, edhe gjat vitit 2015, AMF ka mbikqyrur dhe

    analizuar tregun e sigurimeve, duke vlersuar pozicionin financiar, rezultatet dhe treguesit

    teknik t veprimtaris s shoqrive t sigurimit. AMF ka ndjekur n vazhdimsi prmbushjen e

    krkess ligjore mbi fondin e garancis t shoqrive t sigurimit dhe zbatimin e rregullave pr

    investimin e tij.

    Totali i fondeve t bllokuara pr fondin e garancis pr tregun sht n vlern 5,7 miliard lek

    m 31.12.2015. Gjat vitit 2015 ky fond sht investuar n depozita pran bankave tregtare dhe

    n letra me vler, prkatsisht n masn 73.3% dhe 26.7%.

    Tabel 3: Struktura dhe dinamika e aktivit dhe pasivit t tregut t sigurimeve5

    Emrtimi 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015

    struktura (n %)

    Depozita 37.81 36.26 36.00

    5 Pasqyrat e bilancit n kt tabel prfshijn shoqrit e sigurimeve t Jo-Jets dhe Jets. Raportimi i pasqyrave financiare t shoqrive t

    sigurimit bhet sipas Standardeve Ndrkombtare t Raportimit Financiar (SNRF) dhe mbshtetur n bazn ligjore t AMF-s.

    Fondi i Garancis

    Fondi i garancis sht nj shum n mjete monetare (vlera e s cils sht prcaktuar n Nenin 81 t Ligjit nr. 52/2014) e

    depozituar nga shoqria e sigurimit ose e risigurimit n nj llogari bankare qllimore me t njjtin emr, n bankat n

    territorin e Republiks s Shqipris, ku shoqria ka selin qendrore t saj, e detyrueshme pr tu disponuar nga siguruesi q

    nga asti i fillimit t veprimtaris dhe n vazhdim. Shoqrit e sigurimit zotrojn fondin e garancis t investuar n

    depozita qllimore me afat 1-vjear pran bankave t nivelit t dyt dhe bono

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 11

    Toka dhe ndrtime 9.25 7.93 7.21

    Aksione dhe pjesmarrje 12.11 10.92 11.18

    Bono thesari dhe obligacione 7.41 10.85 11.52

    Debitor 10.21 8.88 7.93

    Aktive t tjera 23.22 25.16 26.16

    Totali i Aktivit 100.00 100.00 100.00

    Provigjonet teknike bruto 41.23 45.16 50.76

    Detyrime t tjera 13.38 13.32 12.28

    Kapitalet e veta 45.39 41.62 36.96

    Totali i Pasivit 100.00 100.00 100.00

    Emrtimi 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015

    dinamika (n %) viti i mparshm = 100

    Depozita 97.94 107.20 110.43

    Toka dhe ndrtime 103.69 95.82 101.08

    Aksione dhe pjesmarrje 100.60 100.84 131.82

    Bono thesari dhe obligacione 123.24 163.63 118.19

    Debitor 109.22 97.21 99.35

    Aktive t tjera 126.32 121.09 115.68

    Totali i Aktivit 107.18 111.76 112.92

    Provigjonet teknike bruto 110.08 122.16 125.30

    Detyrime t tjera 147.61 111.25 102.58

    Kapitalet e veta 97.03 102.47 102.45

    Totali i Pasivit 107.18 111.76 112.92

    Nga shqyrtimi i t dhnave t pasqyruara n tabeln 3 dhe 4 (me posht), mbshtetur n t

    dhnat e raportimit financiar t dats 31.12.2015, konstatohet se:

    Aktivet e tregut t sigurimeve m 31.12.2015 krahasuar me 31.12.2014, u rritn me 3.16

    miliard lek ose 12.92%, me nj ritm rritjeje m t lart krahasuar me vitin 2014. Investimet

    n depozita n institucione krediti dhe bono thesari e obligacione dominuan n totalin e aktiveve

    t shoqrive t sigurimit me 48.53%. Krahasuar me vitin 2014, rritja e investimeve likuide si

    depozita n institucione krediti dhe bono thesari ishte masn 12.22%. Gjithashtu, rritje n aktivet

    e tregut t sigurimeve kan psuar edhe zrat si parapagime e t ardhura t llogaritura, provigjoni

    teknik i risiguruesit, dhe aktive t tjera.

    Kapitalet e veta t shoqrive t sigurimit u rritn me 2.45% krahasuar me 31.12.2014, si

    rrjedhoj e mbajtjes s fitimit t periudhs, rritjes s rezervave t rivlersimit t kapitalit si dhe

    shtess s kapitalit themeltar. Ndrkoh provigjonet teknike bruto n 31.12.2015 jan rritur me

    25.3% ose 2.8 miliard lek krahasuar me 31.12.2014.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 12

    Tabel 4: T dhna financiare t tregut t sigurimeve

    (N mln. lek)

    Periudha Ushtrimore 2011 2012 2013 2014

    2015

    Totali i aktiveve 19,013 20,343 21,839 24,451 27,610

    Jeta 2,884 3,207 3,788 4,009 3,857

    Jo-Jeta 16,130 17,136 18,051 20,442 23,752

    Totali i investimeve 12,855 13,692 14,082 15,721 18,996

    Jeta 2,201 2,748 2,971 2,684 2,904

    Jo-Jeta 11,492 11,334 12,750 15,175 16,092

    Provigjonet teknike bruto 7,634 8,317 9,650 11,191 14,014

    Jeta 942 1,175 1,522 1,529 1,605

    Jo-Jeta 7375 8,475 9,669 11,486 12,409

    Totali i kapitalit 9,867 10,005 9,173 9,954 10,204

    Jeta 1,791 1,899 2,195 1,988 1,782

    Jo-Jeta 8,076 8,105 6,978 7,966 8,421

    Totali i kapitalit t nnshkruar 7,736 8,247 8,652 8,152 8,190

    Jeta 1,284 1,351 1,355 1,217 1,221

    Jo-Jeta 6,963 7,301 6,797 7,339 6,969

    Totali i investimeve t huaja 3,472 3,592 3,435 3,620 3,807

    Jeta 398 458 442 468 496

    Jo-Jeta 3194 2,977 3,178 3,447 3,311

    Primi i fituar neto 6,792 6,736 6,101 7,763 9,988

    Jeta 823 890 957 686 950

    Jo-Jeta 5,913 5,211 6,806 6,717 9,038

    Tabel 5: Teste IRIS pr tregun e sigurimeve t Jo-Jets (N %)

    Raporti 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015

    Kufiri

    MIN MAX

    Norma e rritjes s primit -6.10 39.85 23.43 -40 40

    Raporti i mbajtjes neto 67.45 76.93 78.64 40 80

    Raporti dme/prime neto 49.87 36.43 38.75 50 80

    Raporti i shpenzimeve 79.94 57.69 61.91 25 50

    Raporti i kombinuar 129.81 94.12 100.66 85 105

    T ardhurat nga investimet 10.81 5.87 4.87 4 8

    Raporti operativ 117.49 83.09 95.79 n/a 100

    Raporti i kapitalit 43.76 29.25 24.29 20 50

    Raporti i provigjoneve teknike 52.31 43.93 34.62 10 30

    Raporti i aftsis paguese 290.05 196.27 180.78 150 300

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 13

    Referuar t dhnave t tabels 5, vrehet se:

    Norma e rritjes s primeve n tregun e sigurimeve t Jo-Jets gjat vitit 2015 sht 23.43%,

    brenda kufijve t lejuar. N vitin 2014 norma e rritjes s primeve psoi nj rritje t

    konsiderueshme, si rezultat i stabilizimit t primeve t tregut t sigurimit t detyrueshm

    motorik, ndrkoh gjat 2015, norma e rritjes s primeve ka qen m modeste.

    Raporti i mbajtjes neto n tregun shqiptar t sigurimeve t Jo-Jets sht n masn 78.64%. Ky

    raport sht rritur n krahasim me periudhat paraardhse, duke qn brenda kufirit t lejuar.

    Raporti dme/prime pr tregun e sigurimeve t Jo-Jets n 2015 sht n vlern 38.75%, duke

    psuar nj rritje n krahasim me fundin e vitit 2014. Rritjet e ktij treguesi kan ndodhur

    kryesisht gjat tremujorit t par dhe tremujorit t fundit t vitit 2015. N rritjen e raportit

    dme/prime pr tregun e sigurimeve jo-jet, gjat vitit 2015, ka ndikuar rritja me ritme m t

    larta n dmet e paguara neto, ndrkoh q primet e fituara neto kan shfaqur ritme rritjeje m t

    ngadalta.

    Raporti i shpenzimeve pr tregun e sigurimeve t Jo-Jets n 2015 sht n masn 61.91%. Ky

    raport megjithse ka pasur nj tendenc n rnie gjat vitit 2015, prsri tejkalon normat e

    prcaktuara ndrkombtare.

    Raporti i kombinuar pr tregun shqiptar t sigurimeve t Jo-Jets sht n masn 100.66%,

    tregues ky i rezultateve financiare pozitive t tregut t Jo-Jets n aktivitetet operacionale. Ky

    raport sht brenda kufijve t lejuar.

    Raporti i kapitalit ndaj Provigjoneve Teknike, pr tregun e sigurimeve t Jo-Jets, ka pasur

    nj tendenc n rnie gjat vitit 2015. N 31.12.2015 ky raport sht rritur n 34.62%, krahasuar

    me 43.93% q ka qen n 31.12.2014.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 14

    Grafik 4: Treguesit IRIS (sipas shoqrive t sigurimit t Jo-Jets) 31.12.2015

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 15

    Inspektimi n shoqrit e sigurimeve sipas mbikqyrjes me fokus rrezikun

    Gjat 2015, AMF vazhdoi inspektimin n vend n nj nga shoqrit e sigurimit sipas

    metodologjis s re me fokus rrezikun. Stafi i AMF-s u prqendrua n strukturimin e

    procedurave t inspektimit dhe hartimin e planit t intervistave me t gjitha nivelet e menaxhimit

    t shoqris. Gjat inspektimit u diskutua lidhur me rreziqet e pranishme n shoqri sipas

    aktiviteteve t biznesit, si edhe menaxhimin e tyre nga drejtuesit e lart t shoqris.

    Objekti i ktij inspektimi u prqendrua n:

    Vlersimin e riskut t kreditit n marrdhnie me risiguruesit, mbledhjen e primeve dhe t

    tjera aktivitete t lidhura me to;

    Vlersimin e riskut t sigurimit, duke u prqendruar kryesisht tek marrja n sigurim dhe

    risqet e prgjegjsive, si edhe t tjera aktivitete t lidhura me to;

    Vlersimin e rrezikut operacional, duke u prqendruar tek provigjonet, vlersimi i dmeve,

    procedurat e trajtimit t dmeve, sistemet e teknologjis s informacionit, performanca

    operacionale, si edhe t tjera aktivitete t lidhura me to;

    Vlersimin e rrezikut rregullator dhe strategjik, n drejtim t vlersimit t Fondit t

    Garancis;

    Vlersimin e fuqis s kapitalit dhe cilsis s fitimeve;

    Vlersimin e elementve t veant t aktiveve t pasqyrave financiare t shoqris;

    Menaxhimin e rrezikut, sistemet e kontrollit t brendshm, prfshir edhe mbikqyrjen nga

    drejtimi t veprimtaris s shoqris.

