Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Lơi mơ đâu

Hiên nay, mô hinh kinh tế thi trường la môt mô hinh kinh tế phô biến va co hiêu qua nhât trong viêc phat triên kinh tế cua hâu hết tât ca cac quốc gia trên thế giơi. Mô hinh nay không chi đươc ap dung ơ cac nươc tư ban chu nghia ma con đươc ap dung ơ cac nươc đi theo con đường xa hôi chu nghia. No đươc vân dung ơ cac nươc phat triên va ca ơ cac nươc đang phat triên. Nên kinh tế Viêt Nam đang chuyên sang hoạt đông theo cơ chế thi trường co sư quan ly cua nha nươc. Sư nghiêp đôi mơi kinh tế đoi hoi phai nhanh chong tiếp cân nhưng ly luân va thưc tiên quan ly kinh tế cua nhiêu nươc trên thế giơi. Qua trinh đôi mơi kinh tế cân co nhưng can bô kinh tế co kiến thưc co phương phap thich hơp vơi kinh tế thi trường. Xa hôi Viêt Nam vân dưa trên nên tang cua văn minh nông nghiêp lua nươc, nông dân chiếm đại đa số. Vi vây, Viêt Nam vân la nươc ngheo nan, lạc hâu va kem phat triên. Do đo phat triên trơ thanh nhiêm vu, muc tiêu số 1 đối vơi toan Đang, toan dân Viêt Nam trong nhưng bươc đường đi tơi. Muốn vây phai chuyên nên kinh tế quốc dân sang trạng thai cua sư phat triên, la phat triên nên kinh tế thi trường cung vơi no la thưc hiên công cuôc nông nghiêp hoa, hiên đại hoa đât nươc.Viêt Nam cung mơi sư dung mô hinh kinh tế nay đươc khoang hơn 15 năm nay va co nhưng thanh tưu ma chung ta đa đạt đươc cung như co nhưng kho khan, nhưng vân đê găp phai cân đươc giai quyết trong qua trinh chuyên đôi sang mô hinh kinh tế mơi. Điêu nay rât đang đươc quan tâm.Ơ Viêt Nam, phat triên kinh tế thi trường trong thưc tế không nhưng la nôi dung cua công cuôc đôi mơi lơn hơn thế con la công cu, la phương thưc đê Viêt Nam đi tơi muc tiêu xây dưng chu nghia xa hôi nhưng vân đê đăt ra la: Thưc hiên mô hinh nay băng cach nao đê hạn chế tiêu cưc, tăng tich cưc giup cho kinh tế Viêt Nam ngay cang phat triên sanh vai cung cac cường quốc năm châu khac. Đê lam đươc điêu đo chung ta cân phai phat triên nên kinh tế hang hoa nhiêu thanh phân theo đinh hương XHCN. Đây la giai phap cơ ban đê chuyên tư san xuât nho lên san xuât lơn ơ Viêt Nam hiên nay. Chuyên nên kinh tế tư hoạt đông theo cơ chế kế hoạch hoa tâp trung, hanh chinh, quan lieu bao câp sang phat triên nên kinh tế hang hoa nhiêu thanh phân vân hanh theo cơ chế thi trường, co sư quan ly cua nha nươc, theo đinh hương XHCN la nôi cung, ban chât va đăc điêm khai quat nhât đối vơi nên kinh tế cua Viêt Nam trong hiên tại va trong tương lai đê đây mạnh qua trinh chuyên dich cơ câu theo hương công nghiêp hoa hiên đại hoa đê huy đông sưc mạnh cua toan dân vao viêc khăc phuc nguy cơ tut hâu ngay cang xa, cân phai phat triên nên kinh tế hang hoa nhiêu thanh phân theo đinh hương XHCN. Đo la chu trương co tinh chiến lươc trong công cuôc xây dưng va phat triên kinh tế xa hôi cua Viêt Nam hiên nay ma Đang va nha nươc Viêt Nam đa xac đinh.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 1 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Chương I: Tai câu truc lai nông nghiêp trong nên kinh tê Viêt Nam

Thời gian qua, kinh tế Viêt Nam noi chung va khu vưc kinh tế nông nghiêp noi riêng đa chiu nhiêu tac đông cua cuôc khung hoang tai chinh thế giơi. Khung hoang tai chinh va suy thoai kinh tế thế giơi đa tiếp tuc tac đông mạnh me đến nông nghiêp Viêt Nam đang la nganh san xuât hương mạnh ra xuât khâu. Trươc hết, gia nhiêu măt hang nông san trên thi trường thế giơi giam mạnh, sưc ep cạnh tranh lơn, trong khi đo cac măt hang nông san cua Viêt Nam chât lương không đông đêu, an toan vê sinh thưc phâm, hang rao ky thuât đối vơi hang nông san xuât khâu cua Viêt Nam ngay cang gia tăng, hang hoa cua cac nươc trong khu vưc co chât lương tốt hơn, gia co tăng hơn khoang 10-20% so vơi san phâm trong nươc nhưng họ vân cạnh tranh đươc, đây la nhưng thach thưc đối vơi cac măt hang đươc coi la thế mạnh cua nông nghiêp Viêt Nam va la nguôn thu nhâp lơn cua đa số nông dân (như gạo, hang thuy san, ca phê, điêu,…). Chi phi đâu vao cua san xuât tăng nhanh, nhât la tư năm 2008 đến nay, gia ca vât tư, giống, nhiên liêu, nguyên liêu đâu vao cua san xuât va chế biến nông san tăng nhanh; anh hương cua biến đôi khi hâu, thiên tai bao lu, hạn han, năng nong keo dai diên biến bât thường, cung vơi dich bênh gia suc, gia câm cây trông ngay cang gia tăng,… Tư đo đa dân đến: gia tri san xuât va gia tri gia tăng cung như kin ngạch xuât khâu lâm san, thuy sân đạt thâp hơn cung ky cac năm trươc. Năm 2009 la năm đạt cac chi tiêu tăng trương thâp nhât; tưc la tốc đô tăng GDP nông lâm, thu san đạt 2,3%; tốc đô tăng gia tri san xuât đạt 3,5% trong nganh nông nghiêp đạt dươi 3%, lâm nghiêp 1,2% va thuy san gân 3% so vơi mưc đạt 4,1-4,5% cua nhưng năm trươc. Môi trường cạnh tranh cua doanh nghiêp va hang hoa nông san trên thế giơi va trong nươc ngay cang gay găt hơn đa tac đông trưc tiếp đến giam viêc lam va thu nhâp cua nông dân, lưc lương lao đông ơ khu vưc nông thôn,…

Tuy nhiên, trong nhưng thời điêm kho khan đât nươc đa trai qua va nhưng tac đông cua cac cuôc khung hoang kinh tế, nông nghiêp va kinh tế nông thôn vân giư đươc nhip đô phat triên tăng, bao đam đươc an ninh lương thưc va tiếp tuc xuât khâu đươ cac măt hang nông san ra thế giơi, đời sống dân cư nông thôn tuy không cao nhưng tiếp tuc đươc cai thiên,… va nông nghiêp đươc đanh gia la “ nhân tố quan trọng ” tạo sư ôn đinh cho kinh tế-xa hôi nươc nha. Hiên nay, măc du nên kinh tế ca nươc noi chung va nên kinh tế nông nghiêp noi riêng đa co bươc khôi phuc, song ngay vao nhưng thang cuối năm 2010 va nhưng năm sau nay đươc dư bao vân phai đối măt vơi nhiêu kho khan, thach thưc do tac đông sâu săc, kho lường cua kinh tế thế giơi va biến đôi khi hâu.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 2 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

1. Khăng đinh kinh tê nông nghiêp co nhưng đong gop không nho đôi vơi kinh tê-xa hôi Viêt Nam thơi gian qua

Nhin tông thê kinh tế Viêt Nam đa va đang đông thời diên ra nhiêu qua trinh biến đôi khac nhau: tư kinh tế kế hoạch sang kinh tế thi trường, tư nên kinh tế nông nghiêp lên công nghiêp hoa, tư xa hôi nông thôn vao qua trinh đô thi hoa, hoăc sâu hơn tư nên kinh tế tương đối khep kin vao tiến trinh toan câu hoa… Nhưng qua trinh chuyên biến nên trên, tuy con nhiêu tôn tại, bât câp, nhưng kinh tế nông nghiêp đươc nhin nhân la đa lam đươc nhiêu viêc, đong gop quan trong vao viêc khăc phuc nhưng tac đông cua khung hoang, giam phat đối vơi nên kinh tế Viêt Nam, gop phân lam thay đôi sâu săc va ngay cang hiêu qua hơn trong viêc khai thai tai nguyên, xây dưng kết câu hạ tâng kinh tế – xa hôi cung như tưng bươc lam thay đôi phương thưc san xuât ngay cang hiêu qua, hiên đại hơn va bên vưng hơn.

Mốt số vi du vê nhưng số con số “ ân tương ” ma nganh nông nghiêp đa đạt đươc vưa qua : (i) Năm 2009 la năm sut giam mạnh vê kinh tế, nhưng số liêu cua 6 thang đâu năm 2010, kinh tế – xa hôi Viêt Nam tuy vân chiu tac đông cua nên kinh tế thế giời, nhưng đang trên đa phuc hôi va phat triên theo hương tich cưc vơi mưc tăng trương kha ơ hâu hết cac nganh, linh vưc. Tinh chung 6 thang đâu năm, tông san phâm trong nươc tăng 6,16% so vơi cung ky năm trươc; trong đo, khu vưc nông, lâm nghiêp va thuy san tăng 3,31%, đong gop 0,59 điêm phân trăm vao mưc tăng chung va cao hơn trên 1% so vơi năm 2009; điêu quan trọng la nông nghiêp gop phân quan trọng vao viêc tạo viêc lam, nâng cao dân thu nhâp cua dân cư nông thôn va ôn đinh xa hôi. (ii) Hoăc vê san xuât măt hang nông, lâm, thuy san : nâu như tông kim ngạch xuât khâu cua cac hang hoa khac sut giam nhanh do khung hoang, thi xuât khâu cua cac hang hoa khac sut giam nhanh do khung hoang, thi xuât khâu hang nông lâm thuy san vân giưu giư đươc nhip đô tăng trương cao 11-14%/năm. 2000 chi mơi đạt 4,197 ty USD, thi năm 2007 con số nay vươt trên 12% ty USD, năm 2009 đạt trên 14 USD, thi năm va đa vươt chi tiêu bin quan đươc đê ra trong giai đoạn 2006 – 2010; đông thời la nganh co nhiêu măt hang đạt kim ngạch xuât khâu trên 1 ty USD trơ lên (6/10 măt hang xuât khâu co gia tri trên 1 ty USD/năm).

Thưc tế qua trinh phat triên đât nươc va thanh tưu nông nghiêp đạt đươc thời gian qua phai khăng đinh băt nguôn tư chu trương, chinh sach đung đăn, khơi dây va khuyến khich sư sang tạo cua người dân, cac thanh phân kinh tế đong gop cho đât nươc noi chung va nông nghiêp, nông thôn noi riêng.

Điêm lại trong nông nghiêp vưa qua cho thây ro : năm 1989, khi công nghiêp tăng trương âm, chinh sach đôi mơi cua chi thi 100 cua Bô Chinh tri (Khoa 6) tạo đôt pha trong

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 3 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

phat triên san xuât nông nghiêp đa lân đâu tiên giup đât nươc đu gạo ăn va chuyên sang xuât khâu. Năm 1999, chinh sach mơi cua nghi quyết 6 Bô Chinh tri (Khoa 8) va vốn đâu tư cho nông nghiêp tăng cao tạo ra nhiêu viêc lam va thu nhâp cho lao đông găp kho khan cua khung hoang cua kinh tế Châu A. Năm 2002, nghi quyết trung ương số 15 (Khoa 9) vê Công nghiêp hoa, hiên đại hoa Nông nghiêp, nông thôn lại đươc “thôi them” luôn gio mơi nguôn lưc bô sung mơi cho tăng trương nông nghiêp theo hương CNH, HĐH. Năm 2009, Nghi quyết TW 7 (khoa 10) vê nông nghiêp, nông dân, nông thôn đa đê ra nhiêu chinh sach mơi hy vọng se đem lại sưc bât mơi đê cho nông nghiêp Viêt Nam vươt qua thach thưc va tac đông cua suy thoai kinh tế thế giơi va thưc sư đa co tac đông tich cưc đối vơi nên kinh tế noi chung va kinh tế nông nghiêp noi riêng. Khi kinh tế quốc tế như khi phe Xa hôi Chu nghia sup đôi cuối thâp ky 80, cuôc khung hoang kinh tế Châu A cuối thâp ky 90 va cuôc khung hoang tai chinh thế giơi vưa qua, nhưng nông nghiêp va kinh tế nông thôn nươc ta vân tăng trương, luôn la nhân tố tạo sư binh ôn cho kinh tế, xa hôi nươc nha.

Qua đo co thê đanh gia vao nhưng giai đoạn kinh tế kho khan, nếu đươc coi trọng tư viêc đê ra chu trương đến chinh sach đung đăn va tô chưc thưc hiên tốt thi nông nghiêp chăng nhưng se phat triên, đong gop vao tăng trương GDP cua ca nươc, bu đăp nhưng thiếu hut do khung hoang cua cac nganh khac đê duy tri tăng trương kinh tế, ma con gop phân quan trọng vao viêc tạo viêc lam, nâng cao dân thu nhâp cua dân cư nông thôn (la “ gốc ” đê ôn đinh xa hôi). Đây cung cơ sơ quan trọng đê xem xet, tâp trung đê ra cac chinh sach đung đăn đê thưc hiên tai câu truc kinh tế cac nganh, linh vưc va toan nên kinh tế Viêt Nam trong bôi canh kinh tế thế giơi ngay cang phưc tạp hiên nay.

2. Nhưng tôn tai, han chê va “nhưng điêm nghen” cân quan tâm đê thưc hiên tai câu truc, phat triên nên nông nghiêp

Tuy đạt đươc nhưng thanh tưu va đong gop nêu trên nhưng nên nông nghiêp Viêt Nam vân con nhiêu thach thưc vơi nhưng tôn tại, hạn chế nôi lên la:

Thư nhât, nên san xuât nông nghiêp phat triên con tư phat, thiếu bên vưng, môt số yếu tố anh hương xâu đến tăng trương nông nghiêp co xu hương tăng, nhât la đât danh cho nông nghiêp (đât lua giam nhanh, hiên con khoang 3,9 triêu ha canh tac, môi năm giam trên 70 nghan ha); anh hương cua biến đôi khi hâu va nhưng rui ro cua dich bênh đối vơi san xuât vân kho lường.

Thư hai, cơ câu nông nghiêp con chuyên dich châm, trông trọt vân chiếm ty trọng lơn trong cơ câu nôi nganh nông nghiêp (năm 2007- 2008 con chiếm 75% trong cơ câu toan nganh nông nghiêp, đến 6 thang đâu năm 2010 vân chiếm trên 73%); cơ câu san xuât trông Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 4 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

trọt thi nhom cây lương thưc vân chiếm chu yếu (năm 2009 va thang đâu năm 2010 vân chiếm 58%); san xuât chưa găn vơi cac cơ sơ chế biến công nghiêp; viêc hinh thanh va xây dưng cac vung nguyên liêu cho chế biến công nghiêp tiến hanh châm, con phân tan, hiêu qua thâp.

Thư ba, năng suât, chât lương va kha năng cạnh tranh cua nhiêu loại nông san thâp; viêc ưng dung khoa học, công nghê đê tăng năng suât, chât lương cây trông, vât nuôi con thâp; phân lơn nông san xuât khâu ơ dạng thô va sơ chế; chưa co thương hiêu, mâu ma bao bi kem va chưa phu hơp vơi thi trường nên thường đạt gia tri gia tăng thâp so vơi san phâm cung loại cua cac nươc trong khu vưc (đến năm 2007, mơi co 12% qua, 8% rau, 13% thit hơi, 6% gô lâm san đươc qua chế biến); vê sinh an toan thưc phâm kem đang la lo lăng cua xa hôi va lam giam năng lưc cạnh tranh trong hôi nhâp.

Thư tư, cơ câu lao đông chuyên dich châm, chât lương, năng suât va thu nhâp cua lao đông nông nghiêp con thâp, san xuât cua nông hô vân rât manh mun. Tông số hô chuyên san xuât nông nghiêp 2010 con trên 10,7 triêu hô, chiếm trên 86% số hô, tông lao đông khu vưc nông nghiêp 2008 con trên 24 triêu người, chiếm 53% lao đông xa hôi. Nguôn thu nhâp chinh ơ nông thôn vân la tư nông nghiêp (trên 90%). Chuyên dich cơ câu lao đông dang khu vưc công nghiêp va dich vu vưa qua con kha châm, môi năm chưa đạt 2%. Chât lương lao đông nông thôn chưa đươc cai thiên, ty lê lao đông qua đao tạo đạt rât thâp (đến 2008 trong tông số lao đông nông thôn mơi chi co khoang 10% lao đông đươc đao tạo); lao đông đang lam nông nghiêp chu yếu la phu nư, người lơn tuôi, tinh hinh trên đa lam cho lao đông ơ nông thôn ngay cang “gia” them. Do đât đai binh quân thâp, manh mun (hô san xuât nông nghiêp co quy mô dươi 1 ha chiếm trên 82%, dươi 3 ha 97%), lại chưa tạo đươc nhiêu viêc lam tại chô (như san xuât vu Đông ơ cac tinh phia Băc, vu 3 ơ cac tinh phia Nam, phat triên cac cây trông ngăn ngay trên đât lua, xây dưng mô hinh đa canh,…), thời gian sư dung thưc tế cua lao đông nông nghiêp mơi đạt khoang 65% tông thời gian lao đông.

Thư nam, quan hê san xuât châm đươc đôi mơi, mô hinh doanh nghiêp va kinh tế trạng thai co quy mô lơn, hiêu qua cao phat triên châm; kinh tế tâp thê, chu yếu la cac hơp tac xa, tô hơp tac con thiếu đông lưc, hâu hết con hinh thưc va chưa co môi trường tốt đê phat triên co hiêu qua.

Thư sau, thu nhâp cua dân cư nông thôn con rât thâp; khoang cach giau ngheo giưa thanh thi va nông thôn, giưa cac vung trong nươc ngay cang tăng. Binh quân đâu người dân nông thôn/thang mơi băng 47,8% thu nhâp cua người dân thanh thi, 55-60% so vơi khu vưc

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 5 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

công nghiêp, dich vu chênh lêch giưa nhom thu nhâp thâp nhât va cao nhât năm 2008 lên tơi 8,4 lân (năm 2002 la 8,1).

Thư bây, môi trường nông thôn đang bi ô nhiêm. Chât thai công nghiêp, đô thi đang dôn vê nông thôn, anh hương năng đến điêu kiên sống cua nông dân nhât la ơ ven đô va khu vưc công nghiêp, cạnh cac lang nghê (đa co nhiêu lang bi ung như hoăc măc bênh lạ, chu yếu do ô nhiêm người nươc va đât); đa anh hương trưc tiếp đến sưc khoe cua người va gia suc, dich bênh cua người va gia suc tăng va đang gây nguy cơ giam nhanh cac điêu kiên đê san xuât nông nghiêp sạch.

Vây đâu la nguyên nhân chinh cua nhưng han chê va phai chăng nhưng nguyên nhân cua han chê chinh la “nhưng điêm nghen” cân đươc xư ly nhăm tai câu truc lai đê phat triên nông nghiêp thơi gian tơi?

Vê nguyên nhân khach quan : nông nghiêp, nông thôn Viêt Nam đi lên tư mưc phat triên rât thâp, nhiêu măt vân con mang tinh chât cua môt nên san xuât tiêu nông, nho le, phân tan; cơ sơ hạ tâng con lạc hâu, nhân lưc it đươc đao tạo, trinh đô ky năng nghê thâp; măt khac nươc ta năm trong khu vưc thường xuyên co bao lut (khoang 10 cơn bao/năm), thời gian gân đây, do anh hương cua biến đôi khi hâu toan câu, thiên tai diên biến ngay cang phưc tạp va Viêt Nam la môt trong nhưng nươc bi anh hương nhiêu nhât, hang năm thường bi thiêt hại lơn vê người va cua, cho san xuât nông nghiêp va đời sống người dân…

Tuy nhiên, nguyên nhân nôi tại vân la căn ban. Trươc hết, vê cơ chế, chinh sach đươc xac đinh la quan trọng nhât đê triên khai va tô chưc thưc hiên nhưng chu trương dung đăn cua Đang va nha nươc Viêt Nam nhưng chinh sach đối vơi nông nghiêp va kinh tế nông thôn vưa qua tuy co ban hanh kha nhiêu nhưng vân trong tinh trạng chưa dưa vao cơ sơ khoa học va thưc tiên cua tưng vung, tưng đia phương cua nên kinh tế thi trường va con nhưng biêu hiên co yếu tố chu quan, duy y chi trong xây dưng chinh sach ban hanh tinh kha thi không cao, cung vơi bô may va tô chưc thưc hiên kem nên chu trương du co đung đăn vân không vao đươc cuôc sống.

