04/12/2304/12/23 11

โรคพิ�ษสุ�นัขบ้ า โรคพิ�ษสุ�นัขบ้ า (Rabies(Rabies) )

04/12/23 2

Rabies virusเชื้��อก่�อโรค

ค�อRhabdoviridae

Genus Lyssavirus

รู�ปรู�าง ร�ปลู�ก่ป�นั (bullet

shape)

•สุตว์�นั�าโรคสุ�นัข แมว สุ�นัขจิ้��งจิ้อก สุ�นัข

ป�า หมาไนั สุก�งค์� แรูค์ค์�นั พังพัอนั ค์�างค์าวดู�ดูเลื�อดู

ค์�างค์าว

04/12/23 3

พิยาธิ�ก่�าเนั�ด• ก่ารสุมผัสุสุตว์�หร�อถู�ก่สุตว์�ที่'(เป)นัพิ�ษสุ�นัข

บ้ า• ก่ารต�ดเชื้��อข*�นัก่บ้คว์ามร�นัแรงของ

บ้าดแผัลู• ปร�มาณของปลูายประสุาที่ที่'(ต�าแหนั�งของ

แผัลู• ระยะที่างแผัลูไปยงสุมอง

04/12/2304/12/23 44

Life cycle of rabiesLife cycle of rabies. .

04/12/23 5

ลืกษณะอาการูทางค์ลื�นั�กแบ่�งเป%นั 5 รูะยะ

1. Incubation period2.Prodrome3. Acute neurologicalphase)

3.1. Encephalitic (furious) rabies

3.1.1.Fluctuation of conciousness

3.1.2. Phobic spasms 3.1.3. Autonomic stimulation

3.2. Paralytic (dump)rabies

3.3. - Non classicrabies

4.Coma5.Death

04/12/2304/12/23 66

04/12/23 7

Differential diagnosisTetanus

Poliomyelitis

Guillain-Barre syndrome

Viral encephalitis

Poisonings and drugs 

04/12/23 8

ก่ารว์�นั�จฉัยแยก่โรค ตรูวจิ้หาไวรูสุพั�ษสุ�นัขบ่�า ที่'(นั�ยมมาก่ที่'(สุ�ด

เว์ลูานั'�ค�อ Fluorescent Rabies Antibody Technique (FAT)จาก่ Biopsyของเนั��อเย�(อสุมอง

การูตรูวจิ้หารูะดูบ่ Antibody ในัเซรู��ม หรู�อ CSF

ก่ารตรว์จหา rabies virus RNA ในันั��าลูาย,สุมอง,CSF

Magnetic Resonance Imaging(MRI)

04/12/23 9

การูรูกษาป3จจ�บ้นัยงไม�สุามารถูรก่ษาโรคนั'�ให หายขาดได ก่ารรก่ษาจ*ง

ที่�าได เพิ'ยงก่ารด�แลู ประคบ้ประคอง แลูะรก่ษาตามอาก่าร แยก่ผั� ป4ว์ยให อย��ในัห องที่'(สุงบ้ ปราศจาก่เสุ'ยงรบ้ก่ว์นั แต�

ไม�จ�าเป)นัต องป6ดไฟ ให สุารนั��าเข าเสุ นัเลู�อดให เพิ'ยงพิอ เนั�(องจาก่ผั� ป4ว์ยก่�นั

อาหารไม�ได ผั� ให ก่ารด�แลูผั� ป4ว์ย คว์รใสุ�เสุ��อก่ราว์นั� แว์�นัตา ผั าป6ดจม�ก่

เพิ�(อป8องก่นัก่ารสุมผัสุสุารคดหลู(งจาก่ผั� ป4ว์ย แลูะปฏิ�บ้ต�ตามว์�ธิ'ก่ารป8องก่นัที่'(ได มาตรฐานั (Standard precaution )

04/12/23 10

ว�ธี,การูค์วบ่ค์�มโรูค์1. จดที่ะเบ้'ยนัแลูะออก่ใบ้อนั�ญาตเลู'�ยงสุ�นัข แลูะฉั'ดว์คซี'นัสุ�นัข

จบ้แลูะก่�าจดสุ�นัขไม�ม'เจ าของแลูะให สุ�ขศ*ก่ษาแก่�เจ าของสุตว์�แลูะประชื้าชื้นัเก่'(ยว์ก่บ้ก่ารคว์บ้ค�มสุ�นัขแลูะแมว์

