RAPORT AKTUALIZACJA RAPORT - Zawiercie · Katowice - 43 km zęstochowa - 45 km Kraków - 67 km...
Transcript of RAPORT AKTUALIZACJA RAPORT - Zawiercie · Katowice - 43 km zęstochowa - 45 km Kraków - 67 km...
Zawiercie, wrzesień 2016
STRATEGIA PROMOCJI 2012-2016
RAPORT październik 2013
AKTUALIZACJA WERSJA 01
Opracowanie: Agencja Rozwoju Zawiercia
STRATEGIA PROMOCJI 2012-2016
RAPORT październik 2013
STRATEGIA ROZWOJU MIASTA ZAWIERCIE 2025 PLUS
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 2
Spis treści
1. Metodologia badania ...................................................................................................................... 3
2. Aktualizacja dokumentu .................................................................................................................. 4
3. Podstawowe informacje o Zawierciu .............................................................................................. 4
4. Obserwowane trendy ...................................................................................................................... 6
5. Scenariusze rozwojowe do 2020 roku ........................................................................................... 14
4.1. Zjawiska demograficzne ........................................................................................................ 14
4.2. Zjawiska gospodarcze ............................................................................................................ 16
4.3. Budżet i gospodarka komunalna ........................................................................................... 18
6. Podsumowanie scenariuszy rozwojowych .................................................................................... 20
6. Analiza SWOT ................................................................................................................................ 22
7. Pozycjonowanie Zawiercia - benchmarking .................................................................................. 25
8. Misja i cele strategiczne ................................................................................................................ 29
9. Cele operacyjne i działania szczegółowe ....................................................................................... 33
10. Powiązanie Strategii z dokumentami strategicznymi Polski i Regionu ..................................... 37
11. Karty działań – system wdrażania strategii ............................................................................... 39
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 3
1. Metodologia badania Prezentowana w niniejszym dokumencie Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus została
opracowana na zlecenie Gminy Zawiercie przez firmę Otawa Group Sp. j. w 2011 roku w oparciu
o metodologię partycypacyjną. Autorami strategii jest społeczność Miasta Zawiercie. Rolą doradcy
było jedynie dostarczenie danych diagnostycznych oraz fizyczne zebranie i opisanie kierunków
określonych przez członków Panelu Ekspertów. Panel ten pracował w trzech zespołach roboczych:
administracja i przestrzeń;
gospodarka;
sprawy społeczne.
Panel Ekspertów skupiał specjalistów z trzech podstawowych grup:
ekspertów wewnętrznych – przeważnie urzędników zajmujących się konkretnymi zadaniami
w Urzędzie Miasta, jednostkach podległych oraz innych jednostkach samorządowych;
reprezentantów mieszkańców – głównie w osobach radych oraz przedstawicieli organizacji
społecznych;
ekspertów zewnętrznych – zaproszonych do udziału w pracach z uwagi na ich związki
z Zawierciem, reprezentujących różne środowiska (naukowe, biznesowe, organizacje
pozarządowe itd.).
W załączniku przedstawiono listę osób zaproszonych do udziału w pracach nad Strategią.
Rolą Strategii jest postawienie odpowiednich akcentów w bieżącej działalności Samorządu
Miejskiego. Strategia nie jest i nie może być przepisaniem zadań jednostek samorządu terytorialnego
określonych ustawowo. Wszystkie zadania wynikające z obowiązków gminy będą realizowane
w przyszłości i nie ma konieczności umieszczania ich w Strategii. Strategia powinna zawierać cele
szczególnie ważne w określonej sytuacji dla Miasta Zawiercie. Strategia ma charakter unikalny, jej
zapisy znajdują zastosowanie wyłącznie w określonym czasie i w odniesieniu do określonego miasta.
Punktem wyjścia do sformułowania strategii była diagnoza stanu Zawiercia opracowana w oparciu
o metodologię scenariuszy rozwojowych.
Zgodnie z przyjętym przez autorów schematem postępowania, w celu uchwycenia najważniejszych
trendów wpływających na kierunki rozwoju Miasta Zawiercie, przeprowadzona analiza składała się
z trzech podstawowych elementów:
przygotowanie ciągów danych historycznych odnoszących się do kluczowych mierników
rozwoju gminy;
analizy porównawczej części wskaźników ze średnimi dla województwa śląskiego;
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 4
modelowanie trendów na podstawie wyników pozycjonowania.
Opracowywane zostały ciągi danych historycznych zaczerpnięte z Banku Danych Lokalnych GUS. Dla
każdej z analizowanych cech zebrano dane za lata 2000-2009 (lub – jeśli dane takie były niedostępne
– dla krótszego okresu). Część wskaźników odniesiono do średnich wojewódzkich. Ostatnim etapem
tworzenia scenariuszy rozwojowych było modelowanie trendów badanych cech w wychyleniu +/-5%.
Trend liniowy wynikający z danych historycznych został przyjęty jako wariant podstawowy (wyjątek
od tej zasady stanowią projekcje wskaźników demograficznych, które zostały oparte na prognozie
demograficznej dla województwa śląskiego przygotowanej przez GUS). Trend wynikający z danych
historycznych został zatem korygowany in plus lub in minus.
2. Aktualizacja dokumentu Strategia rozwoju każdej jednostki samorządu terytorialnego, aby spełniała swoje cele musi być
dokumentem żywym, aktualnym, dostosowanym do bieżącej sytuacji. Planowanie strategiczne to
proces ciągły. Jeśli raz uchwalona strategia nie jest monitowana, korygowana, uzupełniania, staje się
martwym dokumentem. Dlatego, przed przystąpieniem do procesu aktualizacji Strategii Rozwoju
Miasta Zawiercie 2025 plus postawiono dwa podstawowe zadania:
• Analiza stanu wykonania strategii w odniesieniu do zapisów z 2011 r – społeczno-gospodarczych
i wskaźników rezultatu.
• Wyznaczenie działań adekwatnych do wyników ewaluacji ujętych w raportach rocznych
i aktualnych potrzeb miasta.
W wyniku dokonanych analiz przygotowano aktualizację strategii w zakresie trendów jak
i scenariuszy rozwojowych. Dokonano również aktualizacji celów operacyjnych jak i działań
uwzględniając w nich aktualne programy i projekty, w tym m.in: Lokalny Program Rewitalizacji
Obszarów Miejskich na terenie gminy Zawiercie na lata 2014-2020, Strategii Zintegrowanych
inwestycji Terytorialnych Subregiony Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-20120.
3. Podstawowe informacje o Zawierciu Aktualizacja dotyczy: danych demograficznych oraz ilości podziału administracyjnego miasta.
Miasto i Gmina Zawiercie zlokalizowane jest w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa katowickiego. Według
danych z 30 czerwca 2011 miasto miało 51.862 mieszkańców. Według danych z dnia 31.08.2016
miasto miało 50.129 mieszkańców1.
Zawiercie położone jest w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, u źródeł Warty
1 Wg danych z Urzędu Miejskiego w Zawierciu (zameldowania stałe i czasowe)
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 5
w dzielnicy Kromołów. Stąd prawdopodobnie wzięła się nazwa miasta Zawiercie. Dawni mieszkańcy
Kromołowa chcąc przedostać się do ówczesnej wsi musieli przekroczyć rzekę Wartę, gdyż Zawiercie
znajduje się "Za Wartą" (patrząc od strony Kromołowa).
Zawiercie stanowi ważny punkt komunikacyjny i kolejowy, od lat kluczowe znaczenie miały: przemysł
ciężki (huta żelaza), szklarski (huta szkła produkująca kryształ) i odlewniczy (odlewnia żeliwa) oraz do
niedawna przemysł włókienniczy, który wszakże w ostatnich latach zupełnie upadł.
Pozytywnym zjawiskiem jest pojawianie się – niestety niezbyt licznych – nowoczesnych firm
działających na rynku nowoczesnych technologii. Przykładem może tu być– Optopol.
Pod Zawierciem znajdują się pokłady rud ołowiu, cynku i srebra, które nie są eksploatowane. Kiedyś
wydobywano także rudy żelaza i węgiel metodą odkrywkową.
Wizytówką miasta Zawiercia jest brama wjazdowa na centralną część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Zawiercie jest punktem wyjścia wielu szlaków turystycznych na Jurę Krakowsko-Częstochowską.
Zawiercie położone jest w odległości:
Katowice - 43 km
Częstochowa - 45 km
Kraków - 67 km
Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice – Pyrzowice - 28 km,
Międzynarodowy Port Lotniczy Kraków- Balice - 75 km,
Warszawa (bezpośrednie połączenie kolejowe – czas podróży 1,5 h) - 278 km
Sąsiednie gminy: Kroczyce, Łazy, Myszków, Ogrodzieniec, Poręba, Włodowice
Struktura powierzchni
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 85,24 km². Miasto stanowi 8,5%
powierzchni powiatu.
Administracyjnie podzielone jest na 18 osiedli mieszkaniowych: Argentyna, Blanowice, Borowe Pole,
Bzów, Centrum, Dąbrowica, Kromołów, Marciszów, Miodowa, Piłsudskiego, Stary Rynek, Stawki,
Szymańskiego, Warty, Zuzanka I, Zuzanka II, Żerkowie, Wydra Zielona oraz 4 sołectwa Karlin, Łośnice,
Pomrożyce, Skarżyce.
Pod względem funkcjonalno – przestrzennym Miasto można podzielić na dwie strefy:
Strefę zachodnią – położoną nad rzeką Wartą, obejmującą centralną część Miasta,
z dominującą zabudową wielorodzinną i dobrze rozwiniętym przemysłem (charakteryzuje się
dobrze rozwiniętą siecią hydrauliczną).
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 6
Strefę wschodnią – obejmującą tereny rolne i leśne, których część wchodzi w obręb Zespołu
Jurajskich Parków Krajobrazowych, stanowiąc zaplecze rekreacyjne dla całego regionu.
Od 1998 roku miasto jest stolicą powiatu zawierciańskiego, w skład którego oprócz Zawiercia
wchodzą następujące gminy: Irządze, Kroczyce, Łazy, Ogrodzieniec, Pilica, Poręba, Szczekociny,
Włodowice, Żarnowiec.
Według danych z roku 2002 użytki rolne w Zawierciu obejmują 59%, a użytki leśne: 20%.
4. Obserwowane trendy W aktualizacji przyjęto kontynuację schematu postępowania, w celu uchwycenia najważniejszych
trendów wpływających na kierunki rozwoju Miasta Zawiercia.
Uzupełnione zostały ciągi danych historycznych zaczerpnięte z Banku Danych Lokalnych GUS. Dla
każdej z analizowanych cech uzupełniono dane za lata 2010-2014 (lub – jeśli dane takie były
niedostępne – dla krótszego okresu). Porównano scenariusze rozwojowe z aktualnymi danymi.
Kluczowe znaczenie dla całej analizy sytuacji obecnej Zawiercia miały dane historyczne odnotowane
w Gminie. Zgodnie z przyjętą metodologią, wzięto pod uwagę dziewięć czynników za lata 2000-2009
i uzupełniono je za okres 2010-2014. Podstawowe dane prezentuje tabela:
Tabela 1 Dane historyczne za lata 2000-2009 oraz 2010-2014
Zawiercie, wrzesień 2016
Wskaźnik 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Stan ludności 54 564 54 404 54 022 53 727 53 483 53 223 52 926 52 692 52 290 52 171 52 223 51 880 51 688 51 258 50 990
Stan ludności w wieku do 14 lat 8 469 8 123 7 836 7 507 7 280 7 095 6 905 6 765 6 793 6 717 6 710 6 629 6 651 6 596 6 586
wskaźnik liczba osób bezrobotnych do osób w wieku produkcyjnym (Zawiercie)
- - - 15,3 14,7 13,7 12,6 11 8,1 10,6 10,2 10,1 10,7 10,5 8,9
wskaźnik liczba osób bezrobotnych do osób w wieku produkcyjnym (śląskie)
- - - 10,7 10,1 9,2 7,5 5,4 4 5,6 6 6,2 6,9 7,1 6,1
Wskaźnik bezrobocia w mieście jako % wskaźnika dla województwa śląskiego
69,9% 68,7% 67,2% 59,5% 49,1% 49,4% 52,8% 58,8% 61,4% 64,5% 67,6% 68,5%
Relacja dochodów budżetowych gminy na jednego mieszkańca w stosunku do średniej wojewódzkiej
67,9% 72,5% 71,0% 73,2% 74,3% 79,2% 90,4% 78,5% 77,2% 69,3% 72,8% 72,1% 74,8%
Udział majątkowych wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem
18,6% 17,5% 8,6% 7,5% 16,9% 13,3% 15,6% 27,2% 35,7% 39% 6,8% 15,0% 17,8% 21,8% 20,2%
Udział dochodów własnych w dochodach ogółem
67,2% 63,2% 64,7% 63,6% 68,2% 67,4% 65,9% 61,3% 74,9% 66,3% 54,0% 63,2% 59,0% 63,5% 60,5%
Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 1.000 mieszkańców;
75,4 80,6 85,9 90,8 93,5 92,8 92,2 91,5 89,7 90,2 93,8 94,4 97,0 99,0 99,5
Odsetek mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej
98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8% 98,8%
Odsetek mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej
73,8% 73,8% 73,8% 73,9% 73,9% 73,9% 73,9% 74,4% 75,4% 77,6% 79,2% 81,3% 81,3%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 8
Spośród danych historycznych zwracają uwagę zarówno czynniki pozytywne, jak i negatywne.
