Raport: Elementy sieci przesyłowej energii elektrycznej...>>> Raport: Elementy sieci przesyłowej...

>>> Raport: Elementy sieci przesyłowej energii elektrycznej

www.abb.pl

ISS

N 1

644-

4094

Kwiecieƒ 2006 nr 16

01-40 okladka•• 4/27/06 9:00 AM

Spis treÊci

Redakcjai wydawca

Dzisiaj – Magazyn dla klientów ABB

ABB Sp. z o.o.ul. ˚egaƒska 1, 04-713 Warszawa

Redaktor prowadzàcy i sekretariat redakcji:S∏awomir Dolecki, tel. kom.: 604-101-366e-mail: [email protected]

Korespondencja z wydawnictwem:Departament KomunikacjiABB, ul. ˚egaƒska 104-713 Warszawa

WYDARZENIA3 • Windą kilometr pod ziemię

4 • ABB rozbudowała stację Imielin w Warszawie

4 • Dostawy dla PIWET-u

4 • Rozdzielnice MNS w Mińsku

5 • Modernizacja w kopalni „Pniówek“

5 • VersaRupter w Przasnyszu

6 • 10 lat działalności zakładu elementówizolacyjnych

6 • Transkontynentalny gazociąg Jamał – Europa,inwestycja zakończona

8• Pomysłowe przemysłowe graffiti i dwa pracowite roboty

9 • Warsztaty ABB dla praktyków

INNOWACJE

16 • Wsparcie dla inżynieriiekstremalnej

18 • Akumulator do zasilania... fabryki

18 • MarkEn TPA – narzędzie odbiorców energii

TECHNOLOGIE

20 • Wyręcza nas system

22 • Najwyższy w Polsce Południowej

24 • Techniki nie da się oszukać

26 • Cukrownie pracują tylko z najlepszymi

PRODUKTY28 • Serwis prewencyjny

przemienników częstotliwości

30 • Zastosowanie wyłącznikówzintegrowanych z odłącznikiemstacjach elektroenergetycznych

32 • FieldBusPlug nowy wymiarw komunikacji

34 • IRB 260 i IRB 660 – roboty do pakowania i paletyzacji

34 • Przetworniki ciśnienia serii261 do zastosowańw trudnych warunkach

36 • Pasywny wskaźnik napięcia PassVI™

37 • System informacjipiktogramowej

str. 28Fot. na ok∏adce: Arch. ABB

str. 4

RAPORT10 • Transformator

– specjalistaod mieszaniaw kilowoltach

str. 4

str. 32

str. 24

str. 26

02-03 sptr -ok•• 4/27/06 11:20 AM

Kwiecieƒ 2006 Dzisiaj 3

Maszyny wyciàgowe

Windą kilometr pod ziemię

Wydarzenia

Jedna z kopalƒ nale˝àcych do KGHM Polska Miedê uruchamia w∏aÊnie nowà maszyn´wyciàgowà, przeznaczonà do transportu ludzi i materia∏ów. Przygotowania urzàdzenia podj´∏a si´firma ABB i b´dzie to ju˝ szósta maszyna wyciàgowa uruchomiona dla KGHM.

KGHM Polska Miedê SA

To jeden z najwi´kszych produ-centów miedzi i srebra naÊwiecie i najwi´kszy w Europie

producent miedzi, który dysponujew∏asnym z∏o˝em rud i w∏asnà zinte-growanà strukturà produkcyjnà – odwydobycia po finalny, najwy˝szej ja-koÊci produkt. W Polsce wydobyciei produkcja metali kolorowych odby-wa si´ w trzech zak∏adach górni-czych: „Lubin”, „Polkowice-Sieroszo-wice” oraz „Rudna”. KGHM jest jed-nym z najwi´kszych polskich ekspor-terów oraz jednym z najwi´kszychi najbardziej znaczàcych przedsi´-biorstw w polskiej gospodarce.

Zak∏ady Górnicze „Polkowice-Siero-szowice” sà jednym z trzechoddzia∏ów górniczych KGHM Pol-ska Miedê. Wydobywa si´ tam po-

limetalicznà rud´, która zawiera g∏ówniemiedê oraz w mniejszych iloÊciach: srebro,kobalt i molibden. Wyst´pujà tam równie˝bogate z∏o˝a soli kamiennej. Roczna zdol-noÊç wydobywcza kopalni wynosi 9,2 mlnton rudy o Êredniej zawartoÊci 1,9 proc.miedzi i 30 gramów srebra na ton´ oraz200 tys. ton soli.

– Zakłady Górnicze „Polkowice-Sieroszo-wice” rozbudowują się, dlatego musimyuruchomiç maszyn´ wyciàgowà górnicze-go wyciàgu szybowego szybu SG-1 – mó-wi Mieczys∏aw Piotrowski z KGHM. – Ma-szyna 4L-4000/2000 wraz z ca∏ym komplek-sem szybowym b´dzie obs∏ugiwaç trans-port za∏ogi i materia∏ów. Dwupi´trowa klatka górniczego wyciàguszybowego szybu SG-1 przystosowanajest do transportu ∏adunku u˝ytecznego25 ton, jednak ze wzgl´du na to, ˝e kon-strukcja wyciàgu zawiera klatk´ i przeciw-ci´˝ar, maksymalna waga wprawianaw ruch przez maszyn´ wyciàgowà nie prze-kroczy po∏owy masy ∏adunku u˝ytecznego,

czyli 12,5 tony. Poniewa˝ nowym wycià-giem transportowane b´dà materia∏y orazludzie, maszyna b´dzie opuszczaç klatk´prawie sto razy w ciàgu doby.

Obsługujący wyciąg silnik napędowyo mocy 2 MW daje uk∏adowi pr´dkoÊç12 m/s, co powoduje, ˝e wyciàg (bez cza-su za∏adunku i wy∏adunku) pokona ca∏à g∏´-bokoÊç szybu – 1027 metrów – w ciàgu za-ledwie 3 minut i 20 sekund. – Maszyny wyciàgowe wymieniane sàw naszych kopalniach na bardziej nowo-czesne Êrednio co 25–30 lat – t∏umaczyMieczys∏aw Piotrowski. – W kopalni„Polkowice-Sieroszowice” pracuje równie˝maszyna 4L-4000/3000 górniczego wycià-gu skipowego szybu P II (przedzia∏wschodni), zmodernizowana przez firm´ABB w roku 2000. Poza tym, od roku 1998 w KGHM PolskaMiedê spó∏ka ABB zmodernizowa∏a jeszczetrzy maszyny wyciàgowe, pracujàce w gór-niczych wyciàgach skipowych (wydobyw-czych) – dwa w zak∏adzie „Lubin” i jedenw zak∏adzie „Rudna”. Maszyny te ró˝nià si´mocami nap´dów i parametrami ruchu, na-tomiast wykonane zosta∏y wed∏ug podob-nych rozwiàzaƒ technicznych.

MASZYNA WYCIĄGOWA PODCZAS MONTAŻU

Fot.:

Arc

h. K

GHM

02-03 sptr -ok•• 4/27/06 9:02 AM Page 3

4 Dzisiaj Kwiecieƒ 2006

WydarzeniaModernizacja laboratorium

Na poczàtku roku 2005 Paƒstwowy Instytut Weterynariiw Pu∏awach rozpoczà∏ inwestycj´ – budow´ nowych budynkówlaboratoryjnych – dotowanà ze Êrodków UE. ABB dostarczy∏aInstytutowi rozdzielnice, falowniki oraz osprz´t elektroinstalacyjny.

Dostawy dla PIWET-u

Generalnym wykonawcà zosta∏afirma LSMW. W wyniku wieluspotkaƒ, prezentacji, dyskusjina temat specyfikacji technicz-

nej rozdzielnic produkowanych przez ABBi ich przewagi nad ofertà konkurencji,LSMW wybra∏a w∏a-Ênie ABB, jako do-stawc´ tych urzà-dzeƒ. Na podwyko-nawc´ robót elek-trycznych wybranofirm´ Electrum z Bia-∏egostoku, na któràLSMW scedowa∏atak˝e zakup rozdziel-nic od ABB. W wyniku bezpoÊrednich rozmów z Elec-trum ABB poszerzy∏a zakres umowyo sprzeda˝ falowników, rozdzielnic zasilajà-cych automatyk´ klimatyzacji i wentylacjioraz osprz´t elektroinstalacyjny. WartoÊçkontraktu wynios∏a ponad milion z∏otych.Zakres podstawowych dostaw obejmowa∏dwie rozdzielnice g∏ówne 4000 Ai 1600 A typu MNS 3.0 wykonane we wro-c∏awskim Centrum Technik RozdzielczychABB i oko∏o 50 rozdzielnic oddzia∏owychi automatyki wykonanych przez Electrum

w oparciu o komponenty ABB (Striebel)i wyposa˝onych w aparatur´ tej firmy.Pierwsze dostawy zosta∏y zrealizowanepod koniec stycznia, kolejne na koniecmarca.Paƒstwowy Instytut Weterynaryjny powo-

∏ano w roku 1945,nadajàc mu statusjednostki badawczo--rozwojowej Mini-sterstwa Rolnictwai Rozwoju Wsi.W roku 2003 uzyska∏on status paƒstwo-wego instytutu ba-dawczego oraz pra-

wo u˝ywania nazwy Paƒstwowy InstytutWeterynarii – Paƒstwowy Instytut Badaw-czy w Pu∏awach.G∏ównym zadaniem placówki jest prowa-dzenie badaƒ naukowych w zakresie me-dycyny weterynaryjnej ze szczególnymuwzgl´dnieniem diagnostyki i profilaktykichorób zakaênych, w tym chorób odzwie-rzćych, oraz higieny i toksykologii ˝ywno-Êci pochodzenia zwierzćego. Electrumjest uznanym partnerem ABB, z którym fir-ma wspó∏pracuje przy realizacji tego typuprojektów. AG

Pod koniec 2005 roku ABBodda∏a do u˝ytku RPZ Imielinw Warszawie. Stosownà umo-

w´ firma podpisa∏a ze Sto∏ecznymZak∏adem Energetycznym STOEN7 marca 2005 roku i dotyczy∏a onarozbudowy „pod klucz” istniejàcejstacji Êredniego napićia RSMdo stacji 110/15 kV.Rozdzielnica wysokiego napićia zo-sta∏a wykonana na bazie rozdzielnicyizolowanej gazem GIS typu EXK-0w uk∏adzie H3T. Zosta∏a ona wypro-dukowana w fabryce w Niemczechi by∏a to pierwsza rozdzielnica dostar-czona do Polski po jej unowoczeÊnie-niu. Rozdzielnice GIS produkcji ABBsà u˝ytkowane przez STOEN od1986 roku i bardzo dobrze sprawdzi∏ysi´ w sto∏ecznym systemie energe-tycznym.ABB wybudowa∏a równie˝ dwie liniekablowe 110 kV i cztery linie 15 kVoraz ziemnà lini´ Êwiat∏owodowà.Spó∏ka dostarczy∏a i uruchomi∏a sys-tem zabezpieczeƒ 110kV, a tak˝e za-adaptowa∏a pracujàcà rozdziel-ni´ 15kV typu D17P dostarczonàprzez Elektrobudow´. ABB, jako ge-neralny wykonawca „pod klucz”, by∏aodpowiedzialna za za∏atwienie wszel-kich formalnoÊci prawnych, w tymuzyskanie pozwolenia na budow´.W ramach kontroli dostaw przedsta-wiciele klienta byli obecni na próbachodbiorczych rozdzielnicy GIS w Niem-czech i wizytowali fabryk´ kabli wyso-kich napi´ç w Szwecji. AG

ABB rozbudowa∏astacj´ Imielinw Warszawie

W roc∏awskie Centrum TechnikRozdzielczych kontynuujew tym roku dostawy g∏ównych

rozdzielnic NN do najwi´kszego jakdotàd na Bia∏orusi centrum handlowo--rozrywkowego w Miƒsku. Powstajàcykompleks handlowy jest wzorowanyna najwi´kszych centrach europejskichi dorównuje im nie tylko pod wzgl´demwielkoÊci, ale tak˝e standardem wykoƒ-czenia.ABB dostarczy trzy rozdzielnice MNS 3.0do stacji transformatorowych TP2, TP3,TP4, jakie sà uzupe∏nieniem rozdzielnicdostarczonych dwa lata temu. Firmà za-mawiajàcà jest Specelektromonta˝Miƒsk, która wykona tak˝e posadowie-

nie, monta˝ ca∏oÊci i uruchomienie. Uro-czyste otwarcie jest planowane na wrze-sieƒ br. D∏ugoletnie plany rozwoju Miƒ-ska zak∏adajà budow´ kolejnych kilkuna-stu centrów handlowych. Dlatego dobrerelacje ABB z generalnymi wykonawcamistanowià klucz do dalszej wspó∏pracy. AG

Rozdzielnice MNS w Miƒsku

WartoÊçkontraktu

przekroczy∏amilion z∏otych

NOWE, ŚWIATOWE OBLICZE MIŃSKA

ROZDZIELNICA GIS NA STACJI IMIELIN

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

04-07 wydarzenia•• 4/27/06 9:14 AM Page 4


Kopalnia „Pniówek” byłabudowana w latach

1966–1974. Złoże węglakamiennego znajduje się

tam na terenie gminPawłowice i Jastrzębie.

Obszar górniczy zajmuje28,5 km2 , a zasoby

operatywne szacuje sięna poziomie 101,3 mln

ton. W ciągu dobyw KWK „Pniówek”

wydobywa się 14,5 tys.ton węgla.

Firma ma CertyfikatZarządzania Bezpieczeń-

stwem i Higieną Pracy.

KWK „Pniówek”

Maszyny wyciàgowe

Modernizacjaw kopalni „Pniówek”

Jastrz´bska Spó∏ka W´glowapodpisa∏a umow´ na moderniza-cj´ maszyny wyciàgowej górni-czego wyciàgu szybowego

w szybie „Ludwik” przedzia∏ pó∏nocnyw Kopalni W´gla Kamiennego„Pniówek”. Przedmiotem umowy jestmodernizacja cz´Êci elektrycznej maszy-ny o mocy nap´du: 2 x 2900 kW. Wyko-nawcà zlecenia zosta∏a firma ABB. Kontrakt, którego czas realizacji wynosidziewi´ç miesićy, zosta∏ zdobyty w try-bie przetargu publicznego. Konkurentami

ABB by∏y dwie firmy: lokalna i czeska.Jest to kolejna „du˝a” maszyna produk-cyjna modernizowana przez ABB.W ostatnich latach w Polsce ˝ad-na firma oprócz ABB nie dostar-cza∏a tak du˝ych nap´dów. Ak-tualnie pracujàca maszyna wy-ciàgowa by∏a dostarczonana poczàtku lat 70. przez ASEA.AG

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Cała produkcja rozłączników Versa-Rupter (rozłącznik NAL przezna-czony na rynek amerykański)

zostanie – do końca 2006 roku – przenie-siona z Florence w USA do fabryki ABBw Przasnyszu. Dotychczas zakład w USAmontował te aparaty na bazie podzespo-łów pochodzących z Przasnysza.Oznacza to wzrost produkcji w Przasny-szu o 3,5 tys. rozłączników, do 15,5 tys.sztuk rocznie. Głównym celem całejoperacji jest obniżenie kosztów produkcjii uproszczenie łańcucha dostaw. AG

Opracowany przez ABB Kraftrozłącznik VersaRupter jest

wersją rozłącznika NALzaprojektowaną zgodnie z normamiANSI. Od 1978 roku sprzedanona świecie około 350 000rozłączników typu NAL.

Za najlepsze wyniki sprzeda˝y robotówprzemys∏owych w roku 2005 szef

Dywizji Robotyki Robert Kowalczyk prze-kaza∏ firmie Controlmatic pakiet oprogra-mowania RobotStudio 5.0 do wirtualnejsymulacji stanowisk zrobotyzowanycho wartoÊci ok. 2000 euro (roczna licen-cja). RobotStudio jest liderem na rynku

produktów do programowaniaoff-line. Programowanie takiesprawdza poprawnoÊç zasto-sowanych rozwiàzaƒ przed

ich wykonaniem, mon-ta˝em i uruchomie-

niem oraz umo˝li-wia zaprogramo-

wanie i optymal-izacj´ trajektoriiruchu robota.Uroczyste wr´-czenie pakietuodby∏o si´

w Katowicach,w siedzibie firmy

Controlmatic. AG

ABB nagradza

Przedsi´biorstwo Budownictwa Elek-troenergetycznego ELBUD zawar∏o

z ABB umow´ na dostaw´ dwóchtransformatorów mocy 16 MVA typTNORE 16000/110 PN, 110/16,5 kV.Ich u˝ytkownikiem b´dzie Urzàd GminyKleszczów po∏o˝ony niedaleko Be∏cha-towa. Transformatory zostanà wyprodu-kowane w Zak∏adzie TransformatorówMocy w ¸odzi. Termin dostawy to sier-pieƒ 2006 roku, wartoÊç umowy prze-kracza 1,5 mln z∏otych. AG

Kleszczówinwestuje w GPZ

Wdniach 9–10 marca br. w miej-scowoÊci Sulćzyno, po∏o˝onej

mi´dzy Kartuzami a Bytowem, ABBzorganizowa∏a spotkanie dla projektan-tów elektryków z regionu gdaƒskiego.Jego celem by∏a prezentacja aparaturyÊrednich napi´ç obejmujàca: transfor-matory rozdzielcze, rozdzielnice, roz-∏àczniki, przek∏adniki i wy∏àczniki, jakrównie˝ aparatury niskonapićiowejwi´kszych mocy (m. in. wy∏àczniki Iso-max oraz rozdzielnice MNS) oferowa-nej przez ABB. Na spotkanie zaproszo-no 30 osób. Po cz´Êci oficjalnej, dla uczestników zorganizowano wieleatrakcji, m. in. kulig i ognisko. AG

Prezentacja dla projektantów

Versa-Rupter

VersaRupter – preniesienieprodukcji z USAdo Przasnysza


WydarzeniaJubileusz w ¸odzi

10 lat dzia łzakładu el eizolacyjny c

Dok∏adnie 10 lat temu,w marcu 1996 roku, Zak∏ad

Produkcji ElementówIzolacyjnych w ¸odzi uruchomi∏

produkcj´ zestawówi elementów izolacyjnych

dla fabryk transformatorówenergetycznych nale˝àcych

do ABB w Europie. To jedno z pićiu na Êwiecie

miejsc, gdzie Grupa ABBprowadzi tego typu

produkcj´.


