Rachunkowość - WNEiZ · Web viewkredyty bankowe, pozostałe rozrachunki (np. dywidendy,...
Transcript of Rachunkowość - WNEiZ · Web viewkredyty bankowe, pozostałe rozrachunki (np. dywidendy,...
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI, WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA
RachunkowośćMateriały pomocnicze do nauki przedmiotu
dr Magdalena Janowicz
Kontakt: Instytut Rachunkowości, pok. 231, email: [email protected]
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Spis treści
Część wspólna dla wszystkich kierunków1. Pojęcie rachunkowości. Cechy i funkcje rachunkowości. Zakres podmiotowy i
przedmiotowy rachunkowości. Wprowadzenie do prawa bilansowego.2. Nadrzędne zasady rachunkowości.3. Zakres i znaczenie sprawozdania finansowego.4. Majątek przedsiębiorstwa i jego klasyfikacja. Bilans..5. Operacje gospodarcze. Wpływ operacji gospodarczych na składniki bilansu.6. Konto – budowa i funkcjonowanie. Rodzaje kont. Zasada podwójnego zapisu. Zasady
ewidencji na kontach bilansowych.7. Układy rachunku zysków i strat. Podstawowe kategorie wynikowe – przychody, koszty,
straty i zyski nadzwyczajne.8. Zasady funkcjonowania kont wynikowych. Ustalanie wyniku finansowego w wariancie
porównawczym i kalkulacyjnym.9. Sporządzanie uproszczonego bilansu i rachunku zysków i strat na podstawie zestawienia
obrotów i sald.
Część dodatkowa dla kierunku FiR1. Ewidencja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.2. Ewidencja środków pieniężnych i materiałów.3. Ewidencja rozrachunków.4. Podstawy rachunku kosztów.
Załączniki1. Schematy ewidencyjne.
1
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Część wspólna dla wszystkich kierunków
Temat: Pojęcie rachunkowości. Cechy i funkcje rachunkowości. Zakres podmiotowy i przedmiotowy rachunkowości. Wprowadzenie do prawa bilansowego.
A. Istota rachunkowości. Rachunkowość jako system informacyjny przedsiębiorstwa.B. Krajowe i międzynarodowe regulacje rachunkowości.C. Proces informacyjny rachunkowości (gromadzenie danych, ich przetwarzanie oraz
prezentacja informacji).D. Cechy rachunkowości.E. Funkcje rachunkowości (informacyjna, dowodowa, sprawozdawcza, kontrolna,
analityczna, optymalizacyjna, planistyczna).F. Krajowe i między narodowe regulacje rachunkowości:
1. ustawa o rachunkowości (uor) oraz jej akty wykonawcze i rozporządzenia,2. Krajowe Standardy Rachunkowości,3. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) oraz Międzynarodowe Standardy
Sprawozdawczości Finansowej (MSSF),4. hierarchia ważności regulacji rachunkowości.
G. Zakres podmiotowy rachunkowości (art. 2. ust. 1 uor).H. Zakres przedmiotowy rachunkowości (art. 4 ust. 3 uor).
Literatura:Teoria:Kiziukiewicz T.: Rachunkowość nie tylko dla księgowych, PWE, Warszawa 2007, s. 11 – 19, 21 - 24.Kiziukiewicz T.: Wprowadzenie do rachunkowości w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T.
Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. z U. 2013 r., poz. 330 ze zm., wskazane artykuły.Zadania:Winiarska K.: Zasady rachunkowości w praktyce, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska,
Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 1.1 – 1.6.
Temat: Nadrzędne zasady rachunkowości.
A. Koncepcja wiernego i prawdziwego obrazu.B. Zasady rachunkowości:
1. zasada wyższości treści ekonomicznej nad formą prawną (art. 4 ust. 2 uor),2. zasada ciągłości (art. 5 ust. 1 uor),3. zasada kontynuacji działalności (art. 5 ust. 2 uor),4. zasada memoriału (art. 6 ust. 1 uor),
2
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
5. zasada współmierności (art. 6 ust. 2 uor),6. zasada ostrożności (ostrożnej wyceny) (art. 7 ust. 1 uor),7. zasada zakazu kompensat (art. 7 ust. 3 uor),8. zasada istotności (art. 8 ust. 1 uor).
C. Formalne zasady rachunkowości:1. kompletności,2. rzetelności,3. udokumentowania,4. periodyzacji.
Literatura:Teoria:Kiziukiewicz T.: Rachunkowość nie tylko dla księgowych, PWE, Warszawa 2007, s. 20.Kiziukiewicz T.: Wprowadzenie do rachunkowości w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T.
Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, punkt 1.4.Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. z U. 2013 r., poz. 330 ze zm., wskazane artykuły.Zadania:Winiarska K.: Zasady rachunkowości w praktyce, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska,
Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 1.8 – 1.9.
Temat: Zakres i znaczenie sprawozdania finansowego.
A. Jednostkowe sprawozdanie finansowe.1. Istota i funkcje sprawozdawczości finansowej oraz podstawowe obowiązki
sprawozdawcze (sporządzania, zatwierdzanie, badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych).