Czynniki pozytywne dotyczą przede wszystkim finansów publicznych, ale także aktywności lokalnych
przedsiębiorstw:
Systematycznie i wyraźnie poprawia się relacja dochodów budżetowych Zawiercia na jednego
mieszkańca w stosunku do średniej wojewódzkiej. Wciąż wskaźnik ten jest wyraźnie poniżej
średniej wojewódzkiej. Pamiętać jednak należy o determinującym wpływie Aglomeracji
Katowickiej. Średnia wojewódzka jest zatem dość znacznie zawyżona. Dlatego też, mniej
niepokoi ogólnie niski poziom, a bardziej cieszy fakt systematycznego odrabiania dystansu
Zawiercia do średniej wojewódzkiej (patrz wykres nr 1).
Porównując dane wyjściowe (do 2011 roku czyli przed przyjęciem strategii) do danych za okres
obowiązywania strategii (2012-2014) widać niewielki spadek wskaźnika. Średnia za okres
2002-2011 wynosi 75,4% a za okres 2012-2014 wynosi 73,3%.
Wykres 1 Relacja wartości wskaźnika dochodów budżetowych Zawiercia na jednego mieszkańca
w stosunku do średniej wojewódzkiej
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Bardzo wyraźnie rośnie poziom inwestycyjności wydatków budżetowych. Udział majątkowych
wydatków inwestycyjnych na początku dekady nie przekraczał 20% sumy wydatków
budżetowych ogółem, a w pierwszej połowie lat 2000 spadł poniżej 10%. Jednak od 2004
roku obserwujemy stały wzrost aż do poziomu prawie 40%. Należy pamiętać, iż majątkowe
wydatki inwestycyjne zwiększają wartość aktywów gminy. Pełnią podobnie prorozwojową
rolę, co wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw. Ich wzrost jest zatem zjawiskiem
zdecydowanie pozytywnym (por. wykres nr 2).
Porównując dane wyjściowe (do 2011 roku czyli przed przyjęciem strategii do danych za okres
obowiązywania strategii (2012-2014) widać znaczny spadek wskaźnika w roku 2010 do
poziomu najniższego. Jednak od 2011 udział wydatków majątkowych sukcesywnie rośnie.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 9
Porównując średnie za okres 2002-2011 (18,5% ) i za okres 2012-2014 (19,9%) wskaźnik
rośnie.
Wykres 2 Udział majątkowych wydatków inwestycyjnych w ogóle wydatków
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Za pozytyw należy także uznać utrzymywanie się wysokiego poziomu dochodów własnych
w ogóle dochodów budżetowych Zawiercia. Z jednej strony zjawisko to może być
interpretowane negatywnie, jako mały udział środków zewnętrznych. Z drugiej jednak strony,
dochody własne są źródłem najpewniejszym i dającym największą swobodę wydatkowania.
Wzrost wydatków inwestycyjnych w połączeniu z utrzymywaniem się wysokiego poziomu
dochodów własnych to zjawisko świadczące o stabilności finansów jednostki samorządu
terytorialnego (por. wykres nr 3).
Porównując dane wyjściowe (do 2011 roku czyli przed przyjęciem strategii) do danych za okres
obowiązywania strategii (2012-2014) widać spadek wskaźnika. Średnia za okres 2002-2010
wynosi 65,0% a za okres 2011-2014 wynosi 61,0%.
Wykres 3 Udział dochodów własnych w dochodach ogółem gminy
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 10
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Do zjawisk pozytywnych możemy także zaliczyć rosnącą liczbę podmiotów gospodarczych
zarejestrowanych w Zawierciu w systemie REGON w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Od
około 75 w roku 2000 wskaźnik ten wzrósł do 90 w roku 2009, osiągając niemal stan średni
dla województwa śląskiego (92). W świetle braku rozwoju firm dużych i średnich, wzrost
liczby podmiotów (generowany przez mikrofirmy) jest zjawiskiem pozytywnym. Oddzielną
kwestią pozostaje natomiast siła ekonomiczna nowych podmiotów (por. wykres nr 4).
Wskaźnik ten rośnie sukcesywnie i obecnie wynosi (2014 r.) 99,5
Wykres 4 Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 1.000 mieszkańców
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 11
W celu dodatkowej weryfikacji obserwowanych zjawisk związanych z rozwojem
przedsiębiorstw posłużono się wskaźnikiem porównawczym dostępnym jedynie na poziomie
powiatów. Obliczono, jaki procent ogółu inwestycji dokonywanych przez śląskie
przedsiębiorstwa stanowią inwestycje firm z terenu powiatu zawierciańskiego. Wyniki
pokazują jednoznacznie, iż nie tylko rośnie liczba podmiotów, ale także – zdecydowanie –
poprawia się ich kondycja na tle średniej regionalnej. Jeszcze w roku 2002 firmy lokalne
odpowiedzialne były za niecały 1% inwestycji podmiotów gospodarczych w województwie.
W roku 2008 ten wskaźnik wyniósł już niemal 2,5%. Jest to ogromny wzrost. Należy jednak
zwrócić uwagę, iż stan obecny lepiej odzwierciedla miejsce powiatu w województwie
(ludnościowo, powiat stanowi około 2% województwa). Wzrost jest zatem „Równaniem do
średniej” niż czymś wyjątkowym w skali regionu. Nie zmienia to faktu, iż sam wzrost jest
zjawiskiem jednoznacznie pozytywnym (por. wykres nr 5).
Wskaźnik ten do roku 2008 miał tendencję wzrostową. Po gwałtownym spadku w 2010 roku
jego poziom za 2013 rok wykazał ponownie tendencję wzrostową.
Wykres 5 Udział inwestycji dokonywanych przez firmy z terenu powiatu zawierciańskiego w ogóle inwestycji
śląskich firm
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Należy jednak stwierdzić, iż wiele czynników wykazuje tendencje negatywne. Do głównych zjawisk
negatywnych w Gminie zaliczamy:
Spadek liczby mieszkańców. Jest to zjawisko charakterystyczne dla większości miast w Polsce.
Spadek ogólnej liczby mieszkańców Zawiercia jest dość duży, gdyż wynosi około 4,5% w skali
10 lat. Takie spadki są bardziej charakterystyczne dla mniejszych miejscowości i może
świadczyć o wyraźnym pogarszaniu się perspektyw indywidualnych szans rozwoju
postrzeganych przez mieszańców miasta. Warto podkreślić, iż do analizy wzięto dane na
temat faktycznego zamieszkiwania, a nie zameldowania na stałe (por. wykres nr 6);
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 12
Utrzymuje się dynamika spadku liczby ludności w Zawierciu. Wskaźnik ten dowodzi o zbyt
optymistycznym wyznaczeniu celu strategicznego nr 1 - „Stworzenie warunków do rozwoju
funkcji mieszkalnej i turystycznej w Gminie – Zawiercie: tu warto zamieszkać!” gdzie przyjęto
wskaźnik: Liczba mieszkańców Zawiercia, wartość oczekiwana w 2025 roku: 54.000.
Wykres 6 Liczba ludności
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Dużo poważniejszym problemem jest jednak bardzo szybki spadek liczby dzieci w wieku
szkolnym – z około 6.500 w roku 2000 do niecałych 4.500 w roku 2009. Tak wyraźny spadek
może mieć kluczowe znaczenie dla gospodarki lokalnej. Tempo spadku obserwowanego
w latach ubiegłych jest wynikiem ogólnych tendencji demograficznych. Należy podkreślić,
iż gdyby nie systematyczny wzrost jednostkowej wartości subwencji oświatowej, taki spadek
mógłby doprowadzić do poważnych perturbacji budżetu Zawiercia (por. wykres nr 7);
Obserwując liczbę osób w wieku szkolnym oraz osób w wielu przedprodukcyjnym widać
wyhamowanie tempa spadku liczby od roku 2007. Od roku 2012 wsadek jest niższy niż
prognozowana linia trendu.
Wykres 7 Liczba mieszkańców w wieku 6-15 lat
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 13
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Bardzo wyraźny wzrost relatywnego wskaźnika bezrobocia. Jeszcze na początku XXI wieku
Zawiercie posiadało wskaźnik bezrobocia mniejszy niż województwo Śląskie. Na przestrzeni
ostatnich 10 lat sytuacja ta się odwróciła. Warto podkreślić, iż wzrosty i spadki wskaźnika
bezrobocia są zjawiskiem koniunkturalnym – niezależnym w dużym stopniu od uwarunkowań
lokalnych. Dlatego analizie poddano nie sam wskaźnik bezrobocia a relację bezrobocia
w Zawierciu do bezrobocia na Śląsku. Na tej podstawie możemy jasno sformułować tezę
o wyraźnym pogorszeniu się relatywnej sytuacji na miejskim rynku pracy (por. wykres nr 8).
Wskaźnik pokazuje odwrócenie tendencji spadkowej i powrót do poziomu z początku badanego
okresu. Bezrobocie w Zawierciu spada lecz w dalszym ciągu jest wyższe niż średnia dla
województwa.
Wykres 8 Relacja wielkości wskaźnika bezrobocia w Zawierciu w stosunku do średniej wojewódzkiej
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 14
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Dane historyczne stały się punktem wyjścia do pozycjonowania Gminy w oparciu o analizę trendu.
5. Scenariusze rozwojowe do 2020 roku
Aktualizacja dotyczy wyznaczenia nowych scenariuszy rozwojowych na podstawie zaktualizowanej
analizy wskaźników.
Scenariusze rozwoju sytuacji w Mieście oparte są o analizę statystyczną danych historycznych. Siłą
rzeczy ekstrapolują one zjawiska zachodzące w przeszłości. W odniesieniu do większości cech jest to
wysoce uzasadnione postępowanie. W kilku jednak przypadkach można mówić o przewidywanych
zjawiskach zewnętrznych, które wpłyną na zmianę lub odwrócenie trendu. Przypadki takie będą
komentowane oddzielnie.
Analizując przedstawione scenariusze należy mieć świadomość, iż nie jest to ani wskazanie celów, ani
nawet precyzyjne zobrazowanie przyszłości. Scenariusze rozwojowe pokazują co może się wydarzyć
w Zawierciu, jeśli zostaną zachowane dotychczasowe trendy – tak pozytywne, jak i negatywne.
Zachowanie trendów oznacza rozwój zjawisk w tempie dotychczasowym plus/minus 5%. W efekcie
otrzymujemy trzy warianty według następującego klucza:
Wariant optymistyczny – trend plus 5%
Wariant realistyczny – trend wynikający z danych historycznych
Wariant pesymistyczny – trend minus 5%
4.1. Zjawiska demograficzne
Spadek liczby mieszkańców jest zjawiskiem powszechnym w większości jednostek samorządu
terytorialnego w Polsce. W całej Polsce, szczególnie silnie zjawisko to dotyka obszary wiejskie, gdzie
poza silnie ujemnym przyrostem naturalnym notowane jest dodatkowo niekorzystne saldo migracji.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 15
Nie może zatem dziwić, iż w Zawierciu prognozowany jest spadek liczby mieszkańców. Tempo tego
spadku jest spore. Nawet w wariancie optymistycznym, liczba mieszkańców będzie spadać. Przy
zachowaniu obecnych tendencji może spaść w roku 2020 poniżej 49.000, zaś w wariancie
pesymistycznym nawet poniżej 47.000. Sytuację tę obrazuje wykres nr 9.
Obecnie przy liczbie mieszkańców 50990 za 2014 rok znajdujemy się pomiędzy scenariuszem neutralnym
a optymistycznym. Wyznaczając obecnie linię trendu widać, że najbardziej realnym jest scenariusz neutralny.
Wykres 9 Wariantowa prognoza liczby ludności
Źródło: Prognozy własne na podstawie analizy trendu danych historycznych BDL GUS
Zestaw możliwych reakcji na posuwające się ograniczenie liczby mieszkańców jest ograniczony.
Tendencje migracyjne i spadek przyrostu naturalnego to zjawiska ogólnoeuropejskie. Miasto posiada
ograniczone pole reakcji.
Nieco inaczej wyglądają scenariusze rozwojowe w odniesieniu do liczby dzieci w wieku szkolnym.
Tutaj, przewidywane tempo spadku jest mniejsze, ale skutki zdecydowanie bardziej niebezpieczne.
Zgodnie z obserwowanymi cyklami dotyczącymi fal poziomu dzietności, od roku 2014 można
spodziewać się wyhamowania notowanego w latach 2000-2009 ogromnego tempa spadku liczby
dzieci. W zależności od wariantu, liczba ta od roku 2014 będzie się utrzymywać na stałym poziomie
około 3.700 dzieci (wariant pesymistyczny), lub wzrośnie do 3.950(wariant neutralny) – 4.150
(wariant optymistyczny). Nawet jednak w wariancie optymistycznym w roku 2014 należy się liczyć ze
spadkiem do poziomu około 4.000 dzieci w wieku szkolnym, a ewentualny późniejszy wzrost nie
zrekompensuje wcześniejszych spadków. Przypomnijmy, że jeszcze w roku 2000 dzieci w tym wieku
było około 6.500. Należy pamiętać, iż pociągnie to za sobą bardzo ważne zmiany w gospodarce
gminnej – koszt utrzymania zaplecza edukacyjnego będzie rozliczany na dużo mniejszą liczbę dzieci.
W konsekwencji, należy rozważyć kierunki restrukturyzacji zatrudnienia i podjąć decyzje
o długofalowej polityce wobec rzeczowych składników majątku edukacyjnego (obiekty szkolne,
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 16
poszczególne sale itd.). Jest to o tyle kluczowa kwestia, że spadek liczby dzieci wpływa wprost
na spadek dochodów Gminy, zaś nie przekłada się w zasadzie w ogóle na spadek kosztów edukacji.