Uroczyste przecićie wst´gi, od lewej: Jan Anysz, wiceprezes zarzàdu PGNiG, Aleksander Ananenkov,przewodniczàcy RN EuRoPol GAZ, Jan Antosik, dyrektor finansowy Bartimpex, Micha∏ Kwiatkowski, prezes zarzàdu EuRoPol GAZ, Henryk Wronkowski, prezes ABB Zamech Gazpetro

Zambrów

Transkontyn

Transformatory mocy dla RosjiZak∏ad Transformatorów Mocy w ¸odzi podpisa∏ dwie umowy na dostaw´

czterech transformatorów mocy dla Rosji. Pierwszy kontrakt podpisany w lutym 2006 roku dotyczy dostawy autotransforma-tora 250 MVA 500/110 kV do Rosyjskich Sieci Elektroenergetycznych RAO Rosja napodstacj´ Zlatoust. Transformator zostanie dostarczony w paêdzierniku br., a war-toÊç zamówienia wynosi kilka milionów dolarów. Sam transformator pod wzgl´demwielkoÊci jest imponujàcy. Jego masa ca∏kowita wynosi 267 ton, a wymiary to: d∏u-goÊç 11,7 m, wysokoÊç 11,4 m, szerokoÊç 7,8 m. Jest to ju˝ trzeci tego typu trans-formator dostarczony do Rosji, poprzednie dwa trafi∏y do Irkutsenergo. Drugi kontrakt, równie˝ o wartoÊci kilku milionów dolarów, dotyczy dostawytrzech transformatorów mocy 80 MVA 110/6 kV do firmy Kirishi NefteGazSintezzajmujàcej si´ przeróbkà ropy naftowej. Zamówienie wp∏yn´∏o w marcu 2006,termin dostawy to grudzieƒ 2006, a transformator zostanie zainstalowanyw Kirishi ko∏o Sankt Petersburga.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Powrót do SzwajcariiNa prze∏omie lutego i marca 2006 roku Zak∏ad Transformatorów Rozdziel-

czych w ¸odzi podpisa∏ po dwuletniej przerwie ramowà umow´ z najwi´k-szym konsorcjum zak∏adów energetycznych GRUT w Szwajcarii na dostaw´ 75 transformatorów rozdzielczych o mocy 400 kVA. Klient b´dzie zamawiaçoko∏o 8 typów transformatorów, a ∏àczna wartoÊç kontraktu przekracza milionfranków szwajcarskich. Dostawa pierwszych transformatorów przewidziana jest na czerwiec br., ca∏ykontrakt zostanie zrealizowany do lutego 2007. Przedstawiciele klienta odwiedza-li ju˝ fabryk´ w ¸odzi podczas wczeÊniej realizowanych kontraktów, w tym rokurównie˝ b´dà obecni podczas odbiorów technicznych transformatorów.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

564 sztuki dla NiemiecNa poczàtku roku Zak∏ad Transformatorów Rozdzielczych podpisa∏ ramowà

umow´ na dostaw´ 564 transformatorów rozdzielczych do jednego z naj-wi´kszych koncernów energetycznych w Niemczech E.ON Niemcy. Dostawyrozpocz´∏y si´ w kwietniu br. i zakoƒczà w lutym 2007. Dostarczane transforma-tory b´dà ró˝nych typów o mocach do 250 kVA, ca∏kowita ich wartoÊç przekro-czy 2,5 mln euro. Zak∏ad w ¸odzi ju˝ trzeci rok z rz´du otrzymuje od tego klienta znacznà cz´Êç swo-jego portfela zamówieƒ. Dlatego przedstawiciele E.ON Niemcy ju˝ wielokrotnieodwiedzali ∏ódzki Zak∏ad i za ka˝dym razem podkreÊlali wysoki poziom zaawanso-wania technologicznego, chwalàc jednoczeÊnie wspó∏prac´ na etapie realizacjikontraktu.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zasilanie s∏owackiej koleiTo ju˝ drugi przetarg na dostaw´ dwóch jednofazowych transformatorów trak-

cyjnych 12,5 MVA na 110kV dla Kolei S∏owackich wygrany przez Zak∏adTransformatorów Mocy w ¸odzi. Oba trafià na podstacj´ Trnava i b´dà zasila∏yszybkà kolej na S∏owacji. Dofinansowanie klienta pochodzi ze specjalnych fundu-szy Unii Europejskiej, a termin dostawy to po∏owa 2006 roku. WartoÊç kontraktuwynosi kilkaset tysićy euro. Pierwszy przetarg odby∏ si´ we wrzeÊniu 2005 i najego podstawie ABB w ¸odzi dostarczy∏a ju˝ dwa transformatory mocy, które za-instalowano na podstacji Zvolen. Przewiduje si´, ˝e ca∏y projekt obejmie dosta-w´ oÊmiu transformatorów trakcyjnych.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Umowa ze SzkotamiScottish Power Power Systems (SPPS), jednen z najwi´kszych zak∏adów

energetycznych w Szkocji, zamówi∏ w ABB Wielka Brytania transformatormocy 60 MVA 132/33 kV. Producentem transformatora b´dzie Zak∏adTransformatorów Mocy w ¸odzi i b´dzie to ju˝ dziewiàte tego typu urzàdzeniewyprodukowane przez ∏ódzkà fabryk´ dla SPPS. Termin dostawy to 31 lipca2006 roku. W odró˝nieniu od poprzednich zamówieƒ do Wielkiej Brytanii, ABBw Polsce b´dzie odpowiedzialna równie˝ za dostaw´ do miejsca zainstalowania,wy∏adunek, monta˝, próby pomonta˝owe oraz nadzór nad pierwszymuruchomieniem transformatora.


Prace nad uruchomieniem zak∏adurozpocz´∏y si´ w marcu 1995 roku.Pierwszy rok poÊwićono plano-waniu, inwestowaniu oraz zatrud-

nianiu ludzi.

Pierwszym klientem nowo powstałegozakładu była Zakład TransformatorówMocy z Łodzi. W ciàgu nast´pnychdwóch lat zak∏ad zaczà∏ dostarczaç ele-menty oraz zestawy izolacyjne do innychwytwórców transformatorów mocy w Eu-ropie, z których pierwszà by∏a fabryka ABBw Halle. Obecnie wyroby Zak∏adu Produk-cji Elementów Izolacyjnych sà stosowaneprzez wszystkie fabryki transformatorówenergetycznych nale˝àce do ABB w Euro-pie. Przez minione dziesi´ç lat zak∏ad stale po-dejmowa∏ wysi∏ki w celu poprawy jakoÊciswoich wyrobów, terminowoÊci dostaworaz wydajnoÊci. Wdro˝enie technologiiTrafostar by∏o bardzo pomocne przy pozy-skiwaniu klientów na nowych rynkach eks-

portowych. Zmieniano i ulepszano struktu-r´ organizacyjnà, a tak˝e wewn´trzne pro-cesy. Od roku wdra˝any jest nowoczesnysystem zarzàdzania Lean Manufacturing,który dla wielu oznacza bardziej filozofi´biznesu, a jej podstawà jest zrozumieniei zaspokojenie potrzeb klienta oraz ciàg∏edoskonalenie procesów w firmie.

Zakład Produkcji Elementów Izolacyj-nych przez ca∏y okres swego istnienia dba∏o rozwój pracowników, którym przekazy-wana jest odpowiedzialnoÊç oraz dawanemo˝liwoÊci dokszta∏cania si´ i samoreali-zacji. W lutym 2005 zainicjowany zosta∏

program Kaizen, którego celem jest zwi´k-szenie zaanga˝owania w usprawnianiepracy. Dzi´ki takiemu podejÊciu pracowni-cy zg∏aszajà wiele projektów racjonalizator-skich, przyczyniajàcych si´ do ogranicze-nia zu˝ycia materia∏ów i energii, poprawia-jàcych ergonomi´ pracy oraz warunki bhp.

Jednym z ogromnych sukcesów firmyjest udowodnienie, iż zakład w Polscemo˝e byç (terminowo i jakoÊciowo) nieza-wodnym dostawcà. W statystykach klien-tów zawsze znajduje si´ w pierwszej trójcenajlepszych dostawców.

Andrzej Gabler


a łalności ementów

y ch

ynentalny gazociàg Jama∏ – Europainwestycja zakoƒczona

Dnia 27 lutego 2006 roku odby∏osi´ oficjalne otwarcie piàtej,ostatniej T∏oczni Gazu Ziemnego

w Zambrowie na polskim odcinkugazociàgu tranzytowego Jama∏–Europa,która zosta∏a wybudowana przez ABBZamech Gazpetro. W otwarciu uczestniczyli przedstawicie-le firmy ABB, EuRoPol GAZ, Bartimpex,oraz inni zaproszeni goÊcie, którzy bylizaanga˝owani w realizacj´ tejinwestycji. Budowa wszystkich t∏oczni gazu by∏adla ABB Zamech Gazpetro bezwàtpienia wielkim sprawdzianem

kompetencji w zakresie zarzàdzaniadu˝ymi inwestycjami budowanymiw systemie „pod klucz”. Sprostanietemu wyzwaniu wymaga∏o ogromnegozdyscyplinowania s∏u˝b ABB ZamechGazpetro zarówno w zakresie obs∏ugiin˝ynieryjnej projektu, jak i w zakresiezakupów i dostaw materia∏ów orazurzàdzeƒ, a tak˝e s∏u˝b bezpoÊredniozarzàdzajàcych projektem. Wszystkie dzia∏ania doprowadzi∏ydo sfinalizowania przedsi´wzićiana czas, zgodnie z wymaganà jakoÊciài starannoÊcià.

Anna Ro˝entalska

TAKICH FABRYK W GRUPIE ABB JEST TYLKO PIĘĆ NA CAŁYM ŚWIECIE


Tegoroczna instalacja ABB zde-cydowanie wyró˝nia∏a si´ spo-Êród ekspozycji pozosta∏ych wy-stawców. Podczas kiedy wi´k-szoÊç firm zaaran˝owa∏a stoiska

bardzo technicznie i ascetycznie, ABB za-prezentowa∏a nowatorskà koncepcj´. – Naszym zamiarem by∏o zobrazowaniei potwierdzenie, jak szerokie zastosowaniew przemyÊle majà produkty marki ABB.Stàd pomys∏, aby pokryç Êciany stoiska ko-lorowym graffiti, przedstawiajàcym frag-ment instalacji przemys∏owej przedsi´bior-stwa – wyjaÊnia Agnieszka Gabrysiakz Departamentu Komunikacji ABB.

W graffiti zostały wkomponowane wy-brane produkty firmy z zakresu aparaturykontrolno-pomiarowej, przemiennikówcz´stotliwoÊci, techniki analitycznej i wieluinnych produktów NN. Dodatkowo na sto-isku zaaran˝owano dwumonitorowà sta-cj´ operatorsko-in˝ynierskà systemu800xA Extended Automation z przyk∏ado-wà aplikacjà i systemem zarzàdzania inteli-gentnà aparaturà kontrolno-pomiarowà,pod∏àczonà sygna∏ami 4÷20 mA z proto-ko∏em HART oraz Profibus DP/PA. Pomys∏owe przemys∏owe graffiti to nie je-dyna rzecz, która przyciàga∏a t∏umy zwie-dzajàcych. Wielkim zainteresowaniem cie-szy∏a si´ równie˝ cela — wydzielone sta-nowisko zrobotyzowane. W celi pracowa-∏y dwa roboty: IRB340 FlexPicker orazIRB140, które pracowa∏y w przyk∏adowejaplikacji dedykowanej dla przemys∏u spo-

˝ywczego. Na stoisku roboty przenosi∏yi pakowa∏y krà˝ki z logo ABB imitujàce cia-steczka. Funkcje sterownicze dla obu pe∏-ni∏ jeden uk∏ad sterowania IRC5, a pracća∏ego stanowiska wspomaga∏ system wi-zyjny PickMaster wyposa˝ony w dwie ka-mery.

Z zakresu systemów analityki procesowejfirma przedstawiła kompaktowy chroma-tograf gazowy do wyznaczania wartoÊciopa∏owej gazu, którego zastosowanie naobiektach uzasadniajà zarówno wzgl´dyrozliczeniowe, jak i oszcz´dnoÊciowe. ABB zaprezentowa∏a tak˝e najnowszà apa-

WydarzeniaMi´dzynarodowe Targi Automatyki i Pomiarów „Automaticon 2006“

Pomysłowe przemysłow ei dwa pracowite roboty

Pod koniec marcaw warszawskim centrum

wystawienniczym Expo XXIpo raz dwunasty odby∏y si´

Mi´dzynarodowe TargiAutomatyki i Pomiarów

„Automaticon 2006“. ABB uczestniczy w tej

imprezie od samegopoczàtku, od 1995 roku.

Nowatorskaekspozycjazwraca∏a

uwag´ klientów


08-09 tr+automat•• 4/27/06 9:42 AM Page 8

ratur´ kontrolno-pomiarowà, m.in. nowo-czesne termiczne przep∏ywomierze maso-we Sensyflow IG do precyzyjnego pomia-ru przep∏ywu masowego. Wykorzystujàcprocesory DSP oraz zaawansowane algo-rytmy pomiarowe, urzàdzenia te umo˝li-wiajà nie tylko pomiar, ale tak˝e zliczanieiloÊci gazu. Natomiast zastosowanie pro-toko∏u PROFIBUS pozwala zintegrowaçwspomniane aparaty z istniejàcymi syste-mami sterowania. OczywiÊcie nie zabra-k∏o nagrodzonego przez czasopismo„Control Engineering“ za innowacyjnoÊç2005 roku przep∏ywomierza FXE4000.

Na stoisku można było także zapoznaćsię z szeroką ofertą w zakresie przetwor-ników ciśnienia i ró˝nicy ciÊnieƒ, a wÊródnich zobaczyç zarówno seri´ 264 i 268– przetworniki ciÊnienia z najwy˝szej pó∏kioraz nowà ekonomicznà seri´ 261. Szcze-gólnà uwag´ klientów skupia∏ przetwornik268 w wykonaniu SAFETy przeznaczonydo uk∏adów blokad i zabezpieczeƒ, któryspe∏nia najwy˝szy standard wymagaƒ– SIL3. – Przyj´ta formu∏a ekspozycji sprawdzi∏asi´, bowiem zwraca∏a uwag´ klientówi zwiedzajàcych – dodaje Agnieszka Ga-brysiak. – Poza tym wyraênie pokazywa∏akompleksowoÊç oferty oraz kompatybil-noÊç aparatury i systemów marki ABB. Oprócz szerokiej gamy produktów firmapromowa∏a tak˝e koncepcj´ serwisu pro-aktywnego, a tak˝e us∏ugi ∏ódzkiego Cen-trum Szkoleniowego. BS


w e graffiti y

Fot.

na ko

lumna

ch: J

akub

Mat

asek

, Arc

h. A

BB

Konferencja transformatorowa

WarsztatyABB dla praktyków

Wdniach 9–10 lutego br. ABBzorganizowa∏a w swoich za-k∏adach transformatorów

w ¸odzi konferencj´ na temat „Kon-strukcje transformatorów a Êrodowiskoich pracy”. GoÊçmi byli specjaliÊciz najwi´kszych polskich firm oraz na-ukowcy z uczelni wy˝szych. Spotkanie rozpocz´∏o si´ od zwiedza-nia fabryki. Szczególnym zainteresowa-niem cieszy∏a si´ zmodernizowana sta-cja prób transformatorów mocy, którajest najnowoczeÊniejszym tego typuobiektem w Polsce. Obrady rozpocz´∏ysi´ póênym popo∏udniem w Strykowie,gdzie konferencj´ poprowadzi∏ dyrek-tor PSE-Operator Jacenty W´gliƒski. Zaproszenie od ABB przyj´∏o wielu spe-cjalistów zajmujàcych si´ transformato-rami mocy z Polskich Sieci Elektroener-getycznych, zak∏adów i oddzia∏ów ener-getycznych, du˝ych elektrowni i zak∏a-dów przemys∏owych oraz jednostek na-ukowo-badawczych, takich jak Politech-nika ¸ódzka, Instytut Energetyczny orazEnergopomiar-Elektryka z Gliwic. Tematyka wyg∏aszanych referatów po-Êwićona by∏a w g∏ównej mierze pro-blematyce wyboru poziomu izolacjipunktu neutralnego transformatorów110 kV w kontekÊcie przypadków ichpracy z uziemionym lub odziemionympunktem gwiazdowym. Jest to zagad-nienie, które wywo∏uje ostatnio w Êro-dowisku konstruktorów i u˝ytkowni-ków transformatorów wiele dyskusjii skupia si´ wokó∏ problemu zapewnie-nia bezawaryjnej pracy transformato-

rów w zmieniajàcych si´ warunkachsieciowych. Du˝o uwagi poÊwićonorównie˝ skutkom przepi´ç ustalonychi nieustalonych, które pojawiajà si´w sieci i ich wp∏ywu na zachowanie si´transformatora. G∏ówne pytanie sta-wiane w czasie dyskusji dotyczy∏osprecyzowania wymagaƒ, jakie powin-ny byç postawione izolacji punktu neu-tralnego transformatora. Referat wyg∏oszony przez pracownikaABB przybli˝y∏ istotne ró˝nice konstruk-cyjne pomi´dzy transformatorami z pe∏-nà i niepe∏nà izolacjà punktu gwiazdo-wego oraz wynikajàce stàd ró˝nicew kosztach wytworzenia. Podczas dys-kusji zwracano uwag´, ˝e jednym zeskutecznych sposobów zabezpieczeniatransformatora przed przepićiami sàograniczniki przepi´ç. O ich skuteczno-Êci mo˝na jednak mówiç pod warun-kiem ich prawid∏owego doboru i gdy sàto urzàdzenia najnowszej generacji, nie-zawodne i o du˝ej szybkoÊci zadzia∏aƒ. Podczas obrad zaproponowano wpro-wadzenie zmodyfikowanego systemuewidencji przypadków uszkodzeƒtransformatorów w skali kraju. Takastatystyka pozwoli∏aby na skuteczniej-sze przeciwdzia∏anie najcz´Êciej wyst´-pujàcym uszkodzeniom transformato-rów. Postanowiono te˝ kontynuowaçprace nad problemami izolacji transfor-matorów, powo∏ujàc grup´ roboczàpod auspicjami PSE, PTPiREE i ABB.

Jan Malinowski, kierownik sprzeda˝y

transformatorów mocy ABB

GOŚCIE ZWIEDZILI ŁÓDZKIE ZAKŁADY TRANSFORMATORÓW

08-09 tr+automat•• 4/27/06 9:44 AM Page 9

Elementy sieci przesy∏owej energii elektrycznej

Transformator, choç teoretycznie jest niezwykle prostym urzàdzeniem, ma kluczoweznaczenie dla ca∏ej sieci przesy∏owej energii elektrycznej. W drodze od elektrownido u˝ytkownika koƒcowego jest ich co najmniej kilka i ka˝dy ma do spe∏nienia bardzo wa˝ne zadanie. Na szcz´Êcie sà to najmniej zawodne elementy sieci.

Transformator – specjalista o


ELEKTROWNIATr. blokowyTo jedyny transformator naca∏ej linii przesy∏owej, którypodnosi parametry.Wytwarzana w elektrow-niach energia elektrycznama 15–20 kV. Ze wzgl´duna ograniczenie stratdo przesy∏u zwi´ksza sińapićie do 420 kV.

STACJA 420/110 kVTr. mocyPo „rozprowadzeniu“ energii g∏ówny-mi liniami przesy∏owymi napićiezmniejsza si´ do poziomu 220 kV lub110 kV. Energi´ o takich parametrachmo˝na przesy∏aç do GPZ-ów.

G¸ÓWNA LINIAPRZESY¸OWA

PRZEWY

NA

Transformatory energetyczne,czyli te, które stanowià elementsieci przesy∏owej energii elek-trycznej mo˝na podzieliç na dwarodzaje: transformatory mocy

i transformatory dystrybucyjne, zwane tak-˝e rozdzielczymi. ¸àczy je wspólna zasadadzia∏ania i rodzaj wykorzystanych materia-∏ów. Dzieli wszystko inne: wielkoÊç, waga,moc, zastosowanie, cena, a nawet liczbawykorzystywanych w sieci.

Transformatory mocy pojawiają się w conajmniej trzech miejscach „szlaku” prądu– na wyjÊciu z elektrowni do g∏ównych liniiprzesy∏owych (do 420 kV), na styku g∏ów-nej linii przesy∏owej i linii 220 kV lub 110 kVoraz w G∏ównych Punktach Zasilania, skàdpràd dystrybuowany jest ju˝ do u˝ytkowni-ków (choç nie jest to jeszcze niskie napi´-cie). Dopiero tu jest miejsce dla transfor-matorów dystrybucyjnych, które zamienia-jà energi´ p∏ynàcà z GPZ do naszych domo-wych (przemys∏owych i biurowych) instala-cji elektrycznych (400 V, 230 V). I paradok-salnie, mimo i˝ pràd „mija” przynajmniej

trzy transformatory mocy, a tylko jeden roz-dzielczy, jest ich w sieci znacznie mniej.– Szacuje si´, ˝e tych najwi´kszych, siecio-wych, tj. 160 MVA i powy˝ej, jest w Polsce

oko∏o 250 – mówi Jan Malinowski, szefsprzeda˝y krajowej transformatorów mocyABB. – Blokowych du˝ej mocy jest oko∏o100, transformatorów sieciowych na na-pićie 110 kV oko∏o 2000.Przy tych danych liczba transforma-torów dystrybucyj-nych mo˝e robiç wra-˝enie. Choç nikt niejest w stanie tegodok∏adnie policzyç,w polskich sie-ciach pracuje ichponad 250 tysi´-cy sztuk. Sàprak tyczn ie

wsz´dzie: w wielkich sklepach, obiektachsportowych, na osiedlach mieszkaniowychi w ka˝dej wsi, zazwyczaj zawieszonena s∏upie.