Như vây, nhưng “điêm nghen” đê kinh tế nông nghiêp phat triên vưa qua băt đâu tư nhưng chinh sach cua “điêm nghen” chinh la:

Thư nhât, chu trương đây nhanh qua trinh chuyên dich cơ câu nông nghiêp va kinh tế nông thôn trên cơ sơ co cac chinh sach phu hơp đê phat triên hang hoa va tăng đâu tư cho khu vưc nay nhưng viêc điêu chinh lại quy hoạch nông nghiêp thiếu đông bô, cu thê va đăc biêt đâu tư đê thưc hiên quy hoạch con qua thâp. Chi noi riêng vê đâu tư cho khu vưc nông nghiêp

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 6 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

vưa chưa tương xưng vơi sư đong gop cua nông nghiêp; theo bao cao cua Bô Nông nghiêp va Phat triên nông thôn tại đê an Tam nông cho thây: năm 2009 mưc đong gop cua nông nghiêp chiếm khoang 22% GDP nhưng đâu tư xa hôi cho khu vưc nay giam tư 13,8% năm 2002 xuống con 7,5% năm 2007; vốn ngân sach nha nươc đâu tư cho khối nông nghiêp luôn chi đạt 18-19% tông đâu tư trong nươc; đâu tư cua cac thanh phân kinh tế mơi chi băng 16% tông đâu tư trong nươc đâu tư va đâu tư nươc ngoai vao nông nghiêp, nông thôn giai đoạn 2001-2007 đạt 11% vốn đăng ky nhưng thưc hiên chi đạt 4% so vơi ca nươc (1,9 ty USD ). Theo cam kết gia nhâp WTO, hiên đâu tư cua nha nươc cho nông nghiêp mơi chiếm khoang 4% trong khi theo cam kết cua Viêt Nam vơi WTO, chung ta đươc quyên trơ câp cho nông nghiêp lên đến 10% tông gia tri san lương nông nghiêp… Đây la “điêm nghen” quan trọng lam cho nông nghiêp con ơ trinh đô thâp kem, hạ tâng kinh tế-xa hôi con nhiêu bât câp, rui ro do thời tiết, thiên tại con tiếp tuc xay ra va anh hương đến thanh qua cua người nông dân, đến nhưng cố găng xây dưng nông thôn mơi.

Thư hai, chu trương đây mạnh phat triên doanh nghiêp vao nông thôn nhăm xây dưng cac vung san xuât hang hoa tâp trung găn vơi viêc chuyên giao khoa học công nghê, chế biến, bao quan va tiêu thu hang hoa… nhưng đến nay ca nươc mơi co trên 39.4000 doanh nghiêp cac thanh phân kinh tế hoạt đông ơ khu vưc nông thôn ma chu yếu vung ven đô, ty trọng tuy chiếm khoang 30% trong tông số doanh nghiêp ca nươc nhưng chi co 11% doanh nghiêp hoạt đông san xuât, chế biến cac san phâm nông, lâm, ngư nghiêp va co tơi 85% số doanh nghiêp hoạt đông ơ nông thôn co quy mô nho (dươi 5 ty đông vốn điêu lê), số lương doanh nghiêp qua it so vơi yêu câu lại chu yếu quy mô nho nên không thê tac đông lơn đến san xuât va xây dưng nông thôn mơi.

Thư ba, đôi mơi chinh sach đê phat triên nông nghiêp hang hoa, găn vơi xây dưng cac hinh thưc san xuât phu hơp theo đinh hương Xa hôi Chu nghia, đây cung la chu trương lơn cua Đang va Nha nươc Viêt Nam. Tuy nhiên, tư nhiêu năm nay măc du đa co nhiêu chinh sach đê cung cố va phat triên HTX nông nghiêp, HTX cac nganh nghê ơ nông thôn, nhưng khu vưc HTX vân tiếp tuc yếu kem (tinh đến thang 7 năm 2008, ca nươc co 17.941 hơp tac va 36 liên hiêp hơp tac xa, trong đo HTX nông nghiêp co khoang 8.400 hơp tac xa), nhưng hâu hết số HTX nông nghiêp trong tinh trạng yếu kem, hinh thưc; mưc đong gop vao GDP va tốc đô tăng trương cua khu vưc nay ngay cang giam (mưc đong vao GDP cua khu vưc kinh tế tâp thê tư năm 2003 đến 2008 tương ưng la 6% va giam xuống con 3,3%). Trong khi đo, chung ta co 2.017 lang nghê vơi 1,4 triêu hô san xuât cac nganh nghê va co tơi 837.500 tô hơp tac ơ khu vưc nông thôn, sư đong gop cua lang nghê, hô ngay nghê va Tô hơp tac hâu hết đươc

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 7 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

đanh gia la hiêu qua mang lại viêc lam, thu nhâp va co tac đông đang kê trong chuyên dich cơ câu kinh tế va lao đông ơ nông thôn.

Thư tư, “Điêm nghen” co tac đông lơn đo la xung quanh vê chinh sach đât đai. Măc du co Luât đât đai đươc sưa đôi, co Nghi quyết 26 cua Hôi nghi Trung ương lân thư 7 (Khoa IX) vê đôi mơi chinh sach, phap luât vê đât đai… Nhưng đến nay công tac quy hoạch, kế hoạch sư dung đât con rât nhiêu hạn chế chưa trơ thanh công cu đê quan ly tốt đât đai, con gây bi đông, biến đông đât đai chưa đươc câp nhât kip thời; đât lua chưa đươc bao vê, viêc thu hôi đât đê sư dung vao muc đich quốc gia, lơi ich công công la chu trương đung đăn nhưng chinh sach va qua trinh thu hôi đât đê bu giai toa măt băng con kho khan, xay ra nhiêu khiếu kiên; xu hương tich tu đât đai đê hinh thanh cac vung san xuât hang hoa chưa co nhưng chinh sach cu thê, kha thi, tinh trạng san xuât manh mun, phân tan, tư phat con tiếp tuc xay ra. Cuối cung la bô may quan ly nha nươc vê đât đai nhin chung con nhiêu bât hơp ly, nhiêu đông bô; cac quyên cua người sư dung đât chưa đươc thưc hiên thuân lơi theo luât đinh, con qua nhiêu kho khan vê thu tuc; chưa tạo đươc đông lưc mạnh đê đât đai đươc chuyên dich hơp ly, sư dung tiết kiêm va co hiêu qua.

Thư năm, “Điêm nghen” lơn nưa đo la trinh đô san xuât va nhưng bưc xuc vê giai quyết viêc lam, thu nhâp cho nông dân. Tinh trạng trinh đô san xuât con thu công, năng suât thâp, đao tạo nghê cho nông dân va cho lao đông nông thôn châm đươc triên khai, đăc biêt giai quyết viêc lam va thu nhâp cho nông dân co đât bi thu hôi đê sư dung vao muc đich phi nông nghiêp, viêc tạo điêu kiên cho lao đông nông thôn co viêc lam tại chô va ngoai khu vưc nông thôn con rât nhiêu bưc xuc cân đươc giai quyết đông bô.

Con rât nhiêu “điêm nghen” co thê kê ra đê chưng minh lam hạn chế tăng trương va đong gop cua khu vưc nông nghiêp vơi 5 điêm nghen noi trên la cơ ban, cân đươc quan tâm câu truc lại đê nên nông nghiêp thưc sư đi lên, khai thac co hiêu qua lơi thế va tai nguyên cho khu vưc nay.

3. Môt sô kiên nghi tai câu truc nên nông nghiêp, kinh tê nông thôn nhăm tăng trương toan diên, hiêu qua va bên vưng.

a. Muc tiêu va yêu câu tai câu truc nên nông nghiêp, kinh tê nông thôn:

Nghi quyết Hôi nghi BCH Trung ương Đang lân thư 7 (Khoa X) đa nêu: “Công nghiêp hoa, hiên tại hoa nông nghiêp, nông thôn la môt nhiêm vu quan trọng hang đâu cua qua trinh công nghiêp hoa, hiên đại hoa đât nươc”; theo đo xa đa xac đinh “nông dân la Chu thê cua qua trinh phat triên, xây dưng nông thôn mơi găn vơi xây dưng cac cơ sơ công nghiêp, dich

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 8 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

vu va phat triên đô thi theo quy hoạch la căn ban; phat triên toan diên , hiên đại hoa nông nghiêp la then chôt”. Đến năm 2020 cân đạt đươc cac muc tiêu tông quat: xây dưng nên nông nghiêp phat triên toan diên theo hương hiên đai, bên vưng, san xuât hang hoa lơn, co năng suât, chât lương, hiêu qua va kha năng cạnh tranh cao, đam bao vưng chăc an ninh lương thưc quốc gia ca trươc măt va lâu dai. Xây dưng nông thôn mơi co kết câu hạ tâng kinh tế xa hôi hiên đại; cơ câu kinh tế va cac hinh thưc tô chưc san xuât hơp ly, găn nông nghiêp vơi phat triên nhanh công nghiêp, dich vu, đô thi theo quy hoạch; xa hôi nông thôn ôn đinh, giau ban săc văn hoa dân tôc; dân tri đươc nông cao, môi trường sinh thai đươc bao vê,… Trên cơ sơ đo se “Không ngưng nâng cao đơi sông vât chât, tinh thân cua dân cư nông thôn”.

Như vây, nôi dung tai câu truc nên nông nghiêp va kinh tê nông thôn cân đai đươc yêu câu : thuc đây nhanh qua trinh chuyên dich cơ câu nông nghiêp va kinh tế nông thôn, chuyên mạnh sang san xuât cac loại san phâm co thi trường va hiêu qua kinh tế cao; xây dưng cac vung san xuât hang hoa tâp trung găn vơi viêc chuyên giao công nghê san xuât, bao quan va chế biến; khăc phuc tinh trạng san xuât manh mun, tư phat; tạo ra cơ câu san xuât nông nghiêp phu hơp, phat huy lơi thế tư nhiên cua tưng vung, lơi thế kinh tế cua tưng loại cây trông, con gia suc. Đông thời, cân xac đinh tai câu truc la giai phap lâu dai va phai rât kiên tri, cân xac đinh đung hương đi va co biên phap trọng theo hương phat triên toan diên, hiêu qua va bên vưng, đê kinh tế nông nghiêp tiếp tuc đong vai tro la “nhân tố quan trọng” tạo sư ôn đinh cho kinh tế – xa hôi đât nươc.

b. Đôi tương va nôi dung cân tai câu truc:

Đê bao đam phat triên khu vưc kinh tế nông nghiêp, nông thôn cân thưc hiên đông bô cac nôi dung va giai phap, nhât la cac giai phap thao gư nhưng “điêm nghen” như đa nêu trên; tuy nhiên, vơi chuyên đê nay xin đê xuât cac đối tương va nôi dung chu yếu cân tai câu truc trong thời gian tơi sau đây:

Thư nhat, câu truc lại va tạo ra cơ câu san xuât nông nghiêp phu hơp va hiêu qua nhât, đap ưng cho yêu câu thi trường la đối tương quan trọng nhât đê nông nghiêp tiếp tuc phat huy va đưng vưng sau khung hoang kinh tế. Thời gian qua, tuy nông nghiêp đa co bươc điêu chinh vê cơ câu nhưng nên san xuât vân trong tinh trạng san xuât manh mun, tư phat, hiêu qua thâp va đăc biêt chưa găn vơi thu trường. Qua trinh chuyên dich cơ câu con rât châm, nông nghiêp va kinh tế nông thôn chưa phat huy đươc thế mạnh theo lơi thế tư nhiên cua tưng vung, lơi thế kinh tế cua tưng loại cây trông, con gia suc va hinh thanh đươc cac vung san xuât hang hoa găn vơi thi trường va công nghiêp chế biến, bao đam hiêu qua, bên vưng. Đối

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 9 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

tương ma chung ta cân tâp trung tai cơ câu đo la chuyên mạnh sang san xuât hang hoa, co cac loại san phâm tạo ra gia tri hang hoa cao, co thi trường va hiêu qua kinh tế cao. Điêu đo phai câu truc lại ơ tưng nganh (trông trọt, chăn nuôi, thuy san, nghê rưng va nghê muối) va phai trươc hết đươc đươc ra soat, bô sung, điêu chinh lại tư quy hoạch san xuât nông nghiêp ơ tưng vung, tưng đia phương; điêu chinh lại lich thời vu va quy trinh canh tac phu hơp vơi tưng điêu kiên sinh thai va trinh đô san xuât.

Thư hai, câu truc lại thi trường theo hương tiếp tuc phat triên va mơ rông thi trường, tô chưc tốt viêc tiêu thu nông, lâm san, thuy san cho nông dân. Cân xac đinh ro tưng loại san phâm san xuât ra đê đap ưng yêu câu cua xuât khâu, hoăc tiêu thu trong nươc đông thời vơi điêu chinh lại thi trường, con trọng hơn va phat triên ôn đinh thi trường trong nươc.

Thư ba, câu truc lại cơ câu đâu tư cho nông nghiêp, nông thôn, bao đam cac yêu câu vê cơ sơ hạ tâng phat triên kinh tế đi đôi vơi bao đam cac phuc lơi xa hôi va môi trường nông thôn. Trong đo, cân thiết va quan trọng nhât la câu truc lại cơ câu đâu tư tư nguôn lưc xa hôi đê tiếp tuc đâu tư phat triên mạnh hơn, hiêu qua hơn cac nguôn lưc đâu tư vao khu vưc nông nghiêp, nông thôn.

Thư tư, câu truc lại lưc lương lao đông nông nghiêp va nông nghiêp va nông thôn theo hương chuyên mạnh lao đông nông nghiêp sang nganh công nghiêp, dich vu như muc tiêu đến 2020 ty lê lao đông nông nghiêp con khoang 50% tông lao đông xa hôi. Tạo điêu kiên mọi măt đê nâng cao trinh đô san xuât, nâng cao năng suât lao đông va thu nhâp cho nông, ngư, diêm dân, giai quyết cơ ban viêc lam, nâng cao thu nhâp cua dân cư nông thôn đến năm 2020 gâp trên 2,5 lân so vơi hiên nay; tạo điêu kiên dê nông dân tham gia đong gop va hương lơi nhiêu hơn trong qua trinh công nghiêp hoa, hiên đại hoa đât nươc.

Thư năm, câu truc lại bô may quan ly nha nươc nhăm đu sưc tô chưc va quan ly thưc hiên phat triên nông nghiêp va kinh tế nông thôn theo hương hôi nhâp, hiên tại. Bao gôm cung cố va nâng cao năng lưc bô may quan ly nông nghiêp tư Trung ương đến đia phương, trươc hết la câp huyên, xa va cac linh vưc khac ơ nông thôn; thưc hiên cai cach hanh chinh, tăng cường đao tạo nâng cao trinh đô đôi ngu can bô, công chưc cac câp ơ nông thôn, nhât la câp xa.

Đê đạt đươc muc tiêu xây dưng nên nông nghiêp phat triên toan theo hương hiên tại, bên vưng; xây dưng nông thôn mơi co kết câu hạ tâng kinh tế – xa hôi hiên đại, cơ câu kinh tế va cac hinh thưc tô chưc san xuât hơp ly va không ngưng nâng cao đời sống vât chât, tinh thân cua dân cư nông thôn như chu trương cua Đang đa đê ra, cân tâp trung chi đạo thưc hiên

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 10 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

tốt nhưng nhiêm vu va giai phap, đo chinh la giai quyết tốt cac “điêm nghen” va thưc hiên tốt cac nôi dung câu truc lại nên nông nghiêp đa nêu trên.

Chương II: Tai câu truc Doanh nghiêp Nha nươc, cổ phân hoa doanh nghiêp nha nươc

Khung hoang tai chinh thế giơi va suy giam kinh tế toan câu khiến cac doanh nghiêp, đăc biêt la DNNN bôc lô nhiêu yếu kem, dân đến nhu câu câp thiết phai tiến hanh tai câu truc loại hinh DN nay. Chinh vi vây, Hôi nghi Trung ương III đa xac đinh nhiêm vu cơ câu lại DNNN, trọng tâm la cac tâp đoan kinh tế (TĐKT), cac tông công ty (TCT) nha nươc se đươc săp xếp lại, tâp trung vao cac nganh nghê kinh doanh chinh, tuân thu ky cương nha nươc va ky luât thi trường, buôc phai cạnh tranh binh đăng như cac doanh nghiêp khac, nhăm giup cac DNNN nâng cao hiêu qua hoạt đông, thưc hiên tốt hơn vai tro cua minh, va trong đo, CPH hiên đang đươc nhăc đến như môt giai phap trọng tâm trong tiến trinh nay. Hoạt đông CPH trong hơn 20 năm qua tuy co nhưng bươc chuyên minh đang khich lê nhưng vân tôn tại nhiêu bât câp dân đến tiến trinh CPH vân con châm chạp. Khi tiến hanh CPH môt DNNN, viêc thâm đinh gia tri phân vốn nha nươc (vơi muc tiêu thu hôi phân vốn nay) la khâu trọng yếu va nhạy cam. Vi vây, bên cạnh cac giai phap vi mô thi cac giai phap liên quan đến hoạt đông TĐG cung không kem phân quan trọng, gop phân thuc đây tiến trinh tai câu truc DNNN diên ra nhanh chong, hiêu qua va đung hương.

1. Nguyên nhân tai câu truc DNNNa. Môt vai nét vê hoat đông cua DNNN trong thơi gian qua

Thư nhât, vê tinh hinh tai chinh: Tinh hinh tai chinh tại cac DNNN chưa đam bao đươc cac yêu câu vê an toan tai chinh, tiêm tang nhiêu nguy cơ rui ro va đô vỡ môt khi kinh doanh không hiêu qua. Mưc lô binh quân cua cac TĐKT, TCT nha nươc con lơn. Vê cơ câu nơ, khối DNNN chiếm môt ty trọng lơn trong tông dư nơ cua hê thống cac tô chưc tin dung. Theo đê an tai câu truc DNNN cua Bô Tai chinh, đến thang 9/2011, dư nơ vay ngân hang cua cac DN nay la 415.347 ty đông, chiếm 16,9% tông dư nơ tin dung, trong đo, riêng dư nơ cua 12 TĐKT lơn đa lên đến 218.738 ty đông, chiếm 8,76% tông dư nơ toan nganh ngân hang va

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 11 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

chiếm 52,66% dư nơ cho vay khối DNNN. Dân đâu la Tâp đoan Dâu khi (72.300 ty đông); Tâp đoan Điên lưc (62.800 ty đông); Tâp đoan Công nghiêp Than va khoang san (20.500 ty đông); Tâp đoan Công nghiêp Tau thuy (19.600 ty đông). Bên cạnh đo, co đến 30/85 tâp đoan va TCT co ty lê nơ phai tra trên vốn chu sơ hưu (D/E) cao hơn 3 lân, môt số tâp đoan, TCT co ty lê nay trên 10 lân.

Bảng 1: Cơ cấu vốn đầu tư phân theo thành phần kinh tế Đvt: phần trăm (%)

Năm Tông số Kinh tế Nha nươcKinh tế Ngoai Nha

nươcKhu vưc co Vốn Đâu

tư Nha nươc2000 100 59.1 22.9 18.02001 100 59.8 22.6 17.62002 100 57.3 25.3 17.42003 100 52.9 31.1 16.02004 100 48.1 37.7 14.22005 100 47.1 38.0 14.92006 100 45.7 38.1 16.22007 100 37.2 38.5 24.32008 100 33.9 35.2 30.92009 100 40.5 33.9 25.6

Nguôn: Tông cuc Thống kê

Thư hai, hiêu qua hoạt đông thâp: Trong thời gian qua, rât nhiêu linh vưc quan trọng đươc DNNN giư thi phân lơn nhưng chưa đap ưng đươc yêu câu cua nên kinh tế. Tuy co môt số nganh, linh vưc, cac thanh phân kinh tế khac co thê tham gia nhưng DNNN vân giư thi phân ap đao nên tạo ra tinh trạng đôc quyên. Măt khac, tuy co nhiêu lơi thế trong viêc sư dung nguôn lưc, đươc ưu đai trong viêc sư dung đât đai, lai suât nhưng hiêu qua sư dung thâp, lang phi, thâm chi sai muc đich… Đâu tư trong khu vưc nha nươc lơn (Hinh 1 - 2) nhưng đong gop cho GDP, tăng trương GDP va ngân sach nha nươc rât nho (Hinh 3). Điên

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 12 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

hinh như giai đoạn 2006 – 2010, khu vưc nha nươc chiếm 44,7% trong ty trọng vốn đâu tư cua ba khu vưc nhưng đong gop chưa đến 1/3 GDP (27,8%), chưa đến 1/5 cho tăng trương GDP (19%) va chi đong gop cho ngân sach (ngoai dâu) khoang 17%.

Thư ba, hiêu qua cua đâu tư đang giam nhanh: DNNN phai sư dung 2,2 đông vốn đê tạo ra 1 đông doanh thu năm 2009, trong khi đo doanh nghiêp ngoai quốc doanh chi cân 1,2 đông vốn va doanh nghiêp FDI la 1,3 đông (mưc trung binh cua toan bô doanh nghiêp VN la 1,5 đông). Dưa vao Hinh 4, trong giai đoạn 2006-2010, khu vưc nha nươc phai đâu tư nhiêu hơn đê vân giư đươc 1% tăng trương so vơi giai đoạn 2000-2005. Noi cach khac, tăng trương VN ngay cang đăt đo hơn vê măt đâu tư.

Thư tư, đâu tư dan trai: Thời gian qua, rât nhiêu DNNN tâp trung đâu tư theo diên rông, thâm chi ca linh vưc không phai thế mạnh cua minh, dân đến kết qua san xuât kinh doanh kem. Tinh trạng đo đa đê lại hê qua rât xâu cho nên kinh tế. TS. Phạm Viêt Dung (Tạp chí Cộng sản) đa nhân đinh: Hiêu qua hoạt đông thâp thê hiên ơ chi tiêu ROA va ROE cua cac DNNN đang thua kem tư 2 đến 3 lân so vơi cac khu vưc khac.

b. Nhưng bât câp trong hoat đông cua Doanh Nghiêp Nha nươc (DNNN)Thư nhât, mâu thuân vê lơi ich: Theo ly thuyết hanh vi (behavior theory), bât cư môt ca

nhân nao cung luôn hanh đông vi lơi ich cua ca nhân minh, đối vơi tô chưc hay doanh nghiêp cung không ngoại lê. Trong DNNN, Nha nươc la người đại diên nhân dân quan ly phân vốn, phân tai san va chinh vi co sư không trung khơp hoan toan (đôi khi tach bạch hăn) vê lơi ich giưa chu sơ hưu (toan dân ma đại diên la Nha nươc) vơi người điêu hanh (giam đốc,…) nên thông thường, muc tiêu lam tăng gia tri DN, tối đa hoa lơi nhuân (muc tiêu quan trọng đê doanh nghiêp phat triên bên vưng trong dai hạn) không đươc cac DNNN thưc hiên môt cach nghiêm tuc, dân đến hiêu qua hoạt đông cua cac DNNN rât kem.