Szczegółowe scenariusze rozwojowe prezentuje wykres nr 10.
Wykres 10 Wariantowa prognoza liczby ludności w wieku 6-15 lat
Źródło: Prognozy własne na podstawie analizy trendu danych historycznych BDL GUS
Należy podkreślić, że zjawiska demograficzne są najbardziej podatne na analizę trendu. Tutaj, trudno
jest sobie wyobrazić czynniki zewnętrzne, które mogłyby trend odwrócić w perspektywie najbliższych
10 lat. Nawet np. znacząca inwestycja przemysłowa w Mieście niekoniecznie wpłynęłaby na
zahamowanie spadku liczby mieszkańców, a już raczej na pewno nie wpłynęłaby na odwrócenie czy
zatrzymanie tempa spadku liczby dzieci w wieku szkolnym.
4.2. Zjawiska gospodarcze
W perspektywie średniookresowej należy spodziewać się niejednoznacznych trendów
gospodarczych. Wynikają one jednak głównie z tendencji makroekonomicznych, a tylko nieznacznie
zależą od uwarunkowań lokalnych.
Pierwszym zjawiskiem, którego należy się obawiać najbardziej będzie dalszy wzrost relatywnego
wskaźnika bezrobocia. Pamiętajmy, że analizowany wskaźnik odnosi się do średniej wojewódzkiej.
Wiele czynników wskazuje, iż zarówno w Zawierciu, jak i w województwie stopa bezrobocia będzie
spadać. W Zawierciu spadek ten jest od dłuższego czasu i zapewne będzie w najbliższej przyszłości
zdecydowanie wolniejszy niż w województwie. W efekcie stopa bezrobocia już w drugiej połowie
dekady może przekroczyć 200% średniej wojewódzkiej i to bez względu na stopień optymizmu
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 17
scenariusza. Ogromne tempo relatywnego wzrostu spadku oraz różnice pomiędzy scenariuszami
prezentuje wykres nr 11.
Wykres 11 Wariantowa prognoza relacji wskaźnika bezrobocia w Gminie w stosunku do średniej
wojewódzkiej
Źródło: Prognozy własne na podstawie analizy trendu danych historycznych BDL GUS
Drugim, tym razem pozytywnym zjawiskiem, jakiego należy spodziewać się w Zawierciu, a które jest
ściśle powiązane ze wzrostem bezrobocia, jest wzrost liczby przedsiębiorstw w przeliczeniu na 1000
mieszkańców. Wzrost ten będzie spowodowany zarówno wzrostem bezwzględniej liczby
przedsiębiorstw, jak też spadkiem liczby mieszkańców (spadek mianownika powoduje wzrost
wskaźnika). Wzrost liczby firm jest bardzo wyraźny. Czynnikiem sprzyjającym jest tu – paradoksalnie –
wysokie bezrobocie. Znaczna część nowotworzonych firm jest reakcją na bezrobocie. Świadczy to
dobrze o aktywności ekonomicznej mieszkańców, ale nie oznacza realnego wzrostu zamożności.
Warto jednak w tym miejscu przypomnieć, iż z danych powiatowych wynika, iż wzrost liczby firm
idzie w parze ze znacznym relatywnym wzrostem udziału firm lokalnych w wysiłku inwestycyjnym
śląskich przedsiębiorstw. Wzrost liczby firm, przy utrzymaniu się tendencji wzrostowych w zakresie
poziomu ich inwestycyjności może łagodzić w przyszłości negatywne zjawiska w zakresie bezrobocia.
Szczegółowa projekcja została przedstawiona na wykres nr 12.
Wykres 12 Wariantowa prognoza liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 18
Źródło: Prognozy własne na podstawie analizy trendu danych historycznych BDL GUS
Reasumując, w zakresie gospodarki, przed Zawierciem stają ważne wyzwania. Podstawowym będzie
wpływanie na zredukowanie poziomu wskaźnika bezrobocia w relacji do średniej wojewódzkiej.
Można spodziewać się pewnego ożywienia aktywności gospodarczej społeczności lokalnej – ta
zmiana może być szansą dla rynku pracy, ale jedynie przy zachowaniu wysokiego wskaźnika
inwestycyjności firm. Głównym zadaniem Władz Lokalnych będzie zatem stymulowanie nie tyle do
zakładania firm, co do wysokiego poziomu inwestowania w firmach istniejących.
4.3. Budżet i gospodarka komunalna
Zadaniem dużo trudniejszym jest prognozowanie zjawisk w zakresie gospodarki jednostki samorządu
terytorialnego. Tutaj może wystąpić bardzo wiele czynników niezależnych i wymykających się analizie
trendu. Pierwszym z takich czynników jest wdrażana właśnie reforma Ustawy o finansach publicznych
oraz zmiany w systemie finansowania gmin. Nie zmienia to jednak faktu, iż pewne procesy mogą
zachodzić dalej w skali zbliżonej do skali dotychczasowej. Bardzo ciekawych wniosków dostarcza
analiza trendów w zakresie udziału wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem. Można
przewidywać, iż – podobnie jak miało to miejsce w latach ubiegłych – trend w tym zakresie nie będzie
miał charakteru liniowego. Okresy większej aktywności inwestycyjnej będą przeplatały się z okresami
braku inwestycji. Jest to zjawisko naturalne. Każdy wysiłek inwestycyjny musi być poprzedzony
akumulacją środków, a następuje po nim przeważnie okres spłaty powstałych w jego wyniku
zobowiązań. W tym kontekście niezwykle cieszą pozytywne tendencje obserwowane w przeszłości.
Wzrost w tym zakresie był w ostatnich latach tak duży, że analiza trendu daje nierealistyczne wartości
- już pod koniec obecnego dziesięciolecia wszystkie wydatki budżetowe byłyby inwestycyjne, a to
oczywisty absurd. Wydaje się, iż na dłuższą metę nawet dzisiejszy poziom zbliżony do 40% jest
niemożliwy do utrzymania. Bardzo ważne, aby poziom inwestycyjności budżetu był możliwie wysoki.
Tylko w ten sposób będzie można stymulować lokalną gospodarkę do rozwoju
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 19
i neutralizowania narastającego problemu bezrobocia.
Kluczowe znaczenie dla gospodarki budżetowej będą miały zmiany w wartości dochodów
budżetowych. Na przestrzeni ostatnich 8 lat wartość budżetu wyraźnie rosła. Było to jednak zjawisko
powszechne dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Analiza danych historycznych
pokazuje, że pomimo wzrostów i spadków, relacja dochodów Zawiercia na jednego mieszkańca
do dochodów wszystkich gmin na jednego mieszkańca w całym województwie systematycznie rośnie,
choć nie osiąga poziomu średniego. Obecnie waha się około 80% średniej wojewódzkiej. Analiza
trendu wskazuje, iż poziom średni powinien zostać osiągnięty – zależnie od wariantu - pomiędzy
rokiem 2015 a 2017. Tendencja w tym zakresie jest dość stała i nie wydaje się, aby mogła zostać
odwrócona. Oznacza to, iż Miasto, jako jednostka samorządu terytorialnego, będzie dysponować
relatywnie większym budżetem. Stwarza to optymistyczne perspektywy rozwojowe i zapewnia
finansowanie ewentualnych działań stymulujących rozwój gospodarczy w Zawierciu. Prognozy w tym
zakresie obrazuje wykres nr 13.
Wykres 13 Wariantowa prognoza dochodów budżetu gminy na jednego mieszkańca w stosunku do średniej
wojewódzkiej
Źródło: Prognozy własne na podstawie analizy trendu danych historycznych BDL GUS
Stały wzrost wydatków inwestycyjnych może wiązać się ściśle ze wzrostem (choć nie tak wyraźnym
jak w przypadku wydatków inwestycyjnych) udziału dochodów własnych w ogóle dochodów Miasta.
Już teraz dochody własne stanosią około 68% całości budżetu Miasta. W perspektywie roku 2020
można oczekiwać dalszego wzrostu, jednak nawet w wariancie najbardziej optymistycznym, wydaje
się mało prawdopodobne, aby stanowiły one więcej niż 75% budżetu. Szczegóły w tym zakresie
prezentuje wykres nr 14.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 20
Wykres 14 Wariantowa prognoza udziału dochodów własnych w dochodach ogółem gminy
Źródło: Prognozy własne na podstawie analizy trendu danych historycznych BDL GUS
Wzrost udziału dochodów własnych w strukturze budżetu jest zjawiskiem ambiwalentnym.
Przypomina ono zjawisko płynności finansowej w przedsiębiorstwie. Z jednej strony, prawdą jest,
że najlepiej finansować rozwój obcymi środkami. Z drugiej jednak strony, wysokie dochody własne
to gwarancja niezależności od czynników zewnętrznych. Tym bardziej, iż Zawiercie dość skutecznie
pozyskiwało w latach 2007-2009 środki na inwestycje z budżetu UE (od 1,6% do nawet 4,5% łącznej
sumy środków pozyskanych przez wszystkie samorządy województwa śląskiego – odpowiednio
od ponad 9 do niemal 28 mln zł.).
Wzrost znaczenia dochodów własnych jest skutkiem relatywnego spadku dochodów z tytułu części
oświatowej subwencji ogólnej. Jeszcze w 2006 roku to źródło stanowiło o ponad 16,5% dochodów
Zawiercia. W roku 2008 spadło do 12,9%, aby w 2009 wzrosnąć do 15,3%. Można przyjąć, iż jest to
odzwierciedlenie w budżecie Miasta problemów demograficznych dotykających osoby w wieku 6-15
lat. Ta sytuacja może w ciągu najbliższych lat rzutować niekorzystnie na finanse Miasta.
Oddzielną kwestię stanowi zagadnienie rozwoju sieci medialnych w Gminie. Relatywnie dobrze
rozwinięta jest sieć wodociągowa (niemal pełne zwodociągowanie). Widać także poprawę odsetka
mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej (około 75%). Wzrost w tym zakresie jest jednak
minimalny i należy oczekiwać rosnącej presji inwestycyjnej mieszkańców. Jest to ważne wyzwanie
cywilizacyjne. Trudno akceptować sytuację, w której w XXI wieku w ośrodku miejskim, co czwarty
mieszkaniec nie korzystał z sieci kanalizacyjnej.
6. Podsumowanie scenariuszy rozwojowych Resumując, można sformułować kilka scenariuszy rozwojowych dla Zawiercia przy założeniu
utrzymania się dotychczasowych trendów. Jest to rodzaj wizji, która nie stanowi elementu strategii
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 21
rozwojowej a jest jedynie próbą ekstrapolacji zjawisk zachodzących. Autorzy mają nadzieję, iż
przedstawione scenariusze stanowić będą punkt wyjścia do działań rozwojowych:
Zaktualizować podsumowanie
1. Spadać będzie liczba mieszkańców – będzie to spadek na poziomie nieco wyższym niż dla
województwa. Nawet w wariancie optymistycznym liczba mieszkańców będzie się
zmniejszać.
2. Do roku 2015 dalej spadać będzie liczba uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjach.
Jednocześnie, proporcjonalnie spadnie wartość subwencji oświatowej, a koszty
funkcjonowania systemu oświatowego pozostaną na tym samym poziomie, co będzie
doprowadzać do pogłębiania się deficytowości edukacji w budżecie Miasta lub zaowocuje
trudną restrukturyzacją. Sytuacja w tym zakresie może poprawić się nieco po 2016, kiedy
to przewidywane jest zahamowanie tempa spadku lub nawet – pewien, niewielki – wzrost
liczby uczniów. Należy jednak z całą mocą podkreślić, iż ewentualny wzrost nie rozwiąże
problemu finansowania oświaty. Nie można więc liczyć na skuteczność taktyki „przeczekania”
aż zwiększy się liczba uczniów. W ogólnym bilansie będzie ona bowiem mniejsza niż w chwili
obecnej.
3. Wzrastać będą dochody budżetowe w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Będzie się to
działo głównie za sprawą wzrostu dochodów własnych Miasta. Będzie to jednak możliwe
tylko pod warunkiem ogólnego wzrostu gospodarczego w mieście. Na dłuższą metę nie jest
bowiem do utrzymania sytuacja, w której wzrastać będą obciążenia mieszkańców przy
jednoczesnym pogorszeniu sytuacji relatywnej na rynku pracy. Wzrost obciążeń
i pogarszający się problem bezrobocia mogą tylko przyspieszyć ujemne efekty demograficzne
(migrację mieszkańców w kierunku Aglomeracji Katowickiej).
4. Jeśli utrzyma się relatywnie dobra sytuacja budżetowa, możliwe będzie dalsze ponoszenie
znacznych nakładów inwestycyjnych. Tu znacznym ograniczeniem może być jednak
przewidywane zahamowanie dopływu środków pomocowych UE, spowodowany
turbulencjami w związku z wprowadzaniem nowych programów operacyjnych i regionalnych.
Nakłady te mogą mieć kluczowe znaczenie w procesie stymulowania lokalnej gospodarki.
Warunkiem takiej sytuacji jest dalszy wzrost nakładów inwestycyjnych
w przedsiębiorstwach. Wzrost nakładów inwestycyjnych pociągnie za sobą wzrost dochodów
własnych Miasta, a co za tym idzie wpłynie na komunalne wydatki inwestycyjne. Taki
scenariusz byłby optymalną ścieżką rozwoju dla Zawiercia. I w przyszłości musiałby wpłynąć
na zahamowanie relatywnego wzrostu bezrobocia.