– Polski rynek w skali europejskiej jestśredniej wielkości – szacuje Andrzej Kap-czyƒski, szef sprzeda˝y transformatorówrozdzielczych ABB. – Przy czym jeÊliuwzgl´dnimy obszar kraju albo liczb´ ludzi,to w stosunku do lepiej rozwini´tych kra-jów zachodnioeuropejskich wypadamyznacznie gorzej. Podobnie jest, gdy przyj-rzymy si´ zainstalowanej mocy i liczbietransformatorów. Nasza sieç jest znaczna,choç statystycznie uboga. Najwi´kszym odbiorcà i u˝ytkownikiemtransformatorów sà zak∏ady energetyczne.Praktycznie do nich nale˝à wszystkie trans-formatory mocy i 60–70 proc. rozdziel-czych. Pozosta∏e sà w∏asnoÊcià najwi´k-szych zak∏adów przemys∏owych, szcze-gólnie w przemyÊle ci´˝kim, gdzie potrafibyç – tak jak w hucie Sendzimira – nawet

tysiàc transformatorów dystrybucyjnych! Transformatory to w zdecydowanej wi´k-szoÊci urzàdzenia olejowe. Zresztà jeÊlichodzi o transformatory mocy to innych sińie produkuje. Te pot´˝ne urzàdzenia, któ-

W 2005 rokuceny materia∏ów

wzros∏yo 100 procent

10-15 rapotrafo•• 4/27/06 9:47 AM Page 10

a od mieszania w kilowoltach

rych waga cz´sto przekracza 250 ton, wy-magajà doskona∏ego ch∏odzenia i izolacji. – Mo˝na przyjàç, ˝e transformatory mocysà tylko olejowe, choç ABB trzy lata temurozpocz´∏a produkcj´ zupe∏nie nowej liniitych urzàdzeƒ – t∏umaczy Jan Malinowski.– Na zlecenie Zak∏adu Energetycznegow Olsztynie rozpocz´liÊmy produkcj´ trans-formatorów izolowanych p∏ynem ekolo-

gicznym. Do dzisiaj jesteÊmy jedynymproducentem takiego rozwiàzania.Wymagania te wynikn´∏y z umiejsco-wienia wielu stacji elektroenerge-

tycznych nad zbiornikami wodnymii w ekologicznie czystych rejonach, a ka˝-da awaria transformatora wià˝e si´ z ryzy-kiem wycieku oleju i ska˝enia Êrodowiska.A ma co wyciekaç, bo do du˝ego transfor-matora mocy wchodzi nawet 80 ton,a wić lekko liczàc dwie ogromne cy-sterny oleju. Technologia „ekologicz-na” okaza∏a si´ na tyle dobra, e w∏a-Ênie powstaje pierwszyw Polsce transformatorblokowy tego ty-pu, który

b´dzie pracowa∏ w elektrowni wodnej D´-be ko∏o Warszawy.

Nieco inaczej wygląda sprawaz transformatorami dystrybu-

cyjnymi. Tych sàdwa rodzaje:


Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB;

rys.

Danie

l Waw

rzynie

c

TRANSFORMATORY MOCY TO POTĘŻNE URZĄDZENIA, ICH WAGA MOŻE PRZEKROCZYĆ 250 TON

ODBIORCA KO¡COWYTr. dystrybucyjnyJest ostatnim transformatoremna linii elektrownia – u˝ytkow-nik energii. Zmniejsza napićiedo 420 V lub 230 V i doprowa-dza je bezpoÊrednio do ˝aró-wek i gniazdek elektrycznych.

G¸ÓWNY PUNKT ZASILANIATr. mocy 110/15 kVW G∏ównych Punktach Zasilania energia

jest przygotowywana do dostarczania do koƒcowego odbiorcy. Napićie

jest obni˝one do 15 kV i mo˝e byç przes∏ane do budynków

i na osiedla mieszkaniowe.

LINIA PRZESY¸OWAWYSOKIEGO

NAPI¢CIA

LINIA PRZESY¸OWAÂREDNIEGO NAPI¢CIA



RaportTransformator: co to jest i jak dzia∏a?

T ransformator jest bardzo pro-stym (mówimy oczywiÊcieo teorii) urzàdzeniem elektrycz-

nym. Sk∏ada si´ z rdzenia wykonanegoze stali magnetycznej oraz dwóchnawini´tych na niego cewek. Sà one(za poÊrednictwem rdzenia) sprz´˝oneze sobà magnetycznie, ale rozdzieloneelektrycznie. Gdy jedna z cewek (pierwotna) pobie-ra energi´ ze êród∏a pràdu zmiennego,w drugiej (wtórnej) pojawia si´ po-przez pole elektromagnetyczne rów-nie˝ pràd zmienny. Stosunek liczbyzwojów obu cewek decyduje o warto-Êci napićia lub nat´˝enia pràdupo stronie wtórnej. Cech´ t´ wykorzy-stuje si´ do zamiany konkretnej warto-Êci napićia lub pràdu na innà, z góryokreÊlonà wartoÊç. Zjawisko przemiany napićia jest wy-korzystywane w energetyce, gdzietrzeba zwi´kszaç napićie, by przesy-∏aç energi´ na du˝e odleg∏oÊci. Wià˝esi´ to ze zmniejszeniem strat w takimtransporcie, gdy˝ przy du˝ym napićiu(220 kV, 420 kV), nat´˝enie pràdu jestniewielkie i straty dzi´ki temu sà ogra-niczane. Do u˝ytkownika koƒcowegomusi jednak dotrzeç napićie 420 Vlub 230 V, co wymaga zastosowaniapo drodze wielu transformatorówzmniejszajàcych napićie.

uzwojenie pierwotne

liczba zwojów N1uzwojenie

wtórneliczba zwojów N2

napićiepierwotne

U1

pràdpierwotny

I1

napićiewtórne

U2

pràdwtórny

I2

Koszt wymianykilkudziesićio-

letniegotransformatoramocy zwraca si´

ju˝ po pićiulatach

konserwatorze wskaênikiempoziomu oleju

radiator

izolator przepustowyuzwojenia GN

(górne napićie)

izolator przepustowyuzwojenia DN

(dolne napićie)

pokrywa kadzi

rdzeƒ

uzwojeniawykonane

z miedziwentylator

kadê wype∏niona olejem mineralnym

pierwszy – olejowy – budo-wany analogicznie jak jegowi´kszy kuzyn, i drugi – su-chy, gdzie element izolacyjnyjest sta∏y, wić nie stwarza

zagro˝enia wycieku. Ale nie tylko to jest je-go zaletà. – Urzàdzenia suche, ˝ywiczne, nie wyma-gajà obs∏ugi i ochrony po˝arowej, a nawetjeÊli ogarnie je ogieƒ to powstajàce gazynie sà szkodliwe dla cz∏owieka – wyliczaAndrzej Kapczyƒski. – Z tego wzgl´du wy-korzystuje si´ je wewnàtrz budynków:w supermarketach, centrach biznesowych,budynkach mieszkalnych czy stacjach me-tra. W ubieg∏ym roku dwa takie transforma-tory zosta∏y zainstalowane w kopalni, 1200metrów pod ziemià. To by∏o pierwsze tegotypu przedsi´wzićie w Polsce.OczywiÊcie coÊ musi równowa˝yç t´ list´zalet, bowiem w przeciwnym wypadkutransformatory olejowe znikn´∏yby z rynku,a tak nie jest i raczej si´ na to nie zanosi. – Mimo ˝e zasada dzia∏ania obu typówtransformatorów jest taka sama i spe∏niajàte same funkcje, to z powodu zastosowa-nych materia∏ów i technologii wytwarzaniajest ogromna ró˝nica w cenie – mówi Grze-gorz So∏tysiak, dyrektor Zak∏adu Transfor-matorów Rozdzielczych ABB w ¸odzi.– Przy ma∏ych mocach ˝ywiczny od olejo-wego mo˝e byç nawet dwukrotnie dro˝-szy, przy wi´kszych – do 2000 kVA – ró˝ni-ca dochodzi do 25 proc. Dlatego transfor-matory ywiczne stosuje si´ tam, gdzie jestto naprawd´ niezb´dne, wić w sieciachdystrybucyjnych raczej nie b´dzie si´ ichwykorzystywaç.

W łódzkiej fabryce ABB produkowane sątransformatory rozdzielcze olejowedo 2500 kVA. Jeszcze przed 2001 rokiempowstawa∏y tu równie˝ suche, ˝ywiczne,jednak specjalizacja wszystkich fabryk na-le˝àcych do Grupy ABB spowodowa∏a, ˝esuche transformatory powstajà dzisiajw Hiszpanii (technologia Cast-Coil) orazw Niemczech (technologia Resibloc).Skoro ju˝ poruszamy technicznà stron´

transformatora, warto poÊwićiç niecomiejsca, by przyjrzeç si´ wykorzystywa-nym materia∏om przez pryzmat ekonomii.Liczby rzadko bywajà ciekawe, ale to, codzieje si´ na rynku stali i metali nie˝ela-znych, jest doÊç zaskakujàce. Szczególnie,jeÊli pod lup´ weêmiemy minione trzy lata.Ka˝dy transformator – bez wzgl´du na typ– sk∏ada si´ z kilku podstawowych elemen-tów: rdzenia wykonanego z blachy magne-tycznej, uzwojeƒ miedzianych lub aluminio-wych oraz stalowej obudowy. Do tego do-chodzi jeszcze olej, którego ceny w ostat-nim czasie tak˝e si´ zmienia∏y, jednak nietak drastycznie jak stali i miedzi. Otó˝ cenyobu tych materia∏ów – praktycznie od 2004roku – pnà si´ w gór´ na Êwiatowych gie∏-dach jak zaczarowane.

– Tylko od 2004 do 2005 roku cena bla-chy wzrosła ponad 100 procent, podob-ne różnice dotyczą także miedzi orazw mniejszym stopniu oleju – mówiAgnieszka Ma∏kus, dyrektor Zak∏adu

KAŻDY TRANSFORMATOR PRZYGOTOWYWANY JEST NA

Transformatorbudowa i podstawoweelementy

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; rys

. TM


Kwiecieƒ

Transformatorów Mocy ABB w ¸odzi.– Niespodziewany i drastyczny wzrost cenna te materia∏y jest spowodowany ogrom-nym zapotrzebowaniem rynku chiƒskiego.Rozwój gospodarczy tego kraju, inwesty-cje i potrzeby z tym zwiàzane przyczyni∏ysi´ do szybkiego wyczerpywania si´ zapa-sów tych materia∏ów, w tym szczególniemiedzi – dzisiaj dzienne zu˝ycie miedzi jestwy˝sze ni˝ jej dzienne wydobycie. Produ-cenci wyczuli dobrà koniunktur´, a kiedypopyt tak znacznie przekra-cza poda˝, wzrost cen jestnieunikniony. JeÊli dodamy, ˝e bla-cha, miedê i olej to dzisiaj ju˝prawie po∏owa kosztów ma-teria∏owych transformatora,to wniosek nasunie si´ sam, ˝e urzàdzeniate muszà byç coraz dro˝sze. – Utrzymujàc niskie ceny wyrobuprzy zmianach cen materia∏ów, musieliby-Êmy rezygnowaç z jakoÊci, a to jest wyklu-czone – t∏umaczy Agnieszka Ma∏kus.– W pewnym momencie musieliÊmy wićpodjàç decyzj´ o podniesieniu cen. Grupa

ABB zrobi∏a to jako pierwsza na rynku, in-nym jeszcze przez jakiÊ czas wydawa∏o si´,

˝e sà to wzrosty przejÊciowe i wkrótce sy-tuacja ustabilizuje si´. Minà∏ jednak ju˝ dru-gi rok, a ceny nadal idà w gór´.Poczàtkowo klienci bardzo êle odebrali pod-wy˝k´, szybko jednak zrozumieli, ˝e utrzy-manie najwy˝szej jakoÊci musi byç w takiejsytuacji okupione cenà. Ukarali si´ nato-miast ci, którzy niskie ceny na transformato-

ry chcieli utrzymaç jak najd∏u˝ej, by pozo-staç atrakcyjnym cenowo dostawcà i w ten

sposób konkurowaç z innymi.Gdy ju˝ wreszcie zrozumieli, ˝ed∏u˝ej si´ czekaç nie da, okaza∏osi´, ˝e ceny nie tylko sà wysokie,ale materia∏ów zaczyna na rynkubrakowaç. To spowodowa∏o ner-wowe wykupywanie rezerw

po cenach znacznie wy˝szych ni˝ rynkowe. W sumie nikomu wić nieuda∏o si´ „przetrzymaç” kon-kurentów. Pomimo trudno-Êci na rynku, ABB b´dàcÊwiatowymkoncernemi wspó∏pra-

Wymiana staregotransformatora na nowy mauzasadnienie ekonomiczne

Podstawowy podzia∏ transformatorów wed∏ug typówOlejowy transformator rozdzielczy Suchy

transformator rozdzielczy Produkowanew technologii pró˝niowej lub RESIBLOC, spe∏niajàwy˝sze kryteria bez-pieczeƒstwa. Stosu-je si´ je w biurow-cach i budynkachmieszkalnych.

Transformator mocy

Najpopularniejszetr. dystrybucyjne.Mo˝na spotkaç je na wsiach na s∏upach ener-getycznych lubw zamkni´tychbudynkach na osiedlachmieszkaniowych.

Najwi´ksze spotykane w Pol-sce to 750 MVA. Taki kolosmo˝e wa˝yç nawet 280 ton,do tego trzeba jesz-cze doliczyç co naj-mniej 80 ton oleju.¸odzka fabryka ABBspecjalizuje si´w produkcji transfor-matorów mocy do 330 MVA/420kV.

ST NA INDYWIDUALNE ZAMÓWIENIE

PRZED OPUSZCZENIEM FABRYKI WSZYSTKIE URZĄDZENIA SĄ DOKŁADNIE SPRAWDZANE

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; rys

. TM



cujàc ze Êwiatowej klasy do-stawcami, ma zabezpieczonedostawy materia∏ów, dzi´kiczemu jest w stanie zachowaçciàg∏oÊç i p∏ynnoÊç dostawtransformatorów.

Na szczęście sytuacja się zmienia.– W ostatnich miesiàcach obserwujemyzwi´kszony ruch na rynku transformato-rów. Klienci, widzàc co si´ dzieje, starajàsi´ jak najszybciej realizowaç niezb´dne in-westycje i sk∏adajà zamówienia – mówiAgnieszka Ma∏kus. – Niestety, mimo ˝ewielu chcia∏oby podpisywaç kontrakty d∏u-goterminowe na bazie cen sta∏ych, nie jestto w tej sytuacji mo˝liwe. Zmiany cen sàtak znaczne, ˝e ju˝ po kwartale koszt wy-produkowania transformatora jest wy˝szy.Przekonujemy zatem klientów do zawiera-nia umów o cenach zmiennych, opartych

na tzw. formu∏ach cenowych (CommodityPrice Adjustments) indeksowanych odpo-wiednio wed∏ug danych London MetalExchange w Anglii, ZVEI w Niemczech lubinnych Êwiatowych êróde∏. Cenà bazowàdo kalkulowania kosztów w takich umo-wach sà ceny materia∏ów z dnia przygoto-wania oferty. Takie rozwiàzanie jest rów-nie˝ bardzo bezpieczne dla klientów, bogdyby nagle ceny spad∏y to straciliby, a takich interes równie˝ jest zabezpieczony.

A zapotrzebowanie na transformatoryjest, a przynajmniej powinno być, duże.Jak ka˝de urzàdzenie tak˝e transformatorma swojà okreÊlonà ˝ywotnoÊç. Szacujesi´, ˝e olejowy mo˝e s∏u˝yç bezproblemo-wo od 35 do 40 lat, o ˝ywicznych na razietrudno coÊ powiedzieç, bo technologia ichwytwarzania ma dopiero 20 lat, przewidujesi´ jednak, ˝e mogà s∏u˝yç znacznie d∏u˝ej.

– MyÊl´, ˝e co najmniej po∏owa transfor-matorów mocy pracujàcych w Polsce mawićej ni˝ 30 lat – szacuje Jan Malinowski.– Rocznie wymienia si´ 20, mo˝e 30 z nich,wić transformatory te coraz bardziej si´starzejà.

W transformatorze są dwa elementy, któ-re ulegają starzeniu: olej i papierowa izo-lacja. O ile wymiana izolacji w ogóle niewchodzi w rachub´, bo koszt takiej opera-cji wielokrotnie przewy˝szy∏by zakup nowe-go urzàdzenia, o tyle wymiana oleju to– wed∏ug Jana Malinowskiego – jedyniewàtpliwa reanimacja. Starzenie izolacji po-woduje jej degradacj´, co w konsekwencjimo˝e spowodowaç przebicie elektrycznei uszkodzenie transformatora.Ale nie tylko mo˝liwoÊç awarii staregourzàdzenia mo˝e mobilizowaç do wymianysprz´tu. By∏ czas, ˝e niektóre zak∏ady ener-getyczne realizowa∏y program planowejwymiany transformatorów, zast´pujàc wy-eksploatowane urzàdzenia nowymi. Jed-nak koszty takich dzia∏aƒ przekraczajàna d∏u˝szà met´ mo˝liwoÊci polskiej elek-troenergetyki.– Pojawia si´ dylemat, sieç si´ wcià˝ rozwi-ja i trzeba inwestowaç w nowe urzàdzenia, Fo

t. na

kolum

nach

: /Ar

ch. A

BB; r

ys. T

M

T ransformator ma wielu ojcówi trudno jednoznacznie powiedzieç,który z nich by∏ tym najwa˝niej-

szym. Bez wàtpienia najwi´ksze zas∏ugidla powstania tego urzàdzenia ma Mi-chael Faraday, który w 1831 roku odkry∏zjawisko indukcji magnetycznej. Sam ni-

gdy nie zbudowa∏ transformatora, nie da-ne mu nawet by∏o do˝yç pierwszej pre-zentacji urzàdzenia, którego zasada dzia-∏ania wynika∏a wprost z jego doÊwiad-czeƒ. W wielu êród∏ach mo˝na znaleêçinformacj´, ˝e fizycznym pierwowzoremtransformatora by∏ induktor Heinricha

Daniela Ruhmkorffa (skonstruowanyw 1851 roku). Natomiast pierwszy trans-formator jednofazowy zbudowa∏w 1876 roku Pawe∏ Niko∏ajewicz Jab∏ocz-kow. Jednak dopiero w 1890 roku Mi-cha∏owi Doliwo-Dobrowolskiemu uda∏osi´ stworzyç pierwszy transformator

HISTORIA Jak ob∏askawiano elektrycznoÊç, czyli kilka s∏ów o poczàtk a

Michael Faraday (1791–1867)fizyk i chemik angielski,jeden z najwybitniejszychuczonych XIX w.,eksperymentator, samouk

Heinrich DanielRuhmkorff,(1803–1877) mechanik, producent i sprzedawca urzàdzeƒelektrycznych

PawełNikołajewiczJabłoczkow(1847–1894)rosyjskielektrotechnik

Fot.:

Vat

tenf

all



tymczasem stare powinny byç wymieniane– t∏umaczy Andrzej Kapczyƒski. – Jednakkilkudziesićioletnie transformatory muszàczekaç, bo tak d∏ugo jak si´ nie zepsujà, niema koniecznoÊci w nie inwestowaç.

Z drugiej jednak strony, wymiana trans-formatora starego typu na nowy ma uza-sadnienie ekonomiczne. Stare urzàdzeniasà bowiem nie tylko mniej pewne, a za prze-rwy w dostawie pràdu cz´sto trzeba p∏aciçkar´, ale generujà tak˝e pot´˝ne straty, po-niewa˝ ich parametry z wiekiem pogarszajàsi´. A straty to kluczowy wskaênik ekono-miczny. Szacuje si´, ˝e w zale˝noÊci od mo-cy koszt transformatora dystrybucyjnegozwraca si´ w ciàgu 6–10 lat, tymczasemtransformator mocy „odda” poniesione na-k∏ady ju˝ po 5 latach. Presja jest ogromna:ekonomiczne uzasadnienie, koniecznoÊçwymiany starych urzàdzeƒ i wcià˝ wy˝szeceny materia∏ów, co nie wró˝y najlepiej ce-nom transformatorów. Energetycy wierzàjednak, ˝e transformatory to naprawd´ naj-mniej zawodne elementy sieci, ale po cichuzastanawiajà si´ skàd wziàç pieniàdze, by te„elementy” nie sta∏y si´ przyczynà du˝ychi zupe∏nie nieplanowanych wydatków.

S∏awomir Dolecki

Fot.

na ko

lumna

ch: /

Arch

. ABB

; rys

. TM

k ach transformatora

trójfazowy, który powsta∏ dzi´ki pracynaukowej braci Johna i Edwarda Hopkin-sonów, pracujàcych nad pràdem trójfa-zowym. Zresztà niektóre êród∏a podajà,i˝ to w∏aÊnie oni majà prawo do szczyce-nia si´ mianem twórców pierwszegotransformatora trójfazowego.