Thư hai, yếu kem vê công tac nhân sư: Tại cac DNNN, người điêu hanh đươc toan quyên tuyên dung, bô nhiêm tât ca cac vi tri (trư câp pho cua họ va môt số vi tri quan trọng). Thưc tế cho thây ba trường hơp thường xuyên xay ra, môt la, tuyên dung dưa vao mối quen biết, quan hê vơi nhưng người đong vai tro la người điêu hanh, la nhưng người đa va đang lam viêc tại đơn vi; hai la, người điêu hanh không lạm dung quyên năng cua minh đê tuyên dung tran lan nhưng viêc tuyên dung, đê bạt, bô nhiêm lại chiu sư “can thiêp” tư cơ quan chu quan; ba la, ca hai trường hơp trên đêu xay ra, nghia la người điêu hanh vân tư do tuyên dung qua cac mối quan hê, con cơ quan chu quan thi tư do gưi găm “nhân sư” cho cac DNNN trưc thuôc. Môt DN qua yếu kem vê công tac nhân sư thi không thê niu chân đươc người tai, tinh trạng chay mau chât xam chăc chăn se diên ra, dân đến tinh cạnh tranh cua DNNN rât kem. Đây la hạn chế rât lơn cua loại hinh doanh nghiêp nay. Thư ba, chiu tac đông mạnh tư cac

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 13 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

yếu tố khach quan: Rât nhiêu trường hơp, vi nhưng chi tiêu, muc tiêu cua đia phương, cua Bô, nganh ma cac DNNN phai đâu tư vao nhưng dư an, nhưng công trinh, hạng muc không vi muc tiêu phat triên cua DN. Thâm chi co nhưng trường hơp DNNN con kiêm ca chưc năng điêu tiết kinh tế vi mô va trach nhiêm xa hôi, tư đo anh hương rât nhiêu đến kết qua hoạt đông kinh doanh. Va khi DNNN hoạt đông thua lô thi viêc xac đinh nguyên nhân la do yếu kem trong quan ly điêu hanh hay do DNNN phai thưc hiên nhưng nghia vu xa hôi gây không it kho khăn. Thâm chi co trường hơp DNNN lây nhưng ly do nay đê biên minh cho kết qua kinh doanh yếu kem cua minh.

2. Tai câu truc DNNNTư nhưng bât câp trên, viêc cai cach DNNN nhăm tăng cường tinh tư chu va cạnh

tranh la môt nhiêm vu quan trọng trong tư duy quan ly mơi. Cach đây hơn 20 năm, khi Chinh phu băt đâu thưc hiên cac chinh sach mang chiêu hương cach tân sau khi diên ra Đại hôi đại biêu toan quốc lân VI, thi thuât ngư cô phân hoa cung đa xuât hiên ơ VN cuối nhưng năm 80 đâu nhưng năm 90, thế ki XX, găn liên la công cuôc cai cach, đôi mơi DNNN.

2.1. Qua trình CPH DNNN trong thơi gian qua2.1.1. Thưc trang

Chương trinh CPH đươc VN băt đâu thư nghiêm trong cac năm 1990-1991 va chinh thưc đươc thưc hiên tư năm 1992, đươc đây mạnh tư năm 1996, dư kiến se cơ ban hoan thanh vao năm 2010 (Bang 2). Tuy nhiên, khi thế giơi ngay cang phăng lại theo môt goc đô tương đối nao đo, toan câu hoa diên ra ngay cang mạnh me, dong vốn di chuyên tư do giưa cac quốc gia thi viêc hoạch đinh môt kế hoạch lâu dai khoang 20 năm đôi luc se kho kha thi. Chinh vi vây, theo kế hoạch, năm 2010 se cơ ban hoan thanh nhưng đến nay, khi đa kết thuc năm tai khoa 2011, thi số lương DNNN đươc CPH vân con khiêm tốn. Tuy nhiên, điêu nay co thê châp nhân đươc, do kê tư khi thi điêm hoạt đông CPH DNNN đến nay, kinh tế toan câu phai hưng chiu hai đơt suy thoai lơn, khung hoang tai chinh châu A năm 1997 cung như khung hoang tai chinh thế giơi va suy giam kinh tế toan câu năm 2007, 2008 đêu tac đông mạnh me đến mọi nên kinh tế, trong đo co VN. Thưc tế cho thây sau môi đơt khung hoang, nhưng doanh nghiêp hoạt đông không hiêu qua se dân dân bôc lô nhưng yếu kem, trong đo không thê không kê đến cac DNNN. Chinh vi vây ma trong năm 2011, Chinh phu đa phat đi nhưng tin hiêu mạnh me nhât vê viêc nhât thiết phai tiến hanh tai câu truc cac DNNN, trọng tâm se la CPH cac DNNN, tư đo hưa hẹn hoạt đông CPH se diên ra kha sôi đông trong thời gian tơi.Năm 2001, số DNNN thua lô va hoa vốn chiếm khoang 60% tông số DNNN, năm 2010

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 14 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

con trên 20%. Đến thang 10/2011, ca nươc con 1.309 DNNN, trong đo co 452 doanh nghiêp an ninh, quốc phong, tham gia hoạt đông công ich; 857 doanh nghiêp kinh doanh. Đến cuối thang 12/2011, Thu tương Chinh phu đa phê duyêt 55 phương an săp xếp, đôi mơi DNNN đến năm 2015.

Bảng 2: Môt số sư kiên nôi bât trong hoat đông CPH DNNN (1990 đến 2010)

Giai đoan 1990 – 1996Hoạt đông CPH trong giai đoạn nay đươc xem la giai đoạn thi điêm rut re, đươc thưc

hiên theo đường lối vưa thư, vưa sưa.

Năm 1990, Hôi đông Bô trương (nay la Chinh phu) ra Quyết đinh số 143/HĐBT

ngay 10/05/1990 lưa chọn môt số DNNVVN đê thư chuyên đôi thanh CTCP. Kết qua co 2

DN trong năm 1990 va 1991 đươc CPH. Năm 1991. Sau quyết đinh số 202 ngay

08/06/1992, thang 4/1996, co 3 DNNN do TW quan ly va 2 DNNN do đia phương

quan ly đươc CPH.

Giai đoan 1996 – 1998Giai đoạn thi điêm mơ rông cho hoạt đông

CPH DNNN

Trong giai đoạn nay, cac doanh nghiêp co vốn tư 10 ty đông trơ xuống thi lanh đạo bô, nganh, đia phương co quyên tư tô chưc thưc

hiên CPH trên cơ sơ Nghi đinh số 28/1996/NĐ-CP. Kết qua cua giai đoạn thi điêm CPH mơ rông nay co 25 DNNN đa

đươc chuyên thanh CTCP.

Giai đoan 1998 - 2001Chinh thưc thưc hiên chương trinh CPH

Ngay 29/06/1998, Chinh phu ban hanh Nghi đinh số 44/1998/NĐ-CP vê chuyên DNNN

thanh CTCP. Sau khi Nghi đinh 44/1998/NĐ-CP đươc ap dung, tinh đến

ngay 31/12/2001, co 548 DNNN đươc CPH.Giai đoan tư năm 2001 đên năm 2005 Ngay 19/06/2002, Chinh phu ra Nghi đinh

số 64/2002/NĐ-CP vê chuyên DNNN thanh CTCP. Cac văn kiên phap ly nay đa mơ ra

môt giai đoạn mơi cua CPH - giai đoạn tiến hanh ô ạt. Cuối năm 2004, Chinh phu ra

Nghi đinh số 187/2004/NĐ-CP vê chuyên công ty nha nươc thanh CTCP, theo đo ca cac công ty thanh viên cua cac TCT nha

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 15 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

nươc va ngay ca chinh TCT nha nươc nao ma Nha nươc không muốn chi phối đêu co

thê trơ thanh đối tương CPH.

Giai đoan tư năm 2006 đên 2010

Trong giai đoạn nay, chi co khoang 25% doanh nghiêp đươc tiến hanh CPH theo

Nghi đinh 109/2007/NĐ-CP (tinh tư thang 8/2007 đến nay) so vơi số doanh nghiêp phai tiến hanh CPH giai đoạn 2007-2010 theo cac

phương an đa đươc Thu tương Chinh phu phê duyêt.

2.1.2. Thuân lơiSư hoan thiên dân cua hê thống văn ban phap ly: Gân 20 năm thưc hiên chương trinh

CPH DNNN, tuy chưa hoan thanh muc tiêu cơ ban đê ra cung như con tôn tại môt số bât câp trong viêc quy đinh, hương dân nhưng tinh đến hiên tại, hê thống văn ban phap ly cho hoạt đông CPH doanh nghiêp đa hoan thiên hơn rât nhiêu. Nghi đinh số 59/2011/NĐ-CP ngay 18/07/2011 cua Chinh phu va Thông tư 202/2011/TT-BTC ngay 30/12/2011 cua Bô Tai chinh co nhiêu điêm mơi, thao gỡ đươc nhiêu nut thăt, khiến cho hoạt đông CPH diên ra đươc dê dang hơn. Thời gian qua, nhiêu nha đâu tư, trong đo co ca nha đâu tư nươc ngoai chưa măn ma lăm khi đâu tư vốn vao cac DNNN muốn CPH, do viêc tinh lơi thế vi tri đia ly se dân đến gia tri phân vốn nha nươc se kha cao. Nghi đinh 59/2011/NĐ-CP ban hanh đa thao gỡ vương măt nay, loại bo nhiêu trơ ngại va đươc đanh gia se thuc đây hoạt đông CPH DNNN sôi nôi hơn trong thời gian tơi. Thuân lơi tư yếu tố khach quan: Khung hoang tai chinh thế giơi va suy giam kinh tế toan câu tuy đem lại nhiêu kho khăn cho nên kinh tế nhưng cung la cơ hôi đê Chinh phu tai câu truc nên kinh tế trong đo co tai câu truc DNNN, đây la môt nhân tố tich cưc, thuc đây qua trinh CPH DNNN diên ra mạnh me sau môt thời gian dai kha im ăng.

2.1.3. Han chêThư nhât, it co sư thay đôi sau CPH: Sau khi tiến hanh CPH, môt số doanh nghiêp vân

trong tinh trạng cu, it co sư thay đôi vê cơ câu ban lanh đạo, cơ chế quan ly, chiến lươc san phâm,…dân đến hiêu qua kinh doanh vân không cai thiên nhiêu. Môt măt do ty lê sơ hưu cua cô đông nho le kha thâp nên họ hâu như không co quyên nao trong kiêm soat, măt khac môt

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 16 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

số DNNN tuy không năm giư cô phân chi phối nhưng ty lê năm giư vân đến 51%, điêu nay đông nghia vơi viêc doanh nghiêp sau khi CPH vân co thê se hoạt đông theo đinh hương cu.

Thư hai, bât câp trong viêc ban cô phân ra bên ngoai: Thưc tế hiên nay, không it cô phân cua Nha nươc đang đươc ban cho nhưng ca nhân, nhưng tô chưc cua môt bô phân ca thê nao đo. Vi vây, cân xac đinh ro, cô phân hoa la chuyên quyên sơ hưu cua nha nươc sang ai? Tranh tinh trạng sau khi CPH, quyên điêu hanh doanh nghiêp rơi vao môt số ca nhân.

Thư ba, kho khăn trong viêc tim kiếm cô đông chiến lươc: Viêc tim kiếm, lưa chọn cô đông chiến lươc con bât câp va găp nhiêu kho khăn, đăc biêt la cô đông chiến lươc nươc ngoai. Co nhiêu TĐKT, TCT không chọn đươc cô đông chiến lươc va cung co trường hơp co qua nhiêu cô đông chiến lươc nhưng chi năm giư môt ty lê cô phân nho trong cơ câu vốn điêu lê nên vai tro cua cô đông chiến lươc chưa đap ưng đươc muc tiêu cua CPH DNNN.2.1.4. Đinh hương tai câu truc DNNN trong thơi gian tơi

Tai câu truc DNNN trong thời gian tơi ma trọng tâm la cac TĐKT, TCT nha nươc se thưc hiên đông thời ba nôi dung: (i)Xac đinh ro vai tro, chưc năng cua tưng loại DNNN (công ich, quốc phong, an ninh, điêu tiết ôn đinh kinh tế vi mô va vi phat triên quốc gia ma cac thanh phân kinh tế khac không đâu tư) đê tư đo săp xếp, phân loại, cơ câu lại danh muc đâu tư va nganh nghê kinh doanh, tâp trung vao cac nganh nghê kinh doanh chinh; (ii) cô phân hoa, đa dạng hoa sơ hưu cac DNNN không cân năm giư 100% sơ hưu; va (iii) thoai vốn ơ cac DNNN không cân năm giư cô phân chi phối: đôi mơi, phat triên va ap dung khung quan tri hiên đại theo thông lê quốc tế đối vơi cac TĐKT, TCT nha nươc; ap đăt đây đu ky cương nha nươc va ky luât thi trường buôc cac DNNN phai hoạt đông đây đu theo cơ chế thi trường va cạnh tranh binh đăng như cac doanh nghiêp khac. Trong đo, thưc hiên nhât quan, đây mạnh CPH DNNN theo hương giam ty lê sơ hưu nha nươc tại DN. Theo pho thu tương Chinh phu Hoang Trung Hai: Môt trong nhưng đinh hương quan trọng cân phai lưu y, muc tiêu cua tai câu truc DNNN không phai ban tối đa ma la đê tạo ra môt hê thống quan tri tốt hơn, hoạt đông hiêu qua hơn va tạo ra môi trường cạnh tranh lanh mạnh hơn.

Đến thời điêm hiên tại, Thu tương Chinh phu đa phê duyêt hâu hết cac phương an săp xếp. Hiên chi con Bô Quốc phong, TP.HCM va Đăc Nông chưa trinh Thu tương phương an săp xếp, đôi mơi DNNN.

Giai đoạn tư nay đến 2015, se co 692 doanh nghiêp nha nươc giư 100% vốn, 573 doanh nghiêp se thưc hiên CPH. Trong 573 doanh nghiêp nay co 30 DNNN giư trên 75% vốn điêu lê, 45 DNNN giư trên 65%, 108 DNNN giư trên 50%, va 391 DNNN giư dươi 50% vốn điêu lê hoăc không giư cô phân; con lại giai thê, pha san va tai cơ câu 44 doanh nghiêp. Thưc hiên theo phương an nay, sau năm 2015, ca nươc con 692 doanh nghiêp 100% vốn nha nươc, đươc tô chưc thanh 44 tâp đoan, tông công ty vơi 150 công ty con 100% vốn nha nươc, 387 Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 17 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

doanh nghiêp đôc lâp thuôc đia phương, 111 doanh nghiêp đôc lâp thuôc Bô. Đến năm 2020, con 17 tâp đoan, tông công ty do Nha nươc năm giư 100% vốn điêu lê va khoang 200 doanh nghiêp hoạt đông trong linh vưc đôc quyên nha nươc, an ninh, quốc phong va công ich.3. Vai trò cua thẩm đinh gia trong qua trình Tai câu truc DNNN3.1. Vai trò

CPH DNNN la chuyên môt phân hoăc toan bô phân vốn nha nươc sang cac thanh phân kinh tế khac. Xac đinh đung va đu gia tri phân vốn Nha nươc đê vưa không lam thât thoat vốn Nha nươc, đông thời vân co thê thu hut đươc cac nha đâu tư la yêu câu đăt ra cho hoạt đông TĐG phuc vu muc đich CPH. Tư thưc tiên đo, vai tro hoạt đông TĐG noi chung va TĐG cho muc đich CPH DNNN noi riêng bi chi phối kha nhiêu bơi cac văn ban quy phạm phap luât liên quan. Riêng vơi muc đich CPH DNNN, trươc ngay 05/09/2011, viêc xac đinh gia tri phân vốn nha nươc đêu đươc cac DN TĐG vân dung theo Nghi đinh số 109/2007/NĐ-CP vê chuyên doanh nghiêp 100% vốn Nha nươc thanh công ty cô phân va Thông tư số 146/2007/TT-BTC hương dân. Theo tai liêu cua cac Bô, nganh, đia phương, cac TĐKT, TCT Nha nươc gưi vê Bô Tai chinh chi khoang 25% doanh nghiêp đươc tiến hanh CPH theo Nghi đinh 109/2007/NĐ-CP (tinh tư thang 8/2007 đến nay) so vơi số doanh nghiêp phai tiến hanh CPH giai đoạn 2007-2010 theo cac phương an đa đươc Thu tương Chinh phu phê duyêt. Số lương DNNN đươc CPH kha khiêm tốn do nhiêu nguyên nhân khach quan va chu quan, trong đo quan trọng nhât vân la viêc xac đinh gia tri phân vốn Nha nươc theo Nghi đinh nay kho hâp dân cac nha đâu tư, vi du như viêc tinh lơi thế vi tri đia ly vao gia tri doanh nghiêp hoăc tinh gia đât theo gia thi trường khiến cho gia tri phân vốn Nha nươc bi đây lên kha cao. Như đa phân tich tư đâu bai, hoạt đông CPH DNNN đa đươc khơi đông tư hơn hai thâp ki qua, tuy nhiên, qua trinh nay vân chưa đạt đươc kế hoạch đê ra bơi do nhiêu nguyên nhân, trong đo không it trường hơp CPH bi gian đoạn ơ khâu TĐG DN. Tư đo, viêc xac đinh gia tri nay đong môt vai tro quan trọng va cang quan trọng hơn khi hoạt đông CPH DNNN la môt trong nhưng giai phap mang tinh chiến lươc trong qua trinh tai câu truc DNNN. Chinh vi vây ma hoạt đông TĐG se la môt khâu trọng yếu trong toan bô quy trinh CPH DNNN, gop phân tạo nên tinh minh bạch, công băng va đây nhanh tiến trinh CPH trong thời gian tơi.

Bang 3: Phân loai DNNN theo 4 nhom

Nhom 1

Cac DN ma Nha nươc năm giư 100% vốn điêu lê hoạt đông trong cac nganh, linh vưc như quốc phong, an ninh, hê thống cơ sơ hạ tâng then chốt, cac nganh đôc quyên ma Nha

nươc cân kiêm soat Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 18 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Nhom 2

Cac DN ma Nha nươc năm giư cô phân chi phối tuyêt đối, co quyên quyết đinh cac vân đê quan trọng (trên 75% vốn điêu lê) hoạt đông trong cac nganh, linh vưc san xuât, cung câp cac san phâm dich công ich, cac

DN bao đam nhu câu thiết yếu cho phat triên san xuât va nâng cao đời sống cua đông bao

dân tôc ơ miên nui, vung sâu, vung xa.

Nhom 3

Cac DN ma Nha nươc năm giư cô phân chi phối (trên 65% vốn điêu lê) gôm nhưng DN quy mô lơn, co đong gop lơn cho ngân sach, đi đâu trong viêc ưng dung công nghê mui nhọn, công nghê cao va co vai tro đam bao cac cân đối lơn cua nên kinh tế, binh ôn thi trường hoạt đông trong cac nganh, linh vưc.

Nhom 4Cac DN ma Nha nươc không cân năm giư cô phân chi phối hoăc không năm giư cô phân

hoạt đông kinh doanh thuân tuy.

Nguôn: Đế an tai cơ câu DNNN, BÔ Tai Chinh

3.2. Môt sô kho khăn cua hoat đông thẩm đinh gia trong qua trình tai câu truc DNNNThư nhât, vê viêc cung câp dich vu cua cac DN TĐG: Theo Nghi đinh 59/2011/NĐ-

CP, tại điêm c, khoan 5, điêu 22 quy đinh cac tiêu chuân, điêu kiên đối vơi cac tô chưc tư vân đinh gia trong nươc, nươc ngoai đăng ki cung câp dich vu tư vân xac đinh gia tri DN CPH, cu thê “co it nhât 05 năm kinh nghiêm vê môt trong cac linh vưc: thâm đinh gia, kiêm toan, kế toan, tư vân tai chinh, tư vân chuyên đôi sơ hưu DN. Trong 3 năm gân nhât, môi năm phai thưc hiên it nhât 30 hơp đông thuôc cac linh vưc noi trên”. Trên thưc tế, nganh TĐG chi vưa mơi hinh thanh va phat triên ơ VN gân đây, vơi quy đinh nay, se co nhiêu DN co chưc năng TĐG thanh lâp sau, nhưng lại co đây đu đôi ngu nhân sư chuyên nghiêp, đây kinh nghiêm lại không thê thưc hiên cung câp dich vu tư vân xac đinh gia tri DN CPH.

Thư hai, vê công tac nhân sư: Hiên nay, hoạt đông TĐG cho muc đich CPH DNNN chu yếu sư dung phương phap tai san, rât it khi sư dung phương phap DCF. Du đôi ngu nhân sư trong hoạt đông TĐG tại cac DN co chưc năng TĐG hiên đa đươc hoan thiên rât nhiêu ca vê lương va chât, tuy nhiên phương phap DCF la môt phương phap tương chưng đơn gian

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 19 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

nhưng nếu không năm vưng đươc ban chât, không năm vưng kiến thưc kinh tế vi mô trong viêc dư bao nên kinh tế trong tương lai cung như ban thân nôi tại cua DNNN cân TĐG se rât kho đê ươc tinh gia tri doanh nghiêp môt cach đung đăn.