    N fund t ktij procesi, Autoriteti hartoi profilin e rrezikut pr kt shoqri, q prfaqson

    vlersimin e tij pr secilin nga rreziqet e shoqris, brenda kontekstit t tregut t sigurimeve n

    prgjithsi. Inspektimi sipas metodologjis me fokus rrezikun prqendrohet n prgjegjsin e

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 16

    Kshillit Mbikqyrs dhe menaxhimit t lart t shoqris s sigurimit n ruajtjen e siguris dhe

    stabilitetit financiar t shoqris s sigurimit, duke ju prmbajtur politikave dhe praktikave t

    prshtatshme pr administrimin e rrezikut, pr t zbutur rreziqet e konsiderueshme q

    shoqrojn kt biznes.

    Ky proces do t zbatohet pr t gjitha shoqrit e sigurimeve, duke krijuar kshtu nj baz t

    dhnash n nivel tregu, e cila ndihmon n vlersimin e rrezikut t secils shoqri sigurimi.

    Zbatimi i ksaj metodologjie sht nj sfid e madhe jo vetm pr tregun e sigurimeve, por edhe

    pr Autoritetin dhe punonjsit e tij t mbikqyrjes. Kjo pasi krahasuar me qasjen tradicionale,

    mbikqyrja me fokus rrezikun krkon q mbikqyrsi t kuptoj shum mir konceptet

    financiare, t ket njohuri t thella pr operacionet e siguruesit, t kuptoj shum mir rreziqet e

    biznesit dhe sigurimit. Njkohsisht ajo krkon q mbikqyrsi dhe ekipi drejtues i shoqrive t

    mbikqyrura, t koordinojn operacionet e biznesit dhe planet e ardhshme, meqense kta jan

    drejtuesit, vendimet e t cilve do t ndikojn n rezultatin e ardhshm t ksaj shoqrie.

    Inspektim lidhur me Fondin e Kompensimit

    Gjat vitit 2015, AMF ka kryer inspektim pran shoqrive t sigurimit t Jo-Jets dhe Byros

    Shqiptare t Sigurimit (BSHS). Fokusi i inspektimit n shoqrit e sigurimit ishte verifikimi i

    pagesave t kryera gjat viteve 2014 dhe 2015 pr dmet e prapambetura t Fondit t

    Kompensimit me ngjarje sigurimi deri n 31.12.2013, n zbatim t krkesave t vendimeve t

    Bordit t AMF-s nr. 17, dat 28.02.2014 dhe nr. 12, dat 20.03.2015. Ndrsa n BSHS fokusi i

    inspektimit ishte verifikimi i t dhnave t detajuara t dmeve t Fondit t Kompensimit pr

    dmet me ngjarje sigurimi deri n 31.12.2015 si dhe raportimit t BSHS n AMF lidhur me

    dmet e paguara gjat viteve 2014 dhe 2015, q i prkasin dmeve me ngjarje sigurimi deri n

    31.12.2015. Nga gjetjet e ktij inspektimi AMF ka ln rekomandimet prkatse.

    Inspektime t prbashkta me Drejtorin e Prgjithshme t Parandalimit t Pastrimit t Parave

    Projekti i asistencs teknike pr reformn n tregun e sigurimeve Gjat vitit 2015, n kuadr t prmbushjes s rekomandimeve t programit t vlersimit t sektorit financiar (FSAP) dhe me

    mbshtetjen e Banks Botrore, nprmjet First Initiative (Financial Sector Reform and Strengthening Initiative) AMF ka

    punuar pr zbatimin e projektit t asistencs teknike pr reformn e tregut t sigurimeve.

    Projekti ka nj kohzgjatje prej 24 muajsh, koh e cila sht krkuar t zgjatet nga Banka Botrore deri n fund t muajit mars

    2017, dhe prmban tre komponent kryesor t cilat jan:

    - Sigurimi i produktit MTPL;

    - Mbikqyrja e sigurimeve t prgjithshme;

    - Programi kombtar i sigurimit nga trmetet.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 17

    N zbatim t Ligjit 52/2014 Pr shoqrit e sigurimit dhe risigurimit dhe n kuadr t

    bashkpunimit me Drejtorin e Prgjithshme t Parandalimit t Pastrimit t Parave, AMF ka

    kryer gjat vitit 2015, dy inspektime t prbashkta. Nj n shoqri sigurimi jet dhe nj n

    shoqri risigurimi. Fokusi i inspektimit ishin verifikimet lidhur me respektimin e kuadrit ligjor n

    lidhje me parandalimin e pastrimit t parave dhe masat kundr financimit t terrorizmit.

    Nga ky inspektim u konstatua se shoqria e sigurimit t jets ka kryer kundravajtje

    administrative t cilat i referohen Ligjit nr. 9917, dat 19.05.2008 Pr parandalimin e pastrimit

    t parave dhe financimin e terrorizmit. Pr kt, Drejtoria e Prgjithshme e Parandalimit t

    Pastrimit t Parave ka marr mas administrative me gjob kundrejt shoqris.

    Inspektime t prbashkta u kryen edhe pr tregjet e tjera nn mbikqyrjen e AMF-s q

    pasqyrohen n kapitujt prkats.

    Inspektime t prbashkta pr mbikqyrje t konsoliduar t tregjeve financiare

    N kuadr t bashkpunimit me Bankn e Shqipris, dhe n zbatim t rekomandimeve t

    Programit t Vlersimit t Sektorit Financiar (FSAP) pr nj mbikqyrje t konsoliduar t

    tregjeve financiare, AMF ka kryer gjat vitit 2015, nj inspektim t prbashkt n bankat e

    nivelit t dyt. Fokusi i AMF-s n inspektimin e prbashkt pr tregun e sigurimeve ishin

    verifikimet lidhur me:

    - Ekspozimin agregat t shoqrive t sigurimit pr produktet e sigurimit t garancive

    bankare;

    - Depozitat, kredit e marra nga shoqrit e sigurimit pran bankave t nivelit t dyt, si

    edhe kolateralet e garantuara prej tyre;

    - Verifikimin e praktikave t dmeve pezull q rrjedhin nga t gjitha llojet e policave t

    sigurimit me prfitues bankat.

    - Verifikim i marrdhnieve t shoqrive t sigurimit me bankn e nivelit t dyt.

    Provigjonet Teknike

    N kuadrin e analizs financiare, me qllim mbikqyrjen e gjendjes financiare t shoqrive t

    sigurimit, AMF vlerson nse provigjonet teknike jan t mjaftueshme dhe n prputhje me

    nivelin e rrezikut t kontraktuar nga shoqrit. Mjaftueshmria e provigjoneve teknike,

    vlersohet n prputhje me bazn ligjore n fuqi dhe mosprmbushja e ktij detyrimi prbn

    shkelje t rregullave t menaxhimit t rrezikut.

    Ecuria n nivel tregu e provigjoneve teknike, ndr vite, shfaq nj tendenc n rritje. Peshn m t

    lart nga pikpamja e veprimtaris s ushtruar e mbajn provigjonet teknike bruto t shoqrive t

    Jo-Jets, duke reflektuar edhe strukturn e tregut t sigurimeve n Shqipri.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 18

    Nga t dhnat n nivel tregu, t pasqyruara n grafikun e mposhtm, vihet re tendenca n rritje e

    treguesit t provigjonit teknik t dmeve dhe primeve, duke reflektuar edhe prpjekjet e

    vazhdueshme t Autoritetit n drejtim t prmirsimit t ktij treguesi. Veanrisht, AMF n

    mnyr t vazhdueshme ka dhn rekomandime pr prmirsimin n rritje t treguesit t

    provigjonit teknik t dmeve n prputhje me rritjen e aktivitetit t tregut t sigurimeve. Kto

    rekomandime jan bazuar n analizat e t dhnave t shoqrive t sigurimit, n gjetjet e

    konstatuara gjat inspektimeve n vend, si dhe nga informacioni i marr nga pal t treta

    (gjykatat pr dmet n proces gjyqsor) lidhur me detyrimet dhe rrezikun ndaj t cilit jan t

    ekspozuara shoqrit.

    Grafik 5: Provigjoni Teknik Bruto

    (N mij. lek)

    T dhnat e paraqitura n grafikun e msiprm tregojn gjithashtu se peshn m t lart nga

    komponentt e ktij treguesi e prbn provigjoni teknik bruto nga aktiviteti i Jo-Jets, n linj

    dhe me zhvillimin aktual t tregut t sigurimeve n Shqipri.

    Provigjoni Teknik dhe testet e mjaftueshmris

    Provigjoni teknik sht shuma e llogaritur n baz t nj parashikimi dhe sipas mnyrave aktuariale t caktuara, e cila mbahet

    nga siguruesi, pr t mbuluar prgjegjsit q rrjedhin nga kontratat e sigurimit. Provigjonet teknike, mbshtetur n Ligjin nr.

    52/2014 Pr veprimtarin e sigurimit dhe risigurimit.

    Disa nga testet aktuariale t cilat shqyrtohen me qllim vlersimin e mjaftueshmris s provigjoneve teknike bruto t

    shoqris s sigurimit jan;

    LAT testi i mjaftueshmris s provigjoneve t primit t pafituar;

    Run- off testi i mjaftueshmris s provigjoneve teknike t dmeve.

    N varsi t rezultatit t prfituar nga kto teste, vlera e prllogaritur e provigjoneve teknike t shoqris t sigurimit

    korrigjohet n mnyr q niveli prfundimtar i ktij treguesi t reflektoj drejt nivelin e pritshm t detyrimeve t ardhshme

    t shoqris s sigurimit.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 19

    T dhnat e paraqitura n grafikun e msiprm tregojn gjithashtu se peshn m t lart nga

    komponentt e ktij treguesi e prbn provigjoni teknik bruto nga aktiviteti i Jo-Jets, n linj

    dhe me zhvillimin aktual t tregut t sigurimeve n Shqipri.

    Provigjoni Teknik Bruto pr sigurimin e detyrueshm motorik Provigjoni teknik bruto pr produktin e MTPL z peshn specifike m t lart n totalin e

    provigjoneve teknike t tregut t Jo-Jets. Pr 31.12.2015 ky tregues paraqitet n nivelin 67% t

    totalit t Provigjonit teknik bruto t Jo-Jets krahasuar me 79% pr 31.12.2014.

    Grafik 6: Struktura e provigjoneve teknike pr MTPL

    Si vrehet edhe n grafikun e msiprm, struktura e provigjoneve teknike bruto pr portofolin e

    produkteve t sigurimit t detyrueshm, MTPL paraqet nj trend pothuajse konstant t raportit

    q mbajn provigjonet teknike t dmeve dhe ato t primit t pafituar kundrejt totalit t

    provigjonit teknik bruto. Pr 31.12.2015 ky raport paraqitet pothuajse i pandryshuar me

    31.12.2014 ose n raportin 52% me 48%, prkatsisht raporti i provigjoneve teknike t dmeve

    dhe ato t primit t pafituar kundrejt totalit t provigjonit teknik bruto n nivel tregu pr

    produktet MTPL.

