Quá trình ra quyết định của bệnh nhân tâm

thần trong mô hình phục hồi chức năng”

(Nghiên cứu tại Bệnh viện ban ngày Mai

Hương, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội)

Nguyễn Thu Trang

Trường Đại học KHXH&NV

Luận văn ThS ngành: Công tác xã hội; Mã số: 60 90 01 01

Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Hồi Loan

Năm bảo vệ: 2013

Abstract: Mô tả mô hình phục hồi chức năng của Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai

Hương, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội và các đặc điểm chính của nhóm bệnh nhân tham gia mô

hình phục hồi chức năng. Xác định những biểu hiện của sự tham gia của bệnh nhân tâm thần

trong quá trình ra quyết định trong mô hình phục hồi chức năng qua các giai đoạn. Nhận diện

các nhân tố cơ bản tác động tới sự tham gia của bệnh nhân tâm thần vào quá trình ra quyết

định trong mô hình phục hồi chức năng.

Keywords: Bệnh nhân tâm thần; Phục hồi chức năng; Quá trình ra quyết định; Dịch vụ xã

hội

Content:

1

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 6

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................. 6

2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ........................................................................................ 9

2.1. Những nghiên cứu trên thế giới ....................................................................................... 9

2.2. Những nghiên cứu tại Việt Nam .................................................................................... 21

3. Ý nghĩa của nghiên cứu ................................................................................................ 25

3.1. Ý nghĩa khoa học ........................................................................................................... 25

3.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................................ 25

4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 26

4.1. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................................... 26

4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................... 26

5. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 26

5.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................................... 26

5.2. Khách thể nghiên cứu .................................................................................................... 26

5.3. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................................... 27

6. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................................... 27

7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 28

7.1. Phương pháp luận của đề tài .......................................................................................... 28

7.2. Cách tiếp cận nghiên cứu ............................................................................................... 28

7.3. Phương pháp thu thập thông tin ..................................................................................... 28

NỘI DUNG CHÍNH .......................................................................................................... 31

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực thực tiễn của nghiên cứu .......................................... 31

1.1. Các khái niệm công cụ ............................................................................................... 31

1.1.1. Người bệnh tâm thần................................................................................................... 31

1.1.2. Phục hồi chức năng, mô hình phục hồi chức năng và tái hòa nhập gia đình và cộng

đồng ...................................................................................................................................... 32

1.1.3. Quyết định, ra quyết định và ra quyết định chung (shared decision making) ............ 33

1.1.4. Tư duy ......................................................................................................................... 34

1.1.5. Nhóm và nhóm trị liệu ................................................................................................ 35

1.1.6. Tăng cường năng lực (Empowerment) ....................................................................... 35

1.2. Những lý thuyết chính ứng dụng trong nghiên cứu ................................................ 36

1.2.1. Lý thuyết về Tăng cường năng lực (empowerment) ................................................... 36

1.2.2. Lý thuyết về Ra quyết định chung (shared decision making)..................................... 38

1.2.3. Lý thuyết Quá trình tư duy (Platonov, 1977) .............................................................. 41

2

1.3. Khái quát đặc điểm địa bàn nghiên cứu .................................................................. 44

Chương 2. Mô hình phục hồi chức năng tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai

Hương ................................................................................................................................. 47

2.1. Khái quát đặc điểm của mô hình phục hồi chức năng ........................................... 47

2.1.1. Cơ sở khoa học của mô hình phục hồi chức năng ...................................................... 47

2.1.2. Những đặc điểm về cơ cấu hành chính và đội ngũ chuyên môn của mô hình phục hồi

chức năng .............................................................................................................................. 56

2.1.3. Những đặc điểm về kết cấu chương trình và các hoạt động chính trong mô hình phục

hồi chức năng ........................................................................................................................ 58

2.2. Đặc điểm của bệnh nhân tâm thần tham gia mô hình phục hồi chức năng ......... 62

2.2.1. Số lượng bệnh nhân tham gia mô hình phục hồi chức năng ....................................... 62

2.2.2. Cơ cấu bệnh nhân trong mô hình phục hồi chức năng................................................ 65

2.2.3. Tình trạng bệnh của bệnh nhân trong mô hình phục hồi chức năng ........................... 68

2.2.4. Các nguồn tiếp cận mô hình phục hồi chức năng của bệnh nhân và người nhà bệnh

nhân ....................................................................................................................................... 71

2.2.5. Những nhu cầu phục hồi chức năng đặc thù của bệnh nhân trong mô hình ............... 72

Chương 3. Bệnh nhân tâm thần và quá trình ra quyết định trong mô hình phục hồi

chức năng tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương ............................................ 75

3.1. Sự tham gia của bệnh nhân trong các giai đoạn ra quyết định tại mô hình phục

hồi chức năng ..................................................................................................................... 75

3.1.1. Giai đoạn 1 - Tiếp nhận và sàng lọc người bệnh ........................................................ 75

3.1.2. Giai đoạn 2 - Tham gia những hoạt động phục hồi chức năng đặc thù chuẩn bị cho

quá trình ra quyết định .......................................................................................................... 81

3.1.3. Giai đoạn 3 - Tham gia các hoạt động trải nghiệm về quá trình ra quyết định cụ thể 87

3.1.3.1. Bước 1 - Xác định và biểu đạt vấn đề .................................................................. 90

3.1.3.2. Bước 2 - Huy động tri thức, kinh nghiệm ............................................................ 92

3.1.3.3. Bước 3 - Sàng lọc liên tưởng và hình thành giả thuyết ....................................... 94

3.1.3.4. Bước 4 - Kiểm tra giả thuyết ............................................................................... 95

3.1.3.5. Bước 5 - Giải quyết nhiệm vụ tư duy .................................................................. 97

3.2. Các bên liên quan trong quá trình ra quyết định của bệnh nhân tâm thần trong

mô hình phục hồi chức năng .......................................................................................... 101

3.2.1. Người bệnh tâm thần................................................................................................. 101

3.2.2. Gia đình người bệnh tâm thần................................................................................... 106

3.2.3. Cán bộ trong mô hình phục hồi chức năng ............................................................... 109

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................................. 114

1. Kết luận ........................................................................................................................ 114

3

2. Khuyến nghị ................................................................................................................. 116

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 119

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Hiện nay, Việt Nam đang phải đối phó với nhiều vấn đề xã hội đa

dạng và phức tạp, trong đó, sức khỏe tâm thần đang trở thành một vấn đề

nổi bật đòi hỏi sự quan tâm và can thiệp từ các cấp chính quyền, các ngành

nghề và sự nhận thức cũng như tham gia của cộng đồng. tại Việt Nam,

khái niệm tăng cường năng lực cho người bệnh tâm thần vẫn chưa được

cộng đồng và thậm chí nhiều nhà chuyên môn trong lĩnh vực trợ giúp nhận

thức đúng đắn. Những suy nghĩ kì thị người bệnh tâm thần là người vô

dụng, không có khả năng tự đưa ra những quyết định dù là nhỏ nhất liên

quan đến cuộc sống của mình vẫn còn phổ biến. Bởi vậy, để thúc đẩy quá

trình ra quyết định nhằm tạo ra những ảnh hưởng tích cực tới sự tiến bộ

của người bệnh, hỗ trợ họ hòa nhập cộng đồng đúng nghĩa, chuẩn bị tâm

thế để họ tham gia vào các hoạt động đa dạng trong đời sống xã hội, các

mô hình phục hồi chức năng cần đến vai trò của nhân viên công tác xã hội.

