RADYOTERAPAMAÇ VE TEMEL LKELER -...
Transcript of RADYOTERAPAMAÇ VE TEMEL LKELER -...
Doç. Dr. Fadime Akman
RADYOTERAP� AMAÇVE TEMEL �LKELER�
DR. FAD�ME AKMANDEÜTF
RADYASYON ONKOLOJ�S� AD2005
Doç. Dr. Fadime Akman
Kanser tedavisi multidisiplineryakla�ım gerektirir:
• Cerrahi Onkolog• Radyasyon Onkolojisi• Medikal Onkoloji
– Patoloji– Radyodiagnostik– Di�er
Doç. Dr. Fadime Akman
Tedavi kararı:
– Tanı– Evreleme– De�erlendirme
• Hastaya ait faktörler• Tedaviye ait faktörler• Tümöre ait faktörler
Doç. Dr. Fadime Akman
Tedavi amacı:
– Küratif: En iyi fonksiyonla, sa�kalımıarttırmak
– Palyatif: Ya�am kalitesini arttırmak
– Profilaktik: Yayılım olasılı�ını ortadan kaldırmak
Doç. Dr. Fadime Akman
Tedavi:
– Yerel-bölgesel tedaviler: -Cerrahi-Radyoterapi
– Sistemik tedaviler:-Kemoterapi-Hormonoterapi-Biyolojik yanıt de�i�tiriciler -Gen tedavileri?...
Doç. Dr. Fadime Akman
Cerrahi– Tanı: Biopsi (punch, eksizyonel,
insizyonel, ince i�ne...)
– Küratif: Yerel ve bölgesel tümörün eradikasyonu
(Ba�-boyun, G�S, Beyin, Meme, Ürogenital ..tümörler)
– Geni�, en bloc, cerrahi çıkarım– Negatif cerrahi sınır olu�turmak– Fonksiyon korumak, rekonstrüksiyon
Doç. Dr. Fadime Akman
Cerrahi– Kurtarma:
-Yinelemeler (ba�-boyun, kolon...)
-Metastazlar: Soliter ve geçdönem olu�an akci�er, karaci�er metastazları(yumu�ak doku, kolon..)
– Palyatif: Ba�ırsak tıkanıklı�ı, kanama, açık yaralar...
Doç. Dr. Fadime Akman
Cerrahi ba�arısızlık– Tümör boyutu– Çevre doku mikroskopik yayılımları– Bölgesel lenf nodlarına yayılım– Sistemik yayılım
– Adjuvan kombine tedaviler!
Doç. Dr. Fadime Akman
Kombine tedaviler:
– Cerrahi+Radyoterapi• Büyük tümör boyutu• Cerrahi sınır devamlılı�ı• Bölgesel yayılım• Kapsül tutulumu
– Radyoterapi+kemoterapi• Ba�ımsız etki• Additif etki-supra additif etki
• Ardısıra (adjuvan/neoadjuvan)• E� zamanlı uygulama (konkomitan)
Doç. Dr. Fadime Akman
Radyasyon Onkolojisi
• Iyonizan ı�ınları tek ba�ına veya di�er tedavi yöntemleri ile birlikte kanserli hastaların ve bazı benign hastalıkların tedavisi amacı ile uygulayan, radyoterapinin fizik ve biyolojik temellerini inceleyen, bu konuda e�itim veren klinik bilim dalıdır.
Doç. Dr. Fadime Akman
Tarihçe
• 1895 X ı�ınları• 1898 Ra• 1903 Serviks üteri kanseri Ra ile tedavi• 1922 Paris uluslar arası Onkoloji kongresi
Coutard-Hautant larenks Ca RT ile tedavi
• 1934 Coutard; fraksiyonasyon..
Doç. Dr. Fadime Akman
Radyoterapi:Hedef hacimde homojen doz da�ılımı ile en
yüksek tümör öldürücü doz ve çevre dokuda minimal hasar olu�turacak planlama
-Günlük tedavi güvenilirli�i
-Planlanan sürede tedavinin tamamlanması
Doç. Dr. Fadime Akman
Radyoterapide basamaklar:
1-KL�N�K DE�ERLEND�RME2-TEDAV� KARARI3-HEDEF VOLÜM TESB�T�4-TEDAV� PLANLAMA5-S�MÜLASYON,
TEDAV� PLANININ KONTROLÜ6-TEDAV�7-PER�YOD�K DE�ERLEND�RME8-�ZLEM
KAYIT!!!