2. สุ�นัขแลูะแมว์ที่'(ก่ดคนั ต องก่ก่ขงไว์ เพิ�(อสุงเก่ตอาก่าร 10 ว์นั หร�ออาจที่�าลูายสุตว์�นั�นัที่นัที่' แลูะสุ�งตรว์จหาเชื้��อที่างห องปฏิ�บ้ต�ก่ารสุ�นัขแลูะแมว์ที่'(ม'อาก่ารผั�ดปก่ต�คว์รที่�าลูาย แลูะสุ�งตรว์จที่นัที่'

3. ถู าม'สุตว์�ตาย คว์รสุ�งหว์สุตว์�ไปยงห องปฏิ�บ้ต�ก่ารเพิ�(อตรว์จหาเชื้��อ โดยใสุ�ในัถู�งพิลูาสุต�ก่หนัา ๆ แลูะแชื้�ในันั��าแข>ง (ห ามแชื้�แข>ง)

4. สุ�นัข แมว์ ที่'(ไม�เคยได รบ้ว์คซี'นัมาก่�อนั เม�(อถู�ก่สุตว์�ที่'(เป)นัโรคพิ�ษสุ�นัขบ้ าก่ด คว์รที่�าลูายที่��งหร�อไม�ที่�าลูายต องก่ก่ขงสุตว์�ในัก่รงที่'(แข>งแรงนัานัอย�างนั อย 6 เด�อนั

04/12/23 11

ว�ธี,การูค์วบ่ค์�มโรูค์5.Pre-exposure rabies prophylaxisแบ้บ้ที่'( 1 ฉั'ด HDCV หร�อ PCEC ขนัาด 1

มลู. หร�อ PVRV ขนัาด 0.5 มลู. เข าก่ลู าม ในัว์นัที่'( 0, 28(56) แลูะฉั'ดก่ระต� นัอ'ก่ 1 ป? ต�อมา หลูงจาก่นั�นัฉั'ดก่ระต� นัที่�ก่ 3-5 ป?

แบ้บ้ที่'( 2 ฉั'ด HDCV หร�อ PCEC ขนัาด 1 มลู. หร�อ PVRV ขนัาด 0.5 มลู. เข า, ก่ลู าม ในัว์นัที่'( 0, 7,21 หร�อ 28 ฉั'ดก่ระต� นัอ'ก่ 1 ป?ต�อมา หลูงจาก่นั�นัฉั'ดก่ระต� นัที่�ก่ 3-5 ป?

04/12/23 12

ว�ธี,การูค์วบ่ค์�มโรูค์6. post-exposure prophylaxis

6.1ก่ารปฐมพิยาบ้าลูบ้าดแผัลู ก่ารด�แลูรก่ษาบ้าดแผัลูลู างนั��าสุบ้��หลูายๆคร�ง เชื้>ดแผัลูด ว์ย Povidone iodine หร�อ

Hibitane in water

ไม�คว์รเย>บ้แผัลู (รอไว์ อย�างนั อย 2-3 ว์นั)

ยก่เว์ นัเลู�อดออก่มาก่เย>บ้หลูว์มๆ ใสุ� drain ไว์

04/12/23 13

ว�ธี,การูค์วบ่ค์�มโรูค์6.2ก่ารป8องก่นัโรคบ้าดที่ะยก่ให Tetanus toxoid

+ Tetanus antitoxin

6.3ให ยาปฏิ�ชื้'ว์นัะ เพิ�(อก่ารรก่ษาต�ดเชื้��อแลูะก่�าจดเชื้��อบ้าดที่ะยก่ให Amoxycillin( 30-50mg./kg./day) or

Doxycyclin(2-4mg./kg./day)

6.4ให ก่ารรก่ษาตามอาก่าร เชื้�นั Analgesic drugs

04/12/23 14

Vaccination schedule (Tetanus toxoid )

ปรูะเภท 0 1 6การูฉี,ดูวค์ซ,นัชุ�ดูแรูก

หญิ�งม,ค์รูรูภ�ไดู�รูบ่วค์ซ,นั 1 ค์รู�ง

ค์วรูให�อ,ก 2 ค์รู�ง ห�างกนัอย�างนั�อย 1 เดู�อนั ในัรูะหว�างต�งค์รูรูภ�

หญิ�งม,ค์รูรูภ�ไดู�รูบ่วค์ซ,นั 2 ค์รู�ง

ค์วรูให�อ,ก 1 ค์รู�งในัรูะหว�างต�งค์รูรูภ�

หญิ�งม,ค์รูรูภ�ไดู�รูบ่วค์ซ,นั 3 ค์รู�ง

เก�นั 5 ป2 ฉี,ดูกรูะต��นั 1 ค์รู�ง แต�เค์ยฉี,ดูค์รูบ่ชุ�ดูมาแลื�วไม�เก�นั 5 ป2 ไม�ต�องฉี,ดูกรูะต��นั

การูฉี,ดูกรูะต��นั ฉี,ดูท�ก ๆ 10 ป2 เพั�4อค์งรูะดูบ่ภ�ม�ต�านัทานัหรู�อหลืง 5 ป2กรูะต��นั 1 เข5ม

04/12/23 15

ว�ธี,การูค์วบ่ค์�มโรูค์•6.5แนัว์ที่างก่ารให ว์คซี'นัแลูะอ�มม�โนัโก่ลูบ้�ลู�นั

–ถู�ก่ก่ดเป)นัแผัลูที่'(ใบ้หนั า ศ'รษะ คอ ม�อ แลูะนั��ว์ม�อ–ถู�ก่ก่ดเป)นัแผัลูลู*ก่ แผัลูฉั'ก่ขาดมาก่ หร�อถู�ก่ก่ด

หลูายแห�ง–สุตว์�ที่'(ก่ดม'อาก่ารผั�ดปก่ต�หร�อพิฤต�ก่รรมเปลู'(ยนัไป–ถู�ก่ก่ดโดยสุตว์�จรจด สุตว์�ป4า สุตว์�ที่'(ก่ดหนั' จ�าสุตว์�

ที่'(ก่ดไม�ได –ถู�ก่ก่ดโดยไม�ม'เหต�โนั มนั�า–ผัลูก่ารตรว์จสุมองสุตว์�โดยว์�ธิ'FAT เป)นับ้ว์ก่

04/12/23 16

ว�ธี,การูค์วบ่ค์�มโรูค์ ถู าแผัลูไม�ฉัก่รรจ�

แต�ไม�ม (นัใจว์�าสุตว์�เป)นัโรคพิ�ษสุ�นัขบ้ าหร�อไม� คว์รให ว์คซี'นัแลูะอ�มม�โนัโก่ลูบ้�ลู�นัไปก่�อนัแลูะเฝ้8าสุงเก่ตอาก่ารสุตว์� 10 ว์นั

ก่ารไม�ให ก่ารป8องก่นัต องม'องค�ประก่อบ้ 3 ข อ สุตว์�อาก่ารปก่ต�ได รบ้

ก่ารฉั'ดว์คซี'นัที่�ก่ป? เคยฉั'ดมาอย�างนั อย 2คร�ง

สุามารถูเฝ้8าด�สุงเก่ตด�อาก่ารแลูะไม�ตายในั 10 ว์นั

ถู�ก่ก่ดโดยม'เหต�โนั มนั�า

04/12/23 17

แนัว์ที่างก่ารให ว์คซี'นัแลูะอ�มม�โนัโก่ลูบ้�ลู�นัระดบ้ ชื้นั�ดของก่ารสุมผัสุ ก่ารปฏิ�บ้ต�

Category I

สุมผัสุสุตว์�โดยผั�ว์หนังปก่ต� ไม�ม'ก่ารฉั'ก่ขาด

ไม�ต องรก่ษา

Category II

1.สุตว์�ก่ดหร�อข�ว์นัเป)นัรอยชื้��า2.เป)นัแผัลูถูลูอก่ไม�ม'เลู�อดออก่3.ถู�ก่เลู'ยหร�อนั��าลูายสุตว์�ถู�ก่แผัลูถูลูอก่หร�อรอยข'ดข�ว์นั

ฉั'ดว์คซี'นั

Category III

1.สุตว์�ก่ดหร�อข�ว์นัเป)นัแผัลูเด'ยว์หร�อหลูายแผัลูม'เลู�อดออก่2.ถู�ก่เลู'ยบ้าดแผัลูหร�อนั��าลูายสุตว์�ถู�ก่เย�(อเม�อก่ ตา ปาก่