Hiện nay, trong cả nước, chỉ duy nhất có một bệnh viện hoạt động theo

hình thức bệnh viện ban ngày với định hướng chăm sóc sức khỏe tâm thần

mới của WHO - chăm sóc sức khỏe tâm thần vì cộng đồng và dựa vào

cộng đồng. Đó là bệnh viện ban ngày Mai Hương, quận Hai Bà Trưng, Hà

Nội. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài này có ý nghĩa quan trọng nhằm giúp

chúng ta xây dựng nhận thức hệ thống và toàn diện trong đánh giá, khẳng

định vị thế của quá trình ra quyết định của người bệnh tâm thần trong mô

hình phục hồi chức năng với tư cách một cách thức tăng cường năng lực

cho thân chủ, qua đó, xây dựng cách thức can thiệp giúp người bệnh tâm

thần tham gia tích cực hơn vào quá trình ra quyết định trong những vấn đề

liên quan đến bản thân để họ hòa nhập đời sống xã hội tốt hơn, có một chất

lượng cuộc sống cao hơn.

2

2. Ý nghĩa của nghiên cứu

2.1. Ý nghĩa khoa học: làm rõ quan điểm lý thuyết về tăng cường năng lực

(empowerment) cũng như ra quyết định chung (shared decision making)

của người bệnh tâm thần trong một hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần

chính thống. Trong đó, quá trình tư duy của Platonov trong phân tích quá

trình ra quyết định của bệnh nhân tâm thần đặt trong bối cảnh của cách

tiếp cận tăng cường năng lực trong mô hình phục hồi chức năng dựa vào

cộng đồng của bệnh viện ban ngày Mai Hương sẽ làm rõ hơn ứng dụng

của lý thuyết này trong thực tế.

2.2. Ý nghĩa thực tiễn: kết quả nghiên cứu giúp các nhà chuyên môn và

quản lý của mô hình cũng như của Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai

Hương thấy được những ưu điểm và hạn chế trong triển khai hoạt động

của bệnh viện, đồng thời có những đánh giá và đề xuất có thể ứng dụng và

mở rộng tại bệnh viện sau này.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu, làm rõ quá

trình ra quyết định của người bệnh tâm thần trên thực tế trong mô hình

phục hồi chức năng ở Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương để qua

đó, xây dựng cách thức can thiệp giúp người bệnh tâm thần có thể tham

gia tích cực hơn vào quá trình ra quyết định trong những vấn đề liên quan

đến bản thân để họ thực sự được tăng cường năng lực, hòa nhập đời sống

xã hội tốt hơn.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

(1) Mô tả mô hình phục hồi chức năng của Bệnh viện Tâm thần

Ban ngày Mai Hương và các đặc điểm chính của nhóm bệnh nhân

tham gia mô hình phục hồi chức năng.

3

(2) Xác định những biểu hiện của sự tham gia của bệnh nhân tâm

thần trong quá trình ra quyết định trong mô hình phục hồi chức năng

qua các giai đoạn.

(3) Nhận diện các nhân tố cơ bản tác động tới sự tham gia của

bệnh nhân tâm thần vào quá trình ra quyết định trong mô hình phục

hồi chức năng.

4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu: Quá trình ra quyết định của bệnh nhân tâm

thần trong mô hình phục hồi chức năng tại Bệnh viện Ban ngày Mai

Hương – Hà Nội.

4.2. Khách thể nghiên cứu

- Nhóm bệnh nhân tâm thần

- Người nhà bệnh nhân

- Bác sĩ tâm thần

- Cán bộ tâm lý

- Điều dưỡng

- Đại diện ban lãnh đạo (ban giám đốc) Bệnh viện ban ngày Mai

Hương.

5. Câu hỏi nghiên cứu

Để đạt được mục đích, mục tiêu nghiên cứu của đề tài, kết quả

nghiên cứu sẽ hướng tới trả lời những câu hỏi nghiên cứu sau:

(1) Những đặc điểm chính của mô hình phục hồi chức năng của

Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương và các đặc điểm chính

của nhóm bệnh nhân tham gia mô hình phục hồi chức năng này là

gì?

4

(2) Sự tham gia của bệnh nhân tâm thần trong quá trình ra quyết

định trong mô hình phục hồi chức năng qua các giai đoạn được

thể hiện như thế nào?

(3) Những nhân tố cơ bản nào tác động tới sự tham gia của bệnh

nhân tâm thần vào quá trình ra quyết định trong mô hình phục hồi

chức năng?

6. Phương pháp nghiên cứu

6.1. Phương pháp luận của đề tài

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật lịch sử và duy vật

biện chứng để xem xét các biến trong tổng hòa các mối quan hệ cũng như

sự biến đổi của thời gian ảnh hưởng tới các mối quan hệ này.

6.2. Cách tiếp cận nghiên cứu

Đề tài sử dụng cách tiếp cận liên ngành và hệ thống trong nghiên

cứu, trong đó, những lý thuyết Tâm lý học (Quá trình tư duy – Platonov,

1977) và lý thuyết Công tác xã hội (cách tiếp cận tăng cường năng lực

trong thực hành, hệ thống quan điểm về ra quyết định chung, các lý thuyết

về nhóm...) được vận dụng để góp phần làm rõ các câu hỏi nghiên cứu.

6.3. Phương pháp thu thập thông tin

Phương pháp phân tích tài liệu

Phương pháp quan sát

Để thu thập thông tin cho đề tài, phương pháp quan sát tham dự đã

được triển khai trong 03 tháng từ tháng 03/2013 đến tháng 06/2013 (trung

bình 03 buổi phục hồi chức năng - ca sáng/tuần). Những đối tượng quan

sát chính được lựa chọn: bệnh viện, mô hình phục hồi chức năng, cán bộ

bệnh viện, bệnh nhân, người nhà bệnh nhân.

Phương pháp phỏng vấn sâu

5

- Bệnh nhân: 05 người

- Người nhà bệnh nhân: 05 người

- Cán bộ tâm lý trực tiếp triển khai mô hình: 01 người

- Bác sỹ tâm thần trực tiếp điều trị cho bệnh nhân: 02 người

- Điều dưỡng trực tiếp chăm sóc cho bệnh nhân: 02 người

- Cán bộ quản lý (phó giám đốc bệnh viện): 01 người

Phương pháp thảo luận nhóm

02 thảo luận nhóm này được triển khai vào tháng 04/2013 với sự

tham gia của 13 – 15 bệnh nhân thuộc mô hình phục hồi chức năng.