Michał Doliwo--Dobrowolski (1862–1919) in˝ynier i wynalazca

Dobra izolacja to dobry papier z dobrego drzewa

Jednym z wa˝niejszych elementów sk∏adowych trans-formatora jest izolacja. Nie stanowi ona szczególniewysokiego kosztu, w zasadzie nie przekracza 10 proc.

wartoÊci materia∏ów, jednak jej znaczenie dla jakoÊci urzà-dzenia jest nie do przecenienia. – Ka˝dy b∏àd w wykonaniu izolacji natychmiast zo-stanie zdemaskowany na stacji prób – mówi MagdaMalewska, dyrektor ∏ódzkiego Zak∏adu Produkcji Ele-mentów Izolacyjnych ABB. – I wówczas mo˝e siókazaç, ˝e produkt o wartoÊci 20 euro spowodowa∏koniecznoÊç rozebrania ca∏ego transformatora i wy-miany uzwojenia wartoÊci kilkuset tysićy euro! Na przyk∏ad najwi´ksze transformatory przekszta∏t-nikowe HVDC produkowane w Ludvice w Szwecjimajà tulej´, czyli g∏ównà cz´Êç, na którà nawijanesà uzwojenia, o Êrednicy 2 m i wysokoÊci 3 m.Przy takich wielkoÊciach izolacja musi zachowaç to-lerancj´ na poziomie 1 mm na Êrednicy i 3 mmna obwodzie. Wymaga to od stosowanego mate-ria∏u doskona∏ych parametrów, a od technologiiprodukcji elementów ogromnego rygoru.W najwi´kszych transformatorach produ-kowanych w szwedzkiej fabryce izolacjimo˝e byç nawet 15 ton! Izolacje dla wszystkich fabryk trans-formatorów energetycznychABB w Europie produko-wane sà w ¸odzi. Wy-twarza si´ je z preszpa-nu, czyli celulozy w naj-czystszej postaci. – Technologia produkcjipreszpanu jest bardzozbli˝ona do produkcji pa-pieru – t∏umaczyMagda Malew-ska. – Powstajez pulpy drzewnej, ale wa˝nejest, by w∏ókna mia∏y d∏ugoÊçod 1 do 4 mm. Takà jakoÊç za-pewniajà tylko drzewa iglaste, ro-snàce na pó∏nocy Europy i Kanady.

Najwi´ksze transformatory mocy wyprodukowane w zak∏adach ABB na Êwiecie



Budowa najd∏u˝szego tu

Wsparcieekstre

Tunel Êw. Gotharda ∏àczàcy Erst-feld i Bodio jest jednym z wa˝-niejszych elementów pot´˝ne-go projektu „AlpTransit”. Po je-go ukoƒczeniu – w roku 2012

– w samym centrum transalpejskiej linii ko-lejowej otwarta zostanie konstrukcja god-na XXI wieku. Nie tylko znacznie u∏atwi topodró˝owanie po Europie, ale po 24 latachodbierze Japonii prawo szczycenia si´ naj-d∏u˝szym tunelem kolejowym na Êwiecie.

Najdłuższym tunelem jest obecnie „Se-ikan” łączący wyspy Honsiu i Hokkaidow Japonii. Ma 53,9 km d∏ugoÊci. Koszto-wa∏ 7 mld dolarów i oddano go do u˝ytkuw 1988 roku. Znaczna jego cz´Êç znajdujesi´ pod dnem morza, co równie˝ czyni∏ogo rekordowym pod tym wzgl´dem. Czy-ni∏o, poniewa˝ w 1994 roku uruchomionoEurotunel pod kana∏em La Manche i dzisiajto on jest najd∏u˝szà budowlà pod dnemmorskim. Ta podwodna trasa, ∏àczàca Nor-mandi´ z hrabstwem Kent, ma d∏u-goÊç 50 km. Eurotunel (którego budow´po raz pierwszy podj´to w 1880 roku!) jestnajambitniejszym i najkosztowniejszymprojektem in˝ynieryjnym naszych czasów.Na jego budow´ wydano 9 mld funtów.Tunel, ∏àczàcy Francj´ z Anglià, nie pobi∏niestety innego rekordu – najg∏´bszympodwodnym tunelem wcià˝ pozostaje „Hi-tra” w Norwegii. Oddany w 1994 roku bie-gnie na g∏´bokoÊci 264 m.

Innowacje

W Szwajcarii trwajà praceprzy budowie tuneli, które

majà znacznie uproÊciçpodró˝owanie przez Alpy.

Szczególnie jeden z nich wartjest przybli˝enia, bowiem

wkrótce stanie si´ najd∏u˝szàbudowlà tego typu

na Êwiecie. Mowa o tuneluÊw. Gotharda, który b´dzie

mia∏ 57 km d∏ugoÊci.

fot.

na ko

lumna

ch: ©

AlpT

rans

it Go

tthar

d AG

/rys.A

ude

Projekt „AlpTransit“

Krótsza drogaz Zurichu do Mediolanu

B udowa nowego przejÊciakolejowego pod Alpami mapoch∏onàç w ciàgu 20 lat

10 mld franków szwajcarskich(ok. 6,7 mld euro). Wed∏ug planówkolei szwajcarskich krótszà trasàz Erstfeld do Bodio pierwszypociàg pojedzie ju˝ w 2013 roku.Docelowo b´dzie tam ichprzeje˝d˝aç ponad 300 w ciàgudoby. Sk∏ady pasa˝erskie b´dàporuszaç si´ z pr´dkoÊcià200–250 km/h, natomiasttowarowe – 100–160 km/h. Nie odleg∏oÊç jest jednakkluczowym parametrem tegoprojektu, ale nachylenie torujazdy, które zmniejszy si´ znaczniedzi´ki nowemu tunelowi (jest onni˝ej o 600 m od tuneluistniejàcego obecnie).Trasa przez ca∏à Szwajcari´ staniesi´ wić nie tylko krótsza, alebardziej p∏aska. W∏ochy „przybli˝àsi´” dzi´ki temu do Szwajcariio 40 km.

MALOWNICZA DOLINA U PODNÓŻA GÓRY ŚW. GOTHARDA

16-17 drive monitor•• 4/27/06 10:25 AM Page 16

o tunelu na Êwiecie z udzia∏em ABB

e dla inżynieriie malnej

Powróćmy jednak do tunelu św. Gothar-da, bowiem to on dzisiaj najbardziej fa-scynuje miłośników inżynierii ekstremal-nej. Bioràc pod uwag´ wszystkie wykopy,w tym dwa równoleg∏e tunele, ∏àczna d∏u-goÊç wydrà˝enia wyniesie 153,4 km. Z te-go ponad po∏owa jest ju˝ wydrà˝ona. Bu-dowla powstaje 550 metrów nad pozio-mem morza i jest usytuowana o 600 m ni-˝ej ni˝ pierwszy tunel Êw. Gotharda, wybu-dowany w 1882 roku (ma 15 km d∏ugoÊci). Przy takiej inwestycji prace in˝ynierskiewymagajà najnowoczeÊniejszych techno-logii, najdoskonalszych maszyn i perfek-cyjnego serwisu. Ka˝dy przestój w pracypowoduje kolosalne straty dla inwestorai oddala zamierzenia szwajcarskich kolei.Z tego m.in. powodu w krakowskim Cen-trum Badawczym ABB powsta∏o narz´-dzie, dzi´ki któremu mo˝na monitorowaçnap´d silników maszyny wyciàgowej. Tapot´˝na winda wywozi na powierzchniúrobek, pokonujàc ponad 800 metróww pionie. Si∏à rzeczy ka˝dy przestój tegourzàdzenia mo˝e wstrzymaç wszystkieprace.

– System DriveMonitor, bo tak nazywa sięnasze narzędzie, jest aplikacjà przygotowa-nà do monitorowania falowników Êrednichnapi´ç – mówi dr Maciej Wn´k, kierownikgrupy Serwis i Diagnostyka z Centrum Ba-dawczego ABB. – Instalacja w tuneluÊw. Gotharda to pilota˝, ale bardzo szybko

zbieramy doÊwiadczenia, wić wkrótce b´-dziemy mogli mówiç o w pe∏ni funkcjonal-nej wersji systemu. DriveMonitor jest wykorzystywany przezs∏u˝by serwisowe ABB. Jego zadaniemjest Êledzenie stanu urzàdzenia oraz reago-wanie w razie jakichkolwiek k∏opotów. – Falowniki produkcji ABB dostarczajà bar-dzo wielu informacji, jednak w momencieawarii wszystkie dane mogà zostaç straco-ne – t∏umaczy dr Micha∏ Orkisz. – Na nie-wiele wić zdajà si´ informacje o prawid∏o-wej pracy podzespo∏ów, z punktu widzeniaserwisu istotne sà parametry poprzedzajà-ce zak∏ócenia i dalsze ich skutki.

System pozwala śledzić na bieżąco para-metry pracy urządzenia i w razie pierw-szych sygna∏ów, sugerujàcych k∏opoty, in-terweniowaç. Wkrótce jednak DriveMoni-tor ma na podstawie gromadzonych infor-macji i zbieranego doÊwiadczenia umieç„przewidzieç” awari´ falownika. DriveMonitor to tylko jedenz przyk∏adów nowatorskichrozwiàzaƒ, testowanychw prawdziwie bojowych warunkach. Jakwidaç wyzwania, jakie stawia sobiewspó∏czesna in˝ynieria ekstremalna, niesà nastawione jedynie na bicie kolej-nych rekordów d∏ugoÊci, pr´d-koÊci czy g∏´bokoÊci.S∏awomir Dolecki

TunelemÊw. Gotharda

przejedzie300 pociàgów

dziennie

fot.

na ko

lumna

ch: ©

AlpT

rans

it Go

tthar

d AG

/rys.A

ude

PONAD POŁOWA TUNELU JEST JUŻ WYDRĄŻONA, CAŁOŚĆ BĘDZIE GOTOWA W 2012 ROKU

POST¢PY PRAC

EFEKTY PRAC

Po zakoƒczeniu budowy wszystkichtuneli na trasie z Zurichu do Medio-

lanu pociàg b´dzie jecha∏ mi´dzy tymimiastami 2 godziny i 40 minut, czylio ponad godzin´ krócej ni˝ obecnie.OczywiÊcie nie uzasadnia tego jedynieskrócenie trasy o 40 km, ale przedewszystkim zlikwidowanie ró˝nicy wy-sokoÊci, jakà musia∏ pokonaç sk∏ad, bywjechaç z doliny do „starego” tunelu.

Dzisiaj podró˝ pociàgiem z Mediolanudo Zurichu zajmuje 4 godziny i 10 mi-nut. Po zakoƒczeniu I etapu prac czasten skróci si´ do 2 godzin i 50 minut,by po ca∏kowitym ukoƒczeniu nowejtransalpejskiej przeprawy trwaç 2 godziny i 40 minut.

Nowe przejÊcie pod górà Êw.Gotharda b´dzie mieç 57 kmd∏ugoÊci, na poczàtku kwietnia

tego roku wydrà˝onych by∏o ju˝90,8 km, czyli 59,1 proc. Tylko w marcu2006 górnikom uda∏o si´ przed∏u˝yçtunel o kolejne 1900 metrów.

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA TUNELU ŚW. GOTHARDA

PRZEKRÓJPODZIEMNEJ

STACJI EWAKUACYJNEJ

stacja awaryjna

FAIDO

stacja awaryjnaSEDRUN

drogi ewakuacyjne

16-17 drive monitor•• 4/27/06 10:27 AM Page 17


InnowacjeLiberalizacja rynku energ ii

MarkEn Todbiorcó

Trafne sporzàdzanie prognozzu˝ycia energii – niezb´dnepo przystàpieniu do TPA –mo˝liwe jest jedynie w opar-ciu o dok∏adnà analiz´ wszyst-

kich odbiorników energii. Najlepszà dro-gà do osiàgnićia wymiernych rezulta-tów jest wyposa˝enie urzàdzeƒ w liczni-ki energii elektrycznej i wprowadzenieich do systemu informatycznego. Suk-ces, wyra˝ony w oszcz´dnoÊciach, udasi´ osiàgnàç tylko przy du˝ej dok∏adno-Êci pomiarów, a wszelkie niedok∏adno-Êci spowodujà kary finansowe, p∏aconeza odchylenia od zg∏oszonej w grafikuprognozy zu˝ycia.

Firma ABB oferuje pomoc zakładomprzygotowującym się do uczestnictwaw TPA. Proponowanym rozwiàzaniemjest dedykowane dla nich oprogramowa-nie MarkEn TPA. Jest to system, któryminimalizuje czas potrzebny s∏u˝bomenergetycznym na przygotowanie grafi-ków, tworzenie dokumentów, prognoz,raportów itp. Najwa˝niejszym zadaniemsystemu jest jednak ograniczanie kosz-tów zakupu energii elektrycznej i pomocw dyscyplinowaniu zu˝ycia energii, przezciàg∏e udoskonalanie efektywnoÊci zarzà-dzania poborem pràdu, który jest oczywi-Êcie podporzàdkowany procesom pro-dukcyjnym. Za∏o˝eniem systemu by∏y prostota obs∏ugii wielostanowiskowoÊç dost´pu, wykorzy-

System BESS

Akumulatordo zasilania... fabryki

Przyjćie przez du˝ego odbiorcénergii zasad TPA (Third PartyAccess) pozwala mu zaoszcz´-

dziç na kosztach energii elektrycznej.Wymaga jednak precyzyjnego okreÊle-nia zu˝ycia pràdu o ka˝dej porze doby.Przekroczenie mocy umownej wià˝esi´ niestety z wysokimi op∏atami, cowić zrobiç z sytuacjà, w której trzebaniespodziewanie uruchomiç energo-ch∏onne urzàdzenie? Prostym i bardzo praktycznym rozwià-zaniem proponowanym przez ABB jestzastosowanie baterii akumulatorów,które przejmujà rol´ êród∏a zasilaniaw chwili pojawienia si´ przekroczenia.Battery Energy Storage System (BESS)to jeden ze sposobów na redukcj´

skutków finansowych przekroczeƒmocy umownej.BESS dzia∏a w oparciu o baterie wyko-nane na bazie: Lead Acid, NiCd, Nasi VRF, a ich czas ˝ycia waha siód tysiàca do trzech tysićy cykli ∏ado-wania i roz∏adowywania. System poza zastosowaniem u odbior-ców przemys∏owych doskonale spraw-dzi si´ w przedsi´biorstwach siecio-wych i u operatora systemu przesy∏o-wego.

JEDNA Z NAJWIĘKSZYCH NA ŚWIECIE BATERII AKUMULATORÓW JEST NA ALASCE

Rozwiàzanie Kontrola obcià˝enia(Load Levelling)

Regulacja mocy(Control Power)

Kompensacja mocyumownej (Peak Shaving)

Grupa docelowa rozwiàzaƒ

Przedsi´biorstwo sieciowe

Operator SieciPrzesy∏owej

Odbiorca przemys∏owy

KorzyÊci Ograniczenie inwestycji w transmisjí dystrybucj´

Sprzeda˝ us∏ug regulacyjnych na rynku

Zmniejszenie rachunku za zasilanie ze wzgl´du na redukcje zamawianejmocy umownej

Przypadki bardzo zyskowne

Wysokie wzrostypoboru mocywyst´pujàce w krótkim czasie

Regulacja pierwotna

OkreÊlone piki przekroczeƒmocy od za∏o˝onegopoziomu, pojawiajàce si´w krótkich cyklachdziennych

Przypadki mniej zyskowne

Niskie wzrosty poborumocy wyst´pujàce w stosunkowo d∏ugimczasie

Regulacja wtórna Nieprzewidywalne przekroczenia i p∏aski profil poboru.

Wi cej informacji: Krzysztof Ciach, tel. (071) 34 75 300,e-mail: [email protected]

fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

RAPORT PORÓWNAWCZY TARYF W celu systematycznego analizowania ofert rynkowych, mo˝naposi∏kowaç si´ raportem porównawczym taryf, któryuwzgl´dniajàc aktualne ceny rozchylone CROs i CROz, przeliczyodbiorcy, która oferta b´dzie najbardziej atrakcyjna dla jegospecyfiki poboru energii. Wa˝nym elementem systemu jest„menu rozliczeniowe”, które pozwala na zarzàdzanie portfelemodbiorcy, zarówno je˝eli chodzi o zakup, jak i sprzeda˝ energiielektrycznej. Mo˝na tu definiowaç m.in. kontrahentów, umowy,taryfy, op∏aty przesy∏owe, liczniki wirtualne itp.

18-19 TPA•• 4/27/06 10:31 AM Page 18


gii elektrycznej

TPA – narzędzieców energii

stujàce protokó∏ HTTP. Takie podstawyumo˝liwiajà efektywne wdro˝enie syste-mu u odbiorców o bardzo odmiennymprofilu produkcji, a tak˝e obs∏ug´ firm roz-proszonych, które b´dà chcia∏y zamawiaçenergi´ elektrycznà dla ca∏ej grupy, korzy-stajàc ze sprawnej wymiany informacji za-wartych w bazach danych pomiarowych.

Wiele wskazuje na to, że rok 2006 będzieczasem radykalnych zmian, majàcych nacelu stworzenie dogodnych warunkówdla rozwoju konkurencji na polskim rynkuenergii. Âwiadczà o tym chocia˝by inten-sywne prace nad „Programem dla Elektro-energetyki”, prowadzone przez Minister-stwo Gospodarki. Majà one doprowadziçdo zmian w zapisach ustawy Prawo Ener-getyczne, wzmocniç pozycj´ prezesa UREjako organu regulujàcego, a przez toumo˝liwiç wprowadzenie jasnych regu∏dost´pu do energii elektrycznej uczestni-kom TPA.

To jednak nie wystarczy. Uzyskanieoszcz´dnoÊci przez odbiorców przemys∏o-wych uwarunkowane jest tak˝e odpo-

wiednim opomiarowaniem zak∏adu i zain-westowaniem w dobry system informa-tyczny. ABB proponuje wszystkim zainte-resowanym pomoc przy modernizacjifirmy i mo˝liwoÊç testowania systemuMarkEn TPA, by w praktyce przekonaç sió jego mo˝liwoÊciach i ∏atwiej podjàç de-cyzj´ o ewentualnym przyjćiu zasad TPA.

Krzysztof Ciach

ANALIZA DANYCH POMIAROWYCHNowoczesne uk∏ady pomiaro-wo-rozliczeniowe pozwalajàstworzyç system, który dzi´kiodpowiedniej transmisji danychspe∏nia wymagania zarówno od-biorcy, jak i lokalnego przedsi´-biorstwa przesy∏owego.

PROFIL PRACY ODBIORNIKA Grafikowanie zu˝ycia energii opiera si´ przede wszystkimna planowaniu pracy odbiorników, grup odbiornikówi prognozowaniu odp∏ywów. Stworzenie planu pracyodbiornika jest podstawà do trafnego tworzenia grafikówzapotrzebowania na energi´ elektrycznà. Aby stworzyçwiarygodny plan pracy odbioru nale˝y analizowaç ró˝neczynniki, stosownie do konkretnego zak∏aduprzemys∏owego, przyk∏adowo: miejsce zajmowane przezodbiornik w procesie produkcyjnym, przestoje, rodzajprodukowanego asortymentu lub warunki atmosferyczne.

Wprowadzenie w ˝ycie zasady TPA (Third Party Access) dajeprzemys∏owym odbiorcom energii elektrycznej prawo zakupupràdu od wybranego przez siebie sprzedawcy. Warunkiem jestjednak tworzenie grafików zapotrzebowania na energi´.

GRAFIK Z PLANAMIPRACY ODBIORNIKÓWSystem dba o funkcjonalnetworzenie prognozd∏ugookresowych i rapor-tów, które pomagajàs∏u˝bom energetycznymi kadrze mened˝erskiejodpowiednio interpretowaçobserwowane dane.Pomaga to w szybkimi precyzyjnym optymalizo-waniu gospodarkienergetycznej zak∏adu.

