RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa,...
Transcript of RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa,...
![Page 1: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/1.jpg)
RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA – PANTOMOGRAM ,
ZDJ. WEWNĄTRZUSTNE
Zakład Radiologii Stomatologiczneji Szczękowo – Twarzowej IS WUM
![Page 2: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/2.jpg)
1. 100 min, najpierw test2. Wszelkie urządzenia multimedialne wyłączone.3. Brak ostrzeżeń – od razu zabierana karta egzaminacyjna.4. Obsługa IrfanView
![Page 3: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/3.jpg)
2 pantomogramy3 zdjęcia wewnątrzustnePo 10 pkt za zdjęcie
Klucz punktacji:
Pantomogram:Jakość 2Anatomia niezbędnaTabela 8
Wewnątrzustne:Rozpoznanie zdjęcia niezbędneJakość 2Tabela 8
![Page 4: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/4.jpg)
2 pantomogramy3 zdjęcia wewnątrzustnePo 10 pkt za zdjęcie
Niedostrzeżenie poniższych powoduje niezdanie cz. praktycznej, przediagnozowanie – 0 pkt za zdjęcie:- zmiany ogniskowej: ubytków (kostnych)/ ognisk osteolizy (w tym torbiele)- złamania (kości), - korzenia zgorzelinowego- pomylenie zębów mleczne/stałe oraz numeru zęba (z różnych grup zębów)
Część praktyczną zalicza 30,25 pkt.
![Page 5: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/5.jpg)
Anatomia1. Atlas
2. Zwapniałe więzadło rylcowo – żuchwowe lub rylcowo – gnykowe
3. Blaszka boczna wyrostka skrzydłowa tego k. klinowej
4. Kolec nosowy przedni
5. Łuk jarzmowy
6. Przegroda nosa
7. Podniebienie twarde – cień prawdziwy
8. Podniebienie twarde – cień rzekomy
9. Tylna ściana zatoki szczękowej
10. Kanał / otwór podoczodołowy
11. Otwór słuchowy zewnętrzny
12. K. gnykowa – rogi większe
13. K. gnykowa – rogi mniejsze / trzon
14. K. jarzmowa
15. Wyrostek kłykciowy / głowa żuchwy
16. Guzek stawowy
17. Dno oczodołu
18. Otwór żuchwy
19. Dno zatoki szczękowej
20. Wyrostek dziobiasty
21. Dół skrzydłowo – podn.
22. Kresa skośna
23. Cień rzekomy żuchwy
24. Nagłośnia
25. Grzbiet języka
26. Tylna ściana gardła (przestrzeń powietrzna) – cz. nosowa
27. Tylna ściana gardła (przestrzeń powietrzna) – cz. językowa
28. Podniebienie miękkie
29. Małżowina nosowa dolna
30. Płatek ucha
![Page 6: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/6.jpg)
Anatomia1. Dołek skrzydłowy
2. Kąt żuchwy – cień prawdziwy
– cień rzekomy
3. Kanał żuchwy
4. Otwór bródkowy
5. Kręgosłup szyjny: C1-C4
![Page 7: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/7.jpg)
Kolejność opisu:
➢ Identyfikacja zdjęcia➢ Jakość
I. MiejsceII. Objawy radiologiczneIII. RozpoznanieIV. Różnicowanie
Opisujemy kolejno, ćwiartkami 18 28, 38 48
![Page 8: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/8.jpg)
Tylko nr zęba
18 – 28, 38 - 48
Bez strony
Nr zęba =/+/- (najgorzej wypełniony tzn. „-” jeśli nie ma
niedopełnionego to „+”)
Tylko nr zęba
Nr zęba + bezp.ogn.osteol./ziarn. okw./ogn.
osteoskl./mieszane ogn.
Uogólnione ubytki? Stopnia? Miejsce nr zęba ubytek…
stopnia. Zesp. endo-perio / perio-endo. Kamień. Inne tow.
Miejsce/nr zęba – klasyfikacja Andreasen
Wszystkie zmiany ogniskowe + torbiele zapalne
korzeniowe. Dokładny opis.
Zatrzymane/zaklinowane, zębiniaki, kamica ślinianek,
zwyrodnienie ssż, przetrwałe, polipy/torbiele śluzowe. Jeśli
uzębienie mieszane – wymienić wszystkie widoczne zęby;
Atrycja
![Page 9: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/9.jpg)
Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona
Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie
Jeśli widać patologię w zębie na skraju pola obrazowania to
tylko zaznaczyć obecność, bez dokładnego opisu
Atrycja
Wypełnienia – tylko nr zęba
Nr zęba =/+/-, jeśli jest możliwe to nazwać który
korzeń/kanał, jeśli brak możliwości dokładnego nazwania
to: a(=/+/-), b (=/+/-)…
Nr zęba, jeśli jest możliwe to który korzeń/kanał
Nr zęba, jeśli jest możliwe to który korzeń/kanał
Miejsce nr zęba ubytek… stopnia. Zesp. endo-perio /
perio-endo. Kamień. Inne towarzyszące
Miejsce/nr zęba – klasyfikacja Andreasen
Zatrzymane/zaklinowane, zębiniaki, przetrwałe. Jeśli
uzębienie mieszane – wymienić wszystkie widoczne zęby
![Page 10: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/10.jpg)
Nr zdjęcia
![Page 11: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/11.jpg)
Co należy uwzględnić w różnicowaniu?
