Racjonalność w ekonomii

Gary S. Becker Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich. Ekonomiczna teoria rozrodczości.

Marta Kalińska

Plan prezentacji

1. Gary Becker – nowator współczesnej ekonomii. Jego osiągnięcia i główne założenia teorii.

2. Ekonomiczna teoria rozrodczości według Beckera. Czynniki determinujące liczbę urodzeń.

3. Przykłady empirycznego zastosowania teorii Beckera.

4. Podsumowanie.5. Pytania do dyskusji.

Gary Becker (1930- )

ekonomista i socjolog amerykański;

przedstawiciel anglo-amerykańskiej szkoły neoklasycznej;

od 1983 profesor nauk ekonomicznych i socjologii na Uniwersytecie w Chicago.

Gary Becker

jeden z najwybitniejszych nowatorów we współczesnej ekonomii;

po raz pierwszy stosuje metody analizy ekonomicznej do problematyki zachowań ludzkich wychodzącej daleko poza tradycyjny obszar zainteresowań ekonomii;

Milton Friedman: „nie było drugiego ekonomisty, który by tak bardzo rozszerzył zakres analizy ekonomicznej”.

Gary Becker

autor dziewięciu monografii i wielu artykułów naukowych, w których podejmuje nowe wątki dyskusyjne;

ogromny wkład na wielu polach;

silny wpływ zarówno na ekonomistów, jak i na przedstawicieli innych nauk społecznych.

Gary Becker

założenie - zasada racjonalności ekonomicznej;

Nagroda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych za "analizę mikroekonomiczną ludzkich zachowań i interakcji wraz z zachowaniami nierynkowymi”.

Ekonomiczna teoria rozrodczości

ekonomiczna analiza decyzji o liczebności rodziny

Jakie czynniki determinują liczbę urodzeń? Które z nich są najważniejsze? Jaki jest związek między zmiennymi

socjoekonomicznymi a płodnością?

punkt wyjścia - każda rodzina ma kontrolę nad liczbą urodzeń oraz nad ich rozkładem w czasie

Ekonomiczna teoria rozrodczości

Dzieci = dobra konsumpcyjne

Dzieci = dobra produkcyjne

Becker stara się udowodnić, że teoria popytu na trwałe dobra konsumpcyjne dostarcza logicznych struktur przydatnych do przeanalizowania „popytu” na dzieci.

Ekonomiczna teoria rozrodczości

GUSTY dzieci użyteczność

JAKOŚĆ POTOMSTWA większe wydatki na dziecko = wyższa „jakość”

dziecka DOCHÓD wzrost dochodu wzrost wydatków na dziecko

Ekonomiczna teoria rozrodczości

KOSZTY

- Koszt netto = bieżąca wartość oczekiwanych wydatków + skalkulowana wartość usług świadczonych przez rodziców – bieżąca wartość oczekiwanego przychodu – skalkulowana wartość usług świadczonych przez dzieci

- Koszt netto (+) dzieci to trwałe dobro konsumpcyjne - Koszt netto (-) dzieci to trwałe dobro produkcyjne

- Wysoki koszt netto dzieci w ostatnich latach

Ekonomiczna teoria rozrodczości

PODAŻ

- „Dzieci nie można kupować na otwartym rynku, trzeba je „produkować” w domu” niepewność produkcji

- użyteczność oczekiwana ≠ użyteczność faktyczna

- „zdolność do produkowania” dzieci

- każda rodzina będzie się zbliżać do pożądanej przez siebie liczby dzieci

- „nadmiar” dzieci = mniejsza konsumpcja innych dóbr (bliskich substytutów ilości dzieci)

Zastosowanie empiryczne teorii

Dochód (w dol.)

Wszystkie małżeństwa

ogółem

Małżeństwa stosunkowo

płodne

Małżeństwa planujące

liczbę dzieci i rozkład ich narodzin w

czasie

Małżeństwa w ogóle planujące

liczebność narodzin

1 2 3 4 5

powyżej 30002000-29991600-19991200-15991200 i mniej

159149163189227

180176194229266

149182919768

175161126144146

Źródło: Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, Gary S. Becker, PWN Warszawa, s.310

Liczba narodzin dzieci na 100 par małżeńskich w Indianapolis w zależności od dochodu męża i stosunku do planowania rodziny (małżeństwa białych rodzin protestanckich)

Zastosowanie empiryczne teorii

Dochód (w dol.)

Przeciętna liczba dzieci w rodzinie w zależności od poziomu wykształcenia głowy rodziny

średnie i niższe college

(nieukończ.)

absolwent czteroletniego

college’u

ukończone studia wyższe

Mniej niż 30003000-39994000-49995000-74997500-999910000-1499915000-2499925000 i więcej

2,432,152,702,682,802,892,853,12

1,612,472,402,732,943,033,043,23

2,502,182,042,883,003,123,043,28

2,172,232,182,673,033,233,313,60

Źródło: Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, Gary S. Becker, PWN Warszawa, s.314

Przeciętna liczba dzieci na utrzymaniu w rodzinach z jedną osobą zarobkującą (wiek głowy rodziny 35-44 lat) w grupie wylosowanej z członków Unii Konsumentów, kwiecień 1958

Podsumowanie wykorzystanie teorii ekonomii do celów analizy

czynników wyznaczających rozrodczość

potraktowanie dzieci jako trwałe dobro konsumpcyjne przynoszące pewien dochód

dochód, koszty dziecka, informacja, niepewność i gusty jako czynniki wyznaczające rozrodczość

liczba dzieci zależna od „zdolności produkcyjnych” rodziny, tj. podaży

pożądana liczba dzieci zależna od dochodu

dodatnia zależność przy założeniu o stałości poziomu znajomości metod antykoncepcyjnych

Pytania do dyskusji

Jakie czynniki mają wpływ na rozrodczość? Jaki jest związek między zmiennymi

socjoekonomicznymi a płodnością? Czy teoria Beckera w istotny sposób

wyjaśnia rozrodczość? Czy wnioski wysnute przez Beckera w pełni

odzwierciedlają rzeczywistość? Czy istnieją zastrzeżenia do

zaprezentowanej teorii Beckera?