2. Zakres sprawozdania finansowego:a) podstawowe elementy sprawozdania finansowego (art. 45 ust. 2 uor),b) sprawozdania finansowe jednostek podlegających obowiązkowemu badaniu przez
biegłego rewidenta (art. 45 ust. 3 oraz art. 66 uor),c) uproszczone sprawozdanie finansowe (art. 50 ust. 2 i 4 uor),d) sprawozdania finansowe mikrojednostek.
B. Użytkownicy sprawozdań finansowych: ujęcie uor oraz MSSF.C. Cechy jakościowe sprawozdania finansowego:
1. fundamentalne (przydatność, istotność, wierna prezentacja),2. wzbogacające (porównywalność, sprawdzalność, terminowość, zrozumiałość).
D. Ogólna charakterystyka elementów sprawozdania finansowego:1. informacja dodatkowa (wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe
informacje i objaśnienia – art. 48 uor),2. bilans (art. 46 uor),3. rachunek zysków i strat (art. 47 uor),4. sprawozdanie zmian w kapitale własnym (art. 48a uor),5. rachunek przepływów pieniężnych (art. 48b).
3
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
E. Sprawozdanie z działalności, jako dodatkowy element dołączany do sprawozdania finansowego (art. 49 uor).
F. Terminy sporządzania, zatwierdzania i ogłaszanie sprawozdań finansowych (art. 52, 53 oraz 69 uor).
Literatura:Gos W., Hońko S., Szczypa P.: ABC sprawozdań finansowych, CeDeWu, Warszawa 2012, s. 9 – 41.Gos W.: Sprawozdawczość finansowa przedsiębiorstw, PAR, Warszawa 2006, s. 7 – 40, 51 – 55, 210 – 214, 256
– 264, 265 – 274, 307 – 312.Kiziukiewicz T.: Rachunkowość nie tylko dla księgowych, PWE, Warszawa 2007, s. 34 – 37.Kiziukiewicz T.: Sprawozdawczość finansowa w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T.
Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, punkty 15.1 – 15.7.Sawicki K.: Sprawozdania finansowe i ich rola w systemie rachunkowości w: Rachunkowość jednostek
gospodarczych, PWE, Warszawa 2012.Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. z U. 2013 r., poz. 330 ze zm., wskazane artykuły.Założenia koncepcyjne MSR/MSSF. IASB.
Temat: Majątek przedsiębiorstwa i jego klasyfikacja. Bilans.
A. Majątek jednostki – istota.B. Dualne ujęcie majątku przedsiębiorstwa – majątek rzeczowy a majątek finansowy:
1. majątek rzeczowy (środki gospodarcze), jego podział (trwały i obrotowy) oraz elementy składowe,
2. majątek finansowy (źródła finansowania), jego podział (kapitał własny i obcy) oraz elementy składowe,
3. zasady klasyfikacji składników majątku do poszczególnych grup.C. Bilans – istota, budowa oraz zasady sporządzania.D. Zasada równowagi bilansowej.
Literatura:Teoria:Kiziukiewicz T.: Fundamentalne znaczenie bilansu w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T.
Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, punkty 2.1 – 2.4.Kiziukiewicz T.: Rachunkowość nie tylko dla księgowych, PWE, Warszawa 2007, s. 39 – 49.Zadania:Gmińska T.: Bilans i konta bilansowe, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska, Oficyna a
Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 4.1 – 4.12.Sawicki K.: Aktywa i pasywa w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia według znowelizowanych regulacji
krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.
Temat: Operacje gospodarcze. Wpływ operacji gospodarczych na składniki bilansu.
A. Zdarzenie gospodarcze – istota.
4
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
B. Operacje gospodarcze:1. istota,2. rodzaje (bilansowe, wynikowe)
C. Typy operacji gospodarczych i ich wpływ na bilans:1. typ I – zmiany wyłącznie w aktywach,2. typ II – zmiany wyłącznie w pasywach,3. typ III – zmiany zarówno w aktywach, jak i pasywach – zwiększenie,4. typ IV – zmiany zarówno w aktywach, jak i pasywach – zmniejszenie.
Literatura:Teoria:Kiziukiewicz T.: Fundamentalne znaczenie bilansu w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T.
Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, punkt 2.5.Kiziukiewicz T.: Rachunkowość nie tylko dla księgowych, PWE, Warszawa 2007, s. 65 – 68.Zadania:Gmińska T.: Bilans i konta bilansowe, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska, Oficyna a
Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 4.13 – 4.16.Kiziukiewicz T.: Zasady ewidencji operacji gospodarczych w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia według
znowelizowanych regulacji krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, zad. 2.1 – 2.3.
Temat: Konto – budowa i funkcjonowanie. Rodzaje kont. Zasada podwójnego zapisu. Zasady ewidencji na kontach bilansowych.
A. Konto jako podstawowe urządzenie księgowe.1. Rodzaje kont (bilansowe, wynikowe).2. Elementy konta.3. Założenie konta.4. Otwarcie oraz zamknięcie konta.5. Saldo końcowe.
B. Operacje gospodarcze.C. Zapisy księgowe (proste i złożone).D. Zasada podwójnego zapisu.E. Istota kont bilansowych.F. Rodzaje kont bilansowych (aktywne, pasywne, aktywno-pasywne) oraz zasady ich
funkcjonowania.G. Zestawienie obrotów i sald – istota oraz zasady sporządzania.H. Podzielność pionowa i pozioma kont. Konsolidacja kont.I. Konta analityczne:
1. Istota i zasady ich funkcjonowania.2. Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych do konta syntetycznego.
J. Błędy księgowe.1. Zasady poprawiania błędów księgowych.2. Korekta.
5
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
3. Storno (czarne częściowe i zupełne, czerwone).K. Plan kont.
Literatura:Teoria:Kiziukiewicz T.: Konto jako podstawowe urządzenie ewidencyjne w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia ….
