RAPORTI VJETOR - amf.gov.alamf.gov.al/pdf/publikime2/raport/amf/10465_Raporti Vjetor 2015.pdf ·...
Transcript of RAPORTI VJETOR - amf.gov.alamf.gov.al/pdf/publikime2/raport/amf/10465_Raporti Vjetor 2015.pdf ·...
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 1
REPUBLIKA E SHQIPRIS
AUTORITETI I MBIKQYRJES FINANCIARE
RAPORTI VJETOR
2015
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 2
Misioni, objektivat, funksionet kryesore
Misioni i Autoritetit t Mbikqyrjes Financiare sht mbikqyrja dhe rregullimi i sektorit
financiar jobankar n Shqipri. Ky mision udhhiqet nga parimet dhe normat e pavarsis,
prgjegjshmris, transparencs dhe integritetit. Roli rregullator dhe regjimi mbikqyrs i AMF-
s, synon nga njra an stabilitetin dhe zhvillimin e tregjeve t sigurimeve, kapitaleve dhe
pensioneve private e nga ana tjetr mbrojtjen e konsumatorit, mision i cili realizohet prmes
forcimit t kapaciteteve menaxhuese, sigurimit t shumllojshmris dhe konkurrencs s
ndershme t operatorve t tregjeve nn mbikqyrje, si dhe t nj kuadri reagues e m t
efektshm pr mbikqyrjen.
AMF u krijua n baz t Ligjit nr. 9572, dat 03.07.2006 Pr Autoritetin e Mbikqyrjes
Financiare, si institucion juridik publik, i pavarur q raporton n Kuvendin e Shqipris. Ky ligj
psoi ndryshime n vitin 2014, ndryshime t cilat hyn n fuqi n muajin korrik t ktij viti, ku
risia kryesore ishte fuqizimi i pavarsis s AMF-s, me qllim rritjen e prgjegjshmris pr
realizimin e misionit t tij. Pavarsia institucionale dhe financiare e AMF- s, si element i
rndsishm q kontribuon n nxitjen e qndrueshmris s tregjeve nn mbikqyrje dhe kusht
pr zhvillimin dhe konsolidimin e mtejshm t tyre, ishte n themel t ktij ligji, zbatimi i t
cilit filloi n vitin 2015. Kshtu, ndryshimi i Ligjit nr. 9572, i shoqruar nga ndryshimet n dy
ligjet e tjera, si ligji pr pagat dhe ligji pr strukturat e institucioneve t pavarura dhe t shrbimit
civil, bn t mundur:
- Rritjen e pavarsis institucionale, e cila konsistoi n riformatimin e strukturs s
funksionimit t AMF-s, duke reflektuar zhvillimin dinamik t tregjeve financiare
jobankare, veanrisht at t fondeve t investimeve. N prill t 2015, Bordi i ri i AMF-s
me Vendimin nr. 27, dat 28.04.2015 miratoi strukturn e re t institucionit.
- Rritjen e pavarsis financiare, e cila konsistoi n t drejtn e Autoritetit pr krijimin e
fondit t rezervs si mekanizm pr t prballuar shpenzimet e veprimtaris n rastin e
mungess s t ardhurave, duke rritur pavarsin nga buxheti i shtetit dhe miratimin e
politiks dhe sistemit t pagave, shprblimeve dhe trajtimeve financiare t organeve
drejtuese dhe t punonjsve t Autoritetit t Mbikqyrjes Financiare.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 3
Objektivat N prmbushjen e funksioneve dhe kompetencave t parashikuara n ligj, AMF udhhiqet nga
kto objektiva:
Funksionet kryesore t AMF-s
Funksionet kryesore t veprimtaris s AMF-s jan rregullimi dhe mbikqyrja:
E tregut t sigurimeve dhe e veprimtaris s ktij tregu, ku prfshihen t gjitha veprimtarit e
sigurimit, t risigurimit, ndrmjetsimit dhe operacionet q rrjedhin nga kto veprimtari;
E tregut t letrave me vler dhe t veprimtaris s ktij tregu, ku prfshihen veprimtarit e
subjekteve t lidhura me investime n letra me vler e q veprojn n kt treg;
E tregut t pensioneve vullnetare dhe t veprimtaris s ktij tregu, ku prfshihen t gjitha veprimtarit e sigurimit t pensioneve vullnetare, t ofruara nga subjektet e licencuara pr t operuar n kt treg;
E veprimtarive t tjera financiare jobankare, sipas prcaktimeve t bra nga ligjet e veanta t fushs.
Bordi i AMF-s
Me Ligjin nr. 54/2014 Pr disa ndryshime dhe shtesa n Ligjin nr. 9572, dat 3.7.2006 Pr
Autoritetin e Mbikqyrjes Financiare Bordi u rikonceptua. Ai prbhet nga 5 antar, t cilt
jan, kryetari, drejtori i prgjithshm ekzekutiv, nndrejtori ekzekutiv dhe dy antar t tjer.
T gjith antart e Bordit emrohen nga Kuvendi i Republiks s Shqipris pr nj periudh 5-
vjeare me nj t drejt rizgjedhjeje. Bordi i par q emrohet pas hyrjes n fuqi t amendimeve
sht prcaktuar me mandatet e mposhtme t shkallzuara (neni 24 i amendimit):
Kryetari i Bordit, 4 vjet;
Drejtori i Prgjithshm Ekzekutiv, 5 vjet;
Nndrejtori Ekzekutiv, 4 vjet;
Antart e tjer, 3 vjet.
Mbrojtja e interesave t konsumatorve;
Nxitja e transparencs dhe besueshmris s tregjeve financiare nn mbikqyrje;
Sigurimi i respektimit t ligjit.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 4
Me vendim t Kuvendit t Shqipris, m 24 dhjetor 2014 jan emruar Znj. Enkeleda Shehi,
Drejtor i Prgjithshm Ekzekutiv, propozim i Kshillit t Ministrave, Znj. Mimoza Kai,
Nndrejtor Ekzekutiv, propozim i Ministrit t Financave dhe Z. Arian Salati, antar i Bordit,
propozim i Komisionit t shtjeve Ligjore dhe Administrats Publike.
Z. Pajtim Melani, sht emruar Kryetari i Bordit, propozim i Komisionit Parlamentar pr
Ekonomin dhe Financat, n datn 12 mars 2015. Gjat vitit 2015 Bordi funksionoi me 4 antar.
Antari i fundit i Bordit, Z. Klodion Shehu, si propozim i Banks s Shqipris, u miratua me
vendim t Kuvendit t Shqipris, m 28 janar 2016
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 5
Prmbajtja: Kapitulli 1 Ecuria e tregjeve financiare nn mbikqyrje 6
1.1 Prirjet n tregjet financiare 6
1.2 Tregu i sigurimeve 7
1.3 Tregu i letrave me vler 35
1.4 Tregu i pensioneve private vullnetare 42
1.5 Masat korrigjuese dhe administrative 46
Kapitulli 2 Rregullimi i tregjeve financiare nn mbikqyrje 49 2.1 Veprimtaria e Bordit t AMF-s 49
2.2 Aktiviteti rregullator 50
2.3 Proceset integruese pr tregjet nn mbikqyrje 56
Kapitulli 3 Qeverisja dhe mbrojtja e konsumatorit 61 3.1 Qeverisja dhe sjellja n treg 61
3.2 Mbrojtja dhe edukimi i konsumatorve 67
3.3 Qendra e Edukimit 69
Kapitulli 4 Transparenca dhe bashkpunimi institucional 71 4.1 Transparenca dhe marrdhniet me publikun 71
4.2 Bashkpunimi institucional 73
Kapitulli 5 Organizimi i brendshm 83 5.1 Pasqyrat financiare 83
5.2 Struktura organizative dhe burimet njerzore 86
5.3 Kuadri rregullator i AMF-s 90
5.4 Teknologjia e informacionit 91
Sfida dhe projekte t ardhshme, 2015-2016 92
SHTOJCA A: Struktura e AMF-s
B: Lista e institucioneve t mbikqyrura
C: Antarsime dhe marrveshje bashkpunimi t nnshkruara nga AMF
D: Prmbushja e rekomandimeve t Rezoluts s Kuvendit t Shqipris pr
vlersimin e veprimtaris financiare pr vitin 2015
E: Raporti i Ekspertit Kontabl t Regjistruar t Pavarur dhe Pasqyrat Financiare pr
vitin e mbyllur m 31 dhjetor 2015
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 6
Kapitulli 1
Ecuria e tregjeve financiare nn mbikqyrje
1.1 Prirjet n Tregjet financiare
Tregjet financiare q mbikqyren nga AMF gjat vitit 2015 ruajtn t njjtn struktur nga
pikpamja e totalit t aktiveve si n vitin 2014. Madje, ato prforcuan prirjen e vrejtur gjat
periudhs 2012-2014 n drejtim zgjerimit t aktivitetit dhe rritjes s peshs s tregut t fondeve
t investimeve.
N trsi, tregjet financiare q mbikqyren nga AMF kan vijuar dinamikn e zgjerimit t tyre.
Totali i aseteve t ktyre tregjeve n 31.12.2015 arriti n 95.7 miliard lek, rreth 6.7% kundrejt
Prodhimit t Brendshm Bruto (PBB) ose me rritje 7% kundrejt vitit 2014. Dinamika e zgjerimit
vrehet pr t tre tregjet financiare t mbikqyra nga AMF.
Kshtu, tregu i sigurimeve vijon me nj ritm relativisht t qndrueshm zgjerimi, me total
aktivesh q luhatet n intervalin 1.3-1.7% e PBB-s pr periudhn 2005-2014 dhe 1.9% e PBB-
s n vitin 2015. Zgjerimi ka ardhur si rrjedhoj e rritjes s volumit t primeve t shkruara bruto,
kryesisht n produktet e sigurimit t detyrueshm motorik. Por pavarsisht ktij zgjerimi t tregut
t sigurime, pesha e tij n tregjet financiare q mbikqyren nga AMF sht n nivele afrsisht t
njjta, prkatsisht 30.0%, 27.4% dhe 28.9% pr vitet 2013-2015.
Tregu i fondeve t investimeve e filloi aktivitetin n vitin 2012 duke zn prkatsisht 69.4%,
71.9% dhe 70.2% t peshs s tregjeve q mbikqyren nga AMF, ose 3.7%, 4.6% dhe 4.7% e
PBB-s pr periudhn 2013-2015. Nisur nga treguesi i nivelit t aktiveve gjithsej ndaj PBB-s
rezulton q n sistemin financiar shqiptar, tregu i dyt m i rndsishm pas tregut bankar
konsiderohet tregu i fondeve t investimeve.
Prsa i takon tregut t fondeve t pensioneve vullnetare dhe veprimtarive t tjera financiare
jobankare vrehet nj prirje n rritje e qndrueshme, por q gjithsesi mbetet modeste.
Ky profil strukturor i tregjeve financiare q mbikqyren nga AMF dhe raporti i tyre me tregun
bankar shrben pr t ravijzuar ndryshimin q po psojn rreziqet n tregjet financiare dhe
reagimin mbi kt baz t Autoritetit.
Megjithse profili i rrezikut t tregjeve q mbikqyren nga AMF ka pasur ndikim relativ t ult
n sistemin financiar shqiptar, tashm ai nuk mund t konsiderohet i paprfillshm si disa vite
m par, e pr rrjedhoj analizohet n kuadr t rreziqeve sistemike pr sistemin financiar n
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 7
trsi dhe sht n vijimsi pjes e diskutimeve q kryhen n kuadr t Grupit Kshillimor pr
Stabilitetin Financiar (GKSF).
AMF, si autoritet mbikqyrs e rregullator pr tregjet financiare t sigurimeve, letrave me vler
dhe fondeve t investimeve, si dhe pensioneve private vullnetare apo veprimtarive t tjera
financiare jobankare, ka pr mision t kontribuoj n nxitjen e qndrueshmris financiare. Kjo
dikton nevojn e:
- Vijimit t zbatimit t masave stabilizuese n tregun e sigurimeve dhe vendosjes s
standardeve t mirprcaktuara n lidhje me rezervat minimale, si dhe zbatimin e
mbikqyrjes me baz rreziku;
- Forcimin e rregullave t administrimit t rrezikut t fondeve t investimeve n harmoni
me evoluimin e rregullave t prshkruara n Direktivat prkatse t BE-s, duke
mbikqyrur ngushtsisht respektimin e regjimit t informimit t klientve t ktyre
fondeve, nivelet e likuiditetit, si dhe vlersimin real t aseteve;
- Nxitjes s zhvillimit t tregut t fondeve t pensioneve vullnetare private dhe prmirsimit
t mbikqyrjes s ktij tregu;
- Konfigurimin e mbikqyrjes s konsoliduar me autoritete t tjera rregullatore, kryesisht
me Bankn e Shqipris (BSH), dhe hartimit t kuadrit t integruar t masave pr
administrimin e situatave problematike/krizs pr sistemin financiar n vend, n
bashkpunim me antart e tjer t Grupit Kshillimor t Stabilitetit Financiar (GKSF).