Wi cej informacji: Krzysztof Ciach, tel. (071) 34 75 300,e-mail: [email protected]

Fot.

na ko

lumna

ch: A

. Ste

phan

/Arc

h. A

BB

18-19 TPA•• 4/27/06 10:32 AM Page 19

Technologie


fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

Hut

men

Podjęliście Państwo decyzjęo przygotowaniach do uczestnictwaw TPA. Co o tym zadecydowało? Realizacja zadania inwestycyjnego pt. „Wy-konanie i wdro˝enie systemu zarzàdzaniagospodarkà energià elektrycznà” pozwoli na-szemu zak∏adowi na skorzystanie z zasadyTPA i kupowanie energii elektrycznej od do-wolnego dostawcy energii, który przedstawikorzystniejszà ofert´ ni˝ regionalna Spó∏kaDystrybucyjna. Ceny oferowane na rynkuenergii elektrycznej przez dostawców w ra-mach zasady TPA sà najcz´Êciej cenami jed-nosk∏adnikowymi. Ich wielkoÊç zale˝y od ilo-Êci i struktury zu˝ycia. Efekty z obni˝eniaceny zakupu energii elektrycznej sà do osià-gnićia tylko przy dyscyplinie w planowaniui realizacji produkcji. Przewidywane efektyekonomiczne nie dotyczà sk∏adnika przesy∏o-wego. Realnie nale˝y spodziewaç si´ zyskudo 5 proc. z zakupu energii elektrycznej. Dru-gim czynnikiem majàcym wp∏yw na decyzjeo realizacji ww. zadania by∏y przepisy Rozpo-rzàdzenia Ministra Gospodarki i Pracy, zobo-wiàzujàce du˝e przedsi´biorstwa (powy˝ej5 MW mocy umownej) do grafikowania zu-˝ycia energii elektrycznej. Kolejnym elemen-tem, który wp∏ynà∏ na decyzj´ o realizacji za-dania, by∏a koniecznoÊç okreÊlenia kosztówwewn´trznych (tzw. MPK), w których ener-gia elektryczna stanowi znaczàcà pozycj´.

W najbli˝szych latach spodziewamy si´dalszego wzrostu cen energii, co jest dodat-kowym argumentem, przemawiajàcym zakoniecznoÊcià optymalizacji jej zu˝ycia.

Czy orientowali się Państwo, jak duży zakres prac miał być związany z tym zadaniem? Przed przystàpieniem do tej inwestycji fir-ma nasza dok∏adnie okreÊli∏a sobie zakresprac przy realizacji poszczególnych eta-pów, tj. przy modernizacji uk∏adów pomia-rowych na napićiu 110 kV i 6 kV, przytworzeniu systemu opomiarowania we-wn´trznego dla poszczególnych zak∏adów,powiàzania pomi´dzy nimi, tworzeniustanowisk operatorskich itp. Znajàc temati zakres, sprecyzowaliÊmy dok∏adnie naszàofert´ przed wys∏aniem do potencjalnychwykonawców.

Dlaczego wybrali Państwo ofertę ABB? Wybór wykonawcy odbywa∏ si´ w formiekonkursu ofert, który mia∏ wy∏oniç firm´ ofe-rujàcà najlepsze rozwiàzanie. Oferta ABBokaza∏a si´ najkorzystniejsza i najlepiej od-powiada∏a wymaganiom naszego zak∏adu.Zawiera∏a kompleksowe rozwiàzanie podwzgl´dem technicznym, programowymoraz sprz´towym, opartym w wi´kszoÊci naproduktach ABB. Do tego dochodzi równie˝

MarkEn TPA

Wyręcza nas system Rozmowa z Edwardem Bielakiem, g∏ównym specjalistàds. energo-automatyki Walcowni Metali „Dziedzice” SA.

WALCOWNIA METALI„DZIEDZICE”

F irma powsta∏aw 1896 roku.Ponadstuletnia

tradycja i doÊwiadczo-ny zespó∏ pracownikóww po∏àczeniu z nowocze-snà technikà i technologià gwarantujàprodukcj´ najwy˝szej jakoÊci. Wyrobywalcowni trafiajà na rynek krajowyoraz eksportowane sà m.in. do USA,Niemiec, Holandii, Francji, Czech,S∏owacji, Szwecji, Finlandii, WielkiejBrytanii i Singapuru. W 1996 rokuWalcownia Metali „Dziedzice”zmieni∏a swój status w∏asnoÊciowyi z przedsi´biorstwa paƒstwowegoprzekszta∏ci∏a si´ w spó∏k´ akcyjnà.

20-21walcownia•• 4/27/06 10:34 AM Page 20


fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

Hut

men

fakt, ˝e ABB jest stabilnym i godnym zaufa-nia partnerem, co okaza∏o si´ pomocnew trakcie realizacji wdro˝enia, jak równie˝podczas rozwiàzywania nieprzewidzianychwczeÊniej problemów. KierowaliÊmy si´równie˝ wzgl´dami póêniejszej eksploata-cji, okresem gwarancji, dost´pnoÊcià ser-wisu w okresie gwarancji, jak równie˝ pookresie gwarancyjnym.

Jakie są – według Pana – pozytywneaspekty wynikające z wdrożenia syste-mu akwizycji danych pomiarowychi grafikowania zużycia energii? Pozytywów jest wiele i w trakcie eksploata-cji systemu b´dà pojawiaç si´ kolejne. Donajwa˝niejszych mo˝na zaliczyç: bezpo-Êredni monitoring on-line zu˝ycia energiiprzez poszczególne urzàdzenia produkcyj-ne oraz ciàgi technologiczne, tworzenie ba-zy danych pomiarowych i dzi´ki niej mo˝li-woÊç obserwacji i okreÊlenia czynnikówprodukcyjnych wp∏ywajàcych na zu˝ycieenergii elektrycznej, znaczne przyspiesze-nie procesu tworzenia grafików i prognozwymaganych w TPA itp.

Jakie metody prognostyczne uważa Panza kluczowe w procesie generowaniagrafików? W naszym zak∏adzie na trafnoÊç prognozysk∏adajà si´ g∏ównie prawid∏owo grafikowa-ne urzàdzenia topielne, odlewnicze, prasyi du˝e walcarki. Staramy si´ w tej chwilikorzystaç wy∏àcznie z planów pracy tychodbiorników, które mo˝emy tworzyç, ob-serwujàc dane historyczne i okreÊlajàc wa-runki, a tak˝e przyczyny wp∏ywajàce na fak-tyczny pobór mocy danego urzàdzenia.Uwa˝am, ˝e dla zak∏adu o naszym profiluprodukcji, planowanie pracy odbiorników,z uwzgl´dnieniem charakterystyk za∏àcza-nia, wy∏àczania, przestojów, jest najlep-szym rozwiàzaniem prognostycznym. Je-steÊmy w trakcie wyodr´bniania pozosta-∏ych elementów zmiennych, które okreÊlajài minimalizujà b∏´dy prognozy, ale sta∏o si´to mo˝liwe dopiero teraz, gdy gruntownieopomiarowaliÊmy zak∏ad.

Jakie są perspektywy w odniesieniu dopełnego uczestnictwa w TPA? Obecnie pracujemy nad rozdzieleniemumów z zak∏adem energetycznym, ale sa-mo przejÊcie na TPA b´dzie musia∏o wiàzaçsi´ z wzgl´dami ekonomicznymi. Szacuje-my, ˝e oko∏o 5 proc. oszcz´dnoÊci, wynika-jàce z ni˝szej ceny energii i zdyscyplinowa-nia zak∏adu, mog∏oby spowodowaç decyzjó przejÊciu na TPA.

Czy w związku z powyższym obawia sięPan „unbundlingu”? (rozdzielenie działal-ności dotychczasowych zakładów ener-getycznych od 1.07.2007 r. na działalno-ść dystrybucyjną i przesyłową, którawynika z zaleceń Dyrektywy 54/UE).

„Unbundling” rzeczywiÊcie mo˝e zmusiçodbiorców przemys∏owych do korzystaniaz TPA i dlatego te˝ czyniliÊmy przygotowa-nia tak wczeÊnie. Wydaje mi si´ jednak, ˝edo tego czasu b´-dziemy w pe∏ni przy-gotowani na pono-szenie ryzyka, wyni-kajàcego z uczest-nictwa w rynkuenergii elektrycznej.

W ramach zadania opomiarował Pani wprowadził do systemu MarkEn TPA,również inne media: gaz i ciepło. Czyopomiarowanie liczników gazu związa-ne jest z planowanym grafikowaniemrównież tego źródła energii? Akwizycja danych pomiarowych z pozo-sta∏ych mediów energetycznych zosta∏azaimplementowana z podobnej przyczynyjak energii elektrycznej. Zdajemy sobieoczywiÊcie spraw´, ˝e w niedalekiej przy-sz∏oÊci b´dzie potrzeba grafikowania zapo-trzebowania na gaz, na co musimy byçrównie˝ gotowi.

Co doradziłby Pan innym przedsiębior-com przemysłowym, którzy zamierzająkorzystać z zasady TPA? Odbiorcy przemys∏owi powinni, wed∏ug

mnie, stworzyç od-powiednie warunki,które umo˝liwià imskuteczne progno-zowanie zu˝yciaenergii elektrycznej.Najlepszym rozwià-

zaniem wydaje si´ byç dedykowany do te-go celu system informatyczny. Wyciàga-nie wniosków i podejmowanie ewentual-nych decyzji przystàpienia do TPA musibyç podyktowane wnikliwà analizà da-nych pomiarowych z d∏u˝szego okresupracy zak∏adu, uwzgl´dniajàcà charaktery-styczne dla niego czynniki, na przyk∏ad:warunki atmosferyczne, ∏aƒcuch dostaw,sezonowoÊç itp. Bez wglàdu i analizy da-nych pomiarowych nie sposób znaleêçprzyczyn fluktuacji zu˝ycia energii elek-trycznej na poszczególnych odbiorach.

Rozmawia∏: Krzysztof Ciach

Analiza danychto podstawa

trafnych decyzji

20-21walcownia•• 4/27/06 10:35 AM Page 21


Wostatnich latach systematyczniewzrasta liczba inwestycji na ryn-

ku nieruchomoÊci. IloÊç podmiotówinwestujàcych zwi´kszy∏a si´ kilku-krotnie obejmujàc inwestorów zagra-nicznych: USA, Niemcy, Austria,Irlandia. Najwi´kszym zainteresowaniem cie-szy si´ Warszawa. W skali ca∏egokraju obserwujemy wzrost popytuprzy niewystarczajàcej poda˝y(prognozy przewidujà utrzymanie si´popytu na wysokim poziomie).W regionach wi´kszà popularnoÊciàcieszà si´ powierzchnie klasy B i C.Wynika to równie˝ z ma∏ej poda˝ypowierzchni klasy A. Najemcy powierzchni katowickiegoAltusa sà bardzo zadowoleni ze stan-dardu budynku. Âwiadczy te˝ o tymdu˝e zainteresowanie wÊród poten-cjalnych nowych klientów i systema-tyczny wzrost wynajmowanych po-wierzchni – w ostatnim rokuok. 6 tys. m2. Wysoki standard i naj-lepsza jakoÊç gwarantujà zaspokoje-nie nawet wygórowanych potrzeb.

fot.

Knigh

t Fra

nk; A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

Wspólnie z Janem Marchewkà od-powiada za obs∏ug´ gwarancyj-

nà „Altusa”. Przez cztery lata budowywysokoÊciowca zajmowa∏ si´ koordy-nacjà monta˝u cz´Êci mechanicznej. – Pomijajàc cz´Êç biurowà, zainstalo-waliÊmy w budynku instalacj´ wentyla-cyjnà wraz z urzàdzeniami, system wy-mienników ciep∏a zasilajàcy biurowiecw ciep∏à wod´ oraz ogrzewanie, a tak-˝e instalacj´ sch∏adzania wody, wyko-rzystywanà do systemu klimatyzacyj-nego – wylicza W∏odzimierz Bujny. Wentylacja i klimatyzacja w∏àczone sàdo systemu BMS. Oba uk∏ady odgry-wajà niezwykle wa˝nà rol´ w syste-mie bezpieczeƒstwa przeciwpo˝aro-wego obiektu.

KOMENTARZ

Technologie

GrzegorzPytlarz, zarzàdcabudynku „Altus“

W∏odzimierzBujny,ABB Instal

ABB do∏àczy∏ado elitarnego

gronawykonawców,

którzy mogàpochwaliç si´

udzia∏emw budowie

inteligentnegobiurowca

najwy˝szej klasy.Pod wieloma

wzgl´damikatowicki „Altus“

nie ma sobierównych.

W NAJNOWOCZEŚNIEJSZYM BUDYNKU NA ŚLĄSKU SWOJĄ SIEDZIBĘ MA M.IN. KATOWICKIE BIURO ABB

22-23 altus•• 4/27/06 10:37 AM Page 22


Systemzarzàdzaniabudynkieminformuje

naweto przepalonej

˝arówce

Inteligentne budynki klasy A to najwy˝-szy Êwiatowy standard. Rygorystycznyi bezkompromisowy. Jednak dzi´kiwielu wyÊrubowanym wymaganiomi normom jakie musi spe∏niaç budynek,

który chcia∏by zaliczaç si´ do tej elity, funk-cjonalnoÊç, wygoda u˝ytkowania i – co naj-wa˝niejsze – bezpieczeƒstwo takiej budow-li, spe∏niajà wszystkie oczekiwania nawetnajbardziej wymagajàcych klientów.

Jednym z takich budynków, oddanych doużytku w naszym kraju ostatnio, jest „Al-tus”. Zdecydowanie górujàcy nad Katowi-cami, jest najwy˝szym i najnowoczeÊniej-szym biurowcem nie tylko na Âlàsku, alew ca∏ej po∏udniowej Polsce. „Altus” spe∏niawszystkie wymogi stawiane inteligentnymbudynkom klasy A: po∏o˝ony jest w cen-trum miasta i dojazd do niego nie stanowi˝adnego problemu, w nowoczesnej tech-nologii zapewnia elastyczny uk∏ad funkcjo-nalny, co oznacza, ˝e aran˝acja wn´trzograniczana jest tylko wyobraênià projek-tanta, infrastruktura techniczna gwarantujemo˝liwoÊç regulacji klimatyzacji w ka˝dympomieszczeniu, sieç telefonicznà i interne-towà. Trzy kondygnacje podziemne zapew-niajà miejsca parkingowe pracownikomi goÊciom odwiedzajàcym obiekt.

O jego „inteligencji” świadczy natomiastzainstalowany i działający system BMS(ang. Building Management System), czylimo˝liwoÊç zdalnego zarzàdzania ca∏ym bu-

dynkiem. Rozwiàzanie polega na tym, ˝edo jednego centrum sterowania przesy∏anesà wszystkie sygna∏y opisujàce parametrypracy monitorowanych urzàdzeƒ oraz daneo warunkach panujàcych w poszczególnychpomieszczeniach (temperatura, wilgotnoÊçitp.). Parametry te operator mo˝e zdalnie re-gulowaç. BMS wykorzystywany jest tak˝edo monitorowania i sterowania pracà po-szczególnych urzàdzeƒ. Operator systemujest informowany nawet o przepaleniu si´˝arówki w oÊwietleniu awaryjnym czy ewa-kuacyjnym. Dzi´ki takim rozwiàzaniom eks-ploatacjà technicznà 30-pi´trowego budyn-ku zajmuje si´ kilka osób.

Generalnym wykonawcą „Altusa” byłMostostal Zabrze, który powierzył firmieABB wykonanie systemu energetycznegodla budynku oraz dostarczenie niezb´d-nych do tego urzàdzeƒ, a tak˝e przygoto-wanie oraz monta˝ instalacji i urzàdzeƒ me-chanicznych (w tym systemów wentylacjii klimatyzacji). Po raz pierwszy spó∏ka mia∏arealizowaç taki projekt w budynku u˝ytecz-noÊci publicznej. Skal´ tej inwestycji, praktycznie niedo ogarni´cia przez jednego wykonawc´,najlepiej obrazuje liczba firm, które w ra-mach umów podwykonawczych realizo-wa∏y zlecenia na rzecz ABB. W cz´Êç me-chanicznà zaanga˝owanych by∏o szesna-stu partnerów spó∏ki, natomiast w cz´Êçelektrycznà – oÊmiu.

S∏awomir Dolecki

SYSTEM KONTROLI DOSTĘPU

ROZDZIELNICE PRODUKCJI ABB

fot.

Knigh

t Fra

nk; A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

„Altus“ – inteligentny biurowiec klasy A

Najwyższyw Polsce

Południowej

Ma∏a statystyka, czyli ile czego jest w „Altusie”

Dach budynku znajduje si´ na wysokoÊci 106 m, natomiast razemz wieƒczàcà go antenà wyrasta ponad ziemi´ na 125 m. WysokoÊciowiec

ma 69 tys. m2 powierzchni u˝ytkowej, oferujàc jà w trzech cz´Êciach:handlowo-us∏ugowej, biurowej i hotelowej, na 30 piętrach. Podziemny parking,zajmujàcy trzy kondygnacje, ma powierzchni´ 18 145 m2 zapewniajàc miejscedla 560 samochodów. Czteropi´trowe atrium ma powierzchni´ 4179 m2,znajdujà si´ tam kina, sklepy, bary, restauracje, banki i sale konferencyjne.Ca∏oÊç „spina” 18 wind.

B

22-23 altus•• 4/27/06 10:38 AM Page 23


Partnerzy ABB

Techniki nie da się oszukaćRynek systemów olejowych

i hydrauliki si∏owej nie jestw Polsce zbyt du˝y,

ale konkurencja na nimjest spora. WÊród firm

powiàzanych z najwi´kszymiÊwiatowymi koncernami

pozycj´ lidera wypracowa∏asobie polska spó∏ka Rockfin,

wieloletni partner ABB.

Systemy olejowe wykorzysty-wane sà niemal we wszystkichbran˝ach przemys∏owych. Od-powiadajà za smarowanie,ch∏odzenie lub podgrzewanie,

nap´dzajà maszyny i urzàdzenia, a tak˝e ni-mi sterujà. Trudno si´ wi´c dziwiç, ˝e pookresie panowania w Polsce ogromnychprzedsi´biorstw paƒstwowych, na prze∏o-mie lat 80. i 90. powsta∏o wiele ma∏ych, alepr´˝nych firm, którechcia∏y dzia∏aç w tejbran˝y. Równocze-Ênie nad Wis∏à poja-wi∏y si´ przedstawi-cielstwa najwi´k-szych Êwiatowychkoncernów, które w systemach olejowychmia∏y ju˝ ugruntowanà pozycj´.

Dzisiaj, po 15 latach, sytuacja w branżyjest ustabilizowana. Wed∏ug doÊç ogól-nych szacunków na rynku dzia∏a oko∏o 400firm, z czego tak naprawd´ 20 jest znaczà-cych. Wi´kszoÊç z nich to producencizwiàzani z dawnymi zrzeszeniami (PonarWadowice, Waryƒski Hydraulika, Hydralczy WPH) i firmy serwisowe wydzielonez du˝ych zak∏adów produkcyjnych orazspó∏ki-córki du˝ych producentów podze-spo∏ów hydraulicznych (Bosch Rexroth,Parker Hannifin, Hydac, Sauer-Danfoss,Hansa Flex, GS Hydro, Manuli). Choç iloÊciowo dominujà podmioty pol-skie, to jednak je˝eli chodzi o wartoÊçsprzeda˝y, zdecydowanie na rynku prymwiodà firmy o korzeniach mi´dzynarodo-wych. Z tej statystyki wy∏amuje si´ jednakfirma Rockfin. Za∏o˝ona w 1991 roku, dodzisiaj pozostaje w∏asnoÊcià cz∏onków za-

rzàdu i nie korzysta ze wsparcia ˝adnegomi´dzynarodowego koncernu. Mimo tonale˝y do czo∏ówki. W zakresie produkcjisystemów olejowych i uk∏adów hydraulikisi∏owej jest na rodzimym rynku liderem. Je-˝eli pod uwag´ weêmiemy równie˝ sprze-da˝ komponentów, to Rockfin nale˝y dogrona czterech wiodàcych firm z udzia∏emw rynku na poziomie 12 proc. Szefowie firmy wierzà, ˝e sukces zawdzi´-

czajà konsekwent-nemu przestrzega-niu kilku podstawo-wych i prostych za-sad, które najkrócejmo˝na okreÊliç„uczciwoÊcià i rze-

telnoÊcià in˝ynierskà i kupieckà”. – Nie da si´ oszukaç techniki i nie mo˝natanim kosztem uzyskaç odpowiedniej jako-Êci – mówi Leszek Podpora, wiceprezes fir-my Rockfin. – Chocia˝ dzisiaj na rynku po-jawia si´ sporo ofert tanich i zapewniajà-cych o wysokiej jakoÊci, to praktyka szybkoweryfikuje takie dzia∏ania. Rockfin nie pod-daje si´ naciskom rynku i je˝eli nie jeste-Êmy w stanie zaoferowaç klientowi ceny ja-kà sobie ˝yczy, to wycofujemy si´. Nieuznajemy kompromisów je˝eli chodzi o ja-koÊç i spe∏nienie wymagaƒ klienta.