NỘI DUNG CHÍNH

6

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực thực tiễn của nghiên cứu

1.1. Các khái niệm công cụ

- Người bệnh tâm thần

- Phục hồi chức năng, mô hình phục hồi chức năng và tái hòa nhập

gia đình và cộng đồng

- Quyết định, ra quyết định và ra quyết định chung (shared decision

making)

- Tư duy

- Nhóm và nhóm trị liệu

- Tăng cường năng lực (Empowerment)

1.2. Những lý thuyết chính ứng dụng trong nghiên cứu

- Lý thuyết về Tăng cường năng lực (empowerment)

- Lý thuyết về Ra quyết định chung (shared decision making)

- Lý thuyết Quá trình tư duy (Platonov, 1977)

1.3. Khái quát đặc điểm địa bàn nghiên cứu

Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương xác định mục đích hoạt

động chính là đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khoẻ tâm thần của cộng đồng

dân cư trên địa bàn Hà Nội, trong đó, nhiệm vụ phục hồi chức năng cho

người bệnh tâm thần để tái hòa nhập gia đình và cộng đồng được coi là

một trong những trọng tâm chính. Bên cạnh đó, bệnh viện còn nhận điều

trị các trường hợp bệnh tâm thần bán cấp tính, tư vấn trị liệu tâm lý trẻ em

và điều trị các rối loạn liên quan đến nghiện chất (nghiện rượu, nghiện ma

tuý). Về đối tượng phục vụ chính, bệnh viện phục vụ tất cả bệnh nhân tâm

thần bán cấp tính và loại hình phục vụ chính là điều trị ngoại trú cho bệnh

nhân tâm thần thuộc địa bàn Hà Nội.

7

Chương 2. Mô hình phục hồi chức năng tại Bệnh viện Tâm thần Ban

ngày Mai Hương

2.1. Khái quát đặc điểm của mô hình phục hồi chức năng

2.1.1. Cơ sở khoa học của mô hình phục hồi chức năng

Mô hình phục hồi chức năng của Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai

Hương là sự tổ hợp của nhiều yếu tố vốn được hình thành và phát triển

trên cơ sở khoa học vững chắc: (i) kết hợp phục hồi chức năng và điều trị

bằng thuốc; (ii) mô hình dựa vào cộng đồng (community based model);

(iii) ứng dụng can thiệp dưới hình thức nhóm trong phục hồi chức năng.

Tổng hòa các yếu tố này đã giúp cho mô hình phục hồi chức năng của

Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương triển khai hoạt động mang định

hướng tăng cường năng lực rõ nét. Và chính nhờ cơ sở đạo đức và khoa

học này mà mô hình phục hồi chức năng tại bệnh viện thuận lợi để triển

khai những hoạt động thúc đẩy sự tham gia của người bệnh vào quá trình

ra quyết định.

2.1.2. Những đặc điểm về cơ cấu hành chính và đội ngũ chuyên môn

của mô hình phục hồi chức năng

Mô hình phục hồi chức năng do Khoa Lâm sàng trực tiếp quản lý,

gắn kết chặt chẽ giữa chẩn đoán, điều trị bằng thuốc và triển khai các hoạt

động phục hồi chức năng. Bên cạnh các phòng khám, các hoạt động phục

hồi chức năng cho người bệnh đều diễn ra tập trung ở Phòng Phục hồi

chức năng thuộc tầng 3 bệnh viện. Hàng tuần, mô hình hoạt động từ thứ

hai đến thứ sáu, trong giờ hành chính. Mỗi ngày, người bệnh tham gia

phục hồi chức năng theo hai ca: ca sáng từ 8 giờ 30 đến 11 giờ, ca chiều từ

2 giờ đến 4 giờ. Giờ nghỉ trưa, người bệnh có thể lựa chọn về nhà hoặc

đăng ký ăn trưa và ngủ trưa tại bệnh viện.

8

Mô hình phục hồi chức năng có những cán bộ với nghiệp vụ khác

nhau được phân công nắm giữ những chức danh, nhiệm vụ khác nhau theo

các cấp. Có thể thấy trong thành phần tham gia chính thiếu vắng vị trí của

nhân viên công tác xã hội. Thực chất, một số vai trò của nhân viên Công

tác xã hội trong mô hình này được phân chia đảm nhiệm bởi nhiều cán bộ

ở những vị trí khác nhau trong mô hình như bác sỹ tâm thần, cán bộ tâm lý

và điều dưỡng, và ở mô hình này, chủ yếu là cán bộ tâm lý. Nhiệm vụ

đúng chuyên môn của cán bộ tâm lý là trị liệu tâm lý lâm sàng cho cá

nhân, nhóm hoặc gia đình thông qua tham vấn, tư vấn,... Điều này hoàn

toàn phù hợp với chuyên ngành cán bộ tâm lý được đào tạo. Tuy nhiên, tại

mô hình này, cán bộ tâm lý cũng như bác sỹ và điều dưỡng đôi khi đảm

nhiệm các vai trò như biện hộ, giáo dục, kết nối người bệnh và gia đình,...

2.1.3. Những đặc điểm về kết cấu chương trình và các hoạt động chính

trong mô hình phục hồi chức năng

Hoạt động dành cho bệnh nhân

Khi tham gia vào mô hình phục hồi chức năng, bệnh nhân được

hướng dẫn tham gia rất nhiều nhóm hoạt động và những hoạt động cụ thể

thường rất đa dạng, phong phú. Trong đó, có những hoạt động cố định

hàng ngày (khí công, tập thể dục, thiền,...) có những hoạt động được thay

đổi thường xuyên (các hoạt động cụ thể thuộc liệu pháp tâm lý nhóm). Nếu

xem xét một chương trình phục hồi chức năng trong một buổi điển hình,

chúng ta sẽ thấy kết cấu hoàn chỉnh và khá toàn diện của chương trình.

Nhìn chung, hoạt động trong chương trình đa dạng, phong phú. Kết

cấu hoạt động này thường mang tính cố định do đã được nghiên cứu và đúc

kết trên cơ sở khoa học và thực tiễn. Qua quan sát thực tế từ tháng 03/2013

đến tháng 06/2013, một số hoạt động hay chủ đề sinh hoạt đội khi lặp lại

9

thường xuyên dễ khiến cho người bệnh nhàm chán (ví dụ như hoạt động

nghe đĩa nhạc hàng ngày).

Hoạt động dành cho người nhà bệnh nhân

Ngoài hoạt động chính với bệnh nhân, mô hình phục hồi chức năng

còn song song triển khai một số hoạt động với gia đình người bệnh. Bệnh

viện xây dựng mối liên hệ chặt chẽ với gia đình các bệnh nhân thông qua

Hội người nhà bệnh nhân. Những hoạt động mà bệnh viện thường triển

khai với người nhà bệnh nhân về cơ bản gồm có trao đổi thường xuyên

giữa bác sĩ – người nhà bệnh nhân và tập huấn người nhà bệnh nhân 1

tháng/lần. Nội dung tập huấn thường đề cập đế những chủ đề mà người

nhà bệnh nhân quan tâm như cách theo dõi người bệnh, biết các triệu

chứng của bệnh, ghi chép các triệu chứng, báo cáo đều đặn cho bác sỹ điều

trị; cách phát hiện các triệu chứng tái phát; cách phát hiện các triệu chứng

cấp cứu, nguy hiểm để đưa đi điều trị kịp thời; cách quản lý thuốc và cho

uống thuốc, cách quản lý và chăm sóc tại nhà. Ngoài ra còn có dịch vụ

tham vấn/tư vấn theo yêu cầu (mua vé theo giờ).

