Raport - socjologia.uni.lodz.plsocjologia.uni.lodz.pl/pliki/8-raport-i-rekomendacje-dotyczace... ·...
Transcript of Raport - socjologia.uni.lodz.plsocjologia.uni.lodz.pl/pliki/8-raport-i-rekomendacje-dotyczace... ·...
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
Raport
dotyczący przygotowania i organizacji seminarium
przygotowawczego
Rekomendacje z panelu ekspertów
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
Raport i rekomendacje zostały opracowane w ramach projektu Zrównoważony rozwój,
zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu
kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości
życia finansowanego ze środków norweskich i środków krajowych.
Zespół projektowy:
prof. dr hab. Ewa Rokicka (koordynator projektu)
dr Marta Petelewicz
dr Tomasz Drabowicz
dr Wojciech Woźniak
mgr Bartłomiej Przybylski
mgr Marcin Gońda
mgr Maciej Tomczak
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na3
Spis treści
Wprowadzenie ........................................................................................................................... 4
Program seminarium przygotowawczego ..................................................................... 6
Sprawozdanie z przebiegu spotkania przygotowawczego ..................................... 8
Zrównoważony rozwój w praktyce – Instytucje partnerskie ............................ 16
Wstępna charakterystyka modułu specjalizacyjnego ............................................ 21
Wnioski i rekomendacje z panelu ekspertów ........................................................... 28
Zakończenie ............................................................................................................................. 30
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na4
Wprowadzenie
Projekt Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie
i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru,
ewaluacji i prognozowania jakości życia jest przedsięwzięciem edukacyjno-badawczym
wdrażanym od 1 stycznia 2015 roku. Głównym celem projektu jest zwrócenie uwagi
naukowców, studentów i opinii publicznej (lokalnej i regionalnej) na potrzebę kształcenia
w zakresie związków rozwoju gospodarczego i kształtu polityki społecznej na poziomie
miasta, województwa i kraju z zagadnieniami ochrony środowiska. Kluczowym rezultatem
przedsięwzięcia będzie stworzenie nowego modułu specjalizacyjnego, wypełniającego lukę
w systemie edukacji, propagującego idee zrównoważonego rozwoju w kontekście jakości
życia (Quality of life). Nowy moduł specjalizacyjny bazować będzie na innowacyjnych
metodach dydaktycznych wykorzystujących nowe technologie. Ma na celu przekazanie
studentom kompleksowej wiedzy oraz kształtowanie umiejętności zastosowania jej
w praktyce. Nastawienie na praktyczne zastosowania zdobytej w trakcie przygotowania
i realizacji modułu wiedzy gwarantuje nawiązanie partnerstwa z instytucjami biznesowymi
i nieakademickimi. Zakończenie wdrażania projektu przewidywane jest na 31 maja 2016
roku.
Liderem projektu jest Katedra Socjologii Ogólnej Uniwersytetu Łódzkiego.
Partnerami przedsięwzięcia są z kolei:
Atlas sp. z o.o.;
Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi
reprezentowane przez Regionalne Obserwatorium Terytorialne Województwa
Łódzkiego;
Zakłady Chemiczne Organika SA;
Centrum Zrównoważonego Rozwoju.
Projekt Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie
i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru,
ewaluacji i prognozowania jakości życia jest finansowany ze środków norweskich
oraz środków krajowych.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na5
W marcu 2015 roku w ramach wdrażania wyżej wymienionego projektu zostało
przeprowadzone seminarium przygotowawcze wraz z panelem ekspertów. Celem spotkania
zespołu projektowego z partnerami przedsięwzięcia było przedstawienie wyników dotychczas
przeprowadzonych działań i czynności, to znaczy:
wniosków z analiz danych zastanych (między innymi, programów nauczania
czy dokumentów programowych);
wniosków z badań ankietowych przeprowadzonych wśród studentów socjologii
Uniwersytetu Łódzkiego;
wstępnej charakterystyki modułu specjalizacyjnego.
Jednocześnie, partnerzy projektu – w ramach panelu ekspertów – zostali poproszeni
o przygotowanie prezentacji dotyczącej możliwości oddziaływania reprezentowanych
podmiotów na jakość życia i środowisko.
Zgodnie z harmonogramem projektu Zrównoważony rozwój, zrównoważone
społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie
nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia wnioski
z seminarium przygotowawczego wraz z rekomendacjami zostały zebrane w postaci raportu.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na6
Program seminarium przygotowawczego
Seminarium Przygotowawcze
projekt Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo
– opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia
w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji
i prognozowania jakości życia
Program:
Część I: Zrównoważony rozwój, jakość życia i środowisko w systemie kształcenia
10.00 – 10.15 Otwarcie seminarium
prof. dr hab. Ewa Rokicka
10.15 – 10.40 wyniki analizy programów nauczania i dokumentów programowych
dr Wojciech Woźniak/mgr Bartłomiej Przybylski
10.40 – 11.05 analiza potrzeb w zakresie kształcenia związanego z rozwojem
zrównoważonym dr Marta Petelewicz
11.05 – 11.30 wstępna charakterystyka modułu specjalizacyjnego
dr Tomasz Drabowicz
11.30 – 12.00 dyskusja
12.00 – 12.30 przerwa kawowa
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na7
Część II: Panel ekspercki
12.30 – 12.50 wystąpienie partnera: Atlas sp. z o.o.
12.50 – 13.10 wystąpienie partnera: Biuro Planowania Przestrzennego
Województwa Łódzkiego
13.10 – 13.30 wystąpienie partnera: Zakłady Chemiczne Organika SA
13.30 – 13.50 wystąpienie partnera: Centrum Zrównoważonego Rozwoju
13.50 – 14.20 dyskusja
14.20 – 14.30 dalsze działania i czynności projektowe
mgr Maciej Tomczak
14.30 obiad
27 marca 2015 roku
Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego
ul. Rewolucji 1905 r. 41
sala T – 401
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na8
Sprawozdanie z przebiegu spotkania przygotowawczego
W piątek 27 marca 2015 roku na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym
Uniwersytetu Łódzkiego odbyło się seminarium przygotowawcze (wraz z panelem
eksperckim) zorganizowane w ramach projektu Zrównoważony rozwój, zrównoważone
społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie
nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia.
W seminarium uczestniczyli:
ze strony Lidera projektu
Katedry Socjologii Ogólnej Instytut
Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego:
ze strony Partnerów projektu:
prof. dr hab. Ewa Rokicka
(koordynator projektu)
dr Tomasz Drabowicz
dr Marta Petelewicz
dr Wojciech Woźniak
mgr Bartłomiej Przybylski
mgr Maciej Tomczak
mgr Beata Gambrych
mgr Magdalena Dyśko
mgr Marcin Ograbek
Jacek Michalak (Atlas sp. z o.o.)