A jakość ma dla firmy kluczowe znacze-nie, szczególnie teraz, gdy Rockfin zaczà∏podbijaç rynki mi´dzynarodowe. Na liÊcieodbiorców spó∏ki sà Niemcy, Tajlandia czyChiny. Najwi´ksza cz´Êç eksportu, ponadpo∏owa, trafia do naszego zachodniego sà-

Rockfinnie poddaje si´naciskom rynku

fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

Roc

kfin

24-25 rockfin•• 4/27/06 10:40 AM Page 24


Obs∏uga posprzeda˝owa, moderni-zacje i remonty hydraulicznych

uk∏adów nap´du i sterowania to jedenz filarów dzia∏alnoÊci spó∏ki. W ramachuruchamiania systemów olejowychklienci firmy mogà liczyç na szkoleniew zakresie obs∏ugi urzàdzeƒ.

Rockfin Sp. z o.o.

F irma powstała i rozpoczęła swoją działalność w 1991 roku.Od początku jako firma inżynierska, wykorzystując doświad-

czenie inżynierów i techników, stawia na kompleksowe rozwiązania zagadnieńzlecanych przez klientów. Firma zajmuje się projektowaniem, produkcją orazserwisem systemów olejowych, w tym układów smarowania, układów hydrau-licznego napędu i sterowania, układów filtracji i pielęgnacji olejów przemysło-wych. Klienci pochodzą praktycznie ze wszystkich sektorów gospodarki,a w szczególności z energetyki, przemysłu oponiarskiego, papierniczego,chemicznego i petrochemicznego oraz elektromaszynowego.

siada, a w ogóle na eksport przygotowy-wana jest trzecia cz´Êç produkcji. Do tegodochodzà jeszcze poÊrednicy, którym rów-nie˝ udaje si´ podpisywaç zagranicznekontrakty, co w efekcie powoduje, ˝e po∏o-wa produkcji firmy Rockfin trafia za grani-c´. Do najwi´kszych odbiorców nale˝à:energetyka, papiernictwo, przemys∏ drzew-ny, wydobycie gazu i ropy naftowej orazprzemys∏ cementowy. Choç wÊród wypra-cowanych uprawnieƒ spó∏ka ma tak˝e cer-tyfikat AQAP-2110, potwierdzajàcy... wy-magania NATO. – Dzi´ki temu certyfikatowi mo˝emy do-starczaç systemy dla sektora militarnego,ale nie jest to istotna wielkoÊç naszejsprzeda˝y – t∏umaczy Leszek Podpora. WielkoÊç mo˝e nie robi wra˝enia, ale samfakt spe∏nienia kryteriów wojskowychÊwiadczy o wysokiej jakoÊci i niezawodno-Êci produktów.

Jakość ta, siłą rzeczy, nie w pełni zależyod myśli inżynierskiej i dokładności pro-dukcji. Istotne znaczenie majà te˝ elementydostarczane przez partnerów spó∏ki, a jed-nym z najstarszych jest ABB. Zresztà part-nerstwo, którym obie strony bardzo si´szczycà, ma doÊç ciekawà histori´.

Wspó∏praca rozpocz´∏a si´ ju˝ w 1991 ro-ku, gdy obie firmy stawia∏y pierwsze kroki– Rockfin na rynku w ogóle, ABB w Polsce.Koncern sta∏ si´ niemal natychmiast jed-nym z najwa˝niejszych odbiorców syste-mów olejowych i hydraulicznych dla swo-ich zak∏adów w Elblàgu i Wroc∏awiu. I takzapewne by∏oby do dzisiaj, gdyby zak∏adyte nie zmieni∏y w∏aÊciciela (Rockfin nadaldostarcza tam swoje produkty). W tym sa-mym czasie role si´ odwróci∏y – firma ABBz odbiorcy sta∏a si´ dostawcà, Rockfin bo-wiem zaczà∏ kupowaç od koncernu ele-menty automatyki, a przede wszystkim sil-niki, które obok pomp i filtrów stanowiàkluczowy element ka˝dego systemu.

– Współpraca z takimi firmami jak ABB,czyli z liderami w swojej branży, wpisujesi´ w naszà strategi´ rynkowà – mówi Le-szek Podpora. – Staramy si´ bowiem bar-dzo szybko wprowadzaç do naszej ofertynajnowsze rozwiàzania techniczne dost´p-ne na rynku. Dzi´ki temu mo˝emy ofero-waç najnowoczeÊniejsze rozwiàzania w naj-lepszej cenie, wówczas nasi klienci mogàbyç konkurencyjni na swoich rynkach i po-Êrednio dzi´ki nam odnosiç sukcesy.

S∏awomir Dolecki

F irma Rockfin nie oferuje odr´bnieus∏ug projektowych. Prace biura

projektowego skupiajà si´ na opraco-waniu i przygotowaniu do produkcji pomys∏u klienta lub przygotowaniu projektu wykonawczego na bazie gotowych rozwiàzaƒ dostarczonychprzez zamawiajàcego.

Projektowanie

Certyfikaty

Serwis

Systemy zapewnienia jakoÊci towa˝ny element budowy zaufania

klientów. Firma Rockfin ma certyfikatsystemu jakoÊci zgodny z normàISO 9001:2000 oraz sysem zapewnie-nia jakoÊci AQAP-2110, potwierdzajàcydostosowanie do wymagaƒ NATOw projektowaniu, pracach rozwojo-wych i produkcji.

fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

Roc

kfin

24-25 rockfin•• 4/27/06 10:43 AM Page 25


intec Automation Sp. z o.o.

Do czo∏ówki takich firm nale˝yintec Automation Sp. z o.o.,integrator rozwiàzaƒ w zakre-sie systemów automatyki dlaprzemys∏u. Nale˝y on do nie-

mieckiej Grupy Lang und Peitler i w wi´k-szoÊci korzysta z doÊwiadczeƒ niemieckichpartnerów. Dlaczego jedynie w „wi´kszo-Êci”, a nie w ca∏oÊci? Otó˝ w przeciwieƒ-stwie do Niemców, którzy sà lideramiw bran˝y chemicznej i farmaceutycznej, in-tec ma bardzo dobrà renom´ w bran˝y cu-krowniczej. Od 2000 roku firma uruchomi-∏a a˝ 21 aplikacji w tym przemyÊle.

W swoich rozwiązaniach intec wykorzy-stuje głównie produkty ABB – rozdzielniceMNS, softstarty, falowniki i systemFreelance 800F. Wynika to z dwóch fak-tów: po pierwsze (ale jak si´ okazuje nienajwa˝niejsze) ABB jest strategicznympartnerem Grupy Lang und Peitler, choçbez prawa wy∏àcznoÊci; po drugie – in˝y-nierowie i projektanci systemów wiedzà,czego oczekuje klient: prostoty, niezawod-noÊci i niskich kosztów. I to jest chybag∏ównà przes∏ankà do wykorzystywaniaproduktów ABB. Dzi´ki temu Freelan-ce 800F jest najcz´Êciej wybieranym sys-temem przez polskie cukrownie.

Modernizacje zakładów cukrowniczychto ogromne inwestycje, które muszà byçroz∏o˝one na wiele lat. Aby zmodernizowaçcz´Êç elektrycznà i mechanicznà przetwór-ni najpierw trzeba zmodernizowaç techno-logi´. A to sà gigantyczne koszty. Szacujesi´, ˝e automatyka to jedynie 15 proc. na-k∏adów, podobnie system energetyczny(10–15 proc.).Praca nad kolejnymi etapami modernizacjizaczyna si´ wić praktycznie zaraz po za-koƒczeniu kampanii. In˝ynierowie z intecAutomation Sp. z o.o. przygotowujà kon-cepcje i kosztorysy, rozpisujà harmonogra-my dzia∏aƒ. Jednak w przypadku zakoƒczo-nej w ubieg∏ym roku inwestycji w cukrowniKruszwica sytuacja wyglàda∏a zupe∏nie ina-czej. Mówiàc najogólniej, w koncerniePolski Cukier stosunkowo póêno zatwier-dzono bud˝et inwestycyjny na rok 2005.W efekcie tego zlecenie na wykonanie cz´-Êci automatyki trafi∏o do firmy intec zaled-wie miesiàc przed rozpoczćiem kampanii.

Aby nie ryzykować opóźnienia projektan-ci sięgnęli po sprawdzone rozwiązania:rozdzielnic´ szufladowà MNS oraz systemFreelance 800F. Takie produkty wyjÊciowedawa∏y szans´ na szybkie i efektywnewdro˝enie. Freelance 800F jest bowiem

Gdy w po∏owie lat 90. polskie cukrownie

zacz´∏y si´ modernizowaç,mnóstwo firm mia∏o nadziej´ na szybkie

i du˝e pieniàdze. Jednak ˝ycie

zweryfikowa∏o te zap´dy.Dzisiaj w tej bran˝y

liczy si´ zaledwie kilka firm – cztery,

mo˝e pi´ç – gwarantujàcnajwy˝szà jakoÊç us∏ug

i zastosowanychpodzespo∏ów.

Cukrownie pracujątylko z najlepszymi

Technologie

ELEMENTY AUTOMATYKI NA PRODUKCJI „SZUFLADY“ ZNACZNIE UŁATWIAJĄ MONTAŻ

fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

inte

c Au

tom

ation

sp.

z o.

o./K

SC S

A

CENTRUM STEROWANIA W CUKROWNI KRUSZWICA

26-27intec•• 4/27/06 10:46 AM Page 26


Modernizacjacukrowni wymaga

tak du˝ychnak∏adów

finansowych,˝e proces ten

musi byçroz∏o˝ony

na wiele lat

przejrzysty i ∏atwy w obs∏udze nie tylko dlaoperatorów systemu. Daje tak˝e komfortpracy in˝ynierom wdra˝ajàcym system, bo-wiem nie muszà si´ oni zajmowaç jegocz´Êcià informatycznà, a mogà skupiç sińa przygotowaniu algorytmów sterujàcychprocesem technologicznym. Natomiastzastosowanie rozdzielnicy szufladowej po-zwala podczas awarii b∏yskawicznie wy-mieniç uszkodzony element, w jego miej-sce wstawiajàc sprawny, i nie zatrzymujàcprodukcji spokojnie usuwaç usterk´.Rozwiàzania te majà te˝ inne, wymierne fi-nansowo efekty. Rozdzielnica MNS jesttaƒsza od klasycznego rozwiàzania ook. 16 proc., a wliczajàc w to koszty eksplo-atacji oszcz´dnoÊci osiàgajà nawet 25 proc.

W Kruszwicy znalazło się jednak miejscena nowatorskie rozwiązanie. Otó˝ zasto-sowano rozdzielnic´ „inteligentnà”, któraprzej´∏a na siebie dodatkowe zadanie ste-rowania procesem. Wewnàtrz umieszczo-no bowiem stacj´ procesowà produkcjiABB, która „zarzàdza” wszystkimi nap´da-mi elektrycznymi w zak∏adzie (a jest ichok. 80), natomiast ca∏a komunikacja z sys-temem automatyki odbywa si´ za poÊred-nictwem sieci Ethernet. Ta pozornie nie-

wielka zmiana wyeliminowa∏a koniecznoÊçrozprowadzania po zak∏adzie dodatkowejinfrastruktury kablowej, która umo˝liwi∏abyzbieranie informacji o ka˝dym nap´dziei dostarczy∏a dane do systemu.WczeÊniejsze rozwiàzania powodowa∏y, ˝eka˝dy sygna∏ mia∏ w∏asnà infrastruktur´,wić w ramach obni˝ania kosztów decydo-wano si´ na korzystanie z niewielu z nich.„Inteligentna” rozdzielnica umo˝liwia za-bezpieczenie nap´du, wykorzystujàc po-nad 20 parametrów i kolejnych 20 pozwalamonitorowaç. I nie pociàga to za sobà ˝ad-nych dodatkowych kosztów, a po sieci mo-˝e p∏ynàç dowolna iloÊç informacji bez do-datkowego rozbudowywania systemu.Wszystkie informacje – ∏àcznie z monitorin-giem pracy rozdzielnicy – dost´pne sà ope-ratorom systemu w postaci schematówwyÊwietlanych na monitorze komputera.

Mimo iż modernizacje polskich cukrownitrwają już prawie dziesięć lat, proces tentak naprawd´ dopiero teraz nabiera w∏aÊci-wego tempa. Jak szacujà szefowie intecAutomation Sp. z o.o. – co najmniej przeznajbli˝sze pi´ç lat pracy przy modernizacjipolskich cukrowni nie zabraknie.

S∏awomir Dolecki

CUKROWNIA KRUSZWICA

fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

inte

c Au

tom

ation

sp.

z o.

o./K

SC S

A

A

Freelance 800F jest doskona∏ymrozwiàzaniem do automatyzacjiobiektów przemys∏owych

i energetycznych. Proste w obs∏udze,a jednoczeÊnie bardzo wydajnenarz´dzia in˝ynierskie tegorozproszonego systemu sterowaniaczasu rzeczywistego, nie wymagajàzaawansowanej wiedzy informatycz-nej, jak to ma miejsce w przypadkuinnych systemów rozproszonych. Cowićej, pozwalajà one na samodziel-ne opracowywanie zaawansowanychaplikacji i sprawne uruchomieniesystemu.Zastosowanie wielu rozwiàzaƒstandardowych (komputery PCz systemem operacyjnym Windowsjako stacje operatorskie, komunikacjaw oparciu o Ethernet i protokó∏TCP/IP, cyfrowe magistrale obiekto-we do komunikacji z inteligentnàaparaturà kontrolno-pomiarowà)pozwala znaczàco obni˝yç ca∏kowitàcen´ dostawy automatyki.

System sterowaniaFreelance 800F

OPINIA: Kazimierz Wysocki, dyrektor Oddzia∏u Warszawa intec Automation Sp. z o.o.

Jeszcze dziesięć lat temu cukrownie modernizowało się małymi etapami, bez planowania długofalowego.Jednak kiedy do Polski weszły międzynarodowe koncerny, filozofia ta zupełnie się zmieniła – skończyła się

praca „małymi krokami”. Teraz od samego początku trzeba myśleć „siedem kroków” do przodu. Zainstalowa-ne dzisiaj elementy najprawdopodobniej kiedyś będzie trzeba połączyć w sieć i umożliwić wspólne sterowa-nie. Poza tym trzeba brać pod uwagę fakt, że ktoś będzie chciał całym zakładem zarządzać nie tylko technolo-gicznie, ale również biznesowo, budując zintegrowany system. Chcąc działać w tym biznesie, już dzisiaj musi-

my przewidywać takie potrzeby klientów i być na nie przygotowani. Nie da się przecież wykluczyć – a myślę, że tak sięwłaśnie stanie – iż poszczególne cukrownie będą włączane w jeden system całego koncernu. Nasze instalacje są od same-go początku przygotowywane do takiego scenariusza. Instalując dziś rozdzielnicę, myślimy o tym, by za kilka lat mogłaona stać się elementem połączonych systemów nadzoru i sterowania oraz zarządzania.

26-27intec•• 4/27/06 12:12 PM Page 27

Produkty


Serwisprzemi

Cykl ˝ycia urzàdzeƒ

CYKLICZNE PRZEGLĄDY TECHNICZNE ZDECYDOWANIE OGRANICZAJĄ LICZBĘ AWARII

Propozycja firmy ABB w zakresie serwisu automatykiSerwis automatyki obejmuje swoim zakresemdziałalności następującedziedziny:� analityk´ procesowà, � przemienniki

cz´stotliwoÊci, � rozdzielnice NN.

W zakres usług serwisu automatyki wchodzą między innymi: � instalacje i uruchomienia

urzàdzeƒ na obiektach, � Êwiadczenie telefonicznego

wsparcia technicznego, � przeprowadzanie

okresowych przeglàdów,

� przeprowadzanie audytówi opracowywanied∏ugookresowych planówmodernizacyjnych,

�usuwanie awarii na obiektach, �migracje, upgrade i retrofity, � sta∏e umowy serwisowe

w zakresie uzgadnianymindywidualnie.

Bazujàc na modelu zarzàdzaniacyklem ˝ycia urzàdzeƒ, ABBopracowa∏a harmonogramyobs∏ugi prewencyjnej dla po-szczególnych typów nap´dów

oraz powiàza∏a je z kolejnymi fazami cykluich ˝ycia. Awaria jednego podzespo∏u mo-˝e pociàgnàç za sobà uszkodzenia innychelementów urzàdzenia, a w konsekwencjinawet zatrzymanie pracy ca∏ej instalacji.Zastosowanie harmonogramu obs∏ugi pre-wencyjnej przemienników cz´stotliwoÊcima na celu zwi´kszenie niezawodnoÊcipracy urzàdzeƒ, optymalizacji ich wydajno-Êci oraz wyd∏u˝enie czasu ˝ycia. D∏ugoletnie doÊwiadczenie ABB pokazuje,i˝ stosujàc si´ do zaleceƒ harmonogra-mów prewencji, ogranicza si´ liczb´ orazczas nieplanowanych przestojów instalacjitechnologicznych, powodujàcych cz´stoogromne straty produkcyjne.

W ramach serwisu prewencyjnego, ABBoferuje swoim klientom m.in.: � dost´p do dokumentacji technicznej:

- informujàcej o fazie cyklu ˝ycia danegourzàdzenia, w której aktualnie si´ znajdu-je oraz o planach zmiany tego statusu;- zawierajàcej harmonogramy obs∏ugiprewencyjnej poszczególnych typówprzemienników cz´stotliwoÊci; - zawierajàcej techniczne wyjaÊnieniadotyczàce zalecanych akcji serwiso-wych (np. wymiany poszczególnychpodzespo∏ów) – dokumenty te w bez-poÊredni sposób powiàzane sà z har-monogramami obs∏ugi prewencyjnej;

�wykonanie audytu lub gruntownegoprzeglàdu zainstalowanych urzàdzeƒw celu okreÊlenia ich aktualnego stanutechnicznego oraz opracowania d∏ugofa-

28-29 serwis•• 4/27/06 10:49 AM Page 28

s prewencyjnymienników częstotliwości

lowego programu obs∏ugi prewencyjnejdla indywidualnego przypadku;

� okreÊlenie w ramach audytu aktualnegostanu technicznego oraz iloÊciowegoposiadanych cz´Êci zamiennych i ichewentualne uzupe∏nienie lub wymian´wed∏ug programu prewencyjnego.

W odniesieniu do harmonogramów obs∏u-gi prewencyjnej, oprócz pojedynczych cz´-Êci zamiennych, ABB oferuje gotowe ze-stawy (Preventive Maintenance Kit). Ka˝dyzestaw dla okreÊlonego typu falownika za-wiera cz´Êci zamienne przewidziane dowymiany zgodnie z harmonogramem,w zale˝noÊci od wieku danego urzàdzenia(zestawy 3-, 6-, 9-letnie itp.).

Ciekawą propozycją dla klientów, wyko-rzystujących starsze modele przemienni-ków częstotliwości, jest us∏uga retrofitu.Us∏uga ta, opracowana dla nap´dów znaj-dujàcych si´ w klasycznej fazie cyklu ˝ycia,polega na ich modernizacji z wykorzysta-niem istniejàcych szaf oraz okablowania.Oferowany retrofit przynosi u˝ytkowni-kowi nast´pujàce korzyÊci: � urzàdzenie nabiera cech nowocze-

snych odpowiedników, aktualniedost´pnych w sprzeda˝y z najaktual-niejszym poziomem technologii DTC;

� czas przestoju jest krótszy w porówna-niu do czasu potrzebnego na wymian´ca∏ej jednostki;

� wykorzystanie starych szaf, sekcji zasila-nia, okablowania i oszynowania DC przy-nosi znaczne oszcz´dnoÊci finansowe,zwiàzane równie˝ z wykorzystaniemistniejàcego systemu sterowanianap´dem (np. SELMA);

� wyd∏u˝enie czasu ˝ycia urzà-dzenia;

� optymalny dobór uk∏adu „sil-nik – przemiennik cz´stotli-woÊci” pod kàtem mocyuzyskiwanej na wale, w ce-lu unikni´cia niepotrzebne-go przewymiarowania.