2.2. Đặc điểm của bệnh nhân tâm thần tham gia mô hình phục hồi

chức năng

2.2.1. Số lượng bệnh nhân tham gia mô hình phục hồi chức năng

Theo những đánh giá qua quan sát và thống kê của Bệnh viện Tâm

thần ban ngày Mai Hương, từ tháng 03/2013 – tháng 06/2013, đặc điểm số

lượng và tần suất tham gia hoạt động của người bệnh có thể khái quát như

sau: Trung bình, một ngày có 15-25 bệnh nhân/buổi và thường số lượng

bệnh nhân buổi sáng đông hơn buổi chiều vì nhiều bệnh nhân chỉ tham gia

nửa ngày rồi trở về gia đình, cơ quan, trường học,...), số lượng bệnh nhân

tham gia cố định hàng ngày đông hơn, nhưng cũng có một số bệnh nhân

10

chỉ tham gia cách nhật hoặc 1 tuần/lần tùy vào điều kiện và nhu cầu của

họ.

2.2.2. Cơ cấu bệnh nhân trong mô hình phục hồi chức năng

Xét về cơ cấu người bệnh, có thể nhận thấy sự đa dạng trong nhóm

bệnh nhân này. Trong số 15 – 25 bệnh nhân tham gia mô hình tại phòng

phục hồi chức năng mỗi buổi, cơ cấu giới tính, tuổi, nghề nghiệp,... của họ

có sự khác biệt và rất đa dạng. Nhìn chung, do mức độ mỗi người bệnh

khác nhau nên khả năng duy trì nghề nghiệp của họ cũng rất đa dạng.

Nghề nghiệp vốn có của họ có thể là đi học, thất nghiệp cho đến lao động

tay chân và cả trí thức và ở nhiều lĩnh vực đa dạng. Với những bệnh nhân

bị ảnh hưởng nặng, đa phần họ tạm dừng công việc cũ để ở nhà, có thể

tham gia phụ giúp việc nhà hay kinh doanh tại gia đình.

2.2.3. Tình trạng bệnh của bệnh nhân trong mô hình phục hồi chức

năng

Hiện nay, nhiều bệnh viện, trong đó có Bệnh viện Tâm thần Ban

ngày Mai Hương đang sử dụng bộ công cụ ICD-10 để phân loại các dạng

bệnh tâm thần ở người bệnh. Những dạng bệnh tâm thần trong ICD-10 khá

đa dạng và được chia theo từng phổ/nhóm, từ F00 đến F99.

Có thể thấy rằng, mỗi dạng bệnh thường được xác định theo những

nguyên nhân chính tương ứng với dạng bệnh đó, nhưng do bệnh tâm thần

là một loại bệnh phức tạp, nên nguyên nhân bệnh thường đa dạng và tổng

hòa với nhau, một số bệnh khó xác định được rõ ràng nguyên nhân.

2.2.4. Các nguồn tiếp cận mô hình phục hồi chức năng của bệnh nhân

và người nhà bệnh nhân

Người bệnh và đặc biệt là gia đình người bệnh biết đến và lựa chọn

thăm khám và điều trị ở Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương thông

11

qua nhiều nguồn thông tin khác nhau, nhưng hầu hết qua người quen giới

thiệu. Như vậy, có thể thấy vai trò vốn xã hội và mạng lưới cộng đồng

mang lại những lợi ích thiết thực cho người bệnh và gia đình họ, cụ thể là

trong cung cấp thông tin. Một điểm dễ nhận thấy là vai trò của người nhà

bệnh nhân trong việc phát hiện và thúc đẩy người bệnh đi thăm khám và

điều trị là rất lớn. Hầu hết các phỏng vấn sâu cũng như quan sát tham dự

trong mô hình đều cho thấy ảnh hưởng của gia đình người bệnh tới việc

tìm hiểu, tiếp cận và đảm bảo duy trì sự tham gia tích cực vào mô hình

phục hồi chức năng ở người bệnh.

2.2.5. Những nhu cầu phục hồi chức năng đặc thù của bệnh nhân trong

mô hình

Những bệnh nhân trong mô hình phục hồi chức năng tại Bệnh viện

Tâm thần Ban ngày Mai Hương có những nhu cầu phục hồi chức năng đa

dạng khác nhau. Việc trao đổi với người nhà để thiết lập mục tiêu phục hồi

chức năng cho người bệnh ở giai đoạn đầu tiên này còn rất hạn chế. Gần

như cán bộ mô hình độc lập quyết định những mục tiêu cụ thể của người

bệnh. Nếu như sự tham gia và tiếng nói của bệnh nhân và người nhà của

họ được thể hiện rõ hơn ở giai đoạn này sẽ mang lại hiệu quả tích cực đối

với bệnh nhân. Ngoài ra, việc xác định nhu cầu những kỹ năng cần phục

hồi của bệnh nhân cũng có liên hệ chặt chẽ với sự bố trí lịch tham gia mô

hình phục hồi chức năng của họ mỗi tuần.

12

Chương 3. Bệnh nhân tâm thần và quá trình ra quyết định trong mô hình

phục hồi chức năng tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương

3.1. Sự tham gia của bệnh nhân trong các giai đoạn ra quyết định tại

mô hình phục hồi chức năng

3.1.1. Giai đoạn 1 - Tiếp nhận và sàng lọc người bệnh

Tìm hiểu quy trình này tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai

Hương, chúng ta sẽ nhận thấy rằng, bệnh nhân khi bắt đầu tham gia mô

hình, sẽ được thăm khám và đánh giá cẩn thận bằng các biểu mẫu và thang

đo tâm lý (đánh giá đầu vào) để xác định họ đang ở giai đoạn nào trong

diễn tiến bệnh. Ở giai đoạn tiếp nhận ban đầu này, người bệnh thường

được gợi ý tham gia thử phòng phục hồi chức năng, sau đó, hầu hết bệnh

nhân cảm thấy thoải mái và đồng ý tham gia tiếp dù có thể chưa hiểu rõ về

mục tiêu của sự tham gia này. Mặc dù chưa có sự truyền tải thông tin

nhưng các cán bộ y tế thể hiện sự tôn trọng và không hề ép buộc bệnh

nhân. Mỗi bệnh nhân đều được gợi ý thử để xác nhận có muốn tiếp tục

tham gia hay không.

Đặc thù ở bệnh tâm thần là bệnh nhân sẽ trải qua những giai đoạn

cấp tính (mất kiểm soát về cảm xúc, nhận thức và hành vi, suy giảm các

chức năng nghiêm trọng) và những giai đoạn ổn định bệnh (bình ổn về

cảm xúc và giành lại khả năng nhận thức và kiểm soát). Những giai đoạn

này có diễn biến phức tạp và thường đan xen, tùy thuộc mỗi bệnh nhân.