Thư ba, quy đinh vê phương phap xac đinh gia tri thương hiêu chưa đa dạng: Gia tri lơi thế kinh doanh tinh vao gia tri DN CPH theo quy đinh tại điêu 32, nghi đinh số 59/2011/NĐ-CP chi bao gôm gia tri thương hiêu va tiêm năng phat triên. Trong đo, gia tri thương hiêu theo thông tư 202/2011/TT-BTC đươc xac đinh trên cơ sơ cac chi phi thưc tế cho viêc tạo dưng va bao vê nhan hiêu, tên thương mại trong qua trinh hoạt đông cua DN trươc thời điêm xac đinh gia tri doanh nghiêp. Viêc chi quy đinh môt phương phap đê xac đinh gia tri thương hiêu se khiến cac DN TĐG găp nhiêu kho khăn, bi đông trong qua trinh TĐG đối vơi môt số DNNN cân xac đinh gia tri đê CPH.

4. Kiên nghi 4.1. Liên quan đên viêc thuc đẩy qua trình tai câu truc

Thư nhât, xư ly nghiêm cac sai phạm va tim hiêu nguyên nhân trươc khi CPH: Trươc khi thưc hiên tai câu truc môt DNNN bât ki, cân phai xư ly nghiêm cac sai phạm cua DNNN môt cach triêt đê, xac đinh ro trach nhiêm, tim ra nguyên nhân, sau đo mơi lưa chọn cac giai phap tai câu truc phu hơp. Co như vây mơi co thê bốc đung thuốc, chưa đung bênh cho DNNN. Vi tai câu truc DNNN không chi đơn thuân la tiến hanh CPH ma con co thê la tai câu truc nganh nghê, tai chinh, quan tri, quan ly,… đối vơi DNNN.

Thư hai, không xem DNNN la công cu điêu tiết vi mô: Cân tach bạch ro giưa DNNN hoạt đông vi muc đich lơi nhuân, va DNNN hoạt đông vi muc đich phi lơi nhuân. Không đê cung môt DNNN lại thưc hiên môt luc 2 muc đich nay nhăm trach nhưng hạn chế đa phat sinh như đươc đê câp ơ trên.

Thư ba, chế đô công bố thông tin: Nên quy đinh tât ca DNNN phai thưc hiên chế đô công bố thông tin vê tinh hinh tai chinh va tinh hinh hoạt đông như môt công ty niêm yết; công viêc kiêm toan, tiến đô công bố thông tin co thê châp nhân châm hơn so vơi công ty niêm yết. Bên cạnh đo, cân công bố thông tin môt cach đây đu, thường xuyên va công khai như công ty niêm yết đê tăng cường hoạt đông giam sat DNNN.

Thư tư, tham mưu soạn thao văn ban hương dân: Thuc đây nhanh hơn viêc chuyên đại bô phân DNNN sang mô hinh hoạt đông công ty cô phân. Tiến trinh ban đang kê cô phân nha nươc, thu hut đối tac chiến lươc co thê phai keo dai nhiêu năm. Tuy đến thời điêm nay, hê thống văn ban quy phạm phap luât đa co sư hoan thiên hơn so vơi trươc đây nhưng vân con môt số hạn chế. Vi vây, Chinh phu, cac Bô, ban nganh cung cac Cơ quan tham mưu phai

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 20 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

nghiên cưu, soạn thao cac văn ban hương dân đê hoạt đông CPH DNNN đươc suôn se va nhanh chong, gỡ bo nhưng nut thăt ma cac văn ban hiên hanh đang co.

Thư năm, tăng cường vai tro cua cô đông thiêu số: Tăng ty lê ban cô phân ra bên ngoai nhăm tạo tiếng noi cua cô đông thiêu số va cơ hôi cho cac nha đâu tư chiến lươc thưc sư tham gia vao cac DNNN sau CPH. Chi băng viêc tăng cường giam sat cua cac cô đông bên ngoai, chung ta mơi co thê ky vọng sư thay đôi cua DNNN sau CPH.

Thư sau, thay đôi cach xư ly phân thăng dư vốn sau CPH: Thay đôi quy đinh vê sư dung tiên thu vê tư CPH trong trường hơp phat hanh tăng vốn, theo đo phân thăng dư vốn tư viêc ban cô phân ra bên ngoai phai đươc giư lại hoan toan cho doanh nghiêp, phuc vu quyên lơi cua tât ca cô đông.

Thư bay, quy đinh thời gian niêm yết sau CPH: Cân co chế tai trong viêc niêm yết cac DNNN sau CPH trong khoang thời gian cu thê, nhăm tăng cường tinh minh bạch va thanh khoan cho cô phiếu.4.2. Liên quan đên hoat đông thẩm đinh gia

Thư nhât, vê viêc kiêm toan kết qua TĐG: Viêc quy đinh Kiêm toan Nha nươc “tham gia kiêm toan kết qua xac đinh gia tri doanh nghiêp trươc khi công bố đối vơi cac doanh nghiêp co quy mô vốn nha nươc trên 500 ty đông hoạt đông trong linh vưc, nganh nghê đăc thu (như: bao hiêm, ngân hang, bưu chinh viên thông, hang không, khai thac than, khai thac mo quy hiếm khac); cac công ty mẹ thuôc tâp đoan kinh tế, tông công ty nha nươc va cac doanh nghiêp khac theo yếu câu cua Thu tương Chinh phu” co thê se lam châm tiến trinh CPH ơ cac đơn vi nay. Theo Nghi đinh mơi, tông thời gian đối đa đê Kiêm toan Nha nươc công bố kết qua kiêm toan la 75 ngay lam viêc (tưc gân 4 thang), la môt khoang thời gian dai. Vi vây, cân xem xet lại khoang thời gian sao cho phu hơp nhăm co thê thuc đây qua trinh CPH DNNN đươc diên ra thuân lơi hơn.

Thư hai, đa dạng hoa cac phương phap xac đinh gia tri thương hiêu: Hiên tại, theo nghi đinh 59/2011/NĐ-CP va Thông tư 202/2011/TT-BTC, viêc xac đinh gia tri thương hiêu chi tinh theo cach tiếp cân chi phi (môt phương phap duy nhât) đê đưa vao gia tri doanh nghiêp CPH cung con nhiêu điêm bât hơp ly, gây kho khăn cho viêc xac đinh gia tri doanh nghiêp. Bên cạnh đo, thông tư dư thao vê tiêu chuân thâm đinh gia số 13: “Thâm đinh gia tai san vô hinh” cung đang đươc lây y kiến cua cac chuyên gia trong nganh, so vơi Thông tư 202/2011/TT-BTC thi dư thao tiêu chuân TĐG số 13 co nhiêu phương phap đê xac đinh gia tri thương hiêu, nhưng ngoai phương phap Goodwill thi cac phương phap TĐG thương hiêu con lại vân chưa đươc quy đinh cu thê va chi dưng lại ơ măt y tương. Vi vây, thư nhât, Bô Tai chinh nên găn kết cach thưc thâm đinh gia tri thương hiêu giưa Thông tư 202/2011/TT-BTC va tiêu chuân TĐG số 13 khi tiến hanh CPH DNNN. Thư hai, trong thời gian tơi, Cuc quan ly Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 21 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

gia, Hôi thâm đinh gia VN va cac trường đại học co chưc năng đao tạo nganh TĐG co thê tham mưu cho Bô Tai chinh đê Tiêu chuân số 13 sau khi đươc ban hanh co gia tri thưc tiên cao.

Thư ba, phương phap dong tiên chiết khâu: Nghi đinh số 59/2011/NĐ-CP ngay 18/07/2011 cua Chinh phu va Thông tư 202/2011/TT-BTC ngay 30/12/2011 cua Bô Tai chinh vân chưa quy đinh cu thê phương phap dong tiên chiết khâu, trong khi viêc sư dung phương phap nay trên thưc tế găp rât nhiêu vân đê phat sinh. Vi vây, Bô Tai chinh cân phai co thông tư quy đinh cu thê trong viêc ươc tinh cac tham số tai chinh cho phương phap nay. Chăng hạn thống nhât trong viêc lây hê số beta, ky hạn trai phiếu chinh phu đê lam ty suât lơi nhuân phi rui ro, cach ươc tinh ty lê tai đâu tư trong trường hơp ty lê tai đâu tư cua DNNN trong qua khư biến đông mạnh…

Chương III: Tai câu truc đâu tư trong nên kinh tê Viêt Nam

Tư khi khơi xương công cuôc đôi mơi đât nươc đến nay, Viêt Nam đa đạt đươc nhưng thanh tưu to lơn va toan diên trên cac măt kinh tế – xa hôi va chinh thưc trơ thfnh nươc co thu nhâp trung binh trên thế giơi. Tuy nhiên, viêc keo dai qua lâu mô hinh tăng trương kinh tế theo chiêu rông, chu yếu dưa vao tăng vốn đâu tư, đăc biêt la đâu tư công qua thâp., gop phân khiến nên kinh tế luôn đối diên vơi nhưng mât cân đối vi mô quan trọng như chênh lêch tiết kiêm - đâu tư, thâm hut thương mại, thâm hut ngân sach trong thời gian dai v.v… Đây chinh la nhưng nguyên nhân cơ ban gây ra nhưng bât ôn kinh tế vi mô như lạm phat tăng cao, ty gia biến đông mạnh va kho lường, nơ công va nơ nươc ngoai đang dân đến ngưỡng nguy hiêm, thi trường tai chinh tiên tê co nhưng biến đông mạnh vê lai suât, niêm tin cua thi trường

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 22 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

vao điêu hanh kinh tế vi mô bi suy giam v.v… Vi vây, tai câu truc nên kinh tế đang la môt yêu câu bưc thiết trong bối canh hâu khung hoang tai chinh va suy thoai kinh tế toan câu 2008 – 2010 va Viêt Nam bươc vao giai đoạn phat triên mơi nhăm kiến tạo nhưng nên tang thê chế va chinh sach phu hơp cho bươc phat triên nhanh va bên vưng săp tơi. Môt trong nhưng nôi dung tru côt cua qua trinh tai câu truc nên kinh tế la tai cơ câu đâu tư công.

Nhưng nôi dung cu thê cua tai cơ câu đâu tư công bươc đâu cân đăt ra la: Thư nhât, tai cơ câu nguôn vốn cho đâu tư công, cu thê la (i) ty trọng cac nguôn vốn trong tông vốn danh cho đâu tư công; (ii) ty trọng cua đâu tư công trên tông đâu tư cua toan xa hôi; (iii) mối quan hê giưa đâu tư công va đâu tư khu vưc tư nhân v.v… Thư hai, tai cơ câu đâu vao nhưng nganh va linh vưc: (i) tâp trung phân bô đâu tư vao nhưng nganh nao ( nông nghiêp va phat triên nông thôn, giao thông, năng lương, san xuât công nghiêp, y tế, giao duc v.v…); (ii) trong môi nganh, đâu tư công nên chu trọng đến nhưng phân nganh nao( vi du, trong nganh giao thông, nên tâp trung cho đường săt, đường bô hay cang biên v.v…). Thư ba, cân co nhưng điêu kiên, thiết chế gi đê hô trơ qua trinh tai cơ câu đâu tư công.

1. Trong qua trình chuyên đổi mô hình tăng trương cân giam dân ty trong đâu tư công trong tổng vôn đâu tư toan xa hôi, nâng cao hiêu qua đâu tư công cung như tao cơ hôi bình đăng cho cac nguôn vôn khac cua xa hôi

Trong nhiêu năm qua, Viêt Nam đa theo đuôi mô hinh tăng trương chu yếu dưa vao tăng vốn đâu tư. Tông đâu tư toan xa hôi đa liên tuc tăng va duy tri ơ mưc cao. Ty lê vốn/GDP đa tăng tư 35,4% năm 2001 lên 41,9% năm 2010, binh quân cho ca giai đoạn 2001 – 2010 la xâp xi 41%, so vơi 30,7% trong giai đoạn 1991 – 2000, thuôc loại cao nhât khu vưc Đông A va Đông Nam A. Năm 2007, ty lê vốn đâu tư/GDP cua Viêt Nam chi thâp hơn so vơi Trung Quốc (44,2%) nhưng cao hơn nhiêu so vơi Han Quốc (29,4%), Thai Lan (26,8%), Indonesia (24,9%), Malaysia (21,9%) va Philippines (15,3%). Qua cac năm, ty trọng nay đêu co xu hương giam ơ hâu hết cac nươc, trong khi ơ Viêt Nam lại tăng mạnh va luôn duy tri ơ mưc cao. Vê số tuyêt đối, nếu tinh theo gia so sanh 1994, tông vốn đâu tư xa hôi đa tăng tư 115 nghin ty đông năm 2000 lên 371 nghin ty đông năm 2009, binh quân môi năm tăng 13,9%. Riêng năm 2010, vốn đâu tư xa hôi đa tăng 17,1% so vơ năm 2009. Tuy nhiên, xet vê cơ câu thi khu vưc kinh tế nha nươc vân chiếm ty lê lơn nhât trong tông đâu tư toan xa hôi măc du ty trọng cua khu vưc nay đa giam tư 59,1% năm 2000 xuống con 46,2% năm 2010 (bang 4), theo đo, viêc giam sut không phai do Nha nưc hạn chế bơt đâu tư công, ma do cac khu vưc kinh tế khac co tốc đô tăng cao hơn.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 23 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Bảng 4: Tốc đô tăng trương kinh tế và vốn đầu tư toàn xa hôi giai đoan 1991 – 2010 so vơi GDP(gia hiên hành:

Giai đoạn Tốc đô tăng trương GDP (%)Ty lê vốn đâu tư toan xa hôi so vơi GDP ( gia hiên hanh)

1991 – 1995 8,21 28,21996 – 2000 7,00 33,32001 – 2005 7,49 39,12006 – 2010* 6,90 42,7

Nguôn: TCTK. (*) Số năm 2010 la số ươc thưc hiên

Măc du đâu tư công trong thâp niên qua đa lam thay đôi đang kê kết câu hạ tâng ky thuât, thuc đây tăng trương kinh tế, gop phân nâng cao chât lương đời sống người dân, song đanh gia hiêu qua cua đâu tư công cân xem xet mối tương quan giưa lương vốn đâu tư thường đươc dung phô biến hiên nay la hê số sư dung vốn (Incremental Capital Out put Ratio – ICOR).

Bảng 5: Hê số ICOR thơi ky 2000 – 2007 tinh theo vốn đầu tư:

Hê số ICORToan nên kinh tế 5,2

+ Khu vưc nha nươc 7,8+ Khu vưc ngoai nha nươc 3,2

+ Khu vưc co vốn FDI 5,2

Nguôn: tinh toan cua Bui trinh (2009) va TCTK

Theo Bang 5, cho thây ICOR cua Viêt Nam cao, hay noi cach khac, hiêu qua đâu tư cua Viêt Nam giai đoạn 2000 – 2007 la tương đối thâp. Trong khi đo, ICOR ơ cac nươc trong giai đoạn phat triên tương đương vơi Viêt Nam hiên nay thâp hơn nhiêu ( Đai Loan 2,7 (1981 – 1990), Han Quốc 3,2 (1981 – 1990), Nhât Ban 3,2 (1961 – 1970), Trung Quốc 4,1 (1991 – 2003).

Trong giai phat triên mơi cua nên kinh tế bên cạnh viêc nhanh chong chuyên đôi mô hinh kinh tế chu yếu dưc vao tăng vốn đâu tư sang mô hinh phat triên bên vưng băng cach phân bô lại nguôn lưc cua nên kinh tế, trong đo, cân tạo đôt pha trong viêc tai cơ câu đâu tư

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 24 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

công trong tông vốn đâu tư toan xa hôi, đông thời tăng cường mạnh me hiêu qua va chât lương cua đâu tư công. Ngoai ra, cân tạo cơ hôi binh đăng cho cac nguôn đâu tư khac cua xa hôi băng cach chu đông xây dưng va công bố danh muc dư an cu thê đê huy đông cac nguôn lưc trong xa hôi phuc vu muc tiêu đâu tư phat triên theo cac hinh thưc BOT, BT, PPP; tạo ra cac cơ chế đê huy đông tối đa cac nguôn vốn xa hôi, giam dân sư phuc thuôc, trông chờ vao ngân sach, khuyên khich cac doanh nghiêp tư nhân tham gia đâu thâu thưc hiên cac dư an co vốn Ngân sach Nha nươc, kê ca tư nguôn ODA.

2. Vai trò cua đâu tư công trong nên kinh tê cân đươc thay đổi theo hương gian bơt chưc năng “đâu tư đê kinh doanh”, tăng cương chưc năng “phuc lơi” cua đâu tư công

Trong nên kinh tế thi trường đinh hương xa hôi chu nghia, vai tro “chu đạo” cua kinh tế nha nươc không đông nghia vơi viêc nha nươc phai đâu tư vơi khối lương lơn vao ca nhưng nganh, linh vưc ma cac thanh phân kinh tế khac co thê lam đươc ma nha nươc chi tâp trung đâu tư công vao môt số it nganh trọng điêm, co tinh đôt pha va lan toa mạnh, đông thời thê hiên vai tro “ba đỡ” va can thiêp cân thiết khi co thât bại thi trường.

Tuy nhiên trong thời gian qua, cơ câu đâu tư công trong cac nganh chưa thê hiên ro đươc vai tro “ba đỡ” cho nên kinh tế. Trong giai đoạn 2000 – 2009, đâu tư cho linh vưc kinh tế luôn chiếm trên 73% vốn đâu tư cua nha nươc, đâu tư vao cac nganh thuôc linh vưc xa hôi liên quan trưc tiếp đến sư phat triên cua con người (khoa học, giao duc va đao tạo, y tế va cưu trơ xa hôi, văn hoa, thê thao, phuc vu ca nhân va công đông) con rât khiếm tốn, giam tư 17,6% năm 2000 xuống con 15,2% năm 2009, trong đo đâu tư cho khoa học, giao duc va đao tạo giam ty trọng tư 8,5% năm 2000 xuống con 5,1% năm 2009, y tế va cưu trơ xa hôi tư 2,4 % nhưng năm 2000 – 2003 lên 3,2 – 3,9% nhưng năm 2004 -2008 va giam con 2,8% năm 2009; đâu tư cho linh vưc quan ly nha nươc nhưng năm gân đây chiếm khoang 8%.

Bảng 6: Cơ cấu đầu tư công thoe cac linh vưc kinh tế, xa hôi và quản ly nhà nươc (%, gia so sanh)

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009Kinh tế 77,1 82,7 76,7 74,5 75 73,9 76,3 74,8 77,1Xa hôi 17,6 14,3 19,7 19,1 18,6 19 16,1 16,5 15,2

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 25 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Quan ly nha nươc

5,2 3 3,6 6,3 6,4 7,1 7,5 8,7 7,7

Nguôn : TCTK, Niên giam 2005, 2007, 2009

Như vây, đâu tư công vân chu yếu tâp trung vao môt số nganh ma khu vưc tư nhân co kha năng va săn sang dâu tư, trong khi đâu tư vao phat triên nguôn lưc con người con chưa đươc chu trọng va chưa tương xưng vơi bối canh phat triên như vu bao cua khoa học – công nghê va nên kinh tế tri thưc.

Nhin sâu hơn vao cơ câu đâu tư công trong cac nganh công nghiêp co thê thây đâu tư vao cac nganh công nghê cao, cac nganh co kha năng dân dă chuyên đối cơ câu kinh tế theo hương hiên đại hoa con chưa đap ưng đươc yêu câu đăt ra cua cac nganh công nghiêp chế tạo may moc, thiết bi, dung cu y tế, cơ khi chinh xac, thiết bi quang học, hoa chât đêu co tốc đô tăng thâp hơn mưc binh quân toan nganh công nghiêp thuôc khu vưc nha nươc. Thâm chi, ty trọng trong cac nganh chế tạo dung cu y tế, cơ khi chinh xac, thiết bi quang học giam đi va hâu hết như không con trong khu vưc nha nươc. Trong khi đo, công nghiêp khai thac mo lại tăng nhanh hơn mưc binh quân chung va chiếm ty trọng ngay cang lơn hơn (Bang 7), thâm chi đi ngươc lại nhưng nguyên tăc cơ ban cua đâu tư công la Nha nươc chi tạo lạp nhưng nên tang cho tăng trương va phat triên, tâp trung đâu tư vao cac linh vưc ma cơ chế thi trường không hoạt đông hoăc hoạt đông không hiêu qua.

Bảng 7: Chi số tăng và ty trong cua môt số ngành công nghiêp trong tông gia tri sản lương công nghiêp khu vưc kinh tế nhà nươc 2000 – 2009 (%, gia so sanh 1994):

2000 2005 2009

Ty trọngTăng so vơi 2000

Ty trọngTăng so vơi 2000

Ty trọng

Công nghiêp khu vưc nha nươc

100 170,2 100 180,1 100

- Khai thac mo 4,19 221.7 5,46 247,8 5,76- Công nghê chế biến 81,42 161,8 77,41 168,5 76.17

Trong đo+ San xuât may moc 1,60 110,7 1,041 153,8 1,37

+ San xuât thiết bi điên 2,14 271,3 3,41 336,8 4,00+ San xuât dung cu y tế, cơ 0,10 59,2 0,04 1,1 0,00

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 26 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

khi chinh xac, thiết bi quang học

+ San xuât hoa chât 8,04 139,5 6,59 134,4 6,00+ San xuât kim loại 2,87 226,7 3,82 188,8 3,01

Nguôn: TCTK, niên giam 2005, 2009

Vi vây, đê thưc hiên đung vai tro cua đâu tư công, cân thay đôi tư duy vê muc tiêu cua đâu tư công theo hương giam bơt chưng năng “đâu tư đê kinh doanh”, tăng cường chưc năng “phuc lơi” cua đâu tư công. Không đâu tư vao cac nganh ma khu vưc nhân co thê đam nhiêm, chuyên trọng tâm ra ngoai linh vưc kinh tế nhât la kinh doanh, đê tâp trung phat triên kết câu hạ tâng cung như nên tang khac cho sư phat triên noi chung. Cu thê la tăng cường đâu tư cho phat triên cơ sơ hạ tâng (giao thông, điên); đâu tư phat triên va ưng dung khoa học công nghê; đâu tư phat triên va ưng dung khoa học, y tế va phuc lơi xa hôi đê phat triên nguôn nhân lưc co trinh đô ky thuât cao; nâng cao năng lưc quan ly va hiên đại hoa quan ly nha nươc, bao đam an sinh xa hôi.