Część I, red. T. Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, punkty 3.1, 3.2, 3.4 – 3.6.Kiziukiewicz T.: Rachunkowość nie tylko dla księgowych, PWE, Warszawa 2007, s. 68 – 87.Zadania:Gmińska T.: Bilans i konta bilansowe, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska, Oficyna a
Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 4.17 – 4.30.Kiziukiewicz T.: Zasady ewidencji operacji gospodarczych w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia według
znowelizowanych regulacji krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, zad. 2.4 – 2.8, 2.11.
Temat: Układy rachunku zysków i strat. Podstawowe kategorie wynikowe – przychody, koszty, straty i zyski nadzwyczajne.
A. Podstawowe kategorie wynikowe (art. 3 ust. 1 pkt 30-31 uor):1. przychody,2. koszty,3. zyski,4. straty.
B. Koszty podstawowej działalności operacyjnej.1. Koszty rodzajowe.2. Koszty według miejsc powstawania (podmiotowy układ kosztów).
C. Wynik ze sprzedaży.1. Przychody ze sprzedaży produktów.2. Koszt sprzedanych produktów.
D. Wynik z pozostałej działalności operacyjnej.1. Pozostałe przychody operacyjne.2. Pozostałe koszty operacyjne.
E. Wynik z operacji finansowych.1. Przychody finansowe.2. Koszty finansowe.
F. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych.1. Zyski nadzwyczajne.2. Straty nadzwyczajne.
G. Rachunek zysków i strat.1. Warianty sporządzania rachunku zysków i strat (porównawczy, kalkulacyjny).2. Wyniki cząstkowe w rachunku zysków i strat:
a) zysk/strata ze sprzedaży,b) zysk/strata z działalności operacyjnej,c) zysk/strata z działalności gospodarczej,
6
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
d) zysk/strata brutto,e) zysk/strata netto.
Literatura:Teoria:Gos W.: Przychody i podatki w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T. Kizukiewicz, Ekspert,
Wrocław 2011 lub nowsze, punkty 11.2, 11.3.Gos W.: Wynik finansowy w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T. Kizukiewicz, Ekspert,
Wrocław 2011 lub nowsze, punkty 13.1, 13.2.Kiziukiewicz T.: Rachunkowość nie tylko dla księgowych, PWE, Warszawa 2007, s. 89 – 98.Sawicki K.: Ewidencja, rozliczanie i kalkulacja kosztów w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I,
red. T. Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, punkty 9.3 – 9.4.Zadania:Czubakowska K.: Rachunek zysków i strat oraz konta wynikowe, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red.
K. Winiarska, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 5.1 – 5.5.
Temat: Zasady funkcjonowania kont wynikowych. Ustalanie wyniku finansowego w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym.
A. Konta wynikowe:1. Istota.2. Rodzaje (przychody, koszty, zyski nadzwyczajne, straty nadzwyczajne.3. Zasady funkcjonowania.
B. Ustalanie wyniku finansowego.1. Wariant porównawczy.2. Wariant kalkulacyjny.
Literatura:Teoria:Gos W.: Wynik finansowy w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T. Kizukiewicz, Ekspert,
Wrocław 2011 lub nowsze, punkty 13.3, 13.4.Kiziukiewicz T.: Konto jako podstawowe urządzenie ewidencyjne w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia ….
Część I, red. T. Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, punkt 3.3.Kiziukiewicz T.: Rachunkowość nie tylko dla księgowych, PWE, Warszawa 2007, s. 109 – 125.Zadania:Czubakowska K.: Rachunek zysków i strat oraz konta wynikowe, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red.
K. Winiarska, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 5.6 – 5.10, 5.13 – 5.17.Kiziukiewicz T.: Zasady ewidencji operacji gospodarczych w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia według
znowelizowanych regulacji krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, zad. 2.12 – 2.16, 2.27.
Temat: Sporządzanie uproszczonego bilansu i rachunku zysków i strat na podstawie zestawienia obrotów i sald
Zadania:
7
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Drumlak U.: Sporządzanie sprawozdań finansowych w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 16.13 – 16.14.
8
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Część dodatkowa dla kierunku FiR
Temat: Ewidencja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
A. Podstawowe kategorie wyceny.1. Cena zakupu.2. Cena nabycia.3. Cena sprzedaży netto.4. Wartość godziwa.5. Koszt wytworzenia.