Bởi vậy, điểm đáng lưu ý là chỉ những bệnh nhân nào đã vượt qua giai

đoạn cấp tính (được chăm sóc đặc biệt tại phòng cấp cứu) và đã ổn định về

mặt cảm xúc, nhận thức, hành vi mới được chuyển lên phòng phục hồi

chức năng để tham gia các hoạt động chuyên biệt.

13

Có thể thấy rằng, tuy đã có bộ công cụ đánh giá, đo lường tiêu chuẩn,

nhưng thực chất, việc xác định một bệnh nhân có đủ điều kiện tham gia

phục hồi chức năng một cách trọn vẹn hay không, cũng như có đủ điều

kiện tham gia những trải nghiệm về quá trình ra quyết định hay không vẫn

chưa thực sự được đảm bảo mà còn mang tính kinh nghiệm chủ quan. Điều

này, ít nhiều ảnh hưởng tới hiệu quả lôi kéo sự tham gia của người bệnh

vào quá trình có ý nghĩa này, cũng như ảnh hưởng tới kết quả thực tế của

quá trình đó.

3.1.2. Giai đoạn 2 - Tham gia những hoạt động phục hồi chức năng đặc

thù chuẩn bị cho quá trình ra quyết định

Thiết lập mục tiêu cho bệnh nhân khi bắt đầu tham gia mô

hình phục hồi chức năng

Việc cung cấp thông tin diễn ra ở các mức độ khác nhau ở những giai

đoạn khác nhau. Khi được hỏi về sự cung cấp thông tin cho bệnh nhân và

người nhà bệnh nhân ở giai đoạn đầu khi bắt đầu tham gia mô hình phục

hồi chức năng về mục đích, mục tiêu của mô hình, những mục tiêu hướng

đến với mỗi người bệnh, hầu hết bệnh nhân và người nhà bệnh nhân trả lời

là không. Ở giai đoạn đầu khi mới tham gia mô hình, những thông tin này

không được truyền tải tới bệnh nhân và người nhà của họ.

Các hoạt động hỗ trợ phát triển tư duy cho người bệnh

Bản thân cán bộ tâm lý khi thiết kế hoạt động cũng hiểu và lồng ghép

vào thiết kế chương trình những hoạt động khuyến khích phát triển trí nhớ,

ngôn ngữ, liên tưởng,... của người bệnh, giúp họ tư duy tốt hơn. Trong các

hoạt động phục hồi chức năng triển khai hàng ngày, mỗi loại trị liệu hướng

đến thúc đẩy, tăng cường chức năng, kỹ năng nhất định. Có thể thấy rằng

việc tham gia những hoạt động kích thích sự khôi phục ngôn ngữ, liên

14

tưởng, so sánh,... này là một công đoạn thiết thực, hiệu quả, chuẩn bị sẵn

sàng cho khả năng tham gia cao hơn của người bệnh vào một quá trình

phức tạp: quá trình tư duy. Nhờ đó, người bệnh có khả năng tham gia một

cách ý nghĩa và hiệu quả vào các hoạt động mang tính trải nghiệm đối với

quá trình ra quyết định cụ thể ở giai đoạn sau.

3.1.3. Giai đoạn 3 - Tham gia các hoạt động trải nghiệm về quá trình ra

quyết định cụ thể

Xét tổng thể quá trình khảo sát, có thể thấy bệnh nhân được tham gia

vào quá trình ra quyết định qua những hoạt động thiết kế đặc thù trong mô

hình nhiều hơn so với giai đoạn nhập viện ban đầu kể trên. Căn cứ vào 5

giai đoạn tư duy của Platonov (1977), chúng ta có thể thấy được rõ hơn về

sự tham gia cũng như sự khuyến khích hỗ trợ của cán bộ y tế, đặc biệt là

cán bộ tâm lý với bệnh nhân trong quá trình này.

3.1.3.1. Bước 1 - Xác định và biểu đạt vấn đề

Bước đầu để bệnh nhân trải nghiệm quá trình ra quyết định chính là

việc cán bộ tâm lý xây dựng tình huống như thế nào để lôi kéo người bệnh

tham gia, suy nghĩ và tìm cách giải quyết. Có thể nói, tâm kịch liệu pháp là

một hoạt động hay do cán bộ tâm lý chỉ tạo ra tình huống ban đầu, việc

phát triển tình huống và giải quyết được giao cho các bệnh nhân tham gia

bài tập. Điều này giúp bệnh nhân được trao quyền, tăng cường năng lực,

cảm thấy được tôn trọng và tin tưởng. Đồng thời, đây cũng là hoạt động lôi

kéo bệnh nhân tham gia một cách tự nhiên, trực quan và gần gũi. Điều

quan trọng trong bước này là xây dựng được những tình huống có vấn đề

để bệnh nhân có thể trải nghiệm, rèn luyện và học hỏi việc đưa ra một

quyết định như thế nào.

15

3.1.3.2. Bước 2 - Huy động tri thức, kinh nghiệm

Những tri thức và kinh nghiệm cá nhân được chia sẻ trong nhóm,

chẳng hạn với một tình huống, khi được yêu cầu cùng giải quyết, một số

bệnh nhân đã trình bày trong nhóm về trải nghiệm của họ “Tôi đã từng gặp

tình huống như thế này trước đây, lúc đó, tôi...” Với những người bệnh

trong mô hình, đây là cách học hỏi về kinh nghiệm hiệu quả. Đặc biệt, đối

với nhóm trị liệu này, do lứa tuổi người bệnh khác nhau nên thường tạo

cảm giác giống một gia đình nhiều thế hệ, có sự sẻ chia, học hỏi kinh

nghiệm sống lẫn nhau một cách thoải mái, tránh cảm giác bị ép buộc, áp

đặt từ phía cán bộ giống như nhiều mô hình giao tiếp truyền kiểu gia

trưởng (father to son) ở những cơ sở chăm sóc sức khỏe tâm thần truyền

thống trước đây.

3.1.3.3. Bước 3 - Sàng lọc liên tưởng và hình thành giả thuyết

Đối với những bệnh nhân trong mô hình phục hồi chức năng, việc

sàng lọc và hình thành giả thuyết này có thể diễn ra ở cả cấp độ cá nhân và

nhóm. Khi một bệnh nhân trực tiếp sắm vai, đôi khi họ suy nghĩ, sàng lọc,

đặt ra giả thuyết và đưa ra hành động phản hổi một cách độc lập. Nhưng

trong một vài trường hợp khác, họ lắng nghe ý kiến của những người còn

lại trong nhóm khi phân tích tình huống và đưa gợi ý để quyết định sẽ hành

động tiếp như thế nào để phát triển vở kịch. Tuy nhiên, một điểm hạn chế

trong các hoạt động nhóm cũng là sự phụ thuộc, dựa dẫm của một số thành

viên vào thủ lĩnh nhóm.