    Sigurimi i Detyrueshm Motorik

    Sigurimi i detyrueshm motorik gjat vitit 2015, shnoi rritje t primeve t shkruara bruto me

    rreth 22.50% krahasuar me vitin 2014, duke vazhduar t zr peshn kryesore n kt treg. Ai

    solli pjesn m t madhe t t ardhurave, ose 64.98% t totalit t primeve t shkruara bruto t

    sigurimeve t Jo-Jets.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 20

    N sigurimin e detyrueshm motorik, portofoli me rritjen m t madhe rezultoi MTPL e

    brendshme , me rritje prej 27.52% t primeve t shkruara bruto, krahasuar me nj vit m par.

    Grafik 7: Struktura e primeve t shkruara bruto t tregut t Jo-Jets, 2015

    Grafik 8: Sigurimi motorik, primet e shkruara bruto 2006-2015

    (N mln. lek)

    Nga krahasimi i t dhnave t primit mesatar pr sigurimin e detyrueshm motorik me vendet e

    tjera t rajonit, Shqipria ka nj nivel primi q sht m i ulti n rajon.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 21

    Grafik 9: Primi mesatar i sigurimit t detyrueshm motorik6 (N euro)

    Dmet

    Gjat vitit 2015, shoqrit e sigurimeve paguan rreth 3.64 miliard lek dme7, ose rreth 28.16%

    m shum se n vitin 2014. Pjesa m e madhe e dmeve t paguara bruto i prket sigurimeve

    motorike me rreth 2.2 miliard lek, apo 60.37% t totalit.

    6 T dhnat jan marr nga faqja online www.xprimm.com 7 Dme t paguara bruto, sipas t dhnave statistikore, jo sipas pasqyrave financiare (Kto pasqyra depozitohen n AMF m 31.03.2016).

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 22

    Grafik 10: Dmet e paguara bruto t sigurimit t detyrueshm motorik (N mln. lek)

    Byroja Shqiptare e Sigurimeve (BSHS) AMF, edhe gjat vitit 2015, ka ndjekur n vazhdimsi prmbushjen e detyrimeve t BSHS,

    lidhur me zbatimin e Marrveshjes Uniforme dhe t Rregullores s Brendshme t Kshillit t

    Byrove.

    Gjat vitit 2015, pran Byros Shqiptare t Sigurimit jan raportuar tet thirrje garancie,

    prkatsisht nj thirrje garancie nga Byroja e Rumanis, nj thirrje nga Byroja e Belgjiks , dy

    thirrje nga Byroja e Zvicrs, t cilat jan paguar brenda afateve t Rregulloren e Kshillit t

    Byrove, ndrsa katr thirrjet e Byros Greke, jan raportuar n muajin dhjetor 2015, pr t cilat

    ka vijuar procesi pr pages.

    Byroja Shqiptare e Sigurimeve

    N baz t Ligjit nr. 10076, dat 12.02.2009 Pr sigurimin e detyrueshm n sektorin e transportit, i ndryshuar, antar i

    Byros sht do sigurues, i cili sht i licencuar pr t ushtruar veprimtari n sigurimin e detyrueshm motorik dhe

    sigurimin e pasagjerve n transportin publik.

    Deri n fund t vitit 2015, n prbrje t BSHS-s ishin antar 8 shoqri sigurimi.

    Byroja sht prfaqsuese kombtare n Kshillin e Byrove (Shoqata Ndrkombtare e Byrove Kombtare t Siguruesve

    Motorik) dhe sht prgjegjse pr t gjitha detyrimet q rrjedhin nga antarsia n sistemin e Kartonit Jeshil, si dhe

    kryen funksionet e entit kompensues pr brjen e pagesave q prballohen nga Fondi i Kompensimit.

    Aktualisht detyrimet pr pagesat e Fondit t Kompensimit jan n vlera t konsiderueshme dhe procesi pr shlyerjen e

    ktyre detyrimeve po ndiqet me prparsi duke ndjekur si procesin e pagesave nga ana e shoqrive t autorizuara pr

    pages si dhe procesin e shlyerjeve t detyrimeve duke i dhn prparsi periudhs m t hershme t ngjarjes s sigurimit.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 23

    Autoriteti, n funksion t mbikqyrjes s BSHS dhe me qllim mbrojtjen e interesave t

    konsumatorit, ka ndjekur me prparsi detyrimet e shoqrive t sigurimit ndaj Byros pr

    financimin e Fondit t Kompensimit (FK) dhe kryerjen e pagesave t dmeve objekt i ktij

    Fondi.

    Grafik 11: Fondi i Kompensimit i miratuar nga AMF pr vitet 2010-2015

    (N mln. lek)

    N vazhdim t angazhimit pr prmbushjen e detyrimeve, sipas rekomandimeve baz t Banks

    Botrore dhe Fondit Monetar Ndrkombtar, AMF, n mars t vitit 2015, ka miratuar fondin e

    kompensimit t ndar prkatsisht:

    Fond pr shlyerjen e detyrimeve pr dme pezull deri m 31.12.2013, n vlern 450

    milion lek;

    Fond pr pagesat e dmeve me ngjarje sigurimi nga data 1 janar 2014 e n vazhdim, duke

    filluar minimalisht nga vlera 20 milion lek, vler e cila i shtohet pjess s pakonsumuar

    t fondit t kompensimit t vitit 2014, e krijuar pr kt qllim.

    Gjat vitit 2015, pagesat e dmeve objekt i fondit t kompensimit nga shoqrit e sigurimit jan

    realizuar n masn n masn 94%. Shkaku i mosplotsimit t detyrimit t prcaktuar n Vendim

    sht se dy shoqri sigurimi, kan ankimuar n gjykat ndarjen e vlers s detyrimit pr fond

    Fondi i Kompensimit Qllimi pr krijimin dhe mbajtjen e FK-s sht pagesa e dmeve pasurore dhe jopasurore t ndodhura n territorin e

    Republiks s Shqipris, n rastet e dmeve t shkaktuara nga prdorimi i nj mjeti t pasiguruar, t paidentifikuar dhe

    n rastet e mbylljes apo falimentimit t nj shoqrie sigurimi. Burimet e financimit t Fondit t Kompensimit parashikohen n

    nenin 45 t Ligjit nr. 10076, dat 12.02.2009 dhe krijohen nga:

    Kontributi i prvitshm i shoqrive t sigurimit, t cilat ushtrojn veprimtarin e tyre n sigurimin e detyrueshm motorik;

    Arktime nga rimbursimi i shumave nga personat prgjegjs pr dmet te Byroja; Gjobat e vna pronarit t mjetit t transportit t cilt nuk kan lidhur kontratat e sigurimit t detyrueshm; Burime t tjera t cilat nuk ndalohen me ligj.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 24

    kompensimi, proces i cili ka prfunduar s shqyrtuari nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran n

    muajin dhjetor 2015, duke vendosur rrzimin e padis s depozituar nga kto shoqri sigurimi.

    Pavarsisht ktij procesi, nga ana e Autoritetit, sht krkuar q kto shoqri sigurimi t

    prmbushin detyrimin dhe vetm me prfundimin e procesit gjyqsor me vendim t forms s

    prer, do t rishqyrtohen shumat e paguara.

    Pavarsisht ktij procesi, nga ana e Autoritetit, sht krkuar q kto shoqri sigurimi t

    prmbushin detyrimin dhe vetm me prfundimin me vendim t forms s prer t procesit

    gjyqsor, t rishqyrtohen shumat e paguara.

    Provigjoni teknik bruto pr sigurimin e detyrueshm motorik

    Provigjoni teknik bruto pr produktin e MTPL z peshn specifike m t lart n totalin e

    provigjoneve teknike t tregut t Jo-Jets. Pr 31.12.2015 ky tregues ka ardhur n rnie

    krahasuar me vitin e kaluar, duke arritur n 67% pr kt periudh nga 79% pr 31.12.2014.

    Tabela 6: Vlera e provigjonit teknik t sigurimit t detyrueshm (N mln. lek)

    Emrtimi 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015

    Provigjone Teknike Bruto, MTPL 5,876 7,606 8,259

    Provigjone Teknike Bruto, Jo-Jet 7,980 9,663 12,410 Raporti i sigurimeve t detyrueshme ndaj totalit t tregut (n %) 74 79 67

    Tabela 7: Struktura e provigjonit teknik bruto

    (N %)

    Emrtimi 2012 2013 2014 2015

    Provigjoni Teknik Bruto- Dme MTPL 56 52 53 52 Provigjoni Teknik Bruto- Primi i Pafituar MTPL 44 48 47 48 Provigjone Teknike Bruto- MTPL 100 100 100 100

    Mbi zbatimin e masave stabilizuese n tregun e sigurimeve

    Paketa e masave stabilizuese e miratuar pr tregun e sigurimeve prfshin:

    Rivendosjen e menjhershme t financimit t Fondit t Kompensimit duke i krkuar shoqrive t sigurimit t Jo-

    Jets t financojn detyrimet e papaguara;

    Vendosjen e krkesave ligjore pr mbajtjen dhe financimin e nj rezerve monetare n llogari qllimore q do t

    prdoret vetm pr pagesat e dmeve t produktit MTPL.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 25

    Qendra Kombtare e t Dhnave t Sigurimit t Detyrueshm Motorik

    Ruajtja e infrastrukturs s shrbimeve dhe pasurimi i sistemeve informatike t teknologjis s

    informacionit (TI) me element t rinj kan qen gjithnj ndr synimet e teknologjis n AMF,

    duke i shrbyer mbikqyrjes dhe analizs sa m efektive t tregut.

    Qendra Kombtare e t Dhnave t Sigurimit t Detyrueshm Motorik prbhet nga Regjistri

    Online i Sigurimeve t Detyrueshme Motorike si dhe Regjistri i Dmeve t Sigurimit t

    Detyrueshm Motorik t cilat kan nj baz t plot t dhnash me policat e shitura pr sigurimet

    e detyrueshme motorike n Republikn e Shqipris, si dhe bazn e t dhnave t raportimi

    online pr dmet e ndodhura e cila ka edhe t dhnat bazuar n informacionin historik t

    akumuluar. T dhnat e Qendrs prditsohen prmes regjistrimit online n koh reale t

    policave t shitura nga shoqrit e sigurimit dhe regjistrimit online t t dhnave pr dmet.

    N kt baz t dhnash kryhet raportimi dhe identifikimi n koh reale t shitjeve t policave t

    sigurimit t detyrueshm motorik pr prgjegjsin ndaj palve t treta. Si pjes funksionale e saj

    sht edhe lidhja online me sistemin bankar i regjistrit t policave. Ky ndrveprim me sistemet

    bankare mundson zhvillimin dhe kontrollin e tregut t sigurimeve motorike dhe jep mundsin

    e krijimit t standardeve n veprimet financiare q nga lshimi i policave t sigurimit t

    detyrueshm motorik e deri n pagesn e dmeve si rrjedhoj e tyre.