B. Istota konta „Rozliczenie zakupu” i jego wykorzystanie na potrzeby ewidencji rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
C. Rzeczowe aktywa trwałe.1. Istota.2. Zakres: środki trwałe oraz środki trwałe w budowie.
a) Środki trwałe: wycena początkowa, przykładowe tytuły zwiększeń oraz zmniejszeń środków trwałych, zasady ustalania zużycia środków trwałych, istota amortyzacji, zasady ustalania odpisów amortyzacyjnych (okres ekonomicznej użyteczności
środków trwałych, rozpoczęcie i zakończenie odpisów amortyzacyjnych), metody i zasady ustalania odpisów amortyzacyjnych (naturalna, liniowa,
degresywna), amortyzacja bilansowa a amortyzacja podatkowa, zasady ewidencji zwiększeń i zmniejszeń środków trwałych (załącznik).
b) Środki trwałe w budowie: istota, zasady wyceny, zasady ewidencji środków trwałych w budowie,
D. Wartości niematerialne i prawne.1. Istota.2. Wycena początkowa.3. Przykładowe tytuły zwiększeń oraz zmniejszeń wartości niematerialnych i prawnych.4. Zasady ustalania zużycia wartości niematerialnych i prawnych.5. Istota amortyzacji.6. Zasady ustalania odpisów amortyzacyjnych (okres ekonomicznej użyteczności środków
trwałych, rozpoczęcie i zakończenie odpisów amortyzacyjnych).7. Metody i zasady ustalania odpisów amortyzacyjnych.
9
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
8. Amortyzacja bilansowa a amortyzacja podatkowa.9. Zasady ewidencji zwiększeń i zmniejszeń wartości niematerialnych i prawnych
(załącznik).E. Zasady aktualizacji wartości składników majątku zaliczanych do rzeczowych aktywów
trwałych (zmiany odnoszone na wynik finansowy a zmiany odnoszone na kapitał z aktualizacji wyceny).
Literatura:Teoria:Czubakowska K.: Rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi – wycena i ewidencja w: Rachunkowość
jednostek gospodarczych, red. T. Kiziukiewicz, PWE, Warszawa 2012, punkty 3.1 – 3.3, 3.5.Sawicki K.: Ewidencja aktywów trwałych w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T.
Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. z U. 2013 r., poz. 330 ze zm., art. 28, 31 – 33.Ustawa z dnia 15 lutego1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz. U. z 2014 r. poz. 851, art. 16a –
m.Zadania:Sokołowska D, Sawicki K.: Podstawy ewidencji aktywów trwałych w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia
według znowelizowanych regulacji krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.
Rublewski M.: Ewidencja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012, zad. 5.6 – 5.10, 5.13 – 5.17.
Temat: Ewidencja środków pieniężnych i materiałów.
A. Środki pieniężne.1. Istota środków pieniężnych.2. Rozliczenie gotówkowe i bezgotówkowe.3. Zasady wyceny i ewidencji poszczególnych grup środków pieniężnych:
a) gotówka w kasie,b) rachunki bankowe,c) inne środki pieniężne (czeki, weksle obce, środki pieniężne w drodze),d) zasady wyceny pozycji w walutach obcych.
B. Materiały:1. Klasyfikacja materiałów:
a) ze względu na cel zużycia (podstawowe, pomocnicze, paliwo i smary, części zapasowe, opakowania, odpadki),
b) ze względu na stopień przydatności (zapasy prawidłowe i nieprawidłowe).2. Zasady wyceny wstępnej (koszt wytworzenia, rzeczywista cena zakupu lub nabycia,
stałe ceny ewidencyjne ustalone na poziomie).3. Zasady wyceny rozchodu materiałów (ceny przeciętne, „pierwsze przyszło, pierwsze
wyszło” – FIFO, „ostatnie przyszło, pierwsze wyszło” – LIFO).4. Zasady ustalania wartości zapasu końcowego materiałów.5. Wycena na dzień bilansowy.
10
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
6. Zasady ewidencji materiałów:a) rola konta „Rozliczenie zakupu” na potrzeby ewidencji materiałów,b) dodatkowe koszty związane z zakupem materiałów i ich ewidencjac) ewidencja materiałów wycenianych w rzeczywistych cenach nabycia,d) ewidencja materiałów wycenianych w rzeczywistych cenach zakupu oraz zasady
rozliczania kosztów zakupu,e) ewidencja materiałów wycenianych w stałych cenach ewidencyjnych ustalonych na
poziomie cen nabycia (ustalanie i rozliczanie odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów – OOCEM),
f) ewidencja materiałów wycenianych w stałych cenach ewidencyjnych ustalonych na poziomie cen zakupu (ustalanie i rozliczanie odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów – OOCEM a także kosztów zakupu).
7. Aktualizacja wartości materiałów.
Literatura:Teoria:Hass-Symotiuk M.: Ewidencja materiałów i towarów w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red.
T. Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.Hass-Symotiuk M.: Ewidencja środków pieniężnych i krótkoterminowych aktywów finansowych w:
Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T. Kiziukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.Nadolna B.: Środki pieniężne i kredyty bankowe, w: Rachunkowość jednostek gospodarczych, red. T.
Kiziukiewicz, PWE, Warszawa 2012, punkty 7.1 – 7.3.Rydzewska-Włodarczyk M.: Rzeczowy majątek obrotowy w: Rachunkowość jednostek gospodarczych, red. T.
Kiziukiewicz, PWE, Warszawa 2012, punkty 7.1 – 7.3.Zadania:Hass-Symotiuk M.: Podstawy ewidencji środków pieniężnych, rachunków bankowych i krótkoterminowych
aktywów finansowych w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia według znowelizowanych regulacji krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.
Winiarska K: Podstawy ewidencji materiałów i towarów w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia według znowelizowanych regulacji krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, zad. 6.1 – 6.6..