3.1.3.4. Bước 4 - Kiểm tra giả thuyết

Để thuận lợi cho bệnh nhân có thể kiểm tra giả thuyết, nhất là với

những bệnh nhân còn khó khăn trong thực hiện các chức năng tư duy, đôi

khi cán bộ tâm lý đưa ra những gợi ý để người bệnh có cơ hội phân tích, so

16

sánh, đánh giá. Điều này giúp nhiều bệnh nhân hình dung dễ dàng hơn về

các phương án và đối chiếu chúng với nhau thay vì phải tự thiết lập nên

những giả thuyết hoàn toàn mới.

Trong các hoạt động hay các thảo luận nhóm, bệnh nhân sẽ cùng

nhau thảo luận nhiều lần để đưa ra một quyết định chung. Họ sẽ bàn bạc

xem loại bỏ phương án nào, lựa chọn phương án nào. Đôi khi, họ đưa ra

những phương án đã chọn và chờ đợi phản hồi từ phía cán bộ tâm lý. Bởi

thế, để người bệnh thực sự cảm thấy lựa chọn hay quan điểm của mình sau

khi kiểm tra giả thuyết được coi trọng, cán bộ tâm lý cần cân nhắc đưa ra

những phản ứng linh hoạt để định hướng cho bệnh nhân theo cách tích

cực, không làm mất lòng tin của họ. Việc phản đối trực tiếp những ý kiến,

lựa chọn của người bệnh cần tuyệt đối tránh. Cán bộ tâm lý trong mô hình

này về cơ bản đã làm được điều này.

3.1.3.5. Bước 5 - Giải quyết nhiệm vụ tư duy

Đối với bệnh nhân, đây là giai đoạn người bệnh đưa ra quyết định

cuối cùng đối với tình huống được đặt ra. Họ sẽ đưa ra phản hồi của bản

thân cho vấn đề được đặt ra trong tình huống, có thể bằng lời nói (trong

buổi thảo luận nhóm), hoặc bằng hành động (trong hoạt động tâm kịch liệu

pháp). Sau mỗi quyết định, người bệnh sẽ được cán bộ tâm lý nhận xét, đặt

câu hỏi để tìm hiểu lý do và những kinh nghiệm mà người bệnh sử dụng để

giải quyết tình huống đó.

3.2. Các bên liên quan trong quá trình ra quyết định của bệnh nhân

tâm thần trong mô hình phục hồi chức năng

3.2.1. Người bệnh tâm thần

Một dấu hiệu tích cực là bệnh nhân đã tham gia ra quyết định trong

những vấn đề thực tiễn trong cuộc sống của mình ở những mức độ khác

17

nhau. Do ảnh hưởng của các rối loạn tâm thần, việc khôi phục lại chức

năng ở mức độ trước khi bị bệnh đòi hỏi nhiều nỗ lực và thời gian. Do đó,

những tiến triển nhỏ như người bệnh tự quyết định những vấn đề nhỏ của

cá nhân như chọn trang phục, phương tiện, lịch trình đi lại,... đã là một sự

tiến bộ và thay đổi đáng ghi nhận. Điểm đáng nói là, dù cần đến sự hỗ trợ

của người nhà để đưa ra quyết định trong nhiều trường hợp, nhưng sự

tham gia của bệnh nhân vào quyết định còn thể hiện ở việc người bệnh thể

hiện tiếng nói của mình, trình bày về nhu cầu cần giúp đỡ của mình trước

khi quyết định về những thay đổi trong điều trị.

Ngoài những quyết định cụ thể, người bệnh còn được tham gia vào

quá trình ra quyết định thông qua việc đóng góp, phản hồi cho những hoạt

động hay trị liệu mà họ trực tiếp tham gia. Việc này diễn ra tương đối

thường xuyên theo cơ chế cởi mở. Thực chất đây cũng là quá trình ra

quyết định lên tiếng, thể hiện thái độ, đánh giá hay quan điểm của bản thân

người bệnh theo hướng tích cực.

3.2.2. Gia đình người bệnh tâm thần

Một đặc điểm của phục hồi chức năng tâm lý xã hội cho bệnh nhân

bị các rối loạn tâm thần là cần có sự củng cố, rèn luyện thêm những nội

dung đã tập tại gia đình. Nhờ vào đặc điểm mô hình bệnh viện ban ngày,

bệnh nhân có nhiều thời gian tại gia đình. Do đó, khoảng thời gian này rất

quan trọng và cần được tận dụng hiệu quả để đem lại kết quả tốt nhất cho

người bệnh. Những bài tập vận động, trí nhớ, ngôn ngữ, tư duy,... tại mô

hình cần được củng cố tại nhà mới tạo ra hiệu quả thực sự với bệnh nhân.

Hơn nữa, gia đình là môi trường hòa nhập đầu tiên của bệnh nhân sau khi

trở về từ bệnh viện nên không thể chú trọng tới sự thích ứng với môi

trường này.

18

Không chỉ với những hoạt động phục hồi chức năng nói chung, việc

hỗ trợ bệnh nhân tập đưa ra quyết định cũng rất cần thiết và nên được

hướng dẫn để người nhà giúp bệnh nhân tập luyện và có những trải nghiệm

thực tế trong môi trường này. Hiệu quả của quá trình thúc đẩy tư duy chỉ

được củng cố khi người nhà áp dụng điều này cho bệnh nhân.

Nhìn chung, người nhà có vai trò quan trọng trong hỗ trợ bệnh nhân

để họ có thể tham gia và thụ hưởng những tác động tốt nhất từ mô hình

phục hồi chức năng. Người bệnh có thể được trải nghiệm những hoạt động

tích cực, bao gồm hoạt động thúc đẩy quá trình ra quyết định, sẽ chuẩn bị

tốt hơn cho quá trình tái hòa nhập cộng đồng sau này.

3.2.3. Cán bộ trong mô hình phục hồi chức năng

Phản ánh khách quan của người bệnh về mô hình rất quan trọng. Hầu

hết người bệnh cũng như người nhà bệnh nhân đều cho thấy họ thích hoạt

động của mô hình, thích được tham gia và tự giác tham gia đều đặn do

những ưu việt của mô hình mà họ được trải nghiệm về sự tôn trọng, sự

chia sẻ và những bài tập, bao gồm cả những trải nghiệm ra quyết định.

Ngay cả người nhà bệnh nhân cũng nhận thấy sự chuyển biến tích

cực trong thái độ người bệnh, trước hết là thái độ đối với điều trị, và sau

đó là thái độ đối với cuộc sống của họ tại gia đình, cộng đồng. Khi người

bệnh được thỏa mãn nhu cầu cơ bản tại mô hình (nhu cầu xã hội, nhu cầu

tôn trọng và thể hiện bản thân), họ gia tăng sự tự tin vào bản thân, có thái

độ tích cực hơn với cuộc sống. Họ cũng thể hiện sự tiến bộ rõ ràng ở các

chức năng đã bị suy giảm (kỹ năng tự chăm sóc, kỹ năng giao tiếp,...). Có

thể thấy hiệu quả phục hồi chức năng có những cải biến đáng kể.