1.2 Tregu i Sigurimeve
Gjat vitit 2015 tregu shqiptar i sigurimeve pati nj rritje t ndjeshme nga pikpamja e vllimit
total t primeve t shkruara bruto, t cilat kapn shifrn 14.09 miliard lek, duke u rritur me afro
21.17% krahasuar1 me vitin 2014 dhe me nj rritje mesatare n pes vitet e fundit prej 12.37%.
Nga pikpamja e numrit t shoqrive operuese n kt treg, gjat vitit 2015, nuk pati ndryshime.
1 Krahasimi sht br me shifrat e raporteve t audituara t vitit 2014.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 8
Grafik 1: Ecuria e primeve t shkruara bruto dhe dmeve t paguara bruto n vite
(N mln. lek)
Tabela 1: Shoqri sigurimi t licencuara sipas klasave t sigurimit, 2010-2015
(N numr)
Emrtimi 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Sigurim Jo-Jet2 7 7 7 8 8 7 7
Sigurim Jet 2 2 2 2 2 2 2
Miks (Jet dhe Jo-Jet)3 1 1 1 1 1 1 1
N struktur, tregu vazhdoi t mbetet i orientuar tek sigurimet e Jo-Jets, t cilat solln rreth
92.61% t vllimit t prgjithshm t primeve t shkruara bruto n kt treg. Ndrsa sigurimet e
Jets, solln 7.30% t vllimit t prgjithshm t primeve t shkruara bruto. Gjat 2015,
sigurimet vullnetare zun 39.76% dhe ato t detyrueshme zun 60.24% t totalit t primeve t
shkruara bruto n tregun e sigurimeve.
2 Nj nga shoqrit e sigurimit t Jo-Jets kryen edhe veprimtarin e risigurimit. (SIGAL Uniqa Group Austria sh.a.) 3INSIG sh.a. - Shoqria e vetme me kapital trsisht shtetror q ushtron veprimtarin e sigurimit prej m shum se 20 vitesh n tregun shqiptar, ushtron veprimtari n klasat e Jo-Jets dhe Jets.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 9
Grafik 2: Struktura e tregut t sigurimeve, 2015
Gjat vitit 2015, rritja e tregut t sigurimeve sht e ndikuar kryesisht nga dinamika e rritjes s
sigurimeve t detyrueshme motorike.
Tabela 2: Primet e shkruara bruto t sigurimit dhe ndryshimi vjetor, 2013-2015
Veprimtaria Primet e shkruara bruto Ndryshimi n % (mln. lek)
2013 2014 2015 2014/2013 2015/2014
Jeta 960 1,026 1,028 6.90 0.19 Jo-Jeta 7,524 10,570 13,043 40.49 23.39
Risigurimi 54 27 13 (49.36) (52.47)
Total 8,538 11,623 14,084 36.14 21.17
Dendsia e sigurimit4
Dendsia e primit t sigurimit pr frym, sht nj tregues q shpreh shkalln e prdorimit t
produkteve t sigurimit nga popullsia. N vitin 2015, primi pr frym ishte mesatarisht 4,880
lek (34.92 euro), me nj rritje prej 861.36 lek krahasuar me nj vit m par. Primi pr frym n
sigurimin e Jo-Jets ishte mesatarisht 4,519 lek (32.34 euro).
4 Popullsia 01.01.2014, marr nga faqja zyrtare e INSTAT, http://www.instat.gov.al/al/themes/popullsia.aspx
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 10
Grafik 3: Primi i sigurimit pr frym n vite, 2006-2015
Analiza Financiare
N zbatim t kuadrit rregullator ekzistues, edhe gjat vitit 2015, AMF ka mbikqyrur dhe
analizuar tregun e sigurimeve, duke vlersuar pozicionin financiar, rezultatet dhe treguesit
teknik t veprimtaris s shoqrive t sigurimit. AMF ka ndjekur n vazhdimsi prmbushjen e
krkess ligjore mbi fondin e garancis t shoqrive t sigurimit dhe zbatimin e rregullave pr
investimin e tij.
Totali i fondeve t bllokuara pr fondin e garancis pr tregun sht n vlern 5,7 miliard lek
m 31.12.2015. Gjat vitit 2015 ky fond sht investuar n depozita pran bankave tregtare dhe
n letra me vler, prkatsisht n masn 73.3% dhe 26.7%.
Tabel 3: Struktura dhe dinamika e aktivit dhe pasivit t tregut t sigurimeve5
Emrtimi 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015
struktura (n %)
Depozita 37.81 36.26 36.00
5 Pasqyrat e bilancit n kt tabel prfshijn shoqrit e sigurimeve t Jo-Jets dhe Jets. Raportimi i pasqyrave financiare t shoqrive t
sigurimit bhet sipas Standardeve Ndrkombtare t Raportimit Financiar (SNRF) dhe mbshtetur n bazn ligjore t AMF-s.
Fondi i Garancis
Fondi i garancis sht nj shum n mjete monetare (vlera e s cils sht prcaktuar n Nenin 81 t Ligjit nr. 52/2014) e
depozituar nga shoqria e sigurimit ose e risigurimit n nj llogari bankare qllimore me t njjtin emr, n bankat n
territorin e Republiks s Shqipris, ku shoqria ka selin qendrore t saj, e detyrueshme pr tu disponuar nga siguruesi q
nga asti i fillimit t veprimtaris dhe n vazhdim. Shoqrit e sigurimit zotrojn fondin e garancis t investuar n
depozita qllimore me afat 1-vjear pran bankave t nivelit t dyt dhe bono
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 11
Toka dhe ndrtime 9.25 7.93 7.21
Aksione dhe pjesmarrje 12.11 10.92 11.18
Bono thesari dhe obligacione 7.41 10.85 11.52
Debitor 10.21 8.88 7.93
Aktive t tjera 23.22 25.16 26.16
Totali i Aktivit 100.00 100.00 100.00
Provigjonet teknike bruto 41.23 45.16 50.76
Detyrime t tjera 13.38 13.32 12.28
Kapitalet e veta 45.39 41.62 36.96
Totali i Pasivit 100.00 100.00 100.00
Emrtimi 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015
dinamika (n %) viti i mparshm = 100
Depozita 97.94 107.20 110.43
Toka dhe ndrtime 103.69 95.82 101.08
Aksione dhe pjesmarrje 100.60 100.84 131.82
Bono thesari dhe obligacione 123.24 163.63 118.19
Debitor 109.22 97.21 99.35
Aktive t tjera 126.32 121.09 115.68
Totali i Aktivit 107.18 111.76 112.92
Provigjonet teknike bruto 110.08 122.16 125.30
Detyrime t tjera 147.61 111.25 102.58
Kapitalet e veta 97.03 102.47 102.45
Totali i Pasivit 107.18 111.76 112.92
Nga shqyrtimi i t dhnave t pasqyruara n tabeln 3 dhe 4 (me posht), mbshtetur n t
dhnat e raportimit financiar t dats 31.12.2015, konstatohet se:
Aktivet e tregut t sigurimeve m 31.12.2015 krahasuar me 31.12.2014, u rritn me 3.16
miliard lek ose 12.92%, me nj ritm rritjeje m t lart krahasuar me vitin 2014. Investimet
n depozita n institucione krediti dhe bono thesari e obligacione dominuan n totalin e aktiveve
t shoqrive t sigurimit me 48.53%. Krahasuar me vitin 2014, rritja e investimeve likuide si
depozita n institucione krediti dhe bono thesari ishte masn 12.22%. Gjithashtu, rritje n aktivet
e tregut t sigurimeve kan psuar edhe zrat si parapagime e t ardhura t llogaritura, provigjoni
teknik i risiguruesit, dhe aktive t tjera.
Kapitalet e veta t shoqrive t sigurimit u rritn me 2.45% krahasuar me 31.12.2014, si
rrjedhoj e mbajtjes s fitimit t periudhs, rritjes s rezervave t rivlersimit t kapitalit si dhe
shtess s kapitalit themeltar. Ndrkoh provigjonet teknike bruto n 31.12.2015 jan rritur me
25.3% ose 2.8 miliard lek krahasuar me 31.12.2014.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 12
Tabel 4: T dhna financiare t tregut t sigurimeve
(N mln. lek)
Periudha Ushtrimore 2011 2012 2013 2014
2015
Totali i aktiveve 19,013 20,343 21,839 24,451 27,610
Jeta 2,884 3,207 3,788 4,009 3,857
Jo-Jeta 16,130 17,136 18,051 20,442 23,752
Totali i investimeve 12,855 13,692 14,082 15,721 18,996
Jeta 2,201 2,748 2,971 2,684 2,904
Jo-Jeta 11,492 11,334 12,750 15,175 16,092
Provigjonet teknike bruto 7,634 8,317 9,650 11,191 14,014
Jeta 942 1,175 1,522 1,529 1,605
Jo-Jeta 7375 8,475 9,669 11,486 12,409
Totali i kapitalit 9,867 10,005 9,173 9,954 10,204
Jeta 1,791 1,899 2,195 1,988 1,782
Jo-Jeta 8,076 8,105 6,978 7,966 8,421
Totali i kapitalit t nnshkruar 7,736 8,247 8,652 8,152 8,190
Jeta 1,284 1,351 1,355 1,217 1,221
Jo-Jeta 6,963 7,301 6,797 7,339 6,969
Totali i investimeve t huaja 3,472 3,592 3,435 3,620 3,807
Jeta 398 458 442 468 496
Jo-Jeta 3194 2,977 3,178 3,447 3,311
Primi i fituar neto 6,792 6,736 6,101 7,763 9,988
Jeta 823 890 957 686 950
Jo-Jeta 5,913 5,211 6,806 6,717 9,038
Tabel 5: Teste IRIS pr tregun e sigurimeve t Jo-Jets (N %)
Raporti 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015
Kufiri
MIN MAX
Norma e rritjes s primit -6.10 39.85 23.43 -40 40
Raporti i mbajtjes neto 67.45 76.93 78.64 40 80
Raporti dme/prime neto 49.87 36.43 38.75 50 80
Raporti i shpenzimeve 79.94 57.69 61.91 25 50
Raporti i kombinuar 129.81 94.12 100.66 85 105
T ardhurat nga investimet 10.81 5.87 4.87 4 8
Raporti operativ 117.49 83.09 95.79 n/a 100
Raporti i kapitalit 43.76 29.25 24.29 20 50
Raporti i provigjoneve teknike 52.31 43.93 34.62 10 30
Raporti i aftsis paguese 290.05 196.27 180.78 150 300
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 13
Referuar t dhnave t tabels 5, vrehet se:
Norma e rritjes s primeve n tregun e sigurimeve t Jo-Jets gjat vitit 2015 sht 23.43%,
brenda kufijve t lejuar. N vitin 2014 norma e rritjes s primeve psoi nj rritje t
konsiderueshme, si rezultat i stabilizimit t primeve t tregut t sigurimit t detyrueshm
motorik, ndrkoh gjat 2015, norma e rritjes s primeve ka qen m modeste.
Raporti i mbajtjes neto n tregun shqiptar t sigurimeve t Jo-Jets sht n masn 78.64%. Ky
raport sht rritur n krahasim me periudhat paraardhse, duke qn brenda kufirit t lejuar.
Raporti dme/prime pr tregun e sigurimeve t Jo-Jets n 2015 sht n vlern 38.75%, duke
psuar nj rritje n krahasim me fundin e vitit 2014. Rritjet e ktij treguesi kan ndodhur
kryesisht gjat tremujorit t par dhe tremujorit t fundit t vitit 2015. N rritjen e raportit
dme/prime pr tregun e sigurimeve jo-jet, gjat vitit 2015, ka ndikuar rritja me ritme m t
larta n dmet e paguara neto, ndrkoh q primet e fituara neto kan shfaqur ritme rritjeje m t
ngadalta.
Raporti i shpenzimeve pr tregun e sigurimeve t Jo-Jets n 2015 sht n masn 61.91%. Ky
raport megjithse ka pasur nj tendenc n rnie gjat vitit 2015, prsri tejkalon normat e
prcaktuara ndrkombtare.
Raporti i kombinuar pr tregun shqiptar t sigurimeve t Jo-Jets sht n masn 100.66%,
tregues ky i rezultateve financiare pozitive t tregut t Jo-Jets n aktivitetet operacionale. Ky
raport sht brenda kufijve t lejuar.