3. Kiêm soat chăt che đâu tư công la biên phap quan trong giup giam thâm hut ngân sach, tao điêu kiên cho ổn đinh kinh tê vi mô va tao nên tang vưng chăc cho tăng trương bên vưng trong trung han va dai han.

Hiên nay, chi cho đâu tư phat triên ơ nươc ta vân ơ mưc cao khoang 1/3 ngân sach hang năm la chi cho đâu tư phat triên (Bang 8). Năm 2007 vốn đâu tư tư ngân sach chiếm đến 9,8% GDP, trong khi ơ Inđônêxia la 1,6%, Malaixia 5,8%, philippines 1,8% (số liêu 2000), Thai Lan 3,2% (số liêu 2004), Han Quốc 3,7%, Trung Quốc 3,5% (số liêu 2003). Nếu tinh đây đung cac hạng muc cua đâu tư công (bao gôm ngân sach, vốn tinh dung cua Nha nươc, trai phiếu chinh phu va đâu tư cua cac DNNN), thi ty lê vốn đâu tư cua Nha nươc vơi GDP năm 2000 la 20,2% va năm 2009 la 17,3% (Bang 9). Co thê noi, chinh phu Viêt Nam la nha đâu tư lơn nhât (tinh theo % GDP) so vơi chinh phu cac nươc trong khu vưc Đông A va Đông Nam A. Do đâu tư tư ngân sach trên thưc tế luôn cao hơn nhiêu so vơi kế hoạch va chiếm ty trọng lơn trong ngân sach nên đâu tư công la môt trong nhưng nguyên nhân chinh khiến bôi chi ngân sach luôn ơ mưc cao trong nhiêu năm qua. Vi du, năm 2010, vốn đâu tư tư ngân sach dư kiến la 125,5 ngan ty đông, thi thưc tế đa lên tơi hơn 180 ngan ty đông, cao hơn 55,5 ngan ty (44,2%) so vơi dư kiến, tương đương 2,7 ty đô la (khoang 2,7% GDP năm 2010). Nếu đâu tư đươc thưc hiên theo đung kế hoạch, bôi chi ngân sach năm 2010 co thê chi

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 27 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

khoang 3,5%. Ngoai ra, nếu tinh ca đâu tư tư nguôn trai phiếu chinh phu thi bôi chi ngân sach lên đến 9,45%, thuôc loại cao chât trong khu vưc.

Đê bu đăp cho nhưng khoan chi tiêu công không ngưng tăng lên, chung ta đang thưc hiên chinh sach tai khoa liên tuc tăng thu, tư 20,5% GDP năm 2000 lên khoang 28% trong giai đoạn 2006 – 2010 va tốc đô tăng trương GDP. Nha nươc đang thu vê ngay cang nhiêu hơn phân cua cai tăng lên cua xa hôi ma đang le kinh tế dân doanh co thê dung đê tich luy va đâu tư. Ty lê huy đông tư GDP cho ngân sach nha nươc ( NSNN) cua Viêt Nam đang đưng ơ mưc cao nhât trong khu vưc (Bang 10).

Bảng 8: Bôi chi ngân sach nhà nươc 2005 – 2010

Cac khoan chi 2005 2006 2007 2008 2009 Ươc 2010Tông chi (nghin

ty VNĐ)229,1 308,1 380,8 452,8 584,7 637,2

Chi đâu tư phat triên

34,6 28,7 27,4 26,4 29,4 28,2

Chi thường xuyên

65,4 52,6 53,8 55,7 54,8 61,8

Bôi chi ngân sach (nghin ty

VNĐ)40,7 48,6 64,6 67,7 115,9 116,1

Ty lê bôi chi ngân sach (%

GDP)4,86 4,99 5,65 4,56 6,99 5,95

Nguôn: Bô Kế hoạch va Đâu tư va tư bai viết “Cơ câu lại va nâng cao hiêu qua đâu tư nha nươc – môt yêu câu câp bach cua tai cơ câu kinh tế”

Bảng 9: Vốn đầu tư nhà nươc so vơi GDP (nghin ty đôn, gia thưc tế):

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009Vốn

đâu tư 89,4 102,0 114,7 126,6 139,8 161,6 185,1 198,0 209,0 287,5

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 28 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

nha nươc

So vơi GDP (%)

20,2 21,2 21,4 20,6 19,5 19,3 19,0 17,3 14,1 17,3

Nguôn:TCTK, Niên giam 2009, trang 84, 108

Bảng 10: Thu chi ngân sach so vơi GDP giai đoan 1995 – 2008

Thu ngân sach Chi ngân sach1995 2000 2008 1995 2000 2008

Viêt nam 21,9 10,5 27,7 23,8 24,7 29,4Indonesia 17,7 14,7 19,8 14,7 15,8 19,9Malaysia 22,9 17,4 21,6 22,1 22,9 18,8

Philippines 18,9 15,3 10,0 18,2 19,3 16,8Thai Lan 18,6 15,1 17,0 15,4 17,3 17,4Han Quốc 18,3 23,5 24,5 15,8 18,9 22,8

Trung Quốc 10,3 13,5 20,412,2 (199)

16,3 20,8

Nguôn:ADB (2009), Key Indicators for Asia and the Pacific 2009, Manila 2010,

trang 258 – 260

4. Nâng cao chât lương va sư dung vôn co hiêu qua đôi vơi hoat đông đâu tư công tư nguôn trai phiêu chinh phu cân đươc coi la biên phap then chôt trong tai cơ câu đâu tư công

Chu trương tăng vốn cho đâu tư công tư nguôn trai phiếu chinh phu (TPCP) tư năm 2003 đến nay la môt quyết đinh đung đăn va co đong gop quan trọng cho viêc xây dưng va hoan thiên hê thống cơ sơ hạ tâng cua nên kinh tế. Tuy nhiên, trong qua trinh thưc hiên, viêc phân bô vốn TPCP cho cac dư an đâu tư công đa xuât hiên nhiêu tôn tại va bât câp, cu thê như sau:

Thư nhât, nguôn vốn TPCP thưc chât la nguôn vốn vay, ngân sach phai tra, nhưng lại đê ngoai cân đối NSNN va phân bô môt cach đôc lâp vơi phân bô dư toan chi NSNN, dân đến tinh trạng chông cheo trong quan ly cac nguôn vốn đâu tư phat triên.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 29 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Thư hai, nhiêu dư an đâu tư chưa hiêu qua co nguyên nhân ngay tư khâu quy hoạch thiếu tâm nhin dai hạn va thường xuyên thay đôi. Ban thân công tac khao sat, lâp, thâm đinh, xây dưng cac dư an sư dung vốn TPCP con hạn chế, chưa tinh toan chinh xac tông dư toan, thời gian triên khai va hoan thanh nên thường xuyên phai điêu chinh muc tiêu, quy mô, tiêu chuân ky thuât.

Thư ba, viêc điêu hanh, phân bô va sư dung nguôn vốn giưa cac câp con nhiêu hạn chế. Hiên nay cac đia phương đa đươc phân câp rông hơn, quyết đinh đâu tư, tông vốn đâu tư; Trung ương tông hơp va bố tri vốn cho cac đia phương. Cach phân bô nay chưa đạt đươc tiêu chi ưu tiên cho cac đia phương, vung miên kho khăn, hay cho cac dư an đăc biêt câp bach. Vi vây, nhiêu dư an chưa thưc sư câp bach vân đươc bố tri vốn trong khi môt số công trinh câp thiết, cân triên khai nhanh đưa vao sư dung đê phat huy hiêu qua lại bố tri vốn nho giọt, anh hương đến tiến đô thi công.

Thư tư, tông nguôn vốn TPCP tăng cao đa anh hương lơn đến kha năng cân đối ngân sach va kha năng vay va tra nơ trong trung hạn. Môt số ly do dân tơi hiên tương trên la: (i) Chinh phu liên tuc bô sung cac muc tiêu sư dung TPCP, nhât la trong giai đoạn 2008 – 2009 đê thưc hiên goi kich thich kinh tế; (ii) cơ chế phân bô nguôn vốn TPCP chưa hơp ly khi Chinh phu bô tri vốn va cac Bô, nganh, đia phương thường trinh bô sung danh muc hoăc bố tri vốn đâu tư dan trai, thiếu tâp trung lam cho nhu câu vốn tăng vọt va Chinh phu luôn trong thế bi đông khi phai đap ưng đu vốn; (iii) trong qua trinh thưc hiên dư an nay sinh nhiêu vân đê như trươt gia nguyên vât liêu, tăng gia nhân công, đên bu giai phong măt băng, thời gian thi công keo dai, điêu chinh quy mô dư an ( tông mư đâu tư ban đâu cua cac công trinh, dư an đâu tư tư TPCP giai đoạn 2003 – 2010 la 246,447 ty đông, nhưng hiên nay qua tông hơp cua Bô Kế hoạch va Đâu tư, tông mưc đâu tư điêu chinh đa lên đến 558,654 ty đông (Bao cao số 6082/BC – BKH ngay 31 thang 8 năm 2010 cua Bô Kế hoạch va Đâu tư).

Thư năm, do nhu câu vốn TPCP tăng cao nên viêc phat hanh TPCP không co sư phối hơp chăt che vơi chinh sach tiên tê đê thưc hiên muc tiêu hạ măt băng lai suât. Trong năm 2010, lai suât TPCP ơ môt số thời điêm cao hơn lai suât huy đông cua cac tô chưc tin dung gây kho khăn cho viêc huy đông vốn cua cac TCTD va tạo sưc ep tăng lai suât. Ngoai ra, đối tương mua TPCP chu yếu la cac Ngân hang Thương mại, sau đo lại dung chinh trai phiếu nay đê chiết khâu tại Ngân han Nha nươc lam cho cung tin dung tuy tăng mạnh nhưng chi chạy long vong giưa Ngân hang Thương mại va Ngân sach Nha nươc ma không đi vao san xuât kinh doanh va không giup hạ nhiêt lai suât trên thi trường.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 30 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

5. Cai cach viêc thiêt kê va nâng cao hiêu qua thưc hiên cac chương trình muc tiêu quôc gia (CTMTQG) va cac chương trình muc tiêu khac cung la môt giai phap quan trong trong tai cơ câu va nâng cao hiêu qua đâu tư công

Môt trong năm nguôn chu chu yếu cua đâu tư công la đâu tư theo cac chương trinh hô trơ co muc tiêu khac. Vốn NSNN cho nhưng chương trinh nay đươc phân bô theo dư toan hăng năm nhưng vê chu trương đươc quyết đinh cho thời ky dai hơn 1 năm, thường tư 3 đến 5 năm. Trong thời ky 2001 – 2005 co 6 CTMTQG va tăng lên 11 CTMTQG trong giai đoạn 2006 – 2010, va đến năm 2011 co 15 CTMTQG. Nếu tinh ca cac chương trinh va cac hô trơ co muc tiêu khac thi cac chương trinh nay lên tơi con số 40. Môt số CTMTQG như chương trinh giam ngheo, chương trinh nươc sạch va vê sinh môi trường nông thôn, chương trinh giao duc đao tạo giai đoạn II, chương trinh vê viêc lam v.v... đa giup cai thiên đang kê đời sống cua người dân, gop phân xoa đoi giam ngheo va đam bao an sinh xa hôi. Nôi dung hô trơ cua cac CTMTQG la kha toan diên như hô trơ san xuât nông nghiêp, giao duc, tiếp cân cac dich vu cơ ban (nươc, điên, dich vu phap ly), nha ơ, y tế, tăng cường năng lưc, trơ câp, hay hô trơ người dân tôc.

Tuy nhiên, viêc thưc hiên cac CTMTQT va cac chương trinh muc tiêu khac thời gian qua đa bôc lô môt số nhươc điêm như sau:

Thư nhât, Co sư chông cheo vê nôi dung hô trơ va muc tiêu thưc hiên giưa cac chương trinh ơ cac mưc đô khac nhau. Sư đâu tư chông cheo, dan trai va thiếu phối hơp đa gây lang phi lơn va hiêu qua mang lại không cao như mong muốn.

Thư hai, trong tông vốn đâu tư cho cac chương trinh co môt phân không nho la danh cho đâu tư xây dưng cơ ban. Tuy nhiên, do số lương chương trinh lơn va kinh phi lại năm ngoai cân đối ngân sach dai hạn nên không thê phân loại va thống kê chinh xac tông số vốn đâu tư. Do đo, viêc quan ly trơ nên phưc tạp hơn va tạo không gian cho nhưng quyết đinh mang tinh chu quan, không theo cac quy tăc va tiêu chi vê chi tiêu NSNN. Vê đối tương thu hương, theo nguyên tăc khi người hương lơi đa đươc hô trơ tư môt dư an se không đươc nhân hô trơ tư dư an khac. Tuy nhiên, hiên nay tiêu chi hương lơi la do cac cơ quant rung ương thiết kê va co hiên tương môt tiêu chi nhưng cach tiếp cân lưa chọn người hương lơi đa dạng khiến ơ môt số nơi đối tương thu hương chông cheo, trong khi ơ nhưng nơi khac môt số nhom va ca nhân ngheo lại bi loại trư. Ngoai ra, hê thống lưa chọn người hương lơi chưa tinh đến nhu câu cua người ngheo nên dân đến hiên tương chương trinh hô trơ nhưng nôi dung ma đối tương thu hương chưa thưc sư cân thiết.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 31 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Vi vây, đê đâu tư công thuôc cac CTMTQG va cac chương trinh muc tiêu khac co hiêu qua cao hơn, mang lại lơi ich lơn nhât vê măt kinh tế va xa hôi cân phai ra soat lại va điêu chinh muc tiêu cua tưng chương trinh theo hương cu thê hoa cac muc tiêu, thu hẹp va tranh trung lăp, dan trai. Môt số chương trinh co hiêu qua không cao, muc tiêu chưa ro rang va con chông cheo, trung lăp vê nôi dung thi cân lưa chọn đê lông ghep vơi cac chương trinh khac. Ky luât tai chinh cân đươc thưc nghiêm tuc hơn đê nguôn vốn sư dung thưc sư co hiêu qua. Ngoai ra, cân ra soat lại cac tiêu chi lưa chọn đối tương hương lơi cua cac đia phương va nhu câu cua người hương lơi.

6. Ưu tiên đâu tư công cho cac dư an cơ sơ ha tâng theo quy hoach phat triên (ca vê không gian va thơi gian cua quôc gia, vung, tinh) va đươc phê duyêt dưa trên bô tiêu chi đanh gia hiêu qua kinh tê – xa hôi – môi trương

Hê thống cơ sơ hạ tâng (CSHT) hiên đại co vai tro rât quan trọng đối vơi sư phat triên cua nên kinh tế, vi thế hâu hết cac quốc gia phat triên ngay tư đâu đa ưu tiên xây dưng CSHT trong thời gian tư 20 – 30 năm, tạo tiên đê cho sư bưt pha phat triên ơ giai đoạn sau. Trong khi đo, CSHT lại la môt trong nhưng nut thăt, điêm nghen cơ ban cua nên kinh tế Viêt Nam hiên nay. Số lương va chât lương CSHT hiên chưa đap ưng yêu câu nên nguôn vốn đê đâu tư phat triên CSHT la rât lơn, vươt ra ngoai kha năng cua NSNN. Hơn nưa, CSHT lại rât đa dạng, thường đoi hoi vốn đâu tư lơn trong thời gian dai, trong khi không phai dư an nao cung co kha năng hoan vốn hay co thê đanh gia đươc hiêu qua kinh tế. Thêm vao đo, đâu tư xây dưng CSHT con liên quan đến phân câp NSNN giưa trung ương va đia phương, cung như phân chia trach nhiêm giưa quan ly vốn đâu tư va quan ly vốn duy tu bao dưỡng CSHT.

Vi vây, cân ưu tiên đâu tư công cho CSHT theo môt số đinh hương cu thê như sau:

Thư nhât, cân lâp tô tư vân liên nganh nghiên cưu xac đinh quan điêm phat triên CSHT trong 20 năm va tâm nhin 30 năm, vơi sư hơp tac va hô trơ cua cac cơ quan tư vân quy hoạch hang đâu thế giơi.

Thư hai, xây dưng bô tiêu chi đanh gia hiêu qua kinh tế – xa hôi – môi trường cua môi loại dư an va săp xếp trât tư ưu tiên đâu tư. Đông thời, cac dư an đươc phê duyêt phai năm trong quy hoạch không gian va thời gian phat triên CSHT cua quốc gia va đia phương. Đây la môt công cu quan trọng đê tưng bươc khăc phuc căn bênh đâu tư dan trai, keo dai gây lang phi lơn.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 32 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Thư ba, Nha nươc giư vai tro chu đạo trên phương diên xây dưng quy hoạch phat triên, giai phong măt băng, đâu tư xây dưng công trinh nhưng sau đo co thê nhương lại cho tư nhân quan ly khai thac đê thu hôi vốn đâu tư cac công trinh khac.

Cân phân bô hiêu qua cac nguôn vốn cho tưng loại CSHT, cu thê:

- Vốn tư NSNN vân se la nguôn chu yếu co CSHT trong it nhât 5 – 10 năm tơi. Tuy nhiên, cân giam ty trọng đâu tư tư NSNN măc du số tuyêt đối chi tư NSNN cho CSHT vân co thê tăng, va chi danh cho cac dư an co y nghia chiến lươc song châm thu hôi vốn, không co lơi nhuân hoăc lơi nhuân không đanh kê. Con đối vơi ODA va nguôn vốn TPCP theo Bô Kế hoạch va Đâu tư, đê hoan thanh cac dư an đa co trong danh muc đâu tư băng TPCP, trong 5 năm 2011 – 2015 cân huy đông khoang 315 ngan ty đông TPCP, binh quân 63 ngan ty đông/năm, cao hơn tông số vốn TPCP kế hoạch năm 2010 khoang 7 ngan ty đông. Tuy nhiên, xuât phat tư yêu câu phat triên bên vưng, tăng cường quan ly nơ va dư nơ cua Chinh phu va nơ công không vươt ngưỡng cho phep bao đam an ninh tai chinh quốc gia, dư kiến huy đông TPCP trong 5 năm 2011 – 2015 giam chi con khoang 225 ngan ty đông; trong đo, năm 2011 la 45 ngan ty đông (giam 11 ngan ty đông so vơi năm 2010). Dư kiến tông số vốn TPCP nay mơi chi đap ưng đươc khoang 70% số vốn con thiếu đê hoan thanh cac dư an đa co trong danh muc hiên nay. Do đươc quan ly theo dư an nên cân giai quyết đươc 2 vân đê cơ ban la lưa chọn dư an hiêu qua va bao đam nguôn tra nơ, co thê tư nguôn thu khai thac sư dung CSHT va nguôn chi tra nơ tư NSNN, trong đo nguôn thu thư nhât cân đươc nâng lên, do nơ công cua Viêt Nam đa lên tơi khoang 56,7% GDP năm 2010 va nơ nươc ngoai lên tơi gân 40% GDP.

- Không phân bô vốn đâu tư nha nươc vao cac nganh ma tư nhân trong nươc co thê đâu tư như dich vu thương mại, nha hang, khach sạn v.v… Đâu tư tư nhân nên đươc khuyến khich vao nhưng dư an CSHT co lơi nhuân thông qua viêc cho phep khai thac sư dung CSHT hay cac công trinh găn vơi CSHT.

- Kết hơp vơi nguôn vốn ngoai Nha nươc khi nhu câu tai chinh vươt kha năng đâu tư cua NSNN, song phai bao đam an ninh tai chinh quốc gia, bao đam kha năng tra nơ va cân đối đươc lơi ich giưa cac bên tham gia thông qua hinh thưc PPP (PPP la môt dạng hơp đông giưa đại diên nha nươc va tư nhân, theo do, bên tư nhân cung câp dich vu công hoăc dư an đông thời châp nhân rui ro tai chinh, ky thuât va vân hanh cua dư an), bên cạnh cac phương phap truyên thống khac như BT, BOT v.v…

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 33 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

7. Tăng cương đâu tư công vao nông nghiêp va phat triên nông thôn, tâp trung hơn vao phat triên giao thông, giao duc, đao tao va khoa hoc công nghê trong khu vưc nông nghiêp, vì đây la nên tang cho sư phat triên bên vưng cua nên kinh tê

Trong 10 năm qua, măc du nông – lâm nghiêp va thuy san (NLTS) la linh vưc san xuât kinh doanh cua môt bô phân không nho dân cư nươc ta nhưng chưa đươc chu trọng đâu tư môt cach tương xưng, biêu hiên la ty trọng đâu tư cho linh vưc nay trong đâu tư công đa giam tư 12,2% năm 2000 xuống chi con 7 – 8% (giai đoạn 2003 – 2008) va 6,7% (năm 2009). Hiên nay, đâu tư tư NSNN cho nông nghiêp chi chiếm 1,4% GDP, thâp hơn so vơi mưc trunh binh cua Trung Quốc, Ân Đô va Thai Lạn (8 – 16%) va cac nươc Đông Nam A khac (khoang 8 – 9%) trong giai đoạn 1990 – 1993. Hê qua la hê thống thuy lơi it đươc mơ rông va xuống câp do không đu chi phi bao dưỡng. Cac thanh tưu khoa học ưng dung trong nông nghiêp đươc chuyên giao cho nông dân không nhiêu vê số lương va không rông rai vê phạm vi. Phân lơn giống cây trông, vât nuôi mơi trong nông nghiêp đêu phai nhâp khâu. Hê thông cung câp dich vu khuyến nông con yếu. Tac đông cua môt số chương trinh hoăc dư an cua Nha nươc vê kết câu hạ tâng it co tac đông tich cưc đến hiêu qua cua cac doanh nghiêp va hô gia đinh trong linh vưc NLTS.