Joanna Dytrych (Biuro Planowania
Przestrzennego Województwa Łódzkiego
w Łodzi – Regionalne Obserwatorium
Terytorialne Województwa Łódzkiego)
Anna Szymańska (Biuro Planowania
Przestrzennego Województwa Łódzkiego
w Łodzi – Regionalne Obserwatorium
Terytorialne Województwa Łódzkiego)
Agnieszka Augustynowicz (Zakłady Chemiczne
Organika SA)
Zbigniew Tynelski (Centrum Zrównoważonego
Rozwoju)
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na9
Seminarium przygotowawcze rozpoczęło się o godzinie 1000
. Koordynator projektu,
prof. dr hab. Ewa Rokicka, przywitała wszystkich zebranych, dziękując przedstawicielom
Partnerów przedsięwzięcia za przybycie. Profesor Rokicka przypomniała uczestnikom,
że głównym celem projektu jest poprawa jakości kształcenia poprzez wdrożenie nowego
modułu specjalizacyjnego na kierunku socjologia. Jednocześnie odniosła się do kwestii źródeł
finansowania projektu, to znaczy uzyskania środków z Funduszu Stypendialnego
i Szkoleniowego w ramach Rozwoju Polskich Uczelni. Po krótkim wprowadzeniu profesor
Rokicka, rozpoczynając część seminarium zatytułowaną „Zrównoważony rozwój, jakość
życia i środowisko w systemie kształcenia”, poprosiła dr Martę Petelewicz o przedstawienie
pierwszej prezentacji.
Wystąpienie dr Petelewicz dotyczyło wyników badań empirycznych (ankietowych)
przeprowadzonych wśród absolwentów szkół średnich – studentów socjologii I i II stopnia
Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego1. Wiedza respondentów na
temat zrównoważonego rozwoju oraz oczekiwania w stosunku do procesu dydaktycznego
stanowić będą punkt wyjścia do opracowania właściwego programu modułu
specjalizacyjnego.
Po wystąpieniu dr Petelewicz profesor Rokicka zwróciła uwagę Partnerów,
że o ile w ramach wdrażanego projektu oferta nowych zajęć będzie skierowana jedynie do
studentów socjologii, o tyle w przyszłości przewidywane jest udostępnienie modułu
dla wszystkich osób kształcących się na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym, a nawet
Uniwersytecie Łódzkim. Następnie koordynator projektu poprosiła dr Wojciecha Woźniaka
oraz mgr Bartłomieja Przybylskiego o przedstawienie drugiej prezentacji.
Wystąpienie dr Woźniaka oraz mgr Przybylskiego było skupione na omówieniu
wyników analiz danych zastanych, to znaczy: wytycznych wynikających z kluczowych
dokumentów krajowych i międzynarodowych, programach nauczania czy różnego rodzaju
1 Wyniki badań przeprowadzonych wśród absolwentów szkół średnich zostały przedstawione w dokumencie
Raport i rekomendacje dotyczące analizy potrzeb absolwentów szkół średnich w zakresie kształcenia związanego
z rozwojem zrównoważonym i jakością życia.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
0
dokumentach programowych2. Prezentacja dotyczyła nie tylko teoretycznych założeń,
stanowiących konsekwencję obowiązujących norm prawnych, lecz również podejmowała
zagadnienie realnych działań i czynności, realizowanych (lub nie) przez różne podmioty.
Następnie profesor Rokicka poprosiła dr Tomasza Drabowicza o przedstawienie
kolejnej prezentacji, która dotyczyła ramowej charakterystyki modułu specjalizacyjnego.
Wystąpienie dr Drabowicza składało się z trzech części, skupionych na:
przedstawieniu ogólnych informacji o module, wynikających z założeń
zawartych we wniosku,
źródłach inspiracji dla poszczególnych, zaplanowanych wstępnie w ramach
modułu specjalizacyjnego zajęć, to jest programach studiów dotyczących
zrównoważonego rozwoju, realizowanych na innych, międzynarodowych
uczeniach, oraz
charakterystyce wstępnej propozycji modułu specjalizacyjnego przygotowanej
przez zespół projektowy. Propozycja obejmowała tematy i zagadnienia mające
wejść w skład modułu i stanowiła punkt wyjścia do dyskusji z ekspertami
uczestniczącymi w panelu.
Po wszystkich wystąpieniach profesor Rokicka zaprosiła uczestników seminarium
do dyskusji i komentarzy na temat zaprezentowanych wystąpień.
Jako pierwszy głos zabrał Jacek Michalak, pytający się o kwestie organizacyjne
związane z utworzeniem nowego modułu specjalizacyjnego – jego usytuowanie w istniejącej
strukturze studiów. Po wyjaśnieniach udzielonych przez dr Woźniaka, Jacek Michalak odniósł
się do problemów wynikających z dyrektyw oraz prawodawstwa Unii Europejskiej, które
powinny znaleźć zastosowanie w zajęciach modułowych (między innymi, obowiązków
raportowania i sprawozdawczości).
2 Wyniki analiz dotyczących edukacji dla zrównoważonego rozwoju zostały przedstawione w dokumencie
Raport i rekomendacje dotyczące analizy potrzeb absolwentów szkół średnich w zakresie kształcenia związanego
z rozwojem zrównoważonym i jakością życia.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
1
Następnie Zbigniew Tynelski skomentował przeprowadzone badania empiryczne,
zauważając, że wyniki pozostają mocno uzależnione od charakterystyki samych studentów
Uniwersytetu Łódzkiego. Jego zdaniem realizacja analogicznych badań wśród, na przykład,
studentów Politechniki Łódzkiej przyniosłyby inne rezultaty. Nie mniej jednak, uznał,
że wiedza wynikająca z udzielonych odpowiedzi jest cenna. Natomiast komentując
przedstawioną propozycję modułu specjalizacyjnego, stwierdził, że kluczową kwestią
jest zwrócenie uwagi potencjalnych kandydatów, na praktyczne wykorzystanie i zastosowanie
różnego rodzaju zasad wynikających z założeń zrównoważonego rozwoju.
W tym momencie Jacek Michalak dodał, że z perspektywy dużego pracodawcy, pewne
działania i czynności w zakresie zrównoważonego rozwoju czy społecznej odpowiedzialności
biznesu, zachodzą niejako automatycznie. Jest to przede wszystkim konsekwencja
obowiązujących norm prawnych. W związku z tym absolwent nie musi mieć szczególnie
rozbudowanej wiedzy teoretycznej w wyżej wymienionym zakresie (na przykład,
o obowiązującym prawie), lecz powinien posiadać (nabyć podczas studiów) umiejętność
spojrzenia na kwestie środowiskowe i społeczne z innego punktu widzenia (niż konkretny
przedsiębiorca).