Dzięki grupie wyspecjalizowanychserwisantów, wyposażonych w od-powiednie narzędzia oraz cz´Êci za-mienne, dysponujàcych du˝ym doÊwiad-czeniem zawodowym, ABB zapewnia pe∏ne wsparcie techniczne w zakresie wymiany cz´Êci zamiennych oraz moder-nizacji (retrofitu). Powodzenie takiej ope-racji zawsze jednak zale˝y od iloÊci dost´pnych informacji na temat pracujà-

cego urzàdzenia. W przypadku braku dok∏adnych informacji na obiekcie prze-

prowadzany jest audyt. Równieistotnà rzeczà jest zapla-

nowanie retrofituz maksymalnie du-

˝ym wyprzedze-niem, tak aby za-pewniç dost´pdo wszystkichwymaganychpodzespo∏ów.

WÊród u˝ytkowników urzàdzeƒ przemys∏owych pokutuje przeÊwiadczenie, ˝e wyposa˝eniew elementy zaawansowanej elektroniki czyni te urzàdzenia niemal˝e bezobs∏ugowymi. Jednak doÊwiadczenie pokazuje, ˝e oprócz warunków pracy, starzenie si´ podzespo∏ówelektronicznych stanowi jednà z bardziej istotnych przyczyn wyst´powania awarii.

RETROFIT – modernizacja zmierzajàcado unowoczeÊnienia danego urzàdzenia poprzezwymian´ pewnych kluczowych podzespo∏ów na nowe,z jednoczesnym wykorzystaniem istniejàcych elementówtakich jak obudowy, zasilacze, okablowanie itp., nadaniew ten sposób w∏aÊciwoÊci urzàdzenia zaawansowanegotechnologicznie bez koniecznoÊci jego ca∏kowitej wymianyna dost´pny nowoczesny odpowiednik, przynoszàcezarówno oszcz´dnoÊci finansowe, jak i czasowe.

DEFINICJA

Wi cej informacji: Marcin Góralski, tel. (032) 79 09 231, [email protected]

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

28-29 serwis•• 4/27/06 10:51 AM Page 29

Produkty

Jednak rozwój techniczny wy∏àcz-ników wysokich napi´ç wp∏ynà∏w znaczàcy sposób na ich nieza-wodnoÊç, a co za tym idzie nawyd∏u˝enie okresów mi´dzy

przeglàdami. Tego samego nie mo˝na po-wiedzieç o od∏àcznikach, dla których cz´-stotliwoÊç wykonywania przeglàdów pozo-staje niezmienna, dlatego sà to aparaty wy-magajàce najcz´stszych przeglàdów. Wy-nika to z faktu, ˝e styki od∏àczników sà sta-le nara˝one na dzia∏anie czynników atmos-ferycznych takich jak deszcz, oblodzenieczy zmiany temperatury. Dlatego stosowa-nie klasycznych od∏àczników na stacjachelektroenergetycznych potrzebnych g∏ów-nie do konserwacji wy∏àczników nie wyda-je si´ obecnie dobrym rozwiàzaniem.

Z tego powodu w 2000 roku ABB wpro-wadziła na rynek, jako alternatyw´, wy-∏àcznik zintegrowany z od∏àcznikiem o na-zwie DCB (Disconnecting Circuit Breaker).W tym aparacie funkcje wy∏àczania i od∏à-czania sà zintegrowane i realizowane przezstyki umieszczone w jednej obudowie z ga-zem SF6, dzi´ki czemu mo˝na zbudowaçtypowà stacj´ bez stosowania klasycznychod∏àczników napowietrznych. Daje to wielekorzyÊci, takich jak wyd∏u˝enie okresówpomi´dzy przeglàdami, zwi´kszenie nieza-wodnoÊci systemu, zmniejszenie kosztówbudowy, oszcz´dnoÊç powierzchni, ni˝szekoszty obs∏ugi, u∏atwienie ewentualnej mo-dernizacji oraz zmniejszenie wp∏ywu naÊrodowisko.

Porównanie powierzchni koniecznych dobudowy stacji pokazuje zdecydowanàprzewag´ stosowania wy∏àczników DCB.Dla stacji elektroenergetycznej 400 kVz trzema liniami OH, dwoma transformato-rami mocy i jednym d∏awikiem kompensa-cyjnym powierzchnia zmniejszy∏a si´ o pra-wie 50 proc., z 11 500 m2 do 6200 m2. Dlastacji elektroenergetycznej 123 kV z po-dwójnym uk∏adem szyn zbiorczych z czte-rema liniami OH, dwoma transformatoramimocy i jednym wy∏àcznikiem zwierajàcympowierzchnia zmniejszy∏a si´ o ponad40 proc., z 4200 m2 do 2500 m2.

Zastosowanie wyłączników DCB zmniej-szyło też czasy wyłączeń stacji dla jednejlinii wychodzàcej. Dla stacji 400 kV czasy tewynikajàce z serwisowania zmniejszy∏y sió 90 proc., wynikajàce z awarii o 50 proc.Dla stacji 123 kV czasy te zredukowano od-powiednio o 80 i 40 proc.


Zastosowanie wyłączników z odłącznikiem w stac j

DCB – Disconnecting Circuit Breaker

Pierwsze wy∏àczniki by∏y bardzo skomplikowane pod wzgl´demelektrycznym i mechanicznym, dlatego wymaga∏y cz´stychprzeglàdów, a co za tym idzie od∏àczeƒ od sieci. Zacz´to zatemstosowaç znacznie prostsze w budowie od∏àczniki wymagajàcekonserwacji co 4–5 lat i pozwalajàce od∏àczyç wy∏àcznikod sieci przy zachowaniu ciàg∏ej pracy samej stacjielektroenergetycznej.

Dane okreÊlajàce cz´stotliwoÊç wystàpienia awariioraz Êrednie czasy pomi´dzy przeglàdami dla obecnieu˝ytkowanej aparatury wysokonapićiowej (w tymszyn zasilajàcych, wy∏àczników, przek∏adników, od∏àcz-ników i ograniczników przepi´ç) pochodzà z mi´dzyna-rodowych danych statystycznych (CIGRE; CanadianElectricity Association itd.). Dla DCB oraz tradycyjnego wy∏àcznika wykorzystanote same dane dotyczàce przeglàdów i awaryjnoÊci,gdy˝ w obu konstrukcjach podzespo∏y wysokonapi´-ciowe sà identyczne z wyjàtkiem izolacji silikonowejzastosowanej w DCB. Przy obliczeniach brano pod uwag´ tylko awarie w ob-wodach pierwotnych, gdy˝ obwody wtórne sà iden-tyczne. Jednak w DCB obwody wtórne sà mniejskomplikowane i dlatego prawdopodobieƒstwo awariiprzy DCB jest mniejsze. Oznacza to, ˝e okres wy∏àczeƒb´dzie jeszcze mniejszy dla DCB. Cz´stotliwoÊç przeglàdów oraz czasy obs∏ugowe sàdanymi producentów i dotyczà tylko wy∏àcznikówi od∏àczników. Przek∏adniki uznawane sà za aparatybezobs∏ugowe. Dla od∏àczników przyj´to pićioletniokres mi´dzy przeglàdami, jednak niektórzy producencirekomendujà coroczne wykonywanie przeglàdów. Wy-nika z tego, ˝e dokonane obliczenia majà du˝y „zapasbezpieczeƒstwa” i w rzeczywistoÊci okresy przestojówsà jeszcze mniejsze.

Wskaêniki awaryjnoÊcioraz obs∏ugi dla od∏àczników i wy∏àczników

èród∏a danych oraz za∏o˝enia do obliczeƒ

Wi cej informacji: Wojciech Kosiƒski, tel. (022) 51 52 613,e-mail: [email protected]

1950

Cz´

sto

tliw

oÊç

prz

eglà

dó

w i

awar

ii

Wy∏àczniki olejowe,ma∏oolejowe i gazowydmuchowe

Wy∏àczniki z SF6jednokomorowe/245 kV

Wy∏àczniki z SF6dwukomorowe/170 kV

Od∏àcznikikonwencjonalne

2000

30-31 DCB•• 4/27/06 12:18 PM Page 30

w zintegrowanych c jach elektroenergetycznych

Porównanie powierzchni koniecznych do budowy stacji oraz czas wy∏àczenia stacji

Konfiguracje stacji elektroenergetycznych

Uk∏ad jednoszynowy jest najprostszà konfiguracjàtakiej stacji, jednak nara˝a stacj´ na cz´stewy∏àczenia. Uk∏ad dwuszynowy mo˝na zrealizowaçpoprzez zainstalowanie dodatkowego wy∏àcznikaw uk∏adzie jednoszynowym (linia przerywana).

Uk∏ad dwuszynowy umo˝liwia wy∏àczanietylko jednej linii podczas serwisowania orazpozwala na zwi´kszenie niezawodnoÊcistacji.

Zastosowanie szyny dodatkowej pozwoli∏o najednoczesne przeprowadzenie przeglàdówod∏àcznika i wy∏àcznika przy zachowaniudanej linii pod napićiem, wykorzystujàc dotego celu wy∏àcznik przejÊciowy. Wszystkiete trzy konfiguracje nie zapewniajà jednakca∏kowitej niezawodnoÊci i wi´ksza awariaw sieci mo˝e doprowadziç do wy∏àczeniacz´Êci lub ca∏ej stacji.

Uk∏ady 1 1/2-wy∏àczni-kowy i dwu-wy∏àczniko-wego (1 1/2-breaker,double breaker)(rys. 2 a i b) „uodpar-nia” stacj´ od ca∏kowi-tego lub cz´Êciowegowy∏àczenia w razie nie-prawid∏owego zadzia∏a-nia wy∏àcznika na linii,na której wystàpi∏ozwarcie. Ka˝da linia jestzabezpieczana za po-mocà wićej ni˝ jedne-go wy∏àcznika. Uk∏adyte pozwalajà te˝ na ob-s∏ug´ dowolnego wy-∏àcznika bez konieczno-Êci od∏àczenia od napi´-cia danej linii. Stanowiànajlepsze rozwiàzanie,zarówno z punktu wi-dzenia obs∏ugi wy∏àcz-ników, jak i odpornoÊcina zwarcie.

400 kVZastosowanie wy∏àcznika DCB w stacji z trzema liniami OH, dwoma transformatorami mocy i jednym d∏awikiem kompensacyjnym zmniejszy∏o powierzchni´ z 11 500 m2 do 6200 m2.

3a — schemat stacji konwencjonalnej, 3b — schemat stacji z wy∏àcznikami DCB, 3c — powierzchnia stacji 120 m x 72 m3d — powierzchnia stacji 103 x 60 m

123 kVZastosowanie wy∏àcznika DCB w stacji z czterema liniami OH, dwoma transformatoramimocy i jednym wy∏àcznikiem zwierajàcym zmniejszy∏o powierzchni´ z 4200 m2

do 2500 m2. Rozwiàzanie z DCB daje mo˝liwoÊç wyprowadzenia dwóch dodatkowych linii po obu stronach transformatora bez zwi´kszenia powierzchni.

4a — schemat stacji konwencjonalnej,4b — schemat stacji z wy∏àcznikami DCB, 4c — powierzchnia stacji 77 x 54 m4d — powierzchnia stacji 50 x 49 m

3a.

4a. 4c.

4d.

3c.

2b.

2a.

3d.3b.

4b.

30-31 DCB•• 4/27/06 12:20 PM Page 31

Produkty

Sieci przemys∏owe Êredniego zasi´gu zyskujà ostatniobardzo du˝à popularnoÊç. Wp∏ywajà na to: prosta i szybkainstalacja, standaryzacja produktów, krótki czasuruchomienia, pewnoÊç dzia∏ania i du˝a wydajnoÊç. Nowa rodzina produktów ABB umo˝liwia komunikacj´aparatury ∏àczeniowej i innych komponentów automatykiprzemys∏owej, które mogà byç w prosty sposób spi´tesiecià komunikacyjnà.

Ka˝de urzàdzenie i ka˝dy ele-ment funkcjonalny w rodzinieproduktów ABB przeznaczo-nych do komunikacji w magi-stralach przemys∏owych, po-

siada interfejs niezale˝ny od magistrali.Specjalnie opracowana wtyczka (Field-BusPlug – FBP) z kablem umo˝liwia po-∏àczenie komunikacyjne z interfejsemdedykowanym dla danej magistrali prze-mys∏owej. Pozwala to zachowaç ela-stycznoÊç, przezroczystoÊç i niezawod-noÊç procesu. Elementy po∏àczeniowe, operacyjnei diagnostyczne umieszczane sà na fron-tach wszystkich urzàdzeƒ, dzi´ki czemuinstalacja jest bardzo prosta.

Głównym elementem rodziny produk-tów magistrali przemysłowej jestwtyczka FBP. ¸àczy ona zarówno poje-dyncze urzàdzenia, zespo∏y urzàdzeƒo ró˝nych funkcjach i charakterystykachoraz proste czujniki z urzàdzeniami auto-matyki przemys∏owej. Konstrukcja wtyczki jest bardzo prosta:na jednym koƒcu jest interfejs niezale˝-ny od sieci komunikacyjnej, na drugimjest z∏àcze sieciowe. Ca∏a inteligencjarozwiàzania jest „zaszyta” w uk∏adzieelektronicznym, który t∏umaczy daneneutralne na dane zale˝ne od standarduu˝ytego protoko∏u i typu sieci przemy-s∏owej. Dzi´ki temu niezale˝ne kompo-nenty FBP i standardowe czujniki mogàbyç bezpoÊrednio do∏àczone do proce-su sterowania.

Wtyczki FBP dostępne są dla różnychsieci przemysłowych: AS-I, PROFIBUSDP, DeviceNet, MODBUS-RTU. W przy-gotowaniu jest wtyczka dla magistraliCANopen. Ka˝da z nich posiada stopieƒochrony IP65 i dost´pna jest w kilku wa-riantach d∏ugoÊci kabla po∏àczeniowe-go. Poza tym wtyczki FBP majà rozsze-rzone funkcje diagnostyczne, którychnie zapewniajà standardowe elementy∏àczeniowe. Stany urzàdzenia: wy∏àczni-


FieldBusP– nowy w

w komuni

Automatyka przemys∏o w

32-33 produkty1•• 4/27/06 12:36 PM Page 32


ka silnikowego, wtyczki czy magistrali sàwyÊwietlane za pomocà diod LED. Ka˝de z urzàdzeƒ pracujàce w sieci powin-no mieç w∏asny, unikalny adres. Poniewa˝w opisywanym rozwiàzaniu elementemkomunikacyjnym bezpoÊrednio pod∏àczo-nym do sieci jest wtyczka FBP, istnieje kil-ka metod nadania adresu: � poprzez pobranie adresu z prze∏àczni-

ków urzàdzenia, na przyk∏ad z wy∏àcz-nika silnikowego MSD22-FBP,

� za pomocà programatorapod∏àczonego do komputera,

� poprzez odpowiednie poleceniamagistrali komunikacyjnej, naprzyk∏ad ze sterownika lub systemu.

Istnieje mo˝liwoÊç nadania adresów ró˝-nym wtyczkom za pomocà jednegourzàdzenia, dzi´ki czemu proces urucho-mienia jest u∏atwiony.

Do komfortowego zestawiania połączeńdostępne są akcesoria: szyny grzebienio-we, kompletne kable po∏àczeniowe,przejÊciówki, rozga∏´ziacze, gniazda i ka-ble do samodzielnego monta˝u, termi-natory koƒcowe.

Pozostałe cechy wtyczki FieldBusPlug:� w prosty sposób integruje urzàdzenia

ABB z wybranà siecià przemys∏owà, � kompaktowe urzàdzenia FBP

wymagajà niewielkiej przestrzeni

monta˝owej przy zachowaniu bardzowysokiego poziomu funkcjonalnoÊci,

� umo˝liwia znaczne skrócenie czasuopracowywania projektu, dzi´kiwykorzystaniu gotowychi sprawdzonych komponentówi modu∏ów funkcyjnych,

� zapewnia krótki czas instalacji i bar-dzo du˝à elastycznoÊç rozwiàzania,

� redukuje iloÊç b∏´dów i wydatnieskraca czas uruchomienia,

� prosta i szybka diagnostyka zwi´kszajakoÊç koƒcowego produktu,

� zapewnia bardzo szybkà zmian´rodzaju sieci komunikacyjnej, dzi´kiniezale˝noÊci urzàdzeƒ ∏àczeniowychod magistrali przemys∏owej,

� topologia i sposób po∏àczeƒ skracajàczas ewentualnych napraw i umo˝li-wiajà szybkà wymian´ urzàdzeƒ.

Nowa rodzina produktów ABB otwierakolejny etap w rozwiàzaniach komunika-cyjnych dla automatyki przemys∏owej.Wyznacza drog´ dla nieograniczonychaplikacji i nowych funkcji, tworzy prze-strzeƒ dla nowatorskich idei.

Wi cej informacji: Jakub Matasek, tel. (022) 51 64 454, e-mail: [email protected]

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

sPlugy wymiar nikacji

o wa

Modu∏y wy∏àczników silnikowychMSD11-FBP i MSD22-FBP

Interfejs MFI21-FBP do wy∏àcznikasilnikowego MS325

Uniwersalny sterownik silnikaUMC22-FBP

Softstartery serii PST

Wy∏àczniki kompaktowe Tmax T4/T5

Wy∏àczniki powietrzne Emax

Inteligentne roz∏àczniki SR

Adapter komunikacyjny FBP do liczników energii elektrycznej

Modu∏ wejÊciowy do bezprzewodowych czujnikówzbli˝eniowych dla sygna∏ów z maks.120 czujników indukcyjnych

Standardowe czujniki (PNP, NO),wyposa˝one w gniazdo M12 mogàbyç bezpoÊrednio pod∏àczane do wtyczki FBP

Urzàdzenia niezale˝ne od sieci mogàcewspó∏pracowaç z wtyczkami FBP

STER

OWA

NIE

SILN

IKÓW

APAR

ATUR

A¸Ñ

CZEN

IOW

A

POM

IARY

ENER

GII

ELEK

-TR

YCZN

EJ

DET

EKCJ

A

Nowe rozwiàzania komunikacyjneABB tworzà przestrzeƒ dla nowatorskich idei

32-33 produkty1•• 4/27/06 12:37 PM Page 33

W ramach oferty urzàdzeƒ auto-matyki firma ABB proponujebardzo du˝y wybór aparatury

kontrolno-pomiarowej. Jednym z najnow-szych produktów jest przetwornik ciÊnie-nia serii 261, który charakteryzuje wysokistopieƒ ochrony, doskona∏e parametryi mo˝liwoÊç pracy w najtrudniejszychwarunkach. Aparatura ta, zaliczana do grupy Field IT,jest integralnà cz´Êcià platformy Indu-strial IT, stanowiàcej wspólnà ofert´ inte-ligentnych rozwiàzaƒ przemys∏owych fir-my ABB. Ró˝norodnoÊç wykonaƒ pozwa-la zaoferowaç urzàdzenia najlepiej dosto-sowane do potrzeb, zarówno jeÊli chodzio aspekty ekonomiczne, jak i techniczne. W ofercie ABB przetworniki ciÊnieniaserii 261 sà ekonomicznà wersjà inteli-gentnych przetworników ciÊnienia i ró˝ni-cy ciÊnieƒ rodziny 2600T.

Dzi´ki doÊwiadczeniu naszych in˝ynie-rów uda∏o si´ stworzyç urzàdzeniew wyjàtkowy sposób ∏àczàce funkcjonal-noÊç, ergonomi´, odpornà konstrukcj´i dobre parametry metrologiczne. Naj-wy˝szy standard wykonania i wieloÊçopcji powodujà, ˝e przetwornik mo˝ebyç z powodzeniem zastosowany dowi´kszoÊci aplikacji przemys∏owychzwiàzanych z pomiarem ciÊnienia w ru-rociàgach czy zbiornikach. Przetwornikiserii 261 mogà byç stosowane m.in.w przemyÊle farmaceutycznym, spo˝yw-czym, gospodarce wodno-Êciekowej,a tak˝e w przemyÊle chemicznym i pe-trochemicznym, papierniczo-celulozo-wym oraz w elektrowniach zawodowychi elektrociep∏owniach. Obudowa przetwornika 261 wykonanajest ze stali nierdzewnej. Urzàdzenie cha-rakteryzuje wysoki stopieƒ ochrony IP67.