Raporti i kapitalit ndaj Provigjoneve Teknike, pr tregun e sigurimeve t Jo-Jets, ka pasur
nj tendenc n rnie gjat vitit 2015. N 31.12.2015 ky raport sht rritur n 34.62%, krahasuar
me 43.93% q ka qen n 31.12.2014.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 14
Grafik 4: Treguesit IRIS (sipas shoqrive t sigurimit t Jo-Jets) 31.12.2015
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 15
Inspektimi n shoqrit e sigurimeve sipas mbikqyrjes me fokus rrezikun
Gjat 2015, AMF vazhdoi inspektimin n vend n nj nga shoqrit e sigurimit sipas
metodologjis s re me fokus rrezikun. Stafi i AMF-s u prqendrua n strukturimin e
procedurave t inspektimit dhe hartimin e planit t intervistave me t gjitha nivelet e menaxhimit
t shoqris. Gjat inspektimit u diskutua lidhur me rreziqet e pranishme n shoqri sipas
aktiviteteve t biznesit, si edhe menaxhimin e tyre nga drejtuesit e lart t shoqris.
Objekti i ktij inspektimi u prqendrua n:
Vlersimin e riskut t kreditit n marrdhnie me risiguruesit, mbledhjen e primeve dhe t
tjera aktivitete t lidhura me to;
Vlersimin e riskut t sigurimit, duke u prqendruar kryesisht tek marrja n sigurim dhe
risqet e prgjegjsive, si edhe t tjera aktivitete t lidhura me to;
Vlersimin e rrezikut operacional, duke u prqendruar tek provigjonet, vlersimi i dmeve,
procedurat e trajtimit t dmeve, sistemet e teknologjis s informacionit, performanca
operacionale, si edhe t tjera aktivitete t lidhura me to;
Vlersimin e rrezikut rregullator dhe strategjik, n drejtim t vlersimit t Fondit t
Garancis;
Vlersimin e fuqis s kapitalit dhe cilsis s fitimeve;
Vlersimin e elementve t veant t aktiveve t pasqyrave financiare t shoqris;
Menaxhimin e rrezikut, sistemet e kontrollit t brendshm, prfshir edhe mbikqyrjen nga
drejtimi t veprimtaris s shoqris.
N fund t ktij procesi, Autoriteti hartoi profilin e rrezikut pr kt shoqri, q prfaqson
vlersimin e tij pr secilin nga rreziqet e shoqris, brenda kontekstit t tregut t sigurimeve n
prgjithsi. Inspektimi sipas metodologjis me fokus rrezikun prqendrohet n prgjegjsin e
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 16
Kshillit Mbikqyrs dhe menaxhimit t lart t shoqris s sigurimit n ruajtjen e siguris dhe
stabilitetit financiar t shoqris s sigurimit, duke ju prmbajtur politikave dhe praktikave t
prshtatshme pr administrimin e rrezikut, pr t zbutur rreziqet e konsiderueshme q
shoqrojn kt biznes.
Ky proces do t zbatohet pr t gjitha shoqrit e sigurimeve, duke krijuar kshtu nj baz t
dhnash n nivel tregu, e cila ndihmon n vlersimin e rrezikut t secils shoqri sigurimi.
Zbatimi i ksaj metodologjie sht nj sfid e madhe jo vetm pr tregun e sigurimeve, por edhe
pr Autoritetin dhe punonjsit e tij t mbikqyrjes. Kjo pasi krahasuar me qasjen tradicionale,
mbikqyrja me fokus rrezikun krkon q mbikqyrsi t kuptoj shum mir konceptet
financiare, t ket njohuri t thella pr operacionet e siguruesit, t kuptoj shum mir rreziqet e
biznesit dhe sigurimit. Njkohsisht ajo krkon q mbikqyrsi dhe ekipi drejtues i shoqrive t
mbikqyrura, t koordinojn operacionet e biznesit dhe planet e ardhshme, meqense kta jan
drejtuesit, vendimet e t cilve do t ndikojn n rezultatin e ardhshm t ksaj shoqrie.
Inspektim lidhur me Fondin e Kompensimit
Gjat vitit 2015, AMF ka kryer inspektim pran shoqrive t sigurimit t Jo-Jets dhe Byros
Shqiptare t Sigurimit (BSHS). Fokusi i inspektimit n shoqrit e sigurimit ishte verifikimi i
pagesave t kryera gjat viteve 2014 dhe 2015 pr dmet e prapambetura t Fondit t
Kompensimit me ngjarje sigurimi deri n 31.12.2013, n zbatim t krkesave t vendimeve t
Bordit t AMF-s nr. 17, dat 28.02.2014 dhe nr. 12, dat 20.03.2015. Ndrsa n BSHS fokusi i
inspektimit ishte verifikimi i t dhnave t detajuara t dmeve t Fondit t Kompensimit pr
dmet me ngjarje sigurimi deri n 31.12.2015 si dhe raportimit t BSHS n AMF lidhur me
dmet e paguara gjat viteve 2014 dhe 2015, q i prkasin dmeve me ngjarje sigurimi deri n
31.12.2015. Nga gjetjet e ktij inspektimi AMF ka ln rekomandimet prkatse.
Inspektime t prbashkta me Drejtorin e Prgjithshme t Parandalimit t Pastrimit t Parave
Projekti i asistencs teknike pr reformn n tregun e sigurimeve Gjat vitit 2015, n kuadr t prmbushjes s rekomandimeve t programit t vlersimit t sektorit financiar (FSAP) dhe me
mbshtetjen e Banks Botrore, nprmjet First Initiative (Financial Sector Reform and Strengthening Initiative) AMF ka
punuar pr zbatimin e projektit t asistencs teknike pr reformn e tregut t sigurimeve.
Projekti ka nj kohzgjatje prej 24 muajsh, koh e cila sht krkuar t zgjatet nga Banka Botrore deri n fund t muajit mars
2017, dhe prmban tre komponent kryesor t cilat jan:
- Sigurimi i produktit MTPL;
- Mbikqyrja e sigurimeve t prgjithshme;
- Programi kombtar i sigurimit nga trmetet.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 17
N zbatim t Ligjit 52/2014 Pr shoqrit e sigurimit dhe risigurimit dhe n kuadr t
bashkpunimit me Drejtorin e Prgjithshme t Parandalimit t Pastrimit t Parave, AMF ka
kryer gjat vitit 2015, dy inspektime t prbashkta. Nj n shoqri sigurimi jet dhe nj n
shoqri risigurimi. Fokusi i inspektimit ishin verifikimet lidhur me respektimin e kuadrit ligjor n
lidhje me parandalimin e pastrimit t parave dhe masat kundr financimit t terrorizmit.
Nga ky inspektim u konstatua se shoqria e sigurimit t jets ka kryer kundravajtje
administrative t cilat i referohen Ligjit nr. 9917, dat 19.05.2008 Pr parandalimin e pastrimit
t parave dhe financimin e terrorizmit. Pr kt, Drejtoria e Prgjithshme e Parandalimit t
Pastrimit t Parave ka marr mas administrative me gjob kundrejt shoqris.
Inspektime t prbashkta u kryen edhe pr tregjet e tjera nn mbikqyrjen e AMF-s q
pasqyrohen n kapitujt prkats.
Inspektime t prbashkta pr mbikqyrje t konsoliduar t tregjeve financiare
N kuadr t bashkpunimit me Bankn e Shqipris, dhe n zbatim t rekomandimeve t
Programit t Vlersimit t Sektorit Financiar (FSAP) pr nj mbikqyrje t konsoliduar t
tregjeve financiare, AMF ka kryer gjat vitit 2015, nj inspektim t prbashkt n bankat e
nivelit t dyt. Fokusi i AMF-s n inspektimin e prbashkt pr tregun e sigurimeve ishin
verifikimet lidhur me:
- Ekspozimin agregat t shoqrive t sigurimit pr produktet e sigurimit t garancive
bankare;
- Depozitat, kredit e marra nga shoqrit e sigurimit pran bankave t nivelit t dyt, si
edhe kolateralet e garantuara prej tyre;
- Verifikimin e praktikave t dmeve pezull q rrjedhin nga t gjitha llojet e policave t
sigurimit me prfitues bankat.
- Verifikim i marrdhnieve t shoqrive t sigurimit me bankn e nivelit t dyt.
Provigjonet Teknike
N kuadrin e analizs financiare, me qllim mbikqyrjen e gjendjes financiare t shoqrive t
sigurimit, AMF vlerson nse provigjonet teknike jan t mjaftueshme dhe n prputhje me
nivelin e rrezikut t kontraktuar nga shoqrit. Mjaftueshmria e provigjoneve teknike,
vlersohet n prputhje me bazn ligjore n fuqi dhe mosprmbushja e ktij detyrimi prbn
shkelje t rregullave t menaxhimit t rrezikut.
Ecuria n nivel tregu e provigjoneve teknike, ndr vite, shfaq nj tendenc n rritje. Peshn m t
lart nga pikpamja e veprimtaris s ushtruar e mbajn provigjonet teknike bruto t shoqrive t
Jo-Jets, duke reflektuar edhe strukturn e tregut t sigurimeve n Shqipri.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 18
Nga t dhnat n nivel tregu, t pasqyruara n grafikun e mposhtm, vihet re tendenca n rritje e
treguesit t provigjonit teknik t dmeve dhe primeve, duke reflektuar edhe prpjekjet e
vazhdueshme t Autoritetit n drejtim t prmirsimit t ktij treguesi. Veanrisht, AMF n
mnyr t vazhdueshme ka dhn rekomandime pr prmirsimin n rritje t treguesit t
provigjonit teknik t dmeve n prputhje me rritjen e aktivitetit t tregut t sigurimeve. Kto
rekomandime jan bazuar n analizat e t dhnave t shoqrive t sigurimit, n gjetjet e
konstatuara gjat inspektimeve n vend, si dhe nga informacioni i marr nga pal t treta
(gjykatat pr dmet n proces gjyqsor) lidhur me detyrimet dhe rrezikun ndaj t cilit jan t
ekspozuara shoqrit.
Grafik 5: Provigjoni Teknik Bruto
(N mij. lek)
T dhnat e paraqitura n grafikun e msiprm tregojn gjithashtu se peshn m t lart nga
komponentt e ktij treguesi e prbn provigjoni teknik bruto nga aktiviteti i Jo-Jets, n linj
dhe me zhvillimin aktual t tregut t sigurimeve n Shqipri.
Provigjoni Teknik dhe testet e mjaftueshmris
Provigjoni teknik sht shuma e llogaritur n baz t nj parashikimi dhe sipas mnyrave aktuariale t caktuara, e cila mbahet
nga siguruesi, pr t mbuluar prgjegjsit q rrjedhin nga kontratat e sigurimit. Provigjonet teknike, mbshtetur n Ligjin nr.
52/2014 Pr veprimtarin e sigurimit dhe risigurimit.
Disa nga testet aktuariale t cilat shqyrtohen me qllim vlersimin e mjaftueshmris s provigjoneve teknike bruto t
shoqris s sigurimit jan;
LAT testi i mjaftueshmris s provigjoneve t primit t pafituar;
Run- off testi i mjaftueshmris s provigjoneve teknike t dmeve.
N varsi t rezultatit t prfituar nga kto teste, vlera e prllogaritur e provigjoneve teknike t shoqris t sigurimit
korrigjohet n mnyr q niveli prfundimtar i ktij treguesi t reflektoj drejt nivelin e pritshm t detyrimeve t ardhshme
t shoqris s sigurimit.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 19
T dhnat e paraqitura n grafikun e msiprm tregojn gjithashtu se peshn m t lart nga
komponentt e ktij treguesi e prbn provigjoni teknik bruto nga aktiviteti i Jo-Jets, n linj
dhe me zhvillimin aktual t tregut t sigurimeve n Shqipri.
Provigjoni Teknik Bruto pr sigurimin e detyrueshm motorik Provigjoni teknik bruto pr produktin e MTPL z peshn specifike m t lart n totalin e
provigjoneve teknike t tregut t Jo-Jets. Pr 31.12.2015 ky tregues paraqitet n nivelin 67% t
totalit t Provigjonit teknik bruto t Jo-Jets krahasuar me 79% pr 31.12.2014.
Grafik 6: Struktura e provigjoneve teknike pr MTPL
Si vrehet edhe n grafikun e msiprm, struktura e provigjoneve teknike bruto pr portofolin e
produkteve t sigurimit t detyrueshm, MTPL paraqet nj trend pothuajse konstant t raportit
q mbajn provigjonet teknike t dmeve dhe ato t primit t pafituar kundrejt totalit t
provigjonit teknik bruto. Pr 31.12.2015 ky raport paraqitet pothuajse i pandryshuar me
31.12.2014 ose n raportin 52% me 48%, prkatsisht raporti i provigjoneve teknike t dmeve
dhe ato t primit t pafituar kundrejt totalit t provigjonit teknik bruto n nivel tregu pr
produktet MTPL.
Sigurimi i Detyrueshm Motorik
Sigurimi i detyrueshm motorik gjat vitit 2015, shnoi rritje t primeve t shkruara bruto me
rreth 22.50% krahasuar me vitin 2014, duke vazhduar t zr peshn kryesore n kt treg. Ai
solli pjesn m t madhe t t ardhurave, ose 64.98% t totalit t primeve t shkruara bruto t
sigurimeve t Jo-Jets.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 20
N sigurimin e detyrueshm motorik, portofoli me rritjen m t madhe rezultoi MTPL e
brendshme , me rritje prej 27.52% t primeve t shkruara bruto, krahasuar me nj vit m par.
Grafik 7: Struktura e primeve t shkruara bruto t tregut t Jo-Jets, 2015
Grafik 8: Sigurimi motorik, primet e shkruara bruto 2006-2015
(N mln. lek)
Nga krahasimi i t dhnave t primit mesatar pr sigurimin e detyrueshm motorik me vendet e
tjera t rajonit, Shqipria ka nj nivel primi q sht m i ulti n rajon.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 21
Grafik 9: Primi mesatar i sigurimit t detyrueshm motorik6 (N euro)
Dmet
Gjat vitit 2015, shoqrit e sigurimeve paguan rreth 3.64 miliard lek dme7, ose rreth 28.16%
m shum se n vitin 2014. Pjesa m e madhe e dmeve t paguara bruto i prket sigurimeve
motorike me rreth 2.2 miliard lek, apo 60.37% t totalit.
6 T dhnat jan marr nga faqja online www.xprimm.com 7 Dme t paguara bruto, sipas t dhnave statistikore, jo sipas pasqyrave financiare (Kto pasqyra depozitohen n AMF m 31.03.2016).
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 22
Grafik 10: Dmet e paguara bruto t sigurimit t detyrueshm motorik (N mln. lek)
Byroja Shqiptare e Sigurimeve (BSHS) AMF, edhe gjat vitit 2015, ka ndjekur n vazhdimsi prmbushjen e detyrimeve t BSHS,
lidhur me zbatimin e Marrveshjes Uniforme dhe t Rregullores s Brendshme t Kshillit t
Byrove.
Gjat vitit 2015, pran Byros Shqiptare t Sigurimit jan raportuar tet thirrje garancie,
prkatsisht nj thirrje garancie nga Byroja e Rumanis, nj thirrje nga Byroja e Belgjiks , dy
thirrje nga Byroja e Zvicrs, t cilat jan paguar brenda afateve t Rregulloren e Kshillit t
Byrove, ndrsa katr thirrjet e Byros Greke, jan raportuar n muajin dhjetor 2015, pr t cilat
ka vijuar procesi pr pages.
Byroja Shqiptare e Sigurimeve
N baz t Ligjit nr. 10076, dat 12.02.2009 Pr sigurimin e detyrueshm n sektorin e transportit, i ndryshuar, antar i
Byros sht do sigurues, i cili sht i licencuar pr t ushtruar veprimtari n sigurimin e detyrueshm motorik dhe
sigurimin e pasagjerve n transportin publik.
Deri n fund t vitit 2015, n prbrje t BSHS-s ishin antar 8 shoqri sigurimi.
Byroja sht prfaqsuese kombtare n Kshillin e Byrove (Shoqata Ndrkombtare e Byrove Kombtare t Siguruesve
Motorik) dhe sht prgjegjse pr t gjitha detyrimet q rrjedhin nga antarsia n sistemin e Kartonit Jeshil, si dhe
kryen funksionet e entit kompensues pr brjen e pagesave q prballohen nga Fondi i Kompensimit.
Aktualisht detyrimet pr pagesat e Fondit t Kompensimit jan n vlera t konsiderueshme dhe procesi pr shlyerjen e
ktyre detyrimeve po ndiqet me prparsi duke ndjekur si procesin e pagesave nga ana e shoqrive t autorizuara pr
pages si dhe procesin e shlyerjeve t detyrimeve duke i dhn prparsi periudhs m t hershme t ngjarjes s sigurimit.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 23
Autoriteti, n funksion t mbikqyrjes s BSHS dhe me qllim mbrojtjen e interesave t
konsumatorit, ka ndjekur me prparsi detyrimet e shoqrive t sigurimit ndaj Byros pr
financimin e Fondit t Kompensimit (FK) dhe kryerjen e pagesave t dmeve objekt i ktij
Fondi.
Grafik 11: Fondi i Kompensimit i miratuar nga AMF pr vitet 2010-2015
(N mln. lek)
N vazhdim t angazhimit pr prmbushjen e detyrimeve, sipas rekomandimeve baz t Banks
Botrore dhe Fondit Monetar Ndrkombtar, AMF, n mars t vitit 2015, ka miratuar fondin e
kompensimit t ndar prkatsisht:
Fond pr shlyerjen e detyrimeve pr dme pezull deri m 31.12.2013, n vlern 450
milion lek;
Fond pr pagesat e dmeve me ngjarje sigurimi nga data 1 janar 2014 e n vazhdim, duke
filluar minimalisht nga vlera 20 milion lek, vler e cila i shtohet pjess s pakonsumuar
t fondit t kompensimit t vitit 2014, e krijuar pr kt qllim.
Gjat vitit 2015, pagesat e dmeve objekt i fondit t kompensimit nga shoqrit e sigurimit jan
realizuar n masn n masn 94%. Shkaku i mosplotsimit t detyrimit t prcaktuar n Vendim
sht se dy shoqri sigurimi, kan ankimuar n gjykat ndarjen e vlers s detyrimit pr fond
Fondi i Kompensimit Qllimi pr krijimin dhe mbajtjen e FK-s sht pagesa e dmeve pasurore dhe jopasurore t ndodhura n territorin e
Republiks s Shqipris, n rastet e dmeve t shkaktuara nga prdorimi i nj mjeti t pasiguruar, t paidentifikuar dhe
n rastet e mbylljes apo falimentimit t nj shoqrie sigurimi. Burimet e financimit t Fondit t Kompensimit parashikohen n
nenin 45 t Ligjit nr. 10076, dat 12.02.2009 dhe krijohen nga:
Kontributi i prvitshm i shoqrive t sigurimit, t cilat ushtrojn veprimtarin e tyre n sigurimin e detyrueshm motorik;
Arktime nga rimbursimi i shumave nga personat prgjegjs pr dmet te Byroja; Gjobat e vna pronarit t mjetit t transportit t cilt nuk kan lidhur kontratat e sigurimit t detyrueshm; Burime t tjera t cilat nuk ndalohen me ligj.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 24
kompensimi, proces i cili ka prfunduar s shqyrtuari nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran n
muajin dhjetor 2015, duke vendosur rrzimin e padis s depozituar nga kto shoqri sigurimi.
Pavarsisht ktij procesi, nga ana e Autoritetit, sht krkuar q kto shoqri sigurimi t
prmbushin detyrimin dhe vetm me prfundimin e procesit gjyqsor me vendim t forms s
prer, do t rishqyrtohen shumat e paguara.
Pavarsisht ktij procesi, nga ana e Autoritetit, sht krkuar q kto shoqri sigurimi t
prmbushin detyrimin dhe vetm me prfundimin me vendim t forms s prer t procesit
gjyqsor, t rishqyrtohen shumat e paguara.
Provigjoni teknik bruto pr sigurimin e detyrueshm motorik
Provigjoni teknik bruto pr produktin e MTPL z peshn specifike m t lart n totalin e
provigjoneve teknike t tregut t Jo-Jets. Pr 31.12.2015 ky tregues ka ardhur n rnie
krahasuar me vitin e kaluar, duke arritur n 67% pr kt periudh nga 79% pr 31.12.2014.
Tabela 6: Vlera e provigjonit teknik t sigurimit t detyrueshm (N mln. lek)
Emrtimi 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015
Provigjone Teknike Bruto, MTPL 5,876 7,606 8,259
Provigjone Teknike Bruto, Jo-Jet 7,980 9,663 12,410 Raporti i sigurimeve t detyrueshme ndaj totalit t tregut (n %) 74 79 67
Tabela 7: Struktura e provigjonit teknik bruto
(N %)
Emrtimi 2012 2013 2014 2015
Provigjoni Teknik Bruto- Dme MTPL 56 52 53 52 Provigjoni Teknik Bruto- Primi i Pafituar MTPL 44 48 47 48 Provigjone Teknike Bruto- MTPL 100 100 100 100
Mbi zbatimin e masave stabilizuese n tregun e sigurimeve
Paketa e masave stabilizuese e miratuar pr tregun e sigurimeve prfshin:
Rivendosjen e menjhershme t financimit t Fondit t Kompensimit duke i krkuar shoqrive t sigurimit t Jo-
Jets t financojn detyrimet e papaguara;
Vendosjen e krkesave ligjore pr mbajtjen dhe financimin e nj rezerve monetare n llogari qllimore q do t
prdoret vetm pr pagesat e dmeve t produktit MTPL.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 25
Qendra Kombtare e t Dhnave t Sigurimit t Detyrueshm Motorik
Ruajtja e infrastrukturs s shrbimeve dhe pasurimi i sistemeve informatike t teknologjis s
informacionit (TI) me element t rinj kan qen gjithnj ndr synimet e teknologjis n AMF,
duke i shrbyer mbikqyrjes dhe analizs sa m efektive t tregut.
Qendra Kombtare e t Dhnave t Sigurimit t Detyrueshm Motorik prbhet nga Regjistri
Online i Sigurimeve t Detyrueshme Motorike si dhe Regjistri i Dmeve t Sigurimit t
Detyrueshm Motorik t cilat kan nj baz t plot t dhnash me policat e shitura pr sigurimet
e detyrueshme motorike n Republikn e Shqipris, si dhe bazn e t dhnave t raportimi
online pr dmet e ndodhura e cila ka edhe t dhnat bazuar n informacionin historik t
akumuluar. T dhnat e Qendrs prditsohen prmes regjistrimit online n koh reale t
policave t shitura nga shoqrit e sigurimit dhe regjistrimit online t t dhnave pr dmet.
N kt baz t dhnash kryhet raportimi dhe identifikimi n koh reale t shitjeve t policave t
sigurimit t detyrueshm motorik pr prgjegjsin ndaj palve t treta. Si pjes funksionale e saj
sht edhe lidhja online me sistemin bankar i regjistrit t policave. Ky ndrveprim me sistemet
bankare mundson zhvillimin dhe kontrollin e tregut t sigurimeve motorike dhe jep mundsin
e krijimit t standardeve n veprimet financiare q nga lshimi i policave t sigurimit t
detyrueshm motorik e deri n pagesn e dmeve si rrjedhoj e tyre.
N Qendrn e Sigurimit t Detyrueshm Motorik, gjat viti 2015, prfundoi zbatimi teknik i
sistemit Bonus-Malus. Ky sistem bn t mundur tarifimin me fokus rrezikun n sigurimin
motorik. Sistemi mundson edhe integrimin e lidhjes me regjistrin e automjeteve nga i cili
shoqrit e sigurimit mund t marrin t dhnat e mjetit, t cilat e vendosin at n nj kategori t
caktuar e cila nuk mund t ndryshohet. Kjo kufizon mundsit e abuzimeve dhe gabimeve duke
prmirsuar procesin e lshimit t polics.
Sistemi Bonus-Malus
Qendra Kombtare e t Dhnave t Sigurimit t Detyrueshm Motorik, prbn infrastrukturn baz pr zbatimin dhe
mirmbajtjen e sistemit Bonus-Malus. Ajo administrohet nga AMF dhe prbhet nga:
Regjistri Elektronik Online i Shitjeve t Sigurimeve t Detyrueshme Motorike, i cili sht nj platform raportimi
dhe identifikimi n koh reale t shitjeve t policave t sigurimit t detyrueshm motorik n formn e prgjegjsis
ndaj palve t treta, Kartonit Jeshil dhe Sigurimit Kufitar.
Regjistri i Dmeve t Sigurimeve t Detyrueshme Motorike, i cili sht nj platform raportimi e dmeve t
ndodhura n kuadr t sigurimeve t detyrueshme motorike.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 26
AMF ka prfunduar zbatimin teknik t sistemit Bonus-Malus. Ky sistem bn t mundur tarifimin
me fokus rrezikun n sigurimin motorik. Aktualisht agjentt e shitjeve t policave t sigurimit
mund t krkojn t dhna mbi automjetin dhe pronarin e automjetit nprmjet targs dhe numrit
t shasis. N kt faz, prve t dhnave t msiprme t automjetit, sistemi gjeneron dhe
drgon edhe t dhna rreth kategoris s automjetit sipas informacionit bazuar n Regjistrin
Kombtar t Automjeteve, por agjentt nuk kan t drejt ti ndryshojn t dhnat duke
parandaluar n kt mnyr abuzime t ndryshme. Nj faz tjetr,e prfunduar sht dhe lidhja
n koh reale nprmjet Agjencis Kombtare t Shoqris s Informacionit me Regjistrin
Kombtar t Gjendjes Civile duke ofruar numrin personal t pronarit t mjetit si els pr
krkimin e historikut Bonus-Malus dhe kategorizimin e sakt t pronarve n nivelet e rrezikut, i
cili sht n prdorim nga shoqrit e sigurimit q nga data 3 mars 2015.
Me prfundimin e dy fazave sistemi sht plotsisht funksional dhe parametrat e rrezikut, q jan
numri i dmeve dhe numri i viteve t plota TPL drgohen drejt sistemeve t shoqrive t
sigurimit duke br t mundur tarifimin me baz rreziku.
AMF ka prgatitur dhe draft-rregulloren prkatse pr zbatimin e sistemit Bonus-Malus, e cila
pritet t miratohet n kuadrin e ndryshimeve t Ligjit t nr. 10076, dat 12.02.2009 Pr
sigurimin e detyrueshm n sektorin e transportit, i ndryshuar, ku parashikohet edhe prfshirja
n ligj i aplikimit t ktij sistemi n mnyr t detyruar nga shoqrit e sigurimeve n
prllogaritjen e tarifave t primeve.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 27
Gjithashtu, sistemet e TI n AMF jan n bashkveprim t vazhdueshm me sistemet TI pran
shoqrive t sigurimit pr t par prputhshmrin e tyre me krkesat e manualit t mbikqyrjes.
Sistemi i Administrimit t Informacionit
AMF dhe shoqrit e sigurimeve q
veprojn n treg kan n prdorim t
vazhdueshm sistemin AMF In-Reg i cili
prbhet nga nj platform raportimi online,
nprmjet s cils operatort e subjekteve t
mbikqyrura raportojn t dhnat e
krkuara nga Autoriteti n mnyr
elektronike nprmjet internetit.
Sistemi Bonus-Malus
Sistemi Bonus-Malus prezanton nj skem universale t vlersimit t tarifs pr policat e sigurimit t detyrueshm motorik,
ku pr do rinovim t polics s sigurimit, pr cilindo t siguruar, n varsi t dmeve t ndodhura gjat periudhs s
mparshme t sigurimit, prllogaritet koeficienti q do t aplikohet mbi tarifn baz t sigurimit. Ky koeficient do t ndikoj
n rritjen ose uljen e vlers s tarifs s sigurimit, respektivisht nse i siguruari ka br dme ose jo gjat periudhs s
siguruar.
Sistemi Bonus-Malus pasqyron profilin e riskut, duke individualizuar tarifat e primeve. Kjo nnkupton, nse i siguruari,
prfshihet n nj nga klasat e Bonusit, primi do t zvoglohet dhe e kundrta do t ndodh nse prfshihet n klasat e Malusit, n varsi t historikut t dmeve q i siguruari do t ket pr nj periudh t caktuar.
Autoriteti n bashkpunim me palt e interesuara kan prcaktuar algoritmin si dhe numrin e klasave t sistemit Bonus-
Malus. Konkretisht sistemi sht i prbr nga 18 klasa, ku n mnyr konvencionale klasa 1 do jet klasa n t ciln t
siguruarit do paguajn m pak prim dhe klasa 18 m penalizuesja. Me fillimin e zbatimit t sistemit t gjith t siguruarit do
t caktohen n klasn 13, t cils i prket koeficienti Bonus-Malus i barabarte me 1, n vijim klasa q i sht shnuar nj t
siguruari pr periudhn e sigurimit sht e prcaktuar nga klasa prejardhse dhe nga numri i dmeve t raportuar t nj viti
m par. Secils klas i prket nj koeficient primi i veant P, ku P nnkupton numrin e klasave dhe 118.
Sistemi Bonus-Malus pr kontratat e sigurimit t detyrueshm motorik TPL do t konsistoj n:
- Uljen e klass s riskut me nj klas n rastet e t siguruarit q nuk shkakton asnj dm gjat vitit t kontrats;
- Rritjen e klass s riskut me: 2 (dy) klas nse i siguruari bn nj dm gjat vitit t kontrats; 5 ( pes) klas nse
bn dy dme, etj.
Zbatimi i sistemit Bonus-Malus nga ana e t siguruarve do hyj n fuqi me miratimin e ndryshimeve t Ligjit t nr. 10076,
dat 12.02.2009 Pr sigurimin e detyrueshm n sektorin e transportit, i ndryshuar, ku parashikohet edhe prfshirja n ligj i
aplikimit t ktij sistemi n mnyr t detyruar nga shoqrit e sigurimeve n prllogaritjen e tarifave t primeve.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 28
Ky sistem pr administrimin e informacionit sht n prdorim dhe mirmbajtje nga AMF.
Sistemi prdoret edhe nga shoqrit raportuese.
Licencime n tregun e sigurimeve
Gjat vitit 2015, aktiviteti licencues i Autoritetit t Mbikqyrjes Financiare n fushn e
sigurimeve u fokusua n licencimin e veprimtaris s:
- Brokerimit n sigurime;
- Agjentit n sigurime;
- Vlersuesit t dmeve n sigurime.
Veprimtaria e ndrmjetsimit n sigurime ushtrohet nga agjent ose shoqri agjentsh, brokera
dhe shoqri brokerimi. N procesin licencues t ndrmjetsve n sigurime, AMF n vazhdimsi
sht kujdesur q krkesat dhe procedurat e zbatuara pr subjektet q krkojn t ushtrojn
aktivitet n fushn e ndrmjetsimit t jen t qarta, objektive dhe transparente. N synim t ktij
objektivi, u hartua Rregullorja nr. 79, dat 31.08.2015 "Pr miratimin/licencimin e personave pr
t ushtruar veprimtarin e agjentit n sigurime, si dhe rastet e mospranimit t regjistrimit t tij
dhe refuzimit t licencs" dhe Rregullorja nr. 48, dat 30.06.2015 "Pr kriteret, procedurat dhe
afatet e licencimit, si dhe rastet e refuzimit t licencs pr t ushtruar veprimtari brokerimi n
sigurime". N kto rregullore sht vn theksi tek rritja e pofesionalizmit dhe integritetit t
personave q do t ushtrojn aktivitetin si broker apo agjent.
Zhvillimet n tregun e sigurimeve dhe nevoja pr mbrojtjen e interesave t bizneseve dhe
individve n procesin sigurues kan rritur interesin e subjekteve pr licencim n tregun e
ndrmjetsimit, veanrisht n at t brokerimit.
Ndrmjetsimi n sigurime
Ndrmjetsimi n sigurime prfaqson veprimtarin tregtare kundrejt pagesave dhe komisioneve, t prezantimit,
propozimit dhe kryerjes s aktiviteteve t tjera prgatitore deri n nnshkrimin e kontrats s sigurimit ose
risigurimit, si dhe dhnien e asistencs gjat periudhs s vlefshmris s kontrats, veanrisht n rast dmi.
Veprimtaria e ndrmjetsimit kryhet nga agjenti dhe brokeri n sigurime.
Broker n sigurime
Brokeri n sigurime negocion me shoqrin e sigurimit n emr dhe pr llogari t konsumatorit sipas krkesave
dhe nevojave t tij, duke mundsuar nnshkrimin e nj kontrate sigurimi. Brokeri n sigurime asiston t
siguruarin n ushtrimin e t drejtave q rrjedhin nga kontrata e sigurimit gjat periudhs s vlefshmris s
kontrats, si dhe gjat ndodhjes s ngjarjes s siguruar.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 29
Gjat vitit 2015, Autoriteti miratoi licencn e nj subjekti t ri pr ushtrimin e veprimtaris s
brokerimit pr klasat e Jo-Jets. Ndrkoh, numri i brokerave fizik nuk ndryshoi n krahasim
me fundin e vitit 2014.
Tabel 8: T dhna mbi brokera t licencuar n sigurime
(N numr)
Statusi i brokerit
T licencuar n fund t vitit 2014
Licenca t reja
n 2015
Rinovim licence n 2015
Trhequr licenca n 2015
T licencuar n fund t vitit 2015
Shoqri brokerimi
8 1 - - 9
Broker fizik 14 - 4 - 14
Sipas llojit t licencs, shoqrit e brokerimit klasifikohen si m posht:
Tabel 9: Shoqri brokerimi sipas produkteve t sigurimit
(N numr)
2009
2010
2011
2012
2013 2014
2015
Shoqri brokerimi Jo-Jet
3 7 5 5 5 4
5
Shoqri brokerimi Jet dhe Jo-Jet
- - - 1 2 2
2
Shoqri brokerimi Jet, Jo-Jet dhe Risigurimi
1 1 1 1 1 2
2
Totali 4 8 6 7 8 8
9
Veprimtaria e shoqrive t brokerimit konsiston n ndrmjetsimin e produkteve t sigurimit t
Jets ashtu dhe t Jo-Jets si: Shndeti n Udhtim, Garanci Oferte dhe Kontrat, Kasko, TPL,
Karton Jeshil, Sigurimi Kufitar, Sigurimi nga zjarri, Sigurimi CAR, Sigurimi i Jets me Kursim,
Sigurim prone pr kredi, etj.
Nga raportimet e shoqrive t brokerimit mbi t dhnat statistikore pr veprimtarin q ato
kryejn, rezulton se n fund t vitit 2015, rreth 51.23% e totalit t primeve t shkruara bruto t
tregut t sigurimeve shiten me ndrmjetsimin e brokerave dhe rreth 38.42% e kontratave t
sigurimit rezulton t jen lidhur nga brokerat e licencuar. N veprimtarin e brokerimit
mbizotron ndrmjetsimi pr produktet e Jo-Jets me rreth 54.96% t primeve t shkruara bruto,
i orintuar kryesisht nga sigurimi i detyrueshm motorik. Ndrmjetsimi n produktet e Jets
sht n nivelin 3.77%.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 30
Komsioni i brokerimit kundrejt totalit t primeve t brokeruara, pr vitin 2015, rezulton 4,5%.
Agjent n sigurime
Gjat vitit 2015 vazhdoi licencimi i personave fizik pr ushtrimin e veprimtaris si agjent n
sigurime t Jo-Jets n emr dhe pr llogari t katr shoqrive t sigurimit: shoqris Insig
sh.a., Sigal Uniqa Group Austria sh.a., Albsig sh.a. dhe Ansig sh.a.
Tabel 10: T dhna mbi agjentt e licencuar
(N numr)
Statusi i agjentit
T licencuar n fund t vitit
2014
Rinovim licence 2015
Licenca t reja 2015
Prfunduar afati i
licencs 2015
Trheqje licence 2015
T licencuar8 n fund t vitit
2015
Persona juridik
3 - - 2 - 1
Persona fizik
300 21 46 102 9 256
Gjat vitit 2015, AMF licencoi 8 vlersues t tjer t dmeve n sigurime, si edhe rinovoi 7
licenca ekzistuese.
8 Numri gjithsej i agjentve t licencuar n fund t vitit 2015 llogaritet si shum e agjentve t licencuar n fund t vitit 2014 + licenca t reja n 2015 + rinovim licence n 2015 licencat q u ka prfunduar afati n fund t vitit 2015 trheqjet e licencave.
Vlersuesit e dmeve n sigurime
Vlersuesi i dmeve n sigurime, n mnyr profesionale dhe t paanshme, prcakton shumn e dmshprblimit q shoqria e
sigurimit detyrohet t paguaj ndaj personave t siguruar, si rezultat i ndodhjes s ngjarjes s sigurimit, deri n limitin e
prgjegjsis t prcaktuar sipas kontrats s sigurimit.
Referuar Ligjit nr. 52, dat 22.05.2014 Pr veprimtarin e sigurimit dhe risigurimit, vlersuesit t dmeve mund ti
revokohet licenca nse:
- Ka shkelur kushtet e licencimit ose krkesat e ligjit dhe akteve t Autoritetit;
- Nuk ushtron veprimtari brenda 6-muajve nga data e marrjes s licencs;
- Ka br vlersime t gabuara dhe subjektive;
- Ka br vlersime t pavrteta, shkelje t procedurave apo vlersime q bien n kundrshtim me dispozitat
ligjore dhe me standardet profesionale;
- Ka paraqitur dokumente t falsifikuara ose t rrema pr marrjen e licencs;
- Heq dor vullnetarisht nga ushtrimi i veprimtaris.
Autoriteti pr shkelje t dispozitave t ktij ligji mund t pezulloj licencn e vlersuesit pr nj periudh jo m t gjat se 6
muaj.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 31
Tabel 11: T dhna mbi vlersuesit e licencuar, sipas llojit t licencs dhe statusit (N numr)
Vlersues dmesh n sigurime
T licencuar n fund t vitit
2014
Licencime t reja 2015
Rinovim Licence
2015
Prfunduar afati i
licencs 2015
T licencuar 2015
Sipas statusit t vlersuesit
I pavarur 31 3 4 2 36
I punsuar 29 5 3 8 29
Licenca jo aktive
5 - - 1 4
Sipas llojit t licencs
Pr dme materiale
6 - - 2 4
Pr dme shndetsore
9 3 - - 12
Pr dme materiale dhe shndetsore
50 5 7 9 53
Gjithsej vlersues t licencuar
65 8 7 11 69
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 32
Risigurimet
Bazuar n kuadrin ligjor, shoqria e sigurimit sht e detyruar t risiguroj n nj shoqri
risigurimi at pjes t rrezikut t siguruar q tejkalon limitin e lejuar prej 10% t vlers s
kapitalit,
N baz dhe pr zbatim t krkesave t nenit 116, pika 3, t Ligjit nr. 52/2014 Pr veprimtarin
e sigurimit dhe risigurimit si dhe n kuadr t zbatimit t metodologjis s mbikqyrjes me baz
riskun, Autoriteti, n bashkpunim me ekspert t Banks Botrore, n kuadrin e projektit FIRST
pr reformn n tregun e sigurimeve, miratoi Rregulloren nr. 85/1, dat 30.09.2015 "Pr kriteret
e risigurimit" ku risit e regullores lidhen kryesisht me: rritjen e cilsis s prcaktimit t
kritereve n procesin e lidhjes s marrveshjeve t risigurimit nga shoqrit e sigurimit q
ushtrojn veprimtari n Republikn e Shqipris, si dhe kriteret n przgjedhjen e shoqrive
risiguruese; prafrimi me krkesat e Bashkimit Evropian n drejtim t trajtimit t risiguruesve,
referuar gjendjes s tyre financiare; si dhe detaje mbi nivelin e cilsis s kreditit (ose raportit t
Aftsis Paguese) t shoqrive t risigurimit pjesmarrse n marrveshjet e risigurimit.
Pr portofole t veanta sigurimi, shoqrit kan kryer transferim t rrezikut pr t zbutur efektet
financiare t dmeve t mundshme. Ky transferim sht realizuar nprmjet bashksigurimit,
kalimit n risigurim t portofoleve t sigurimit n trsi, apo mbulimit me risigurim fakultativ
pr kontrata t veanta.
Kriteret e risigurimit
Autoriteti me vendim bordi nr 85/1, date 30.09.2015, miratoi rregulloren Pr Kriteret e Risigurimit, ku jan
reflektuar ndryshimet e nevojshme rregullatore n kuadrin e prshtatjes me ligjin e ri t sigurimeve, si dhe i sht
prafruar krkesave t Bashkimit Evropian mbi trajtimin e shoqrive risiguruese pjesmarrse n marrveshjet e
risiguruese.
Prve risive kryesore ne lidhje me rritjen e cilsis s prcaktimit t kritereve n procesin e lidhjes s
marrveshjeve t risigurimit dhe prafrimin me krkesat e Bashkimit Evropian n drejtim t trajtimit t
risiguruesve, rregullores i sht bashkangjitur Aneksi 1 `Prcaktimi i Nivelit t Cilsis s Kreditit`, n t ciln
jan t sqaruara n mnyr t detajuar klasifikimi i shoqrive t risigurimit:
i. Sipas shkalls s kreditit, t vlersuara nga 4 (katr) agjenci klasifikuese;
ii. Pa shkall krediti, por t licencuar dhe mbikqyrur nga regjime mbikqyrse t barazvlefshme me
Regjimin Aftsia Paguese II (Solvency II) t Bashkimit Evropian;
iii. Pa shkall krediti dhe t pa licensuar e mbikqyrur nga regjime mbikqyrse t barazvlefshme me
Regjimin Aftsia Paguese II (Solvency II) t Bashkimit Evropian, si dhe shpjegimi, rast pas rasti, i do
Niveli t Cilsis s Kreditit.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 33
N baz t krkesave rregullatore, shoqrit e sigurimit raportojn n Autoritet programin e
risigurimit. Bazuar n funksionin e saj mbikqyrs, AMF ndjek ecurin e zbatimit t ktij
programi dhe kontratave specifike t lidhura, duke synuar t siguroj stabilitetin e vazhdueshm
financiar n lidhje me standardet e mbajtjes s rrezikut nga kto shoqri sigurimi dhe kritereve t
lidhura me cilsin e risiguruesve.
Marrveshjet risiguruese n portofolet e sigurimit t Jo-Jets kan qen t forms jo
proporcionale t tipit Excess of Loss (Tejkalim Humbje) dhe t forms proporcionale t tipit
Quota Share e Surplus. N sigurimin e Jets, mbulimi me risigurim sht kryer nprmjet
marrveshjeve risiguruese t forms proporcionale t tipit Surplus dhe t tipit Quota Share.
Primet e ceduara n risigurim pr 31.12.2015 rezultojn :
Pr totalin e tregut t sigurimeve n vlern 2.82 miliard lek, ose 20% e primeve t
shkruara bruto n kt treg, me nj rritje prej 342.73 milion lek ose 13.85% krahasuar
me t njjtn periudh t vitit 2014;
Pr sigurimin e Jo-Jets n vlern 2.79 miliard lek ose 21.36% e vlers s primeve t
shkruara bruto, me nj rritje prej 344.41 milion lek, ose 14.09% krahasuar me t njjtn
periudh t vitit 2014;
Pr sigurimin e Jets n vlern 28.31 milion lek ose 2.75% e vlers s primeve t
shkruara bruto, me nj ulje prej 1.68 milion lek, ose 5.61% krahasuar me t njjtn
periudh t vitit 2014.
Ecuria e raportit t primeve t ceduara n risigurim mbi primet e shkruara bruto gjat viteve 2011
deri n fundin e vitit 2015 jepet si m posht:
Grafik 12: Primi i ceduar n risigurim/prime t shkruara bruto, total i tregut
(N %)
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 34
Grafik 13: Primi i ceduar n risigurim/prime t shkruara bruto, Jo-Jeta (N %)
Grafik 14: Primi i ceduar n risigurim/prime t shkruara bruto, Jeta
(N %)
Ndr pjesmarrsit kryesor n programet e risigurimit, gjat vitit 2015 pr sigurimin e Jo-Jets
mund t prmendim VIG Re, UNIQA Re, Munich Re, Hannover Re, Swiss Re, Partner Re, Scor,
Lloyds Syndicates, etj. Pr sigurimin e Jets, shoqria e vetme risiguruese e prfshir n kt
program sht Scor Global Life. M shum se 90% e partnerve risigurues t shoqrive t
sigurimit kan klasifikim m t lart se BB- nga Standard & Poors, nga ku mbi 60% kan
klasifikim m t lart se A.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 35
1.3 Tregu i Letrave me Vler Fondet e Investimeve
Industria e fondeve t investimeve n Shqipri nisi aktivitetin n fillim t vitit 2012. Gjat
ktyre tre viteve n vijim ky sektor ka kaluar prmes ndryshimeve t rndsishme strukturore,
duke prbr kshtu nj hap pozitiv prpara drejt zhvillimit t tregut t kapitaleve n Shqipri
dhe mbshtetjes s tregut financiar n prgjithsi.
N kto kushte, forcimi i mtejshm i tregut t fondeve t investimeve nprmjet prmirsimit t
administrimit t rreziqeve me t cilat prballen kto fonde dhe rritjes s transparencs s tyre,
prbjn prioritete t puns s mbikqyrsit. Gjat vitit 2015 n fokusin e puns mbikqyrse ka
qen ndjekja e zbatimit t rregullave q lidhet me njohjen, vlersimin, monitorimin dhe
administrimin e rrezikut t likuiditetit t fondeve t investimeve nga ana e shoqrive
administruese t tyre, si dhe zbatimi i drejt i standardeve ndrkombtare t raportimit financiar
n lidhje me vlersimin e aseteve t siprmarrjeve t investimeve kolektive.
Tregu i siprmarrjeve t investimeve kolektive, gjat vitit 2015, ka psuar rritje. N kt treg
vazhdojn t ushtrojn aktivitetin e tyre dy fonde investimi, prkatsisht Fondi i Investimeve
Raiffeisen Prestigj i licencuar m dat 13.12.2011 dhe Fondi i Investimeve Raiffeisen Invest
Euro i licencuar m dat 26.09.2012, t cilat administrohen nga shoqria Raiffeisen Invest
sh.a.
Sipas analizs s t dhnave pr tregun e fondeve t investimeve m 31.12.2015, vlera neto e
aseteve t tyre arriti n 66.99 miliard lek, me nj rritje prej 3.3 miliard lek ose 5.10%
krahasuar me 31.12.2014. Ky treg dominohet kryesisht nga investimet n obligacione qeveritare,
t cilat prbjn 70.22% t aseteve t fondeve.
Numri i antarve q kan investuar n fondet e investimit m 31.12.2015 sht 32,149 me nj
ulje prej 1.59% krahasuar me 31.12.2014. Nga antart n fond, rreth 99.99% e zn investitort
individual.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 36
Tabel 12: Vlera e kuotave t fondeve t investimeve
(N lek)
Prshkrimi Vlera fillestare e vlers
neto t aseteve pr kuot
Vlera neto e aseteve pr kuot
31.12.14
Vlera neto e aseteve pr kuot
31.12.15
Raiffeisen Prestigj 1,0009 1,207 1,290
Raiffeisen Invest EURO10 14,00011 15,024 15,042
Tabel 13: T dhna mbi portofolin e fondeve t investimeve, sipas periudhave tremujore t vitit
2015
Prshkrimi Vlera (n mln. lek)
Periudha 31.03.'15 30.06.'15 30.09.'15 31.12.'15
Asetet neto t fondeve 65,757 67,465 67,658 66,989
Totali i aseteve t fondeve 65,963 67,781 67,970 67,151
nga t cilt: - - - -
Obligacione Qeveritare 49,709 49,013 48,415 46,704
Obligacione t Shoqrive 1,637 1,540 1,208 2,037
Bono Thesari 8,651 11,021 12,028 11,696
Investime t tjera 819 502
499
682
Mjete Monetare 4,181 5,055 4,749 5,133
Asete t tjera 966 1,062 1,072 898
Totali i Detyrimeve t Fondeve 206 315 312 161
Tabel 14: Ndryshimi n prbrjen e portofolit t fondeve t investimeve, 31.12.'14-31.12.'15
Prshkrimi Vlera (n mln. lek) Ndryshimi
(n %) Pjesa ndaj totalit
(n %)
Periudha 31.12.'14 31.12.'15 31.12.'14-31.12.'15
31.12.'14 31.12.'15
Asetet neto t fondit 63,736 66,989 5.10
Totali i aseteve t fondeve 64,041 67,151 4.86 100 100
nga t cilt: - -
Obligacione Qeveritare 48,895 46,704 (4.48) 76.35 70.22
Obligacione t Shoqrive 1,604 2,037 26.99 2.5 2.36
Bono Thesari 8,568 11,696 36.51 13.38 17.42
Investime t tjera 589 682 15.81 0.92 1.02
Mjete Monetare 3,411 5,133 50.49 5.33 7.64
9 Vlera fillestare n 31.03.2012 10 Vlerat e Raiffeisen Invest EURO jan konvertuar me kursin 1euro = 140 lek. 11 Vlera fillestare n 22.11.2012.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 37
Asete t tjera 974 898 (7.84) 1.52 1.34
Totali i Detyrimeve t Fondeve 306 161 (47.26) 0.48 0.24
Grafik 15: Struktura e aseteve t fondeve t investimeve 31.12.14 (n %)
Grafik 16: Struktura e aseteve t fondeve t investimeve 31.12.15 (n %)
Inspektime pran shoqris administruese t fondeve t investimit
Autoriteti gjat vitit 2015 i kushtoi vmendje vendosjes s rregullave dhe kritereve, t cilat synonin prmirsimin e procesit t administrimit t rreziqeve nga shoqrit administruese pr fondet e investimit nen administrim te tyre, n funksion t nj mbikqyrjeje efektive t tregut gjithnj n rritje.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 38
AMF, gjat 2015, ndoqi n vend procesin e zbatimit t rregullave Pr administrimin e likuiditetit pr fondin e investimeve dhe Mbi prcaktimin e vlers s aseteve t siprmarrjeve t investimit kolektiv dhe llogaritjen e vlers neto t aseteve t tyre pr kuot. Gjat procesit t inspektimit n vend iu vu theksi zbatimit t ktyre rregulloreve n fazn
tranzitore, si domosdoshmri pr forcimin e mtejshm t tregut t siprmarrjeve t investimeve
kolektive n vend, nprmjet prmirsimit t administrimit t rreziqeve me t cilat prballen kto
fonde dhe rritjes s transparencs.
Gjat vitit 2015, AMF n bashkpunim me BSH, ka kryer inspektim t prbashkt pran
shoqris administruese t fondeve t pensionit dhe siprmarrjeve t investimeve kolektive
Raiffeisen Invest sha. Ky inspektim nga ana e AMF, bazuar n legjislacionin n fuqi si dhe n
prmbushje t rekomandimeve t FSAP-it pr nj mbikqyrje efektive t konsoliduar, u
prqndrua n tre drejtime kryesore q lidhen me:
- Mbikqyrjen efektive t veprimtaris s shoqris, duke u fokusuar n politikat e
investimit, procedurat e przgjedhjes dhe miratimit t llojit t investimit, funksionimin e
sistemeve t automatizuara q prdor shoqria administruese pr prllogaritjen e aseteve
neto t fondeve t investimit dhe mnyrn e prllogaritjes s mimit s kuots, shlyerjet e
kuotave t antarve q trhiqen nga fondi i investimit, mnyra e prllogaritjes s vlers
s shlyer si dhe mimi i kuots q prdoret n momentin e shlyerjes;
- Transparencn me investitorin, duke u fokusuar n administrimin e fondeve t
investimeve kolektive, strukturimin dhe ndarjen e funksioneve t brendshme t shoqris,
mnyrat dhe kushtet e shitjes s kuotave investitorit nga ana e shoqris administruese,
procedurat e trajtimit t ankesave t klientve nga shoqria administruese;
- Prmbushjen e detyrimeve ligjore pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimin e
terrorizmit, duke u fokusuar n rregulloret, udhzimet apo procedurat e brendshme q
lidhen me parandalimin e pastrimit t parave, kryerjen e kontrolleve nga auditues t
brendshm t shoqris dhe konkluzionet e mbajtura, raportimet e transaksioneve t
dyshimta dhe transaksioneve n para fizike pr vlerat sipas legjislacionit n fuqi.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 39
Tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris
Tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris gjat vitit 2015 u dominua n masn 72.73% nga
transaksionet n instrumente afatshkurtr (bono thesari) dhe 27.27% nga instrumente afatgjat
(obligacione). Prsa i takon numrit t transaksioneve, 86.66% e t gjitha transaksioneve t tregut
me pakic t letrave me vler t Qeveris, i takojn transaksioneve t kryera me bono thesari.
Transaksionet "Blerje n tregun primar" dhe "Shlyerje e vlers nominale n maturim" dominojn
tregun me pakic t letrave me vler t Qeveris pr vitin 2015. Ato arritn prkatsisht n
masn 67.27% dhe 16.62% kundrejt volumit t prgjithshm t transaksioneve.
Investitort individual dominojn n kt treg duke kryer rreth 98.65% t t gjitha
transaksioneve n tregun me pakic t letrave me vler t Qeveris.
Tabel 15: Tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris
Lloji i Transaksionit Vlera nominale ( mln. lek) Ndryshimi (n%)
2014 2015 `15/`14-1
A Blerje n tregun primar 37,058 49,724 34.18
Individ 12,137 25,647 111.32
Persona juridik 24,921 24,077 (3.39) B Shitje nga portofoli i ndrmjetsit financiar 7,190 7,752 7.82
Individ 5,879 6,324 7.57
Projekti Forcimi i kapaciteteve mbikqyrse te AMF: Fokusi te zhvillimi i tregut t kapitaleve
Kshilli i Ministrave, me vendimin e dats 9 shtator 2015 ka miratuar n parim, grantin pr fuqizimin e kapaciteteve mbikqyrse t AMF-s. Granti sht dhn nga qeveria e Konfederats Zvicerane, e prfaqsuar nga Sekretariati Shtetror Zviceran pr shtjet Ekonomike (SECO). Banka Ndrkombtare pr rindrtim dhe Zhvillim (IBRD) sht administratore e fondeve grant t qeveris s Konfederats Zvicerane. Gjat vitit 2015 u prezantua projekti Forcimi i kapaciteteve mbikqyrse t AMF: Fokusi te zhvillimi i tregut t kapitaleve. Ky projekt synon t mbshtes AMF-n veanrisht n forcimin e kapaciteteve pr t mbikqyrur tregun e fondeve t investimit. Ky projekt sht mbshtetur nga Banka Botrore e cila do t ndjek edhe zbatimin e tij. Sekretariati i Shtetit Zviceran pr shtjet Ekonomike (SECO) sht financues i ktij projekti prmes Grantit (Trust Fund Grant ). Projekti sht hartuar pr t prballuar sfidat me t cilat po prballet AMF dhe fushat q do t mbuloj ky projekt jan kryesisht:
- Zhvillimi i kapaciteteve t AMF-s pr mbikqyrjen dhe rregullimin e tregut t fondeve t investimit;
- Zhvillimimi i kapaciteteve t AMF-s pr tu prgatitur pr emetimin e obligacioneve t shoqrive dhe qeverive
lokale.
Gjat vitit 2016 pritet t filloj zbatimi i komponentit t par, konkretisht me dy prbrs prkats:
- Vlersimi i strukturs, stafit dhe nevojave t trajnimit lidhur me fushn e mbikqyrjes s fondeve t investimit;
- Vlersimi dhe zhvillimi i legjislacionit dhe pakets mbikqyrse pr fondet e investimit dhe obligacionet e
shoqrive dhe qeverive lokale.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 40
Persona juridik 1,311 1,428 8.91 C Blerje nga individt para afatit t maturimit 3,330 2,689 (19.25)
Individ 2,958 2,552 (13.72)
Persona juridik 372 136 (63.29) D Vendosje e bonos si kolateral 372 1,468 295.15
Individ 45 889 1,864.74
Persona juridik 326 579 77.44 E Shlyerje e vlers nominale n maturim 11,952 12,988 2.81
Individ 10,675 9,547 (10.57)
Persona juridik 1,276 2,740 114.69
Platforma GSRM (Tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris)
Gjat vitit 2015, platforma e GSRM-s, vazhdoi t funksionoj dhe t prmbush rolin e saj duke
siguruar rritje t transparencs n kuotimet dhe transaksionet n tregun me pakic t letrave me
vler t Qeveris. N treg veprojn 10 operator t licencuar nga AMF pr t tregtuar letrat me
vler t Qeveris. AMF, duke synuar mbrojtjen m t mir t interesave t investitorve,
monitoron veprimtarin e ktyre operatorve dhe kujdeset q informacioni t jet i prditsuar
dhe n koh reale. Platforma prfshin edhe nj baz t dhnash historike, e cila u vjen n ndihm
personave t cilve u nevojiten t dhna pr qllime statistikore apo akademike.
Platforma e GSRM-s jep nj informacion t plot pr publikun dhe investitort institucional n
lidhje me krkesat dhe ofertat ditore n tregun me pakic t instrumenteve t borxhit t Qeveris.
Gjat vitit 2015, n platformn GSRM jan kryer 33,286 klikime, duke zn rreth 8.27% t t
gjitha vizitave n faqen zyrtare t AMF-s.
Platformat e tregtimit online Platformat e tregtimit online u japin mundsi t interesuarve t investojn n produkte financiare
t bursave ndrkombtare. Prgjithsisht, platformat e tregtimit online lejojn tregtimin n tituj,
(aksione, obligacione, derivative), tregtim n FOREX, apo tregtim n tregun e mallrave (naft,
metale t muara, etj). Investimi n kto platforma mbart rrezik t konsiderueshm, prandaj
investitort duhet t tregohen t kujdesshm, duke pasur informacionin e plot dhe kulturn e
nevojshme financiare.
Veprimtaria e rregulluar n treg e subjekteve q promovojn produktet e platformave online
krijon mundsin pr rritjen e ndrgjegjsimit t investitorit pr vlersimin e rreziqeve q
shoqrojn investimet n bursa, kufizon madhsin e humbjeve t mundshme dhe ofron
transparenc t plot pr shpjegimin e tyre n rast ndodhjeje.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 41
Gjate vitit 2015, kan vepruar 2 subjekte t licencuara n rolin e ndrmjetsuesit t platformave
online. Aktualisht, platformat e tregtimit online jan n zotrim t shoqrive t brokerimit t
licencuara jasht territorit t Republiks s Shqipris. Subjekti i licencuar njihet si agjent i
brokerit t huaj.
Aktiviteti licencues n tregun e letrave me vler
Gjat vitit 2015, Autoriteti licencoi nj shoqri t re komisionere pr t vepruar si broker n
tregun e letrave me vler dhe njkohsisht si agjent i lidhur i nj shoqrie t huaj brokerimi.
Kshtu, numri i shoqrive komisionere t licencuara n kt treg u rrit n 14 dhe numri
brokerave fizik t punsuar n shoqrit komisionere n 19.
Pjesa m aktive e tregut t letrave me vler sht tregu me pakic i letrave me vler t Qeveris
shqiptare. N kt treg operojn kryesisht bankat, t licencuara nga AMF pr t kryer kt
veprimtari.
Tabela 16: Subjekte t licencuara q operojn n tregun e letrave me vler (N numr)
Subjekte 2011 2012 2013 2014 2015
Shoqri komisionere 13 13 13 13 14
Broker fizik n shoqri komisionere 17 18 18 18 19
Kujdestar t titujve t Qeveris s R.Sh. 8 8 8 8 8
Regjistrues aksionesh 1 1 1 1 1
Shoqri kshillimi pr investime n tituj 0 0 1 1 1
Kshilltar pr investime n tituj 0 0 1 1 1
Agjent i lidhur 0 1 1 1 2
Miratimi i oferts private t obligacioneve
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare, n zbatim t Ligjit nr. 9879 dat 21.02.2008 Pr titujt dhe Vendimit nr.
55 , dat 30.03.2011 Pr njohjen e veprimtaris s agjentit t brokerit t licencuar t letrave me vler, ka
njohur veprimtarin e agjentit t brokerit t licencuar t letrave me vler, q konsiston n: promovimin e
veprimtaris s brokerit; marrjen dhe transmetimin e urdhrave apo udhzimeve nga klientt/klientt e
mundshm, si dhe ofrimin e kshillave pr klientt ose klientt e mundshm n lidhje me titujt dhe instrumentet
financiare.
Sipas vendimit, agjenti vepron n emr dhe pr llogari vetm t nj brokeri t licencuar t letrave me vler n
territorin e Republiks s Shqipris, apo t nj brokeri t licencuar nga Autoritetet e tjera mbikqyrse, antare
t IOSCO-s, nnshkruese t MmoU.
Lista e plot t shoqrive t brokerimit t licencuara dhe t brokerave te licencuara gjendet n Shtojcn B t ktij raporti.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 42
Tregu i obligacioneve t shoqrive aksionare Segment potencial i tregut t letrave me vler sht tregu i obligacioneve t shoqrive aksionare.
Emetimi i par i obligacioneve daton n nntor 2011. Deri m sot, kto obligacione jan emetuar
nprmjet oferts private. Karakteristikat e ktyre obligacioneve jan: interesi fiks, kuponi
gjasht-mujor, afati i gjat i maturimit. Gjat vitit 2015, u miratua prospekti i nj shoqrie pr
emetim obligacionesh me oferte private n shumn rreth 513 milion lek.
Miratimi i dokumentit me informacionin kryesor pr fondet e investimit
N vitin 2015, Autoriteti miratoi dokumentin me informacionin kryesor (KIID) q u vihet n
dispozicion investitorit pr Fondin e Investimit Raiffeisen Prestigj, si dhe dokumentin me
informacionin kryesor (KIID) q u vihet n dispozicion investitorit pr fondin e investimit
Raiffeisen Invest Euro.
1.4 Tregu i Pensioneve Private Vullnetare
Skema e organizimit dhe funksionimit t pensioneve private vullnetare, e sanksionuar me Ligjin
nr. 10197 dat 10.12.2009 ka krijuar hapsirat e nevojshme pr lehtsimin n plan afatgjat t
kostove sociale duke stimuluar shtetasit t kursejn privatisht dhe vullnetarisht pr t shtuar
pensionin e tyre.
Ofert private e obligacioneve
Tregu i obligacioneve u ofron shoqrive aksionare mundsi pr sigurimin e fondeve t financimit pr biznesin e
tyre.
Ligji nr. 9879 dat 21.2.2008 Pr titujt dhe Ligji nr. 10158 dat 15.10.2009 Pr obligacionet e shoqrive
aksionare dhe t qeveris vendore prbjn bazn ligjore pr rregullimin e emetimit dhe t tregtimit t
obligacioneve.
Kjo baz ligjore mbshtet krijimin e nj tregu aktiv dhe efektiv obligacionesh n Shqipri.