Zdaniem Zbigniewa Tynelskiego jest to istotne, ale nie mniej ważne jest
perspektywiczne i względnie globalne spojrzenie na zachodzące przeobrażenia społeczne,
ekonomiczne czy technologiczne. Tym samym, jego zdaniem, ważne są kompetencje
w zakresie długofalowego przewidywania konsekwencji aktywności funkcjonujących
podmiotów.
Z takim spojrzeniem nie zgodzili się Jacek Michalak i Agnieszka Augustynowicz,
uznając, że współcześnie większą wartość ma wąska specjalizacja, ograniczająca się jedynie
do pewnych, wybranych aspektów konkretnej działalności. Agnieszka Augustynowicz dodała,
że z jej wiedzy i doświadczenia kwestia zrównoważonego rozwoju jest w pewnym
(podstawowym) stopniu wdrażana i jednocześnie propagowana już na poziomie przedszkola
czy szkoły podstawowej, choć nie pozostaje tak nazwana.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
2
Jacek Michalak zauważył, że realizacja zaproponowanego moduł specjalizacyjnego
jest przyszłościowa, ponieważ w nieodległej perspektywie wiele organizacji prywatnych
i państwowych będzie musiało zmierzyć się z nowymi normami prawnymi wynikającymi
z ustawodawstwa Unii Europejskiej. Tym samym, jego zdaniem, konieczne będą osoby
posiadające umiejętność przełożenia wiedzy teoretycznej (szeroko pojętej) na praktyczne
działania.
W tym momencie profesor Ewa Rokicka zauważyła, że z toczącej się dyskusji wyłania
się jednak pewien potencjalny problem nieprzekładalności perspektywy teoretycznej na
praktyczne funkcjonowanie czy zastosowanie w rzeczywistości społecznej.
Zdaniem Anny Szymańskiej współczesne podejście do zrównoważonego rozwoju nie
ogranicza się do aspektów środowiskowych czy kulturowych, lecz także szerszego
planowania przestrzennego. W opinii Anny Szymańskiej istotną cechą absolwenta nowego
modułu specjalizacyjnego będzie wspomniana wcześniej umiejętność innego spojrzenia
na problematykę funkcjonowania różnych organizacji. Odnosząc się natomiast konkretnie
do modułu specjalizacyjnego, Anna Szymańska wyraziła wątpliwości na temat programu
SPAD, służącego do przeprowadzania geometrycznej analizy danych. Jej zdaniem
w administracji publicznej stosuje się innego rodzaju programy komputerowe
do wielowymiarowej analizy statystycznej (SPSS), a tym samym zdobyta przez studentów
wiedza nie znajdzie praktycznego zastosowania.
Koordynator projektu Ewa Rokicka odpowiadając, stwierdziła, że obsługa
powszechnie stosowanych programów komputerowych wchodzi w zakres podstawy
programowej kierunku socjologia. Natomiast wprowadzenie nowego programu jest niejako
spojrzeniem w przyszłość. Doktor Drabowicz oraz doktor Woźniak dodali, że geometryczna
analiza danych jest coraz popularniejsza na zagranicznych uczelniach oraz
w międzynarodowych korporacjach. Tym samym zdobycie umiejętności posługiwania
się nowym programem będzie miało charakter cennej wartości dodanej. Z drugiej strony,
niewątpliwie, w najbliższej przyszłości program SPAD znajdzie w Polsce szersze
zastosowanie.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
3
Po wymianie ostatnich uwag pierwsza część seminarium dobiegła końca.
Po przerwie kawowej przystąpiono do dalszych merytorycznych prac. Druga część
seminarium przygotowawczego, zatytułowana „panel ekspercki”, skupiona była
na prezentacjach Partnerów projektu, dotyczących praktycznych aspektów funkcjonowania
poszczególnych podmiotów w realnym środowisku społeczno-gospodarczym, w tym między
innymi, zapotrzebowaniu na specjalistów czy profilu potencjalnych stażystów i pracowników.
Jako pierwszy głos zabrał Jacek Michalak, przedstawiając prezentację zatytułowaną
„Społeczna odpowiedzialność i zrównoważony rozwój Grupy Atlas”. Jacek Michalak
stwierdził, że Grupa Atlas przez wiele lat w dużym stopniu realizowała różnego rodzaju
założenia odnoszące się do zrównoważonego rozwoju. Natomiast w pierwszej dekadzie XXI
wieku Grupa zdecydowała się na usystematyzowanie swoich działań, których jednym
ze skutków było uzyskanie adekwatnych certyfikatów.
Następnie głos zabrała Anna Szymańska, która omówiła kwestie funkcjonowania
Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego Województwa Łódzkiego w strukturach Biura
Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi. Stanowiło to punkt wyjścia do
przedstawienia zagadnienia zrównoważonego rozwoju w codziennej działalności
administracji publicznej (między innymi, przygotowaniu i wdrożeniu planu
zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego czy strategii rozwoju regionu).
Jako trzecia głos zabrała Agnieszka Augustynowicz, prezentująca wybrane aspekty
związane ze zrównoważonym rozwojem grupy kapitałowej Organika SA. O ile różnego
rodzaju działania i czynności były podejmowane przez Organikę co najmniej od początku lat
90. XX wieku, o tyle strukturalizowanie wiedzy i doświadczenia w tym zakresie nastąpiło
w ostatnich latach (podobnie, jak miało to miejsce w przypadku Grupy Atlas).
Jako ostatni głos zabrał Zbigniew Tynelski, opisując najpierw historię powstania,
a następnie dotychczas podejmowane prace przez fundację Centrum Zrównoważonego
Rozwoju. Organizacja w swym funkcjonowania stara się postawić nie tylko na propagowanie,
lecz praktyczne wdrażanie różnego rodzaju kwestii wywodzących się z zasad
zrównoważonego rozwoju.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
4
Po wystąpieniach Partnerów profesor Rokicka ponownie zaprosiła wszystkich
uczestników do dyskusji i wymiany uwag.
Zbigniew Tynelski w odniesieniu do prezentacji Anny Szymańskiej zauważył, że jego
zdaniem władze wojewódzkie powinny większą uwagę poświęcić kwestii rozwoju
logistycznego województwa, w tym zwłaszcza transportu lotniczego.
Anna Szymańska odpowiedziała, że w tym zakresie sytuacja regionu, a nawet całej
Polski nie wygląda najlepiej. Lotniska budowane w najbliższym sąsiedztwie naszego kraju,
zwłaszcza w okolicach Berlina, będą jej zdaniem zaspokajały potrzeby ludności, a tym
samym wpłyną negatywnie na plany budowy dużego krajowego lotniska.
Zbigniew Tynelski dodał, że jego zdaniem, w Polsce, w pobliżu skrzyżowania
autostrad A1 oraz A2 potrzebne jest lotnisko typu towarowo-przeładunkowego.
Profesor Rokicka komentując wystąpienie Anny Szymańskiej, zauważyła, że wyraźnie
zarysowuje się problem praktycznego przełożenia pewnych strategii (organizacyjnych) na
realne funkcjonowanie społeczności. Jej zdaniem istnieją również braki w badaniach
uwzględniających zróżnicowania lokalne (miast czy gmin województwa).
Anna Szymańska odpowiedziała, że jest to konsekwencja zakresu obowiązków
Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego Województwa Łódzkiego. Prowadzone prace
w zakresie planowania ograniczone są do całego regionu (województwa), a nie poziomu
lokalnego. Stopień szczegółowości uzyskiwanych danych nie jest na tyle duży, aby możliwe
było uwzględnienie indywidualnych aspektów lokalnych.
W tym momencie Wojciech Woźniak skierował pytanie do Anny Szymańskiej,
dotyczące koordynacji prac czy szerszej współpracy poszczególnych szesnastu obserwatoriów
terytorialnych, funkcjonujących na terenie kraju.
Anna Szymańska odpowiedziała, że istnieje krajowe obserwatorium terytorialne,
odpowiedzialne za gromadzenie danych na poziomie ogólnopolskim. W momencie
prowadzenia badań w skali kraju, poszczególne regionalne obserwatoria odpowiedzialne
są za ich wykonanie na poziomie regionalnym. Nie mniej jednak, każdy z ośrodków
regionalnych monitoruje sytuację danego województwa uwzględniając nierzadko własne,
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
5
specyficzne wskaźniki. Prowadzi to w konsekwencji do sytuacji zróżnicowania dostępnych
danych, a tym samym ich częściowej nieprzekładalności.
W tym momencie Jacek Michalak wyraził swoje zdziwienie, że w badaniach
zaprezentowanych przez Regionalne Obserwatorium Terytorialne Województwa Łódzkiego
wiedza podmiotów gospodarczych o zrównoważonym rozwoju jest raczej nikła. Sytuacja,
w której część przedsiębiorców nie dysponowała wiedzą na ten temat, jest dla niego
zaskakująca, ale jednocześnie potwierdza potrzebę uruchomienia modułu specjalizacyjnego.
Joanna Dytrych, odpowiedzialna za badania prowadzone przez Regionalne
Obserwatorium Terytorialne Województwa Łódzkiego, potwierdziła, że pojęcie
zrównoważonego rozwoju nie jest bliskie przedsiębiorcom. W badaniach niemal każdorazowo
konieczne było wyjaśnianie (charakterystyka) wyżej wymienionego pojęcia.
Profesor Rokicka skierowała pytanie do Jacka Michalak oraz Agnieszki
Augustynowicz dotyczące oferty składanej wobec klienta, w tym zwłaszcza charakteru
wytwarzanych produktów.
Jacek Michalak odpowiedział, że w tym zakresie podejmowane są różnego rodzaju
działania, wynikające w dużym stopniu, choć nie wyłącznie, z obowiązujących norm
prawnych. Nie mniej jednak, firmy starają się propagować pozytywny przekaz na swój temat,
zarówno w zakresie czynności podejmowanych w ramach swojej działalności, jak
i w zakresie przygotowanego produktu.
Następnie profesor Rokicka poprosiła mgr Macieja Tomczaka o przedstawienie
ostatniej prezentacji.
Wystąpienie mgr Tomczaka dotyczyło kolejnych etapów wdrażania projektu,
uwzględniających prace zaplanowane do wykonania przez zespół projektowy oraz zadania
wyznaczone dla Partnerów.
Po ostatniej wymianie zdań, koordynator projektu, prof. dr hab. Ewa Rokicka
zakończyła seminarium, jeszcze raz dziękując wszystkim zebranym za przybycie oraz
dyskusję, a także wyrażając nadzieję na dalszą, owocną współpracę.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
6
Zrównoważony rozwój w praktyce – Instytucje partnerskie
Zgodnie z informacjami przedstawionymi we Wprowadzeniu, Partnerami projektu
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie
innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji
i prognozowania jakości życia są:
Atlas sp. z o.o.;
Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi
reprezentowane przez Regionalne Obserwatorium Terytorialne Województwa
Łódzkiego;
Zakłady Chemiczne Organika SA;
Centrum Zrównoważonego Rozwoju.
Są to zatem przedstawiciele zarówno przedsiębiorstw – podmiotów reprezentujących
branżę prywatną – administracji publicznej, jak i organizacji pozarządowych, funkcjonujący
na szczeblu nie tylko lokalnym, lecz również regionalnym i centralnym. W związku z tym,
wszyscy Partnerzy mają nie tylko określone doświadczenie związane z praktycznym
odniesieniem się do kwestii zrównoważonego rozwoju, ale też i postrzegają w indywidualny
sposób powyższe zagadnienie.
W przypadku przedsiębiorstw – Atlasu oraz Zakładów Chemicznych Organika
– zrównoważony rozwój postrzegany jest przede wszystkim przez pryzmat społecznej
odpowiedzialności biznesu. Jest to koncepcja, według której podmioty już na etapie
budowania strategii działania, samodzielnie i dobrowolnie uwzględniają interesy społeczne,
ochronę środowiska, a także relacje z różnymi potencjalnymi grupami interesariuszy. W takim
ujęciu odpowiedzialność sprowadza się nie tylko do spełnianie przez konkretne
przedsiębiorstwo wszystkich wymogów formalnych i prawnych, obowiązujących w danym
kraju czy regionie, lecz również zainteresowanie inwestycjami w zasoby ludzkie czy ochronę
środowiska oraz nawiązywanie relacji z interesariuszami, którzy mogą mieć rzeczywisty
wpływ na efektywne funkcjonowanie tych organizacji.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
7
W regulacjach Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (International
Organization for Standardization) normą systematyzującą wiedzę na temat szeroko
rozumianej społecznej odpowiedzialności biznesu jest ISO 26000. Z kolei SA 8000 (Social
Accountability 8000) jest międzynarodową normą określającą odpowiedzialność społeczną
organizacji. Powstała na bazie standardów obejmujących prawa człowieka i prawa
pracownicze, takie jak: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ, Konwencja Narodów
Zjednoczonych, Konwencja Praw Dziecka i Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy.
Nawiązuje również do norm z zakresu jakości (ISO 9001) i środowiska (ISO 14001).
W konsekwencji, społeczna odpowiedzialność biznesu przejawia się w następujących
wymiarach (zgodnie z normą ISO 26000):
ładzie organizacyjnym;
poszanowaniu praw człowieka;
nawiązywanych stosunkach pracy;
ochronie środowiska naturalnego;
relacjach z konsumentami;
zaangażowaniu społecznym.
We wszystkich wskazanych wymiarach Partnerzy projektu deklarują podejmowanie
działań i czynności sprzyjających poprawie lub utrzymaniu właściwego stanu, zgodnego
z założeniami społecznej odpowiedzialności biznesu. Ład organizacyjny firm tworzą jasne
i przejrzyste struktury, zarówno w zakresie podziału obowiązków, jak i związanej z nimi
odpowiedzialności. Wszyscy pracownicy są równo traktowani – czy to w momencie
nawiązywania stosunku pracy czy też w dostępie i możliwości kształcenia. Ogólna
organizacja pracy przejawia się, między innymi, w utrzymaniu stabilnego zatrudnienia,
elastycznym czasie pracy, przejrzystym systemie wynagrodzeń czy możliwości skorzystania
z pomocy socjalnej. Z kolei relacje z konsumentami oraz zaangażowanie społeczne pozostaje
uzależnione od aktualnej sytuacji lokalnej i regionalnej. Na przykład, Zakłady Chemiczne
Organika były:
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
8
w latach 2006-2013 tytularny sponsor drużyny siatkówki kobiet Organika-
Budowlani Łódź;
sponsorem akcji charytatywnych, między innymi, udzielono wsparcia
finansowego dzieciom niedosłyszących z fundacji Słyszeć Serce, Towarzystwo
Alzheimerowskie, Fundację KRWINKA oraz GAJUSZ;
sponsor ogródka zabaw dla dzieci znajdującego się w okolicach Zakładów
Chemicznych Organika;
źródłem wsparcie dla różnych inicjatyw kulturalno-oświatowych w okolicznych
szkołach i przedszkolach oraz licznych imprez artystycznych organizowanych
przez Muzeum Historii Miasta Łodzi
Potwierdzeniem zgodności działań podejmowanych przez Partnerów są przyznawane
oraz otrzymywane certyfikaty.
Centrum Zrównoważonego Rozwoju jest stowarzyszeniem, zajmującym się
propagowaniem i wdrażaniem: programów, systemów organizacyjnych i finansowych oraz
technologii prowadzących do wszechstronnego rozwoju społecznego i gospodarczego
w zgodzie ze środowiskiem naturalnym. Centrum Zrównoważonego Rozwoju postrzega
zrównoważony rozwój, jako wszechstronny i harmonijny rozwój społeczno-gospodarczy,
który nie narusza środowiska naturalnego. W swojej działalności, poprzez planowanie,
prowadzenie edukacji, ale także podejmowanie realnych czynności, stara się propagować
i wdrażać standardy zrównoważonego rozwoju (opierając się, między innymi, na Zasadach
ogólnych praw i obowiązków – Deklaracji z Rio de Janeiro w sprawie środowiska i rozwoju).
Centrum Zrównoważonego Rozwoju stara się w miarę możliwości włączać w prace
dotyczące opracowywania strategii rozwoju (na każdym poziomie), plany lokalnego rozwoju,
programy ochrony środowiska, plany gospodarki odpadami, studia wykonalności, a także
analizy oraz koncepcje, prowadzone przez różne podmioty i instytucje na szczeblu lokalnym,
regionalnym, jak i krajowym. Z kolei poprzez realizację różnego rodzaju projektów kształtują
świadomość społeczeństwa, oddziałując na ich obecne, jak i przyszłe zachowania.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na1
9
W ujęciu Biura Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi
reprezentowanego przez Regionalne Obserwatorium Terytorialne Województwa Łódzkiego,
zrównoważony rozwój to taka sytuacja społeczno-gospodarcza, w której następuje proces
integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi
środowiska przyrodniczego, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania
podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub jednostek. Wszystkie podejmowane
działania i czynności nie ograniczają się wyłącznie do współczesności, lecz mają również
na uwadze przyszłe pokolenia.
Głównymi zadaniami Biura Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego
w Łodzi jest: opracowywanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz
strategii rozwoju województwa łódzkiego, budowa zintegrowanego systemu monitorowania
sytuacji społeczno-gospodarczej i ewaluacji polityk publicznych, a także prowadzenie badań
i analiz strategicznych dotyczących sytuacji społeczno-gospodarczej regionu.
Natomiast nadrzędnym celem polityki zagospodarowania przestrzennego
województwa jest kształtowanie struktury funkcjonalno–przestrzennej województwa,
warunkującej dynamizację rozwoju zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
W związku z tym, Regionalne Obserwatorium Terytorialne Województwa Łódzkiego
w zakresie zrównoważonego rozwoju podejmuje względnie szeroki wachlarz zagadnień,
począwszy od opracowywania dokumentów strategicznych szczebla regionalnego, w których
wyżej wymieniona idea stanowi myśl przewodnią, poprzez proces konsultacji oraz
monitorowanie prac już wdrożonych do realizacji.
Na przykład, w momencie przygotowywania Strategii Rozwoju Województwa
Łódzkiego 2020, Biura Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi
reprezentowanego przez Regionalne Obserwatorium Terytorialne Województwa Łódzkiego
zaprosiło do współpracy szerokie grono specjalistów z różnych dziedzin, będących
przedstawicielami lokalnych uczelni wyższych – Uniwersytetu Łódzkiego, Politechniki
Łódzkiego oraz Uniwersytety Medycznego. Współpraca przyjęła postać przede wszystkim
szczegółowej konsultacji przyjętych rozwiązań, wytyczania celów i kierunków działań,
formułowania misji czy oceny wizji ogólnego rozwoju.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
0
Warto jednocześnie zauważyć, iż standardy dotyczące zrównoważonego rozwoju
w odniesieniu do działalności jednostki samorządowej, jaką stanowi Biura Planowania
Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi, wynikają z obowiązujących przepisów
w zakresie planowania przestrzennego i rozwoju regionalnego oraz strategicznych
dokumentów szczebla krajowego i europejskiego.
