PUNIM DIPLOMEsmu.umib.net/DiplomaPublikimiPublic/DownloadDok?dok...2021/01/20 · 1 UNIVERSITETI...
Transcript of PUNIM DIPLOMEsmu.umib.net/DiplomaPublikimiPublic/DownloadDok?dok...2021/01/20 · 1 UNIVERSITETI...
1
UNIVERSITETI IMITROVICEumlS lsquorsquoISA BOLETINIrdquo
FAKULTETI I GJEOSHKENCAVE
DEPARTAMENTI I XEHETARISE
PUNIM DIPLOME
Studenti
Xhevdet THACcedilI Mentori
Prof Dr Rushit HALITI
Mitroviceuml 2020
2
UNIVERSITETI I MITROVICEumlS rdquoISA BOLETINIrdquo
FAKULTETI I GJEOSHKENCAVE
DREJTIMI I XEHETARISEuml
STUDIMET BACHELOR
TEMEuml DIPLOME
e peumlrgatitur nga kandidati Xhevdet THACcedilI neuml keumlrkim teuml DIPLOMEumlS BACHELOR I
XEHETARISEuml
TemaTeknologjia e stivimit teuml formacioneve sterile
Mentori Prof Dr sc Rushit HALITI
Mitroviceuml2020
3
UNIVERSITY OF MITROVICA
FACULTY OF GEOSCIENCES
DEPARTMENT OF MINING
Diploma THESIS
TITLE Technology of stacking sterile formations
Candidate
Xhevdet THACcedilI Supervisor Assoc Prof
Rushit HALITI PhD
Mitrovica 2020
4
PERMBAJTJA
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS 6
11 Shtruarja e problemit 6
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit 7
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit 8
14 Peumlrmbajtja e punimit 10
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT 10
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit 11
22 Meumlnyrat e stivimit 13
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit 15
24 Zhvillimi i stivave 17
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion 20
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor 23
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit 28
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues 31
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar 32
252 Stivimi me ekskavator draglajn 33
26 Stivimi hidraulik 33
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET 35
31 Llojet e stivueseve 35
5
32 Stivueset me kova 36
33 Stivueset me transportier 38
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60
REFERENCAT 62
6
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS
1 1 Shtruarja e problemit
Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat
kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces
Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim
faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha
punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese
faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i
lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml
shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe
faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen
e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker
fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml
sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml
tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht
stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo
formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime
minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar
Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)
shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr
Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit
dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet
si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit
neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml
konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml
shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi
i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit
prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund
teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)
gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me
7
reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli
teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e
mineralit teuml dobisheumlm
Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore
teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml
kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa
rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml
komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe
produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml
sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku
operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes
stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an
Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja
121
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit
Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse
teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me
mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja
racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml
punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit
neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit
dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml
para minerale
8
Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi
i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen
e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml
cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml
plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml
peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml
zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml
peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i
geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin
e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit
Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml
vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes
seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml
formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml
vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml
mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit
teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva
neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me
parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit
teuml shterpeumls
Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml
formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml
topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml
materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh
elementet qeuml pasojneuml
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
2
UNIVERSITETI I MITROVICEumlS rdquoISA BOLETINIrdquo
FAKULTETI I GJEOSHKENCAVE
DREJTIMI I XEHETARISEuml
STUDIMET BACHELOR
TEMEuml DIPLOME
e peumlrgatitur nga kandidati Xhevdet THACcedilI neuml keumlrkim teuml DIPLOMEumlS BACHELOR I
XEHETARISEuml
TemaTeknologjia e stivimit teuml formacioneve sterile
Mentori Prof Dr sc Rushit HALITI
Mitroviceuml2020
3
UNIVERSITY OF MITROVICA
FACULTY OF GEOSCIENCES
DEPARTMENT OF MINING
Diploma THESIS
TITLE Technology of stacking sterile formations
Candidate
Xhevdet THACcedilI Supervisor Assoc Prof
Rushit HALITI PhD
Mitrovica 2020
4
PERMBAJTJA
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS 6
11 Shtruarja e problemit 6
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit 7
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit 8
14 Peumlrmbajtja e punimit 10
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT 10
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit 11
22 Meumlnyrat e stivimit 13
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit 15
24 Zhvillimi i stivave 17
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion 20
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor 23
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit 28
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues 31
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar 32
252 Stivimi me ekskavator draglajn 33
26 Stivimi hidraulik 33
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET 35
31 Llojet e stivueseve 35
5
32 Stivueset me kova 36
33 Stivueset me transportier 38
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60
REFERENCAT 62
6
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS
1 1 Shtruarja e problemit
Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat
kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces
Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim
faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha
punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese
faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i
lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml
shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe
faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen
e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker
fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml
sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml
tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht
stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo
formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime
minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar
Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)
shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr
Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit
dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet
si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit
neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml
konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml
shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi
i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit
prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund
teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)
gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me
7
reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli
teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e
mineralit teuml dobisheumlm
Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore
teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml
kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa
rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml
komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe
produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml
sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku
operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes
stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an
Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja
121
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit
Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse
teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me
mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja
racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml
punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit
neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit
dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml
para minerale
8
Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi
i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen
e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml
cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml
plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml
peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml
zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml
peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i
geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin
e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit
Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml
vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes
seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml
formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml
vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml
mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit
teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva
neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me
parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit
teuml shterpeumls
Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml
formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml
topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml
materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh
elementet qeuml pasojneuml
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
3
UNIVERSITY OF MITROVICA
FACULTY OF GEOSCIENCES
DEPARTMENT OF MINING
Diploma THESIS
TITLE Technology of stacking sterile formations
Candidate
Xhevdet THACcedilI Supervisor Assoc Prof
Rushit HALITI PhD
Mitrovica 2020
4
PERMBAJTJA
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS 6
11 Shtruarja e problemit 6
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit 7
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit 8
14 Peumlrmbajtja e punimit 10
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT 10
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit 11
22 Meumlnyrat e stivimit 13
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit 15
24 Zhvillimi i stivave 17
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion 20
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor 23
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit 28
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues 31
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar 32
252 Stivimi me ekskavator draglajn 33
26 Stivimi hidraulik 33
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET 35
31 Llojet e stivueseve 35
5
32 Stivueset me kova 36
33 Stivueset me transportier 38
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60
REFERENCAT 62
6
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS
1 1 Shtruarja e problemit
Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat
kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces
Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim
faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha
punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese
faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i
lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml
shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe
faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen
e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker
fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml
sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml
tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht
stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo
formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime
minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar
Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)
shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr
Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit
dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet
si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit
neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml
konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml
shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi
i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit
prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund
teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)
gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me
7
reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli
teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e
mineralit teuml dobisheumlm
Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore
teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml
kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa
rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml
komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe
produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml
sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku
operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes
stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an
Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja
121
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit
Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse
teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me
mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja
racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml
punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit
neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit
dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml
para minerale
8
Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi
i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen
e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml
cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml
plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml
peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml
zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml
peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i
geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin
e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit
Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml
vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes
seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml
formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml
vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml
mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit
teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva
neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me
parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit
teuml shterpeumls
Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml
formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml
topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml
materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh
elementet qeuml pasojneuml
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
4
PERMBAJTJA
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS 6
11 Shtruarja e problemit 6
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit 7
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit 8
14 Peumlrmbajtja e punimit 10
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT 10
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit 11
22 Meumlnyrat e stivimit 13
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit 15
24 Zhvillimi i stivave 17
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion 20
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor 23
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit 28
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues 31
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar 32
252 Stivimi me ekskavator draglajn 33
26 Stivimi hidraulik 33
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET 35
31 Llojet e stivueseve 35
5
32 Stivueset me kova 36
33 Stivueset me transportier 38
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60
REFERENCAT 62
6
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS
1 1 Shtruarja e problemit
Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat
kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces
Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim
faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha
punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese
faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i
lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml
shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe
faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen
e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker
fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml
sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml
tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht
stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo
formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime
minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar
Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)
shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr
Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit
dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet
si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit
neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml
konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml
shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi
i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit
prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund
teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)
gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me
7
reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli
teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e
mineralit teuml dobisheumlm
Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore
teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml
kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa
rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml
komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe
produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml
sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku
operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes
stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an
Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja
121
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit
Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse
teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me
mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja
racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml
punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit
neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit
dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml
para minerale
8
Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi
i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen
e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml
cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml
plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml
peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml
zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml
peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i
geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin
e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit
Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml
vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes
seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml
formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml
vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml
mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit
teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva
neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me
parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit
teuml shterpeumls
Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml
formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml
topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml
materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh
elementet qeuml pasojneuml
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
5
32 Stivueset me kova 36
33 Stivueset me transportier 38
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave 44
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave 46
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls 48
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME 60
REFERENCAT 62
6
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS
1 1 Shtruarja e problemit
Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat
kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces
Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim
faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha
punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese
faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i
lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml
shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe
faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen
e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker
fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml
sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml
tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht
stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo
formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime
minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar
Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)
shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr
Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit
dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet
si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit
neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml
konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml
shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi
i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit
prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund
teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)
gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me
7
reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli
teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e
mineralit teuml dobisheumlm
Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore
teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml
kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa
rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml
komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe
produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml
sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku
operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes
stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an
Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja
121
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit
Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse
teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me
mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja
racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml
punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit
neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit
dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml
para minerale
8
Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi
i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen
e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml
cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml
plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml
peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml
zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml
peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i
geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin
e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit
Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml
vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes
seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml
formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml
vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml
mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit
teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva
neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me
parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit
teuml shterpeumls
Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml
formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml
topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml
materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh
elementet qeuml pasojneuml
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
6
KAPITULLI -I- PREZANTIMI I PUNIMIT TEuml DIPLOMEumlS
1 1 Shtruarja e problemit
Procesi teknologjik i shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe paraqet teumlreumlsineuml e teuml gjitha operacioneve minerare teuml cilat
kaneuml peumlr detyreuml qeuml teuml mundeumlsojneuml nxjerrjen e mineralit teuml dobisheumlm nga vendburimi ku zhvillohet ky proces
Procesi i ploteuml teknologjik mund teuml ndahet neuml fazat si neuml vazhdim
faza e hapjes seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe ose e hapja e karriereumls qeuml peumlrfshineuml teuml gjitha
punimet qeuml nga operacionet e para punues deri neuml formimin e shkalleumlve punuese
faza e peumlrzgjedhjes seuml sistemit teuml shfryteumlzimit neuml teuml cileumln peumlrfshihet i gjitheuml mekanizmi i
lidhur funksionalisht me shfryteumlzimin dhe transportimin e mineralit teuml dobisheumlm dhe teuml
shkeumlmbinjve teuml shterpeumls dhe
faza e stivimit teuml planifikuar teuml materialit shterpeuml neuml stiva neuml vendet e parapara peumlr vendosjen
e shkeumlmbinjve gjegjeumlsisht neuml objektet e depozitimit teuml mineralit teuml dobisheumlm si neuml bunker
fabrika teuml pasurimit etj Nxjerrja e leumlndeumls seuml pareuml minerale me meumlnyreumln e shfryteumlzimit neuml
sipeumlrfaqe neumlnkupton zhvendosjen e masivit shkeumlmbor nga vendndodhja natyrore (in-situ) teuml
tij Kjo peumlrfshineuml dy operacione teuml puneumls geumlrmimin e shkeumlmbit dhe largimin e tij peumlrkateumlsisht
stivimin e tij neuml vendin e parapeumlrcaktuar Njeuml gjeuml e tilleuml ka mundeumlsi teuml kryhet neuml cilindo
formacion qeuml ekziston brenda koreumls seuml tokeumls Operacioni stivimit mund teuml krijoj punime
minerare shteseuml me peumlrmasa forma dhe konfiguracione teuml ndryshme neuml mjedisin e deumlshiruar
Ky mjedis mund teuml jeteuml terren kodrinor sipeumlrfaqe e rrafsheumlt (fusheuml e zakonshme-rrafshineuml)
shkreteumltireuml tokeuml bujqeumlsore pyll ose ccedilfareumldo terreni tjeteumlr
Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve qeuml ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls seuml vendburimit
dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanta quhet stivim i shkeumlmbinjve Grumbulli qeuml formohet
si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbit quhet stiveuml Formimi i stivave eumlshteuml hallka e fundit
neuml kompleksin teknologjik teuml punimeve minerare dhe nga efektiviteti i tyre varen neuml njeuml shkalleuml teuml
konsiderueshme prodhueshmeumlria dhe kostoja e punimeve teuml zbulimit Efektiviteti i stivimit teuml
shkeumlmbinjve varet nga zgjedhja e drejteuml e mekanizmit teuml stivimit nga teknologjia dhe organizimi
i punimeve teuml stivimit Zakonisht veumlllimi i mbuleseumls e kalon peumlr disa hereuml veumlllimin e mineralit
prandaj neuml stivat jo rralleuml nevojitet teuml zhvendosen sasi teuml konsiderueshme shkeumlmbi teuml cilat mund
teuml mbeumlrrijneuml deri neuml dhjeteumlra milioneuml m3 neuml vit Shfryteumlzimi me punime teuml hapura (anglOpen cast)
gjithashtu peumlrfaqeumlson njeuml miniereuml sipeumlrfaqeumlsore e dedikuar peumlr teuml shfryteumlzuar vendburimet horizontale (me
7
reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli
teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e
mineralit teuml dobisheumlm
Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore
teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml
kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa
rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml
komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe
produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml
sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku
operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes
stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an
Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja
121
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit
Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse
teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me
mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja
racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml
punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit
neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit
dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml
para minerale
8
Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi
i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen
e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml
cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml
plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml
peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml
zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml
peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i
geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin
e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit
Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml
vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes
seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml
formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml
vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml
mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit
teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva
neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me
parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit
teuml shterpeumls
Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml
formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml
topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml
materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh
elementet qeuml pasojneuml
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
7
reumlnie teuml but) por qeuml shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls stivohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar Megjithateuml cikli
teknologjik peumlrfshineumlgeumlrmimin rreumlzimin ngarkimin stivimin e shkeumlmbinjve dhe depozitimin e
mineralit teuml dobisheumlm
Vemi neuml dukje seuml geumlrmimi (rreumlzimi) ngarkimi transportimi dhe stivimi janeuml hallkat kryesore
teuml kompleksit teknologjik teuml zbatimit teuml punimeve minerare neuml sipeumlrfaqe dhe teuml cilat duhen teuml
kryhen neuml meumlnyreuml teuml tilleuml qeuml vendburimi teuml shfryteumlzohet me efektivitet ekonomik dhe pa
rrezikshmeumlri neuml puneuml Peumlrzgjedhja e duhur e pajisjeve teuml stivimit teuml mbuleseumls eumlshteuml detyreuml
komplekse peumlr shkenceumln minerare sepse ajo duhet trsquou peumlrshtatet kushteve teuml mjedisit punues dhe
produktivitetit optimal teuml stivimit Proceset teknologjike peumlrcaktohen peumlr ccedildo pjeseuml peumlrbeumlreumlse teuml
sistemit teuml prodhimit ETS (Figura 11) dhe janeuml teuml lidhura drejtpeumlrdrejteuml me mjedisin punues ku
operon sistemi Neuml teknologjineuml e shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml sipeumlrfaqe puna e pajisjes
stivuese peumlrshkruhet me metoda analitike teuml ndryshme an
Figura 11 Pajisja teknike bazeuml peumlr shfryteumlzim nga sipeumlrfaqja
121
12 Objektivat dhe qeumlllimi i punimit
Teknologjia e shfryteumlzimit sipeumlrfaqeumlsor objektiv kryesor ka trajtimin e fusheumls shumeuml komplekse
teuml harmonizimit teuml puneumls seuml makinerive geumlrmuese ngarkuese-transportuese dhe stivuese me
mjedisin gjeologjik teuml puneumls Peumlr teuml realizuar keumlteuml objektiv eumlshteuml shumeuml me reumlndeumlsi peumlrzgjedhja
racionale e sistemit teuml shfryteumlzimi dhe e skemeumls teknologjike teuml shfryteumlzimit Keumlshtu qeuml neuml keteuml
punim teuml diplomeumls do teuml trajtohen problemet dhe konceptet qeuml kaneuml teuml beumljneuml sisteme e shfryteumlzimit
neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve si dhe klasifikimin e tyre duke marre parasysh formeumln e vendburimit
dhe meumlnyreumln e transportit teuml materialit shkeumlmbor proceset teknologjike teuml nxjerrjes seuml leumlndeumlve teuml
para minerale
8
Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi
i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen
e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml
cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml
plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml
peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml
zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml
peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i
geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin
e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit
Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml
vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes
seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml
formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml
vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml
mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit
teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva
neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me
parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit
teuml shterpeumls
Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml
formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml
topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml
materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh
elementet qeuml pasojneuml
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
8
Format themelore teknologjike teuml cilat karakterizojneuml procesin e stivimit janeuml larteumlsia dhe sheshi
i hedhjes seuml materialit shkeumlmbor Tendenca peumlr rritjen e keumltyre madheumlsive e qeuml neumlnkupton rritjen
e njeumlkohshme teuml potencialit pranues teuml stiveumlskaneuml quar tek konstruksioni i stivueseve modern teuml
cileumlt kaneuml eliminuar pothuajse neuml teumlreumlsi meumlnyrat tjera teuml stivimit si psh stivimin me aneuml teuml
plugjeve stivuese Detyreuml themelore e gjeomekanikeumls seuml aplikuar neuml inxhinierin minerare eumlshteuml
peumlrmasimi racional i stivave si neuml aspektin e peumlrcaktimit teuml kapacitetit teuml duhur ashtu dhe teuml
zgjidhjes seuml drejteuml teuml problemit teuml siguriseuml Prej keumltej objektivi kryesor i punimit del teuml jeteuml
peumlrmasimi i stivave si pjeseuml e procesit teknologjik teuml shfryteumlzimit i cili rrjedheuml nga momenti i
geumlrmimngarkimit e deri teuml stivimi por edhe me voneuml kur faktori koheuml beumlhet vendimtar neuml procesin
e krijimit teuml vetive teuml reja teuml shterpeumls seuml stivuar
13 Metodologjia qeuml zbatohet neuml realizimin e punimit
Neuml keumlteuml punim do teuml jepet metodologjia peumlr peumlrcaktimin e skemave teknologjike teuml stivimit neuml
vareumlsi nga faktoreumlt meuml me ndikim peumlr zgjidhjen e tyre dhe do teuml peumlrshkruhet metodika e renditjes
seuml kryerjes seuml punimeve stivuese sipas regjimit teuml caktuar Prandaj ky studim eumlshteuml i orientuar neuml
formimin e metodologjiseuml peumlr projektimin dhe planifikimin e sistemeve teuml stivimit neuml karriera teuml
vendburimeve neuml bazeuml teuml karakteristikave gjeologo-minerare teuml peumlrcaktuara paraprakisht teuml
mjedisit punues si hapeumlsireuml reale dhe neuml funksion teuml realizimit teuml qeumlllimit teuml parashtruar shfryteumlzimit
teuml karriereumls Metodika e zgjedhjes dhe peumlrcaktimit teuml parametrave teuml teknologjiseuml seuml puneumls neuml stiva
neuml mbeumlshtetje teuml harmonizimit teuml karakteristikave kinematiko-konstruktive teuml stivueses me
parametrat e mjedisit punues peumlr teuml gjetur zgjidhjet teknologjike optimale neuml procesin e stivimit
teuml shterpeumls
Modelimi i vendvendosjes seuml stivave kryhet mbi bazeumln e analizave teuml terrenit neuml teuml cilin do teuml
formohet stiva Lidhur me keumlteuml eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml merren parasysh disa faktoreuml siccedil janeuml
topografia e terrenit kushtet gjeologjike e hirdrogjeologjike neuml teumlreumlsi dhe vetiteuml gjeoteknike teuml
materialit Gjate modelimit teuml vendit peumlr vendosje teuml stiveumls seuml jashtme duhet teuml merren parasysh
elementet qeuml pasojneuml
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
9
vendi i stivimit duhet teuml jeteuml jashteuml kufijve teuml vendburimit teuml mineralit teuml dobisheumlm ose neuml
sektoreumlt e vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml geumlrryer e me struktureuml tektonike shumeuml teuml prishur
ose neumlse peumlrqindja e peumlrbeumlreumlsit mineral teuml caktuar eumlshteuml neumln vlereumln minimale teuml lejuar
teknologjike teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbeumlt sa meuml pak minerali i dobisheumlm
rrugeumlt e transportit nga karriera deri teuml vendi i stiveumls duhet teuml jeneuml sa meuml teuml shkurtra
peumlr zgjedhjen e vendit teuml stiveumls eumlshteuml e nevojshme teuml disponojmeuml me rezultatet e
gjeomorfologjiseuml seuml aplikuar e cila merret me trajtimin e proceseve teuml tanishme dhe
ndikimin e tyre neuml formeumln e terrenit duke studiuar proceset e zhvillimit teuml formeumls se terrenit
prandaj si e tilleuml peumlrfshineuml rolin e njeriut neuml ndryshimin ose transformimin e mjedisit fizik
neuml planifikimin e puneumlve teuml stivimit avantazh teuml madh paraqet edhe njohja e ndertimit
gjeologjik teuml terrenit teuml parapare peumlr formimin e stiveumls si dhe struktureumls seuml terrenit pa
vazhdueshmeumlrive gjendjes seuml ujeumlrave neumlntokeumlsoreuml dhe efekti sizmik
Prandaj peumlr zgjidhjen definitive teuml vendit dhe peumlrmasave teuml stiveumls paraprakisht duhet zgjidhur
ccedileumlshtjet si neuml vazhdim
1) Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrologjike gjeoteknike dhe klimatike teuml
vendeve paraprakisht teuml planifikuara peumlr ndeumlrtimin e stivave
2) Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr parametrat optimaleuml
teknologjikeuml teuml projektuar (gjateumlsia e frontit gjereumlsia e stive larteumlsia maksimale
intensiteti etj)
3) Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes seuml masave teuml geumlrmuara neuml hapeumlsireumln (sheshin) e parapare peumlr
vendosjen e materialit qeuml stivohet
4) Vlereumlsimi i shpenzimeve teuml gjateumlsiseuml seuml transportit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Peumlr zbatimin e keumlsaj metodike nevojitet informacioni i duhur mbi mjedisin punues i cili
grumbullohet peumlrgatitet dhe peumlrpunohet sipas shpeumlrndarjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln reale brenda
konturava teuml miniereumls neuml peumlrputhje me shkalleumln e heterogjenitetit dhe anizotropiseuml seuml mjedisit teuml
puneumls Neuml kapitujt neuml vazhdim do teuml shpjegohen neuml meumlnyreuml meuml teuml holleumlsishme metodologjia e
peumlrmendur neuml keumlteuml punim
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
10
14 Peumlrmbajtja e punimit
Ky punim diplome eumlshteuml konceptuar neuml kateumlr kapituj ku secili kapitull trajton ccedileumlshtje teuml
veccedilanta me synim realizimin e qeumlllimit dhe peumlrmbushjen e objektivave teuml studimit
Kapitulli -1 jep pamjen e peumlrgjithshme teuml punimit dhe parimet e konceptet themelore teuml
shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve Po ashtu keumltu jepen objektivat kryesore teuml keumltij studimi
dhe reumlndeumlsia e meumlnyreumls seuml favorshme teuml zgjedhjes seuml meumlnyreumls seuml stivimit teuml materialit teuml shterpeuml
me komplekse teknologjike teuml fuqishme stivueseve teuml cilat sigurojneuml rezultate optimale teuml stivimit
siguri maksimale neuml puneuml dhe stivim teuml shterpeumls me kosto minimale
Kapitulli-2 jep klasifikimin stivave dhe faktoreumlt peumlrcaktues teuml tij duke u ndalur veccedilaneumlrisht neuml
trajtimin e vareumlsiseuml seuml llojit teuml stiveumls nga faktoreuml teuml ndrysheumlm dhe nga mjeti i transportit Keumltu
shpjegohet fenomeni i peumlrzgjedhjes seuml parametrave teknologjik teuml puneumls neuml funksion teuml peumlrcaktimit
teuml kapacitetit maksimal neumlpeumlrmjet vlereumlsimit teuml puneumls seuml stivueseve teuml llojeve teuml ndryshme Ky
kapitull trajton rolin dhe rendeumlsin qeuml ka zgjedhja e duhur e skemave teknologjike teuml stivimit peumlr
stivimin optimal te mbuleseumls pastaj trajtohen metodikat e peumlrzgjedhjes seuml parametrave punues
teuml stiveumls dhe pajisjeve stivuese qeuml peumlrdoren peumlr realizimin e procesit stivues teuml shterpeumls
Kapitulli -3 jep njeuml veumlshtrim teuml peumlrgjigjeumlm peumlr pajisjet stivuese kryesore qeuml peumlrdoren peumlr stivim teuml
formacioneve shtereuml meumlnyreumln e peumlrzgjedhjes se vendit teuml stivimit si dhe llogaritjen e afteumlsiseuml
mbajteumlse teuml shesheve teuml stivave duke i zbatuar pajisjet stivuese qeuml favorizojneuml kushtet gjeolog-
minerare forma dhe shtrirja e vendburimit Po ashtu neuml keteuml kapitull demonstrohen peumlrmes njeuml
shembulli konkret teuml stivimit me stivuese qeuml peumlrdoren neuml karrierat e pellgut teuml linjitit teuml Kosoveumls
Kapitulli -4 peumlrmbylleuml punimin duke peumlrmbledhur teuml gjeturat e studimit- keumlrkimit dhe jep
rekomandimet peumlr puneuml teuml meumltejshme
KAPITULLI 2-TEKNOLOGJIA E STIVIMIT
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
11
21 Karakteristikat e peumlrgjithshme dhe kushtet e aplikimit teuml stivimit
Esenca e stivimit si proces i hallkeumls seuml treteuml teuml teknologjiseuml seuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe eumlshteuml
zhvendosja e masave shkeumlmbore sterile nga vendi neuml teuml cilin shfryteumlzohen (nga fronti i zbulimit)
me aneuml teuml transportit teknologjik minerar deri neuml vendin e vendosjes seuml tyre neuml hapeumlsireumln e
parapeumlrcaktuar Ky proces duhet teuml kryhet neuml ateuml meumlnyreuml qeuml teuml ploteumlsohen disa keumlrkesa teuml caktuara
Aspektet ekonomike keumlrkojneuml qeuml stivat dmth Hapeumlsira qeuml zeumlneuml shkeumlmbinjteuml e stivuar teuml mbuleseumls
dhe shkeumlmbinjve teuml tjereuml shterpeuml teuml zeumlneuml mundeumlsisht hapeumlsireuml sa meuml teuml vogeumll teuml terrenit dhe qeuml teuml
mos paraqet ndonjeuml rrezik peumlr zoneumln peumlr rreth dhe peumlr objektet qeuml gjenden neuml keumlteuml zoneuml Pra eumlshteuml
e nevojshme teuml ndeumlrtohen stiva me larteumlsi sa meuml teuml madhe neuml meumlnyreuml qeuml neuml sipeumlrfaqe (bazeuml) teuml
caktuar teuml sigurohet veumlllimi meuml i madh i saj Mireumlpo larteumlsia e stiveumls dhe teknologjia e zbatuar neuml
shkalleuml maksimale duhet teuml eliminojneuml mundeumlsineuml e shfaqjes seuml rreumlshqitjes seuml masave shkeumlmbore
teuml stivuara si gjateuml realizimit teuml procesit teuml punimeve teuml stivimit ashtu dhe neuml periudheumln kohore teuml
meumlvonshme Peumlrveteumlsimet tekniko-ekonomike neuml kuadeumlr teuml mekanizmit minerar keumlrkojneuml qeuml stiva
teuml keteuml afteumlsi pranimi (kapacitetet pranues marreumls) e cila siguron shfryteumlzim teuml ploteuml teuml kapacitetit
punues (stivues) teuml ekskavatorit dhe qeuml peumlrzgjedhja e makinave peumlr stivim dhe e teknologjiseuml seuml
puneumls seuml tyre teuml sigurojneuml besueshmeumlrineuml dhe kontinuitetin e procesit teuml stivimit shpenzime teuml
uleumlta numeumlr minimal teuml puneumltoreumlve dhe siguri teuml larteuml neuml puneuml
Pra siccedil eumlshteuml e ditur stivimi i shkeumlmbinjve shterpeuml paraqet procesin peumlrfundimtar teuml puneumls neuml
shfryteumlzimin e mbuleseumls dhe eumlshteuml neuml vareumlsi teuml madhe nga proceset tjera teuml puneumls neuml skemeumln
teknologjike Neuml thelb ky proces punues konsiston neuml zhvendosjen e shterpeumls seuml geumlrmuar
(rrezuar dhe zhvendosjen e saj neuml hapeumlsireumln e lireuml paraprakisht teuml peumlrcaktuar jashteuml konturit teuml
karriereumls ose neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml brendshme Procesi i stivimit kryhet me ndihmeumln e
makinerive teuml ndryshme dhe meumlnyreumls seuml funksionimit teuml tyre Mekanizmi i stivimit eumlshteuml i lidhur
funksionalisht me mekanizmin e ngarkimit dhe transportit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls si
rrjedhim dhe zgjidhet seuml bashku me ta Pa marr parasysh llojin e mekanizmave teuml veccedilanteuml teuml
zbatuar dhe meumlnyrat neuml teuml cilat ky proces kryhet ai ka peumlr qeumlllim qeuml sipas sistemit teuml paracaktuar
teuml formohen dhe ndeumlrtohen (konstruktohen) mbushjet e caktuara- stivat
Neuml vareumlsi nga vendi neuml teuml cilin kryhet procesi i stivimit dallohen stivat e jashtme dhe teuml
brendshme
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
12
Stivat e jashtme peumlr ccedildo karriereuml pa marr parasysh mundeumlsineuml formohet neuml fazeumln e investimit
kapital teuml ndeumlrtimit teuml karriereumls kurse peumlr vendburime teuml meumldha e njeumljta peumlrdoret neuml fazeumln
fillestare teuml shfryteumlzimit dhe sheumlrben peumlr aq koheuml deri sa teuml mos krijohet hapeumlsireuml e mjaftueshme
e brendshme e shfryteumlzimit Tipet e tilla teuml stivave janeuml shumeuml teuml peumlrhapura neuml praktikeuml neuml rend
teuml pareuml peumlr arsye se lokacioni (vendvendosja) e tyre nuk varet nga kushtet e shkrishmeumlriseuml seuml
vendburimit Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml stiveumln e jashtme kryhet neuml meumlnyra teuml ndryshme
peumlr ccedilka do teuml beumlhet fjaleuml neuml paragrafeumlt neuml vazhdim
Stivat e brendshme formohen brenda konturit teuml karriereumls(fusheumls seuml shfryteumlzimit) dhe
zhvillohen neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar paralelisht me avancimin e frontit teuml puneumls neuml zbulim dhe
neuml nxjerrje Ky lloj i stivave kryesisht zbatohet neuml shfryteumlzimin e vendburimeve teuml shtresuara teuml
cilat kaneuml shtrirje horizontale ose me reumlnie teuml buteuml dhe neuml teuml cileumlt kryhet shfryteumlzimi neuml trasheumlsineuml
e ploteuml teuml trupit mineral Vendosja e shkeumlmbinjve shterpeuml neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar teuml karriereumls
zakonisht kryhet me hedhje teuml drejtpeumlrdrejteuml me aneuml teuml ekskavatorit draglajn ose me lopateuml teuml
drejteuml mekanike (lopatar) teuml cileumlt kaneuml rreze teuml shkarkimit teuml madhe gjateuml meumlnyreumls diskontinuale
(teuml ndeumlrprereuml) teuml puneumls ose me aneuml teuml stivuesve me konsoleuml dhe urave transportuese stivuese neuml
rastin e meumlnyreumls seuml puneumls me veprim teuml pandeumlrprereuml
Eumlshteuml e kuptueshme qeuml kostoja e stivimit teuml shkeumlmbit shterpeuml neuml stiva teuml brendshme eumlshteuml meuml e
uleumlt se sa kostoja e stivimit neuml stiva teuml jashtme dhe peumlr rrjedhojeuml rezulton qeuml lloji i pareuml i stivave
eumlshteuml shumeuml meuml rentabil dhe meuml i leverdisheumlm neuml aspektin ekonomik Megjithateuml neuml meumlnyreuml qeuml
stivat e brendshme teuml mund teuml zbatohen me sukses eumlshteuml e nevojshme qeuml dyshemeja e karriereumls
teuml jeteuml e drenazhuar ( e thareuml) neuml meumlnyreuml efikase sepse neuml teuml kundeumlrteumln shkalleumlt neuml stiveuml do teuml
jeneuml teuml qeumlndrueshme e qeuml peumlr pasojeuml do teuml kishte ndeumlrprerje teuml gjateuml neuml puneumln e gjitheuml karriereumls
si dhe avari teuml meumldha teuml makinerive teuml angazhuara neuml stivim Mu peumlr keumlteuml arsye edhe neuml keumlteuml rast
duhet teuml vazhdoj teuml punoj stiva e jashtme
Neuml rastin e zgjedhjes seuml vendit neuml teuml cilin do teuml formohet stiva e jashtme nevojitet teuml jeneuml teuml
peumlrmbushura kushtet themelore teuml meuml poshtme
1) Vendi dhe hapeumlsira neuml teuml cileumlt formohet stiva duhet teuml jeneuml teuml vendosura neuml afeumlrsi teuml
drejtpeumlrdrejteuml teuml fusheumls seuml shfryteumlzimit (karriereumls) dhe qeuml teuml keteuml dimensione teuml
mjaftueshme neuml meumlnyreuml qeuml teuml mund teuml vendoset sasia e planifikuar e shkeumlmbinjve shterpeuml
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
13
2) Stiva duhet teuml keteuml afteumlsi marreumlse teuml mjaftueshme duke shmangur pjerreumlsiteuml e meumldha peumlr
transport teuml shkeumlmbinjve shterpeuml deri neuml stiveuml
3) Hapeumlsira neumln stiva nuk guxon qeuml teuml peumlrmbaj pjeseuml teuml mineralizuara teuml vendburimit teuml
cilat do teuml vinin neuml shprehje peumlr shfryteumlzim neuml teuml ardhmen
4) Peumlr stivim duhet shmangur sipeumlrfaqeve teuml rrafsheumlta teuml tokeumls peumlr shkak teuml afteumlsiseuml seuml vogeumll
marreumlse (pranuese) shpenzimeve meuml teuml meumldha dhe humbjes seuml koheumls peumlr punimet
fillestare neuml lidhje me formimin e stiveumls (mbushja fillestare(mbushja e pareuml))
5) Peumlr hapeumlsireumln stivuese eumlshteuml e nevojshme teuml shfryteumlzohet toka e pa punueshme (jo
pjellore) neuml rend teuml pareuml gjiret nen vegjeumll(limanet) grykat (peumlrroskat) ose vendet e
shkreta (jo pjellore) si dhe terrenet e tjera joproduktive
6) Procesi i stivimit duhet teuml garantoj parrezikshmeumlri teuml parapareuml me norma teuml teknikeumls seuml
sigurimit peumlr puneuml teuml puneumltoreve dhe teuml pajisjeve teuml stivimit ku nevojitet teuml merret
parasysh pjerreumlsia e lejuar e shpateve larteumlsiseuml seuml stiveumls dhe masa teuml tjera teuml siguriseuml neuml
puneuml
22 Meumlnyrat e stivimit
Kusht peumlr puneuml teuml mireuml neuml zbulim dhe peumlr arritjen e kapacitetit teuml projektuar eumlshteuml zgjedhja e drejteuml
e meumlnyreumls seuml stivimit Materiali shkeumlmbor me parametra gjeoteknik teuml pafavorsheumlm neuml gjendje teuml
shkrifeumlruar neuml aspektin e qeumlndrueshmeumlriseuml dhe afteumlsiseuml mbajteumlse keumlrkon veumlmendje teuml veccedilanteuml
Gjateuml hapjes seuml karrierave neuml qofteuml se neuml afeumlrsi nuk ka hapeumlsira teuml shfryteumlzuara teuml lira mbulesa
(materiali shkeumlmbor) duhet transportuar neuml stiva teuml jashtme dhe kjo neuml maseuml teuml madhe e rrit ccedilmimin
peumlr heqjen e 1m3 teuml mbuleseumls
Neuml rastin e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml hapeumlsireumln e shfryteumlzuar (stiva e brendshme) duhet
teuml ploteumlsohen kushtet teuml cilat mundeumlsojneuml puneumln e pandeumlrprereuml teuml proceseve teuml prodhimit dhe teuml
puneumls dhe keumlto para se gjithash janeuml qeumlndrueshmeumlria dhe hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivim Gjateuml
projektimit dhe gjateuml shfryteumlzimit duhet teuml projektohet dhe teuml zbatohet kalimi i kujdessheumlm nga
stivimi i jashteumlm neuml ateuml teuml brendsheumlm Kostoja e stivimit teuml materialit shkeumlmbor neuml stiva teuml jashtme
eumlshteuml meuml e larteuml por edhe siguria e karrierave eumlshteuml meuml e madhe
Neuml rastin e stivimit teuml brendsheumlm teuml materialit shkeumlmbor (brenda konturit teuml karriereumls ku eumlshteuml
shfryteumlzuar minerali i dobisheumlm) kostoja e stivimit eumlshteuml meuml e uleumlt shpenzimet janeuml meuml teuml pakta
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
14
por ccedildo kalim i peumlrhosheumlm neuml stivim teuml brendsheumlm mund teuml vej neuml pikeumlpyetje puneumln e meumltejme teuml
karriereumls (mbushja e hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar me shkeumlmb shterpeuml rreumlshqitjet peumlrmbytjet etj)
Konstruksioni i stivave i peumlrshtatet teknologjiseuml seuml caktuar teuml puneumls dhe varet kryesisht nga vetiteuml
fiziko-gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor neuml gjendje teuml prishur pesha veumlllimore peumlrmbajtja e
lageumlshtiseuml peumlrbeumlrja granulometrike kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml
materialit shkeumlmbor qeuml stivohet
Dyshemeja e stivave duhet teuml jeteuml e afteuml teuml pranoj ngarkesa shteseuml teuml materialit shkeumlmbor teuml stivuar
neuml meumlnyreuml qeuml teuml mos vjen deri tek presioni shtypeumls (shfaqja e presionit) qeuml ushtron mbi dysheme
Gjateuml keumltyre keumlrkimeve-studimeve duhet marr parasysh qeuml peumlrveccedil ngarkeseumls statike vjen dhe deri
shfaqja e trysnive dinamike dhe ngarkesa nga pajisjet teuml cilat peumlrdoren gjateuml procesit teuml stivimit
Larteumlsiteuml e stivave janeuml meuml teuml meumldha (kur ka ngarkesa shteseuml) neuml rastin e dyshemeve teuml thata(si
reumlreuml zhavorr) Dyshemeja e stiveumls nga argjilat plastike shtypen shemben-prishen (shkateumlrrohen)
rreumlshqasin dhe ndikojneuml ndjesheumlm neuml larteumlsineuml euml stiveumls (Figura 21)
Neuml qofteuml se afteumlsia mbajteumlse (dyshemeja) nuk eumlshteuml e mjaftueshme ajo mund teuml peumlrmireumlsohet me
aneuml teuml drenazhimit teuml dyshemeseuml dhe peumlrshtatjes seuml larteumlsiseuml teuml shkalleumlve teuml stivimit Neuml raste teuml
caktuara ku relievi i terrenit lejon qeumlllimisht shkaktohen rreumlshqitje (provokohen) teuml shkalleumlve teuml
stivave peumlr shkak teuml zvogeumllimit teuml ccedilmimit peumlr 1m3 teuml mbuleseumls (i referohet karrierave teuml vogla)
Neuml meumlnyreuml orientuese neuml Tabeleumln 21 jepen ngarkesat e lejuara teuml dyshemeve teuml stivave
Paqeumlndrueshmeumlria e stiveumls mund teuml shpjegohet si
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind (vjen) nga konstruksioni i stivave (peumlr shkak teuml larteumlsiseuml jo teuml
duhur keumlndit teuml pjerreumlsiseuml teuml shpateve teuml stiveumls dhe meumlnyreumls seuml stivimit joadekuate)
- Paqeumlndrueshmeumlri e cila lind peumlr shkak teuml dyshemeseuml seuml stiveumls gjegjeumlsisht konfiguracionit
teuml terrenit dhe vetive fiziko-gjeomekanike teuml dyshemeseuml
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
15
1-materiali shkeumlmbor i stivuar 2-toka me afteumlsi mbajteumlse teuml pakeumlt) 3-rreumlshqitjet
Figura 21 Afteumlsia mbajteumlse e dobeumlt peumlr shkak teuml ngarkeseumls shteseuml
Tabela 21 Ngarkesa e lejuar e dyshemeseuml seuml stivave
Lloji i dyshemeseuml Afteumlsia mbajteumlse 119925
119940119950120784
Argjila e njomeuml (me lageumlshti) 5-10
Toka e shkapeumlrderdhur 5-15
Argjila ranore (prej ranori) 10-20
Suargjileuml (argjileuml me reumlreuml) 20-30
Mergel 30-40
Reumlreuml 30-35
Argjileuml e thateuml 30-70
Zhavorr i thateuml 50-85
23 Klasifikimi i stivave dhe metodat e stivimit
Sikurse u potencua meuml pareuml stivimi peumlrfaqeumlson procesin peumlrfundimtar teuml zbulimit Pajisja qeuml do teuml
zbatohet neuml procesin e stivimit eumlshteuml funksionalisht e ndeumlrlidhur me pajisjen e angazhuar neuml
geumlrmim ndashngarkim dhe transport andaj dhe zgjidhet seuml bashku me to Neuml zgjedhjen e stivave eumlshteuml
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
16
e nevojshme teuml shqyrtohen kushtet topografike dhe gjeologo minerare sasia (veumlllimi )e
shkeumlmbinjve teuml mbulese dhe vetiteuml fizike teuml tyre faktoreumlt tekniko ndashorganizativ ekonomik dhe
klimatikVendndodhja e stiveumls eumlshteuml njeuml nga faktoreumlt e reumlndeumlsisheumlm qeuml ka ndikim neuml koston e
zbulimit sepse nga ajo varet puna e transportet Mungesa e stivave teuml peumlrhershme dhe neuml afeumlrsi teuml
karrierave shpesh here janeuml bere shkas peumlr heqjen doreuml krejteumlsisht nga shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe
Nga vendndodhja e stivave varet dhe meumlnyra e hapjes dhe zhvillimi i karriereumls neuml njeuml vendburim
Sipas Tabeleumls 22 stivat klasifikohen sipas vendndodhjes sipas makinerive qe peumlrdoren peumlr stivim
sipas numrit teuml stivave dhe sipas relievit teuml terrenit
Tabela 22 Klasifikimi i stivave
Klasifikimi Lloji i stiveumls Karakteristikat
Sipas vendndodhjes E jashtme e brendshme Jashteuml konturit teuml karriereumls brenda
konturit teuml karriereumls
Sipas tipit teuml pajisjes stivuese Stiveuml e formuar me zdrug me
ekskavatoreuml me buldozer dhe stivim
kontinual Stiveuml e formuar me
stivuese me transportier
Me zdrug me ekskavatoreuml me buldozer
me ekskavator lopatar me stivuese me
konsoleuml me stivuese me kova me
transport hekurudhor me transportier me
shirit me transport me kamioneuml
Sipas numrit teuml stivave Neuml grup individuale Peumlr karriereuml
Peumlr grup frontesh teuml stiveumls
Peumlr shkalleuml
Sipas relievit teuml terrenit I sheshteuml malor
Neuml rastin e peumlrzgjedhjes seuml vendit peumlr vendosjen e stivave si njeumlri nga faktoreumlt e jashteumlm teuml ccedilmimit
teuml zbulimit (ngase nga gjateumlsia e transportit varet ccedilmimi i zbulimit )peumlrpareumlsi iu jepet stivave teuml
brendshme peumlr shkak teuml investimeve meuml teuml vogla transportimit meuml teuml shkurteumlr dhe neuml saje teuml keumlsaj
edhe shpenzimeve teuml zvogeumlluara Veteumlm kur eumlshteuml ploteumlsisht jo racionale ose i pamundsheumlm
peumlrdorimi i hapeumlsireumls seuml shfryteumlzuar peumlr stiveuml teuml brendshme keumlrkohet vendi meuml i peumlrshtatsheumlm peumlr
stiveuml teuml jashtme Pothuajse neuml teuml gjitha rastet e shfryteumlzimit teuml vendburimeve horizontale dhe me
reumlnie teuml buteuml si edhe neuml rastin e shfryteumlzimit me faza teuml trupave mineral teuml afeumlrt duhet teuml peumlrdoret
stiva e brendshme (hapeumlsira e shfryteumlzuar )Fillimi i stivimit eumlshteuml i kushteumlzuar me ngritjen e
mbushjes fillestare neuml keumlteuml meumlnyreuml krijohet fronti i puneumls neuml stiveuml i cili meuml voneuml avancon sipas
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
17
drejtimit dhe intensitetit teuml projektuar Metodat e formimit teuml mbushjes fillestare teuml stiveumls mund teuml
ndahen neuml dy grupe kryesore
Grupi i pareuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbuleseumls teuml transportuar me mjete teuml ndryshme teuml transportit dhe teuml sheshuar me buldozer
peumlr trsquoi dheumlneuml formeumln dhe pjerreumlsineuml e duhur
Grupi i dyteuml i kombinon metodat e formimit teuml mbushjes fillestare nga shkeumlmbinjteuml e
mbulese teuml marreuml neuml karriereumln e shfryteumlzuar lsquorsquo
Numri i shkalleumlve neuml stiveuml ndikon neuml kapacitetin e stiveumls njeuml pajisje peumlr stivim (njeuml stivuese) mund
teuml punojeuml neuml disa shkalleuml ose secila shkalleuml ka pajisjen e vet stivuese Neuml larteumlsineuml e shkalleumlve teuml
stivave ndikon bazamenti (dyshemeja )e stiveumls vetiteuml gjeomekanike teuml materialit shkeumlmbor i cili
stivohet si dhe nga makineriteuml e zbatuara teuml cilat peumlrdoren peumlr geumlrmimin ngarkim transport dhe
stivim ( siccedil janeuml komplekset teknologjike transportier me shirit ndashstivuese me konsol transporti
me kamion veteumlshkarkues ndashbuldozer transporti hekurudhor - stivuese me kova etj)
24 Zhvillimi i stivave
Gjateuml projektimit teuml stivave teuml jashtme reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml ka zgjedhja e meumlnyreumls neuml teuml cileumln do teuml
kryhet stivimi dmth skemat e stivimit teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Skema racionale e stivimit teuml
shterpeumls duhet teuml jeteuml e thjeshteuml neuml meumlnyreuml qeuml me aplikimin e saj teuml sigurohet leverdia ekonomike
e nevojshme neuml procesin e peumlrgjithsheumlm teuml stivimit produktiviteti i larte i puneumls dhe teuml ruhet
gjateumlsia e nevojshme e frontit teuml stivimit pas disa zhvendosjeve teumlrthore teuml shkalleumlve neuml stiveuml Nga
kjo pikeumlpamje dallohen kateumlr meumlnyra teuml zhvendosjes teuml frontit teuml puneumls neuml stiveumlavancimi paralel
freskore (radial)zhvillimi i frontit teuml stiveumls sipas skemeumls seuml kurmeumlzuar dhe sipas skemeumls seuml
kombinuar
Ndikimi i vendit teuml zgjedhur peumlr stivim eumlshteuml i reumlndeumlsisheumlm sepse neuml kuptim teuml caktuar ai dikton
edhe pikeumln e hapjes seuml karriereumls dhe zhvillimin e saj Menjeumlhereuml pas konturimit teuml karriereumls dhe
analizeumls seuml saj sipas drejtimeve logjike teuml hapjes dhe zhvillimit teuml punimeve minerare projektuesi
merr peumlrgjigjen lidhur me meumlnyreumln meuml teuml favorshmet hapjes sipas kriterit teuml koeficientit minimal
teuml zbulimit Paralelisht me konturimin dhe analizeumln gjeometrike teuml karriereumls kryhet edhe konturimi
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
18
i stivave teuml jashtme dhe teuml brendshme peumlr secilin variant teuml shqyrtuar teuml zhvillimit peumlr nga veumlllimi
dhe forma vareumlsisht nga metoda e stivimit (respektivisht nga lloji i transportit teuml shkeumlmbinjve teuml
mbuleseumls i cili dikton dhe makinerineuml e aplikuar peumlr stivim) Neuml rastin e vendburimeve teuml pjerreumlt
dhe shumeuml teuml pjerrteuml vareumlsisht nga sistemi i zgjedhur i shfryteumlzimit punimet minerare zhvillohen
neuml njeuml shpat punues (tavanor) ose dy shpateve (tavanor dhe dyshimor ) teuml karriereumls dhe keumlshtu
janeuml teuml vendosura edhe rrugeumlt e transportit Neuml thelleumlsi teuml caktuar teuml karriereumls rrugeumlt e peumlrkohshme
(jo stacionare) nga shpatet punuese kalojneuml neuml ato peumlrfundimtare teuml karriereumls (neuml pozicion
stacionar) Vendndodhja e rrugeumlve ndeumlrlidheumlse teuml transportit neuml shpatin punues ose peumlrfundimtar
dikton vendin meuml teuml favorsheumlm peumlr vendosjen e stiveumls Duhet beumlreuml peumlrpjekje qeuml stivat teuml vendosen
praneuml shpatit peumlrfundimtar teuml karriereumls neuml teuml cilin janeuml rrugeumlt ndeumlrlidheumlse teuml transportit Neuml qofteuml se
njeuml gjeuml e tilleuml eumlshteuml e pamundur (psh peumlr shkak teuml relievit teuml terrenit ) ateumlhereuml zgjedhja e stiveumls
komplikohet Nga relievi i terrenit vendi i stivimit mund teuml jeteuml neuml aneumln krejteumlsisht teuml kundeumlrt Neuml
rastin e vendburimeve horizontale ndikimi i vendit peumlr vendosjen e stivave neuml zgjedhjen e meumlnyreumls
seuml hapjes seuml karrierave eumlshteuml edhe meuml i madh sepse stiva e jashtme me avancimin e punimeve te
shfryteumlzimit gjithnjeuml kalon neuml stiveuml teuml brendshme peumlr keumlteuml arsye hapja e karrieres zakonisht
zgjidhet neuml aneumln e vendndodhjes seuml saj Pra peumlr keumlto lloje vendburimesh vendi meuml i favorsheumlm i
stivimit eumlshteuml kalimi neuml kontinuitet nga stivimi i jashteumlm neuml stivim teuml brendsheumlm Prandaj mund
teuml thuhet seuml zhvillimi i stiveumls eumlshteuml funksion i meumlnyreumls seuml stivimit gjegjeumlsisht transportit
Neuml vareumlsi nga lloji i transportit qeuml aplikohet zhvillimi i stiveumls mund teuml jeteuml
Neuml transportin me transportier me shirit freskor paralel dhe i kombinuar(Figura 92)
Gjateuml transportit hekurudhor fronti i stivimit eumlshteuml freskor dhe rrethor ( neuml rasti e stivave
shumeuml teuml meumldha )(Figura 22a)
Neuml transportin me kamioneuml (stivimi me buldozer ) fronti i stivimit eumlshteuml paralel ose rrethor
neuml peumlrshtatje me konfiguracionin e terrenit (figura 22b)
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016
19
rarr - drejtimi i zhvillimit teuml frontit teuml stiveumls
Figura 22 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjate transportimit teuml shkeumlmbinjve me transportier
me shirit a ndash freskor rrotull njeuml pike rrotullohet fronti i stiveumls b ndashparalel fronti i stivimit eumlshteuml
paralel me aksin e shkurteumlr ose teuml gjateuml teuml stiveumls c-i kombinuar fronti i stivimit eumlshteuml paralel me
aksin e gjateuml ose teuml shkurteumlr teuml stiveumls kurse pastaj rrotullohet neuml meumlnyreuml freskore (teknologjia e
stivimit mund teuml jeteuml edhe anasjelltas)
Figura 23 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave gjateuml transportimit hekurudhor teuml materialit
shkeumlmbor a ndash freskor b ndash rrethor
20
Figura 24 Zhvillimi i mundsheumlm i stivave neuml stivimin me kamion (me sheshin me buldozer)
241 Zhvillimi (Formimi) i stivave gjateuml transportit me kamion
Stivimi me aneuml teuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me kamioneuml rralleuml eumlshteuml i pavarur Ky tip stivimi
zakonisht eumlshteuml neuml bashkeumllidhje me buldozer dhe stivat e tilla quhen edhe stiva teuml formuara me
buldozereuml Stivat e formuara me buldozereuml janeuml shumeuml fleksibeumll (elastike) por me kapacitet teuml
vogeumll Sipeumlrfaqja e stiveumls ndahet neuml zona neuml meumlnyreuml qeuml teuml mundeumlsohet kontinuiteti i stivimit peumlr
shkak teuml kapacitetit teuml kufizuar teuml buldozerit (rrafshimit teuml masave shkeumlmbore teuml stivuara) neuml
proporcion me mundeumlsiteuml e transportit me kamion
Duke marr parasysh kapacitetet e kufizuara teuml buldozerit stiva ndahet neuml dy ose neuml tri pjeseuml Neuml
pjeseumln e pareuml kryhet sheshimi neuml teuml dyteumln shtytet shkeumlmbi neuml shpatin e stiveumls kurse pjesa e treteuml
mbahet rezerveuml neuml qofteuml se peumlr shkak teuml arsyeve (shkaqeve) teuml paparashikuara vjen deri te
bllokimi neuml pjseumln e pareuml dhe teuml dyteuml teuml stivimit Gjateuml stivimit teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me
buldozer mbulesa shtyhet ploteumlsisht neuml shpat dhe praneuml buzeumlve teuml shpatit teuml stiveumls
Stivimi me kamion dhe sheshim me buldozer teuml shkeumlmbinjve teuml transportuar mund teuml aplikohet
neuml teuml gjitha kushtet e relievit respektivisht eumlshteuml i aplikuesheumlm neuml teuml gjitha format e mundshme
Stivat e ndeumlrtuara me buldozer mund teuml jeneuml njeumlshtresore dhe shumeumlshtresore (Figura 27)
21
Figura 25 Skema e stiveumls dyshtresore teuml ndeumlrtuar me kombinimin buldozer-kamion h-
larteumlsia e shkalleumls (shtreseumls) seuml pareuml neuml rastin e stivimit shumeumlshtresor h1- larteumlsia e shkalleumls seuml
dyteuml h+h1- larteumlsia e stiveumls rArrdrejtimi i leumlvizjes seuml kamionit
Stivat shumeumlshtresore janeuml teuml peumlrshtatshme gjateuml stivimit teuml materialit shkeumlmbor me veti teuml
dobeumlta (fiziko-mekanike Me makineriteuml peumlr stivim (me kamioneuml-me buldozereuml) ngjesheumlt
materiali i stivuar dhe me keumlteuml peumlrmireumlsohen vetiteuml fiziko-mekanike teuml materialit teuml stivuar
Peumlrpareumlsiteuml (teuml mirat) e meumlnyreumls seuml stivimit me transport teuml shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls me kamioneuml
dhe sheshim me buldozereuml janeuml
Thjeshteumlsia e puneumls gjateuml stivimit teuml shkeumlmbit
Shpejteumlsia e ndeumlrtimit teuml stivave
Mundeumlsia e madhe e manovrimit teuml pajisjeve dhe
Investimet relativisht teuml vogla peumlr formimin e stivave dhe kostoja e uleumlt e shfryteumlzimit
Teuml metat(disavantazhet) janeuml
Vareumlsia e punimeve minerare nga vetiteuml fiziko-mekanike teuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt stivohen
(ngjitshmeumlria afteumlsia mbajteumlse)
Kapacitetet e kufizuara dhe vareumlsia nga kushtet klimatike etj
Procesi i stivimit me kamioneuml dhe buldozereuml konsiston neuml shkarkimin e kamioneumlve planifikimin
e buzeumlve teuml stivave dhe neuml rregullimin e rrugeumlve Konfiguracioni i stiveumls dhe zhvillimi i saj mund
teuml jeneuml periferike dhe me shtresa horizontale qeuml varet nga vetiteuml e shkeumlmbinjve dhe relievi i
22
bazamentit Neuml rastin e stivimit periferik kamioneumlt e shkarkojneuml mbuleseumln sipas periferiseuml seuml frontit
teuml stivimit ndeumlrsa neuml rastin e stivimit me shtresa horizontale neumlpeumlr gjitheuml sipeumlrfaqen e stiveumls ose
neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml saj Neuml qofteuml se shkeumlmbinjteuml janeuml teuml forteuml materiali i shkarkohet
drejtpeumlrdrejteuml neuml shpatin e stiveumls neuml rastin e materialit shkeumlmbor teuml buteuml(i cili stivohet) kamioneumlt
peumlr shkak teuml siguriseuml nuk guxojneuml trsquou afrohen shpateve teuml stiveumls keumlshtu qeuml shkarkimi kryhet praneuml
buzeumlve teuml shpateve teuml stivave (e afteumlsiseuml marreumlse teuml stivave peumlr teuml siguruar mundeumlsineuml e vendosjes
se teuml gjitheuml veumlllimit teuml shkeumlmbit qeuml del nga zbulimi) gjateuml formimit me transport me kamioneuml dhe
sheshim me buldozereuml kryhet si neuml vijim
- Sipeumlrfaqja e nevojshme e sheshit ku do teuml vendoset stiva varet nga sasia e shkeumlmbit qeuml
merret nga zbulimi V dhe vetiteuml gjeomekanike teuml tij dhe llogaritet me aneuml teuml formuleumls
Ft = 119933∙ 119948119956119945
119919119956∙ 119948119956 (21)
ku eumlshteuml
Fst ndash sipeumlrfaqja e stiveumls m2
V- veumlllimi i shkeumlmbit neuml mbuleseuml teuml cilin duhet stivuar m3∙ m∙ f
ksh ndash koeficienti i shkrifeumlrimit teuml materialit teuml mbuleseumls neuml stiveuml
Hst ndash larteumlsia e stiveumls m
kst- koeficienti i cili merr parasysh pjerreumlsineuml e shpatit dhe jo njeumltrajtshmeumlrineuml e mbushjes seuml
sipeumlrfaqes teuml stiveumls(kst = 08 divide09 peumlr stivat njeumlshtresore dhe kst = 06divide007 peumlr stivat dy
shtresore)
Numri i nevojsheumlm i kamioneumlve teuml cileumlt shkarkohen gjateuml njeuml ore (NZ) varet nga kapaciteti orar
neuml zbulim
NZ = 119928(119963)∙ 119948119947119951
119933 (22)
Q(z) ndash kapaciteti orar i karriereumls neuml zbulim (1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
kjn ndash koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml (125divide15) (m3∙ m ∙sh)
23
Sasia e shkeumlmbit nga zbulimi i cili eumlshteuml i planifikuar teuml sheshohet me buldozereuml (Qb) eumlshteuml
Qb= Q(z) ∙ km (23)
km ndash koeficienti i mbetjes raporti i veumlllimit teuml shkeumlmbit i cili mbetet neuml sheshin e stiveumls (qeuml nuk ka
rreumlshqitur) dhe veumlllimit teuml peumlrgjithsheumlm teuml shkeumlmbit shterpeuml teuml shkarkuar
Numri i buldozereumlve neuml puneuml (nb) eumlshteuml
nb = 119928119939
119928119956119945119943∙(119939) (24)
Qshf(b) ndash kapaciteti shfryteumlzues i buldozerit(1198983
ℎ∙ 119898 ∙ 119904ℎ )
242 Zhvillimi i stivave me aneuml teuml transportit hekurudhor
Meumlnyra karakteristike e stivimit gjateuml transportimit teuml shkeumlmbinjve me aneuml teuml pajisjeve
hekurudhore eumlshteuml stivimi me plug parmendeuml) (Figura 28) Stivimi me aneuml teuml parmendeumls eumlshteuml i
aplikuesheumlm neuml rastet kur
- Keumlrkohet kapacitet meuml i vogeumll i stivimit
- Kemi material shkeumlmbor teuml forteuml
- Keumlrkohet stivim selektiv i materialit shkeumlmbor ose depozitim i leumlndeumls minerale sipas llojit
teuml materialit
- Kemi reliev kodrinor me stiva
- Parmenda leumlvizeuml neumlpeumlr binareuml Tek parmendat materiali shkeumlmbor eumlshteuml stivuar me leumlvizjen
e parmendeumls (plugut) neuml njeuml drejtim Figura 27 a ndeumlrkaq tek parmendat e reja stivimi
beumlhet neuml teuml dy drejtimet sepse thika bazeuml qendrore eumlshteuml e peumlrgatitur ashtu siccedil tregohet neuml
Figureumln 27bc Thikat aneumlsore (plugjet aneumlsore) sheumlrbejneuml peumlr lirimin e rrugeumlve teuml shinave
dhe traversave nga materiali shkeumlmbor dhe keumlshtu mundeumlsohet leumlvizja meuml e lehteuml e
parmendeumls
24
Figura 26 Parmenda veteceumlse 1-lokomotiva neuml teuml cileumln eumlshteuml e montuar parmenda 2-
parmenda (plugu) 3-parmenda peumlr pastrimin e hyrjes neuml stiveuml (kanalit) dhe shtytjen e materialit
shkeumlmbor nga binareumlt (rrugeumlt e shinave)
Figura 27 Pamja e parmendeumls peumlr stivim teuml materialit shkeumlmbor a-parmenda peumlr stivim neuml
njeuml drejtim b-parmenda peumlr stivim neuml teuml dy drejtime (peumlrpara-prapa) c-parmenda (plugu) i
dyfishteuml peumlr stivim neuml teuml dy drejtimet
Teknologjia e stivimit me parmendeuml peumlrfshineuml zbrazjen e vagoneumlve praneuml rrugeumls seuml shinave
sheshimin respektivisht hedhjen tutje teuml materialit shkeumlmbor dhe zhvendosjen e rrugeumlve teuml
shinave (me pajisje mekanike-hidraulike)Kapaciteti i stivimit me parmendeuml eumlshteuml
25
Qef = 119871 ∙ℎ ∙119886 60
119896119903 ∙ 119905119888 (
1198983
ℎ)
ku
L- gjateumlsia e kanalit m
h- larteumlsia e kanalit m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml shinave m
a= ℓ1 ndash x
ℓ1 ndashgjateumlsia e krahut teuml parmendeumls m
x- largeumlsia siguruese nga buza e shpatit m
tc- koheumlzgjatja e ciklit vozitja e trenave ploteuml dhe bosh neuml stiveuml dhe teuml kthimit prapa duke
peumlrfshireuml dhe kohen e zbrazjes (shkarkimit) dhe pritjes min
Parmendat peumlr formimin e stivave janeuml veteumlleumlvizeumlse ose i rimorkiuar(i teumlrhequr) teuml lidhur peumlr
lokomotiveuml Materiali shkeumlmbor hidhet drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumlve teuml shinave njeuml pjeseuml mbetet
drejtpeumlrdrejteuml peumlrgjateuml rrugeumls seuml shinave Pas shkarkimit parmenda e geumlrryen materialin shkeumlmbor
teuml stivosur Pas disa shkarkimeve dhe kalimit teuml parmendeumls (kalimeve teuml parmendeumls krijohen
kushtet peumlr zhvendosje teuml re teuml rrugeumls seuml shinave (Figura 29) Hapi i zhvendosjes teuml parmendeumls
eumlshteuml nga 15 deri 5(m) neuml vareumlsi nga masa (dimensionet) e parmendeumls
Veumlllimi i shkeumlmbit teuml vendosur neuml kanal (neuml hapeumlsireumln ku shkarkohet materiali shkeumlmbor nga
vagoni)(V) eumlshteuml
V= 119923∙ 119945 ∙119938
119948119956119945 (119950120785) (25)
L- gjateumlsia e kanalit teuml planifikuar peumlr trsquou vendosur shkeumlmbi (pjesa e frontit teuml stiveumls ndeumlrmjet dy
zhvendosjeve) m
h-larteumlsia e kanalit peumlr stivosje m
a-hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave m qeuml llogaritet si
a = ℓ - x (26)
ℓ1- gjateumlsia e krahut teuml parmendeumls
x-distanca e siguriseuml nga buza e shpatit teuml stiveumls m
26
Figura 29 Teknologjia e stivimit me parmendeuml(plug)
a-pozicioni fillestar i rrugeumls seuml shinave gjateuml stivimit meparmendeuml
b-stivimi peumlrfundimtar i njeuml brezi shkeumlmbi neuml shpat
c-planifikimi i rripit teuml ri peumlrgatitja peumlr zhvendosje teuml rrugeumls seuml shinave
d-zhvendosja e rrugeumls seuml shinave neuml pozicion teuml ri cikli peumlrseumlritet
Numri i trenave teuml shkarkuar neuml kanalin e stivimit ndeumlrmjet zhvendosjeve teuml rrugeumlve teuml shinave
(nt) eumlshteuml(peumlrcaktohet)
nt = 119923 ∙119945 ∙119938
119948119956119945 ∙119933119957
(27)
Vt ndash veumlllimi i materialit teuml vendosur neuml tren (m3)
Numri i trenave teuml shkarkuar brenda ndeumlrreseumls (nnd ) peumlrcaktohet nga formula
nnd = 119931119951119941 ∙119948119948
119957120783 +119957120784(
119957119955119942119951119938
119951119941euml119955119955119942119956euml) (28)
ku
Tnd- koheumlzgjatja e njeuml ndeumlrrese (min)
kk- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml teuml shfryteumlzimit teuml koheumls teuml ndeumlrreseumls luhatet midis 06-08
t1- koha peumlr shkarkimin e trenit (min) t2- koha peumlr zeumlvendeumlsimin e trenit (min)
27
Figura 210 Stivimi me aneuml teuml buldozerit (seuml pari stivohet brezi i I dhe i II pastaj brezi i III dhe
i IV hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml 11(m))
Figura 211 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml shinave eumlshteuml
247(m))
28
Peumlrveccedil parmendeumls peumlr stivimin e materialit shkeumlmbor (teuml shkarkuar nga vagoneumlt hekurudhor)
peumlrdoren buldozereumlt (Figura 210) ekskavatoreumlt lopatar (Figura 211) ose ekskavatoreumlt draglajn
Peumlr peumlrdorimin e keumltyre makinerive eumlshteuml karakteristike qeuml hapi i zhvendosjes seuml rrugeumlve teuml
shinave rritet (gjateuml peumlrdorimit teuml buldozerit 10-15(m) ndeumlrsa gjateuml peumlrdorimit teuml ekskavatoreumlve
neuml vareumlsi teuml parametrave punues teuml ekskavatorit)
243 Zhvillimi i stivave me transportier me shirit
Transportiereumlt me shirit janeuml pjeseuml teuml procesit teuml sistemit ETS Ata mundeumlsojneuml vazhdimeumlsineuml e
procesit teuml puneumls dhe arritjen e kapacitetit sipas keumlrkesave teuml tanishme teuml karrierave
Hallka e fundit neuml sistemin ETS janeuml stivueset (stivueset me shigjeteuml)nga peumlrshtatshmeumlria e teuml cilit
me kushtet e mjedisit teuml puneumls dhe parametrat tekniko-teknologjike teuml peumlrcaktuar si duhet varet
puna e gjitheuml sistemit ETS Vareumlsisht nga gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese (konsoleumls) projektohet
edhe meumlnyra e stivimit teuml materialit shkeumlmbor Gjateumlsia e shigjeteumls teuml shkarkimit eumlshteuml faktor i
reumlndeumlsisheumlm i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shpateve neuml stiveuml Shigjeta shkarkuese e gjateuml mundeumlson qeuml
materiali shkeumlmbor teuml mos stivohet neuml shpatin e stiveumls dhe neuml keumlteuml meumlnyreuml teuml qon neuml krijimin
eventual teuml rreumlshqitjeve (ngarkesa shteseuml dhe goditjet dinamike peumlr shkak teuml materialit teuml shkarkuar
nga larteumlsiteuml e meumldha gjateuml stivimit neumln nivelin e stivueset (Figura 212)
Figura 212 Stivimi i materialit shkeumlmbor neuml vareumlsi nga gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
a-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml shkurteumlr
29
b-stivimi me shigjeteuml shkarkimi me gjateumlsi mesatare
c-stivimi me shigjeteuml shkarkimi teuml gjateuml
d-radha e stivimit me stivformues me shigjeteuml teuml gjateuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml zvogeumllohet mundeumlsia e
krijimit teuml rreumlshqitjes seuml pari formohet parastiva 1 dhe pastaj stivohen shtresat 234
Stivimi neuml shembuj a dhe b eumlshteuml i favorsheumlm sepse materiali shkeumlmbor stivohet neuml shpatin e
stiveumls gjeuml qeuml mund teuml ccedilojeuml deri neuml shfaqjen e rreumlshqitjeve lokale Meumlnyra e stivimit me kapje neuml
larteumlsi dhe thelleumlsi (bllok) eumlshteuml e lidhur drejtpeumlrdrejteuml me gjateumlsineuml e shigjeteumls (Figura 213)
Figura 213 Teknologjia e stivimit neuml bllok (neuml larteumlsi dhe thelleumlsi)
rarrdrejimi i leumlvizjes seuml stivueses gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
ℓm ndash largeumlsia midis aksit teuml stivueses dhe transportierit ℓth- largeumlsia ndeumlrmjet shpatit teuml stiveumls
dhe transportierit ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls shkarkuese (stivuese) p- gjateumlsia e hedhjes
parabolike seuml materialit shkeumlmbor φ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml pranimit (marreumlse)
Ro Rp ndash gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese peumlrkateumlsisht teuml pranimit teuml stivueses
30
Peumlr puneuml neuml bllok teuml ploteuml duhet teuml ploteumlsohet kushti ℓmgt ℓth dhe varet nga gjateumlsia e shigjeteumls
marreumlse (pranuese) teuml stivueses Gjateumlsia ℓm nga aksi i stivueses deri te transportieri duhet teuml jeteuml
meuml e madhe se gjateumlsia ℓth nga buza e poshtme e shkalleumls deri te transportieri Bllok i ploteuml doneuml
teuml thoteuml stivim mbi nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dhe neumln nivelin e qeumlndrimit teuml stivueses dmth
stivim neuml bllok teuml ploteuml pa zhvendosje teuml transportierit stivues
Gjereumlsia e jashtme e bllokut gjateuml stivimit neuml larteumlsi dhe neuml thelleumlsi (Sj(ℓ) peumlrcaktohet nga
formula
Sj(ℓ) = Sj(th) = ℓm - ℓth(m) (29)
Gjereumlsia e brendshme e bllokut neuml stivimin neuml thelleumlsi (Sj(th)) eumlshteuml
Sb(th) = (Ro + p) sinψ (m) (210)
ψ- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls stivuese (0 )
p- gjateumlsia e hedhjes seuml materialit shkeumlmbor peumlr shkak teuml shpejteumlsiseuml seuml shiritit transportues
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivim neuml thelleumlsi (Sth ) eumlshteuml
Sth = Sb(th) + Sj(th) = (Ro + p) sinψ - ℓm - ℓp (m) ` (211)
Sthmax = Ro + p + ℓm - ℓth (m) (212)
Neuml gjereumlsineuml e bllokut neuml stivim neuml larteumlsi ndikon edhe larteumlsia e stivimit (Hℓ ) dhe keumlndet
aneumlsore teuml shpateve (αa )(Figura 214) Gjereumlsia e bllokut teuml brendsheumlm peumlr stivim neuml larteumlsi (Sb(ℓ))
(Figura 214 a) eumlshteuml
Sb(ℓ) = (Ro + p) sinψ - Hℓ ∙ctg αa (213)
Gjereumlsia e peumlrgjithshme e bllokut neuml stivimin neuml larteumlsi (Sℓ ) eumlshteuml
Sℓ = Sb(ℓ) + Sj(ℓ) (m) (914)
Gjateuml puneumls neuml bllokun neuml thelleumlsi procedura eumlshteuml e njeumljteuml (Figura 214 b shprehja (212)
31
Figura 214 Ndikimi i larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlndit aneumlsor teuml shpatit neuml gjereumlsineuml e bllokut
a-stivimi i bllokut neuml larteumlsi
b-stivimi i bllokut neuml thelleumlsi
25 Stivimi i materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml me njeuml element punues
Neuml karriera me kapacitet meuml teuml vogeumll ku materiali shkeumlmbor transportohet me mjete hekurudhore
si makineri peumlr stivim mund teuml zbatohen edhe ekskavatoreumlt me njeuml element punues Stivimi i
materialit shkeumlmbor me ekskavatoreuml lopatar ose me ekskavatoreuml draglajn kryhet peumlrgjateuml sheshit
teuml stivimit peumlr rreth rrugeumls seuml shinave neuml teuml cileumln neuml teuml cileumln leumlvizeuml ekskavatori dhe me rihedhjen e
shkeumlmbit teuml mbuleseumls neuml largeumlsi e cila korrespondon me rrezen e geumlrmimit ose teuml shkarkimit Neuml
keumlteuml meumlnyreuml rritet afteumlsia pranuese (marreumlse) e stiveumls peumlr vendosjen e sasiseuml seuml shkeumlmbit qeuml del nga
zbulimi si dhe qeumlndrueshmeumlria e shpatit teuml stiveumls dhe e rrugeumls seuml shinave Gjithashtu mundeumlsohet
larteumlsia meuml e madhe e stivimit sepse stiva formohet neuml dy nivele (neuml dy shkalleuml)E meteuml e keumlsaj
meumlnyre teuml stivimit eumlshteuml ri hedhja e shkeumlmbit teuml mbulueses (e shkarkuar nga vagoneumlt ) me
ekskavatoreuml relativisht teuml shtrenjteuml
32
251 Stivimi me ekskavatoreuml lopatar
Shkeumlmbinjteuml e mbuleseumls teuml shkarkuar nga vagoni neuml shpatin e shkalleumls neumln rrugeumln e shinave i
merre ekskavatori lopatar dhe i hedheuml ata duke u rrotulluar nga 0 deri180 degneuml shkallen e stives e
cila formohet seuml pari neuml thelleumlsi e pastaj neuml larteumlsi Larteumlsia e stivimit varet nga vetiteuml gjeomekanike
teuml mbuleseumls (materiali shkeumlmbor nuk eumlshteuml homogjen) dhe parametrat teknologjikeuml teuml ekskavatorit
(Figura 215)
Figura 215 Skema e puneumls teuml ekskavatorit lopatar neuml stiveuml (Hapi i zhvendosjes seuml rrugeumls seuml
shinave 25m) R1 ndashrrezja e shkarkimit R2- rrezja e geumlrmimit
Stivimi i shterpeumls me ekskavator lopatar beumlneuml teuml mundur zhvendosjen e rrugeumls hekurudhore deri
neuml 25 (m)qeuml eumlshteuml tri here meuml tepeumlr seuml kur stivimi kryhet veteumlm me parmendeuml
33
252 Stivimi me ekskavator draglajn
Stivimi i shkeumlmbinjve teuml mbuless me ekskavator draglajn eumlshteuml meuml efikas seuml sa stivimi me
ekskavator lopatar neuml saje teuml parametrave teknikeuml qeuml posedon ky lloj i ekskavatoreumlve(Figura
216)
Figura 216 Skema e puneumls seuml ekskavatoreumlve draglain (tipi i ekskavatorit ESH660) neuml stiveuml
(Hapi i zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave 80(m))
Ekskavatori draglajn mundeumlson hapin e zhvendosjes teuml rrugeumls seuml shinave madje edhe deri neuml
distanceuml 80(m) Ekskavatori lopatar EVG ndash 5 Figura 215 dhe Ekskavatori ESH 660 janeuml
ekskavatoreuml teuml ngjasheumlm peumlr nga kapaciteti por sipas parametrave teuml tjereuml eumlshteuml i qarteuml avantazhi i
ekskavatoreumlve draglajn Siccedil thameuml meuml larteuml shkeumlmbin i cili del si rezultat i zbulimit teuml mineralit
dhe me aneuml teuml vagoneumlve deumlrgohet neuml frontin e puneumls neuml stiveuml e kap ekskavatori duke hapur kanalin
paralel me rrugeumln e shinave dhe formon shkalleumln neuml thelleumlsi ose neuml larteumlsi neuml stiveuml Neuml Figureumln
914 ekskavatori punon neuml lartesi neuml bllok deri 20 sheshi punues i ekskavatorit eumlshteuml 10(m) mbi
rrugeumln e shinave gjeuml qeuml mundeumlson shfryteumlzimin optimal teuml parametrave teknik teuml ekskavatorit
26 Stivimi hidraulik
34
Stivimi hidraulik zbatohet mjaft gjateuml neuml praktikeuml por peumlr zbatimin e tij duhet teuml peumlrmbushen
kushtet qeuml pasojneuml
- Materiali i cili stivohet duhet teuml jeteuml prej ranori apo prej zhavorri dhe ujeumlpeumlrshkues
- Stivat duhet teuml jeteuml e vendosur ashtu qeuml teuml ndeumlrpritet (parandalohet) depeumlrtimi i ujit neuml
karriereuml
- Neuml afeumlrsi teuml stiveumls duhet teuml keteuml uji teuml mjaftuesheumlm norma e konsumit peumlr 1m3 teuml materialit
shkeumlmbor teuml stivuar eumlshteuml 025 divide15(m3) uji
Figura 915 Skema e stivimit hidraulik (transporti hekurudhor) 1-rruga hekurudhore 2-
tubacioni me pajisje peumlr zbrazjen e vagonit 3-precipitati(fundeumlrresa) 4-pajisja (impianti) i
pompimit 5-tubacioni shtyteumls 5rsquo-tubacioni riciklues(afeumlrsisht 60 e ujit rikthehet neuml proces)
Neuml diteumlt e sotme mjaft shumeuml peumlrdoret kjo meumlnyreuml stivimi peumlr stivimin e hirit-skorjes) nga
termocentralet ku transporti hidraulik dhe stivimi hidraulik eumlshteuml trajteuml e pranueshme e
peumlrpunimit dhe stivimit teuml shteumlrpeumls qeuml merret nga djegia e qymyrit neuml kaldaja si produkt shterp
i qymyrit teuml djegur)(teuml sterileve qeuml dalin si produkt i djegies seuml qymyrit neuml kaldaja) Materiali
shkeumlmbor transportohet neuml rrugeuml hidraulike neuml qofteuml se shfryteumlzimi i vendburimit eumlshteuml
hidraulik respektivisht transporti hekurudhor(mund teuml aplikohet edhe ndonjeuml sistem transporti
tjeteumlr) neuml qofteuml se shfryteumlzimi kryhet me aneuml teuml ekskavatoreumlve (Figura 217)
35
Kapaciteti i stivimit hidraulik gjateuml transportit teuml mbuleseumls peumlrmes rrugeumls hekurudhore nga
karriera deri neuml stiv eumlshteuml
`Qst = 120788120782 ∙ 119951119959 ∙119933
119957119940 (
119950120785
119945) (214)
nv- numri i vagoneumlve
V- veumlllimi i vagoneumlve(m3ˑmˑsh)
tc ndash koheumlzgjatja e ciklit teuml trenave ploteuml dhe bosh (min)
KAPITULLI 3- MAKINERITEuml PEumlR STIVIM -STIVUESET
31 Llojet e stivueseve
36
Neuml Kapitullin 2 janeuml dheumlneuml kushtet themelore teuml cilat i peumlrshkruajneuml stivat si dhe zhvillimi i
stivave neuml vareumlsi nga sistemi i zbatuar (peumlrdorur) peumlr transportimin e materialit
shkeumlmbor(transporti hekurudhor shiritat transportues kamioneumlt etj) Secili nga keumlto sisteme
keumlrkon makineriteuml peumlrkateumlse peumlr stivim neuml meumlnyreuml qeuml procesi punues neuml stiveuml teuml rrjedheuml
lirsheumlm
Stivueset e formacioneve sterile peumlrfaqeumlsojneuml pajisjen ekskavuese ose transportuese e cila e
teumlrheqeuml materialin nga vagoni ose e merr materialin nga transportieri me shirit e stivon ateuml neuml
shpatin e stiveumls dhe kryen sheshimin e tij ndarja e stivueseve mund teuml beumlhet
sipas meumlnyreumls seuml stivimit (neuml stivim neuml thelleumlsi dhe larteumlsi)
sipas konstruksionit teuml organit teuml pranimit (me kova me shirit )rsquo
sipas konstruksionit teuml organit teuml stivimit (me kova dhe shirita)
Sipas numrit teuml elementeve peumlrbeumlreumls (njeumlpjeseumlsh dypjeseumlsh)
Sipas tipit teuml pajisjes transportuese (mbi shina mbi zinxhir veteceumlse)
Sipas llojit teuml organit teuml stivimit ekzistojneuml dy lloje kryesore teuml stivueseve
-Stivueset me kova gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me rrugeuml hekurudhore dhe
-Stivueset me transportier me shirit-me shigjeteuml gjateuml transportimit teuml materialit shkeumlmbor me
transportiereuml me shirit (Figura 31 dhe 32))
32 Stivueset me kova
Neuml karriera ku mbulesa transportohet neuml stiva me aneuml teuml rrugeumlve hekurudhore peumlrdoren stivueset
me kova Parimi i puneumls eumlshteuml i ngjasheumlm sikurse dhe tek ekskavatoreumlt me shumeuml kova (novator)
dhe mundeumlson arritjen e kapaciteteve teuml meumldha Pjeseumlt kryesore teuml stivformuesit me kova (Figura
33) janeuml neumlnkalimi i rrugeumls me shina rama(shigjeta) e pranimit me kova zinxhiri i
transmisionit me kova dhoma (salla) e makineriseuml shigjeta e shkarkimit
37
Figura 31 Stivuese me kova
Figura 32 Pamja e Stivueses me transportier
Kapaciteti efektiv i stivueseve me kova eumlshteuml
Qef = 119928119952∙ 119948119950(119956119957)
119948119956119945 (m3ˑh-1ˑmˑf) (31)
Qo- kapaciteti teorik i stivueseve i cili varet nga veumlllimi i kovave dhe numri i zbrazjeve teuml
kovave(njeumljteuml sikurse tek ekskavatori novator)
km(st)- koeficienti i leumlvizjes manovruese stivueseve (pranohet neuml intervalin 08-09)
38
Figura 33 Stivueset me kova Firma Vitkovice tipi ZP1800 Ccedileki(Republika Ccedileke) Veumlllimi i
kovave tek stivuesja meuml e madhe E=45(m3) gjateumlsia e shigjeteumls shkarkuese L=70(m) kapaciteti
Qef=8500(m3ˑh-1ˑmˑsh) masa M=3000t)
1-neumlnkalimi i rrugeumls me shina me transmision (mekanizeumlm leumlvizeumls) transmisioni me zinxhir me
kova 3-salla e makineriseuml 5- shiriti transportues(transportieri me shirit) lidheumls (ndeumlrlidheumls) 6-
shigjeta e shkarkimit seuml bashku me shiritin transportues
33 Stivueset me transportier
Neuml karrierat bashkeumlkohore ku zbatohet teknologjia kontinuale e shfryteumlzimit dhe transportimit teuml
shkeumlmbinjve teuml mbuleseumls zbatim teuml ploteuml kaneuml gjetur stivueset me transportier (konsol)(figura
34) teuml cileumlt seuml bashku me teknologjineuml kontinuale teuml shfryteumlzimit dhe transportit peumlrbeumljneuml sisteme
komplekse peumlr puneuml neuml zbulim (sistemet ETS)
Stivueset me transportier mund teuml jeneuml me dy ose meuml shumeuml transportier si dhe me njeuml ose meuml
shumeuml qifte zinxhireumlsh peumlr transport
Stivueset e vogla kaneuml njeuml paleuml zinxhir ndeumlrsa stivueset e meumldha kaneuml dy paleuml zinxhir
(konstruksionet meuml teuml meumldha janeuml me kateumlr paleuml zinxhireuml) Stivueset qeuml leumlvizin mbi shina zbatohen
neuml karriera me veumlllim teuml madh teuml mbuleseumls shtresat tavanore teuml teuml cileumls janeuml teuml peumlrbeumlra nga materiali
shkeumlmbor i buteuml dhe shkrifeumlruar dhe neuml teuml cilat mbizoteumlrojneuml kushtet e favorshme klimatike Puna
e stivueset me shina peumlrbeumlhet neuml sa vijon konstruksioni i ploteuml i keumlsaj makinerie leumlvizeuml neuml meumlnyreuml
frontale neuml buzeumln e sipeumlrme teuml shkalleumls neuml stiveuml duke kapur shterpeumln e shkarkuar nga kanali dhe
39
me aneuml teuml transportierit me shirit me konsol kryhet stivimi neuml bllok dhe ateuml seuml pari me puneuml neuml
thelleumlsi dhe pastaj neuml larteumlsi Pas leumlvizjes seuml shumeumlfishteuml teuml stivueses sipas gjateumlsiseuml seuml frontit teuml
stivimit mbushet hapeumlsira neuml gjereumlsi nga 10 deri 40(m) sipas keumlsaj nis procesi i sheshimit teuml
sipeumlrfaqes dhe zhvendosjes teuml rrugeumls se shinave neuml pozicion teuml ri
Figura 34 Stivuese me shirit njeumlsh dhe stivuese me shirit dysh
Avantazhi kryesor i stivimit me stivuese qeuml teuml leumlvizeuml mbi pasqyrohet neuml mundeumlsiteuml e arritjes seuml
larteumlsiseuml seuml stivimit dhe keumlshtu edhe afteumlsiseuml pranuese teuml madhe teuml stiveumls produktivitetit teuml larteuml teuml
veteuml stivueses dhe mundeumlsia e njeumlkoheumlsishme e puneumls neuml larteumlsi dhe thelleumlsi
Disavantazhet e keumltij lloji teuml stivueses janeuml zbatimet e kufizuara kryesisht veteumlm peumlr materialet
shkeumlmbore teuml buta prej ranori dhe suargjile si dhe peumlr kushte klimatike teuml favorshme
Stivimi me aneumln e stivuesit me konsol eumlshteuml i ndeumlrlidhur me sistemin e makinerive me veprim teuml
pandeumlrprereuml teuml quajtur sistemi ETS Kjo meumlnyreuml e stivimit eumlshteuml universale sepse mund teuml
aplikohet peumlr mundeumlsi teuml ndryshme klimatike dhe kushte teuml ndryshme teuml relievit teuml terrenit si dhe
peumlr kapacitete teuml meumldha stivimi (nga 10-30 milion m3vit) prandaj ky lloj stivimi beumlneuml pjeseuml neuml
meumlnyrat bashkeumlkohore teuml stivimit Stivuesja me konsol peumlrbeumlhet nga pajisja e pranimit peumlrmes teuml
cileumls merret materiali nga transportieri me shirit i shkalleumls pastaj nga trupi i stivueses neuml teuml cilin
peumlrveccedil pajisjeve ngaseumlse (teuml transmisionit) teuml nevojshme eumlshteuml i vendosur edhe transportieri
qendror dhe nga shigjeta peumlr stivim Gjateumlsia e konsoles paraqet parametrin themelor teuml puneumls dhe
peumlr tipe teuml ndryshme teuml stivuseve leumlkundet nga 50-120(m)
40
Figura 35 Skema e mundeumlsive konstruktive teuml rrotullimit teuml shigjeteumls teuml stivformuesit me
transportier a) njeumlsh b) dy elementesh c) tre elementesh
Parametrat kryesor teknologjik teuml stivueses janeuml
- Kapaciteti teorike (Qo) m3
- larteumlsia maksimale e stivimit (Hmax) m
- trysnia specifike neuml tokeuml neuml MPa
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit (Lshp apo Rp) m
- gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (stivimit) (Lshst (Rst)) m
- keumlndi i rrotullimit teuml shigjeteumls seuml shkarkimit kundrejt shigjeteumls seuml pranimit (φ) (0)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e shiritit transportues (Bv) mms
Pjeseumlt meuml kryesore teuml stivueses me transportiereuml janeuml treguar neuml Figureumln 36
41
Figura 36 Skema e stivueses me transportier Firma Vitkovice tipi ZP-2500 Republika
Ccedileke1-Neumlnkalimi i transportit (kapa eceumls) 2-neumlnkalimi me zinxhir i shigjeteumls seuml pranimit 3-
shigjeta e pranimit me shiritin transportues 4-shigjeta e shkarkimit me shiritin transportues (me
transportier me shirit)
Stivuesja ZP-2500 mund teuml rrotulloj shigjeteumln e shkarkimit plusmn1200 neuml lidhje me aksin gjateumlsor neuml
planin horizontal Neuml planin vertikal shigjeta eumlshteuml fiksuar dhe neumln keumlnd teuml pjerreumlsiseuml 100 Neuml saje
teuml shasiseuml seuml veccedilanteuml (sistemi i sinjalizimit) stivuesja ka trysni specifike teuml vogeumll neuml tokeuml prej 005
(MPa) e cila i mundeumlson atij puneumln neuml stiva me afteumlsi mbajteumlse teuml vogeumll Mposht (kapeumlrcen) ngjitje
deri neuml pjerreumlsineuml plusmn125 E meta kryesore e stivformuesit ZP-2500 eumlshteuml rigjideti (shtangeumlsia) e
shigjeteumls se shkarkimit neuml planin vertikal
Kapaciteti i stivueses me transportiereuml llogaritet neuml meumlnyreuml teuml njeumljteuml sikurse dhe kapaciteti i
transportiereumlve me shirit Neuml rastin kur punojneuml disa ekskavatoreuml (shirita transportues) neuml njeuml
stivuese kapaciteti teorik eumlshteuml
Qo= knjsum 119928119952(119946)119963119946=120783 ( m3ˑh-1ˑmˑsh ) (32)
Qo(i)- kapaciteti maksimal i ekskavatorit teuml i-teuml (m3ˑh-1ˑmˑsh)
z-numri i ekskavatoreumlve teuml cileumlt punojneuml neuml stivuesen e peumlrgjithsheumlm
kjn- koeficienti i jo njeumltrajteumlsiseuml
42
Shenjat dalluese teuml stivueseve janeuml sistematizuara sipas standardit DIN Simboli (shenja) A2Rs-B
660060 tregon stivueseve nga dy pjeseuml (me dy rama ) teuml transportitnjeri peumlr transformues me
konsoleuml stivuese kurse tjetri peumlr konsoleumln e pranimit) qeuml leumlvizeuml me zinxhireuml rrotulluesheumlm me
kapacitet teorik- 6600 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe me gjateumlsiteuml e shigjeteumls 60m Parametrat teknik teuml
stivueses teuml madh me transportiereuml A2Rs-B18000120 janeuml kapaciteti teorik Q0=18000 (m3ˑh-
1ˑmˑsh) gjereumlsia e shirit transportues eumlshteuml B=25(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit
Lshst=120(m) gjateumlsia e shigjeteumls seuml pranimit Lshp=86(m) larteumlsia e stivimit h=27(m) Stivueset
me transportiereuml me shirit ka kapacitetin teorike (Qo) me teuml madh se 15000 (m3ˑh-1ˑmˑsh) dhe
shigjeteumln e shkarkimit meuml teuml gjateuml se sa 120(m)
Parametrat themelor teuml puneumls teuml stivueset me transportiereuml eumlshteuml larteumlsia maksimale e lejuar e
stivimit Ky parameteumlr peumlrcaktohet sipas vetive fiziko-mekanike teuml shterpeumls e cila stivohet Larteumlsia
e stivimit peumlr puneuml neuml thelleumlsi peumlr materiale teuml ndryshme leumlvizeuml neuml kufijteuml
- Peumlr materiale teuml thata larteumlsia h = 30 - 35(m)
- Peumlr materiale teuml njoma larteumlsia e stivimit h = 15(m)
- Peumlr materiale teuml reumlrave larteumlsia e stivimit h = 40 - 45(m)
Neuml Tabeleumln 31 jepen karakteristikat teknike kryesore teuml stivueseve teuml prodhuar neuml Gjermani
Tabela 31 Karakteristikat teknike themelore teuml stivueseve me konsol
Lloji i stivueses
Kapaciteti
teorik Qo(m3h-
1)
Pajisja e
pranimit
Lshp(m)
Konsola
peumlr
stivim
Lshst(m)
Masa
G(t)
Trysnia
specifike
MPa
ARs-B2500
A2Rs-B3500
A2Rs-B4400
A2Rs-B5000
A2Rs-B5500
A2Rs-B8800
A2Rs-B15200
2500
3500
4400
5000
5500
8800
15200
175
50
50
70
65
94
90
50
60
60
67
100
110
120
340
600
632
-
1520
2500
3600
0075
0073
0077
0078
008
008
0081
43
Neuml skemeumln e stivimit me pozicion teuml njeumlansheumlm teuml stivueses (Figura 37) gjereumlsia e bllokut neuml
shtreseumln e poshtme (neumlnshkalleuml) eumlshteuml e kufizuar me gjereumlsineuml minimale ndeumlrmjet shiritit
transportues dhe shpatit (Lst(p)) dhe me keumlndin maksimal teuml rrotullimit teuml struktureumls seuml sipeumlrme teuml
stivueses (Δψ = ψsh ndash ψp) prej nga rezulton gjereumlsia e bllokut
Bst = (Rst+p)(sinψsh-sin ψp)
Bst- gjereumlsia e bllokut teuml stiveumls (m)
Rst- rrezja e stivimit (m)
p- distanca e shigjeteumls seuml shkarkimit nga buza e poshtme e neumln shkalleumls
Figura 37 Skema e stivimit me aneuml teuml stivueses me konsol
Ngjasheumlm sipas Figureumls 37(b) peumlrcaktohet rrezja e shigjeteumls seuml pranimit
Rp = Ln(max)= LI + LII
Rp = Ln(max)= LI + LII + LIII
Rrezja e gjitheumlmbarshme e veprimit
44
Rmax = Rst +Rp + Rst +Ln(max)
Rmin = Rst ndash Ln(max)
Ln(max)- largeumlsia maksimale e aksit teuml ecjes seuml stivformuesit nga transportieri i stivimit neuml bllokun
e sipeumlrm (neuml neumlnshkalleuml)(m)
Rst- rrezja e shigjeteumls seuml stivimit (m)
Gjereumlsia e hapit teuml zhvendosjes seuml transportierit me shirit teuml shkalleumls neuml stiveuml varet nga peumlrmasat e
puneumls teuml stivueses dhe mund teuml peumlrcaktohet sipas Figureumls 37
34 Analiza e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Neuml keumlteuml paragraf do teuml analizojmeuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
duke u bazuar neuml metodeumln e peumlrgjithshme teuml ekuilibrit kufitar neuml hapeumlsireumln 2D dhe shpjegohet
koncepti gjeologjik i shkateumlrrimit teuml bazamenteve teuml stivave dhe elementet peumlrbeumlreumls teuml tij si
dhe janeuml peumlrshkuar faktoreumlt teuml cileumlt ndikojneuml neuml shfaqjen e shkateumlrrimit apo humbjen e
qeumlndrueshmeumlriseuml seuml bazamenteve dhe shesheve teuml stivave
Figura 38 Bllok-skema peumlr vlereumlsimin e qeumlndrueshmeumlriseuml se shpateve teuml shkalleumlve neuml stiva
Gjeologjia e
karriereumls
Hidrologjia e
karriereumls
Parametrat
gjeomekanikeuml teuml
dherave
Teknologjia e
shfryteumlzimit
Modeli i llogaritjes mekanike teuml dherave
Peumlrzgjedhja e koeficientit teuml siguriseuml
Qeumlndrueshmeumlria
Po Jo
Punimet minerarare teuml sigurta dhe te efektshme
45
Dhe si metodeuml peumlr analizeuml eumlshteuml peumlrdorur metoda e ekuilibrit statik teuml forcave aktive dhe
reaktive teuml projektuara neuml planin potencial teuml shkateumlrrimit neuml bazeuml teuml disa supozimeve teuml beumlra
paraprakisht
Peumlrpara fillimit teuml shfryteumlzimit teuml ccedildo vendburimi keumlrkohet teuml njihen teuml gjitha teuml dheumlnat e mundshme
gjeologo-minerare dhe hidrologjike teuml tij neuml peumlrputhje me bllok-skemeumln e dheumlneuml neuml Figura 921
Njohja e kushteve gjeologo-minerare teuml vendburimit ka peumlr qeumlllim studimin e ligjeumlsive gjeologjike
teuml ndryshueshmeumlriseuml hapeumlsinore teuml vetive fiziko-mekanike dhe teknologjike teuml karriereumls si dhe
karakterizimin e ndryshueshmeumlriseuml seuml vetive kryesore teuml tij
Kujtojmeuml se grumbulli qeuml formohet si rezultat i vendosjes seuml planifikuar teuml shkeumlmbinjve shterpeuml
quhet stiveuml Procesi i zhvendosjes seuml shkeumlmbinjve teuml cileumlt ndodhen brenda trasheumlsiseuml seuml mbuleseumls
seuml vendburimit dhe duke i deumlrguar ata neuml sheshe teuml veccedilanteuml quhet stivim i shkeumlmbinjve Eumlshteuml
peumlrpunuar qeumlndrueshmeumlria e stivave neuml vareumlsi nga meumlnyra e realizimit teuml punimeve teuml stivimit dhe
shpejteumlsia e procesit teuml ngarkimit teuml bazamentit (sheshit teuml stivimit) e peumlrmasimit teuml para stiveumls neuml
funksion teuml larteumlsiseuml seuml stiveumls Po ashtu neuml keumlteuml punim do teuml paraqiten karakteristikat kryesore teuml
deformimit dhe uljes seuml stiveumls neuml vareumlsi nga madheumlsia dhe meumlnyra e ngarkimit si dhe do teuml
peumlrpunohet ndikimi i teknologjiseuml teuml stivimit neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e stiveumls Pastaj jepet paraqitja
dhe analiza e gjendjes seuml sforcim-deformimit neuml sheshin(bazeumln) e stivimit e cila lind (krijohet) si
rrjedhojeuml e shfryteumlzimit dhe formimit teuml stiveumls seuml brendshme Qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls
peumlrfaqeumlson njeuml fusheuml teuml veccedilanteuml e cila neuml audienceumln profesionale shqiptare nuk eumlshteuml peumlrpunuar
dhe analizuar neuml meumlnyreuml teuml pamjaftueshme si nga ana praktike ashtu dhe nga ana teorike Prandaj
mund teuml konkludohet qeuml qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml stiveumls neuml zbatimin praktik duhet trajtuar si
program multishkencor i teuml arriturave teuml Mekanikeumls seuml dherave dhe shkeumlmbinjve shkenceumls seuml
gjeologjiseuml inxhinieriseuml minerare teuml gjeodeziseuml etj keumlshtu qeuml si e tilleuml ka gjetur zbatim neuml
inxhinierineuml minerare dhe teuml ndeumlrtimit Neuml keumlteuml tezeuml do teuml trajtohet qeumlndrueshmeumlria e shpateve teuml
stiveumls si objekt gjeoteknik dhe faktoreumlt me influenceuml neuml qeumlndrueshmeumlri siccedil janeuml vetiteuml
gjeomekanike teuml materialit teuml stivave teuml karrierave qeuml janeuml teuml nevojshme peumlr projektimin e stivave
teknologjia e stivimit gjendja sforcim-deformimit neuml bazamentin e stivimit etj Ndaj keumltu do teuml
analizohen dhe peumlrpunohen ndikimet e faktoreumlve teuml peumlrmendur neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e bazamenteve
teuml stivave si dhe do teuml jepen metodat peumlr llogaritjen e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare dhe te lejuar dhe
disa standarde teuml cilat aplikohen neuml praktikeuml Me fjaleuml tjera do teuml paraqiten bazat teorike peumlr
46
llogaritjen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml se bazamenteve teuml stivave teuml vendosura neuml bazamente teuml forteuml dhe
teuml buteuml Duke analizuar kushtet e stabilitetit teuml stivave eumlshteuml arritur deri te gjetja qeuml mekanika e
dherave dhe e shkeumlmbinjve nuk kaneuml dheumlneuml kontributin e ploteuml teuml tyre peumlr zgjedhjen e keumltij
problemi neuml ateuml maseuml neuml teuml cileumln peumlrndryshe zgjidhet neuml fusha teuml tjera teknike
35 Zgjedhja e vendit teuml vendosjes seuml stivave
Objektet teuml cilat i ka ngritur njeriu me aktivitetin e vet ndeumlrtimor ose minerar dhe teuml cilat janeuml
me interes peumlr problematikeumln qeuml studiohet dhe neuml funksion teuml shfryteumlzimit mund teuml klasifikohen
neuml tri kategori
(i) Shpatet e prera neuml shkeumlmb
(ii) Mbushjet e rrugeumlve dhe pendat (digat) prej dheu
(iii) Stivat e materialit teuml geumlrmuar peumlr shkak teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe minerale
Teuml dheumlnat e shumta nga literatura beumljneuml teuml ditur se paqeumlndrueshmeumlria e stivave mund teuml jeteuml e
kontrolluar jo veteumlm nga karakteristikat e materialit teuml stivuar por gjithashtu edhe nga vetiteuml
mekanike teuml formacioneve natyrale teuml bazamentit teuml stivave mund teuml jeneuml teuml reumlndeumlsishme neuml
zhvillimin e formave teuml ndryshme teuml deformimeve teuml stivave Materialet e depozituara me tregues
brishteumlsie teuml larteuml janeuml teuml priruar peumlr thyerje progresive Vlereumlsimi i mundeumlsive peumlr shfaqjen
(lindjen) e thyerjeve progresive eumlshteuml i nevojsheumlm peumlr shkak teuml planifikimit dhe projektimit teuml
stivave teuml sigurta teuml shkeumlmbinjve shterpeuml Veumlmendje e veccedilanteuml duhet kushtuar kur stivat janeuml teuml
vendosura neuml terrene teuml pjerreumlta Neuml zonat sizmike aktive neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml duhet analizuar
qeumlndrueshmeumlria e materialeve teuml stivuara dhe ateuml neuml lidhje me kushtet e ngarkimit dinamik
Neuml analizeumln e terrenit neuml teuml cilin do teuml formohen stivat me reumlndeumlsi eumlshteuml teuml shqyrtohen shumeuml
faktoreuml dhe ateuml topografineuml e terrenit kushtet gjeologjike neuml teumlreumlsi dhe veccediloriteuml gjeoteknike teuml
materialit
Duke u nisur nga faktet themelore qeuml qeumlndrueshmeumlria e stivave (se bashku me bazamentin) do teuml
shfaqet ateumlhereuml kur qeumlndresa ndaj prerjes nuk eumlshteuml e bollshme peumlr ekuilibrimin e forcave teuml cilat
tentojneuml qeuml teuml shkaktojneuml zhvendosjen peumlrgjateuml cileumlsdo sipeumlrfaqeje neuml brendeumlsi teuml terrenit ose maseumls
shkeumlmbore teuml depozituar (stivuar) Ekzistojneuml shumeuml shkaqe teuml cilat mund teuml ccedilojneuml neuml lindje teuml
paqeumlndrueshmeumlriseuml teuml terrenit dhe stiveumls neuml teumlreumlsi siccedil janeuml
47
Peumlr shkak teuml ngarkeseumls seuml jashtme teuml terrenit e cila ka peumlr rrjedhojeuml ndryshimin e ekuilibrit
ndeumlrmjet forcave teuml cilat shkaktojneuml paqeumlndrueshmeumlri dhe forcave teuml cilat e
kundeumlrveprojneuml keumlteuml (kundeumlrshtojneuml humbjen e qeumlndrueshmeumlriseuml)
Peumlr shkak teuml prishjeve (shkarjeve) teuml jashtme neuml trajteuml teuml aktiviteteve sizmike
Shkaku i rritjes seuml trysniseuml seuml ujit neuml pore brenda stiveumls (psh peumlr shkak teuml ngritjes se nivelit
teuml ujit neumlntokeumlsor) etj
Peumlr shkak teuml reumlnies progresive teuml qeumlndreseumls ndaj prerjes si neuml shtresat litologjike teuml
bazamentit ashtu edhe neuml materialin e depozituar Si rrjedhojeuml e keumlsaj janeuml lindjet
(shfaqjet) e deformimeve teuml ndryshme neuml maseumln e depozituar
Peumlr shkak teuml ndryshimeve progresive neuml fusheumln e sforcimeve (gjendjen e sforcuar) brenda
shpatit sepse ccedildo formacion gjeologjik posedon fusheumln e sforcimeve fillestarerdquo teuml tij) teuml
sforcuar e cila mund teuml ndryshoj esenecialisht nga ajo e cila peumlrcaktohet veteumlm peumlrmes
pesheumls seuml vet materialit Gjendja e sforcuar fillestarerdquo e shpatit varet nga origjina
gjeologjike dhe faktoreumlt e tjereuml natyror
Shpeumlrbeumlrja dhe theumlrrmimi peumlr shkak teuml ndryshimeve klimatike Gjateuml shpeumlrbeumlrjes teuml
shkeumlmbinjve teuml buteuml dhe teuml forteuml shkateumlrrohen lidhjet ndeumlrgrimcore dhe zvogeumllohet
qeumlndresa ndaj prerjes Bjerrum (1967) kaneuml kumtuar qeuml shpeumlrbeumlrja e argjilave teuml
mbikonsoliduara (argjilave neuml teuml cilat neuml teuml kaluareumln kaneuml qeneuml teuml neumlnshtruara ngarkesave
teuml meumldha teuml sedimenteve) dhe teuml rreshpeve e zmadhon (rriteuml) energjineuml e deformimit kthyes
teuml tyre dhe neuml peumlrputhje me keumlteuml edhe afteumlsineuml e tyre peumlr thyerje progresive
Neuml zgjedhjen e vendndodhjes teuml vendosjes seuml stivave teuml jashtme duhet teuml merren para sysh
elementet qeuml pasojneuml
(i) Vendi i zgjedhur peumlr vendosjen e stivave duhet teuml jeteuml (ndodhet) jashteuml kufinjeve teuml
vendburimit teuml leumlndeumlve minerale ose theumlneuml ndryshe neuml sektoreuml teuml veccedilanteuml teuml
vendburimit teuml cileumlt janeuml teuml eroduar neuml aspektin teknik shumeuml teuml prishur (me struktureuml
shumeuml teuml prishur teuml bazamentit) ose neuml qofteumlse peumlrqindja e caktuar e leumlndeumls minerale
neumln minimumin tekniko-teknologjik teuml parapareuml peumlr shfryteumlzim ashtu qeuml teuml humbet
shumeuml pak leumlndeuml minerale
48
(ii) Rrugeumlt e transportit nga karriera deri te vendvendosja e stivave duhet teuml jeneuml sa meuml teuml
shkurtra Peumlr zgjedhjen definitive teuml vendvendosjes teuml stivave lejohet teuml jeteuml peumlrcaktuar
pas aprovimit teuml projektit teuml hapjes seuml karriereumls
Peumlrfundimisht peumlr zgjedhjen e vendit peumlr vendosjen e stivave eumlshteuml e domosdoshme teuml merren
parasysh peumlrveccedil efekteve teuml siguriseuml edhe ato ekonomike edhe kushtet komplekse teuml cileumlt neuml maseuml
teuml caktuar ndikojneuml neuml keumlta faktoreuml Peumlr keumlteuml arsye duhet zgjidhur problemet (ccedileumlshtjet) qeuml pasojneuml
Analizeumln e kushteve topografike gjeologjike hidrogjeologjike gjeoteknike dhe klimatike
teuml vendit paraprakisht teuml planifikuar peumlr vendosjen e stivave
Zgjedhja e stivave neuml bazeuml teuml llogaritjes seuml qeumlndrueshmeumlriseuml peumlr projektimin optimal teuml teuml
parametrave teknologjik (gjateumlsineuml e frontit gjereumlsineuml e stiveumls larteumlsineuml maksimale
intensitetin e stivimit etj)
Vlereumlsimi i shpeumlrndarjes teuml masave shkeumlmbore teuml geumlrmuara neumlpeumlr hapeumlsireumln (terrenin) e
parapareuml
Vlereumlsimi i shpenzimeve peumlr gjateumlsineuml e transportimit dhe stivimit neuml lidhje me konturin e
projektuar teuml karriereumls
Llogaritja e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml stivave peumlr teuml gjitha variantet e parapara teuml stivimit duke
pasur parasysh intensitetin dhe shpejteumlsineuml e mbushjes si dhe meumlnyreumln e formimit teuml
tyre(neuml meumlnyreuml kontinuale ose diskontinuale)
36 Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls
Shkateumlrrimi i formacionit shkeumlmbor teuml stivosur neuml sheshin e shkalleumls teuml stiveumls lind kur ngarkesa e
mekanizimit e tejkalon ftesin mbajteumlse apo shkallen e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml shkeumlmbit qeuml stivohet
respektivisht qeumlndreseumln e tij neuml prerje Neuml keumlteuml rast neuml tokeuml shfaqen sipeumlrfaqe rreumlshqitjeje sipas teuml
cilave formacioni shkeumlmbor zhvendoset anash vjen deri teuml ngritja e dheut mbi sheshin punues teuml
stiveumls ndeumlrsa mekanizmi fundoset Shfaqja e shkateumlrrimit teuml shtreseumls mbajteumlse prej dherash varet
nga dy faktoreuml ngarkesa e mekanizimit dhe karakteristikat e dherave qeuml peumlrbejneuml shtreseumln
mbajteumlse
49
Neuml rastin e ekskavatorit me ecje me zinxhir ngarkesa transmetohet si trysni specifike ne tokeuml
peumlrmes pulexhove udheumlzuese dhe pllakave te zinxhirit Kjo trysni nuk eumlshteuml gjithmoneuml e
njeumltrajtshme gjeuml qeuml varet nga shpeumlrndarja dhe nga shtangeumlsia e pllakave teuml zinxhirit Neuml qofteuml se
mbi ccedildo pllakeuml qeumlndron nga njeuml pulexheuml udheumlzuese e cila e ngarkon ateuml me ngarkese teuml njeumljteuml
dmth neuml qofteuml se distanca ndeumlrmjet aksit teuml pulexhove eumlshteuml e barabarteuml me gjateumlsineuml e pllakeumls seuml
zinxhirit dhe neuml qofteuml seuml pllaka eumlshteuml e shtanget ateumlhereuml mund teuml llogaritet trysnia si ngarkeseuml neuml
toke me shpeumlrndarje peumlrafeumlrsisht teuml njeumltrajtshme e rritjen e gjateumlsiseuml seuml pllakeumls neuml raport me
distanceumln ndeumlrmjet pulexhove zmadhohet jonjeumltrajtreumlsia e ngarkeseumls qeuml ushtrohet mbi tokeuml
Nga pikeumlpamja e karakteristikave teuml dherave (formacioneve shkeumlmbore) rezistenceumln meuml teuml madhe
kundeumlr shkateumlrrimit teuml tokeumls e disponojneuml dherat kokrrizimeumlt siccedil janeuml zhavorri dhe tokat
zhavorrore-ranore pastaj tokat prej ranori rezistenca e teuml cilave varet edhe nga ngjeshmeumlria
dhe tokat argjilore rezistenca e teuml cilave kundeumlr shkateumlrrimit neuml maseuml shumeuml teuml madhe varet nga
gjendja e lageumlshtiseuml peumlrkateumlsisht konsistenceumls
(i)Afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml shkalleumls
Peumlr njehsimin e ngarkeseumls seuml lejuar teuml tokeumls mund teuml peumlrdoren formulat teuml cilat bazohen neuml teorineuml
e shkateumlrrimit teuml dherave (tokave) siccedil eumlshteuml formula e Terzagh-it tek e cila dallohen shkateumlrrimi
plastik dhe i brishteuml
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e tokeumls qu peumlr pllakat e shtangeumlta neuml trajteuml shiriti teuml cilat e ngarkojneuml
tokeumln neuml sipeumlrfaqen e terrenit sipas Terzagh-it eumlshteuml
- Peumlr rastin e tokeumls seuml forteuml me shkateumlrrim teuml brishteuml
qu= cmiddotNc+05γBNγ (33)
- Peumlr rastin e tokeumls me shkateumlrrim plastik
qu=120784
120785∙c119925119940
prime + 120782 120787 ∙ 120632 ∙ 119913 ∙ 119925120632prime (34)
ku janeuml
γ-pesha veumlllimore (njeumlsi) e dheut
B-gjereumlsia e pllakeumls
50
c-kohezioni i dheut
Nc Nγ 119925119940prime 119925120632
prime - faktoreumlt e afteumlsiseuml mbajteumlse peumlr dheun e forteuml respektivisht teuml ngjeshur qeuml varen
nga keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm (Jepen neuml formeuml tabelave)
Ngarkesa e lejuar e dherave (shtreseumls mbajteumlse) qlej peumlrcaktohet neuml mbeumlshtetje teuml afteumlsiseuml
mbajteumlse kufitare qu duke peumlrdorur faktorin e siguriseuml Fs
qlej= 119954119958
119917119956 (35)
Vlera e faktorit teuml siguriseuml Fs peumlrcaktohet sipas kushteve teuml dheumlna teuml dherave qeuml peumlrbeumljneuml shtreseumln
mbajteumlse Neuml kushte teuml drenazhimit teuml mireuml teuml shkalleumlve teuml karriereumls pranohet Fs=2 kurse peumlr stivat
Fs=15-20 Mireumlpo afteumlsia mbajteumlse e dherave varet shumeuml nga lageumlshtia e dherave e cia neuml
periudhat e sezoneve teuml motit dhe peumlr shkak teuml reshurave teuml fuqishme dhe afatgjata mundet teuml
zvogeumllohet ndjesheumlm Sipas studimeve teuml kryera lidhur me afteumlsineuml mbajteumlse teuml shtreseumls mbajteumlse
prej dheu afteumlsia mbajteumlse e dherave koherente neuml gjendje teuml plasticitetit teuml ngurteuml Ip=075-100
(me tregues teuml plasticitetit Ip=075divide100) eumlshteuml 100kNm2 neuml gjendje teuml konsistenceumls gjysmeuml teuml
ngurteuml (Ipgt100) afteumlsia mbajteumlse rritet deri neuml 200kNm2 Dherat koherente gjateuml teuml reshurave teuml
meumldha mund teuml pranojneuml 50 deri 120 ujeuml neuml krahasim me dherat e thateuml dhe me keumlteuml rast mund
teuml kalojneuml neuml gjendje konsistente teuml rrjedhshme (ku Ip=050-000) teuml cileumlt humbin ccedildo afteumlsi
mbajteumlse Sipas studimeve teuml kryera nga Kubec neuml karrierat e qymyrit neuml Ccedileki afteumlsia mbajteumlse e
dherave neuml koheuml me mot teuml thateuml eumlshteuml 70divide80(kNm2) neuml kushtet e reumlnies seuml shiut eumlshteuml veteumlm 30-
40(kNm2)
Duke shfryteumlzuar Ekuacionin e Ritterit peumlr thelleumlsineuml e sondimit D=0 afteumlsia mbajteumlse kufitare e
bazamentit teuml stiveumls peumlr materialin jo koherent mund teuml vlereumlsohet nga relacioni qeuml pason
qu=120632∙119913
120786∙ 119957119944 (120786120787120782 +
120659
120784) ∙ [119957119944120786 (120786120787120782 +
120659
120784) minus 120783] (36)
ku janeuml
B-gjereumlsia e sipeumlrfaqes seuml ngarkesave
γ- pesha veumlllimore e materialit teuml stivuar
51
ϕ-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm teuml materialit jo koherent
(ii) Afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml stivave
Afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stivave mund teuml peumlrcaktohet sipas Sobotk dhe eumlshteuml e
barabarteuml
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] (37)
Ngarkesa e lejuar eumlshteuml qlej= 119954119958
119917119956 ku pranohet teuml jeteuml F=150
Larteumlsia maksimale e stiveumls del teuml jeteuml
Hmax= 119954119949119942119947
120632119956119945 (38)
Shembulli 31 Peumlr parametrat mekanik teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cilin e peumlrbeumlneuml materiali
sipeumlrfaqeumlsor i degraduar janeuml peumlrcaktuar φ=250 c=1067119948119925
119950120784 γ=272119948119925
119950120785 ndeumlrsa peumlr materialin e
stivuar γ=204119948119925
119950120785 Neuml keumlteuml rast teuml peumlrveteumlsohet faktori i siguriseuml F=150 dhe teuml peumlrcaktohet
larteumlsia maksimale e stiveumls
Zgjidhje Duke vendosur vlerat e parametrave teuml dheut qeuml peumlrbeumlneuml bazamentin neuml formulat
(37)(33) dhe (38) merret
qu=c[119942120645∙119957119944120659 ∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120659
120784) minus 120783] = 120783120782120788 120789 ∙ [119942120785120783120786∙119957119944120784120787120782
∙ 119957119944120784 (120786120787120782 +120784120787
120784) minus 120783] =
=103095(kNm2)
qlej=119954119958
119917119956=
120783120782120785120782120791120787
120783120787120782= 6873(kNm2) dhe Hmax =
119954119949119942119947
120632119956119945 =
120788120790120789120785
120784120782120785
(iii) Peumlrcaktimi i afteumlsiseuml mbajteumlse teuml tokeumls (bazamentit) neuml frontin punues neuml karriereuml ose
neuml stiveuml
Trysnia maksimale neuml tokeuml neumln ekskavator (stivuese) peumlrcaktohet sipas formuleumls (39) me teuml
cileumln merret parasysh transmetimin e pesheumls seuml mekanizmit neuml zinxhireuml peumlrmes kundeumlr pesheumls
52
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) (39)
ku eumlshteuml
W-pesha e ekskavatorit (stivueses)me kundeumlrpesheuml (MN)
Kt- pesha e kundeumlrpesheumls (MN)
L-gjateumlsia e zinxhirit (gjateumlsia e dobishme)(m)
b-gjereumlsia e zinxhirit(m)
B-largeumlsia ndeumlrmjet zinxhireumlve (m)
a-largeumlsia ndeumlrmjet kundeumlrpeshave(m)
Rp-rrezja e platformeumls rrotulluese (m)
Shembulli 32 Teuml peumlrcaktohet trysnia maksimale(Pmax) neuml bazamentin e ngarkuar me
ekskavatorin peumlr parametrat qeuml pasojneuml L=103(m) B=960(m) a=764(m) b=250(m)
Rp=281(m) W=(MN) Kt=15(MN)
Zgjidhje Vlerat e parametrave teuml dheumlna vendosen neuml formuleumln (39)
Pmax=119934+119922119957
120784∙119923∙119939∙ (120783 + 120784 ∙
119929119953
119913∙ radic120783 +
119939120784
119938120784) =120789+120783120787
120784∙120783120782120785∙120784120787∙ (120783 + 120784 ∙
120784120790120783
120791120788120782∙ radic120783 +
120784120787120784
120789120788120786120784) = 120782 120784120788120789(119820119823119834)
Ushtrimi 33 Duke marreuml parasysh hulumtimet gjeologo-inxhinierike (pozicionin dhe keumlnd reumlnien
e diskontimiteteve neuml avancimin e frontit teuml stivimit) vetiteuml fiziko-mekanike teuml masivit teuml
dheut(argjilave teuml mbuleseumls)(keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlmФ kohezionit c dhe pesheumls njeumlsi γ)
dhe keumlrkesat teknologjike teuml makinerive stivuese keumlrkohet teuml kontrollohet
(a) Teuml peumlrcaktohet larteumlsia maksimale e stiveumls seuml brendshme e karriereumls Siboci teuml ndeumlrtuar mbi njeuml
bazament me peumlrmbajtje argjilore me karakteristikat Ф=187o c=12119896119873
1198982 ˄γ=175119896119873
1198983 dhe stival
realizohet me stivformues A2Rs-B520055
(b) Qeumlndrueshmeumlria e bazamentit teuml stiveumls
(c) Qeumlndrueshmeumlria e shpateve punuese dhe peumlrfundimtare
Peumlr zgjedhjen e detyreumls gjithashtu jepen pranimet
53
- Koeficienti i shkrifeumlrimit ksh125(argjila e verdheuml) ksh=162(argjila e gjelbeumlr)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin punues αpu=390(neuml larteumlsi) αpu=320(neuml thelleumlsi)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml peumlr shpatin peumlrfundimtar αpeumlr=60(peumlr Hmax=72m)
- Keumlndi i pjerreumlsiseuml i shpatit teuml shkalleumls αsh=260(Peumlr larteumlsi 16m)
- Larteumlsia e shpatit peumlrfundimtar H=72m
- Kohezioni c=120(kPa)(argjila teuml stivuara tani meuml) c=96(kPa)(argjila qeuml pritet teuml
stivohen)
- Keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm Фs=1870(teuml stivuara) Фps=16450(argjila qeuml presin peumlr
stivim)
- Pesha njeumlsi γn=1750119896119873
1198983(pesha njeumlsi natyrore) γℓ=1650119896119873
1198983(pesha njeumlsi e lehteumlsuar)
- Koeficienti i veprimit sizmike kz=014divide03(peumlr argjila)
- Gjateumlsia e shigjeteumls stivuese (rrezja e pajisjes seuml pranimit) Lshp=Rp=55(m)
- Gjateumlsia e shigjeteumls seuml shkarkimit (rrezja e stivimit) Lshst=53(m)
- Kapaciteti teorik i stivueses Qo=5200(m3h-1 msh)
- Larteumlsia maksimale e shkarkimit (peumlr puneuml neuml larteumlsi) hshmax=18(m)
- Gjereumlsia dhe shpejteumlsia e transportierit me shiritB=18(m)˄v=60(119898
119904)
- Trysnia specifike e maseumls seuml stivueses po=075(MPa)
- Masa (pesha punuese) e stivueses G=685(t)=6850(kN)
- Gjateumlsia e pjeseumls seuml zinxhirit qeuml mbeumlshtet mbi tokeuml Lz=81(m)
- Gjereumlsia e zinxhireumlve Bz=18(m)
- Sipeumlrfaqja mbeumlshteteumlse neuml tokeuml e zinxhirit Sz=315(m2)
Zgjidhje (a)Meqeneumlse vendburimi qymyror neuml pellgun e Kosoveumls eumlshteuml i vendosur pothuajse
horizontalisht apo me reumlnie fare teuml buteuml dhe afteumlsia mbajteumlse e bazamentit teuml puneumls apo sheshit
punues neuml shkalleuml eumlshteuml le015MPa=15 (119896119873
1198982) stivformuesi me konsoleuml i tipit A2Rs-B520055
rezulton teuml jeteuml i peumlrshtatsheumlm peumlr kushtet gjeoteknike teuml karriereumls teuml ndeumlrtuara neuml pellgun qymyror
teuml Kosoveumls dhe mund teuml zbatohet me efikasitet Gjateuml realizimit teuml procesit teuml stivimit teuml sterilit me
aneuml teuml stivueses me konsoleuml larteumlsia e shkalleumls seuml stiveumls hsh eumlshteuml e kushteumlzuar me larteumlsineuml
maksimale teuml shkarkimit (larteumlsia maksimale e shigjeteumls teuml stivimit) hshmax=18(m) dmth
hstlehshmax
54
Gjateuml ngarkimit dinamik teuml stiveumls peumlr efekt teuml pesheumls vetjake teuml stivueses parametrat e
qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dhera te zvogeumllohen tanϕd= 2
3 emptys˄cd=
2
3cs dhe afteumlsia mbajteumlse e sheshit teuml puneumls
neuml shkalleuml teuml stiveumls zvogeumllohet peumlr njeuml peumlrqindje teuml caktuar
Zgjedhja dhe peumlrkufizimi i parametrave teuml teknologjiseuml teuml puneumls neuml teknologjineuml e stivimit neuml
karriera teuml meumldha me disa sisteme ETS teuml shfryteumlzimit paraqet sinkronizim teuml harmonisheumlm teuml
karakteristikave teknike kinematiko-konstruktive teuml pajisjes stivuese me parametrat gjeomekanikeuml
teuml gjeomjedisit neuml karriereuml Parametrat teknologjik dmth larteumlsia maksimale e stivimit Hmax dhe
rrezja maksimale e stivimit peumlr stivueses e dheumlneuml A2Rs-B520055 peumlrcaktohen si neuml vazhdim
Hmax=(Rshmax+p-x)tanαk+hfsh-∆h=(5308+457-125)tan122+875-201=1631(m)
ku janeuml
Rshmax=Lsh∙cosαk+x=415∙cos12o+125=5308(m)- rrezja maksimale e shkarkimit teuml
stivueses
X=125(m)-largeumlsia e aksit teuml rrotullimit teuml stivueses nga pika e fiksimit teuml shigjeteumls (konsoleumls
seuml shkarkimit)(jepet) neuml katalogeumlt e stivueses peumlr karakteristikat teknike)
∆h=119905
119888119900119904120572119896+ 15 =
05
119888119900119904120 + 15 = 201(119898) minusdisniveli midis majes teuml konit teuml stiveumls dhe pikeumls
seuml leumlshimit teuml masave nga tamburi i shkarkimit (poashtu jepet neuml katalog) t=05(m)- trasheumlsia e
konstruksionit neuml shirit teuml shigjeteumls (konsoleumls) teuml shkarkimit
αk=120-keumlndi i pjerreumlsiseuml seuml konsoleumls teuml shkarkimit
Lsh= gjateumlsia e konsoleumls shkarkuese teuml stivueses
Lh= 54-125=415(m)-gjateumlsia e konsoleumls hedheumlse
kk=875(m)-larteumlsia e vendit teuml fiksimit teuml shigjeteumls apo konsoleumls nga sheshi i qeumlndrimit teuml
stivueses (pranohet)
p=457(m)-largeumlsia e hedhjes parabolike e materialit peumlr efekt teuml inercionit e cila peumlrcaktohet nga
formula
55
p=119905119886119899120572119896+radic1199051198861198992120572119896+2∙
119892
1199071199001198881199001199042120572119896∙Δℎ
∙119892
1199071199001198881199001199042120572119896
=11990511988611989912119900+radic119905119886119899120+2∙
981
62∙1198881199001199042∙120 ∙201
981
62∙1198881199001199042∙120
p=457(m)
Figura 39 Skema teknologjike e stivueses A2Rs-B520055
Larteumlsia e peumlrftuar e stivimit Hmax=1631(m) mund teuml rritet neuml larteumlsi maksimale teuml mundshme neumlse
konsola shkarkuese teknologjikisht shfryteumlzohet peumlr larteumlsineuml maksimale teuml rritur peumlr vlereumln
∆h=201(m)
119867119898119886119909prime =Hmax+∆h=1631+201=1832(m)cong18(m)
Meqeneumlse hshklehstmax pranojmeuml teuml jeteuml hshk=16(m) Gjereumlsia e sheshit teuml sigurimit teuml stivueses neuml
aneumln e buzeumls seuml sipeumlrme teuml shpatit teuml shkalleumls teuml stiveumls eumlshteuml
C1=(Rshmax+p)-ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(119877119904ℎ119898119886119909+119901)∙119905119886119899120573minusℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573=
(53+457)∙119905119886119899390minus16
119905119886119899390 =3887(m)
pranojmeumlC1=37(m)
β=390-keumlndi i pjerreumlsiseuml teuml shpatit punues(ballor) gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Gjereumlsia e bllokut punues e cila gjateuml stivimit neuml larteumlsi pa zhvendosje teuml transportierit teuml
shkalleumls mund teuml stivoj teuml gjitha masat e sterilit neuml larteumlsi
Bst=Rshmax+p+Lsttmax=5308+457+49=10664(m)
56
Lsttmax=49(m)-largeumlsia maksimale ndeumlrmjet aksit leumlvizeumls teuml stivueses dhe aksit teuml transportierit me
shirit teuml shkalleumls
Figura 310 Pozicioni i stivueses A2Rs-B520055 gjateuml puneumls neuml larteumlsi (teuml stivimit neuml larteumlsi)
- Gjereumlsia maksimale e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
Bℓ=Bst-(119887119904 +ℎ119904ℎ119896
119905119886119899120573) = 10664 minus (10 +
16
119905119886119899390)=7683(m) pranojmeuml Blarteuml=76(m)
bs=10(m)-berma siguruese nga buza e poshtme e shkalleumls deri tek aksi i transportierit me shirit(e
pranuar peumlr kalimin e mekanizmit ndihmeumls e puneuml teuml tjera)
- Shpejteumlsia e avancimit teuml shkalleumls gjateuml puneumls neuml larteumlsi
Vshℓ=2∙119876119890119891
ℎ119904ℎℓ∙119861ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙76∙
155
365∙04= 4373 (
119898
119889119894119905euml) ose vshℓ=183(
119898
ℎ)
Qef=2520000(1198983
119907119894119905)- kapaciteti efektiv i realizuar
Bℓ=76(m)-gjereumlsia e bllokut peumlr stivim neuml larteumlsi
kk= 031divide040-koeficienti i shfryteumlzimit kohor
hshℓ=16(m)-larteumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml larteumlsi
- Shpejteumlsia e avancimit teuml frontit teuml puneumls neuml stivim
Vfst= 2∙119876119890119891
ℎ119906∙119871119905ℎ+ℎℓ∙119871ℓ∙
119896119904ℎ
365∙119896119896=
2∙2520000
16∙1000+16∙900∙
155
365∙04= 082 (
119898
119889119894119905euml)
57
Lth= 1000(m)-gjateumlsia e shkalleumls gjateuml stivimit neuml thelleumlsi
Lℓ= 90(m)-gjateumlsia e shkalleumls neuml rast stivimi neuml larteumlsi
(b) Llogaritja e afteumlsiseuml mbajteumlse kufitare teuml bazamentit teuml stiveumls
Sipas ekuacionit teuml Terzagh-it peumlr afteumlsineuml mbajteumlse (i cili bazohet neuml ekuilibrin e forcave vertikale
teuml cilat veprojneuml neuml bazament teuml stiveumls) kemi
qku=c∙Nc+γ∙Df∙Nq+05∙γ∙B∙Nγ ()
c-kohezioni i dherave qeuml peumlrbeumljneuml bazamentin e stiveumls pranohetc=12(kPa)
B-gjereumlsia e bllokut teuml stivimit B=76(m)
Lℓ= (m)-gjateumlsia e shkalleumls (bllokut) seuml stivimit lart
γ=175(119896119873
1198983)-pesha njeumlsi e materialit teuml bazamentit
Фb=1870-keumlndi i feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr bazamentin e stiveumls teuml peumlrbeumlreuml nga formacionet
argjilore
Dfcong0-thelleumlsia e fondimit teuml bllokut teuml stiveumls
Nc Nq˄Nγ-janeuml faktoreumlt (parametrat) e afteumlsiseuml mbajteumlse teuml bazamentit teuml stiveumls teuml cileumlt
peumlrcaktohen nga formulat neuml vazhdim
Nq=tan2(120786120787120782 +empty
120784)∙cπ∙tanФ
Nc=(Nq-1)∙ctgФ Nγ=18(Nq-1)∙tanФ
Keumlto formula vlejneuml peumlr dhera teuml ngjeshura dhe vlera teuml plota teuml keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm
Mireuml peumlr rastin e stivimit parametrat e qeumlndrueshmeumlriseuml teuml dherave merren
c=2
3∙ 119888 =
2
3∙ 12 = 8(119896119875119886) 119905119886119899120601prime =
2
3∙ 119905119886119899120601 ⟹ 120601prime = 119905119886119899minus1 (
2
3∙ 119905119886119899120601)=12460
Mandej duke pasur parasysh se stiva nuk inkastrohet neuml bazament rezulton teuml jeteuml koeficienti i
fondimit Dfcong0(sepse stiva mund teuml mendohet si njeuml bllok dheu qeuml ka njeuml sipeumlrfaqe teuml peumlrgjithshme
me tokeumln me madheumlsi L∙B=900∙76=68400(m2) dhe larteumlsi h=17(m)) Sipas asaj qeuml u tha me sipeumlr
58
del se afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls (i cili peumlrbeumlhet nga argjila e gjelbeumlrt me
karakteristikat trasheumlsia h=16(m) c=12(kPa) