Ֆոսֆոր

Ֆոսֆոր

P = Ֆոսֆոր, p=15, e=15, n=16 Ar(U) = 31 3-րդ պարբերության 5-րդ խմբի գլխավոր ենթախբի տարր Մետաղ 3s2Зр3

Ֆոսֆոր

Ստացվել են 28P (T½=6,27 վրկ), 29P (4,45 վրկ), 30P (2,55 ր), 32P (14,22 օր), 33P (25 օր) և 34P (12,5 վրկ) արհեստական ռադիոակտիվ իզոտոպները։

Ֆոսֆոր

Ֆոսֆորը բնության մեջ տարածված տարր է, կազմում է երկրակեղևի զանգվածի 9,3․10−2% (տարածվածությամբ 13-րդն է)։ Ֆոսֆորը բնորո\ հոտով, անգույն, մոմակերպ, թունավոր նյութ է, ստացվում է ֆոսֆորի գոլոր\իները սառեցնելիս։

Հալման ջերմաստիճանը 44,1 °C, եռմանը՝ 280,5 °C, խտությունը՝ 1828 կգ/մ3։ Օդում (40 °C-ում) ինքնաբռնկվում է (պահում են ջրի տակ)։ Բաղկացած է Р4 մոլեկուլներից (Ֆոսֆորի մյուս ձևափոխություններն ատոմական պոլիմերներ են)։ Տաքացնելիս 250-300 °C դանդաղ փոխարկվում է կարմիր ֆոսֆորի։ Այն առաջացնում է բյուրեղական մի քանի ձևափոխություններ, որոնք 416-423 °C-ում սուբլիմվում են և ունեն 2000-2400 կգ/մ3 խտություն։

Ֆոսֆոր

Ջրածնի հետ անմիջականորեն չի միանում։ Ֆոսֆինը՝ РН3, ստացվում է կալցիումի ֆոսֆիդի՝ СаР2 և ջրի փոխազդեցությամբ։

Հայտնի են նաև ֆոսֆորի հեղուկ (երկֆոսֆին՝ Р2Н4) և պինդ ջրածնական միացությունները։

P-ի այրման հետևանքով առաջանում է հնգօքսիդը՝ Р4О5, թթվածնի անբավարարության դեպքում՝ եռօքսիդը (Р4Об)։ Գոյություն ունեն նաև ֆոսֆորիի այլ օքսիդներ՝ P4О, P4О2, P2O5, (PО2)n, P4О7, P4О8,PО և այլն։

Ֆոսֆոր

Անունն ստացել է շնորհիվ իր լուսարձակելու հատկության։ Ֆոսֆոր բառը ծագում է հունարեն φῶς՝ «լույս» և φέρω՝ «տանում եմ» բառերից։

Ֆոսֆորափայլ բառն սկզբում ունեցել է ֆոսֆորի արձակած լույսի նշանակությունը, հետագայում սկսել է գործածվել որպես առարկաների արձակած սառը լույս ընդհանրապես։

Ֆոսֆոր

Տարրական ֆոսֆորն ստանում են կալցիումի ֆոսֆատի, սիլիկահողի և ածխածնի խառնուրդն էլեկտրական վառարանում առանց օդի մուտքի մինչև 1600 °C տաքացնելով՝

Ստացված գազային P4-ը բաց թողնելով ջրի մեջ՝ վեր են ածում պինդ վիճակի։

Ֆոսֆոր

Ֆոսֆորական թթուP+5HNNO3 = H3PO4 + 5NO2 + H2O2P + 5H2SO4 = 2H3PO4 +5SO2 + 2H2OՆատրիումի Հիդրոֆոսֆատ4P + 3NaOH + 3H2O = PH3 + 3NaH2PO4Կալիումի քլորատ6P + 5KClO3 = 5KCl + 3P2O5

Ֆոսֆոր

Սպիտակ ֆոսֆորը օգտագործվում է կարմիր ֆոսֆոր ստանալու համար:

Ֆոսֆորը օգտագործվում է ֆոսֆորային թթուներ ստանալու համար և դրանց օգտագործման:

Հիմնականում կարմիր ֆոսֆորը օգտագործում են լուցկի ստանալու համար:

Ֆոսֆորը օգտագործվում ինչպես դեօքսիդանտ նաև մետաղական խառնուրդների մաս է հանդիսանում:

Դեղորայք ստանալու համար: Միջատներ դեմ գյուղատնտեսության մեջ: Լվացքի պարագանիր ստացման համար: Օրգանական սինթեզի մեջ:

Արամյան Տիգրան 7-3 դասարան