ฉั'ดว์คซี'นัแลูะRIG

04/12/23 18

ชื้นั�ดของว์คซี'นัป8องก่นัโรคพิ�ษสุ�นัขบ้ าHuman diploid cell rabies vaccine

(HDCV)ขนัาด 1 มลู./dose/IM

Purified chick embryo cell rabies vaccine (PCEC) ขนัาด 1 มลู./dose/IM

Purified vero cell rabies vaccine(PVRV)หร�อVerorab ขนัาด 0.5 มลู./dose/IM

Purified duck embryo rabies vaccine (PDEV) ขนัาด 1 มลู./dose/IM

04/12/23 19

Rabies Immunoglobulin(RIG)

1.Equine rabies immunoglobulin(ERIG)

ขนัาดบ้รรจ� 1ขว์ด 5 ม�ลูลู�ลู�ตร(1000 I.U.)

ขนัาดใชื้ 40 I.U/Kgs.

Skin test

2. Human rabies immunoglobulin(HRIG)

ขนัาดบ้รรจ� 1ขว์ด 2 ม�ลูลู�ลู�ตร(300 I.U.),5 ม�ลูลู�ลู�ตร(750 I.U.)

ขนัาดใชื้ 20 I.U/Kgs.

04/12/23 20

ว์�ธิ'ก่ารฉั'ดRIG• ที่�าคว์ามสุะอาดบ้าดแผัลูให ฉั'ดRIGเข าที่'(

บ้ร�เว์ณแผัลูแลูะรอบ้ๆแผัลู ถู าม'เหลู�อให ฉั'ดเข าที่'(ก่ลู ามเนั��อต�าแหนั�งที่'(ไก่ลูจาก่จ�ดที่'(ฉั'ด Vaccine

• ก่รณ'ฉั'ดVaccine เก่�นั 7 ว์นัแลู ว์ไม�จ�าเป)นัต องให RIG เนั�(องจาก่ม'ภู�ม�ค� มก่นัแลู ว์

• RIG หลูงฉั'ดม'ภู�ม�ค� มก่นัที่นัที่' อย��ได นัานั 3 สุปดาห�

04/12/23 21

ว์�ธิ'ก่ารฉั'ดว์คซี'นัป8องก่นัโรคพิ�ษสุ�นัขบ้ า1.Intramuscular

Date 0,3,7,14,30

Deltoid m.

Anterolateral m.

ก่รณ'ที่'(ผั� ป4ว์ยสุมผัสุเชื้��อเคย

ฉั'ดว์คซี'นัภูายในั 2-5 ป?

ให ฉั'ดก่ระต� นั dose

( 0-3)ไม�ต องให RIG

2.Intradermal

2.1ฉั'ดแบ้บ้ 2-2-2-0-1-1

(PVR,PCEC,HDCV)

จ�ดลูะ0.1mlต นัแขนัRt.&Lt.(0-3-7)จ�ดลูะ0.1mlต นัแขนั 1จ�ด(30-90)

2.1ฉั'ดแบ้บ้ 8-0-4-0-1-1

(PVRV,PCEC,HDCV)

จ�ดลูะ0.1ml(0-7-30-90)

ต นัแขนั,ต นัขาด านันัอก่,สุบ้ก่,หนั าที่ อง(Rt.&Lt.)(0)

ต นัแขนั,ต นัขาด านันัอก่(Rt.&Lt.)(7)

ต นัแขนั(Rt.&Lt.)(30-90)

04/12/2304/12/23 2222

post-exposure vaccination post-exposure vaccination schedule (Rabies)schedule (Rabies)

DayDay

RegimenRegimen dosedose 00 33 77 1414 3030 9090

5 dose IM5 dose IM 0.50.5 11 11 11 11 11

4 dose IM4 dose IM 0.50.5 22 11 1 1 (21)(21)

8 site ID8 site ID 0.10.1 88 00 44 00 11 11

2 site ID2 site ID 0.10.1 22 22 22 00 11 11

Regimen

04/12/2304/12/23 2323

8 site Intradermal administration

Day 0

Day 0

Day 0 7

Day 0 7

30Day 0 7 90

04/12/2304/12/23 2424

Intradermal injectionIntradermal injection