5. Można oczekiwać pewnego ożywienia aktywności gospodarczej mieszkańców i wzrostu liczby
podmiotów na 1000 mieszkańców. Wzrost ten – jakkolwiek korzystnie świadczący
o aktywności gospodarczej mieszkańców – nie będzie sam w sobie stanowić osi zamachowej
dla lokalnej gospodarki. Większa liczba firm jest raczej reakcją na niekorzystne zmiany na
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 22
rynku pracy. Strategii rozwoju gospodarczego miasta nie da się oprzeć o wzrost liczby małych
i przeważnie słabych firm. Konieczny jest wzrost nakładów inwestycyjnych.
6. Analiza SWOT Analiza SWOT dla Zawiercia została opracowana przez Panel Ekspertów po przedstawieniu przez
moderatora wniosków płynących z analizy scenariuszy rozwojowych. Po wstępnym sformułowaniu
podstawowych mocnych i słabych stron Zawiercia zostały one poddane analizie faktograficznej
i zweryfikowane. Przyjęto przy tym zasadę weryfikacji negatywnej, tzn. w przypadku wątpliwości
rzeczywistego wystąpienia, silne strony odrzucano zaś słabe strony pozostawiano. Podstawą takiego
postępowania jest przekonanie, że niedocenienie przewag jest dużo mniej niebezpieczne dla
stabilności rozwoju Miasta niż niezauważenie słabości. Samo wskazanie silnych i słabych stron, szans
i zagrożeń nie może być właściwie wykorzystane, jeżeli nie zostanie wskazana przewaga którejś
z grup. Dlatego też, każdy z czynników został oceniony w skali od 1 do 5, przy czym ocena 5 oznacza,
iż jest to czynnik kluczowy, zaś ocena 1 oznacza, iż jest to czynnik drugorzędny. W efekcie osiągnięto
„wycenę” silnych i słabych stron Zawiercia oraz szans i zagrożeń dla jego rozwoju. Pozwala to na
pozycjonowanie Miasta na macierzy SWOT. Od pozycji jaką Zawiercie przyjmuje na tej macierzy
zależy wybór konkretnej strategii rozwoju.
W zakresie czynników wewnętrznych zgodzono się, iż pewną, niezbyt dużą przewagę mają silne
strony (wynik +2), poniżej przedstawiono najważniejsze silne i słabe strony Miasta:
Silne strony (łącznie 34 pkt):
+ Korzystna lokalizacja geograficzna (pomiędzy Śląskiem a Jurą) (5)
+ Walory naturalne, środowiskowe (5)
+ Bliskość szlaków komunikacyjnych (5)
+ Szczególne zasoby naturalne (złoża) (4)
+ Wysoki poziom edukacji w szkołach podstawowych i gimnazjach (3)
+ Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców (bezpieczeństwo publiczne i socjalne) (3)
+ Spokojne tempo życia (3)
+ Relatywnie dobrze rozwinięta infrastruktura miejska (3)
+ Zasób terenów pod rozwój funkcji mieszkaniowej (3)
Słabe strony (łącznie 32 pkt):
- Niekorzystna struktura gospodarki lokalnej (5)
- Brak wyraźnego centrum w przestrzeni miejskiej (5)
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 23
- Brak jasnej wizji kierunków rozwoju (5)
- Wyraźny wzrost średniej wieku mieszkańców (4)
- Mały popyt wewnętrzny (zasobność społeczeństwa) (3)
- Niewystarczające zaplecze dla rozwoju przedsiębiorczości (3)
- Niska aktywność gospodarcza społeczeństwa lokalnego (3)
- Słabość komunikacji samochodowej (2)
- Mała siła podmiotów gospodarczych (2)
Analizę szans i zagrożeń dla rozwoju Zawiercia wykonano metodą ekspercką w oparciu o technikę
PEST. Zebrano i oceniono podstawowe czynniki Polityczne, Ekonomiczne, Społeczne
i Technologiczne. Ocenę powiązano ze strategicznymi dokumentami rozwoju kraju (Narodowe,
Strategiczne Ramy Odniesienia) oraz regiony (Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego, Regionalna
Strategia Innowacji Województwa Śląskiego). W efekcie uzyskano zestawienie szans i zagrożeń.
Niektóre czynniki w przypadku Zawiercia uznano za neutralne dla jego rozwoju. Poniżej
zaprezentowano analizę PEST stanowiącą element analizy SWOT:
Tabela 2 Szanse i zagrożenia dla rozwoju Zawiercia
CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE SZANSE ZAGROŻENIA
I. Czynniki polityczne
- Wprowadzenie reformy służby zdrowia 0 0
- Wprowadzenie reformy szkolnictwa 0 0
- Zmiany w systemie finansowania samorządów 2 0
- Zmiany przepisów dotyczących gospodarki gruntami 2 0
- Zmiany przepisów dotyczących zagospodarowania przestrzennego 0 0
- Zmiany polityczne na poziomie regionalnym 0 2
Bilans czynników politycznych 4 2
II. Czynniki ekonomiczne
- Wzrost/spadek zamożności mieszkańców 0 3
- Wzrost/spadek obciążeń podatkowych 0 0
- Zmiany dotyczące ubezpieczeń i opodatkowania rolników 0 0
- Środki na inwestycje publiczne z budżetu UE 3 0
- Środki na inwestycje prywatne budżetu UE 3 0
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 24
CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE SZANSE ZAGROŻENIA
- Zmiany struktury gospodarki narodowej (np. wzrost znaczenia usług) 2 0
- Czynniki o charakterze globalnym 0 0
Bilans czynników ekonomicznych 8 3
III. Czynniki społeczne
- Społeczne programy wsparcia 3 0
- Migracje poza duże ośrodki miejskie 2 0
- Spadek/wzrost przestępczości 1 0
- Polaryzacja ekonomiczna społeczeństwa 0 3
- Ogólnokrajowe czynniki demograficzne 0 3
Bilans czynników społecznych 6 6
IV. Czynniki technologiczne
- Rozwój społeczeństwa informacyjnego 3 0
- Rozwój gospodarki opartej na wiedzy2 0 3
- Zmiany technologiczne w firmach 0 0
- Wzrost znaczenia jakości i technologii 0 0
- Nowe technologie do wykorzystania w gospodarce komunalnej 1 0
Bilans czynników technologicznych 4 3
BILANS ANALIZY PEST 22 14
Analiza PEST wskazuje wyraźnie przewagę szans rozwojowych dla Zawiercia nad zagrożeniami
płynącymi z otoczenia. Na taką ocenę największy wpływ miała bardzo korzystna lokalizacja Miasta.
W efekcie, bilans szans i zagrożeń + 8 zaś bilans silnych i słabych stron to +2. Pozycja Zawiercia
kształtuje się zatem następująco:
2 Czynnik „Rozwój gospodarki opartej na wiedzy” uznano za zagrożenie dla rozwoju Zawiercia. Gospodarka
oparta na wiedzy wymaga kadr o najwyższej kwalifikacji. W Zawierciu zasób takich kadr jest ograniczony i brak
jest szkół wyższych.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 25
Rysunek 1 Pozycja Zawiercia
Pozycja maxi-maxi to pozycja uprzywilejowana. Miasto powinno skoncentrować swoje wysiłki na jej
utrzymaniu. Jest to tym bardziej istotne, iż przewaga pozytywów wśród czynników wewnętrznych
jest minimalna.
7. Pozycjonowanie Zawiercia - benchmarking
Benchmarking jest to metoda niezwykle popularna w rozwiniętych krajach zachodnich.
Systematycznie zdobywa także uznanie w Polsce. Analiza opiera się na dwóch podstawowych
czynnościach: wyznaczaniu Kluczowych Czynników Sukcesu („co decyduje o sukcesie Miasta”) oraz
pozycjonowaniu tych czynników w stosunku do głównych miejscowości odniesienia (konkurentów
w pozyskiwaniu inwestycji). W efekcie powstaje wykres benchmarkingu pozwalający na określenie
pozycji jednostki samorządu terytorialnego w odniesieniu do konkurentów.
Z technicznego punktu widzenia, należy wyróżnić trzy etapy benchmarkingu:
1. Pierwszym etapem jest wyselekcjonowanie Kluczowych Czynników Sukcesu dla danej
kategorii jednostki samorządu terytorialnego (inne są KCS dla dużych aglomeracji, inne dla
gmin wiejskich itd.). W analizowanym przypadku postawiono pytanie badawcze: „Co
decyduje o tym, że Miasto się rozwija?”.
2. W drugim etapie czynniki są hierarchizowane. Ostateczna hierarchizacja, wynikająca
Prz
ewag
a sz
ans
Prz
ewag
a za
gro
żeń
Przewaga słabych stron Przewaga silnych stron
MINI-MAXI
MINI-MINI
MAXI-MAXI
MAXI-MINI
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 26
z wewnętrznej dyskusji ekspertów może mieć kształt inny niż wynika bezpośrednio
z przebiegu wstępnej dyskusji członków Komitetu Rozwoju Lokalnego.
3. Ostatni – najtrudniejszy - etap analizy to określenie, jak silne są wyznaczone KCS w stosunku
do głównych konkurentów (lokalizacji konkurencyjnych). Pozycjonowanie odbywa się za
pomocą porównywania podstawowych charakterystyk. Porównywalne czynniki powinny być
mierzalne.
Z dyskusji przeprowadzonej w trakcie obrad Komitetu Rozwoju Lokalnego wynika, iż możemy
wskazać następujące Kluczowe Czynniki Sukcesu dla miast wielkości Zawiercia:
lokalizacja
wizja rozwoju
układ komunikacyjny
tradycje gospodarcze
kwalifikacje mieszkańców
zasoby naturalne
zasób terenów pod inwestycje (gospodarcze i mieszkaniowe – komunalne i prywatne)
Hierarchizacji czynników dokonano poprzez zestawienie kolejności wskazywania poszczególnych
elementów przez różne zespoły dokonujące analizy. Niektóre czynniki były wymieniane niezależnie
od tego jakiej sfery funkcjonowania Miasta dotyczyła dyskusja. W efekcie można przedstawić
następującą hierarchizację (odpowiada ona dokumentom strategicznym dla Polski i regionu):
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 27
Rysunek 2 Hierarchizacja Kluczowych Czynników Sukcesu dla miast wielkości Zawiercia
Podstawowe znaczenia dla efektów analizy ma pozycjonowanie badanego Miasta w odniesieniu do
każdego z Kluczowych Czynników Sukcesu. Zastosowano skalę pięciostopniową w przedziale [-2;2],
gdzie -2 oznacza sytuację dużo gorszą, -1 sytuację gorszą, 0 porównywalną, 1 nieco lepszą, a 2 dużo
lepszą niż w odniesieniu do lokalizacji konkurencyjnych.
1. Lokalizacja. Uznano, iż lokalizacja Zawiercia jest szczególnie korzystna i jest jednym
z podstawowych atutów Miasta w relacji do jego bezpośrednich konkurentów
(konkurentów do pozyskiwania inwestycji gospodarczych czy konkurencyjnych
lokalizacji osiedlania się). Miasto leży jeszcze w obrębie szeroko rozumianej
Aglomeracji Górnośląskiej a już na pograniczu Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Możliwy jest tu rozwój wielofunkcyjny w oparciu o jasno sformułowaną wizję
przestrzenną.
2. Wizja rozwoju. Niestety o wizję tę jest trudno. Od lat Zawiercie jest rozrywane przez
sprzeczne kierunki rozwojowe. Miasto obecnie nie ma charakteru przemysłowego,
nie jest także miejscowością letniskową. Ścierają się różne wizje, z których żadna nie
ma charakteru dominującego. Wynika to ze zmian jakie nastąpiły w Mieście, a przede
wszystkim upadku kluczowych zakładów, które niegdyś decydowały o funkcji
przemysłowej Miasta. Obecnie trudno jest wskazać jaki kierunek rozwoju jest
1. lokalizacja
2. wizja rozwoju
3. zasób terenów pod inwestycje
4. skomunikowanie
5. zasoby naturalne
6. tradycje gospodarcze
7. kwalifikacje mieszkańców
+2
-2
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 28
w Zawierciu wybrany. Niniejsza Strategia ma tę sytuację zmienić.
3. Zasób terenów pod inwestycje. To niewątpliwy atut Miasta w chwili obecnej. Po
stworzeniu stref aktywności gospodarczej Zawiercie może się rozwijać zarówno jako
ośrodek gospodarczy jak i jako miejsce osiedlania. Ta druga funkcja może się rozwijać
w oparciu o tereny de facto wiejskie leżące w granicach Miasta. Należy jednak
pamiętać, iż ten atut nie może być traktowany jako bardzo duży z uwagi na
aktywność niemal wszystkich miast konkurencyjnych w podobnym kierunku.
4. Skomunikowanie. Zawiercie nie leży na głównym drogowym szlaku komunikacyjnym
o znaczeniu międzynarodowym (tzw. drogi jednocyfrowej). Posiada jednak
efektywne połączenie drogowe i kolejowe z Aglomeracją Górnośląską. Przez miasto
przebiega Centralna Magistrala Kolejowa. Skomunikowanie należy zatem uznać za
plus Zawiercia. Nie jest to jednak plus bardzo znaczący z uwagi na brak obwodnicy
oraz konieczność budowy połączenia uzupełniającego drogę SAG w kierunku
Dąbrowy Górniczej.