Gos W.: Ewidencja środków pieniężnych, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012.
Hońko S.: Ewidencja materiałów, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012.
Temat: Ewidencja rozrachunków.
A. Istota rozrachunków.B. Kryteria klasyfikacji rozrachunków:
1. czas (krótkoterminowe, długoterminowe),2. rodzaj (bezsporne, rozliczenia, roszczenia, roszczenia sporne),3. podmiot (od odbiorców/dostawców, z pracownikami, wobec instytucji, z pozostałymi
kontrahentami),4. obszar (krajowe, zagraniczne),
11
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
5. miejsce powstania (krajowe, zagraniczne),6. stopień ryzyka (warunkowe, bezwarunkowe),7. możliwość ich wyegzekwowania (przedawnione, umorzone, nieściągalne).
C. Zasady wyceny i ewidencji rozrachunków:1. rozrachunki z kontrahentami (rozrachunki z odbiorcami, rozrachunki z dostawcami),2. rozrachunki publiczno-prawne (rozrachunki z tytułu VAT, rozrachunki z ZUS, inne
rozrachunki publiczno-prawne),3. rozrachunki z pracownikami (rozrachunki z tytułu wynagrodzeń, inne rozrachunki z
pracownikami),4. kredyty bankowe,5. pozostałe rozrachunki (np. dywidendy, ubezpieczenia majątkowe, rozliczenie
niedoborów i nadwyżek),6. roszczenia sporne,7. należności przedawnione i nieściągalne.
D. Różnica kursowe – istota i ewidencja.
Literatura:Teoria:Hass-Symotiuk M.: Ewidencja rozrachunków w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I, red. T.
Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.Rydzewska-Włodarczyk M.: Rozrachunki i roszczenia w: Rachunkowość jednostek gospodarczych, red. T.
Kiziukiewicz, PWE, Warszawa 2012, punkty 7.1 – 7.3.Zadania:Hass-Symotiuk M.: Podstawy ewidencji rozrachunków w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia według
znowelizowanych regulacji krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze.
Janowicz M.: Ewidencja rozrachunków, w: Zbiór zadań z podstaw rachunkowości, red. K. Winiarska, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków 2012.
Temat: Podstawy rachunku kosztów.
A. Istota kosztów.B. Kryteria klasyfikacji kosztów:
1. rodzaj (amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, pozostałe koszty rodzajowe),
2. struktura wewnętrzna (proste, złożone),3. podział kosztów zwykłej sfery operacyjnej (koszty działalności podstawowej, koszty
działalności pomocniczej, koszty ogólnego zarządu, koszty sprzedaży),4. sfera działalności (koszty zakupu, koszty produkcji, koszty sprzedaży),5. stopień zależności kosztów od wielkości produkcji (zmienne, stałe),6. sposób odnoszenia kosztów na wytwarzane produkty (bezpośrednie i pośrednie).
C. Koszty produktu i koszty okresu (art. 28 ust. 3 – 4a).D. Fazy (etapy) rachunku kosztów:
12
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
1. ewidencja kosztów według rodzaju,2. rozliczenie kosztów na miejsca powstawania,3. przeniesienie części rozliczeń międzyokresowych kosztów przypadającej na bieżący
okres,4. rozliczenie innych kosztów, ustalenie kosztów produkcji i kosztów zarządu,5. obliczanie kosztów jednostkowych,6. sprawozdawczość z dziedziny kosztów.
E. Ewidencyjny rachunek kosztów – ewidencja i rozliczanie kosztów:1. wariant uproszczony I – ewidencja tylko w układzie rodzajowym,2. wariant uproszczony II – ewidencja tylko w układzie podmiotowym,3. wariant rozwinięty,4. klucze podziałowe oraz zasady ich doboru.
F. Kalkulacja kosztów.1. Istota kalkulacji.2. Kalkulacja wstępna a kalkulacja wynikowa.3. Typowy układ kalkulacyjny kosztów.4. Metody kalkulacji oraz zasady ich stosowania – ujęcie tradycyjne:
a) kalkulacja podziałowa (prosta, współczynnikowa, odjemna oraz fazowa półfabrykatowa i bezpółfabrykatowa),
b) kalkulacja doliczeniowa (asortymentowa, zleceniowa).
Literatura:Teoria:Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. z U. 2013 r., poz. 330 ze zm., art. 28, 31 – 33.Sawicki K.: Koszty normalnej działalności operacyjnej w: Rachunkowość jednostek gospodarczych, red. T.
Kiziukiewicz, PWE, Warszawa 2012, punkty 8.1, 8.6.Sawicki K.: Ewidencja, rozliczanie i kalkulacja kosztów w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia …. Część I,
red. T. Kizukiewicz, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, punkty 9.1, 9.6, 9.7.Zadania:Sawicki K.: Podstawy ewidencji i kalkulacji kosztów w: Rachunkowość. Zasady prowadzenia według
znowelizowanych regulacji krajowych i międzynarodowych. Część II – zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, zad. 7.8 – 7.16.
Kiziukiewicz T.: Koszty i ich rozliczanie. Kalkulacja, w: Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw…, Część II – Zadania z rozwiązaniami, red. K. Sawicki, Ekspert, Wrocław 2011 lub nowsze, zad. 5.9 – 5.19.