    N Qendrn e Sigurimit t Detyrueshm Motorik, gjat viti 2015, prfundoi zbatimi teknik i

    sistemit Bonus-Malus. Ky sistem bn t mundur tarifimin me fokus rrezikun n sigurimin

    motorik. Sistemi mundson edhe integrimin e lidhjes me regjistrin e automjeteve nga i cili

    shoqrit e sigurimit mund t marrin t dhnat e mjetit, t cilat e vendosin at n nj kategori t

    caktuar e cila nuk mund t ndryshohet. Kjo kufizon mundsit e abuzimeve dhe gabimeve duke

    prmirsuar procesin e lshimit t polics.

    Sistemi Bonus-Malus

    Qendra Kombtare e t Dhnave t Sigurimit t Detyrueshm Motorik, prbn infrastrukturn baz pr zbatimin dhe

    mirmbajtjen e sistemit Bonus-Malus. Ajo administrohet nga AMF dhe prbhet nga:

    Regjistri Elektronik Online i Shitjeve t Sigurimeve t Detyrueshme Motorike, i cili sht nj platform raportimi

    dhe identifikimi n koh reale t shitjeve t policave t sigurimit t detyrueshm motorik n formn e prgjegjsis

    ndaj palve t treta, Kartonit Jeshil dhe Sigurimit Kufitar.

    Regjistri i Dmeve t Sigurimeve t Detyrueshme Motorike, i cili sht nj platform raportimi e dmeve t

    ndodhura n kuadr t sigurimeve t detyrueshme motorike.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 26

    AMF ka prfunduar zbatimin teknik t sistemit Bonus-Malus. Ky sistem bn t mundur tarifimin

    me fokus rrezikun n sigurimin motorik. Aktualisht agjentt e shitjeve t policave t sigurimit

    mund t krkojn t dhna mbi automjetin dhe pronarin e automjetit nprmjet targs dhe numrit

    t shasis. N kt faz, prve t dhnave t msiprme t automjetit, sistemi gjeneron dhe

    drgon edhe t dhna rreth kategoris s automjetit sipas informacionit bazuar n Regjistrin

    Kombtar t Automjeteve, por agjentt nuk kan t drejt ti ndryshojn t dhnat duke

    parandaluar n kt mnyr abuzime t ndryshme. Nj faz tjetr,e prfunduar sht dhe lidhja

    n koh reale nprmjet Agjencis Kombtare t Shoqris s Informacionit me Regjistrin

    Kombtar t Gjendjes Civile duke ofruar numrin personal t pronarit t mjetit si els pr

    krkimin e historikut Bonus-Malus dhe kategorizimin e sakt t pronarve n nivelet e rrezikut, i

    cili sht n prdorim nga shoqrit e sigurimit q nga data 3 mars 2015.

    Me prfundimin e dy fazave sistemi sht plotsisht funksional dhe parametrat e rrezikut, q jan

    numri i dmeve dhe numri i viteve t plota TPL drgohen drejt sistemeve t shoqrive t

    sigurimit duke br t mundur tarifimin me baz rreziku.

    AMF ka prgatitur dhe draft-rregulloren prkatse pr zbatimin e sistemit Bonus-Malus, e cila

    pritet t miratohet n kuadrin e ndryshimeve t Ligjit t nr. 10076, dat 12.02.2009 Pr

    sigurimin e detyrueshm n sektorin e transportit, i ndryshuar, ku parashikohet edhe prfshirja

    n ligj i aplikimit t ktij sistemi n mnyr t detyruar nga shoqrit e sigurimeve n

    prllogaritjen e tarifave t primeve.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 27

    Gjithashtu, sistemet e TI n AMF jan n bashkveprim t vazhdueshm me sistemet TI pran

    shoqrive t sigurimit pr t par prputhshmrin e tyre me krkesat e manualit t mbikqyrjes.

    Sistemi i Administrimit t Informacionit

    AMF dhe shoqrit e sigurimeve q

    veprojn n treg kan n prdorim t

    vazhdueshm sistemin AMF In-Reg i cili

    prbhet nga nj platform raportimi online,

    nprmjet s cils operatort e subjekteve t

    mbikqyrura raportojn t dhnat e

    krkuara nga Autoriteti n mnyr

    elektronike nprmjet internetit.

    Sistemi Bonus-Malus

    Sistemi Bonus-Malus prezanton nj skem universale t vlersimit t tarifs pr policat e sigurimit t detyrueshm motorik,

    ku pr do rinovim t polics s sigurimit, pr cilindo t siguruar, n varsi t dmeve t ndodhura gjat periudhs s

    mparshme t sigurimit, prllogaritet koeficienti q do t aplikohet mbi tarifn baz t sigurimit. Ky koeficient do t ndikoj

    n rritjen ose uljen e vlers s tarifs s sigurimit, respektivisht nse i siguruari ka br dme ose jo gjat periudhs s

    siguruar.

    Sistemi Bonus-Malus pasqyron profilin e riskut, duke individualizuar tarifat e primeve. Kjo nnkupton, nse i siguruari,

    prfshihet n nj nga klasat e Bonusit, primi do t zvoglohet dhe e kundrta do t ndodh nse prfshihet n klasat e Malusit, n varsi t historikut t dmeve q i siguruari do t ket pr nj periudh t caktuar.

    Autoriteti n bashkpunim me palt e interesuara kan prcaktuar algoritmin si dhe numrin e klasave t sistemit Bonus-

    Malus. Konkretisht sistemi sht i prbr nga 18 klasa, ku n mnyr konvencionale klasa 1 do jet klasa n t ciln t

    siguruarit do paguajn m pak prim dhe klasa 18 m penalizuesja. Me fillimin e zbatimit t sistemit t gjith t siguruarit do

    t caktohen n klasn 13, t cils i prket koeficienti Bonus-Malus i barabarte me 1, n vijim klasa q i sht shnuar nj t

    siguruari pr periudhn e sigurimit sht e prcaktuar nga klasa prejardhse dhe nga numri i dmeve t raportuar t nj viti

    m par. Secils klas i prket nj koeficient primi i veant P, ku P nnkupton numrin e klasave dhe 118.

    Sistemi Bonus-Malus pr kontratat e sigurimit t detyrueshm motorik TPL do t konsistoj n:

    - Uljen e klass s riskut me nj klas n rastet e t siguruarit q nuk shkakton asnj dm gjat vitit t kontrats;

    - Rritjen e klass s riskut me: 2 (dy) klas nse i siguruari bn nj dm gjat vitit t kontrats; 5 ( pes) klas nse

    bn dy dme, etj.

    Zbatimi i sistemit Bonus-Malus nga ana e t siguruarve do hyj n fuqi me miratimin e ndryshimeve t Ligjit t nr. 10076,

    dat 12.02.2009 Pr sigurimin e detyrueshm n sektorin e transportit, i ndryshuar, ku parashikohet edhe prfshirja n ligj i

    aplikimit t ktij sistemi n mnyr t detyruar nga shoqrit e sigurimeve n prllogaritjen e tarifave t primeve.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 28

    Ky sistem pr administrimin e informacionit sht n prdorim dhe mirmbajtje nga AMF.

    Sistemi prdoret edhe nga shoqrit raportuese.

    Licencime n tregun e sigurimeve

    Gjat vitit 2015, aktiviteti licencues i Autoritetit t Mbikqyrjes Financiare n fushn e

    sigurimeve u fokusua n licencimin e veprimtaris s:

    - Brokerimit n sigurime;

    - Agjentit n sigurime;

    - Vlersuesit t dmeve n sigurime.

    Veprimtaria e ndrmjetsimit n sigurime ushtrohet nga agjent ose shoqri agjentsh, brokera

    dhe shoqri brokerimi. N procesin licencues t ndrmjetsve n sigurime, AMF n vazhdimsi

    sht kujdesur q krkesat dhe procedurat e zbatuara pr subjektet q krkojn t ushtrojn

    aktivitet n fushn e ndrmjetsimit t jen t qarta, objektive dhe transparente. N synim t ktij

    objektivi, u hartua Rregullorja nr. 79, dat 31.08.2015 "Pr miratimin/licencimin e personave pr

    t ushtruar veprimtarin e agjentit n sigurime, si dhe rastet e mospranimit t regjistrimit t tij

    dhe refuzimit t licencs" dhe Rregullorja nr. 48, dat 30.06.2015 "Pr kriteret, procedurat dhe

    afatet e licencimit, si dhe rastet e refuzimit t licencs pr t ushtruar veprimtari brokerimi n

    sigurime". N kto rregullore sht vn theksi tek rritja e pofesionalizmit dhe integritetit t

    personave q do t ushtrojn aktivitetin si broker apo agjent.

    Zhvillimet n tregun e sigurimeve dhe nevoja pr mbrojtjen e interesave t bizneseve dhe

    individve n procesin sigurues kan rritur interesin e subjekteve pr licencim n tregun e

    ndrmjetsimit, veanrisht n at t brokerimit.

    Ndrmjetsimi n sigurime

    Ndrmjetsimi n sigurime prfaqson veprimtarin tregtare kundrejt pagesave dhe komisioneve, t prezantimit,

    propozimit dhe kryerjes s aktiviteteve t tjera prgatitore deri n nnshkrimin e kontrats s sigurimit ose

    risigurimit, si dhe dhnien e asistencs gjat periudhs s vlefshmris s kontrats, veanrisht n rast dmi.

    Veprimtaria e ndrmjetsimit kryhet nga agjenti dhe brokeri n sigurime.

    Broker n sigurime

    Brokeri n sigurime negocion me shoqrin e sigurimit n emr dhe pr llogari t konsumatorit sipas krkesave

    dhe nevojave t tij, duke mundsuar nnshkrimin e nj kontrate sigurimi. Brokeri n sigurime asiston t

    siguruarin n ushtrimin e t drejtave q rrjedhin nga kontrata e sigurimit gjat periudhs s vlefshmris s

    kontrats, si dhe gjat ndodhjes s ngjarjes s siguruar.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 29

    Gjat vitit 2015, Autoriteti miratoi licencn e nj subjekti t ri pr ushtrimin e veprimtaris s

    brokerimit pr klasat e Jo-Jets. Ndrkoh, numri i brokerave fizik nuk ndryshoi n krahasim

    me fundin e vitit 2014.

    Tabel 8: T dhna mbi brokera t licencuar n sigurime

    (N numr)

    Statusi i brokerit

    T licencuar n fund t vitit 2014

    Licenca t reja

    n 2015

    Rinovim licence n 2015

    Trhequr licenca n 2015

    T licencuar n fund t vitit 2015

    Shoqri brokerimi

    8 1 - - 9

    Broker fizik 14 - 4 - 14

    Sipas llojit t licencs, shoqrit e brokerimit klasifikohen si m posht:

    Tabel 9: Shoqri brokerimi sipas produkteve t sigurimit

    (N numr)

    2009

    2010

    2011

    2012

    2013 2014

    2015

    Shoqri brokerimi Jo-Jet

    3 7 5 5 5 4

    5

    Shoqri brokerimi Jet dhe Jo-Jet

    - - - 1 2 2

    2

    Shoqri brokerimi Jet, Jo-Jet dhe Risigurimi

    1 1 1 1 1 2

    2

    Totali 4 8 6 7 8 8

    9

    Veprimtaria e shoqrive t brokerimit konsiston n ndrmjetsimin e produkteve t sigurimit t

    Jets ashtu dhe t Jo-Jets si: Shndeti n Udhtim, Garanci Oferte dhe Kontrat, Kasko, TPL,

    Karton Jeshil, Sigurimi Kufitar, Sigurimi nga zjarri, Sigurimi CAR, Sigurimi i Jets me Kursim,

    Sigurim prone pr kredi, etj.

    Nga raportimet e shoqrive t brokerimit mbi t dhnat statistikore pr veprimtarin q ato

    kryejn, rezulton se n fund t vitit 2015, rreth 51.23% e totalit t primeve t shkruara bruto t

    tregut t sigurimeve shiten me ndrmjetsimin e brokerave dhe rreth 38.42% e kontratave t

    sigurimit rezulton t jen lidhur nga brokerat e licencuar. N veprimtarin e brokerimit

    mbizotron ndrmjetsimi pr produktet e Jo-Jets me rreth 54.96% t primeve t shkruara bruto,

    i orintuar kryesisht nga sigurimi i detyrueshm motorik. Ndrmjetsimi n produktet e Jets

    sht n nivelin 3.77%.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 30

    Komsioni i brokerimit kundrejt totalit t primeve t brokeruara, pr vitin 2015, rezulton 4,5%.

    Agjent n sigurime

    Gjat vitit 2015 vazhdoi licencimi i personave fizik pr ushtrimin e veprimtaris si agjent n

    sigurime t Jo-Jets n emr dhe pr llogari t katr shoqrive t sigurimit: shoqris Insig

    sh.a., Sigal Uniqa Group Austria sh.a., Albsig sh.a. dhe Ansig sh.a.

    Tabel 10: T dhna mbi agjentt e licencuar

    (N numr)

    Statusi i agjentit

    T licencuar n fund t vitit

    2014

    Rinovim licence 2015

    Licenca t reja 2015

    Prfunduar afati i

    licencs 2015

    Trheqje licence 2015

    T licencuar8 n fund t vitit

    2015

    Persona juridik

    3 - - 2 - 1

    Persona fizik

    300 21 46 102 9 256

    Gjat vitit 2015, AMF licencoi 8 vlersues t tjer t dmeve n sigurime, si edhe rinovoi 7

    licenca ekzistuese.

    8 Numri gjithsej i agjentve t licencuar n fund t vitit 2015 llogaritet si shum e agjentve t licencuar n fund t vitit 2014 + licenca t reja n 2015 + rinovim licence n 2015 licencat q u ka prfunduar afati n fund t vitit 2015 trheqjet e licencave.

    Vlersuesit e dmeve n sigurime

    Vlersuesi i dmeve n sigurime, n mnyr profesionale dhe t paanshme, prcakton shumn e dmshprblimit q shoqria e

    sigurimit detyrohet t paguaj ndaj personave t siguruar, si rezultat i ndodhjes s ngjarjes s sigurimit, deri n limitin e

    prgjegjsis t prcaktuar sipas kontrats s sigurimit.

    Referuar Ligjit nr. 52, dat 22.05.2014 Pr veprimtarin e sigurimit dhe risigurimit, vlersuesit t dmeve mund ti

    revokohet licenca nse:

    - Ka shkelur kushtet e licencimit ose krkesat e ligjit dhe akteve t Autoritetit;

    - Nuk ushtron veprimtari brenda 6-muajve nga data e marrjes s licencs;

    - Ka br vlersime t gabuara dhe subjektive;

    - Ka br vlersime t pavrteta, shkelje t procedurave apo vlersime q bien n kundrshtim me dispozitat

    ligjore dhe me standardet profesionale;

    - Ka paraqitur dokumente t falsifikuara ose t rrema pr marrjen e licencs;

    - Heq dor vullnetarisht nga ushtrimi i veprimtaris.

    Autoriteti pr shkelje t dispozitave t ktij ligji mund t pezulloj licencn e vlersuesit pr nj periudh jo m t gjat se 6

    muaj.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 31

    Tabel 11: T dhna mbi vlersuesit e licencuar, sipas llojit t licencs dhe statusit (N numr)

    Vlersues dmesh n sigurime

    T licencuar n fund t vitit

    2014

    Licencime t reja 2015

    Rinovim Licence

    2015

    Prfunduar afati i

    licencs 2015

    T licencuar 2015

    Sipas statusit t vlersuesit

    I pavarur 31 3 4 2 36

    I punsuar 29 5 3 8 29

    Licenca jo aktive

    5 - - 1 4

    Sipas llojit t licencs

    Pr dme materiale

    6 - - 2 4

    Pr dme shndetsore

    9 3 - - 12

    Pr dme materiale dhe shndetsore

    50 5 7 9 53

    Gjithsej vlersues t licencuar

    65 8 7 11 69

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 32

    Risigurimet

    Bazuar n kuadrin ligjor, shoqria e sigurimit sht e detyruar t risiguroj n nj shoqri

    risigurimi at pjes t rrezikut t siguruar q tejkalon limitin e lejuar prej 10% t vlers s

    kapitalit,

    N baz dhe pr zbatim t krkesave t nenit 116, pika 3, t Ligjit nr. 52/2014 Pr veprimtarin

    e sigurimit dhe risigurimit si dhe n kuadr t zbatimit t metodologjis s mbikqyrjes me baz

    riskun, Autoriteti, n bashkpunim me ekspert t Banks Botrore, n kuadrin e projektit FIRST

    pr reformn n tregun e sigurimeve, miratoi Rregulloren nr. 85/1, dat 30.09.2015 "Pr kriteret

    e risigurimit" ku risit e regullores lidhen kryesisht me: rritjen e cilsis s prcaktimit t

    kritereve n procesin e lidhjes s marrveshjeve t risigurimit nga shoqrit e sigurimit q

    ushtrojn veprimtari n Republikn e Shqipris, si dhe kriteret n przgjedhjen e shoqrive

    risiguruese; prafrimi me krkesat e Bashkimit Evropian n drejtim t trajtimit t risiguruesve,

    referuar gjendjes s tyre financiare; si dhe detaje mbi nivelin e cilsis s kreditit (ose raportit t

    Aftsis Paguese) t shoqrive t risigurimit pjesmarrse n marrveshjet e risigurimit.

    Pr portofole t veanta sigurimi, shoqrit kan kryer transferim t rrezikut pr t zbutur efektet

    financiare t dmeve t mundshme. Ky transferim sht realizuar nprmjet bashksigurimit,

    kalimit n risigurim t portofoleve t sigurimit n trsi, apo mbulimit me risigurim fakultativ

    pr kontrata t veanta.

    Kriteret e risigurimit

    Autoriteti me vendim bordi nr 85/1, date 30.09.2015, miratoi rregulloren Pr Kriteret e Risigurimit, ku jan

    reflektuar ndryshimet e nevojshme rregullatore n kuadrin e prshtatjes me ligjin e ri t sigurimeve, si dhe i sht

    prafruar krkesave t Bashkimit Evropian mbi trajtimin e shoqrive risiguruese pjesmarrse n marrveshjet e

    risiguruese.

    Prve risive kryesore ne lidhje me rritjen e cilsis s prcaktimit t kritereve n procesin e lidhjes s

    marrveshjeve t risigurimit dhe prafrimin me krkesat e Bashkimit Evropian n drejtim t trajtimit t

    risiguruesve, rregullores i sht bashkangjitur Aneksi 1 `Prcaktimi i Nivelit t Cilsis s Kreditit`, n t ciln

    jan t sqaruara n mnyr t detajuar klasifikimi i shoqrive t risigurimit:

    i. Sipas shkalls s kreditit, t vlersuara nga 4 (katr) agjenci klasifikuese;

    ii. Pa shkall krediti, por t licencuar dhe mbikqyrur nga regjime mbikqyrse t barazvlefshme me

    Regjimin Aftsia Paguese II (Solvency II) t Bashkimit Evropian;

    iii. Pa shkall krediti dhe t pa licensuar e mbikqyrur nga regjime mbikqyrse t barazvlefshme me

    Regjimin Aftsia Paguese II (Solvency II) t Bashkimit Evropian, si dhe shpjegimi, rast pas rasti, i do

    Niveli t Cilsis s Kreditit.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 33

    N baz t krkesave rregullatore, shoqrit e sigurimit raportojn n Autoritet programin e

    risigurimit. Bazuar n funksionin e saj mbikqyrs, AMF ndjek ecurin e zbatimit t ktij

    programi dhe kontratave specifike t lidhura, duke synuar t siguroj stabilitetin e vazhdueshm

    financiar n lidhje me standardet e mbajtjes s rrezikut nga kto shoqri sigurimi dhe kritereve t

    lidhura me cilsin e risiguruesve.

    Marrveshjet risiguruese n portofolet e sigurimit t Jo-Jets kan qen t forms jo

    proporcionale t tipit Excess of Loss (Tejkalim Humbje) dhe t forms proporcionale t tipit

    Quota Share e Surplus. N sigurimin e Jets, mbulimi me risigurim sht kryer nprmjet

    marrveshjeve risiguruese t forms proporcionale t tipit Surplus dhe t tipit Quota Share.

    Primet e ceduara n risigurim pr 31.12.2015 rezultojn :

    Pr totalin e tregut t sigurimeve n vlern 2.82 miliard lek, ose 20% e primeve t

    shkruara bruto n kt treg, me nj rritje prej 342.73 milion lek ose 13.85% krahasuar

    me t njjtn periudh t vitit 2014;

    Pr sigurimin e Jo-Jets n vlern 2.79 miliard lek ose 21.36% e vlers s primeve t

    shkruara bruto, me nj rritje prej 344.41 milion lek, ose 14.09% krahasuar me t njjtn

    periudh t vitit 2014;

    Pr sigurimin e Jets n vlern 28.31 milion lek ose 2.75% e vlers s primeve t

    shkruara bruto, me nj ulje prej 1.68 milion lek, ose 5.61% krahasuar me t njjtn

    periudh t vitit 2014.