5. Zasoby naturalne. Jakkolwiek obecnie nieeksploatowane, Zawiercie posiada znaczące
zasobu w postaci złóż rudy niklu, cynku i ołowiu. Rozwój zaawansowanych
technologii wydobywczych oraz rosnące zapotrzebowanie na metale nieżelazne
sprawiają, iż może to być kluczowy fakt w rozwoju gospodarczym i społecznym
Miasta. Jest to przewaga potencjalna (obecnie nie wykorzystywana) ale bardzo
znacząca.
6. Tradycje gospodarcze. Tradycje gospodarcze Zawiercia nie odpowiadają zmianom
jakie następują w strukturze gospodarczej Miasta. Kluczowe znaczenie miały tu
zawsze większe zakłady. Stąd relatywnie niski jest poziom przedsiębiorczości
mieszkańców. Dominująca jest postawa pracownika najemnego. Relatywnie dobra
sytuacja w przeszłości spowodowała mniejszą aktywność i skłonność do
podejmowania ryzyka gospodarczego. Przemysły tradycyjnie obecne w Mieście
przeżywają obecnie kryzys (przynajmniej część z nich) i nie mogą być osią rozwojową.
+2
+1
+1
-2
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 29
7. Kwalifikacje mieszkańców. Także niekorzystnie należy ocenić kwalifikacje
mieszkańców, jako zaplecze dla rozwoju nowych gałęzi gospodarczych. Bark jest tu
wysoko wykwalifikowanych bezrobotnych – zjawiska charakterystycznego dla wielu
terenów na Śląsku. Nawet jeśli sytuacja w Zawierciu jest lepsza niż w wielu regionach
Polski (np. na terenach województw wschodnich) to ocena relatywna musi odnosić
się do bezpośredniej konkurencji z terenów Aglomeracji Górnośląskiej. Dlatego ocena
musi być negatywna.
W efekcie przeprowadzonej analizy, na podstawie pracy członków Komitetu Rozwoju Lokalnego oraz
zespołu eksperckiego przygotowano wykres benchmarkingu zaprezentowany na rysunku.
Wykres 15 Wykres benchmarkingu
Wyniki analizy benchmarkingu posłużą do sformułowania strategii rozwojowej dla Miasta. Jej główną
rolą będzie wykorzystywanie atutów w celu minimalizacji słabości. Już pobieżna ich analiza wskazuje
wyraźnie, na jakie aspekty trzeba będzie zwrócić szczególną uwagę, a którą przewagę konkurencyjną
wykorzystać.
8. Misja i cele strategiczne
Aktualizacja dotyczy weryfikacji celów operacyjnych, działań oraz wskaźników.
Konstrukcji każdej strategii przewodzi pewna wizja stanu docelowego. Wynika ona z diagnozy stanu
istniejącego, a po części także z kreatywności jej tworzących. Ze względu na różny stopień rozwoju
społeczno-gospodarczego, miasta na całym świecie borykają się z różnymi problemami i mają
odmienne potrzeby. Misja miasta wyznacza generalny kierunek jego rozwoju. Jest zatem osią wokół
której buduje się cała strategię. Misja Zawiercia nie powinna ulec zmianie w całym okresie realizacji
-1
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 30
strategii czyli poza rok 2025. Misja została sformułowana w oparciu o efekty pracy członków Panelu
Ekspertów oraz w oparciu o istniejącą wizję rozwoju:
Tak sformułowana misja Zawiercia jednocześnie wyznacza trzy podstawowe cele strategiczne. Cele
strategiczne, podobnie jak misja powinny pozostawać niezmienione w całym okresie realizacji
strategii. Mogą się zmieniać narzędzia ich realizacji, cele jednak powinny mieć charakter uniwersalny.
Za kluczowe dla rozwoju Zawiercia poza rok 2025 należy uznać:
Horyzont czasowy sporządzenia niniejszej Strategii jest bardzo długi – sięga poza rok 2025. Nie ma
sensu, ani potrzeby, aby przewidywać szczegółowe działania na lata dalsze niż rok 2018. Nawet przy
Zawiercie – miasto dobrych połączeń, które dzięki jasnemu układowi przestrzennemu
oraz unikalnemu położeniu na granicy aglomeracji, stwarza warunki do wygodnego
mieszkania oraz do rozwoju funkcji gospodarczych. Miasto zrównoważonego rozwoju,
wykorzystujące najlepsze elementy dynamicznie rozwijającej się gospodarki
przemysłowo-usługowej Śląska i walorów turystycznych Jury Krakowsko-
Częstochowskiej, którego rozwój opiera się o trzy podstawowe funkcje: mieszkanie,
pracę i czas wolny.
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji mieszkalnej i turystycznej w Gminie –
Zawiercie: tu warto zamieszkać!
2. Stworzenie warunków do rozwoju aktywności gospodarczej w Mieście – Biznes
rozkręca się w Zawierciu!
3. Budowa administracyjnego, kulturowego i usługowego centrum Miasta –
Zawiercie: nowoczesne i dynamiczne!
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 31
planowaniu wieloletnich budżetów UE horyzont ponad 7-10 lat nie brany jest pod uwagę, jako zbyt
odległy. Do tego czasu może się zmienić otoczenie społeczno-gospodarcze i polityczne na tyle,
że żadne przewidziane dzisiaj działania nie będą miały żadnego styku z rzeczywistością. Dlatego też,
w dalszej części Strategii przewidziano konkretne plany operacyjne na najbliższych kilka lat. Poza rok
2025 wykraczają jednak cele strategiczne. Nawet jeśli nie wiemy dzisiaj jak za kilkanaście lat
będziemy je realizować, to już dzisiaj możemy wyznaczyć rzecz najważniejszą – wskaźniki osiągnięcia
celów strategicznych. Odpowiadają one na fundamentalne pytanie: Kiedy uznamy, że cele zostały
osiągnięte? Poniżej prezentujemy trzy wskaźniki oraz wartości docelowe, jakie uznamy w roku 2025
za rzeczywiste osiągnięcie celów określonych w Strategii.
Na podstawie analizy trendów i scenariuszy rozwojowych dokonano aktualizacji wartości wskaźnika.
oczekiwanego w 2025 roku z 54.000 mieszkańców na 50.000 mieszkańców. Nowa wartość wpisuje się
w optymistyczny wariant scenariusza rozwojowego.
Na podstawie analizy wykonania wskaźników dokonano aktualizacji wskaźnika oraz jego wartość.
Obecnie wpisano nowy wskaźnik odzwierciedlający w szerszym kontekście rozwój gospodarczy
gminy. Wartość tego wskaźnika określono na poziomie 100% średniej wojewódzkiej.
Cel: Stworzenie warunków do rozwoju funkcji mieszkalnej i turystycznej w
Gminie – Zawiercie: tu warto zamieszkać!
Wskaźnik: Liczba mieszkańców Zawiercia
Wartość oczekiwana w 2025 roku: 50.000
Uzasadnienie: Liczymy, że dzięki stworzeniu odpowiednich warunków
mieszkania, pracy i spędzania czasu wolnego możliwe będzie nie tylko
przerwanie, ale także zatrzymanie niekorzystnych tendencji
demograficznych.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 32
W związku z realizacją Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich na terenie gminy
Zawiercie na lata 20114-2020 pozostawiono wskaźnik oraz jego oczekiwaną wartość bez zmian.
Cel: Budowa administracyjnego, kulturowego i usługowego centrum Miasta –
Zawiercie: nowoczesne i dynamiczne!
Wskaźnik: Obszar zrewitalizowanych obszarów miejskich
Wartość oczekiwana w 2025 roku: Potrojenie obszaru
zrewitalizowanego w stosunku do stanu na koniec 2011 roku
koniec 2011 roku
Uzasadnienie: Lokalny Program Rewitalizacji wchodzi w kolejną fazę
realizacji. Rewitalizacja okolic dworca jest etapem wstępnym.
Zakładamy, iż do końca realizacji strategii uda się zrewitalizować
trzykrotność obecnie zrewitalizowanych/rewitalizowanych obszarów
centrum.
Cel: Stworzenie warunków do rozwoju aktywności gospodarczej w Mieście –
Biznes rozkręca się w Zawierciu!
Wskaźnik: Relacja dochodów budżetowych gminy na 1 mieszkańca w
stosunku do średniej województwa
Wartość oczekiwana w 2025 roku: 100%
Uzasadnienie: W ostatnich latach średnia ta wyniosła około 73,23%.
Liczymy, iż przyciągnięcie inwestorów oraz rozwój lokalnych firm
sprawi, iż dochody gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca
wzrosną o blisko 30% i zrównają się ze średnią województwa.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 33
9. Cele operacyjne i działania szczegółowe Wszelkie działania rozwojowe podejmowane w Mieście w najbliższych latach powinny prowadzić
do rozwoju trzech funkcji odzwierciedlonych w celach strategicznych. W miarę realizacji poszczególne
cele operacyjne, czy zadania realizacyjne powinny się zmieniać, być uzupełniane i korygowane.
Stałym elementem strategii pozostaną jedynie misja i cele strategiczne.
Niniejszy rozdział zawiera cele operacyjne i przypisane im zadania aktualne na dzień przyjęcia
Strategii do realizacji. Aby dokument ten miał rzeczywisty wpływ na rozwój Miasta, cele operacyjne,
a w szczególności zadania muszą być nieustannie uzupełniane, zmieniane, dopisywane.
W przeciwnym razie Strategia będzie dokumentem martwym. Przyjęcie strategii jest punktem wyjścia
do działań a nie kulminacją prac przygotowawczych.
Zaproponowana metodologia tworzenia strategii opiera się o model modułowy. Cele operacyjne
i zadania są stworzone w formie kart, które w każdej chwili mogą być usuwane lub dokładane do
strategii. Tylko w ten sposób możliwe będzie reagowanie na dynamiczne zmiany otoczenia przy
jednoczesnym, konsekwentnym realizowaniu obranych kierunków rozwoju.
W związku z aktualizacją zapisów w celach strategicznych dokonano zmiany w definicji celu
operacyjnego nr 3.1. zamieniając słowo centrum na obszary miejskie. Zaktualizowano również,
działanie 3.1.4. rozszerzając zapis o osiedla: Szymańskiego, Warty i Stary Rynek. zgodnie z zapisami
Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich na terenie gminy Zawiercie na lata 2014-2020.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 34
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji mieszkalnej i turystycznej w
Gminie Zawiercie: tu warto zamieszkać!
1.1. Rozwój mieszkalnictwa 1.2. Poprawa jakości istniejącej
przestrzeni miejskiej
1.1.1. Promocja rozwoju budownictwa
rodzinnego
1.2.2. Rozwój infrastruktury
rekreacyjnej
1.2.1. Poprawa estetyki przestrzeni
miejskiej (w tym wizerunku nocnego)
1.1.2. Mieszkalnictwo komunalne i
socjalne
1.1.3. Wsparcie powstania osiedla
ekologicznego
Cel
str
ate
gicz
ny
Cel
e o
per
acyj
ne
Dzi
ałan
ia
Uzasadnienie:
Możliwość wykorzystania granicznego
położenia pomiędzy Aglomeracją
Górnośląską a Jurą;
Wykorzystanie tendencji
wyprowadzania się ludzi majętnych
poza wielkie miasta;
Dobry układ komunikacyjny
pozwalający na codzienne dojazdy
do pracy w Aglomeracji;
Zasób terenów pod inwestycje
mieszkaniowe na obszarach leżących
w granicy miasta ale de facto wiejskich
Uzasadnienie:
Konieczność stworzenia przestrzeni
zachęcającej do zamieszkania
w Zawierciu;
Obecna, bardzo słabo rozwinięta
infrastruktura rekreacyjna w Mieście ;
Rosnące znaczenie Zawiercia, jako
miasta o charakterze turystycznej bazy
wypadowej;
Utożsamianie Zawiercia
z atrakcjami turystycznymi Jury
w powszechnej opinii publicznej.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 35
2. Stworzenie warunków do rozwoju aktywności gospodarczej w Mieście
– Biznes rozkręca się w Zawierciu!
2.1. Pozyskanie nowych inwestycji 2.2. Budowa systemu wsparcia dla firm
zawierciańskich
2.1.1. Utworzenie parku przemysłowo-
technologicznego
2.2.3. Pozyskanie środków na utworzenie
funduszu poręczeń kredytowych
i funduszu pożyczkowego
2.2.2. Utworzenie inkubatora
technologicznego
2.2.1. Stworzenie instytucji wsparcia
okołobiznesowego
2.1.2. Program promocji i informacji
gospodarczej
2.1.3. Program uzbrojenia terenów
inwestycyjnych
Cel
str
ate
gicz
ny
Cel
e o
per
acyj
ne
Dzi
ałan
ia
Uzasadnienie:
W Mieście powstaje duża liczba nowych
firm, które mają jednak potencjał zbyt
mały, aby stać się kołem zamachowym
lokalnej gospodarki;
Restrukturyzacja zawierciańskiego
przemysłu stwarza konieczność
pozyskania nowych inwestorów;
Doskonała lokalizacja stwarza
perspektywy ulokowania w Zawierciu
znaczących inwestycji logistycznych
i przemysłowych;
Obszary aktywności stanowią atrakcyjną
ofertę dla inwestorów.
Uzasadnienie:
Wzrost liczby podmiotów
gospodarczych musi iść w parze ze
wzrostem inwestycji w tych firmach –
inaczej nie da żadnego efektu
gospodarczego;
Lokale małe firmy, aby złagodzić
negatywny efekt upadku dużych
zakładów muszą dysponować
odpowiednimi kapitałami;
W okresie budżetowym 2014-2020
wzrośnie znaczenie zwrotnych narzędzi
wsparcia – trzeba zbudować struktury,
które będą mogły udzielać takiego
wsparcia lokalnym firmom.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 36
3. Budowa administracyjnego, kulturowego i usługowego centrum Miasta –
Zawiercie: nowoczesne i dynamiczne!
3.1. Rewitalizacja obszarów miejskich 3.2. Rozwój funkcji turystycznej i
rekreacyjnej Miasta
3.1.1. Stworzenie nowoczesnej, centralnej
przestrzeni publicznej
3.2.3. Stworzenie warunków dla rozwoju
komunikacji Zawiercie-Jura
3.2.2. Stworzenie nowoczesnej informacji
turystycznej w Mieście
3.2.1. Rozwój nowych produktów
turystycznych w Mieście
3.1.2. Pozyskanie inwestora na budowę
nowoczesnego centrum handlowo-usługowego
z funkcją kulturalno-rozrywkową
3.1.3. Stworzenie centrum imprez masowych
Cel
str
ate
gicz
ny
Cel
e o
per
acyj
ne
Dzi
ałan
ia
Uzasadnienie:
Obecny układ przestrzenny nie sprzyja
rozwojowi funkcji kulturalno-
turystycznych, jest nieintuicyjny;
Zarówno jakość życia w mieście, jak
i rozwój funkcji turystycznej wymagają
budowy nowoczesnego zaplecza
komercyjno-kulturowego;
Remont dworca może stać się punktem
wyjścia do budowy nowoczesnej,
centralnej przestrzeni miejskiej;
Budowa wizerunku Zawiercia, jako
Bramy do Jury wymaga stworzenia
elementów architektoniczno-
urbanistycznych funkcjonalnych, ale
także charakterystycznych.
Uzasadnienie:
Rozwój funkcji turystycznej wynika
z dynamicznego rozwoju turystyki na
Jurze Krakowsko-Częstochowskiej;
Zawiercie może stać się centrum
wypadowym nie tylko dla samej Jury ale
także dla Krakowa, Oświęcimia, Katowic
czy Częstochowy;
Rozwój funkcji turystycznej będzie
przeciwwagą dla zawirowań
w dziedzinie przemysłu lokalnego
(dywersyfikacja gospodarki);
Przy okazji przejmowania części ruchu
turystycznego Jury możliwe będzie
promowanie własnych, lokalnych
atrakcji.
3.1.4. Rewitalizacja osiedla: Szymańskiego,
Warty i Stary Rynek.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 37
10. Powiązanie Strategii z dokumentami strategicznymi
Polski i Regionu Tak jak Miasto nie może rozwijać się w oderwaniu od powiatu, regionu, czy kraju, tak jego strategia
musi uwzględniać kontekst regionalny i ogólnokrajowy. Dlatego też, w niniejszej części odniesiono
główne cele Strategii Rozwoju Zawiercia do trzech głównych dokumentów strategicznych. Są to
w szczególności:
Polska 2030 – Wyzwania rozwojowe;
Śląskie 2020 – Strategia rozwoju województwa śląskiego;
Regionalna strategia innowacji województwa śląskiego na lata 2003-2013
Cel Odniesienie
Polska 2030 Śląskie 2020 RIS Silesia
Stworzenie warunków do rozwoju
funkcji mieszkalnej i turystycznej w
Gminie Zawiercie: tu warto
zamieszkać!
Wyzwanie 7, Solidarność i spójność regionalna
B.3: Atrakcyjne warunki zamieszkania i wysoka jakość przestrzeni
Nie dotyczy
1.1. Rozwój mieszkalnictwa Wyzwanie 4, Odpowiedni potencjał infrastruktury
B.3.2: Poprawa warunków mieszkaniowych
Nie dotyczy
1.2. Poprawa jakości istniejącej przestrzeni miejskiej
Wyzwanie 7, Solidarność i spójność regionalna
C.3.3: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury kultury regionu
Nie dotyczy
Stworzenie warunków do rozwoju
aktywności gospodarczej w Mieście
– Biznes rozkręca się w Zawierciu!
Wyzwanie 1, Wzrost i konkurencyjność
A.3: Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka
Nie dotyczy
2.1. Pozyskanie nowych inwestycji
Wyzwanie 1, Wzrost i konkurencyjność
A.2.1. Poprawa warunków inwestycyjnych w regionie
Uporządkowanie systemu finansowania działalności innowacyjnej MŚP
2.2. Budowa systemu wsparcia dla firm zawierciańskich
Wyzwanie 3, Wysoka aktywność zawodowa oraz adaptacyjność zasobów pracy
A.2.2. Finansowe i organizacyjne wsparcie biznesu
Zwiększenie dostępności MŚP do użytecznych informacji
Budowa administracyjnego, Wyzwanie 1, B.3: Atrakcyjne Nie dotyczy
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 38
kulturowego i usługowego centrum
Miasta – Zawiercie: nowoczesne i
dynamiczne!
Wzrost konkurencyjności
warunki zamieszkania i wysoka jakość przestrzeni
3.1. Rewitalizacja centrum Zawiercia
Wyzwanie 7, Solidarność i spójność regionalna
B.3.1: Zagospodarowanie centrów miast oraz zdegradowanych dzielnic
Nie dotyczy
3.2. Rozwój funkcji turystycznej Miasta
Wyzwanie 1, Wzrost konkurencyjności Wyzwanie 10, Wzrost kapitału społecznego Polski
B.3.6: Zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu
Nie dotyczy
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 39
11. Karty działań – system wdrażania strategii
Aktualizacja kart zadań dotyczy:
zmiany koordynatorów, których dopasowano zgodnie z aktualnym regulaminem
organizacyjnym jednostki,
zaktualizowania terminów zakończenia zadań, dostosowanych do aktualnych warunków,
przykładowych zadań.
Dodatkowo w związku z opracowaniem Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich na
terenie gminy Zawiercie na lata 2014-2020 wprowadzono nowe dwie karty o numerach: 19 i 20.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 40
Karta 1 Promocja rozwoju budownictwa jednorodzinnego
Tytuł: Promocja rozwoju budownictwa rodzinnego Numer działania 1.1.1.
Działanie realizowane w ramach celu strategicznego:
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji mieszkalnej Mieście – Zawiercie: tu warto zamieszkać!
Działanie realizowane w ramach celu operacyjnego:
1.1. Rozwój mieszkalnictwa
Koordynator: Agencja Rozwoju Zawiercia
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2025
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji:
Powstanie 300 nowych domów jednorodzinnych
Data zgłoszenia działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Miasto posiada ciekawe rezerwy terenów pod budownictwo jednorodzinne i wielorodzinne;
Widać tendencje do wyprowadzania się ludzi zamożniejszych poza wielkie aglomeracje miejskie;
Mieszkanie w Zawierciu może łączyć w sobie bliskość do aglomeracji i bliskość do natury;
Tworzenie nowych osiedli domów mieszkalnych może zatrzymać negatywne zjawiska demograficzne obserwowane w Zawierciu.
Przykładowe zadania:
Udział w targach inwestycyjnych
Opracowanie katalogu terenów pod budownictwo dla firm developerskich
Kampania promocyjna: „Zawiercie – tu warto mieszkać”
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 41
Karta 2 Mieszkalnictwo komunalne i socjalne
Tytuł: Mieszkalnictwo komunalne i socjalne Numer działania 1.1.2.
Działanie realizowane w ramach celu strategicznego:
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji mieszkalnej Mieście – Zawiercie: tu warto zamieszkać!
Działanie realizowane w ramach celu operacyjnego:
1.1. Rozwój mieszkalnictwa
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2012 Zakończenie realizacji: 2025
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Powstanie 150 nowych mieszkań
Data zgłoszenia działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Zadanie ma charakter uzupełniający do programu rewitalizacja centrum Miasta. Zadania rewitalizacyjne zawsze pociągają za sobą konieczności zapewnienia części mieszkańcom lokali socjalnych w związku z koniecznymi wykwaterowaniami;
Zadanie uzasadnione dodatkowo z przyczyn społecznych. Konieczna jest budowa obiektów o specyficznej architekturze, wyposażonych w indywidualne mierniki i kontrolę dostępu mediów.
Przykładowe zadania:
Budowa budynku z wykorzystaniem technologii energooszczędnych pod mieszkania socjalne
Budowa mieszkań komunalnego
Rewitalizacja osiedla TAZ
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 42
Karta 3 Wsparcie powstania osiedla ekologicznego
Tytuł: Wsparcie powstania osiedla ekologicznego Numer działania 1.1.3.
Działanie realizowane w ramach celu strategicznego:
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji mieszkalnej Mieście – Zawiercie: tu warto zamieszkać!
Działanie realizowane w ramach celu operacyjnego:
1.1 Rozwój mieszkalnictwa
Koordynator: Agencja Rozwoju Zawiercia
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2025
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Powstanie osiedla ekologicznego złożonego z minimum 30 nowych domów rodzinnych
Data zgłoszenia działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Miasto powinno wspierać ideę budowy w oparciu o kapitał prywatny osiedla ekologicznego. Zawiercie posiada idealną lokalizację do tego typu inwestycji;
Osiedle może też mieć charakter zespołu domów o charakterze turystycznym – jednego ośrodka złożonego z wielu prywatnych domów letniskowych/wczasowych stanowiących zaplecze turystyczne dla całego regiony – od Krakowa, Wieliczki, poprzez Oświęcim, aż do Częstochowy.
Wzrasta świadomość ekologiczna mieszkańców Aglomeracji. Widać coraz większe zainteresowanie ekologią miejsca zamieszkania;
Konieczne jest wypromowanie idei budowy takiego osiedla właśnie w Zawierciu, jako alternatywy dla lokalizacji na południe od Aglomeracji Górnośląskiej;
Przykładowe zadania:
Opracowanie koncepcji urbanistycznej oraz oferty inwestycyjnej
Uzbrojenie terenów SAG B
Kampania promocyjna: „Zawiercie – tu warto mieszkać”
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 43
Karta 4 Poprawa estetyki przestrzeni miejskiej (w tym wizerunku nocnego)
Tytuł: Poprawa estetyki przestrzeni miejskiej (w tym wizerunku nocnego)
Numer działania 1.2.1.
Działanie realizowane w ramach celu strategicznego:
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji mieszkalnej Mieście – Zawiercie: tu warto zamieszkać!
Działanie realizowane w ramach celu operacyjnego:
1.2 Poprawa jakości istniejącej przestrzeni mieszkaniowej
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji:
Poprawa estetyki przynajmniej 10 km ciągów komunikacyjnych w mieście.
Data zgłoszenia działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Chęć rozwoju funkcji mieszkaniowej, rekreacyjnej i turystycznej Zawiercia musi iść w parze z poprawą estetyki przestrzeni publicznej.
Konieczne są inwestycje w tzw. małą infrastrukturę miejską oraz wspieranie inicjatyw społecznych w tym zakresie (np. poprzez system dofinansowań dla inicjatyw, konkursy związane z wyglądem posesji itd.);
Ważnym elementem działania jest stworzenie systemu iluminacji nocnej najciekawszych obiektów w mieście połączone z wymianą systemu oświetlenia ulic – to zadanie może być realizowane w partnerstwie publiczno-prywatnym.
Przykładowe zadania:
Oświetlenie obiektów użyteczności publicznej
Ukwiecenie głównej arterii miasta
Budowa fontann
Konkurs na najpiękniejszą posesję
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 44
Karta 5 Rozwój infrastruktury rekreacyjne
Tytuł: Rozwój infrastruktury rekreacyjnej Numer działania 1.2.3.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji
mieszkalnej Mieście – Zawiercie: tu warto
zamieszkać!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
1.2 Poprawa jakości istniejącej przestrzeni
mieszkaniowej
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2025
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Powstanie minimum 25 km szlaków pieszych
i rowerowych oraz minimum 20 obiektów
infrastruktury okołoturystycznej.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Miasto posiada wiele terenów zielonych o różnym przeznaczeniu. Brak jest jednak
przemyślanej koncepcji wykorzystania obiektów rekreacyjnych;
Jakość infrastruktury rekreacyjnej to kluczowy argument w rozwoju funkcji mieszkaniowej.
Nie sposób przekonać mieszkańców Aglomeracji Górnośląskiej do przeprowadzenia się do
Zawiercia bez stworzenia odpowiedniego zaplecza rekreacyjnego
To działanie wiąże się także w sposób ścisły z rozwojem funkcji turystycznej Zawiercia, jako
bazy wypadowej dla turystyki jurajskiej.
Przykładowe zadania:
Ścieżki i trasy rowerowe, ścieżki zdrowia
Miejsca postojowe i wiaty
Budowa nowych obiektów sportowych i rekreacyjnych
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 45
Karta 6 Utworzenie parku przemysłowo-technologicznego
Tytuł: Utworzenie parku przemysłowo-
technologicznego
Numer działania 2.1.1.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
2. Stworzenie warunków do rozwoju
aktywności gospodarczej w Mieście – Biznes
rozkręca się w Zawierciu!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
2.1. Pozyskanie nowych inwestycji
Koordynator: Wydział Realizacji Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2014
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Pozyskanie minimum 5 firm zatrudniających
łącznie minimum 150 pracowników.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Wzrasta konkurencja pomiędzy miejscowościami na Śląsku w zakresie pozyskiwania inwestorów zewnętrznych;
W przypadku Zawiercia, pozyskanie znaczących inwestycji zewnętrznych byłoby kluczowym elementem reakcji na obserwowane załamanie lokalnego przemysłu – firmy lokalne nie mają wystarczającego potencjału finansowego;
Parki przemysłowo-technologiczne sprawdziły się w całej Polsce (a na Śląsku szczególnie), jako skuteczne narzędzie przyciągające inwestycje zewnętrzne;
Narzędzie to znajduje odzwierciedlenie w zapisach Regionalnej Strategii Innowacji i Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego i jako takie podlegać będzie wsparciu.
Przykładowe zadania:
Uzbrojenie terenów (sieci oraz drogi);
Budowa obiektów produkcyjno-magazynowych;
Budowa obiektów laboratoryjno-badawczych.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 46
Karta 7 Program promocji i informacji gospodarczej
Tytuł: Program promocji i informacji gospodarczej Numer działania 2.1.2.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
3. Stworzenie warunków do rozwoju
aktywności gospodarczej w Mieście – Biznes
rozkręca się w Zawierciu!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
2.1. Pozyskanie nowych inwestycji
Koordynator: Agencja Rozwoju Zawiercia
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Pozyskanie minimum 5 firm zatrudniających
łącznie minimum 150 pracowników.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Budowa infrastruktury dla inwestorów zewnętrznych musi iść w parze z promocją Zawiercia
i jego atutów.
W praktyce działających już Parków Przemysłowo-Technologicznych najtrudniejszy był
moment bezpośrednio po uruchomieniu, kiedy Park ponosił koszty, a nie miał jeszcze
przychodów – właściwa promocja już na etapie powstawania powinna temu zaradzić.
Przykładowe zadania:
Druk materiałów promocyjnych;
Udział w targach inwestycyjnych;
Nawiązanie współpracy z agencjami nieruchomości;
Opracowanie i wdrożenia strategii rozwoju gospodarczego Zawiercia
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 47
Karta 8 Program uzbrojenia terenów inwestycyjnych
Tytuł: Program uzbrojenia terenów inwestycyjnych Numer działania 2.1.3.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
2. Stworzenie warunków do rozwoju
aktywności gospodarczej w Mieście –
Biznes rozkręca się w Zawierciu!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
2.1. Pozyskanie nowych inwestycji
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2012 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Oddanie do dyspozycji inwestorów minimum 60
ha uzbrojonych terenów.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Poza budową Parku Przemysłowo-Technologicznego konieczne jest zapewnienie odpowiednio uzbrojonych terenów w strefach aktywności gospodarczej;
Argument dostępności uzbrojonego terenu jest warunkiem koniecznym do zainteresowania jakiegokolwiek inwestora;
Rośnie konkurencja ze strony licznych śląskich stref gospodarczych oferujących tereny z pełnym uzbrojeniem infrastrukturalnym.
Istnieje konieczność opracowania koncepcji zagospodarowania terenów inwestycyjnych oraz wykonania stosownej dokumentacji technicznej ich uzbrojenia.
Przykładowe zadania:
Opracowanie koncepcji zagospodarowania terenów inwestycyjnych wraz z dokumentacją techniczną;
Rozwój Strefy Aktywności Gospodarczej;
Budowa układu drogowego w SAG.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 48
Zbrojenie terenów poza SAG.
Nowe podziały geodezyjne
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 49
Karta 9 Stworzenie Agencji Rozwoju Zawiercia.
Tytuł: Stworzenie instytucji wsparcia
okołobiznesowego
Numer działania 2.2.1.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
2. Stworzenie warunków do rozwoju aktywności
gospodarczej w Mieście – Biznes rozkręca się
w Zawierciu!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
2.2. Budowa systemu wsparcia dla firm
zawierciańskich
Koordynator: Wydział Obsługi Prawnej
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2014
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Uzyskanie statusu Ośrodka Krajowego Systemu
Usług dla MSP
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Działanie o charakterze organizacyjnym warunkujące większość działań w ramach drugiego
celu strategicznego – jak wskazują doświadczenia licznych samorządów, nie daje się
budować systemu wsparcia bez ustanowienia operatora;
Większość konkursów wsparcia przedsiębiorczości jest skierowana dla organizacji non-profit
działających w tym obszarze. Jednostki samorządu terytorialnego często są wyłączone
z bezpośredniego wsparcia;
Musi powstać podmiot, który będzie zarządzał infrastrukturą parku i inkubatora oraz
funduszy wsparcia finansowego;
W pierwszym okresie – zanim agencja nie pozyska środków na finansowanie – konieczne jest
zapewnienie kapitału.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 50
Karta 10 Utworzenie inkubatora technologicznego
Tytuł: Utworzenie inkubatora technologicznego Numer działania 2.2.2.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
3. Stworzenie warunków do rozwoju
aktywności gospodarczej w Mieście –
Biznes rozkręca się w Zawierciu!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
2.2. Budowa systemu wsparcia dla firm
zawierciańskich
Koordynator: Agencja Rozwoju Zawiercia
Rozpoczęcie realizacji: 2015 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Umiejscowienie w inkubatorze minimum 10 firm
zatrudniających łącznie minimum 20 osób.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Park Przemysłowo-Technologiczny to narzędzie dla dużych i średnich firm inwestujących
z zewnątrz w Zawierciu. Nie ma o większego przełożenia na sytuację lokalnych małych
podmiotów. Inkubator może powstałą lukę zapełnić;
Istnieje możliwość przeznaczenia na cele inkubatora jakiegoś obiektu będącego
w posiadaniu Miasta, który może docelowo zostać adoptowany na cele inkubatora
ze środków pomocowych;
Lokale małe firmy potrzebują wsparcia nie tylko w postaci tanich i odpowiednio
przystosowanych powierzchni, ale także wsparcia merytorycznego w zakresie technologii –
inkubator mógłby stanowić platformę do współpracy lokalnych firm ze śląskim
środowiskiem akademickim.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 51
Karta 11 Pozyskanie środków na utworzenie funduszu poręczeń kredytowych i funduszu
Tytuł: Pozyskanie środków na utworzenie funduszu
poręczeń kredytowych i funduszu
pożyczkowego
Numer działania 2.2.3.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
2. Stworzenie warunków do rozwoju aktywności
gospodarczej w Mieście – Biznes rozkręca się
w Zawierciu!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
2.2. Budowa systemu wsparcia dla firm
zawierciańskich
Koordynator: Agencja Rozwoju Zawiercia
Rozpoczęcie realizacji: 2015 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Pozyskanie minimum 10 mln zł. łącznie na oba
fundusze.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
W okresie programowania 2014-2020 większe znaczenie będą miały zwrotne narzędzia
wsparcia przedsiębiorczości. Można się spodziewać znacznych środków a wsparcie inicjatyw
funduszowych;
Program rządowy „Kapitał dla przedsiębiorczych” został zrealizowany tylko w zakresie
stworzenia 16 funduszy regionalnych – wciąż nie powstała nawet połowa z planowanych
100 funduszy lokalnych, co stwarza dobre perspektywy dla tego typu inicjatyw;
Zarówno mikropożyczki, jak i poręczenia kredytowe cieszą się dużym, rosnącym
zainteresowaniem wśród przedsiębiorców, wszędzie tam gdzie tego typu fundusze działają.
Rośnie też znaczenie finansowania dłużnego działalności gospodarczej.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 52
Karta 12 Stworzenie nowoczesnej, centralnej przestrzeni publicznej
Tytuł: Stworzenie nowoczesnej, centralnej przestrzeni
publicznej
Numer działania 3.1.1.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
4. Budowa administracyjnego, kulturowego
i usługowego centrum Miasta –
Zawiercie: nowoczesne i dynamiczne!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
3.1. Rewitalizacja centrum Zawiercia
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2025
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Koncentracja wybranych funkcji miejskich na
ograniczonym i ściśle określonym obszarze.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Miasto nie posiada obecnie wyrazistego centrum administracyjno-usługowego. Jest
to sytuacja trudna do zaakceptowania z urbanistycznego i funkcjonalnego punktu widzenia.
Okazją do budowy integralnej przestrzeni centralnej mogą być prace remontowe dworca
PKP. Dworzec mógłby stać się centralnym punktem Miasta.
Budowa centrum może uwzględniać partnerstwo publiczno-prywatne. Bez zaangażowania
w projekt środków prywatnych trudno będzie liczyć na powodzenie działania.
Część środków oraz wybrane obiekty może w projekt wnieść Miasto Zawiercie. Pozostałe
środki mogą pochodzić od inwestorów oraz ze źródeł pomocowych.
Przykładowe zadania:
Rewitalizacja i zagospodarowanie przestrzeni w centrum miasta.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 53
Karta 13 Pozyskanie inwestora na budowę nowoczesnego centrum handlowo-usługowego z funkcją
kulturalno-rozrywkową
Tytuł: Pozyskanie inwestora na budowę
nowoczesnego centrum handlowo-usługowego
z funkcją kulturalno-rozrywkową
Numer działania 3.1.2.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
4. Budowa administracyjnego, kulturowego
i usługowego centrum Miasta – Zawiercie:
nowoczesne i dynamiczne!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
3.1. Rewitalizacja centrum Zawiercia
Koordynator: Agencja Rozwoju Zawiercia
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Pozyskanie inwestora gotowego zainwestować
minimum 30 mln zł.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Nowoczesne centrum miasta trudno jest sobie wyobrazić bez centralnej galerii handlowej
skupiającej liczne butiki wzbogaconej o funkcje kulturalne (kino) oraz rekreacyjne (centrum
gier, fitness itd.).
Pozyskanie inwestora na tego typu obiekt nie będzie łatwe. Kluczowe znaczenie będzie
miało wskazanie odpowiedniej lokalizacji. Można rozważyć wariant adaptacji atrakcyjnego
obiektu śródmiejskiego.
Zakres i kształt inwestycji zależeć będzie w pierwszej kolejności od negocjacji z potencjalnym
inwestorem.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 54
Karta 14 Stworzenie centrum imprez masowych
Tytuł: Stworzenie centrum imprez masowych Numer działania 3.1.3.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
4. Budowa administracyjnego, kulturowego
i usługowego centrum Miasta – Zawiercie:
nowoczesne i dynamiczne!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
3.1. Rewitalizacja centrum Zawiercia
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2013 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Stworzenie obiektu mogącego zapewnić
przestrzeń imprezową dla 10.000 osób.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
W Zawierciu organizowane są coraz częściej i coraz większe imprezy masowe. Jest to ważny
element budowy odpowiedniego wizerunku Miasta i budowania odpowiedniego klimatu dla
mieszkańców i przyjezdnych;
Obecnie, brak jest odpowiedniego miejsca do organizacji tego typu imprez. Przeważnie
odbywają się one na parkingach i zieleńcach wokół Domu Kultury. Jest to lokalizacja
niewystarczająca i źle promująca Miasto;
Inwestycja może być ograniczona jedynie do budowy sceny i odpowiedniego zaplecza oraz
zabezpieczenia odpowiednich terenów niezabudowanych.
Przykładowe zadania:
Rewitalizacja terenów zielonych wokół stawów na osiedlu Stawki.
Odnowienie muszli koncertowych w parkach miejskich
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 55
Karta 15 Rewitalizacja osiedla Szymańskiego
Tytuł: Rewitalizacja osiedla Szymańskiego Numer działania 3.1.4.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji
mieszkalnej Mieście – Zawiercie: tu warto
zamieszkać!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
1.2 Poprawa jakości istniejącej przestrzeni
mieszkaniowej
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2013 Zakończenie realizacji: 2025
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Redukcja wskaźników dla obszaru
rewitalizowanego (wg. LPR)
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zawodowemu mieszkańców wykluczonych i
zagrożonych wykluczeniem na osiedlu Szymańskiego;
Rejon TAZ jako dzielnica przeszłości i przyszłości – zachowanie dziedzictwa;
Wzrost aktywności ekonomicznej ludności na obszarze osiedla.
Przykładowe zadania:
Rewitalizacja budynków na osiedlu TAZ;
Modernizacja oświetlenia na osiedlu TAZ;
Rewitalizacja dawnej Łaźni Miejskiej;
Rewitalizacja terenów poprzemysłowych zlokalizowanych przy ul. Leśnej.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 56
Karta 16 Rozwój nowych produktów turystycznych
Tytuł: Rozwój nowych produktów turystycznych Numer działania 3.2.1.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
3. Budowa administracyjnego, kulturowego
i usługowego centrum Miasta – Zawiercie:
nowoczesne i dynamiczne!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
3.2. Rozwój funkcji turystycznej Miasta
Koordynator: Referat promocji i komunikacji społecznej
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Liczba osób odwiedzających nowe produkty
turystyczne 20.000 osób rocznie
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Miasto posiada wyjątkowe walory turystyczne. Rozwój funkcji turystycznej będzie – przede wszystkim – realizowany w oparciu o Jurę Krakowsko-Częstochowską oraz źródła rzeki Warty;
W Polsce ogólnie, a na Śląsku w szczególności rozwija się dynamicznie turystyka przemysłowa – zabytkowe kopalnie, fabryki, browary stają się coraz ważniejszymi punktami na mapie turystycznej województwa. W tym kontekście rozwój turystyki poprzemysłowej wydaje się działaniem jednoznacznie wskazanym.