Dokumenti me informacionin kryesor pr investitorin (KIID)
Ky dokument prmban n form t shkurtuar informacionin e prshtatshm rreth karakteristikave
thelbsore t fondeve t investimit (prfshir performacn e fondit n periudhat e mparshme) dhe
ndihmon investitorin t kuptoj natyrn dhe rreziqet e investimit, duke i dhn mundsin t gjykoj
mbi vendimin e investimit n fond. Ky dokument i vihet n dispozicion investitorit nga Shoqria
administruese prpara nnshkrimit t kuotave t fondit.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 43
Zhvillimet n kt treg, q nga hyrja n fuqi e ligjit kan patur nj dinamik pozitive. Gjithsesi,
vlera neto e aseteve t ktij tregu sht n mas t paprfillshme kundrejt PPB n Shqipri. N
kto kushte fokusi i puns s Autoritetit gjat vitit 2015 e n vijim mbetet forcimi dhe zhvillimi i
tregut t pensioneve private vullnetare. Kshtu, jan identifikuar dy drejtime kryesore t puns
pr forcimin e ktij tregu. S pari, n drejtim t zgjerimit t mbulimit dhe s dyti n drejtim t
zbatimit t nj kuadri t ri mbikqyrje t ktij tregu. Me asistencn e BB, sht ngritur nj plan
veprimi i cili do t ndiqet pr zgjerimin e mbulimit, si dhe po bhet e mundur ngritja e nj
metodologjie t re mbikqyrse drejt asaj me baz rreziku e forcimi i kapaciteteve mbikqyrse
pr zbatimin e saj.
Analiza e t dhnave pr tregun e pensioneve private vullnetare m 31.12.2015 tregon nj total
asetesh neto prej 928.74 milion lek dhe me nj rritje prej afro 299.59 milion lek (47.62%),
krahasuar me 31.12 2014.
Gjat vitit 2015 numri i operatorve t tregut t pensioneve private vullnetare nuk pati
ndryshime. N kt treg ushtruan aktivitetin e tyre tre fonde pensioni vullnetar t administruar
nga tri shoqri administruese, prkatsisht Raiffeisen Invest sh.a., e cila administron Fondin e
Pensionit Vullnetar Raiffeisen, SIGALLife Uniqa Group Austria sh.a., e cila administron
Fondin e Pensionit Vullnetar Sigal, si dhe SiCRED sh.a., e cila administron Fondin e Pensionit
Vullnetar SiCRED.
Numri i antarve n tregun e fondeve t pensioneve private vullnetare n fund t vitit 2015 ishte
12,559 antar, duke shnuar rritje prej 4,068 antarsh, ose 47.91% krahasuar me fundin e vitit
2014.
Tabela 17: Tregues t fondeve t pensioneve
Prshkrimi Vlera (mln. lek) Ndryshimi (n %)
Periudha 31.12.14 31.12.15 31.12.'14-31.12.'15
Asetet neto t tregut t FP 629.14 928.74 47.62
Asetet neto t tregut t fondeve t pensioneve private vullnetare kan shnuar nj tendenc n
rritje ndr vite. N vitin 2014 rritja e ktyre aseteve ka qen me 44.69% krahasuar me nj vit m
par, ndrkoh q n 31.12.2015 rritja e ktyre aseteve ka qen me 47.62% krahasuar
31.12.2014.
Tabela 18: Asetet neto dhe numri i antarve sipas fondeve t pensioneve (31.12.15)
Fond Pensioni Numri i antarve n FP Asete Neto (mln. lek)
SIGAL LIFE 5,486 468.47
RAIFFEISEN 2,583 324.30
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 44
SiCRED PENSION 4,490 135.97
TOTAL 12,559 928.74
Grafik 17: Ndarja e tregut sipas numrit t antarve n fondet e pensioneve, 31.12.2015
Grafik 18: Ndarja e tregut sipas vlers s aseteve neto t fondeve t pensioneve, 31.12.2015
Gjat vitit 2015, totali i investimeve t fondeve t pensionit ka qen 843.02 milion lek dhe kto
investime konsistojn n obligacione t thesarit t Republiks s Shqipris. Investimet e tregut
t pensioneve kan shnuar nj rritje me 44.92% krahasuar me 31.12.2014.
Ecuria e investimeve gjat tre viteve t fundit paraqitet n tabeln e mposhtme:
Tabela 19: Vlera e investimeve t tregut t fondeve t pensioneve
(N mln. lek)
Periudha 31.12.13 31.12.14 31.12.15
Totali i investimeve t FP 421.68 581.71 843.02
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 45
Duke qen se detyrimet e fondeve t pensionit vullnetar jan afatgjata pasi antart mund t
trhiqen kur arrijn moshn e pensionit ather dhe politika e investimeve pr t tre fondet e
pensionit t cilat operojn n treg sht afatgjat duke synuar n maturitete 3, 5, 7 dhe 10 vjeare
si mund t shihet dhe n grafikun m posht:
Grafik 19: Ndarja sipas maturitetit t investimeve t tregut t fondeve t pensioneve, 31.12.2015
Gjat vitit 2015 ka vijuar zbatimi i projektit t asistencs teknike n fushn e pensioneve private
vullnetare. N kuadrin e ktij projekti u prgatit drafti i par i plot i Manualit t mbikqyrjes me
baz rreziku, mbi bazn e diskutimeve t zhvilluara midis eksperteve t BB dhe atyre t AMF-s.
Projekti Mbikqyrja dhe zgjerimi i tregut t pensioneve private vullnetare n vend
N vitin 2014 Autoriteti n kuadr t prmbushjes s rekomandimeve t programit t vlersimit t sektorit financiar (FSAP) dhe me mbshtetjen e Banks Botrore, nprmjet FIRST Initiative (Financial Sector Reform and
Strengthening Initiative) filloi zbatimin e projektit t asistencs teknike pr mbikqyrjen dhe zgjerimin e tregut t
pensioneve private vullnetare n vend. Objektivi i ktij projekti sht mbshtetja e zgjerimit t procesit t rregullimit
dhe mbikqyrjes s pensioneve private, si dhe t kontribuohet n zgjerimin e shtrirjes s tregut t pensioneve private
n nj sistem pensionesh m t sigurt, t qndrueshm dhe t efektshm.
Projekti prqendrohet n dy komponent baz q jan rregullimi dhe mbikqyrja, si dhe zgjerimi i tregut, duke
kontribuar n ndrtimin e kuadrit t mbikqyrjes mbi baz rreziku dhe t kapaciteteve mbikqyrse; rishikimin e bazs ligjore dhe rregullatore pr t mbshtetur kuadrin e ri mbikqyrs; apo prcaktimin e nj plani strategjik dhe
veprimi pr t mbshtetur zgjerimin e tregut t pensioneve private vullnetare.
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 46
Sa i prket komponentit pr zgjerimin e tregut t pensioneve, n muajin tetor t vitit 2015
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare n bashkpunim me Bankn Botrore dhe Institutin e
Statistikave t Shqipris zhvilloi Konferencn Sistemi i pensioneve vullnetare n Shqipri
zgjerimi i mbulimit, e cila shrbeu si nj forum pr diskutimin e problematikave q kan t
bjn me zhvillimin e ktij tregu.
Konferenca pasqyroi ecurin e tregut t pensioneve private n Shqipri, mundsit dhe sfidat q
paraqet zgjerimi dhe zhvillimi i ktij tregu n vend, duke dhn nj pamje t plot t
problematikave dhe objektivave q lidhen me sistemin e pensioneve prfshi pensionet shtetrore
dhe private, raporti i tyre me ekonomin e vendit n trsi, nevojat pr reforma, mbshtetja q
zhvillimi i ktij sistemi merr nisur edhe nga politika fiskale n vend, si dhe t kontekstit botror
n t cilin Shqipria bn pjes dhe do t duhet ti prshtatet.
Gjat vitit 2015 n bashkpunim me INSTAT u krye vrojtimi pr vlersimin e qndrimeve t
pundhnsve ndaj oferts s planeve t pensionit profesional. N konferenc u prezantua
metodologjia dhe rezultatet e vrojtimit t gjer t zhvilluar gjat muajit qershor 2015 n terren,
n 500 subjekte ekonomike private me mbi 20 t punsuar n t gjith Shqiprin, n lidhje me
mundsin e zgjerimit t tregut t pensioneve vullnetare n vend. Vrojtimi i cili ishte rezultat i
nj bashkpunimi t frytshm t AMF-s me INSTAT dhe BB, ka dhn disa orientime t
rndsishme pr organizimin e fushatave edukuese dhe promovuese pr t nxitur interesin pr
produktet e tregut t pensioneve private dhe pr zhvillimin n trsi t ktij tregu. Rezultatet e
ktij vrojtimi, do ti shrbejn n mnyr t drejtprdrejt AMF-s dhe shoqrive administruese
t fondeve t pensioneve pr t organizuar strategjit e tyre t veprimit, por kto rezultate do t
jen t prshtatshme edhe pr autoritete t tjera politikbrse n fushn e tregut t pensioneve.
1.5 Masat Korrigjuese dhe Administrative
Legjislacioni q rregullon veprimtarin e AMF-s dhe t subjekteve financiare nn mbikqyrjen
e tij parashikon masa korrigjuese dhe administrative me qllim parandalimin dhe eliminimin e
shkeljeve n kohn e duhur, duke br t mundur ndrprerjen e veprimeve q prbjn shkelje t
ligjit, mbrojtjen konsumatore dhe forcimin e rolit t AMF-s.
Masat mbikqyrse, korrigjuese e sanksionuese jan vendosur nga Autoriteti n mnyr t
paanshme, transparente duke reflektuar konkluzionet nga ushtrimi i mbikqyrjes. N vendosjen e
masave administrative jan respektuar parimet e efektshmris, vazhdimsis, proporcionalitetit
me rrethann apo veprimin q prbn shkelje dhe ndikimit mbi interesat e t siguruarve.
Me hyrjen n fuqi t Ligjit nr. 52, dat 22.05.2014, Pr veprimtarin e sigurimit dhe
risigurimit, masat e mbikqyrjes jan marr me qllim parandalimin, korrigjimin apo
ndrprerjen e rrethanave q prbjn shkelje t dispozitave t ktij ligji, duke ndrhyr n koh
-
Autoriteti i Mbikqyrjes Financiare | 47
pr zgjidhjen e problemeve financiare q mund ti ndodhin shoqris s sigurimit, apo subjektit
t mbikqyrur. Vlersimi i rrethanave pr marrjen e masave t mbikqyrjes bhet bazuar n
Manualin e Mbikqyrjes s shoqrive t sigurimit.
Sipas ktij ligji, prve masave t mbikqyrjes, kundravajtjet administrative sanksionohen me
gjob, duke vlersuar gjithashtu natyrn dhe fushn e veprimit t shkeljes dhe ndikimin mbi
interesat e t siguruarve. Dispozitat e ktij ligji kan rritur gamn e subjekteve ndaj t cilve
mund t vendoset sanksioni me gjob si: shoqrit e sigurimit apo personat prgjegjs t
shoqrive t sigurimit, antart e kshillit t administrimit/mbikqyrs, agjentit/shoqris s
agjentve, brokerit/shoqris s brokerimit, aktuarit t autorizuar, vlersuesit t dmeve etj.
Autoriteti ka punuar me kujdes n drejtim t njohjes, identifikimit t problematikave duke
ndrmarr masa prkatse me qllim zbatimin e tyre. Marrja e masave sht bazuar n
inspektimet n vend, kontrollin mbi dokumente, verifikim t informacionit, apo n shqyrtim t
ankesave t depozituara.
Konstatimet e gjetura prfshijn shkelje t dispozitave t ligjit n lidhje me qndrueshmrin
financiare, rregullat e menaxhimit t rrezikut, organizimin e sistemit t kontrollit t brendshm,
etj. N disa raste nprmjet masave administrative, Autoriteti ka diktuar ndrmarrjen e hapave t
caktuar pr zgjidhjen e problematikave t konstatuara brenda nj afati t prshtatshm kohor.
Autoriteti me qllim zbatimin e masave t marra nga subjektet e mbikqyrura, ndjek n mnyr
t vazhdueshme do raportim apo informacion q lidhet me korigjimin e situats pr t cilt
sht marr masa si dhe monitoron do veprim t kryer nga subjekti q lidhet me situatn n fjal
Pr shoqrit q veprojn n tregun e sigurimeve, Bordi i AMF-s, gjat vitit 2015, ka miratuar
gjithsej 7 vendime pr masa administrative si rezultat i konstatimeve t bra nga analizimi i
treguesve financiare ashtu edhe nga inspektimet n vend t kryera nga Autoriteti.
Vendimet e detajuara sipas llojit t masave administrative paraqiten n tabeln m posht:
Tabela 20: Lloji i masave administrative t marra nga AMF n tregun e sigurimeve, 2015
(N numr)
Urdhr pr eliminim shkeljeje
Plan biznesi Plan masash pr eliminim t
shkeljeve
Rekomandim pr rritje kapitali
Rekomandim pr kshillin mbikqyrs
5 1 3 2 1
AMF ka ndjekur me rigorozitet proceset e ankimit dhe mbrojtjes gjyqsore n