    Ecuria e raportit t primeve t ceduara n risigurim mbi primet e shkruara bruto gjat viteve 2011

    deri n fundin e vitit 2015 jepet si m posht:

    Grafik 12: Primi i ceduar n risigurim/prime t shkruara bruto, total i tregut

    (N %)

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 34

    Grafik 13: Primi i ceduar n risigurim/prime t shkruara bruto, Jo-Jeta (N %)

    Grafik 14: Primi i ceduar n risigurim/prime t shkruara bruto, Jeta

    (N %)

    Ndr pjesmarrsit kryesor n programet e risigurimit, gjat vitit 2015 pr sigurimin e Jo-Jets

    mund t prmendim VIG Re, UNIQA Re, Munich Re, Hannover Re, Swiss Re, Partner Re, Scor,

    Lloyds Syndicates, etj. Pr sigurimin e Jets, shoqria e vetme risiguruese e prfshir n kt

    program sht Scor Global Life. M shum se 90% e partnerve risigurues t shoqrive t

    sigurimit kan klasifikim m t lart se BB- nga Standard & Poors, nga ku mbi 60% kan

    klasifikim m t lart se A.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 35

    1.3 Tregu i Letrave me Vler Fondet e Investimeve

    Industria e fondeve t investimeve n Shqipri nisi aktivitetin n fillim t vitit 2012. Gjat

    ktyre tre viteve n vijim ky sektor ka kaluar prmes ndryshimeve t rndsishme strukturore,

    duke prbr kshtu nj hap pozitiv prpara drejt zhvillimit t tregut t kapitaleve n Shqipri

    dhe mbshtetjes s tregut financiar n prgjithsi.

    N kto kushte, forcimi i mtejshm i tregut t fondeve t investimeve nprmjet prmirsimit t

    administrimit t rreziqeve me t cilat prballen kto fonde dhe rritjes s transparencs s tyre,

    prbjn prioritete t puns s mbikqyrsit. Gjat vitit 2015 n fokusin e puns mbikqyrse ka

    qen ndjekja e zbatimit t rregullave q lidhet me njohjen, vlersimin, monitorimin dhe

    administrimin e rrezikut t likuiditetit t fondeve t investimeve nga ana e shoqrive

    administruese t tyre, si dhe zbatimi i drejt i standardeve ndrkombtare t raportimit financiar

    n lidhje me vlersimin e aseteve t siprmarrjeve t investimeve kolektive.

    Tregu i siprmarrjeve t investimeve kolektive, gjat vitit 2015, ka psuar rritje. N kt treg

    vazhdojn t ushtrojn aktivitetin e tyre dy fonde investimi, prkatsisht Fondi i Investimeve

    Raiffeisen Prestigj i licencuar m dat 13.12.2011 dhe Fondi i Investimeve Raiffeisen Invest

    Euro i licencuar m dat 26.09.2012, t cilat administrohen nga shoqria Raiffeisen Invest

    sh.a.

    Sipas analizs s t dhnave pr tregun e fondeve t investimeve m 31.12.2015, vlera neto e

    aseteve t tyre arriti n 66.99 miliard lek, me nj rritje prej 3.3 miliard lek ose 5.10%

    krahasuar me 31.12.2014. Ky treg dominohet kryesisht nga investimet n obligacione qeveritare,

    t cilat prbjn 70.22% t aseteve t fondeve.

    Numri i antarve q kan investuar n fondet e investimit m 31.12.2015 sht 32,149 me nj

    ulje prej 1.59% krahasuar me 31.12.2014. Nga antart n fond, rreth 99.99% e zn investitort

    individual.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 36

    Tabel 12: Vlera e kuotave t fondeve t investimeve

    (N lek)

    Prshkrimi Vlera fillestare e vlers

    neto t aseteve pr kuot

    Vlera neto e aseteve pr kuot

    31.12.14

    Vlera neto e aseteve pr kuot

    31.12.15

    Raiffeisen Prestigj 1,0009 1,207 1,290

    Raiffeisen Invest EURO10 14,00011 15,024 15,042

    Tabel 13: T dhna mbi portofolin e fondeve t investimeve, sipas periudhave tremujore t vitit

    2015

    Prshkrimi Vlera (n mln. lek)

    Periudha 31.03.'15 30.06.'15 30.09.'15 31.12.'15

    Asetet neto t fondeve 65,757 67,465 67,658 66,989

    Totali i aseteve t fondeve 65,963 67,781 67,970 67,151

    nga t cilt: - - - -

    Obligacione Qeveritare 49,709 49,013 48,415 46,704

    Obligacione t Shoqrive 1,637 1,540 1,208 2,037

    Bono Thesari 8,651 11,021 12,028 11,696

    Investime t tjera 819 502

    499

    682

    Mjete Monetare 4,181 5,055 4,749 5,133

    Asete t tjera 966 1,062 1,072 898

    Totali i Detyrimeve t Fondeve 206 315 312 161

    Tabel 14: Ndryshimi n prbrjen e portofolit t fondeve t investimeve, 31.12.'14-31.12.'15

    Prshkrimi Vlera (n mln. lek) Ndryshimi

    (n %) Pjesa ndaj totalit

    (n %)

    Periudha 31.12.'14 31.12.'15 31.12.'14-31.12.'15

    31.12.'14 31.12.'15

    Asetet neto t fondit 63,736 66,989 5.10

    Totali i aseteve t fondeve 64,041 67,151 4.86 100 100

    nga t cilt: - -

    Obligacione Qeveritare 48,895 46,704 (4.48) 76.35 70.22

    Obligacione t Shoqrive 1,604 2,037 26.99 2.5 2.36

    Bono Thesari 8,568 11,696 36.51 13.38 17.42

    Investime t tjera 589 682 15.81 0.92 1.02

    Mjete Monetare 3,411 5,133 50.49 5.33 7.64

    9 Vlera fillestare n 31.03.2012 10 Vlerat e Raiffeisen Invest EURO jan konvertuar me kursin 1euro = 140 lek. 11 Vlera fillestare n 22.11.2012.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 37

    Asete t tjera 974 898 (7.84) 1.52 1.34

    Totali i Detyrimeve t Fondeve 306 161 (47.26) 0.48 0.24

    Grafik 15: Struktura e aseteve t fondeve t investimeve 31.12.14 (n %)

    Grafik 16: Struktura e aseteve t fondeve t investimeve 31.12.15 (n %)

    Inspektime pran shoqris administruese t fondeve t investimit

    Autoriteti gjat vitit 2015 i kushtoi vmendje vendosjes s rregullave dhe kritereve, t cilat synonin prmirsimin e procesit t administrimit t rreziqeve nga shoqrit administruese pr fondet e investimit nen administrim te tyre, n funksion t nj mbikqyrjeje efektive t tregut gjithnj n rritje.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 38

    AMF, gjat 2015, ndoqi n vend procesin e zbatimit t rregullave Pr administrimin e likuiditetit pr fondin e investimeve dhe Mbi prcaktimin e vlers s aseteve t siprmarrjeve t investimit kolektiv dhe llogaritjen e vlers neto t aseteve t tyre pr kuot. Gjat procesit t inspektimit n vend iu vu theksi zbatimit t ktyre rregulloreve n fazn

    tranzitore, si domosdoshmri pr forcimin e mtejshm t tregut t siprmarrjeve t investimeve

    kolektive n vend, nprmjet prmirsimit t administrimit t rreziqeve me t cilat prballen kto

    fonde dhe rritjes s transparencs.

    Gjat vitit 2015, AMF n bashkpunim me BSH, ka kryer inspektim t prbashkt pran

    shoqris administruese t fondeve t pensionit dhe siprmarrjeve t investimeve kolektive

    Raiffeisen Invest sha. Ky inspektim nga ana e AMF, bazuar n legjislacionin n fuqi si dhe n

    prmbushje t rekomandimeve t FSAP-it pr nj mbikqyrje efektive t konsoliduar, u

    prqndrua n tre drejtime kryesore q lidhen me:

    - Mbikqyrjen efektive t veprimtaris s shoqris, duke u fokusuar n politikat e

    investimit, procedurat e przgjedhjes dhe miratimit t llojit t investimit, funksionimin e

    sistemeve t automatizuara q prdor shoqria administruese pr prllogaritjen e aseteve

    neto t fondeve t investimit dhe mnyrn e prllogaritjes s mimit s kuots, shlyerjet e

    kuotave t antarve q trhiqen nga fondi i investimit, mnyra e prllogaritjes s vlers

    s shlyer si dhe mimi i kuots q prdoret n momentin e shlyerjes;

    - Transparencn me investitorin, duke u fokusuar n administrimin e fondeve t

    investimeve kolektive, strukturimin dhe ndarjen e funksioneve t brendshme t shoqris,

    mnyrat dhe kushtet e shitjes s kuotave investitorit nga ana e shoqris administruese,

    procedurat e trajtimit t ankesave t klientve nga shoqria administruese;

    - Prmbushjen e detyrimeve ligjore pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimin e

    terrorizmit, duke u fokusuar n rregulloret, udhzimet apo procedurat e brendshme q

    lidhen me parandalimin e pastrimit t parave, kryerjen e kontrolleve nga auditues t

    brendshm t shoqris dhe konkluzionet e mbajtura, raportimet e transaksioneve t

    dyshimta dhe transaksioneve n para fizike pr vlerat sipas legjislacionit n fuqi.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 39

    Tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris

    Tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris gjat vitit 2015 u dominua n masn 72.73% nga

    transaksionet n instrumente afatshkurtr (bono thesari) dhe 27.27% nga instrumente afatgjat

    (obligacione). Prsa i takon numrit t transaksioneve, 86.66% e t gjitha transaksioneve t tregut

    me pakic t letrave me vler t Qeveris, i takojn transaksioneve t kryera me bono thesari.

    Transaksionet "Blerje n tregun primar" dhe "Shlyerje e vlers nominale n maturim" dominojn

    tregun me pakic t letrave me vler t Qeveris pr vitin 2015. Ato arritn prkatsisht n

    masn 67.27% dhe 16.62% kundrejt volumit t prgjithshm t transaksioneve.

    Investitort individual dominojn n kt treg duke kryer rreth 98.65% t t gjitha

    transaksioneve n tregun me pakic t letrave me vler t Qeveris.

    Tabel 15: Tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris

    Lloji i Transaksionit Vlera nominale ( mln. lek) Ndryshimi (n%)

    2014 2015 `15/`14-1

    A Blerje n tregun primar 37,058 49,724 34.18

    Individ 12,137 25,647 111.32

    Persona juridik 24,921 24,077 (3.39) B Shitje nga portofoli i ndrmjetsit financiar 7,190 7,752 7.82

    Individ 5,879 6,324 7.57

    Projekti Forcimi i kapaciteteve mbikqyrse te AMF: Fokusi te zhvillimi i tregut t kapitaleve

    Kshilli i Ministrave, me vendimin e dats 9 shtator 2015 ka miratuar n parim, grantin pr fuqizimin e kapaciteteve mbikqyrse t AMF-s. Granti sht dhn nga qeveria e Konfederats Zvicerane, e prfaqsuar nga Sekretariati Shtetror Zviceran pr shtjet Ekonomike (SECO). Banka Ndrkombtare pr rindrtim dhe Zhvillim (IBRD) sht administratore e fondeve grant t qeveris s Konfederats Zvicerane. Gjat vitit 2015 u prezantua projekti Forcimi i kapaciteteve mbikqyrse t AMF: Fokusi te zhvillimi i tregut t kapitaleve. Ky projekt synon t mbshtes AMF-n veanrisht n forcimin e kapaciteteve pr t mbikqyrur tregun e fondeve t investimit. Ky projekt sht mbshtetur nga Banka Botrore e cila do t ndjek edhe zbatimin e tij. Sekretariati i Shtetit Zviceran pr shtjet Ekonomike (SECO) sht financues i ktij projekti prmes Grantit (Trust Fund Grant ). Projekti sht hartuar pr t prballuar sfidat me t cilat po prballet AMF dhe fushat q do t mbuloj ky projekt jan kryesisht:

    - Zhvillimi i kapaciteteve t AMF-s pr mbikqyrjen dhe rregullimin e tregut t fondeve t investimit;

    - Zhvillimimi i kapaciteteve t AMF-s pr tu prgatitur pr emetimin e obligacioneve t shoqrive dhe qeverive

    lokale.