Z poczàtkiem roku 2006 pojawi∏y si´ na rynkudwa nowe modele robotów ABB: IRB 260dedykowany do aplikacji pakowania oraz

IRB 660 przeznaczony do paletyzacji.Parametrami pracy nie mo˝e z nimi

równaç si´ ˝aden inny robot.

Oba manipula-tory posiada-jà po czteryosie, zinte-growane okablowanie u˝yt-

kownika, cechujà si´ wysokà odpornoÊciàna ci´˝kie warunki otoczenia oraz sà bar-dzo szybkie. Mimo i˝ sà to najm∏odszeprodukty ABB, cieszà si´ du˝ym zaintere-sowaniem wÊród klientów, czego potwier-dzeniem sà pierwsze zamówienia.

IRB 260 został zaprojektowany na bazieIRB 2400, najpopularniejszego robota prze-mys∏owego ABB zastosowanego ju˝ w po-nad 14 tys. instalacji. Model 260, zaprojek-towany z myÊlà o ∏atwej integracji z liniami

pakujàcymi, mo˝e operowaçblisko w∏asnej podstawy, co pozwalana zminimalizowanie przestrzeni potrzeb-nej do pracy. Ma∏a masa i niewielkie roz-miary pozwalajà stosowaç IRB 260 do bu-dowy zwartych stanowisk produkcyjnych.

Nowe robotysà szybkie

i wytrzyma∏e

Przetworniki ciÊnienia serii 261 do z

34-35 produkty2•• 4/27/06 10:59 AM Page 34


Zastosowanie odpowiednich materia∏ówpozwala wykorzystywaç przetworniki serii261 w trudnych warunkach otoczenia.Przystosowane sà do pracy w temperatu-rze od –40°C do +85°C. Urzàdzenieumo˝liwia nastawienie zakresów pomia-rowych od 0,3 kPa do 60 MPa przy jed-noczesnej wysokiej stabilnoÊci równej0,1 proc. URL (upper range limit) na12 miesi´cy. U˝ytkownik mo˝e zaw´ziçnominalny zakres pomiarowy w stosunku1:20, a przetwornik pracuje z dok∏adno-Êcià ±0,15 proc. pe∏nego zakresu. Nowe przetworniki ABB mogà byç wy-posa˝one w czytelny wyÊwietlacz gra-ficzny o du˝ej rozdzielczoÊci oraz przyci-ski do programowania, parametryzacjii kalibracji przetwornika na pracujàcejinstalacji. Przetworniki 261 posiadajàcertyfikaty umo˝liwiajàce zastosowanieich m.in. w instalacjach zagro˝onych

wybuchem, w uk∏adach blokad i zabez-pieczeƒ, a tak˝e w instalacjach spo˝yw-czych i sanitarnych. Du˝à zaletà prze-tworników ciÊnienia serii 261 jest zasto-sowanie cyfrowej komunikacji HART,która w po∏àczeniu z dobrze znanymprogramem ABB SmartVision zapewniam.in. mo˝liwoÊç wykonania pe∏nej dia-gnostyki przetwornika. Pracujàcy podkontrolà systemu Windows, wspiera-jàcy standard FDT/DTM programSmartVision oferuje pe∏ny dost´pdo konfiguracji, diagnostyki i obs∏u-gi inteligentnych urzàdzeƒ pomiaro-wych, w tym równie˝ do nowychprzetworników rodziny 261. Szcze-gólnà cechà oprogramowania jest jegointuicyjny interfejs i ∏atwoÊç do∏àczanianowych urzàdzeƒ pomiarowych za po-mocà ogólnie dost´pnych sterowników(tzw. DTM-ów).

Ma on 1,5 m zasi´gu i udêwig 30 kg, coumo˝liwia zastosowanie go w ponad85 proc. aplikacji do pakowania.

IRB 660 jest robotem dedykowanymdo paletyzacji takich produktów jak worki,kartony, skrzynki, butelki i innych ci´˝kichi wielkogabarytowych towarów. Takimi pa-rametrami pracy: szybkoÊcià, zasi´giemi dopuszczalnym udêwigiem nie mo˝e po-szczyciç si´ ˝aden inny robot na rynku. Po-∏àczenie zasi´gu (3,15 m) z dopuszczalnymudêwigiem (250 kg) daje mo˝liwoÊç obs∏u-gi a˝ do czterech transporterów dostarcza-jàcych produkty, dwóch magazynów palet,jednego magazynu przek∏adek i czterechtransporterów wyjÊciowych.Dlatego dzi´ki swojej wszechstronnoÊcii wydajnoÊci IRB 660 spe∏ni oczekiwanianajbardziej wymagajàcej aplikacji palety-zujàcej. Ponadto IRB 660 jest znacznieszybszy od swojego poprzednika IRB 640,dzi´ki czemu jego zoptymalizowane mo˝-liwoÊci ruchowe zapewniajà krótszy cyklpracy, równie˝ w stosunku do produktówkonkurencji.

Wi cej informacji: Bart∏omiej Misztalewski, tel. (022) 51 64 455,e-mail: [email protected]

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

o zastosowaƒ w trudnych warunkach

Wi cej informacji: Mariusz S∏omski, tel. (032) 79 09 222, e-mail: [email protected] Kluszczyk, tel. (032) 79 09 223, e-mail: [email protected]

34-35 produkty2•• 4/27/06 11:01 AM Page 35

Produkty

Pasywny Wskaźnik Napięcia Efekt wspó∏pracy naukowców i in˝ynierów

ZastosowaniePassVI™ to kompaktowy wskaênik obecnoÊci napićiamontowany bezpoÊrednio na szynach pràdowych lub przewodach.Nadaje si´ nie tylko do zastosowaƒ wewnàtrz budynków, ale równie˝ do urzàdzeƒ napowietrznych. Wskazanie obecnoÊcinapićia odbywa si´ poprzez wyÊwietlenie du˝ego i wyraênegoznaku na wyÊwietlaczu wskaênika.

Unikalna technologia wyÊwie-tlacza ciek∏okrystalicznego(LCD) zastosowana wewskaêniku PassVI™ zosta∏arozwini´ta w Centrum Ba-

dawczym ABB w Krakowie. Specjalnie za-projektowana wewn´trzna struktura LCDdaje nieosiàgalnà dotàd czu∏oÊç na poleelektryczne wokó∏ przewodu, na którymwskaênik jest zainstalowany. Dzi´ki takie-mu rozwiàzaniu wskaênik nie wymaga za-stosowania ˝adnego uk∏adu elektronicz-nego, co czyni urzàdzenie wyjàtkowo od-pornym i trwa∏ym. Obudowa PassVI™ wykonana jest z naj-wy˝szej klasy elastomeru silikonowego dozastosowaƒ elektrycznych. Daje to wyso-kà odpornoÊç na trudne warunki atmosfe-

ryczne, a jej pomaraƒczowy fluore-scencyjny kolor zapewnia dosko-

na∏à widocznoÊç wÊród innychelementów systemu.

Wskaêniki dostosowane sà do napi´ç od3 kV do 36 kV, mogà pracowaç w tempe-raturach od –40°C do +85°C i sà w pe∏niodporne na pràdy zwarciowe i przepićia.PassVI™ wskazuje obecnoÊç napićia, gdyprzekracza ono 45 proc. wartoÊci nominal-nej w systemach trójfazowych – zgodniez wymaganiami norm PN-EN/IEC. Pilotowy produkt PassVI™ by∏ prezento-wany przez ABB na ca∏ym Êwiecie i spo-tka∏ si´ z du˝ym zainteresowaniem klien-tów. Pierwsza instalacja testowa urucho-miona na obiekcie ENION SA w Krakowie,zarówno w zastosowaniu napowietrznym,jak i wn´trzowym dzia∏a ju˝ od ponad roku. Produkt zosta∏ zaprojektowany i wdro˝onyprzez dwa zespo∏y: naukowców z Cen-trum Badawczego oraz in˝ynierów z przas-nyskiego oddzia∏u firmy. Tak opracowanatechnologia, jak i produkt, chronione sàmi´dzynarodowymi zg∏oszeniami patento-wymi o zasi´gu globalnym.


Wskaênik PassVI™ mo˝e byç za-stosowany do sygnalizacji

obecnoÊci napićia w otwartych ce-lach rozdzielczych, na szynach orazprzewodach w budynkach i urzà-dzeniach napowietrznych. Stanowibez porównania lepszà alternatyw´dla nieprodukowanych ju˝ i bardzos∏abo widocznych wskaêników neo-nowych powszechnie dotychczasinstalowanych w rozdzielniach. Po zainstalowaniu wskaênik dajemo˝liwoÊç odczytania stanu obec-noÊci napićia na przewodach bezu˝ycia dodatkowego sprz´tu, cou∏atwia lokalizacj´ zwarç i uszko-dzeƒ systemu. PassVI™ zapewnia równie˝ zwi´k-szenie bezpieczeƒstwa eksploatacjisystemu. Dostarczajàc dodatkowei niezale˝ne wskazanie obecnoÊciniebezpiecznego napićia, aktywnieostrzega personel, co mo˝e zapo-biec wypadkom i zwiàzanym z niminast´pstwomi kosztom.

INSTALACJA TESTOWA PassVI™ NA OBIEKCIE ENION SA, WERSJA PILOTOWA W SZAREJ OBUDOWIE

NEONOWE WSKAŹNIKIKONWENCJONALNE

36-37 produkty3.qxd 4/27/06 11:04 AM Page 36

a – PassVI™


Wi cej informacji: Kamil Piekutowski, tel. (022) 51 52 504,e-mail: [email protected]

1. przeznaczony do ka˝degonieekranowanego uk∏aduÊredniego napićia,

2. dostosowany dla napi´çnominalnych sieci 3–36 kV,

3. zapewnia stale dost´pnà dodatkowà i niezale˝nà infor-macj´ o obecnoÊci napićia,

4. nadaje si´ do zastosowaƒwn´trzowych i napowietrznych,

5. zapewnia dobrze widocznewskazanie niezale˝nieod oÊwietlenia,

6. urzàdzenie pasywne i w pe∏nibezobs∏ugowe,

7. pe∏na odpornoÊç na przepićiai pràdy zwarciowe,

8. bardzo ma∏e gabaryty i zwartabudowa,

9. przystosowany do instalacji na sta∏e,

10. prosty monta˝ za pomocàopasek kablowych,

11.mo˝liwoÊç monta˝u na: a) szynach pràdowychb) przewodach:

nieekranowanych,nieizolowanychi izolowanych; o ka˝dejtypowej Êrednicy i przekroju,

12.typowe zastosowania – wn´-trzowe i napowietrzne: a) otwarte systemy rozdzielcze, b) przy∏àcza transformatorów

rozdzielczych, c) punkty zasilania kablem SN, d) koƒcówki roz∏àczników

i od∏àczników.

Podstawowe cechywskaênika PassVI™

Osprz´t elektroinstalacyjny

System informacjipiktogramowej

Od poczàtku tego roku firmaABB oferuje system informa-cji piktogramowej o nazwie

Info Light. Polska premiera tego roz-wiàzania odby∏a si´ jesienià ubieg∏e-go roku, podczas trzynastych targówbran˝owych „Âwiat∏o”. Podstawowà funkcjà systemu jest in-formowanie, ostrzeganie oraz wyzna-czanie miejsc, stref lub kierunków ru-chu za pomocà odpowiedniego pik-togramu, czyli rysunku. Same pikto-gramy umieszczone sà na pokrywie,która jest zamocowana w ramcea nast´pnie zamontowana na Êcia-nie. Niewàtpliwà zaletà tego rozwià-zania jest mo˝liwoÊç ∏àczenia pikto-gramów (pokryw) z wybranà seriàosprz´tu elektroinstalacyjnego z ofer-ty ABB. Pozwala to – co nale˝y zali-czyç na poczet dodatkowych korzy-Êci z systemu – zachowaç spójnàstylistyk´ wystroju wn´trz.Piktogramy, których do wyboru jestblisko pi´çdziesiàt, odnoszà si´ donajbardziej typowych sytuacji i sàszczególnie przydatne w budynkachu˝ytecznoÊci publicznej do oznaczanianp. kierunku wyjÊcia, toalet, stref ob-j´tych zakazem palenia itp.

Zastosowanie systemu pozwala nietylko usprawniç system informacjii komunikacji w budynkach, ale tak˝ezapewniç w∏aÊciwà orientacj´ w ciem-nych korytarzach czy na schodach.

Wi cej informacji: Na wszystkie pytania odpowiedzà Paƒstwu przedstawiciele firmy ABB, których nazwiska oraz numery telefonów publikujemy na stronie 39.

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

36-37 produkty3.qxd 4/27/06 12:42 PM Page 37

Regionalne Biura Sprzeda˝y odpowiedzialne za produkty i systemy dla energetyki

Regionalne Biura Sprzeda˝y odpowiedzialne za produkty i systemy dla energetyki

Jacek Kossowski, Dyrektor Biura Sprzeda˝ytel.: (058) 30 74 704, tel. kom.: 0 601 899 [email protected]

Krzysztof Horyza (TORU¡)tel.: (056) 65 95 940, tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

Ryszard CzuchajDyrektor Biura Sprzeda˝ytel.: (022) 51 52 901, kom. tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

Miros∏aw Lichanów(BIA YSTOK)(085) 67 55 835, tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

Krzysztof Pi∏katel.: (022) 51 52 904,tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

Mieczys∏aw Pyctel.: (022) 51 52 903, tel. kom.: 0 601 375 [email protected]

Ryszard CzuchajDyrektor Biura Sprzeda˝ytel.: (081) 53 24 674, tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

Jacek Fluda (RZESZÓW)tel.: (017) 85 72 568, tel. kom.: 0 601 454 [email protected]

Marek Stawiszyƒskitel.: (081) 53 24 674, tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

Aparatura wn´trzowa SN: wy∏àczniki VD4, uziemniki

RBS Gdaƒsk

RBS Warszawa

Witold Kolasiƒskitel.: (058) 30 74 704,tel. kom.: 0 603 131 [email protected]

S∏awomir Zwoliƒskitel.: (058) 30 74 704, tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

Krzysztof Pa∏ganDyrektor Biura Sprzeda˝ytel.: (061) 86 11 060, tel. kom.: 0 601 315 [email protected]

Edmund Ka∏ka(KAMIE¡ POMORSKI)tel.: (091) 38 24 141, tel. kom.: 0 605 073 [email protected]

Pawe∏ Kujawskitel.: (061) 86 11 060, tel. kom.: 0 601 890 [email protected]

RBS Poznaƒ

Grzegorz OkrasaDyrektor Biura Sprzeda˝ytel.: (042) 29 93 003,tel. kom.: 0 601 264 [email protected]

RBS ¸ódê

Anna SkwaraDyrektor Biura Sprzeda˝ytel.: (071) 34 75 663, tel. kom.: 0 601 240 [email protected]

Dariusz Cierpia∏tel.: (071) 34 75 353, tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

RBS Wroc∏aw

Dyrektor Handlowy

RBS LublinLeszek KocDyrektor Biura Sprzeda˝ytel.: (032) 79 09 250, tel. kom.: 0 601 264 [email protected]

Grzegorz Ka∏u˝atel.: (032) 79 09 251, tel. kom.: 0 601 364 [email protected]

Krzysztof Janoskatel.: (032) 79 09 252, tel. kom.: 0 601 743 [email protected]

RBS Katowice

Wsparcie techniczne dla kana∏u hurtowego

RBS Gdaƒsk

RBS WarszawaRBS Poznaƒ

RBS ¸ódê

RBS Wroc∏aw

RBS LublinRBS Katowice

Wsparcie techniczne dla kana∏u hurtowego

Aparatura napowietrzna:od∏àczniki, roz∏àczniki,wy∏àczniki oraz wy∏àczniktypu HD4

Ograniczniki przepi´çniskich i Êrednich napi´ç

Aparatura ∏àczeniowa, wn´trzowaSN: bezpieczniki, od∏àczniki,roz∏àczniki, styczniki, uziemniki,nap´dy

Przek∏adniki SN: pràdowe i napi´ciowe do 36 kV.Przek∏adniki pràdowe NN

Tomasz Nowicki

Key Account Managertel.: (022) 51 52 674; tel. kom.: 0 601 366 [email protected]

Wojciech Kosiƒskitel.: (022) 51 52 613, fax: (022) 51 52 614tel. kom.: 0 601 320 [email protected]

Krystyna WiÊniewska

tel.: (029) 75 33 229tel. kom.: 0 603 376 [email protected]

Hubert Krukowski

tel.: (029) 75 33 340tel. kom.: 0 603 720 [email protected]

Jan Go∏aszewski

tel.: (029) 75 33 218tel. kom.: 0 29 75 33 327jan.golaszewski@pl. abb. com

Piotr Lachowski

tel.: (022) 51 52 655; tel. kom.: 0 603 176 [email protected]

www.abb.pl

38-39 tablice 4/27/06 11:09 AM Page 38

Regionalni Przedstawiciele Handlowi wspó∏pracujàcy z dystrybutorami i hurtowniami w zakresie produktów

automatyki NN, osprz´tu elektroinstalacyjnego i systemu EIB

Regionalni Przedstawiciele Handlowi wspó∏pracujàcy z dystrybutorami i hurtowniami w zakresie produktów

automatyki NN, osprz´tu elektroinstalacyjnego i systemu EIB

Dyrektor ds. osprz´tuelektroinstalacyjnegoi systemu EiB:

Grzegorz Krasowski tel.: (022) 51 64 421, tel. kom.: 0 603 917 [email protected]

Dyrektor ds.produktów niskich napi´ç:

Robert Kowalczyktel.: (022) 51 64 416, tel. kom.: 0 607 225 [email protected]

Osprz´t elektroinstalacyjny i system EiB:

Mariusz Emerletel.: (022) 51 64 492, tel. kom.: 0 603 089 [email protected]

Krzysztof Sasintel.: (022) 51 64 427, tel. kom.: 0 605 783 [email protected]

Agata Galin-Podobastel.: (022) 51 64 431, tel. kom.: 0 603 720 [email protected]

Produktyautomatyki niskich napi´ç:

¸ukasz Pietkiewicztel.: (022) 51 64 408, tel. kom.: 0 605 355 [email protected]

Micha∏ Rogalskitel.: (022) 51 64 471, tel. kom.: 0 601 621 [email protected]

Arkadiusz Szelàgtel.: (022) 51 64 472, tel. kom.: 0 601 621 [email protected]

Maciej Piwowarskitel.: (042) 29 93 359, tel. kom.: 0 603 720 [email protected]


Agnieszka Czmieltel.: (071) 34 75 519, tel. kom.: 0 601 839 011 [email protected]


Andrzej Kmieciktel.: (061) 86 11 071, tel. kom.: 0 601 839 [email protected]


Roman Sakaluktel.: (058) 30 74 469, tel. kom.: 0 601 621 [email protected]


Robert Apanasewicz(058) 30 74 469, tel. kom.: 0 601 839 [email protected]


Agnieszka Czmieltel.: (071) 34 75 519, tel. kom.: 0 601 839 011 [email protected]


Rafa∏ Lubarskitel.: (071) 34 75 519, tel. kom.: 0 607 225 [email protected]


Marek Michoƒskitel.: (081) 44 11 013, kom. tel. kom.: 0 601 982 [email protected]


Micha∏ Kaza∏atel. kom.: 0 601 621 [email protected]


Jakub Osmantel.: (032) 79 09 241, tel. kom.: 0 601 621 [email protected]

Krzysztof ˚urektel.: (032) 79 09 240, tel. kom.: 0 601 328 [email protected]


¸ukasz Wilczek tel.: (032) 79 09 [email protected]

Region CentralnyRegion CentralnyRegion Pó∏nocny

Region Zachodni

Region DolnoÊlàski

Region Po∏udniowy

Region Wschodni

Region Pó∏nocny

Region Zachodni

Region DolnoÊlàski

Region Po∏udniowy

Region Wschodni

www.abb.pl

38-39 tablice 4/27/06 11:11 AM Page 39

ISS

N 1

644-

4094

01-40 okladka•• 4/27/06 8:58 AM Page 40

Raport: Elementy sieci przesyłowej energii elektrycznej...>>> Raport: Elementy sieci przesyłowej...

Documents

Transcript of Raport: Elementy sieci przesyłowej energii elektrycznej...>>> Raport: Elementy sieci przesyłowej...