Przykładowe zadania:
Rewitalizacja źródeł Warty;
Stworzenie muzeum ziemi Zawierciańskiej;
Rewitalizacja budynku Huty Szkła w ramach produktu „Kryształowy Szlak Zawiercia”;
Druk materiałów promocyjno-informacyjnych.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 57
Karta 17 Stworzenie nowoczesnej informacji turystycznej w mieście
Tytuł: Stworzenie nowoczesnej informacji turystycznej
w Mieście
Numer działania 3.2.2.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
3. Budowa administracyjnego, kulturowego
i usługowego centrum Miasta – Zawiercie:
nowoczesne i dynamiczne!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
3.2. Rozwój funkcji turystycznej Miasta
Koordynator: Wydział Rozwoju i Promocji Miasta
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2013
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Obsługa 4000 turystów rocznie.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Budowa profesjonalnej i dobrze zlokalizowanej informacji turystycznej jest podstawą
jakiejkolwiek działalności rozwijającej funkcje turystyczne Miasta;
Zadanie będzie zrealizowane w ramach śląskiego projektu budowy sieci informacji
turystycznych.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 58
Karta 18 Stworzenie warunków dla rozwoju komunikacji Zawiercie-Jura
Tytuł: Stworzenie warunków dla rozwoju komunikacji
Zawiercie-Jura
Numer działania 3.2.3.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
3. Budowa administracyjnego, kulturowego
i usługowego centrum Miasta – Zawiercie:
nowoczesne i dynamiczne!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
3.2. Rozwój funkcji turystycznej Miasta
Koordynator: Zakład Komunikacji Miejskiej w Zawiercie
Rozpoczęcie realizacji: 2011 Zakończenie realizacji: 2020
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Uruchomienie minimum jednej nowej stałej i
dwóch sezonowych linii komunikacji publicznej
na terenie jury.
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Maj 2011 Data włączenia
działania do strategii:
Czerwiec 2011
Uzasadnienie:
Obecnie obserwowana sytuacja może doprowadzić do zniwelowania wysiłków promujących
Zawiercie, jako bramę do Jury. Dojazd do Zawiercia nie gwarantuje bowiem łatwego dojazdu
do głównych atrakcji turystycznych Jury;
Konieczne jest podjęcie działań zmierzających do utworzenia połączeń samochodowych
w głównych kierunkach turystycznych. W tym celu konieczne jest opracowanie systemu
zachęt dla prywatnych przedsiębiorców transportowych;
Alternatywnym lub równoległym rozwiązaniem może być objęcie głównych atrakcji
jurajskich siecią komunikacji miejskiej (np. w określone dni).
Przykładowe zadania:
Stworzenie Systemu Komunikacji Miejskiej (przystanki, wizualizacja, informacja)
Stworzenie centrum przystankowego na terenach przy dworcu PKP
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 59
Opracowanie programu rozwoju komunikacji miejskiej
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 60
Karta 19 Rewitalizacja osiedla Stary Rynek
Tytuł: Rewitalizacja osiedla Stary Rynek Numer działania 3.1.4.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji
mieszkalnej Mieście – Zawiercie: tu warto
zamieszkać!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
1.2 Poprawa jakości istniejącej przestrzeni
mieszkaniowej
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2013 Zakończenie realizacji: 2025
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Redukcja wskaźników dla obszaru
rewitalizowanego (wg. LPR)
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Wrzesień 2016 Data włączenia
działania do strategii:
Wrzesień 2016
Uzasadnienie:
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zawodowemu mieszkańców wykluczonych i
zagrożonych wykluczeniem na osiedlu Stary Rynek.
Podniesienie atrakcyjności, bezpieczeństwa i estetyki zamieszkania na osiedlu Stary Rynek.
Wzrost aktywności ekonomicznej ludności na obszarze osiedla Stary Rynek.
Przykładowe zadania:
Termomodernizacja budynków i likwidacja niskiej emisji;
Budowa obiektów rekreacyjnych i sportowych na osiedlu;
Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 61
Karta 20 Rewitalizacja osiedla Warty
Tytuł: Rewitalizacja osiedla Warty Numer działania 3.1.4.
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
1. Stworzenie warunków do rozwoju funkcji
mieszkalnej Mieście – Zawiercie: tu warto
zamieszkać!
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
1.2 Poprawa jakości istniejącej przestrzeni
mieszkaniowej
Koordynator: Wydział Inwestycji i Projektów
Rozpoczęcie realizacji: 2013 Zakończenie realizacji: 2025
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji: Redukcja wskaźników dla obszaru
rewitalizowanego (wg. LPR)
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Wrzesień 2016 Data włączenia
działania do strategii:
Wrzesień 2016
Uzasadnienie:
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zawodowemu mieszkańców wykluczonych i
zagrożonych wykluczeniem na osiedlu Warty.
Podniesienie atrakcyjności, bezpieczeństwa i estetyki zamieszkania na osiedlu Warty.
Wzrost aktywności ekonomicznej ludności na obszarze osiedla Warty.
Przykładowe zadania:
Wzrost estetyki i efektywności energetycznej budynków na osiedlu Warty;
Budowa obiektów rekreacyjnych na osiedlu Warty;
Utworzenie świetlicy dla młodzieży na osiedlu Wartu.
Strategia Rozwoju Miasta Zawiercie 2025 plus – aktualizacja 2016 Strona | 62
Karta 21 wzór karty
Tytuł: Numer działania
Działanie realizowane w ramach celu
strategicznego:
Działanie realizowane w ramach celu
operacyjnego:
Koordynator:
Rozpoczęcie realizacji: Zakończenie realizacji:
Wskaźnik rezultatu w roku zakończenia realizacji:
Data zgłoszenia
działania do strategii:
Data włączenia
działania do strategii:
Uzasadnienie:
Przykładowe zadania:
str. 63
ZAŁĄCZNIK 1
PANEL EKSPERTÓW
W ramach opracowania „STRATEGII ROZWOJU MIASTA ZAWIERCIE 2025 PLUS”
GRUPA TEMATYCZNA Rada Miejska w
Zawierciu Urząd Miejski
(w tym jednostki) Społeczeństwo
SPOŁECZEŃSTWO Koordynator z-ca Prezydenta Miasta ds. społecznych Bezpieczeństwo i porządek publiczny:
Poprawa bezpieczeństwa,
Obrona cywilna.
Przedstawiciel Komisji Samorządu i Ładu Publicznego
Przedstawiciel Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności
Przedstawiciel KP Policji
Edukacja:
Przedszkola – nauczanie, wychowanie oraz infrastruktura,
Prowadzenie placówek oświatowych,
Szkoły podstawowe, gimnazjalne
i ponadgimnazjalne – nauczanie, wychowanie oraz infrastruktura,
Szkoły wyższe i inne instytucje edukacyjne niepodlegające gminie – współpraca z gminą.
Przedstawiciel Komisji Edukacji, Kultury
Przedstawiciel Wydziału Edukacji
Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
Ochrona zdrowia:
Promocja zdrowia,
Programy zdrowotne.
Przedstawiciel komisji Spraw Społecznych i Ochrony Zdrowia
- Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
Pomoc społeczna:
Pomoc społeczna – programy oraz infrastruktura,
Prowadzenie placówek pomocy społecznej.
Przedstawiciel komisji Spraw Społecznych i Ochrony Zdrowia
Przedstawiciel MOPS
Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego:
Programy kulturalne, promocja
i upowszechnianie kultury i tradycji,
Ochrona nad zabytkami,
Infrastruktura kulturalna,
Przedstawiciel Komisji Edukacji, Kultury
Przedstawiciel Wydziału Upowszechniania Kultury, Rekreacji i Turystyki
Przedstawiciel TMZZ Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
str. 64
Prowadzenie działalności kultury.
Sport i rekreacja:
Programy promujące sport i rekreację
Infrastruktura sportu i rekreacji
Prowadzenie obiektów sportowych,
Przedstawiciel Komisji Rozwoju i Promocji Miasta oraz Sportu, Rekreacji i Turystyki
Przedstawiciel OSiR
Przedstawiciel KS Viret Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
Turystyka:
Programy rozwoju turystyki,
Infrastruktura turystyczna,
Prowadzenie obiektów turystycznych,
Przedstawiciel Komisji Rozwoju i Promocji Miasta oraz Sportu, Rekreacji i Turystyki
Przedstawiciel Wydziału Rozwoju i Promocji
Przedstawiciel JOT Przedstawiciel TMZZ Przedstawiciel PTTK Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
Rozwój społeczeństwa obywatelskiego.
Przedstawiciel Komisji Samorządu i Ładu Publicznego
Pełnomocnik ds. innowacji społeczno-gospodarczych
Przedstawiciel Centrum Inicjatyw Lokalnych Przedstawiciel UTW Przedstawiciel TMZZ Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
str. 65
GRUPA TEMATYCZNA Rada Miejska* Urząd Miejski
(w tym jednostki) Społeczeństwo
GOSPODARKA Koordynator – z-ca Prezydenta Miasta ds. gospodarczych Promocja gminy,
Promocja gospodarcza: Programy promujące lokalną gospodarkę, Wspieranie rozwoju gospodarczego:
Współpraca z instytucjami otoczenia biznesu,
Inne formy wspierania rozwoju gospodarczego.
V-ce przewodniczący Rady Miejskiej
Przedstawiciel Wydziału Rozwoju i Promocji Pełnomocnik ds. innowacji społeczno-gospodarczych Pełnomocnik ds. pozyskiwania środków europejskich
Przedstawiciel Klubu Menadżera Przedstawiciel Cechu Rzemiosł Różnych Przedstawiciel KSSE Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
PRZESTRZEŃ +ADMINISTRACJA
Koordynator – Prezydent Miasta
PRZESTRZEŃ Transport i komunikacja:
Komunikacja zbiorowa
Drogi i mosty.
Przewodniczący Rady Miejskiej
Przedstawiciel ZKM Przedstawiciel Powiatowego Zarządu Dróg Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
Ład przestrzenny:
Gospodarka przestrzenna,
Rewitalizacja przestrzeni i infrastruktury,
Przedstawiciel komisji Polityki Przestrzennej i Ochrony Środowiska
Przedstawiciel Wydziału Zagospodarowania Przestrzennego
Przedstawiciel ASP Katowice Włodzimierz Domagała – architekt Przedstawiciel SM Zawiercie Przedstawiciel SM Hutnik Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
Gospodarka nieruchomościami:
Gospodarowanie nieruchomościami gminy,
Zarządzanie mieszkaniowym
Przedstawiciel komisji Polityki Przestrzennej i Ochrony Środowiska
Przedstawiciel ZGM Przedstawiciel SM Zawiercie Przedstawiciel SM Hutnik
str. 66
zasobami lokalowym.
Gospodarka komunalna i ochrona środowiska:
Utrzymanie porządku i czystości,
Gospodarka ściekowa i ochrona wód,
Utrzymanie terenów zieleni.
Przedstawiciel Polityki Przestrzennej i Ochrony Środowiska
Przedstawiciel ZGK Sp. z o.o.
Przedstawiciel SM Zawiercie Przedstawiciel SM Hutnik Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
ADMINISTRACJA Zarządzanie strukturami samorządowymi:
Funkcjonowanie urzędu gminy
i zarządzanie jednostkami organizacyjnymi,
Działania administracyjne na rzecz mieszkańców,
Budżet gminy.
Przedstawiciel komisji Gospodarczej, Budżetu i Integracji Europejskiej
Sekretarz Miasta Skarbnik Miasta Pełnomocnik ds. innowacji społeczno-gospodarczych
Przedstawiciel Starostwa Powiatowego
str. 67
Spis ilustracji
Rysunek 1 Pozycja Zawiercia ................................................................................................................. 25
Rysunek 2 Hierarchizacja Kluczowych Czynników Sukcesu dla miast wielkości Zawiercia ................... 27
Tabela 1 Dane historyczne za lata 2000-2009 oraz 2010-2014 ............................................................... 6
Tabela 2 Szanse i zagrożenia dla rozwoju Zawiercia ............................................................................. 23
Wykres 1 Relacja wartości wskaźnika dochodów budżetowych Zawiercia na jednego mieszkańca w
stosunku do średniej wojewódzkiej ........................................................................................................ 8
Wykres 2 Udział majątkowych wydatków inwestycyjnych w ogóle wydatków ...................................... 9
Wykres 3 Udział dochodów własnych w dochodach ogółem gminy ....................................................... 9
Wykres 4 Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 1.000 mieszkańców...................... 10
Wykres 5 Udział inwestycji dokonywanych przez firmy z terenu powiatu zawierciańskiego w ogóle
inwestycji śląskich firm .......................................................................................................................... 11
Wykres 6 Liczba ludności ....................................................................................................................... 12
Wykres 7 Liczba mieszkańców w wieku 6-15 lat ................................................................................... 12
Wykres 8 Relacja wielkości wskaźnika bezrobocia w Zawierciu w stosunku do średniej wojewódzkiej
............................................................................................................................................................... 13
Wykres 9 Wariantowa prognoza liczby ludności ................................................................................... 15
Wykres 10 Wariantowa prognoza liczby ludności w wieku 6-15 lat ..................................................... 16
Wykres 11 Wariantowa prognoza relacji wskaźnika bezrobocia w Gminie w stosunku do średniej
wojewódzkiej ......................................................................................................................................... 17
Wykres 12 Wariantowa prognoza liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 1000
mieszkańców ......................................................................................................................................... 17
Wykres 13 Wariantowa prognoza dochodów budżetu gminy na jednego mieszkańca w stosunku do
średniej wojewódzkiej ........................................................................................................................... 19
Wykres 14 Wariantowa prognoza udziału dochodów własnych w dochodach ogółem gminy ............ 20
Wykres 15 Wykres benchmarkingu ....................................................................................................... 29