Có thể nói, vai trò của cán bộ trong mô hình phục hồi chức năng là

một trong những tác nhân chính ảnh hưởng tới hiệu quả đầu ra những

19

quyết định của người bệnh trong mô hình cũng như tại cộng đồng. Nhưng

nhìn chung, với sự hỗ trợ tích cực đúng đắn của cán bộ theo mô hình ra

quyết định – cán bộ y tế và bệnh nhân là người cùng lựa chọn và đưa ra

quyết định thì người bệnh sẽ thể hiện sự hòa nhập tốt hơn trong gia đình và

cộng đồng. Đây là điều rất quan trọng để người bệnh có thể thực sự quay

lại cuộc sống với đầy đủ quyền và phẩm giá của mình.

20

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận

Mô hình phục hồi chức năng cũng như bệnh nhân tham gia mô hình

tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương có những đặc điểm riêng

biệt, thể hiện tính độc đáo và đặc thù so với những bệnh viện khác. Mô

hình phục hồi chức năng được triển khai tại Mai Hương là một mô hình

dựa vào cộng đồng, vừa kết hợp điều trị bằng thuốc và phục hồi chức năng

thông qua hình thức nhóm để thúc đẩy bệnh nhân phục hồi tốt nhất những

chức năng bị suy giảm mà không tách rời họ khỏi đời sống gia đình và

cộng đồng, khiến cho người bệnh tự tin và sẵn sàng hơn cho sự tái hòa

nhập cộng đồng của mình. Từ cơ sở hình thành nên mô hình phục hồi chức

năng của bệnh viện ta đã thấy tăng cường năng lực được sử dụng như một

yếu tố căn bản tham gia vào nền tảng của mô hình, trong đó bệnh nhân

được tôn trọng và được đảm bảo quyền cũng như khuyến khích tham gia

quá trình ra quyết định.

Những nội dung hoạt động cho nhóm phục hồi chức năng của bệnh

viện cũng được tiến hành khoa học, bài bản, đảm bảo bệnh nhân tâm thần

được tham gia những hoạt động phong phú, phù hợp nhu cầu đa dạng khác

nhau của họ theo một kết cấu vừa có tính cố định lại vừa linh hoạt để khôi

phục những chức năng đã mất hoặc bị suy giảm, tăng cường năng lực một

cách tối ưu cho bệnh nhân để họ quay lại hòa nhập cộng đồng.

Trong mô hình phục hồi chức năng tại Bệnh viện Tâm thần Ban ngày

Mai Hương, bệnh nhân tâm thần thể hiện sự tham gia tích cực trong quá

trình ra quyết định ở những giai đoạn khác nhau:

(1) Giai đoạn 1 - Tiếp nhận và sàng lọc người bệnh

21

(2) Giai đoạn 2 - Tham gia những hoạt động phục hồi chức năng

đặc thù chuẩn bị cho quá trình ra quyết định

(3) Giai đoạn 3 - Tham gia các hoạt động trải nghiệm về quá trình

ra quyết định cụ thể. Trong giai đoạn này, sự trải nghiệm về quá trình

ra quyết định trong một hoạt động cụ thể bất kì thường diễn ra qua

các bước: Bước 1 - Xác định và biểu đạt vấn đề; Bước 2 - Huy động

tri thức, kinh nghiệm; Bước 3 - Sàng lọc liên tưởng và hình thành giả

thuyết; Bước 4 - Kiểm tra giả thuyết; Bước 5 - Giải quyết nhiệm vụ

tư duy.

Để thực sự tham gia có ý nghĩa và hiệu quả vào quá trình này, các tác

nhân liên quan là bệnh nhân, người nhà bệnh nhân và cán bộ trong mô

hình phục hồi chức năng cần thể hiện vai trò của mình một cách rõ ràng,

tích cực. Nhìn chung, công tác phục hồi chức năng, tăng cường năng lực

cho bệnh nhân tâm thần để họ hòa nhập cộng đồng của mô hình phục hồi

chức năng được các cán bộ bệnh viện, đặc biệt là các cán bộ tâm lý thực

hiện khá tốt và đem lại những kết quả khả quan, trong khôi phục chức

năng nói chung và thúc đẩy sự tham gia của người bệnh vào quá trình ra

quyết định nói riêng. Đó chính là điểm ưu việt của mô hình phục hồi chức

năng của bệnh viện ban ngày Mai Hương so với những mô hình khác hiện

nay.

2. Khuyến nghị

- Cần xây dựng thêm nhiều hoạt động phong phú hơn nữa với những

tác dụng cụ thể khác nhau để lôi kéo bệnh nhân tham gia hào hứng,

tích cực, đồng thời giúp họ được phục hồi một cách tốt nhất.

- Ở những công đoạn lập kế hoạch hoạt động, giám sát, lượng giá và

đặc biệt là triển khai các hoạt động cụ thể, cách thức thực hành với

22

bệnh nhân cần chuyển dịch dần theo hướng khai thác tích cực vai

trò của bệnh nhân với tư cách tham gia bình đẳng.

- Đối với các hoạt động dành cho gia đình, cộng đồng cũng cần đẩy

mạnh và đổi mới.

- Về lâu dài, cần đến một đội ngũ chuyên môn chuẩn mực, gồm có:

bác sỹ tâm thần – cán bộ tâm lý – điều dưỡng – nhân viên Công tác

xã hội.

- Cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học về đề tài liên quan tới

ra quyết định ở người bệnh hơn nữa.

119

References:

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Võ Văn Bản, (2002), Thực hành điều trị tâm lý, NXB Y học, Hà Nội.

2. Bộ Lao động thương binh xã hội (2011), Đề án trợ giúp xã hội và phục hồi chức

năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn

2011-2020.

3. Phạm Huy Dũng (chủ biên), (2007), Bài giảng công tác xã hội lý thuyết và thực

hành công tác xã hội trực tiếp, NXB Đại học sư phạm, Hà Nội.

4. Đào Văn Dũng, (2009), “Phối hợp đa ngành trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao

sức khỏe nhân dân”, Ban tuyên giáo trung ương.

5. Vũ Dũng (2008), Từ điển Tâm lý học, Nhà xuất bản Từ điển Bách Khoa, Hà

Nội.

6. Ngọc Hà, (2004), “Bệnh viện tâm thần ban ngày - mô hình hiệu quả, tiết kiệm”,

vnexpress.net.

7. Nguyễn Thị Thái Lan (chủ biên), (2008), Giáo trình công tác xã hội nhóm, NXB

Lao động xã hội, Hà Nội.

8. Trần Viết Nghị và các cộng sự (biên dịch), (2000), Cơ sở của Lâm sàng tâm thần

học, NXB Y học, Hà Nội.

9. Đỗ Hồng Ngọc, (2009), “Chăm sóc sức khỏe ban đầu”, Viện thông tin thư viện y

học Trung ương.

10. Lê Văn Phú, (2004), Công tác xã hội, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

11. Nguyễn Hữu Tâm, Nguyễn Hoài Bão (biên dịch), (2001), Từ điển xã hội học, NXB

Thế giới, Hà Nội.

12. Nguyễn Viết Thiêm, (2009), “Đại cương về tâm thần học”, sức khỏe tâm thần,

suckhoetamthan.acad.vn.