Phat triên nông nghiêp va kinh tế nông thôn la nên tang va đông lưc cho qua trinh nông nghiêp hoa va chung ta cân co nhưng giai phap cân thiết đê tăng cường hơn nưa đâu tư công va tiến hanh điêu chinh kết cât đâu tư theo cac hương sau:

Chu trọng phat triên giao thông nông thôn, đâu tư cho khoa học – công nghê, giao duc – đao tạo, đao tạo nghê va thông tin liên lạc. Ưu tiên đâu tư công cho nghiên cưu giống, công nghê sinh học va chuyên giao khoa học – công nghê cho nông dân. Đâu tư vao cac nganh hang co thê mạnh va tạo liên kết dọc đê tạo ra kha năng cạnh tranh tốt nhât cho hang nông san. Đâu tư công phai tạo đươc cu huych mạnh ơ cac măt hang nông san co kha năng cạnh tranh như gạo; ca phê cao su, thuy san v.v… va tạo điêu kiên cho cac măt hang nay găn kết chăt che vơi chuôi gia tri toan câu. Thay đôi cung cach quan ly đâu tư công trong nông nghiêp, phân câp đâu tư ro rang va không trung lăp giưa vung, đia phương va cơ sơ. Cân co cơ quan quan ly phat triên vung tâp trung vao cac vân đê quy hoạch va điêu hanh vê phat triên vung nhưng không phai la cơ quan quan ly hanh chinh như chinh quyên đia phương.

8. Đẩy manh cai cach khu vưc doanh nghiêp nhan nươc la môt điêu kiên đê nâng cao hiên qua đâu tư công

Vốn đâu tư cua cac doanh nghiêp nha nươc (DNNN) chiếm khoang 20 – 30% tông vốn đâu tư công (Bang 11) trong vốn cua doanh nghiêp co nguôn gốc tư NSNN: vốn tư khâu hao Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 34 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

cơ ban đê lại; tư lơi nhuân sau thuế; tư đât đại, nha xương con chưa sư dung đến, đươc huy đông đâu tư phat triên san xuât kinh doanh; vốn vay vơi sư bao lanh cua Chinh phu.... Vơi ty trọng noi trên thi hiêu qua đâu tư thâp cua khu vưc DNNN la nguyên nhân quan trọng lam suy giam hiêu qua va chât lương đâu tư cua đâu tư công noi chung. Trong khi vốn đâu tư va tai san cố đinh cua khu vưc kinh tế nha nươc tăng lên rât nhau, chiến hơn 50% tông số vốn cua cac doanh nghiêp trong nên kinh tế thi đong gop vao GDP cua khu vưc nay lại co xu hương giam dân va hiên chi chiếm khoang 37 – 39% GDP (Bang 12). Nếu trư đi đong gop tư quan ly nha nươc, an ninh quốc phong, giao duc đao tạo, y tế cưu trơ, văn hoa thê thao v.v… thi DNNN chi đong gop khoang 27% vao GDP 2008 ( Bang 13). Theo môt nghiên cưu cua chương trinh giang dạy Fullbright, trong giai đoạn sau năm 2004, vốn đâu tư cua nha nươc tăng trương gân 38% môt năm va chiếm 48% trong toan bô mưc tăng vốn cố đinh nhưng cac DNNN chi chiếm 17% tăng trương doanh số trong khi số viêc lam lại giam sut.

Bảng 11: Cơ cấu nguôn vốn đầu tư công (%, gia thưc tế)

NămVốn tư ngân sach

nha nươc

Vốn tin dung đâu tư theo kế hoạch

nha nươcVốn cua DNNN

2000 43,6 31,1 25,32001 44,7 28,2 27,12002 43,8 30,4 25,82003 45,0 30,8 24,22004 49,5 25,5 25,02005 54,4 22,3 23,32006 54,1 14,5 31,42007 54,2 15,4 30,42008 61,8 13,5 24,72009 64,3 14,1 21,62010 67,2 14,9 17,9

Nguôn: TCTK, Niên giam 2009, riêng số liêu năm 2010 la số ươc thưc hiên, tich tư phu luc kem theo Bao cao cua Chinh phu tại ky họp thư 8 cua Quốc hôi khoa XII

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 35 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Bảng 12: Cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế:

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009Kinh tế Nha

nươc38,4

038,38 39,08

39,10

38,40 37,3935,9

335,54 35,13

Kinh tế ngoai Nha

nươc

47,84

47,86 46,4545,7

745,61 45,63

46,11

46,03 46,54

Kinh tế co vốn FDI

13,76

13,76 14,4715,1

315,99 16,98

17,96

18,43 18,33

Nguôn: TCTK

Bảng 13: Ươc lương đong gop cua cac doanh nghiêp nhà nươc vào GDP

năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

% GDP 30,3530,3

130,42 30,74

31,29

31,3329,4

628,15 27,17

Nguôn: Bai viết cua TS. Lê Đăng Doanh (Ky yếu hôi thao)

Hiêu qua đâu tư thâp trong cac DNNN xuât phat tư nhiêu nguyên nhân như tinh trạng thât thoat va lang phi vốn đâu tư; nhiêu tâp đoan kinh tế nha nươc đâu tư vao cac nganh, nghê, linh vưc không thuôc phạm vi hoạt đông kinh doanh chin, dân đến hiêu qua thâp hoăc thua lô; do đươc bao câp môt số yếu tố đâu vao cho san xuât (đât đai, tai nguyên, tin dung v.v…) nên nhiêu DNNN hiêu qua chu yếu dưa vao vốn tin dung va tai nguyên đê đâu tư mơ rông quy mô kinh doanh va không chu trọng phat triên công nghê va nâng cao năng suât; ky năng quan tri doanh nghiêp con yếu kem v.v… Vơi hiêu qua đâu tư thâp như vây, chi số ICOR cua khu vưc kinh tế nha nươc, cu thê la cac DNNN cao hơn nhiêu so vơi khu vưc kinh tế tư nhân trong nươc va khu vưc đâu tư nươc ngoai. Bên cạnh đo, do đâu tư kem hiêu qua trong khi tich luy va tiết kiêm thâp, nhiêu DNNN đa phai vay trong nươc va ngoai nươc đê đâu tư. Theo bao cao Điêm lại cua Ngân hang Thế giơi (2010), đến cuối năm 2009, dư nơ ngân hang cho cac DNNN vay đa lên đến 33% GDP, dư nơ trai phiếu do DNNN phat hanh

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 36 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

lên đến 3,2% GDP. Như vây, tông nghia vu cua DNNN lên đến 36,2% GDP, va số nơ nay phai đươc coi la “nghia vu nơ dư phong cua Chinh phu”. Theo bao cao cua Chinh phu trinh ky hơp Quốc Hôi vưa qua, tinh đến ngay 30/6/2010, vốn chu sơ hưu ơ cac tâp đoan, tông công ty nha nươc la 30 ty USD, gia tri tai san cô đinh la 70 ty USD, nơ phai tra tinh dến 2009 la 40 ty USD, tương đương 40% GDP, trong khi lơi nhuân cua cac tâp đoan, tông công ty nay chi la 2 ty USD/năm, tưc la cân chi toan bô lơi nhuân trong suốt 20 năm mơi co chế tra nơ.

Co thê noi, đâu tư kem hiêu qua cua khu vưc DNNN đa va đang la ganh năng cho nên kinh tế, lam tăng nơ chinh phu va anh hương xâu đến năng lưc cạnh tranh cua nên kinh tế. Vi thế, cai cach DNNN đê tăng cường hiêu qua đâu tư công la môt trong nhưng giai phap câp bach hiên nay, vơi nhưng kiến nghi cu thê sau:

- Công khai tuyên chọn, bô nhiêm can bô chu chốt cua DNNN theo nhưng tiêu chi đa đươc cam kết khi nhâm chưc vê tăng năng suât lao đông, hiêu qua đông vốn, giam tiêu hao năng lương, vât tư v.v… Thiết lâp hê thống thông tin va thiết chế giam sat, quan ly doanh nghiêp, thưc hiên công khai hoa va minh bạch hoa thông tin đối vơi cac DNNN.

- Cân đối lại nhưng đăc quyên cua DNNN trong viêc tiếp cân cac nguôn tai nguyên thiên nhiên, đât đai, thông tin v.v… Cân xoa bo mọi hinh thưc cho vay, câp tin dung theo chi đạo, “khoanh nơ, gian nơ” cho DNNN, tinh đu chi phi đối vơi DNNN theo gia thi trường.

- Giam câp vốn ngân sach cho đâu tư cua cac Tâp đoan va Tông công ty cua Nha nươc, chuyên trọng tâm đâu tư công ra ngoai linh vưc kinh tế va kinh doanh.

9. Ra soat va hoan thiên hê thông phap luât vê đâu tư công, giam thiêu sư chông chéo, không nhât quan giưa cac luât liên quan đên đâu tư công, tiên tơi ban hanh Luât Đâu tư công.

Hoạt đông đâu tư noi chung, bao gôm ca đâu tư cua Nha nươc, đang đươc quan ly theo quy đinh cua nhiêu văn ban quy phạm phap luât khac nhau như Luât Ngân sach Nha nươc, Luât Đâu tư, Luât Xây dưng, Luât Đâu thâu, Luât Đât đại, Luât Phong, chống tham nhung, Luât Thưc hanh tiết kiêm, chống lang phi, v.v… Tuy nhiên, hê thống phap luât noi trên con chưa hoan thiên, chông cheo va thiếu nhât quan, thê hiên trên cac phương diên sau:

- Chưa co văn ban phap luât thống nhât điêu chinh toan bô qua trinh đâu tư công. Cac quy đinh hiên hanh năm ơ nhiêu văn ban khac nhau nên gây kho khan trong viêc

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 37 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

thưc thi, chưa lam ro đươc sư khac biêt giưa cac quy đinh phap luât vê đâu tư va cac quy đinh phap luât vê xây dưng.

- Chưa xac đinh ro rang va chăt che đối vơi tưng nhiêm vu cu thê trong quan ly đâu tư công như đối tương va nôi dung quan ly trong khâu quy hoạch, kế hoạch, chuân bi đâu tư, triên khai thưc hiên dư an, quan ly sư dung vốn, quan ly khai thac dư an va môt số vân đê khac.

- Chưa nhât quan trong viêc phân đinh trach nhiêm cua cac chu thê tham gia vao qua trinh quan ly đâu tư công.

- Thiếu chế tai cu thê đê bao đam ky cương, ky luât trong đâu tư; khăc phuc tinh trạng đâu tư phân tan, hiêu qua thâp, lang phi, thât thoat va xư ly nhưng vi phạm trong quan ly đâu tư.

Vi vây, cân ra soat cac văn ban phap luât vê đâu tư công va sơm ban hanh Luât Đâu tư công vi đây la cơ sơ quan trọng cho viêc quan ly qua trinh đâu tư thống nhât va đông bô tư khâu lâp kế hoạch, chương trinh, dư an đâu tư đến qua trinh thưc hiên va nghiêm thu, ban giao đưa dư an vao khai thac sư dung.

Môt số kiến nghi cu thê cho dư an Luât Đâu tư công cung như qua trinh ra soat va sưa đôi cac văn ban quy phạm phap luât la:

- Tach chưc năng quan ly cua cac cơ quan nha nươc va chưc năng quan ly dư an cua chu đâu tư, tranh tinh trạng chông cheo chưc năng ơ môt số Bô, nganh va đia phương. Theo đo, cac Bô, Uy ban Nhân dân( UBND) cac đia phương thanh lâp cac ban quan ly dư an chuyên nghiêp đê quan ly cac dư an đâu tư. Trong điêu kiên hiên nay. UBND câp xa không phai lam chu đâu tư cac dư an đâu tư xây dưng.

- Quy đinh cu thê hơn vê quyên va nghia vu cua người co thâm quyên quyết đinh đâu tư, chu đâu tư, ban quan ly dư an, cac tô chưc tư vân; phân đinh ro rang trach nghiêp cua chu đâu tư va ban quan ly dư an trong cac hinh thưc quan ly dư an cu thê ( như tư tô chưc quan ly, thuê tư vân quan ly va uy thac đâu tư); đăc biêt la trach nhiêm cua cac tô chưc tư vân đâu tư trong công tac lâp dư an, thâm đinh dư an, đanh gia đâu tư, quan ly dư an đâu tư…

- Mơ rông kha năng tham gia cua công đông hương lơi, cac chuyên gia, cac hiêp hôi nghê nghiêp vao công tac phan biên, thâm đinh va quyết đinh cac dư an đâu tư

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 38 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

công. Xac đinh ro quyên va trach nhiêm cua công đông trong vai tro giam sat đối vơi đâu tư công.

- Quy đinh ro cac hanh vi bi câm va cac chế tai đu mạnh đê xư ly cac hanh vi bi câm va cac chế tai đu mạnh đê xư ly cac hanh vi vi phạm ơ cac mưc đô khac nhau, gop phân ngăn chăn nhưng hanh vi tiêu cưc va lam cơ sơ phap ly đê xư ly cac sai phạm trong đâu tư công.

- Trên cơ sơ đo, sưa đôi, bô sung Luât Xây dưng va cac luât co liên quan đê phu hơp vơi phạm vi điêu chinh va đối tương ap dung, không chông cheo vơi Luât Đâu tư công.

10. Tiêp tuc điêu chinh, đổi mơi viêc phân câp đâu tư đê nâng cao hiêu qua đâu tư công

Qua trinh phân bô NSNN noi trên, nguôn vốn nha nươc noi chung va phân câp đâu tư ơ Viêt Nam trong thời gian qua đa bôc lô ro nhưng bât câp như sau:

Thư nhât, măc du đinh hương phat triên cac vung kinh tế lơn đêu đa co quy hoạch phat triên kinh tế – xa hôi dai hạn nhưng trên thưc tế, công cu đâu tư công đa không đam nhân đươc vai tro thuc đây sư phat triên vung theo nhưng đinh hương đa vạch ra. Nhiêu đia phương hương đến môt cơ câu đâu tư tương tư nhau, hơn la hinh thanh môt cơ câu đâu tư phat huy lơi thế so sanh cua tưng đia phương.

Thư hai, do phân câp triêt đê cho UBND cac tinh, thanh phô tư phê duyêt, quyết đinh cac dư an đâu tư thuôc thâm quyên, nên xuât hiên tinh trạng đia phương ra quyết đinh đâu tư dư an nhưng không cân đối đươc nguôn vốn, nên ghi nguôn vốn cua Trung ương, gây ap lưc bố tri vốn đối vơi Trung ương. Hoăc đê tư cân đối ngân sach tại chô thi cac đia phương phai rât chât vât tim cach tăng thu, dân tơi viêc thu hut đâu tư băng mọi gia, lam trâm trọng them tinh trạng phat triên tư phat, không theo quy hoạch trên đia ban.

Thư ba, phân câp đâu tư mạnh nhưng chưa đi kem vơi tăng cường hương dân, kiêm tra, giam sat va đê cao trach nhiêm cua người đươc phân câp nên sau khi phân câp, cơ quan quan ly nha nươc không năm đươc tinh hinh. Công tac theo doi, kiêm tra chưa toan diên, chu yếu chi tâp trung vao giai đoạn thưc hiên đâu tư, chưa chu trọng giai đoạn quyết đinh đâu tư, phê duyết dư an đâu tư.

Thư năm, phân bô vốn đâu tư tư NSNN con dan trai, số vốn binh quân phân bô cho cac dư an hang năm thâp ( năm 2010, cac Bô, cơ quan Trung ương va đia phương phân bô vốn NSNN cho tông số 16,658 dư an, nhiêu hơn năm 2009 khoang 850 dư an; số vốn binh quân

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 39 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

phân bô cho môt dư an gân 7 ty đông; vốn binh quân phân bô cho dư an nhom A ơ Trung ương năm 2010 xâp xi 115 ty đông, chi băng 46% mưc bố tri năm 2007.) dân tơi tinh trạng nhiêu dư an bi keo dai tiến đô, châm đưa vao sư dung, lam gia tăng chi phi đâu tư. Xu hương binh quân hoa trong phân câp chi ngân sach cung la điêm bât hơp ly. Vi du: phân câp cho xa theo mưc binh quân 300 triêu đông xa đê chi đâu tư cho giao thông nông thôn la chưa phu hơp thưc tế vi nhu câu cua môi xa va kha năng đối ưng cua môi xa la không giống nhau.

Do đo, cân hoan thiên khung phap ly va đây mạnh hiêu qua viêc phân bô NSNN va phân câp đâu tư vơi nhưng kiến nghi cu thê sau:

- Nghiên cưu sưa đôi Luât Ngân sach nha nươc phu hơp vơi yêu câu quan ly theo hương tăng nguôn lưc cho ngân sach đia phương đê chu đông thưc hiên cac nhiêm vu kinh tế – xa hôi, cung vơi tăng cường trach nhiêm trong quan ly nguôn lưc tai chinh đươc giao cua chinh quyên đia phương.

- Xây dưng nguyên tăc, tiêu chi va căn cư lâp dư toan chi dâu tư phat triên; bố tri, thanh toan va quyết toan vốn nhăm bao đam tâp trung vốn đâu tư đê hoan thanh công trinh theo kế hoạch tai chinh trung hạn va tiến đô công trinh; giam va tiến tơi xoa bo tinh trạng phân chia binh quân nguôn lưc.

- Lam ro trach nhiêm cua cac cơ quan liên quan trong phân câp quan ly đâu tư đê khăc phuc triêt đê tinh trạng đâu tư dan trai, chông cheo, cung như tranh hiên tương không cân đối đươc nguôn vốn, gây sưc ep cân đối vốn lên Trung ương.

11. Nâng cao hiê qua công tac giam sat cac dư an đâu tư công thông qua viêc tăng cương vai trò giam sat cua Quôc hôi, Hôi đông Nhân dân va kiêm toan nha nươc cung như cơ chê giam sat cua ngươi dân va cac tổ chưc xa hôi đôi vơi hoat đông đâu tư công

Nhưng hạn chế yếu kem cua đâu tư công diên ra ơ tât ca cac khâu cua qua trinh đâu tư, gây thât thoat lang phi lơn cho NSNN đa đươc chi ro trong cac cuôc giam sat tối cao cua Quốc hôi trong cac năm 2004 va 2008, trong cac cuôc giam sat thường xuyên cua Hôi đông Dân tôc, cac Uy ban cua Quốc hôi va cac cuôc kiêm toan cua Kiêm toan Nha nươc, kết qua toan chi đâu tư giai doạn 2006 – 2009. Kiêm toan cac dư an, chuyên đê, đê an, chương trinh muc tiêu, Kiêm toan Nha nươc cung đa kiến nghi xư ly tai chinh tơi 4,224 ty đông;

Điêu đo cho thây, trong qua trinh tai cơ câu đâu tư công, nâng cao hiêu qua công tac giam sat, kiêm toan cac dư an đâu tư phai la môt trong nhưng ưu tiên hang đâu, theo đo cân:

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 40 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

- Nâng cao vai tro va trach nghiêm cua Quốc hôi thông qua Hôi đông Dân tôc va cac Uy ban, cac Đoan đại biêu Quốc hôi va cac đại biêu Quốc hôi cân giam sat toan bô qua trinh thưc hiên đâu tư, cac dư an, công trinh trọng điêm, đâu tư cua cac tâp đoan, tông công ty nha nươc loại đăc biêt, tư viêc lâp va giao kế hoạch đâu tư công, viêc phê duyêt chương trinh, dư an đâu tư công va tô chưc thưc hiên cac chương trinh, dư an’

- Hôi đông Nhân dân cac câp cân tăng cường giam sat cac dư an đâu tư công tại đia phương.

- Nâng cao hiêu qua, nâng lưc va chât lương cua Kiêm toan nha nươc đối vơi hoạt đông đâu tư công. Cu thê, cân tăng cường năng lưc kiêm toan đâu tư xây dưng; mơ rông phạm vi kiêm toan va cai tiến trong phương phap kiêm toan đâu tư công; xây dưng quy trinh kiêm toan cac công trinh, cac dư an đâu tư XDCB phu hơp vơi tinh chât, đăc điêm tưng loại công trinh, dư an; tâp trung kiêm toan cac công trinh, dư an đâu tư XDCB trọng điêm co vốn đâu tư lơn va rui ro cao

- Công khai thông tin, quy trinh, thu tuc, danh muc dư an đâu tư công, quy đinh ro vê chinh sach va cac rang buôc, chế tai nếu nha đâu tư không thưc hiên đung cam kết v.v… nhăm cung câp thông tin va cac cơ quan quan ly cac tô chưc xa hôi va người dân đê giam sat, gop phân chống tiêu cưc trong đâu tư. Dối vơi cac dư an quan trọng, công khai ngay tư đâu cac tai liêu cung như quyên tiếp cân thông tin co liên quan đê công đông va cac tô chưc khoa học co chuyên môn sâu co thê tham gia tư vân va phan biên.

Nên kinh tế Viêt Nam bươc vao năm 2011 va giai đoạn phat triên mơi vơi nhưng thanh tưu đang ghi nhân nhưng cung đang đưng trươc rât nhiêu thach thưc vê chât lương tăng trương, đăc biêt la cac vân đê tôn tại trong đâu tư công. Nhưng kiến nghi va nhưng giai phap cu thê dưa ra trên đây đa đươc tông hơp, đuc kết tư cac bao cao tham luân va y kiến đong gop co chât lương va trach nhiêm cao cua cac nha khoa học va cac chuyên gia kinh tế, vơi hy vọng đươc gui đến cac cơ quan Đang, Quốc hôi va Chinh phu, đong gop môt phân vao qua trinh tai cơ câu đâu tư công trong bối canh đôi mơi mô hinh tăng trương va tai câu truc nên kinh tế trong kế hoạch 5 năm 2011 – 2015 va Chiến lươc 10 năm 2011 – 2020.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 41 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Chương IV: Tai câu truc hê thông Nhân hang Viêt Nam.