1. Czy struktura jest prawidłowa ( anatomia prawidłowa i fizjologia) lub nieprawidłowa (patologia)?
2. Czy patologia jest wrodzona (zaburzenie rozwojowe) czy nabyta?
3. Klasyfikacja patologii nabytej: zapalenia, nowotwory, torbiele, urazy, dysplazja kości, choroby metaboliczne.
![Page 12: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/12.jpg)
Co należy uwzględnić w radiologicznej diagnostyce różnicowej:
• Lokalizacja ogniska chorobowego• Kształt ogniska chorobowego• Struktura wewnętrzna ogniska chorobowego:
o przejaśnienie - ognisko przepuszczające promienie X,o zacienienie – ognisko nieprzepuszczające promieni X,o ognisko mieszane o jedno-, wielokomorowe,
• Wymiary ogniska chorobowego w mm• Brzegi ogniska chorobowego:
o dobrze zaznaczone brzegi bez odczynu ze strony otaczającej kości, o ognisko z otoczką osteosklerotyczną,o niewyraźnie zaznaczone brzegi
• Oddziaływanie na struktury sąsiadujące:o resorpcja,o przemieszczenie zębów,o blaszka zbita zębodołu
![Page 13: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/13.jpg)
Symptomatologia radiologiczna procesów chorobowych toczących się w kościach
• Niszczenie kości, ubytek – osteolysis (przejaśnienie) • Zagęszczenie utkania kostnego – osteosclerosis
(zacienienie)• Zanik kostny* – osteoporosis • Odczyny okostnowe• Zmiany w tkankach miękkich - pogrubiały cień tkanek
miękkich
![Page 14: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/14.jpg)
Nowotwory
Cechy nowotworu złośliwego:
• brak wyraźnego kształtu guza,
• brzegi nieostro ograniczone, brak otoczki osteolitycznej (odpowiadającej torebce guza),
• niszczenie kości o charakterze infiltracyjnym tzn. nieregularne ogniska osteolizy o zróżnicowanym wysyceniu, często z palczastymi wypustkami w różnych kierunkach,
• brzeżny ubytek kości o kształcie miseczkowatym
• brak odpowiedzi na leczenie
![Page 15: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/15.jpg)
Ogniska przejaśnienia w okolicy wierzchołka korzenia
1. Fizjologia i wyrzutowane struktury anatomiczne:otwory, kanały, zatoka szczękowa
2. Ubytki pooperacyjne3. Artefakt – Odczynniki w trakcie obróbki chemicznej filmu4. Ogniska przejaśnienia jako wyraz zniszczenia kości w przebiegu
zapalenia tkanek okołowierzchołkowych lub chorób o innej etiologii (nowotwory i zmiany guzopodobne)
![Page 16: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/16.jpg)
Jednokomorowe – dobrze ograniczone Wielokomorowe przejaśnienia
• Ziarniniak okw• Torbiele
1. NABŁONKOWE1. Rozwojowe
A. Zębopochodne (Ko9.0)1. dziąsłowa (w tym noworodków – perły Epsteina)2. przyzębna boczna i botryoid3. gruczołowa zębopochodna / ślinowozębopochodna 4. wapniejąca5. zawiązkowa 6. keratocysta7. ortokeratotyczna
B. Niezębopochodne (K09.1)1. przewodu nosowo – podniebiennego (kanału
przysiecznego)2. Zapalne (K.04.8)
A. Korzeniowa1. okołowierzchołkowa lub boczna2. szczątkowa
B. Przyzębna 2. NIENABŁONKOWE torbiele rzekome
1. Samotna (urazowa, prosta torbiel krwotoczna) (K09.2, M85.4) (Solitary bone cyst (traumatic, simple, haemorrhagicbone cyst))
2. Tętniakowata kości (M85.5) (Aneurysmal bone cyst)3. Ubytek Stafnego (Stafne Cavity)
• Szkliwiak• Guz zębopochodny pseudogruczołowy• Guz Pindborga• Nerwiak
• Szkliwiak• Naczyniak• Włókniak zębopochodny (śluzak
zębopochodny)
Wieloogniskowe przejaśnienia
• Wielotorbielowatośc• Szpiczak mnogi• Histiocytoza • Przerzuty nowotworów
Jednokomorowe – słabo ograniczone
• Zapalenie wysiękowe• Zapalenie kości• Martwica popromienna• Przerzuty i nowotwory pierwotne
naciekające kość
![Page 17: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/17.jpg)
Ogniska przejaśnienia jako wyraz zniszczenia kości w przebiegu zapalenia tkanek okołowierzchołkowych lub
chorób o innej etiologii (nowotwory i zmiany guzopodobne)
▪ Periodontitis
▪ Cemento-osseus dysplasia - periapicalis (dysplazja kostniwno-kostna okołowierzchołkowa) – cementoma (kostniwiak) I stadium
▪ Torbiele
▪ Inne• Szkliwiak;• Ziarniniak olbrzymiokomórkowy;• Włókniak kostniejący;• Ziarniniak kwasochłonny;• Łagodne, niezębopochodne nowotwory.