120

13. Trần Đình Tuấn, (2009), Công tác xã hội lý thuyết và thực hành, NXB Đại học

Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

14. Hoàng Huyền Trang (chủ biên), (1996), Hỗ trợ tâm lý xã hội cho những người dễ

bị tổn thương, UNV/CFSI.

15. Bùi Đức Trình (2008), Bài giảng Tâm thần học, Trường Đại học Y khoa, Đại

học Thái Nguyên.

16. Nguyễn Thị Xuyên (trưởng ban), (2008), Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng,

MCNV, Hà Nội.

17. Đinh Hữu Uân, (2009), “Khái niệm về tâm thần thần học và các bệnh tâm thần”,

Sức khỏe tâm thần, easyvn.vn

18. Nguyễn Quang Uẩn (2005), Tâm lý học đại cương, Nhà xuất bản Đại học Quốc

gia Hà Nội, Hà Nội. Nguyễn Viết Thiêm, (2009), “Đại cương về tâm thần học”, sức

khỏe tâm thần, suckhoetamthan.acad.vn.

Tiếng Anh

19. David Schleifer, David Rothman (2012), The Ultimate decision is yours: Exploring

patients’ attitudes about the overuse of medical interventions, PLoS ONE, 7(12):

e52552.

20. Rose McCabe, Husnara Khanom, Peter Bailey, Stefan Priebe (2013), Medical

Decision Making: Shared decision-making in ongoing outpatient psychiatric

treatment, Patient Education and Counseling, 91 (2013) 326 –328.

21. Patricia E. Deegan, Robert E. Drake (2006), Shared Decision Making and

Medication Management in the Recovery Process, Psychiatric Services, Vol. 57

No. 11, pg 1636 – 1639, [ps.psychiatryonline.org].

22. Jared R. Adams, Robert E. Drake, George L. Wolford (2007), Shared Decision-

Making Preferences of People With Severe Mental Illness, Psychiatric Services,

Vol. 58 No. pg 91219 - 1221, [ps.psychiatryonline.org].

121

23. Magenta Simmons, Sarah Hetrick and Anthony Jorm (2010), Shared decision-

making: Benefits, barriers and current opportunities for application, Australasian

Psychiatry, Vol 18, No 5.

24. Orygen Youth Health Research Centre (2012), Evidence Summary: Shared decision

making (SDM) for mental health – What is the evidence?, ISBN: 978-0-9872901-6-

8

25. Adult Mental Health Services (2011), Recovery for me: Mental Health Services:

Practice Guidelines for Recovery-Oriented Care.

26. Office of the Public Advocate (Australia) (2012), Mental Illness.

27. Lee M (2012), Ethical Analysis of Taiwanese Psychiatric Patient’s Autonomy: By

Jonsen’s Decision Making Model and Confucianism, J Clinic Res Bioeth 3:139.

28. Claudia Goss, Francesca Moretti, Maria Angela Mazzi, Lidia Del Piccolo, Michela

Rimondini and Christa Zimmermann, (2008), Involving patients in decisions during

psychiatric consultations, The British Journal of Psychiatry 193, 416–421.

29. Puschner (2010), Clinical Decision Making and Outcome in Routine Care for

People with Severe Mental Illness (CEDAR): Study protocol, BMC Psychiatry

10:90.

30. De las Cuevas (2012), Attitudes toward concordance in psychiatry: A comparative,

cross-sectional study of psychiatric patients and mental health professionals, BMC

Psychiatry 12:53.

31. Pat Croskerry (2002), Achieving Quality in Clinical Decision Making: Cognitive

Strategies and Detection of Bias, ACAD EMERG MED, Vol. 9, No. 11 , pg1184 –

1204.

32. Roger C.Jones, Timothy Holden (2004), A guide to assessing decision-making

capacity, Cleverland Clinic Journal of Medicine, Volume 71, No 12, 971 – 975.

33. WHO Regional Office for Europe, European Commission Health and Consumers

Directorate-General (2010), User empowerment in mental health, Publications of

WHO Regional Office for Europe, Denmark.

122

34. The Health Foundation (2012), Evidence: Helping people share decisions, London

WC2E 9RA, ISBN 978-1-906461-40-9.

35. Center for Mental Health Services, Substance Abuse and Mental Health Services

Administration, US Department of Health and Human Services (2010), Shared

Decision-Making in Mental Health Care: Practice, Research, and Future

Directions, HHS Publication No. SMA-09-4371, Rockville.

36. Alan Quirk (2008), PhD dissertation: Obstacles to shared decision making in

psychiatric practice: Findings from three observational studies, Brunel University.

37. Barry D. Rosenfeld and Eric N. Turkheimer (1995), Modeling Psychiatric Patients'

Treatment Decision Making, Law and Human Behavior, Vol. 19, No. 4, pg. 389-

405.

38. Psychiat Prax (2011), Patient participation in the clinical decision making process

in psychiatric treatment - a review of the literature; 38 - P47_TP.

39. David S.Brody (1980), The Patient's Role in Clinical Decision-Making, Ann Intern

Med, Vol 93, No. 5.

40. Pochard, F; Azoulay, E; Chevret, S; Lemaire, F; Hubert, P; Canoui, P; Grassin, M;

Zittoun, R; Le Gall, J.R; Dhainaut, J.F; Schlemmer, B; for the French FAMIREA

group (2001), Clinical Investigations - Symptoms of anxiety and depression in

family members of intensive care unit patients: Ethical hypothesis regarding

decision-making capacity, Society of Critical Care Medicine and Lippincott

Williams & Wilkins, Volume 29 - Issue 10 - pp 1893-1897.

41. Laurie Ahern & Daniel Fisher, (1999), Personal Assistance in Community

Existence, National Empowerment Center.

42. Chyrell D. Bellamy & Carol T. Mowbray, (1998), “Supported education as an

empowerment intervention for people with mental illness”, Journal of community

psychology, 26 (5), 401-413.

43. Scott W. Boyle, Grafton H. Hull, Jr. Jannah Hurn Mather, Larry Lorenzo Smith, O.

William Farley, (2009), Direct Practice in Social Work, Pearson, Boston.

123

44. Robert E. Drake, (1998), “Summary history, current situations and future position

of community therapy”, Journal of US mental health, 68 (2).

45. Armando T Morales, Bradford W. Sheafor, Malcolm E. Scott, (2007), Social Work

a profession of many faces, Pearson, Boston.

46. Donald M. Linhorst, (2006), Empowering people with severe mental illness: A

practical guide, Oxford University Press, New York.

47. Donald M. Linhorst, Gary Hamilton, Eric Young, Anne Eckert, (2002), Opportunities

and barriers to empowering people with severe mental illness through participation in

treatment planning, Oxford University Press, New York.

48. E. Sally Rogers, Judi Chamberlin, Marsha Langer Ellison, Tim Crean, (1997), “A

consumer-constructed scale to measure empowerment among user of mental health

services”, Psychiatric Services, (48), 1042-1047.

49. Bradford W. Sheafor, Charles R. Horejsi, (2008), Techniques and guideline for

social work practice, Pearson, Boston.