1.Đôi tương tai câu trucĐối tương cua tai câu truc hê thống ngân hang thường đươc hiêu theo hai nghia rông va

hẹp. Xét theo nghĩa rộng, tai câu truc hê thống ngân hang la qua trinh tai câu truc tât ca cac bô phân câu thanh cua hê thống, bao gôm: i) ngân hang trung ương; ii) hê thống ngân hang thương mại; iii) hê thống ngân hang chinh sach xa hôi va ngân hang phat triên; va iv) hê thống cac tô chưc tin dung vi mô. Xét theo nghĩa hẹp, tai câu truc hê thống ngân hang chi bao gôm viêc giai quyết nhưng vân đê cua môt trong nhưng câu phân noi trên cua hê thống, hoăc thâm chi la môt ngân hang co nguy cơ đô vỡ ngay trong điêu kiên hê thống ngân hang vân đang hoạt đông hiêu qua (Waxman, 1998). Kết quả khảo sát của nhóm nghiên cứu cho thấy, co đến hơn 38% người đươc hoi cho răng ơ Viêt Nam viêc tai câu truc NH cân tai câu truc đươc hiêu la tai câu truc toan bô hê thống NHNN va cac NHTM, cac tô chưc tai chinh tin dung phi ngân hang. Trong đo, khoang 30% người đươc hoi cho răng chi tâp trung tai câu truc hê thống NHTM va cac TCTD, va khoang 20% người đươc hoi tra lời tai câu truc NH nên tâp trung vao hê thống NHTM. Trong đo, co rât nhiêu y kiến cho răng, chinh vi nhưng điêu hanh chinh sach tiên tê cua NHNN trong thời gian qua thường đi sau thưc tiên va không đu kha năng đê lường trươc đươc cac diên biến thưc tế co thê xay ra, đa gop phân đây cac NHTM vao trạng thai bi đông. Như vây, co thê noi, môt đối tương quan trọng va co anh hương lơn đến hoạt đông cua hê thống NHTM va cac TCTD chinh la NHNN va đê co thê tai câu truc toan diên hê thống NH, viêc tai câu truc/cai cach NHNN cung cân đươc đăt ra trong dai hạn, chư không phai chi tâp trung vao tai câu truc hê thống NHTM. Thêm vao đo,cac ngân hang như Ngân hang chinh sach xa hôi va Ngân hang phat triên Viêt Nam cung cân đươc tai câu truc lại cho phu hơp vơi điêu kiên va hoan canh mơi. Tiếp theo viêc thưc thi Luât cac TCTD sưa đôi (co hiêu lưc năm 2011), vao đâu năm 2012 hê thống cac ngân hang

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 42 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

thương mại Viêt Nam đa băt đâu qua trinh tai cơ câu theo Đê an mơi đươc ban hanh (Quyết đinh số 254/QÐ-TTG, ngay 1/3/2012 cua Thu tương Chinh phu: “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011 - 2015"). Đê an đa đưa ra cac muc tiêu chung đến năm 2020 va cac muc tiêu cu thê đến năm 2015, xac đinh ro cac quan điêm, đinh hương, giai phap va lô trinh thưc hiên tai cơ câu cac tô chưc tin dung (TCTD) Viêt Nam trong giai đoạn 2011-2015. Riêng đối vơi cac NHTM, đê an chia cac ngân hang thanh 02 nhom đối tương: NHTMNN va NHTM cô phân, trong đo NHTM cô phân lại đươc chia thanh 03 nhom: nhom ngân hang lanh mạnh, nhom ngân hang thiếu thanh khoan tạm thời va nhom ngân hang yếu kem. Trên cơ sơ đo, đê an cung đa đưa ra cac đinh hương va giai phap tai cơ câu khac nhau đối vơi tưng nhom ngân hang.

2. Cac giai phap thưc hiên tai câu truc

Tai câu truc hê thống ngân hang thương mại đoi hoi kết hơp nhiêu biên phap, thường la cac biên phap như (Dziobek va Pazarbasioglu, 1998): i) Chinh phu bơm vốn hoăc mua cô phiếu đê năm giư quyên quan ly; ii) đong cưa cac ngân hang không co kha năng tôn tại môt cach co trât tư (đông thời chi tra bao hiêm tiên gưi hoăc ban phân hoạt đông tốt cho ngân hang khac); iii) sap nhâp cac ngân hang trong nươc vơi ngân hang nươc ngoai; iv) sap nhâp ngân hang trong nươc vơi nhau; v) thanh lâp công ty quan ly tai san; vi) thay đôi cơ câu sơ hưu ngân hang (vi du, tư nhân hoa). Co hai nhom giai phap đang đươc tâp trung thưc hiên ơ Viêt Nam đo la: sap nhâp cac ngân hang trong nươc vơi nhau va khuyến khich cac NH nươc ngoai năm giư cô phân tại cac NH trong nươc, tăng room cho nha đâu tư nươc ngoai trong linh vưc tai chinh ngân hang. Điêu nay chưng to cach lam cua Viêt Nam cung kha phu hơp vơi thông lê quốc tế. Tuy nhiên, đanh gia vê mưc đô hiêu qua cua hai nhom giai phap nay con rât nhiêu y kiến khac nhau. Kết quả nghiên cứu cho thấy, giai phap đươc đanh gia đạt mưc hiêu qua cao nhât, mưc 4, la sap nhâp cac NH mạnh vơi cac NH yếu đê vưc cac NH yếu. Tuy nhiên, cung chi co hơn 10% người đươc đanh gia cao giai phap nay, vi họ cho răng viêc sap nhâp NH mạnh vao NH yếu se phat sinh nhưng chi phi nhât đinh, va co thê lam cho NH mạnh yếu đi. Giai phap đươc nhiêu người ung hô nhât trong thời điêm hiên nay la sap nhâp cac NH đê phân chia theo khu vưc hoạt đông (chiếm hơn 55% vơi mưc đô hiêu qua 3). Giai phap sap nhâp cac NH lơn đê tăng kha năng cạnh tranh va sap nhâp cac NH yếu kem vơi nhau đươc đanh gia co mưc đô hiêu qua thâp, vơi gân 45% người đông tinh. Như vây, co thê thây cac giai phap sap nhâp ngân hang đang đươc thưc hiên thiên vê giai phap ngăn hạn, nhăm giai quyết yếu kem vê thanh khoan cho cac môt số ngân hang yếu.Môt trong nhưng yếu kem cua hê thống NH Viêt Nam hiên nay la quy mô vốn tư co thâp, theo thông lê quốc tế, co

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 43 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

4 giai phap thường đươc sư dung đê hô trơ tăng vốn cho cac NH đê vươt qua khoi khung hoang. Kết quả điều tra cho thấy, giai phap tăng room cho cac nha đâu tư nươc ngoai đươc đanh gia hiêu qua nhât, vơi hơn 40% người tra lời. Giai phap Chinh phu gop vốn đối ưng bên cạnh vốn cua tư nhân, măc du đươc đanh gia đạt mưc hiêu qua kha cao, vơi hơn 55% người đông tinh, nhưng theo Laurent Quignon (2006) thi co thê gây ra nhưng anh hương lơn hơn tơi chinh sach tai khoa, tiên tê, lam tăng lương năm giư cua nha nươc đối vơi ngân hang va co thê dân đến rui ro đạo đưc.

Măc du đây la giai phap đươc đanh gia cao nếu thưc hiên ơ Viêt Nam qua kết qua phan biên chinh sach song chưa ro nguôn lưc tai chinh tư đâu đê Chinh Phu co thê gop vốn. Đê cai thiên kha năng thanh khoan cua cac NH hiên nay, kết qua khao sat cho thây, co đến hơn 60% người đanh gia giai phap NHNN cho vay trên cơ sơ cac trai phiếu bao đam do NHTM phat hanh vơi mưc đô hiêu qua kha cao (mưc 3), tuy nhiên, giai phap nay hiên nay chưa đươc thưc hiên mạnh ơ Viêt Nam. Trong khi đo, hơn 55% người đươc hoi cho răng viêc NHNN bơm vốn cho cac NH găp kho khăn vê thanh khoan đươc đanh gia ơ mưc đô hiêu qua dạng 2, thâp, thi giai phap nay đang đươc ap dung kha phô biến hiên nay. Ngoai ra, viêc cac NH lơn hô trơ, hơp tac cac NH nho giai quyết kho khăn vê thanh khoan cung la giai phap đươc đanh gia co mưc hiêu qua cao nhât, như trường hơp BIDV va VCB hô trơ môt số NH nho, tuy nhiên, giai phap nay to ra hiêu qua trong giai đoạn khung hoang chưa chin muôi, ap lưc thanh khoan do cạnh tranh lai suât chưa thưc sư mạnh me. Tuy nhiên, tương tự như giải pháp tăng vốn tự có, giải pháp NHNN bơm vốn để hỗ trợ thanh khoản được đánh giá khá hiệu quả và phù hợp với thông lệ quốc tế nhưng sẽ gây áp lực lên ngân sách nhà nước, vốn đã thường xuyên thâm hụt. Theo thông lê quốc tế, viêc đong cưa cac ngân hang không co kha năng tôn tại môt cach co trât tư (đông thời chi tra bao hiêm tiên gưi hoăc ban phân hoạt đông tốt cho ngân hang khac) la môt trong nhưng giai phap đươc coi la ưu tiên hang đâu đê xư ly cac NH yếu kem, thanh lọc khoi hê thống (Dziobek, 1998). Theo kết quả điều tra, viêc cho giai thê, pha san cac NH yếu kem nhân đươc nhiêu y kiến đông tinh nhât (hơn 60%) vơi mưc đô hiêu qua la kha cao (mưc 3). Đô Thiên Anh Tuân (2012) cho răng lo lăng vê viêc không đam bao quyên lơi cua người gưi tiên, dân đến tâm ly hoang mang, gây ra đô vỡ hê thống la trach nhiêm, trươc hết phai thuôc vê cac ông chu ngân hang, nhưng người đa trưc tiếp ky nhân tiên gưi vơi khach hang - chư không thê la Chinh phu. Do vây, thông điêp không đê đô vỡ ngân hang cân mang nôi ham bao vê quyên lơi cua người gưi tiên, thay vi cac cô đông. Buôc phai pha san nhưng ngân hang yếu kem la môt hinh thưc trưng phạt co y nghia va đỡ tốn kem hơn nhiêu so vơi bât ky sư cam kết nao khac cua Chinh phu. Giai phap sap nhâp vơi cac NH kha hơn hoăc cac NH yếu kem tương tư chi đươc đanh gia mưc đô hiêu qua thâp (mưc 2) vơi hơn 40% người đông tinh. Cac chuyên gia cung cho răng, giai phap Nha nươc bo tiên ra đê cưu khoi pha san Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 44 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

la co mưc đô hiêu qua rât thâp hoăc không hiêu qua, nhưng cung co đến 30% người đông y, khi ma cac giai phap khac to ra không hiêu qua, hoăc Chinh phu châp nhân bo ra môt khoan chi phi đê cưu cac NH vi muc tiêu chinh tri xa hôi. Cung co nhiêu y kiến cho răng co thê ban cac NH yếu kem cho nha đâu tư hay đối tac nươc ngoai. Tuy nhiên, vơi cac NH nho thi nha đâu tư nươc ngoai chi quan tâm đến viêc mua lại phân lơn hoăc toan bô đê “bo công” thay đôi, con nếu chi chiếm môt ty lê khống chế dươi 30% như hiên nay thi vốn đâu tư qua nho vơi họ, không đang đê tạo ra sư thay đôi. Theo quan điêm cua nhom nghiên cưu, cac giai phap Nha nươc hô trơ thanh khoan hoăc bo tiên ra cưu cho cac ngân hang yếu kem la không kha thi, xet ca trên giac đô nguôn lưc tai chinh va rui ro lơi ich nhom. Do vây, môt phương an cho phep cac ngân hang yếu kem “âm thâm” đong cưa trên cơ sơ bao vê lơi ich cua người gưi tiên se tiết kiêm chi phi va tôn thât xa hôi se thâp nhât. Muc tiêu cai thiên long tin cua dân chung vao hê thống NH la môt trong 3 muc tiêu cua tai câu truc NH do IMF đưa ra (IMF, 1999). Giai phap tăng tinh minh bạch thông tin cua hê thống NH đươc đanh gia mưc đô hiêu qua cao nhât, vơi gân 60% người tra lời, tiếp theo la tăng tinh tuân thu cua cac qui đinh trong linh vưc NH đươcđanh gia mưc đô hiêu qua kha cao vơi hơn 60% người tra lời. Giai phap tăng tinh hiêu qua cua cơ chế thanh tra giam sat, măc du cung nhân đươc gân 50% người ung hô nhưng lại đươc đanh gia mưc đô hiêu qua rât thâp. Giai phap vê tăng mưc phi bao hiêm tiên gưi lại không nhân đươc sư ung hô va mưc hiêu qua rât thâp. Cac chuyên gia cung cho răng, trong bối canh hiên nay, chinh người dân phai tư chiu trach nhiêm vê viêc lưa chọn cac NH uy tin đê gưi tiên, chư không phai chạy đua theo lai suât. Khi đo, viêc đam bao công khai, minh bạch thông tin trong hê thống NH se cang co vai tro quan trọng. Nếu mưc bao hiêm co tăng lên nưa, thi khi rui ro xay ra, người thiêt hại đâu tiên se la người gưi tiên, trư trường hơp bao hiêm 100%. Bên cạnh đo, phi bao hiêm tiên gưi nên đươc tinh theo mưc đô rui ro cua NH, chư không phai la mưc đông đêu 0,15% tinh trên dư nơ tiên gưi, mưc bao hiêm cung nên tinh theo ty lê phân trăm cua mon tiên gưi chư không phai môt mưc 50 triêu như hiên nay.Tuy nhiên, xac đinh/đo lường chinh xac mưc đô long tin cua dân chung vao hê thống NH vân la môt câu hoi lơn trong qua trinh tai câu truc hê thống NH. Trong khi đo, mưc đô long tin cua dân chung lại phu thuôc rât lơn vao cac yếu tố như: tinh tuân thu cac qui đinh trong linh vưc TCNH, tinh hiêu qua cua cơ chế thanh tra giam sat, tinh minh bạch cua thông tin trên thi trường. Lam thế nao đo lường đươc mưc đô tin tương cua dân chung? Lam thế nao cai thiên đươc chi số nay? Va du co đo lường, xac đinh đươc, thi môt minh NHNN cung kho co thê cai thiên/thay đôi đươc chi số nay trong ngăn hạn. Do vây, cân thiết phai co môt khao sat, điêu tra hoăc nghiên cưu nhăm đanh gia mưc đô long tin cua dân chung đối vơi hê thống NH. Kết qua nghiên cưu se rât hưu ich cho cơ quan quan ly nha nươc trong viêc phat hiên xư ly cac vi phạm ky luâtthi trường, đăc biêt la hoạch đinh cac giai phap tai câu truc hê thống Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 45 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

NH trong dai hạn nhăm cung cố niêm tin dân chung, hương tơi phat triên bên vưng hê thống NH.3. Lô trình tai câu truc

a. Trong ngăn han:Viêc xac đinh chinh xac va xư ly nơ xâu đươc coi la ưu tiên hang đâu cho cac biên

phap ngăn hạn đê tai câu truc NH hiên nay (35% người tra lời), tiếp theo la tăng vốn tư co va cai thiên long tin cua dân chung đối vơi hê thống NH (lân lươt chiếm 26% va 22%), giai phap phân loại NH đê kiêm soat tin dung chi nhân đươc sư đông tinh cua 13% người tra lời. Ro rang, môt trong nhưng quan ngại lơn nhât cua giơi chuyên gia va lanh đạo NH vân la viêc xac đinh chinh xac ty lê nơ xâu va xư ly nơ xâu, đê co thê băt đung bênh va đưa ra liêu thuốc chưa bênh phu hơp. Tuy nhiên, co chuyên gia cho răng, viêc tăng vốn tư co se tạo ra môt ap lưc buôc cac NH nho tim mọi cach chi đê đap ưng yêu câu vê vốn tư co tối thiêu, trong khi năng lưc quan tri điêu hanh cua họ chưa kip thay đôi vơi quy mô tông tai san tăng lên gâp 20 lân vơi môi đông vốn tư co tăng lên (1 NH tăng vốn tư co tư 2.000 ty đông lên 3.000 ty đông, co nghia la co kha năng tăng tông tai san lên 20.000 ty đông). Đô Thiên Anh Tuân (2012) cho răng, điêu nay đa đăt cac ngân hang, đăc biêt la ngân hang cô phân nông thôn va ngân hang quy mô nho, phai chạy đua vơi nhau đê tăng quy mô vốn môt cach rât gâp gap trong khi năng lưc quan tri cân co cho môt ngân hang quy mô lơn hơn nhiêu đa không theo kip. Vân bô may quan tri ngân hang cu va nhưng con người cu nhưng quan tri môt ngân hang co quy mô lơn lại hoạt đông trong môi trường cạnh tranh hơn. Hê qua la khi nên kinh tế rơi vao bât ôn thi cac yếu kem băt đâu lô ra ma hâu qua la nhưng gi ma công cuôc tai câu truc cân phai giai quyết. Do vây, thay vi quy đinh vốn tư co tối thiêu, cơ quan quan ly, giam sat NH co thê đưa ra quy đinh vê CAR tối thiêu, va co cơ chế giam sat cu thê vưa đam bao kha năng an toan hoạt đông cho NH, vưa tạo điêu kiên đê cac NH chu đông trong viêc tăng hay giam quy mô phu hơp vơi năng lưc quan tri cua minh. Hâu hết cac giai phap đa đươc đê xuât trong đê an đêu theo thông lê quốc tế, tuy nhiên, môt trong nhưng vân đê chưa đươc đê câp đến trong đê an la nguôn lưc, ca vê tai chinh va nhân lưc, ca trên giac đô nha nươc, dân chung, va chinh ban thân cac ngân hang. Do vây, trên quan điêm nghiên cưu va phan biên chinh sach, nhom nghiên cưu cho răng, cac giai phap đang đươc thưc hiên, phân nhiêu co thiên hương hanh chinh, tân dung ưu thế quan ly điêu hanh cua NHNN đê khuyến khich cac NH lơn đưa ra cac giai phap hô trơ cho cac NH yếu kem hoăc dung nguôn lưc cua nha nươc, vốn đa khan hiếm đê cưu cac NH yếu kem.

b. Trong dai hanƯu tiên hang đâu cua cac biên phap dai hạn đươc danh cho giai phap nhăm tăng cường

năng lưc thanh tra giam sat cua NHNN va năng lưc quan tri điêu hanh (corporate governance) cua cac NHTM (chiếm 50% người tra lời). Điêu nay hoan toan phu hơp vơi nhưng yếu kem Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 46 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

cua hê thống NHTM hiên nay. Tuy nhiên, đối vơi giai phap nâng cao năng lưc thanh tra giam sat cua NHNN lại liên quan đến viêc tai câu truc/cai cach NHNN, ma trong ban đê an không đươc đê câp đến môt cach cu thê chi tiết. Bên cạnh đo, cung co môt số chuyên gia cho răng cân cai thiên năng lưc quan ly, điêu hanh chinh sach tiên tê cua NHNN (chiếm 6% người tra lời). Điêu nay cung không ngạc nhiên khi rât nhiêu chuyên gia cho răng môt trong nhưng ly do khiến rât nhiêu NHTM găp kho khăn vê thanh khoan hay tin dung, ngoai nhưng nguyên nhân chu quan, con co nguyên nhân khach quan tư sư điêu hanh mang tinh tinh thế, chinh sach đi sau thưc tế cua NHNN. Năng lưc quan tri điêu hanh cua cac NHTM la môt trong nhưng nguyên nhân quan trọng dân đến đô vỡ cua cac NHTM My trong giai đoạn khung hoang 2007-2008. Nhom nghiên cưu cung đa chi ra sư khac biêt giưa năng lưc quan tri điêu hanh cua cac NHTM Viêt Nam so vơi thông lê quốc tế vê quan tri công ty cua OECD. Măc du tại thời điêm nghiên cưu, chưa co cơ sơ đê kết luân co mối quan hê giưa năng lưc quan tri điêu hanh vơi kha năng sinh lời cua cac NHTM, tuy nhiên, nhom nghiên cưu đa thây sư khac biêt trong chi số năng lưc quan tri điêu hanh (CGI) cua cac NHTM niêm yết vơi cac NHTM chưa niêm yết. Như vây, ro rang, vê dai hạn, viêc nâng cao năng lưc quan tri điêu hanh se gop phân nâng cao tinh minh bạch thông tin trong hoạt đông cua hê thống NHTM. Môt điêu kha bât ngờ la co đến 22% người đươc hoi cho răng vê dai hạn cân (i) xây dưng hê thống phap ly đê Bao hiêm tiên gưi co đu năng lưc tai chinh va ky thuât đê xư ly cac NH đô vỡ va (ii) xây dưng hê thống phap ly cho phep cac NH pha san. Hai nhom giai phap nay co quan hê chăt che vơi nhau, vi chi khi nao phap luât cho phep cac NH pha san, va Bao hiêm tiên gưi đu mạnh thi viêc pha san NH, xư ly cac NH đô vỡ se diên ra theo quy luât thi trường. Hai nhom giai phap nay cung hoan toan phu hơp vơi thông lê quốc tế, tuy nhiên, chưa đươc đê câp đến trong đê an tai câu truc hiên nay. Thêm vao đo, vê dai hạn, cân thiết lâp mạng an toan tai chinh quốc gia. Theo Fred Carns (2011va Hiroyuki Obata (2011), mạng an toan tai chinh la hê thống cac cơ quan co trach nhiêm giam sat, duy tri ôn đinh hê thống tai chinh, ngăn ngưa khung hoang tại cac nươc va cac cơ chế, công cu đươc cac cơ quan thưc hiên nhăm đạt đươc muc tiêu trên. Theo thông lê quốc tế, mạng an toan tai chinh cua cac nươc thường bao gôm: Bô Tai chinh, Ngân hang Trung ương, Cơ quan giam sat tai chinh, tô chưc BHTG va môt số cơ quan khac. Trong mạng an toan tai chinh, Bao hiêm tiên gưi co chưc năng đam bao duy tri niêm tin cua người gưi tiên vơi vai tro giam sat, canh bao sơm, xư ly ngân hang đô vỡ gop phân đam bao an toan hê thống, qua đo đong gop tich cưc va chu đông vao viêc ngăn ngưa va xư ly khung hoang. Như vây, tô chưc BHTG co vai tro quan trọng trong viêc bao vê người gưi tiên (vi mô) va ôn đinh hê thống tai chinh (vi mô). Co thê thây, xu hương trên thế giơi hiên nay, vai tro cua tô chưc BHTG đang tiếp tuc đươc cung cố thông qua viêc ap dung hạn mưc cao hơn, cung cố nguôn vốn, quy BHTG, chi tra nhanh hơn, va cơ chế xư l y minh bạch trong đo co sư tham gia cua tô chưc BHTG.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 47 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Vi vây, co thê noi trong Đê an, vai tro cua Bao hiêm tiên gưi rât mờ nhạt, không to ro đươc vai tro va trach nhiêm cua BHTG khi xay ra đô vỡ ngân hang, bao vê quyên lơi cho người gưi tiên. Điêu nay hoan toan không phu hơp vơi thông lê quốc tế, khi khung hoang NH xay ra, chinh BHTG la tô chưc đưng ra xư ly khung hoang va la cơ quan đâu mối tham gia thưc hiên tai câu truc (kinh nghiêm thanh công cua Han Quốc, Đai Loan). Do vây, vơi nguôn lưc tai câu truc không ro rang, vơi sư tham gia mờ nhạt cua tô chưc BHTG, co thê noi, sư thanh công cua qua trinh tai câu truc hoan toan phu thuôc vao “tai tinh” cua NHNN, cơ quan duy nhât la đâu mối thưc hiên tai câu truc hê thống NH ơ Viêt Nam hiên nay.