13
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Ewidencja aktywów trwałych
Środki trwałeRozliczenie zakupu Środki trwałe Pozostałe koszty operacyjne
przyjęcie nowo zakupionego środka trwałego
wartość netto likwidowanego / sprzedanego / przekazanego w darowiźnie/ przekazanego w
formie aportu środka trwałego
Środki trwałe w budowie wartość Umorzenie środków trwałychprzyjęcie nowo wybudowanego środka
trwałegopoczątkowa
dotychczasowe umorzenie
Kapitał (f-sz) podstawowy kapitał z aktualizacji wyceny
otrzymanie środka trwałego w formie aportuzmniejszenie wartości środka trwałego w
wyniku aktualizacji wyceny
Rozliczenia międzyokresowe przychodów straty nadzwyczajne
otrzymanie środka trwałego w formie darowizny
zmniejszenie wartości środków trwałych na skutek zdarzeń losowych
Kapitał z aktualizacji wycenyzwiększenie wartości środka trwałego w
wyniku aktualizacji wyceny
Rozliczenie niedoborów i nadwyżek
ujawnienie środka trwałego w wyniku inwentaryzacji
Umorzenie środków trwałych Amortyzacjaamortyzacja środków trwałych
Pozostałe przychody operacyjne Rozrachunki z odbiorcamiprzychód ze sprzedażyśrodka trwałego łączna kwota
Rozrachunki z tytułu VATnależny podatek VAT
Pozostałe koszty operacyjnenależny podatek VAT od przekazanej
darowizny
Wartości niematerialne i prawne (WNiP)Rozliczenie zakupu WNiP Umorzenie WNiP Amortyzacja
nabycie WNiPwyksięgowanie
całkowicie odpisy
amortyzacyjneumorzonych WNiP
Rozlicz. międzyokres. przychodów
Pozostałe koszty operacyjne
otrzymanie WNiP w darowiźnie
odpisy amortyzacyjne od
wartości firmy
Długoterminowe aktywa finansowe (DAF)Kasa / R–ki bank. /
Pozost. rozrach. DAF Koszty finansowe Przychody finansoweKasa / R–ki bank. /
Pozost. rozrach.
zakup DAFwyksięgowanie
wartości sprzedanychprzychód ze sprzedaży
DAFDAF
Pozostałe przychody operacyjne
wart. akcji/udziałów otrzymanych w zamian
za przekazany aport
14
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Ewidencja środków pieniężnych
Ewidencja operacji gotówkowych
R–ki bankowe KasaRozrachunki z tytułu
wynagrodzeńpobranie gotówki z banku do kasy
(WB i KP)wypłata wynagrodzeń / zaliczki na
wynagrodzenia
Rozrachunki z odbiorcami Koszty finansowespłata należności od odbiorców ujemne różnice kursowe
Sprzedaż towarówInne rozrachunki z
pracownikamiwpłata utargu gotówkowego ze sprzedaży
towarów wypłacone pracownikom zaliczki
Rozliczenie nadwyżek Inne środki pieniężnestwierdzenie nadwyżki gotówki w kasie zakup za gotówkę np. czeków podróżnych
Rachunki bankoweInne rozrachunki R–ki bankowe Rozrachunki z dostawcami
ewidencja błędów w wyciągach bankowych dot. wpływów i sprostow. błędów na
wyciągach bank. spłata zobowiązań wobec dostawców
Kredyty bankowe Środki trwałe w budowie
otrzymanie kredytu bankowego
odsetki od kredytu zaciągniętego na budowę środków trwałych przez okres trwania
budowy
Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe koszty operacyjneotrzymanie kar, odszkodowań i grzywien zapłacone kary, grzywny i odszkodowania
Przychody finansowe Usługi obcewpływy z tytułu odsetek od środków
zgromadzonych na r–kach bankowych zapłacone koszty usług bankowych
Inne środki pieniężne Koszty finansowewpływ środków pien. znajdujących się w
drodzeujemne różnice kursowe / spłata odsetek od
kredytów
Inne środki pieniężneRozrachunki z odbiorcami Inne środki pieniężne Koszty finansowe
regulacja należności czekiem rozrachunkowymujemne różnice kursowe / odpisanie weksli
nieściągalnych lub przedawnionychkwota należności od odbiorcy
Przychody finansowe weksel obcy Rachunki bankowe
dyskonto(suma
wekslowa)wpływ środków pieniężnych w drodze /
realizacja czeków obcych
Kasa Rozrachunki z dostawcamiwpłata gotówki do banku (brak potwierdzenia
wpływu środków na rachunek bankowy – środki spłata zobowiązania wobec dostawcy
czekiem obcympien. w drodze)
Krótkoterminowe aktywa finansowe (KAF)Kasa / R–ki bank. / Inne rozrachunki KAF Koszty finansowe Przychody finansowe
Kasa / R–ki bank. / Inne rozrachunki
zakup KAFwyksięgowanie
wartości sprzedanychprzychód ze sprzedaży
KAFKAF
15
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Odpisy aktualizujące KAFodpis z tytułu trwałej
utraty wartości
16
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Ewidencja materiałów
Ewidencja materiałów w stałych cenach ewidencyjnych ustalonych na poziome zakupu
Zakup materiałówRozrachunki z
dostawcami Rozliczenie zakupu MateriałyRozliczenie kosztów
rodzajowych Koszty zakupu
otrzymanie fakturyprzyjęcie materiałów
do magazynurozliczenie kosztów
transportu
OOCEMrozlicz. k. usług związ.