Doç. Dr. Fadime Akman
KL�N�K DE�ERLEND�RMETEDAV� KARARI
• Radyasyon Onkolo�u• Cerrahi Onkolog• Medikal Onkolog• Radyolog • Patolog• Di�er
Doç. Dr. Fadime Akman
HEDEF VOLÜM TESB�T�
• Tümör volümü• Kritik organlar• Hasta konturu
-Radyasyon Onkolo�u,
-Tekniker, -Radyasyon Fizikçisi (veya dozimetris)
Doç. Dr. Fadime Akman
TEDAV� PLANLAMAS�MÜLASYON, TEDAV� PLANININ KONTROLÜ
• Bilgisayarlı planlama• Koruma blokları, aksesuarlar, • Alternatif planlamaların
de�erlendirilmesi, • Tedavi planının seçilmesi• Doz hesabı
-Radyasyon Onkolo�u, -Tekniker, -Radyasyon fizikçisi
Doç. Dr. Fadime Akman
TEDAV�
• �lk set-up (tedavi)• Portal görüntüleme (port filmi)• Dozimetri konrolü (TLD)• Tedavinin süreklili�i
• Radyasyon Onkolo�u, Tedavi teknikeri, Radyasyon fizikçisi
Doç. Dr. Fadime Akman
�ZLEM-DE�ERLEND�RME
Tedavi sırasında:- yanıt - yan etki- destek tedavi
Tedavi sonrası-Yanıt-Geç yan etki-Yanıtın devamlılı�ı-Yeni tedaviler
Radyasyon onkolo�u, cerrah, medikal onkolog, radyolog, patolog.
Doç. Dr. Fadime Akman
Radyoterapi dozlarıEpitelyal tümörler:• Subklinik hastalık: 45-50 Gy (<106 hücre/mm3)
• Mikroskopik hastalık: 60-65 Gy (>106
hücre/mm3)
• Makroskopik hastalık: 60-80 GyLenfoproliferatif tümörler:• 10-50 GyMezenkimal tümörler:• 60-80 Gy
Doç. Dr. Fadime Akman
�YON�ZAN RADYASYON
• Elektromanyetik radyasyon:X ı�ınları ve gama ı�ınları
• Partiküler radyasyon:è, proton, α-partikülleri, nötron,negatif �-mesonlar, a�ır yüklü iyonlar (karbon,neon, argon, demir)
Doç. Dr. Fadime Akman
Radyoterapi uygulamaları• Eksternal Radyoterapi:1-Röntgen X ı�ını aygıtları:2-Radyoaktif kaynaklarla çalı�an teleterapi
aygıtları3-Tanecik hızlandırıcıları (elektron
hızlandırıcılar)• Brakiterapi
Doç. Dr. Fadime Akman
Eksternal Radyoterapi:
• Kobalt 60 (Co 60): 1.17 ve 1.33 MeV �Ba�-boyun, ekstremite gibi orta kalınlıktaki
yapıların ı�ınlanması• Lineer hızlandırıcılar: 4-25 MV X ı�ını ve 3-22
MeV arası elektron enerjisi üretirler,
-Elektron yüzeyel ı�ınlama, -Dü�ük enerjili X ı�ını ba�-boyun, ekstremite,-Yüksek enerji X ı�ını toraks, batın...
Doç. Dr. Fadime Akman
Brakiterapi
• �nterstisyel: Doku içi radyoaktif kaynak; meme, yumu�ak doku, prostat....
• �ntrakaviter: Jinekolojik kanserler• �ntralüminal: Bron�, özefagus içi• �ntravasküler: KardiyolojiEn sık kullanılan kaynaklar Ir 192, I 125Dü�ük /yüksek doz hız oranlarında kullanım
var