Niezależnie od deklarowanego ujęcia oraz rzeczywistego podejścia do kwestii
zrównoważonego rozwoju, wszyscy Partnerzy projektu Zrównoważony rozwój,
zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu
kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości
życia stanowią potencjalnych pracodawców dla absolwentów modułu specjalizacyjnego,
przygotowywanego w ramach przedsięwzięcia. Co więcej, wielowymiarowe doświadczenia,
wraz z różnorodnością poruszanych zagadnień, wokół których koncentrują się działania
i czynności podejmowane przez poszczególnych Partnerów, powinny przełożyć się na
efektywne wdrożenie idei zrównoważonego rozwoju w opracowywany moduł.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
1
Wstępna charakterystyka modułu specjalizacyjnego
Zgodnie z założeniami projektu, program modułu specjalizacyjnego będzie obejmował
240 godzin realizowanych na trzecim roku stacjonarnych studiów socjologii pierwszego
stopnia (licencjackich). W związku z tym planowane jest podzielenie modułu
specjalizacyjnego na 8 przedmiotów po 30 godzin.
Pierwsza rekrutacja na nową specjalność odbędzie się w roku akademickim 2015/2016
i obejmie 20 osób. Ponadto ok. 50-80 studentów będzie brało udział w zajęciach do wyboru,
powiązanych z problematyką specjalności, która po opracowaniu i przetestowaniu zostanie
na stałe wpisana do repertuaru specjalności dostępnych dla studentów socjologii. W dalszej
perspektywie rozważone zostanie stworzenie kierunku studiów opartego o program
specjalności. Być może taki kierunek studiów będzie miał prawdziwie interdyscyplinarny
charakter, jako konsekwencja współpracy z dwiema pozostałymi katedrami z Wydziału
Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego, które w ramach obecnej edycji
programu Rozwój polskich uczelni finansowanego ze środków FSS prowadzą dwa projekty
dydaktyczne: EkoMiasto. Kształcenie na rzecz zrównoważonego, inteligentnego
i partycypacyjnego rozwoju miast i Utworzenie nowych interdyscyplinarnych programów
kształcenia w zakresie ekonomii ochrony środowiska (w języku polskim i angielskim) w UŁ.
Zaprezentowana poniżej propozycja programu specjalizacji nie obejmuje seminarium
licencjackiego, które umożliwiłoby studentom napisanie prac licencjackich przy
wykorzystaniu wiedzy teoretycznej oraz na podstawie materiału empirycznego zebranego
podczas zajęć wchodzących w skład modułu. Przewiduje się jednakże możliwość, że któryś
z uprawnionych pracowników Katedry Socjologii Ogólnej UŁ zgłosi takie seminarium
licencjackie tematycznie powiązane z programem specjalizacji w ramach corocznej puli
seminariów oferowanych przez Instytut Socjologii UŁ. W ten sposób studenci specjalizacji
będą mogli napisać swoje prace licencjackie na tematy związane z problematyką specjalizacji,
a jednocześnie zaoszczędzone w ten sposób godziny będzie można przeznaczyć na
dodatkowy przedmiot w ramach modułu specjalizacyjnego. Przewiduje się, że tematy prac
licencjackich opracowywanych w ramach seminarium będą mogły być ustalane
w porozumieniu z partnerami projektu i będą mogły odnosić się do praktycznych problemów
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
2
związanych ze zrównoważonym rozwojem napotykanych przez partnerów w toku ich
codziennej działalności.
Zaprezentowana propozycja programu powstała w oparciu o kwerendę dotyczącą
programu podobnych specjalizacji czy kierunków studiów prowadzonych w zagranicznych
szkołach wyższych. Pomocny okazał się zwłaszcza program czteroletnich studiów
licencjackich Zrównoważony Rozwój prowadzonych przez Szkołę Nauk Społecznych
i Politycznych na Uniwersytecie w Edynburgu (Szkocja) oraz ścieżka dydaktyczna dotycząca
zrównoważonego rozwoju oferowana przez Wyższą Szkołę Zrównoważonego Rozwoju
w niemieckim Eberswaldzie. Proponowany program specjalizacji był także konsultowany
z długoletnim współpracownikiem KSO UŁ, emerytowanym profesorem politologii Dieterem
Eiβelem z Uniwersytetu Justusa Liebiega w niemieckim Giessen. Prof. Eiβel prowadzi
w semestrze letnim 2014/2015 cykl gościnnych wykładów na Wydziale Ekonomiczno-
Socjologicznym UŁ, finansowanych przez DAAD (Deutscher Akademischer Austausch
Dienst).
Lista proponowanych zajęć obejmuje następujące przedmioty.
1) Wprowadzenie do zrównoważonego rozwoju
Celem kursu jest zapewnienie studentom głębszego zrozumienia podstawowych zasad,
koncepcji i idei zrównoważonego rozwoju oraz działań mających umożliwić jego realizację
(włączając w to osobiste zachowania konsumenckie). Dodatkowo, studenci uzyskają wiedzę
na temat różnych aspektów zrównoważonego rozwoju (zmiany klimatu, bioróżnorodność,
produkcja żywności, systemy energetyczne i transportowe itp.) i wzajemnych zależności
między nimi.
Podstawowe lektury:
S. Dresner (2008), The Principles of Sustainability, London: Routledge
M. Mulligan (2015), An Introduction to Sustainability: Environmental, Social
and Personal Perspectives, London: Routledge
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
3
2) Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju
Jest to kurs będący kontynuacją przedmiotu „Wprowadzenie do zrównoważonego
rozwoju”, mający na celu pogłębienie omawianej tam problematyki. W trakcie kursu studenci
zapoznają się z problemem „tragedii zasobów wspólnych” (Hardin 1968) i rozwiązaniami
mogącymi służyć jej zapobieżeniu (Ostrom 2013). Studenci zapoznają się także
z historycznymi i współczesnymi przykładami skutecznych oraz nieskutecznych kulturowych
i społecznych reakcji na zmiany środowiska naturalnego – zarówno te spowodowane
ingerencją człowieka w przyrodę jak i te nie będące konsekwencją ludzkiej działalności
(Diamond 2007). Celem kursu będzie także próba znalezienia odpowiedzi na pytanie o to,
w jaki sposób pogodzić wzrost gospodarczy z ochroną środowiska naturalnego (Collier 2011
oraz Collier i Venables 2011).
Jak pisze Diamond (2007: 491): „Nie można by zrozumieć praktyk stosowanych przez
wielkie przedsiębiorstwa w celu ochrony środowiska bez wcześniejszej wiedzy, co muszą one
zrobić, aby przetrwać w świecie ostrej konkurencji.” Ta problematyka zostanie omówiona
w ramach kursu na podstawie trzech rekomendowanych przez Diamonda prac: Petersa
i Watermana (2000), Watermana (1987) i Watermana (1990). Omówienie okoliczności,
w jakich przedsiębiorstwa mogą prowadzić politykę nie niszczącą środowiska, lecz mu
sprzyjającą, zostanie omówione – znowu na podstawie rekomendacji Diamonda (2007: 491-
491) w oparciu o książki Saundersa i McGovern (1993) oraz Bendella (2000).