4. Cơ quan thưc hiên tai câu trucTại Thai Lan, Uy ban tư vân tai câu truc tai chinh đươc thanh lâp đê ban hanh cac

hương dân cân thiết. Uy ban nay do Thư trương Bô tai chinh đưng đâu va bao gôm thanh viên tư NHTW, bô tai chinh va khu vưc tư nhân. Tương tư như vây, tại Indonesia, cơ quan tai câu truc ngân hang Indonesia lanh đạo viêc tai câu truc gôm cac thanh viên cua cac cơ quan quan ly nha nươc. Như vây, xet vê thưc tế, Ngân hang Trung ương thường không tham gia lanh đạo trưc tiếp ma chi đong vai tro tham gia. John Hawkins (1999) đa thưc hiên khao sat vê tai câu truc cua 24 quốc gia cho thây nếu Ngân hang Trung ương chiu trach nhiêm tai câu truc, thi hê thống ngân hang thay đôi châm va như vây tai câu truc hê thống ngân hang kho đạt hiêu qua cao. Kết qua điêu tra cho thây, ơ Viêt Nam, cơ quan chiu trach nhiêm chinh thưc hiên tai câu truc ngân hang, nên la NHNN (hơn 77%), hay Bô tai chinh (11%), con lại cac y kiến cho răng nên thanh lâp môt Uy Ban tai câu truc ngân hang, trưc thuôc Chinh phu, như kinh nghiêm cua Nhât Ban va Han Quốc. Cac chuyên gia cung đưa ra nhưng thuân lơi khi NHNN la đơn vi đâu mối thưc hiên tai câu truc vi NHNN la đơn vi trưc tiếp quan ly hê thống NH, họ dê dang trong viêc tiếp cân thông tin đê năm ro thưc trạng hoạt đông cua hê thống (phân loại NH đê kiêm soat tăng trương tin dung), dê dang sư dung cac biên phap hanh chinh trong viêc thuc đây cac giai phap tai câu truc (khuyến khich cac NH lơn hô trơ/mua lại cac NH nho). Tuy nhiên, cung nhiêu y kiến chi ra nhưng hạn chế cua mô hinh nay la: (i) thông tin không minh bạch va chi co nôi bô NHNN năm đươc kế hoạch tai câu truc trươc khi đưa ra công bố công khai, (ii) thiếu sư kết hơp chăt che vơi cac cơ quan co liên quan, như Bô Tai chinh, Uy Ban giam sat tai chinh quốc gia, (iii) chi phi tai câu truc không xac đinh đươc chinh xac, (iv) co thê dân đến mâu thuân lơi ich hoăc nay sinh vân đê lơi ich nhom. Có thể nói, việc NHNN là cơ quan đầu mối thực hiện tái cấu trúc hệ thống NH như hiện nay cũng có những ưu điểm nhất định, tuy nhiên mô hình này vẫn tiềm ẩn những rủi ro nhất định.

5. Nhưng kho khăn, thach thưc chinh trong qua trình tai câu trucHai kho khăn lơn nhât can trơ qua trinh tai câu truc ngân hang ơ Viêt Nam la (i) dân

chung thiếu niêm tin va (ii) thiếu cơ sơ phap ly cho tai câu truc, chiếm đến hơn 50% y kiến

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 48 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

đông tinh, tiếp theo la (iii) viêc không xac đinh chinh xac nơ xâu va (iv) Chinh phu găp kho khăn vê tai chinh cho tai câu truc đươc gân 40% người ung hô. Điêu nay co thê ly giai vi sao, đê an tai câu truc đa đưa ra quan điêm không đê xay ra đô vỡ NH va không ro rang trong viêc xac đinh chi phi cua viêc tai câu truc. Môt số chuyên gia cung cho răng, tinh quyết đoan, kip thời, quyết liêt cua cac hanh đông, biên phap tai câu truc cung la yếu tố quan trọng quyết đinh đến sư thanh công. Trên thưc tế, Dziobek, (1998) khi đanh gia vê hiêu qua tai câu truc, tại Châu A, Phillipines la quốc gia đạt đươc chuyến biến ro rêt sau tai câu truc sau khi băt đâu tai câu truc tư năm 1984 vơi chi phi tai câu truc la 4% GDP. Đây la quốc gia thưc hiên tai câu truc chu đông. Han Quốc tai câu truc vao năm 1993 đươc đanh gia la đạt đươcchuyên biến ơ mưc đô vưa phai trong hê thống ngân hang. Nhât Ban la quốc gia co chuyên biến châm, cac biên phap không mạnh, quyết đoan va tac đông trên diên hẹp la môt trong nhưng yếu tố khiến cuôc tai câu truc hê thống ngân hang keo dai. Cho đến thời điêm hoan thanh nghiên cưu nay, tinh tư khi băt đâu thưc hiên Đê an tai cơ câu TCTC cung đa đươc hơn 8 thang. Tuy nhiên, nhưng kho khăn, thach thưc cho qua trinh tai câu truc hê thống NH vân chưa đươc giai quyết khi: tỷ lệ nợ xấu vẫn còn là ẩn số khi số liệu công bố của NHNN thấp hơn rất nhiều so với ước tính của các chuyên gia và tổ chức quốc tế4, nguồn lực tài chính cho tái cấu trúc chưa được xác định, chưa xác định được mức độ tin tưởng của dân chúng vào hệ thống NH. Vo Tri Thanh (2012) cho răng rui ro hoạt đông con liên quan tơi tinh trạng sơ hưu cheo cô phân (giưa cac ngân hang thương mại, cac tâp đoan/tông công ty co cac hoạt đông liên quan tơi hoạt đông tai chinh, bât đông san). Tinh trạng nay tạo ra cac nhom lơi ich co thê chi phối thi trường, gây kho tach bạch sơ hưu, do vây can trơ qua trinh giam sat, tai cơ câu ngân hang. Kết quả khảo sát cũng cho thấy, tinh chât sơ hưu cheo giưa NH, DN đươc đanh gia co anh hương ơ mưc cao (3.4/4) vơi hơn 40% người đông tinh. Ngoai ra, cac yếu tố khac như lơi ich chinh tri, lơi ich nhom đươc đanh gia co anh hương lơn nhât đến tai câu truc vơi gân 40% người tra lời. Cac chuyên gia cho răng, chinh tinh trạng sơ hưu cheo không kiêm soat đươc giưa cac NH, giưa NH va DN đa la môt trong nhưng nguyên nhân dân đến xung đôt lơi ich giưa cac nhom. Đô Thiên Anh Tuân (2012) cung cho răng cac hinh thưc sơ hưu nay măc du đươc thưa nhân la đa dạng bao gôm ca sơ hưu nha nươc, sơ hưu tâp thê, sơ hưu nươc ngoai, sơ hưu tư nhân nhưng trên thưc tế không hăn như vây. Băng chưng la viêc Chinh phu chi ban môt lương nho cô phân cua cac NHTMNN cho công chung va do đo se không lam thay đôi ban chât sơ hưu nha nươc trong cac ngân hang nay. Tương tư, cac ngân hang cô phân nhin chung đa phân co quy mô nho vơi số lương cô đông đại chung hạn chế ma trên thưc tế la co câu truc sơ hưu cheo va sơ hưu gia đinh. Chinh sư chưa ro rang trong cac quan hê sơ hưu mơi la mâm mống cua rui ro đạo đưc, cac yếu kem va tai họa.

Vây, quan điêm đa dạng hoa vê sơ hưu không quan trọng băng viêc minh bạch hoa sơ hưu va sơ hưu thưc chât. Do vây, theo nhom nghiên cưu, cân co cơ chế công khai, minh bạch thông tin vê ca nhân/nhom sơ hưu không chi ơ cac ngân hang ma con ơ cac doanh nghiêp,

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 49 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

nhât la môt số tâp đoan. Bên cạnh đo, cân co chinh sach co kha năng cưỡng chế thưc thi thưc sư đối vơi viêc thưc hiên cac giơi hạn đâu tư, gop vốn, cho vay đối vơi cac bên liên quan. Đăc biêt, trong qua trinh tai câu truc, môt vân đê cân đươc xem xet va giai quyết môt cach thâu đao la sơ hưu cheo giưa NH va DN cung như giưa cac NH đê giam thiêu rui ro trong qua trinh tai câu truc như kinh nghiêm quốc tế đa chi ra.

6. Nhưng ẩn sô cân lam rõ trong qua trình tai câu truc hê thông Ngân hang Viêt Nama. Mô hình kinh doanh ngân hang sau tai câu trucCac chi tiêu đinh lương vê số lương, quy mô, loại hinh ngân hang chưa đươc đinh hinh

trong đê an. Sau khi đọc xong đê an, người đọc co thê yên tâm vi môt bưc tranh “tươi sang” cua hê thống NH se lanh mạnh, nâng cao năng lưc cạnh tranh va hoạt đông an toan, hiêu qua hơn. Tuy nhiên, mô hinh kinh doanh ngân hang sau tai câu truc lại chưa đươc xac đinh: co hinh thanh NH đâu tư không? NH phat triên theo hương đa năng hay chuyên doanh? Khi ma môt trong nhưng yếu kem dân đến rui ro trong hê thống NH hiên nay la cac NHTM đa thưc hiên ca chưc năng cua NH đâu tư, ty trọng đâu tư vao chưng khoan, bât đông san tại môt số NH kha lơn, dân đến rui ro trong hoạt đông đâu tư anh hương đến rui ro trong kinh doanh NH, trươc khi NHNN co nhưng quy đinh đê điêu chinh chưc năng nay.

b. Nguôn lưc tai chinh cho tai cơ câuTrên quan điêm cua đê an tai câu truc la khuyến khich cac NH tư nguyên sap nhâp, sap

nhâp cac NH lơn vơi NH nho đê hô trơ NH yếu, NHNN se hô trơ thanh khoan trong trường hơp cac NH qua yếu kem, không co kha năng chi tra. Tuy nhiên, chi phi cho toan bô qua trinh tai câu truc chưa đươc đê câp đến, tư viêc dư tinh cac tôn thât co thê phat sinh, tơi viêc xac đinh cac nguôn lưc tai chinh đê thưc hiên tai câu truc. Ngay ca khi cac NH lơn hô trơ cac NH yếu se bi anh hương vê tai chinh nhât đinh, se phat sinh nhưng tôn thât vê tai chinh cho chinh cac NH lơn. Bên cạnh đo, nguôn tiên ơ đâu đê NHNN câp thanh khoan hay hô trơ cac NH yếu kem trong điêu kiên chinh cơ quan quan ly tai chinh cua Chinh phu la Bô Tai chinh cung không xac đinh quy danh cho tai câu truc la bao nhiêu. Theo thông lê quốc tế, nguôn tai chinh cho viêc thu dọn/xư ly cac NH yếu kem thường đươc xac đinh bao gôm: nguôn cua cac NH khac mua lại, kê ca viêc tăng room cho nha đâu tư nươc ngoai, nguôn tư thanh ly tai san cua cac NH la đối tương phai xư ly, nguôn tư chinh chu cac NH phai đap ưng, nguôn tư phat hanh trai phiếu CP qua Bao hiêm tiên gưi, dung tiên đê Chinh phu quốc hưu hoa cac NH yếu kem (Han Quốc), vưc dây, sau đo ban lại cho tư nhân, thâm chi con co lai (FDIC), Chinh phu không tốn chi phi cho viêc xư ly cac NH. Tuy nhiên, trong trường hơp Chinh phu bo tiên ra đê hô trơ cac NH yếu kem, như kinh nghiêm cua Han Quốc, Chinh phu se đưa ra cac quy đinh đê đam bao hiêu qua cua qua trinh tai câu truc cung như giam thiêu tối đa rui ro đạo đưc trong qua trinh thưc hiên. Cac ngân hang đươc yêu câu phai căt giam vê qui mô, nhân viên,

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 50 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

chi nhanh, cai thiên năng suât va hiêu qua thi mơi đươc hô trơ cua Chinh phu trong qua trinh tai câu truc. Nếu thua lô va yếu kem trong quan ly thi bi buôc phai giam vốn va thay thế lanh đạo.

c. Vai trò cua Công ty mua ban nơ trong qua trình tai câu trucKinh nghiêm quốc tế cho thây, viêc co môt thi trường mua ban nơ hiêu qua se la môt

kênh chuyên hoa cac tai san, khoan cho vay chât lương thâp cua NH yếu kem môt cach nhanh nhât va hiêu qua nhât. Trong thi trường đo, công ty mua ban nơ quốc gia (AMC) se la đâu mối xư ly cac giao dich mua ban tai san va nơ tôn đọng cua cac NH, DN. Kinh nghiêm cua Han Quốc cho thây, công ty mua ban nơ Han Quốc (KAMCO) đa mua lại đến 32,5 nghin ty cac khoan nơ xâu băng cach thanh toan trưc tiếp dươi dạng phat hanh cac trai phiếu cua KAMCO cho cac ngân hang. KAMCO se mua lại cac khoan nơ xâu băng 45% gia tri sô sach nếu co thế châp, va 3% gia tri sô sach nếu không co thế châp. Ro rang, đê co lam tốt vai tro cua minh trên thi trường mua ban nơ, công ty mua ban nơ phai co nguôn tai chinh, hoăc đươc phat hanh trai phiếu do Chinh Phu bao lanh, va co môt cơ chế mua ban nơ ro rang, trên cơ sơ chât lương cua cac khoan nơ xâu.

Mai đến tân cuối thang 5 năm 2012, sau hơn 5 thang thưc hiên đê an, NHNN mơi đê xuât thanh lâp công ty mua ban nơ nhăm mua ban nơ xâu trong hê thống NH, nhăm khơi thông nguôn vốn tin dung, vơi gia tri khoang 100.000 ty đông. Tuy nhiên, vân con nhiêu câu hoi vê mô hinh tô chưc, nguôn vốn, cơ chế hoạt đông, nguyên tăc đinh gia cac khoan nơ cung như cac biên phap nhăm ngăn chăn sư thao tung cua cac nhom lơi ich.

d. Môi liên hê giưa tai câu truc hê thông NH vơi tai câu truc đâu tư công va tai câu truc DNNN

Khi gân 40% dư nơ tin dung cua nganh NH la danh cho cac DNNN, hê số nơ trên vốn chu sơ hưu cua cac tâp đoan kinh tế nha nươc la 27,6% ( tinh đến 12/2011), trong khi đo, ơ Han Quốc la 27,2% va Trung Quốc la 7,62% (Vu Thanh Tư Anh, 2012). Đô Thiên Anh Tuân (2012) cho răng do qua trinh phat triên cua nên kinh tế diên ra nhanh chong, chưa tinh đến kha năng tac đông cua cac qua trinh tai câu truc ngân hang, tai câu truc doanh nghiêp nha nươc va tai câu truc đâu tư công đến sư đinh hinh môt diên mạo kinh tế mơi ma hinh thai cua hê thống cac TCTD cân phai tương thich trong điêu kiên đo chư không phai hiên nay.

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 51 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

KÊT LUÂN

Đê đam bao phat triên bên vưng trong thời gian nhưn năm săp tơi, cân chuyên đôi mô hinh tăng trương, thưc hiên tai cơ câu kinh tế. Viêt Nam cân đê xuât môt số phương hương tai cơ câu nên kinh tế như nông nghiêp, doanh nghiêp nha nươc, đâu tư công va hê thống ngân hang. Trong viêc tai câu truc nông nghiêp, Viêt Nam cân phai tai câu truc lại va tại ra cơ câu san xuât nông nghiêp phu hơp va hiêu qua nhât; tai câu truc lại thi trường theo hương tiếp tuc phat triên va mơ rông thi trường, tô chưc tốt viêc tiêu thu nông, lâm san, thuy san cho nông dân; tai câu truc lại cơ câu đâu tư cho nông nghiêp, nông thôn; tai câu truc lại lưc lương lao đông nông nghiêp va nông thông theo hương chuyên mạnh lao đông nông nghiêp sang nganh công nghiêp, dich vu; tai câu truc lại cac hinh thưc tô chưc san xuât trong nông nghiêp va

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 52 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

kinh tế nông thôn. Trong doanh nghiêp nha nươc, đê thưc hiên tốt qua trinh nay cân phai co lô trinh cu thê, khoa học phu hơp vơi tinh hinh thưc tế cua nên kinh tế, cua doanh nghiêp. Đông thời cac giai phap nên trên cân đươc ap dung môt cach hơp ly, đông bô đê co thê đưa khu vưc doan nghiêp nha nươc phat triên lơn mạnh, đap ưng đươc sư ky vọng toan xa hôi. Viêt Nam cân đê xuât môt số phương hương tai cơ câu chinh sach tăng trương, tai chinh công, đâu tư công như: thư nhât la tư bo mô hinh tăng trương “nong”, dưa chu yếu vao tăng vốn đâu tư, chuyên sang mô hinh phat triên theo chiêu sâu, lây nâng cao năng xuât, chât lương, hiêu qua va sưc cạnh tranh lam tiêu chi chu yếu; thư hai la thay đôi cơ câu chi tiêu ngân sach theo hương giam bơt chưc năng “nha nươc kinh doanh” va đông thời tăng cường chưc năng “nha nươc phuc lơi”; thư ba la tâp trung đâu tư công cho kinh tế vao môt số it trọng điêm, co tinh đôt pha va lan toa nhăm nhanh chong đưa vao sư dung; thư tư la thay đôi thê chế đâu tư công theo hương đam bao tinh thống nhât cua chiến lươc phat triên quốc gia; thư năm la nâng cao hiêu qua kinh tế, xa hôi, bao vê môi trường cua đâu tư công. Đối vơi viêc tai câu truc hê thống ngân hang, Viêt Nam cân lam ro cac ân số co liên quan đến: (i) mô hinh hoăc đinh dạng hê thống ngân hang sau tai câu truc, (ii) nguôn lưc tai chinh cho tai câu truc, (iii) vai tro cua Công ty mua ban nơ (AMC) trong qua trinh tai câu truc, (iv) thưc trạng sơ hưu cheo trong hê thống ngân sach, (v) sư phối hơp giưa cơ quan đâu mối va cơ quan phối hơp trong qua trinh thưc hiên tai câu truc, (vi) mối liên hê giưa tai câu truc hê thống ngân hang vơi tai câu truc đâu tư công va tai câu truc doanh nghiêp nha nươc va (vii) phương phap hoăc cach thưc đanh gia hiêu qua cua qua trinh tai câu truc.

Vây, sư hinh thanh tư duy kinh tế thi trường đinh hương xa hôi chu nghia không chi đơn thuân la sư tim toi va phat triên vê măt ly luân cua chu nghia xa hôi ma con la sư lưa chọn va khăng đinh con đường va mô hinh phat triên trong thưc tiên mang tinh cach mạng va sang tạo cua Viêt Nam. Phat triên kinh tế thi trường đinh hương xa hôi chu nghia la môt qua trinh tât yếu phu hơp vơi quy luât phat triên cua thời đại va đap ưng yêu câu phat triên cua đât nươc.

MUC LUC

Lơi mơ đâu……………………………………………………………………................1

Chương I: Tai câu truc lai nông nghiêp trong nên kinh tê Viêt Nam………………..2

Chương II: Tai câu truc Doanh nghiêp Nha nươc, cổ phân hoa doanh

nghiêp nha nươc…………………………………………………………..11

Chương III: Tai câu truc đâu tư trong nên kinh tê Viêt Nam……………………….22 Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEU

Page 53 of 54

Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Năm 2013

Chương IV: Tai câu truc hê thông Nhân hang Viêt Nam……………………………41

KÊT LUÂN……………………………………………………………………………...51

Lich Sư Kinh Tế (213) _ 2 Kosal NEUPage 54 of 54