z transportemodchylenia debetoweodchylenia kredytowe
ZMiEopakowania jednorazowe
Usługi obceusługi związane za
zakupem
Rozrachunki z tytułu VAT
naliczony podatek VAT
Wydawanie materiałów
Materiały ZMiERozliczenie kosztów
rodzajowych Różne konta zespołu 5wydanie materiałów do
zużyciarozliczenie kosztu
rodzajowego
Wartość sprzedanych materiałów Sprzedaż materiałów Rozrachunki z odbiorcami
wydanie sprzedanych materiałów
wartość materiałów
Straty nadzwyczajne Rozrach. z tyt. VAT fakturazdarzenia losowe podatek VAT
należny
Rozliczanie odchyleń oraz kosztów zakupu
OOCEM ZMiERozliczenie kosztów
rodzajowych Różne konta zesp. 5 Koszty zakupuodchylenia debetowe odchylenia debetowe
odch. kredytowe (storno czerwone)
odch. kredytowe (storno czerwone)
koszty zakupuWartość sprzedanych
materiałówodchylenia debetowe
odch. kredytowe (storno czerwone)
koszty zakupu
Straty nadzwyczajneodchylenia debetowe
odch. kredytowe (storno czerwone)
koszty zakupu
17
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
18
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Ewidencja materiałów w stałych cenach ewidencyjnych ustalonych na poziome nabycia
Rozrachunki z dostawcami Rozliczenie zakupu Materiały
Rozliczenie kosztów rodzajowych Różne konta zesp. 5
otrzymanie fakturyprzyjęcie materiałów
do magazynu wydanie rozliczenie kosztu
rodzajowegomater. odchylenia debetowe
odch. kredytowe (storno czerwone)
Rozrachunki z tytułu VAT
naliczony podatek VAT ZMiE
OOCEModchylenia debetowe odchylenia debetoweodchylenia kredytowe
odch. kredytowe (storno czerwone)
Ewidencja materiałów w rzeczywistych cenach zakupu
Rozrachunki z dostawcami Rozliczenie zakupu Materiały ZMiE
otrzymanie faktury
przyjęcie materiałów do
magazynu
wydanie materiałów do
zużycia
ZMiEopakowania jednorazowe
Rozliczenie kosztów rodzajowych Koszy zakupu
Usługi obce koszty zakupuusługi związane z
zakupem Różne konta zesp. 5
Rozrachunki z tytułu VAT zużyte materiały
naliczony podatek VAT
rozliczenie kosztów zakupu
Ewidencja materiałów w rzeczywistych cenach zakupu
Rozrachunki z dostawcami Rozliczenie zakupu Materiały ZMiE
Rozliczenie kosztów rodzajowych Różne konta zesp. 5
otrzymanie faktury
przyjęcie materiałów do
magazynu
wydanie materiałów do
zużyciarozliczenie kosztu
rodzajowego
Rozrachunki z tytułu VAT
naliczony podatek VAT
19
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Ewidencja rozrachunków
Rozrachunki z ZUSRozrachunki z ZUS Ubezpieczenia społ. i in. św.
składki na ubezp. społ. w części obciążającej pracodawcę
Rachunki bankowe Rozrachunki z tyt. wynagrodz.
przelew zobowiązań
składki na ubezp. społ. w części obciążającej pracownika oraz składka na ubezpieczenie
zdrowotne
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeńKasa / Rachunki bankowe Rozrachunki z tyt. wynagrodz. Wynagrodzenia
wypłata wynagrodzeń / zaliczki na wynagrodzenia. lista płac brutto
Inne rozrachunki publiczno–prawne
zaliczka na pod. doch. od osób fiz.