    Gjat vitit 2016 pritet t filloj zbatimi i komponentit t par, konkretisht me dy prbrs prkats:

    - Vlersimi i strukturs, stafit dhe nevojave t trajnimit lidhur me fushn e mbikqyrjes s fondeve t investimit;

    - Vlersimi dhe zhvillimi i legjislacionit dhe pakets mbikqyrse pr fondet e investimit dhe obligacionet e

    shoqrive dhe qeverive lokale.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 40

    Persona juridik 1,311 1,428 8.91 C Blerje nga individt para afatit t maturimit 3,330 2,689 (19.25)

    Individ 2,958 2,552 (13.72)

    Persona juridik 372 136 (63.29) D Vendosje e bonos si kolateral 372 1,468 295.15

    Individ 45 889 1,864.74

    Persona juridik 326 579 77.44 E Shlyerje e vlers nominale n maturim 11,952 12,988 2.81

    Individ 10,675 9,547 (10.57)

    Persona juridik 1,276 2,740 114.69

    Platforma GSRM (Tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris)

    Gjat vitit 2015, platforma e GSRM-s, vazhdoi t funksionoj dhe t prmbush rolin e saj duke

    siguruar rritje t transparencs n kuotimet dhe transaksionet n tregun me pakic t letrave me

    vler t Qeveris. N treg veprojn 10 operator t licencuar nga AMF pr t tregtuar letrat me

    vler t Qeveris. AMF, duke synuar mbrojtjen m t mir t interesave t investitorve,

    monitoron veprimtarin e ktyre operatorve dhe kujdeset q informacioni t jet i prditsuar

    dhe n koh reale. Platforma prfshin edhe nj baz t dhnash historike, e cila u vjen n ndihm

    personave t cilve u nevojiten t dhna pr qllime statistikore apo akademike.

    Platforma e GSRM-s jep nj informacion t plot pr publikun dhe investitort institucional n

    lidhje me krkesat dhe ofertat ditore n tregun me pakic t instrumenteve t borxhit t Qeveris.

    Gjat vitit 2015, n platformn GSRM jan kryer 33,286 klikime, duke zn rreth 8.27% t t

    gjitha vizitave n faqen zyrtare t AMF-s.

    Platformat e tregtimit online Platformat e tregtimit online u japin mundsi t interesuarve t investojn n produkte financiare

    t bursave ndrkombtare. Prgjithsisht, platformat e tregtimit online lejojn tregtimin n tituj,

    (aksione, obligacione, derivative), tregtim n FOREX, apo tregtim n tregun e mallrave (naft,

    metale t muara, etj). Investimi n kto platforma mbart rrezik t konsiderueshm, prandaj

    investitort duhet t tregohen t kujdesshm, duke pasur informacionin e plot dhe kulturn e

    nevojshme financiare.

    Veprimtaria e rregulluar n treg e subjekteve q promovojn produktet e platformave online

    krijon mundsin pr rritjen e ndrgjegjsimit t investitorit pr vlersimin e rreziqeve q

    shoqrojn investimet n bursa, kufizon madhsin e humbjeve t mundshme dhe ofron

    transparenc t plot pr shpjegimin e tyre n rast ndodhjeje.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 41

    Gjate vitit 2015, kan vepruar 2 subjekte t licencuara n rolin e ndrmjetsuesit t platformave

    online. Aktualisht, platformat e tregtimit online jan n zotrim t shoqrive t brokerimit t

    licencuara jasht territorit t Republiks s Shqipris. Subjekti i licencuar njihet si agjent i

    brokerit t huaj.

    Aktiviteti licencues n tregun e letrave me vler

    Gjat vitit 2015, Autoriteti licencoi nj shoqri t re komisionere pr t vepruar si broker n

    tregun e letrave me vler dhe njkohsisht si agjent i lidhur i nj shoqrie t huaj brokerimi.

    Kshtu, numri i shoqrive komisionere t licencuara n kt treg u rrit n 14 dhe numri

    brokerave fizik t punsuar n shoqrit komisionere n 19.

    Pjesa m aktive e tregut t letrave me vler sht tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris

    shqiptare. N kt treg operojn kryesisht bankat, t licencuara nga AMF pr t kryer kt

    veprimtari.

    Tabela 16: Subjekte t licencuara q operojn n tregun e letrave me vler (N numr)

    Subjekte 2011 2012 2013 2014 2015

    Shoqri komisionere 13 13 13 13 14

    Broker fizik n shoqri komisionere 17 18 18 18 19

    Kujdestar t titujve t Qeveris s R.Sh. 8 8 8 8 8

    Regjistrues aksionesh 1 1 1 1 1

    Shoqri kshillimi pr investime n tituj 0 0 1 1 1

    Kshilltar pr investime n tituj 0 0 1 1 1

    Agjent i lidhur 0 1 1 1 2

    Miratimi i oferts private t obligacioneve

    Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare, n zbatim t Ligjit nr. 9879 dat 21.02.2008 Pr titujt dhe Vendimit nr.

    55 , dat 30.03.2011 Pr njohjen e veprimtaris s agjentit t brokerit t licencuar t letrave me vler, ka

    njohur veprimtarin e agjentit t brokerit t licencuar t letrave me vler, q konsiston n: promovimin e

    veprimtaris s brokerit; marrjen dhe transmetimin e urdhrave apo udhzimeve nga klientt/klientt e

    mundshm, si dhe ofrimin e kshillave pr klientt ose klientt e mundshm n lidhje me titujt dhe instrumentet

    financiare.

    Sipas vendimit, agjenti vepron n emr dhe pr llogari vetm t nj brokeri t licencuar t letrave me vler n

    territorin e Republiks s Shqipris, apo t nj brokeri t licencuar nga Autoritetet e tjera mbikqyrse, antare

    t IOSCO-s, nnshkruese t MmoU.

    Lista e plot t shoqrive t brokerimit t licencuara dhe t brokerave te licencuara gjendet n Shtojcn B t ktij raporti.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 42

    Tregu i obligacioneve t shoqrive aksionare Segment potencial i tregut t letrave me vler sht tregu i obligacioneve t shoqrive aksionare.

    Emetimi i par i obligacioneve daton n nntor 2011. Deri m sot, kto obligacione jan emetuar

    nprmjet oferts private. Karakteristikat e ktyre obligacioneve jan: interesi fiks, kuponi

    gjasht-mujor, afati i gjat i maturimit. Gjat vitit 2015, u miratua prospekti i nj shoqrie pr

    emetim obligacionesh me oferte private n shumn rreth 513 milion lek.

    Miratimi i dokumentit me informacionin kryesor pr fondet e investimit

    N vitin 2015, Autoriteti miratoi dokumentin me informacionin kryesor (KIID) q u vihet n

    dispozicion investitorit pr Fondin e Investimit Raiffeisen Prestigj, si dhe dokumentin me

    informacionin kryesor (KIID) q u vihet n dispozicion investitorit pr fondin e investimit

    Raiffeisen Invest Euro.

    1.4 Tregu i Pensioneve Private Vullnetare

    Skema e organizimit dhe funksionimit t pensioneve private vullnetare, e sanksionuar me Ligjin

    nr. 10197 dat 10.12.2009 ka krijuar hapsirat e nevojshme pr lehtsimin n plan afatgjat t

    kostove sociale duke stimuluar shtetasit t kursejn privatisht dhe vullnetarisht pr t shtuar

    pensionin e tyre.

    Ofert private e obligacioneve

    Tregu i obligacioneve u ofron shoqrive aksionare mundsi pr sigurimin e fondeve t financimit pr biznesin e

    tyre.

    Ligji nr. 9879 dat 21.2.2008 Pr titujt dhe Ligji nr. 10158 dat 15.10.2009 Pr obligacionet e shoqrive

    aksionare dhe t qeveris vendore prbjn bazn ligjore pr rregullimin e emetimit dhe t tregtimit t

    obligacioneve.

    Kjo baz ligjore mbshtet krijimin e nj tregu aktiv dhe efektiv obligacionesh n Shqipri.

    Dokumenti me informacionin kryesor pr investitorin (KIID)

    Ky dokument prmban n form t shkurtuar informacionin e prshtatshm rreth karakteristikave

    thelbsore t fondeve t investimit (prfshir performacn e fondit n periudhat e mparshme) dhe

    ndihmon investitorin t kuptoj natyrn dhe rreziqet e investimit, duke i dhn mundsin t gjykoj

    mbi vendimin e investimit n fond. Ky dokument i vihet n dispozicion investitorit nga Shoqria

    administruese prpara nnshkrimit t kuotave t fondit.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 43

    Zhvillimet n kt treg, q nga hyrja n fuqi e ligjit kan patur nj dinamik pozitive. Gjithsesi,

    vlera neto e aseteve t ktij tregu sht n mas t paprfillshme kundrejt PPB n Shqipri. N

    kto kushte fokusi i puns s Autoritetit gjat vitit 2015 e n vijim mbetet forcimi dhe zhvillimi i

    tregut t pensioneve private vullnetare. Kshtu, jan identifikuar dy drejtime kryesore t puns

    pr forcimin e ktij tregu. S pari, n drejtim t zgjerimit t mbulimit dhe s dyti n drejtim t

    zbatimit t nj kuadri t ri mbikqyrje t ktij tregu. Me asistencn e BB, sht ngritur nj plan

    veprimi i cili do t ndiqet pr zgjerimin e mbulimit, si dhe po bhet e mundur ngritja e nj

    metodologjie t re mbikqyrse drejt asaj me baz rreziku e forcimi i kapaciteteve mbikqyrse

    pr zbatimin e saj.

    Analiza e t dhnave pr tregun e pensioneve private vullnetare m 31.12.2015 tregon nj total

    asetesh neto prej 928.74 milion lek dhe me nj rritje prej afro 299.59 milion lek (47.62%),

    krahasuar me 31.12 2014.

    Gjat vitit 2015 numri i operatorve t tregut t pensioneve private vullnetare nuk pati

    ndryshime. N kt treg ushtruan aktivitetin e tyre tre fonde pensioni vullnetar t administruar

    nga tri shoqri administruese, prkatsisht Raiffeisen Invest sh.a., e cila administron Fondin e

    Pensionit Vullnetar Raiffeisen, SIGALLife Uniqa Group Austria sh.a., e cila administron

    Fondin e Pensionit Vullnetar Sigal, si dhe SiCRED sh.a., e cila administron Fondin e Pensionit

    Vullnetar SiCRED.