![Page 18: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/18.jpg)
5 postaci zapaleń przyzębia okołowierzchołkowego:
1) bezpostaciowe ognisko osteolizy mogące odpowiadać zap. wysiękowemu
(klinicznie odpowiada zap. ropnemu);
2) owalne ognisko osteolizy mogące odpowiadać ziarniniakowi
okołowierzchołkowemu (okw);
3) owalne ognisko osteolizy o średnicy ponad 10mm, z otoczką osteosklerotyczną mogące odpowiadać torbieli zapalnej korzeniowej (okołowierzchołkowej/bocznej/szczątkowej) / przyzębnej ;
4) ognisko osteosklerozy;
5) mieszane ognisko osteolizy i osteosklerozy.
![Page 19: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/19.jpg)
Dysplazje kostniwno-kostne (cemento-osseousdysplasias - COD)
Synonimy: dysplazja kostna (osseus dysplasia)
dyspplazja kostniwna (cemental dysplasia)
kostniwiak (cementoma)
▪ Okołowierzchołkowa (periapical)
▪ Ogniskowa (focal)
▪ Kwitnąca (florid)
ODZIELNIE
▪ Rodzinny kostniwiak olbrzymi (familial gigantiformcementoma)
![Page 20: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/20.jpg)
Ognisko okołowierzchołkowe mieszane• cementoma (kostniwiak) II stadium• odontoma (zębiak)
Ognisko okołowierzchołkowe nieprzepuszczające promieni rentgenowskich
• anatomia• artefakt – kropla utrwalacza• patologia:
• periodontitis - condensing osteitis• cementoma (kostniwiak) III stadium• hipercementoza• osteoma (kostniak)• idiopatyczne ogniska osteosklerotyczne• zwapnienia w tkankach miękkich• ciała obce
![Page 21: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/21.jpg)
Zanik kości - osteoporosis
- zmniejszenie masy kostnej w jednostce objętości z
zachowaniem wymiarów kości jako narządu
▪ Osteoporoza
▪ Osteomalacja
▪ Krzywica
▪ (Nadczynność przytarczyc)
![Page 22: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/22.jpg)
Odczyny okostnowe
1. Nawarstwienie kości zbitej
2. Cebulowate nawarstwienia
3. Spikule
4. Trójkąt Codmana
![Page 23: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/23.jpg)
URAZY
• Klasyfikacja Andreasena
✓ Klasa I – złamania twardych tkanek zęba;
✓ Klasa II – urazy aparatu zawieszeniowego;
✓ Klasa III – urazy wyrostka zębodołowego szczęki i części zębodołowej żuchwy;
✓ Klasa IV – urazy tkanek miękkich wyrostka zębodołowego szczęki i części zębodołowej żuchwy.
![Page 24: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/24.jpg)
UBYTKI
• kliniczny / ICDAS (E1-2, D1-3),
• różnicowanie:• starcie, zdarcie, nadżerki
• uraz
• resorpcja wewnętrzna i zewnętrzna
• przejaśnienie przyszyjkowe
• zjawisko Mach’a
• zębina wtórna i reparacyjna
• wypełnienia niecieniujące
• zmiany wrodzone:
• ograniczone ogniska niedorozwoju szkliwa
![Page 25: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/25.jpg)
PRZYZĘBIE BRZEŻNE
• ubytki:
✓ pionowe,
✓ poziome,
✓ mieszane.
• trzystopniowe obniżenie:➢I stopień - obniżenie na wysokości 1/3 długości korzenia od połączenia szliwno-cementowego➢II stopień- obniżenie nie przekracza 2/3 długości korzenia
➢III stopień - obniżenie powyżej 2/3 długości korzenia
• zespół endo-perio, perio-endo.• zajęcie furkacji
![Page 26: RADIOLOGICZNA DIAGNOSTYKA · 2019-12-10 · Rodzaj zdjęcia, których zębów, szczęka/żuchwa, strona Nr zęba, kl. wg Blacka, miejsce, głębokość, różnicowanie Jeśli widać](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022042118/5e964e01e2ff144e0c3c1ecb/html5/thumbnails/26.jpg)