Rozrachunki z ZUSskładki na ubezpieczenie społeczne w części
obciążającej pracownika
Inne rozrachunki z pracownikami
nierozliczone zaliczki / zawinione szkody, niedobory (ale tylko jeśli pracownik wyrazi
na to zgodę)
Inne rozrachunkiskładki członkowski / alimenty / dobrowolne
ubezpieczenia na życie
Inne rozrachunki z pracownikamiKasa Inne rozrachunki z pracownikami Różne konta zespołu 4
wypłata zaliczki / zwrot wydatkowanych środków pracownikowi rozliczenie zaliczki
Rozliczenie niedoborów Kasa/ Rozrachunki z tyt.wyn.należność za niedobór wpłata należności (dot. zaliczki)
Rozliczenie niedoborówRozliczenie niedoborów ZMiE
niedobór w granicach norm
Różne konta zesp. 0, 1, 3, 6 Pozostałe koszty operacyjneniedobór niedobór wynikający z błędów pomiaru
Straty nadzwyczajneniedobór wynikający ze zdarzeń losowych
Inne rozrachunki z pracownikami
zawiniony niedobór bezsporny
Roszczenia spornezawiniony niedobór sporny (skierowanie
sprawy do sądu)
20
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
21
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Rozliczenie nadwyżekPozostałe przychody operacyjne Rozliczenie nadwyżek Różne konta zesp. 0, 1, 3, 6
błędy w pomiarze / błędy w dokumentacji / nieustalone przyczyny nadwyżki nadwyżka
Rozliczenie niedoborówkompensata niedoboru nadwyżką
Roszczenia sporne (wyrok korzystny)Rozrachunki z odbiorcami Roszczenia sporne
skierowanie sprawy do sąduwyrok korzystny
Rachunek bankowy Pozostałe koszty operacyjnespłata przysądzonej należności wraz z
kosztami postępowania opłacone koszty postępowania sądowego
Odpisy aktualizujące należn.zasądzone do zwrotu koszty postępowania
sądowegoutworzenie odpisu na należność sporną
Pozostałe przychody operacyjneRozwiązanie odpisu aktualizującego / przeniesienie otrzymanych kosztów
postępowania sądowego
Roszczenia sporne (wyrok niekorzystny – oddalenie roszczenia)Rozrachunki z odbiorcami Roszczenia sporne
skierowanie należności do sądu
oddalenie roszczeniaOdpisy aktualizujące należn. Pozostałe koszty operacyjne
utworzenie odpisu aktualizującego na należność sporną
Inne rozrachunkiPrzychody finansowe Pozostałe rozrachunki KAF / DAF
należność za sprzedane papiery wartościowe / należne dywidendy zakup papierów wartościowych
Zyski nadzwyczajne Koszty finansoweodszkodowania (z tytułu ubezpieczenia) wypłacone dywidendy
Rachunki bankowe Rachunki bankowe
spłata zobowiązań spłata należności
Rozrachunki z odbiorcamiPrzychody ze sprzedaży
produktów Rozrachunki z odbiorcami Rachunki bankowe / Kasawartość netto sprzedanych
produktów uregulowanie należności przed odbiorcę
Rozrachunki z tytułu VAT razem Pozostałe koszty operacyjnenależny podatek VAT wyksięgowanie należności przedawnionych
Odpisy aktualizującenależności
wyksięgowanie należności nieściągalnej(wykorzystanie utworzonego na nią odpisu
aktualizującego)
22
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Rozrachunki z dostawcamiKasa / Rachunki bankowe Rozrachunki z dostawcami Rozliczenie zakupu
uregulowanie zobowiązania wobec dostawcy otrzymanie faktury
Pozostałe przychody operacyjnewyksięgowanie zobowiązań przedawnionych
Weksle własneR–ki bankowe / Kasa Zobowiązania wekslowe Rozrachunki z dostawcami
wykup weksla własnego kwota zobowiązania wobecsuma dostawcy
wekslowa Koszty finansowedyskonto
23
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
Ewidencja wyniku finansowego
Wariant kalkulacyjny
Koszty zarządu Wynik finansowyPrzychody ze sprzedaży
produktówprzeniesienie sumy zapisów na koncie przeniesienie sumy zapisów na koncie
Koszty sprzedażyPrzychody ze sprzedaży
materiałów i towarówprzeniesienie sumy zapisów na koncie przeniesienie sumy zapisów na koncie
Koszt sprzedanych produktów Pozostałe przychody operacyjneprzeniesienie sumy zapisów na koncie przeniesienie sumy zapisów na koncie
Wartość sprzedanych towarów i materiałów Przychody finansowe
przeniesienie sumy zapisów na koncie przeniesienie sumy zapisów na koncie
Pozostałe koszty operacyjne Zyski nadzwyczajneprzeniesienie sumy zapisów na koncie przeniesienie sumy zapisów na koncie
Koszty finansoweprzeniesienie sumy zapisów na koncie
Straty nadzwyczajneprzeniesienie sumy zapisów na koncie
Podatek dochodowyprzeniesienie salda konta
Zespół 4 (koszty wg rodzaju)Rozliczenie kosztów
rodzajowychprzeniesienie sumy zapisów na
poszczególnych kontach
Wariant porównawczy
Zespół 4 (koszty wg rodzaju)* Wynik finansowyPrzychody ze sprzedaży
produktówprzeniesienie sumy zapisów na poszczególnych kontach przeniesienie sumy zapisów na koncie
Rozliczenie kosztówrodzajowych *
Przychody ze sprzedaży materiałów i towarów
zmiana stanu produktów (zmniejszenie) przeniesienie sumy zapisów na konciezmiana stanu produktów (zwiększenie)
Pozostałe koszty operacyjne Pozostałe przychody operacyjneprzeniesienie sumy zapisów na koncie przeniesienie sumy zapisów na koncie
Wartość sprzedanych materiałów i towarów Przychody finansowe
przeniesienie sumy zapisów na koncie przeniesienie sumy zapisów na koncie
Pozostałe koszty operacyjne Zyski nadzwyczajneprzeniesienie sumy zapisów na koncie przeniesienie sumy zapisów na koncie
Koszty finansoweprzeniesienie sumy zapisów na koncie
Straty nadzwyczajneprzeniesienie sumy zapisów na koncie
Podatek dochodowyprzeniesienie salda konta
24
opracowanie: dr Magdalena Janowicz
* Księgowania dodatkowe przed zaksięgowaniem zmiany stanu produktów
Koszty zarządu Koszt sprzedanych produktówRozliczenie kosztów
rodzajowychprzeniesienie sumy zapisów na koncie
przeniesienie sumy zapisów na koncieKoszty sprzedaży
przeniesienie sumy zapisów na koncie
25