    Numri i antarve n tregun e fondeve t pensioneve private vullnetare n fund t vitit 2015 ishte

    12,559 antar, duke shnuar rritje prej 4,068 antarsh, ose 47.91% krahasuar me fundin e vitit

    2014.

    Tabela 17: Tregues t fondeve t pensioneve

    Prshkrimi Vlera (mln. lek) Ndryshimi (n %)

    Periudha 31.12.14 31.12.15 31.12.'14-31.12.'15

    Asetet neto t tregut t FP 629.14 928.74 47.62

    Asetet neto t tregut t fondeve t pensioneve private vullnetare kan shnuar nj tendenc n

    rritje ndr vite. N vitin 2014 rritja e ktyre aseteve ka qen me 44.69% krahasuar me nj vit m

    par, ndrkoh q n 31.12.2015 rritja e ktyre aseteve ka qen me 47.62% krahasuar

    31.12.2014.

    Tabela 18: Asetet neto dhe numri i antarve sipas fondeve t pensioneve (31.12.15)

    Fond Pensioni Numri i antarve n FP Asete Neto (mln. lek)

    SIGAL LIFE 5,486 468.47

    RAIFFEISEN 2,583 324.30

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 44

    SiCRED PENSION 4,490 135.97

    TOTAL 12,559 928.74

    Grafik 17: Ndarja e tregut sipas numrit t antarve n fondet e pensioneve, 31.12.2015

    Grafik 18: Ndarja e tregut sipas vlers s aseteve neto t fondeve t pensioneve, 31.12.2015

    Gjat vitit 2015, totali i investimeve t fondeve t pensionit ka qen 843.02 milion lek dhe kto

    investime konsistojn n obligacione t thesarit t Republiks s Shqipris. Investimet e tregut

    t pensioneve kan shnuar nj rritje me 44.92% krahasuar me 31.12.2014.

    Ecuria e investimeve gjat tre viteve t fundit paraqitet n tabeln e mposhtme:

    Tabela 19: Vlera e investimeve t tregut t fondeve t pensioneve

    (N mln. lek)

    Periudha 31.12.13 31.12.14 31.12.15

    Totali i investimeve t FP 421.68 581.71 843.02

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 45

    Duke qen se detyrimet e fondeve t pensionit vullnetar jan afatgjata pasi antart mund t

    trhiqen kur arrijn moshn e pensionit ather dhe politika e investimeve pr t tre fondet e

    pensionit t cilat operojn n treg sht afatgjat duke synuar n maturitete 3, 5, 7 dhe 10 vjeare

    si mund t shihet dhe n grafikun m posht:

    Grafik 19: Ndarja sipas maturitetit t investimeve t tregut t fondeve t pensioneve, 31.12.2015

    Gjat vitit 2015 ka vijuar zbatimi i projektit t asistencs teknike n fushn e pensioneve private

    vullnetare. N kuadrin e ktij projekti u prgatit drafti i par i plot i Manualit t mbikqyrjes me

    baz rreziku, mbi bazn e diskutimeve t zhvilluara midis eksperteve t BB dhe atyre t AMF-s.

    Projekti Mbikqyrja dhe zgjerimi i tregut t pensioneve private vullnetare n vend

    N vitin 2014 Autoriteti n kuadr t prmbushjes s rekomandimeve t programit t vlersimit t sektorit financiar (FSAP) dhe me mbshtetjen e Banks Botrore, nprmjet FIRST Initiative (Financial Sector Reform and

    Strengthening Initiative) filloi zbatimin e projektit t asistencs teknike pr mbikqyrjen dhe zgjerimin e tregut t

    pensioneve private vullnetare n vend. Objektivi i ktij projekti sht mbshtetja e zgjerimit t procesit t rregullimit

    dhe mbikqyrjes s pensioneve private, si dhe t kontribuohet n zgjerimin e shtrirjes s tregut t pensioneve private

    n nj sistem pensionesh m t sigurt, t qndrueshm dhe t efektshm.

    Projekti prqendrohet n dy komponent baz q jan rregullimi dhe mbikqyrja, si dhe zgjerimi i tregut, duke

    kontribuar n ndrtimin e kuadrit t mbikqyrjes mbi baz rreziku dhe t kapaciteteve mbikqyrse; rishikimin e bazs ligjore dhe rregullatore pr t mbshtetur kuadrin e ri mbikqyrs; apo prcaktimin e nj plani strategjik dhe

    veprimi pr t mbshtetur zgjerimin e tregut t pensioneve private vullnetare.

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 46

    Sa i prket komponentit pr zgjerimin e tregut t pensioneve, n muajin tetor t vitit 2015

    Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare n bashkpunim me Bankn Botrore dhe Institutin e

    Statistikave t Shqipris zhvilloi Konferencn Sistemi i pensioneve vullnetare n Shqipri

    zgjerimi i mbulimit, e cila shrbeu si nj forum pr diskutimin e problematikave q kan t

    bjn me zhvillimin e ktij tregu.

    Konferenca pasqyroi ecurin e tregut t pensioneve private n Shqipri, mundsit dhe sfidat q

    paraqet zgjerimi dhe zhvillimi i ktij tregu n vend, duke dhn nj pamje t plot t

    problematikave dhe objektivave q lidhen me sistemin e pensioneve prfshi pensionet shtetrore

    dhe private, raporti i tyre me ekonomin e vendit n trsi, nevojat pr reforma, mbshtetja q

    zhvillimi i ktij sistemi merr nisur edhe nga politika fiskale n vend, si dhe t kontekstit botror

    n t cilin Shqipria bn pjes dhe do t duhet ti prshtatet.

    Gjat vitit 2015 n bashkpunim me INSTAT u krye vrojtimi pr vlersimin e qndrimeve t

    pundhnsve ndaj oferts s planeve t pensionit profesional. N konferenc u prezantua

    metodologjia dhe rezultatet e vrojtimit t gjer t zhvilluar gjat muajit qershor 2015 n terren,

    n 500 subjekte ekonomike private me mbi 20 t punsuar n t gjith Shqiprin, n lidhje me

    mundsin e zgjerimit t tregut t pensioneve vullnetare n vend. Vrojtimi i cili ishte rezultat i

    nj bashkpunimi t frytshm t AMF-s me INSTAT dhe BB, ka dhn disa orientime t

    rndsishme pr organizimin e fushatave edukuese dhe promovuese pr t nxitur interesin pr

    produktet e tregut t pensioneve private dhe pr zhvillimin n trsi t ktij tregu. Rezultatet e

    ktij vrojtimi, do ti shrbejn n mnyr t drejtprdrejt AMF-s dhe shoqrive administruese

    t fondeve t pensioneve pr t organizuar strategjit e tyre t veprimit, por kto rezultate do t

    jen t prshtatshme edhe pr autoritete t tjera politikbrse n fushn e tregut t pensioneve.

    1.5 Masat Korrigjuese dhe Administrative

    Legjislacioni q rregullon veprimtarin e AMF-s dhe t subjekteve financiare nn mbikqyrjen

    e tij parashikon masa korrigjuese dhe administrative me qllim parandalimin dhe eliminimin e

    shkeljeve n kohn e duhur, duke br t mundur ndrprerjen e veprimeve q prbjn shkelje t

    ligjit, mbrojtjen konsumatore dhe forcimin e rolit t AMF-s.

    Masat mbikqyrse, korrigjuese e sanksionuese jan vendosur nga Autoriteti n mnyr t

    paanshme, transparente duke reflektuar konkluzionet nga ushtrimi i mbikqyrjes. N vendosjen e

    masave administrative jan respektuar parimet e efektshmris, vazhdimsis, proporcionalitetit

    me rrethann apo veprimin q prbn shkelje dhe ndikimit mbi interesat e t siguruarve.

    Me hyrjen n fuqi t Ligjit nr. 52, dat 22.05.2014, Pr veprimtarin e sigurimit dhe

    risigurimit, masat e mbikqyrjes jan marr me qllim parandalimin, korrigjimin apo

    ndrprerjen e rrethanave q prbjn shkelje t dispozitave t ktij ligji, duke ndrhyr n koh

  • Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 47

    pr zgjidhjen e problemeve financiare q mund ti ndodhin shoqris s sigurimit, apo subjektit

    t mbikqyrur. Vlersimi i rrethanave pr marrjen e masave t mbikqyrjes bhet bazuar n

    Manualin e Mbikqyrjes s shoqrive t sigurimit.

    Sipas ktij ligji, prve masave t mbikqyrjes, kundravajtjet administrative sanksionohen me

    gjob, duke vlersuar gjithashtu natyrn dhe fushn e veprimit t shkeljes dhe ndikimin mbi

    interesat e t siguruarve. Dispozitat e ktij ligji kan rritur gamn e subjekteve ndaj t cilve

    mund t vendoset sanksioni me gjob si: shoqrit e sigurimit apo personat prgjegjs t

    shoqrive t sigurimit, antart e kshillit t administrimit/mbikqyrs, agjentit/shoqris s

    agjentve, brokerit/shoqris s brokerimit, aktuarit t autorizuar, vlersuesit t dmeve etj.

    Autoriteti ka punuar me kujdes n drejtim t njohjes, identifikimit t problematikave duke

    ndrmarr masa prkatse me qllim zbatimin e tyre. Marrja e masave sht bazuar n

    inspektimet n vend, kontrollin mbi dokumente, verifikim t informacionit, apo n shqyrtim t

    ankesave t depozituara.

    Konstatimet e gjetura prfshijn shkelje t dispozitave t ligjit n lidhje me qndrueshmrin

    financiare, rregullat e menaxhimit t rrezikut, organizimin e sistemit t kontrollit t brendshm,

    etj. N disa raste nprmjet masave administrative, Autoriteti ka diktuar ndrmarrjen e hapave t

    caktuar pr zgjidhjen e problematikave t konstatuara brenda nj afati t prshtatshm kohor.

    Autoriteti me qllim zbatimin e masave t marra nga subjektet e mbikqyrura, ndjek n mnyr

    t vazhdueshme do raportim apo informacion q lidhet me korigjimin e situats pr t cilt

    sht marr masa si dhe monitoron do veprim t kryer nga subjekti q lidhet me situatn n fjal

    Pr shoqrit q veprojn n tregun e sigurimeve, Bordi i AMF-s, gjat vitit 2015, ka miratuar

    gjithsej 7 vendime pr masa administrative si rezultat i konstatimeve t bra nga analizimi i

    treguesve financiare ashtu edhe nga inspektimet n vend t kryera nga Autoriteti.

    Vendimet e detajuara sipas llojit t masave administrative paraqiten n tabeln m posht:

    Tabela 20: Lloji i masave administrative t marra nga AMF n tregun e sigurimeve, 2015

    (N numr)

    Urdhr pr eliminim shkeljeje

    Plan biznesi Plan masash pr eliminim t

    shkeljeve

    Rekomandim pr rritje kapitali

    Rekomandim pr kshillin mbikqyrs

    5 1 3 2 1

    AMF ka ndjekur me rigorozitet proceset e ankimit dhe mbrojtjes gjyqsore n