Podstawowe lektury:
G. Hardin (1968) The tragedy of the commons, Science, nr 162, str. 1243-1248
J. Diamond (2007) Upadek: dlaczego niektóre społeczeństwa upadły, a innym się
udało. Warszawa: Prószyński i S-ka
E. Ostrom (2013) Dysponowanie wspólnymi zasobami. Warszawa: Wolters
Kluwers Polska
P. Collier (2011) The Plundered Planet. How to Reconcile Prosperity With
Nature. Oxford: Oxford University Press
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
4
P. Collier i A.J. Venables (red.) (2011) Plundered Nations? Successes and
Failures in Natural Resource Extraction. Houndmills, Basingstoke: Palgrave
Macmillan
T. Peters i R. Waterman (2000) Poszukiwanie doskonałości w biznesie,
Warszawa: Wydawnictwo Medium
R. Waterman (1987) The Renewal Factor: How the Best Get and Keep the
Competitive Edge, Toronto: Bantam Books
R. Waterman (1990) Ad-hocracy: The Power to Change, Nowy Jork: Norton
T. Saunders i L. McGovern (1993) The Bottom Line of Green Is Back: Strategies
for Creating Profitable and Environmentally Sound Business, San Francisco:
Harper
J. Bendell (red.) (2000) Terms of Endearment: Business NGOs and Sustainable
Development, Sheffield: Greenleaf
3) Miejskie i regionalne planowanie
Celem kursu będzie uświadomienie studentom, że zapewnienie zrównoważonego
rozwoju wymaga zaangażowania na poziomie regionalnym i lokalnym w postaci
odpowiedniego planowania przestrzennego. Na poziomie regionalnym dotyczy to ochrony
przyrody i krajobrazu, a na poziomie lokalnym: budownictwa mieszkaniowego i jego bilansu
energetycznego (zastosowanie rozwiązań sprzyjających pozyskiwaniu energii ze źródeł
odnawialnych, kwestia inwestycji w lepszą izolację domów i mieszkań w celu zwiększenia
oszczędności energii) oraz systemu transportowego (wraz z przeciwdziałaniem
zanieczyszczeniu powietrza czy nadmiernemu hałasowi). Studenci poznają także wymagania,
jakie wobec rozwiązań na poziomie regionalnym i lokalnym stawiają dyrektywy Unii
Europejskiej.
Podstawowe lektury:
M. Hülsmann i D. Fornahl (red.) (2014) Evolutionary Paths Towards the
Mobility Patterns of the Future. Cham: Springer
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
5
F. Morata i I.S. Sandoval (2012) European Energy Policy. An Environmental
Approach. Londyn: Edward Elgar
4) Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) – społeczne i ekologiczne aspekty
prowadzenia działalności gospodarczej w zglobalizowanym świecie
Celem kursu będzie zapoznanie studentów z trzema problemami związanymi
z prowadzeniem działalności gospodarczej w warunkach globalnej konkurencji
ekonomicznej. Po pierwsze, z odpowiedzialnością przedsiębiorstw za ochronę środowiska.
Po drugie, ze społeczną odpowiedzialnością biznesu (rozumianą jako, na przykład,
zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy, przestrzeganie zakazu pracy dzieci, czy
zapewnienie pracownikom tak zwanej „godnej płacy”). Po trzecie, z wykorzystaniem przez
przedsiębiorstwa w raportowaniu na temat społecznej odpowiedzialności biznesu rozmaitych
wskaźników, np. wskaźników jakości życia.
5) Wielowymiarowa analiza korespondencji i analiza skupień z wykorzystaniem
programu SPAD
Wielowymiarowa analiza korespondencji jest techniką wykorzystywaną w badaniach
społecznych (zwłaszcza w analizie danych sondażowych) i marketingowych. Jej zastosowanie
w socjologii związane jest z pracami francuskiego socjologa P. Bourdieu, uważanego
za jednego z XX-wiecznych klasyków dyscypliny. Analiza skupień jest pokrewną wobec
wielowymiarowej analizy korespondencji techniką analizy danych. W ramach projektu jedna
z wydziałowych pracowni komputerowych zostanie wyposażona w specjalistyczne
oprogramowanie SPAD służące do wykonywania wielowymiarowej analizy korespondencji
i analizy skupień. W dniach 21-25 września 2015 roku planowane jest przeprowadzenie
szkolenia z zakresu wielowymiarowej analizy korespondencji i obsługi programu SPAD.
Szkolenie przeprowadzi norweski socjolog z Uniwersytetu w Bergen, prof. Johannes
Hjellbrekke, który jest specjalistą w zakresie wykorzystywania wielowymiarowej analizy
korespondencji w badaniach socjologicznych i który posiada doświadczenie w zakresie
prowadzenia szkoleń przy użyciu programu SPAD. Kurs wielowymiarowej analizy
korespondencji i analizy skupień dla studentów będzie odbywał się przy użyciu bazy danych
powstałej w latach 2011-2012 przy okazji prowadzonych przez KSO UŁ na zlecenie UMŁ
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
6
badań sondażowych nad jakością życia łodzian oraz innych, ogólnodostępnych baz danych
zawierających informacje o jakości życia, opiniach na temat zrównoważonego rozwoju
i zachowaniach konsumenckich związanych z ochroną środowiska.
Podstawowe lektury:
B. Le Roux i H. Rouanet (2010) Multiple Correspondence Analysis, London:
Sage
H.C. Romesburg (2004) Cluster Analysis for Researchers. Chapel Hill, NC: Lulu
Press
J. Górniak (2000) Zastosowanie analizy korespondencji w badaniach
społecznych i marketingowych. ASK: Społeczeństwo, Badania, Metody 9:
115-136
6) Metody badań jakości życia i zrównoważonego rozwoju
Celem kursu będzie zapoznanie studentów z ilościowymi i jakościowymi metodami
badań społecznych oraz z narzędziami dla rozwoju analizy strategicznej (benchmarking,
analiza SWAT) i diagnozy biznesowej. W zamierzeniu umiejętności zdobyte przez studentów
w ramach tego kursu zostaną przez nich wykorzystane w praktyce w trakcie następnego
kursu, to jest przy zbieraniu informacji i opracowywaniu studiów przypadku dotyczących
zrównoważonego rozwoju.
7) Studia przypadku zrównoważonego rozwoju (z wizytami studyjnymi
u partnerów)
Celem kursu będzie przedstawienie i zapoznanie studentów z różnego rodzaju
możliwościami praktycznego wykorzystania wiedzy dotyczącej zrównoważonego rozwoju.
Istotnym elementem zajęć stanie się analiza sytuacji i rozwiązywanie zadań przygotowanych
przez przedsiębiorstwa oraz organizacje pozarządowe, działające w rzeczywistym
środowisku.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
7
8) Umiejętności komunikacyjne
Celem kursu będzie wykształcenie u studentów umiejętności z zakresu prowadzenia
negocjacji, współpracy z mediami i działań public relations (w kontekście komunikacji
dotyczącej zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu), zdolności
przywódczych, wsparcia działalności obywatelskiej.
W ramach całej specjalizacji planowane jest położenie nacisku nie tylko na integrację
pomiędzy poszczególnymi przedmiotami (np. wiedzy teoretycznej zdobytej podczas zajęć
z przedmiotu: „Metody badań jakości życia i zrównoważonego rozwoju” i praktycznego
zastosowania tych metod podczas wizyt studyjnych w trakcie trwania przedmiotu „Studia
przypadku zrównoważonego rozwoju”), ale również na integrację zdobywania wiedzy
teoretycznej (książkowej) i ćwiczenia umiejętności praktycznych w ramach poszczególnych
przedmiotów. Mała liczba studentów przyjętych na specjalizację (20 osób) umożliwi
prowadzenie zajęć w formie ćwiczeń konwersatoryjnych, podczas których stosowane będą tak
zwanej aktywne metody dydaktyczne. Uczęszczając na zajęcia, studenci będą ćwiczyli
umiejętności przygotowywania prezentacji w PowerPoincie, pisania komunikatywnych
raportów i wykorzystywania przy ich przygotowywaniu danych zastanych.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
8
Wnioski i rekomendacje z panelu ekspertów
Organizacja w ramach projektu Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo
– opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych
metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia seminarium przygotowawcze
wraz z panelem ekspertów i przeprowadzona dyskusja, przełożyły się na opracowanie
następujących kluczowych wniosków i rekomendacji:
Pierwszy z kursów modułu specjalizacyjnego „Wprowadzenie do
zrównoważonego rozwoju” powinien dostarczyć studentom kluczowych
informacji na temat możliwości zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce.
Tym samym, o ile istotne jest wyjaśnienie znaczenia zrównoważonego rozwoju
jako takiego, o tyle nie mniej ważne jest zwrócenie uwagi na jego znaczenie
w kontekście współczesnej rzeczywistości społecznej, a także przenikania
z innymi aspektami życia;
Trzeci kurs modułu specjalizacyjnego „Miejskie i regionalne planowanie”
powinien zostać rozbudowany o dodatkowe zagadnienia, wynikające i związane
ze zrównoważonym rozwojem. Jednocześnie zakres poruszanych tematów nie
powinien ograniczać się wyłącznie do ochrony przyrody i krajobrazu,
budownictwa mieszkaniowego i jego bilansu energetycznego czy systemu
transportowego;
Czwarty kurs modułu specjalizacyjnego „Społeczna odpowiedzialność biznesu
(CSR) – społeczne i ekologiczne aspekty prowadzenia działalności
gospodarczej” powinien zostać bardziej wyeksponowany. We współczesnej
gospodarce świadome oddziaływanie przedsiębiorstw na środowisko lokalne
i regionalne, podejmowanie czy wspieranie różnego rodzaju inicjatyw, ale też
wielowymiarowa współpraca w zakresie produkcji i konsumpcji wytwarzanych
dóbr, stanowi kluczowy element prowadzenia działalności rynkowej;
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na2
9
Rozważając zagadnienia poszczególnych kursów modułu specjalizacyjnego
należy – w miarę możliwości – zwracać uwagę na trzy główne aspekty:
społeczne, środowiskowe oraz gospodarcze;
Sugerowaną formą kształcenia jest stworzenie warunków do jak najszerszej
samodzielnej pracy. Wydaje się, że najbardziej skuteczną i pożądaną metodą
zdobywania wiedzy jest przejście od postawionych problemów do teorii, która
wskazuje na właściwie rozwiązania;
Ogólnie program modułu specjalizacyjnego powinien być w większym stopniu
skupiony na praktycznych aspektach zastosowania wiedzy i przełożenia
umiejętności na konkretne działania i czynności. Oznacza to przede wszystkim:
skoncentrowanie uwagi na kluczowych wskaźnikach umożliwiających
zróżnicowanie rozwoju instytucji;
weryfikacji różnego rodzaju danych twardych i miękkich;
ćwiczenia w zakresie przygotowywania raportów.
W konsekwencji absolwenci modułu specjalizacyjnego powinni charakteryzować się
kwalifikacjami pozwalającymi im na przygotowanie i przeprowadzenie wielowymiarowych
analiz, wykorzystujących zróżnicowane mierniki.
Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji i prognozowania jakości życia
Katedra Socjologii Ogólnej, Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Rozwój Polskich Uczelni. Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź, www.eksoc.uni.lodz.pl/is
Projekt jest finansowany ze środków
norweskich i środków krajowych
Stro
na3
0
Zakończenie
Zorganizowanie seminarium przygotowawczego wraz z panelem ekspertów w ramach
projektu Zrównoważony rozwój, zrównoważone społeczeństwo – opracowanie i wdrożenie
innowacyjnego programu kształcenia w zakresie nowoczesnych metod pomiaru, ewaluacji
i prognozowania jakości życia, zakończyło pierwszy kwartał wdrażania przedsięwzięcia.
W omawianym okresie prace zespołu koncentrowały się, z jednej strony, na analizie form
kształcenia w zakresie zrównoważonego rozwoju, a z drugiej strony, na praktycznych
aspektach funkcjonowania różnego rodzaju podmiotów w rzeczywistym środowisku. Zdobyta
w ten sposób wiedza zostanie wykorzystana w programie nowego modułu specjalizacyjnego.
W kolejnych miesiącach prace zespołu projektowego będą poświęcone przygotowaniu
szczegółowego planu modułu, poczynając od opisu wskazanych zajęć, poprzez treści
i wymagania, na oczekiwanych efektach kształcenia kończąc. W konsekwencji, w drugim
kwartale realizacji przedsięwzięcia zostanie opracowana siatka zajęć modułu
specjalizacyjnego oraz powstaną sylabusy do zajęć. Przygotowane dokumenty zostaną
następnie poddane ocenie ekspertów - partnerów projektu.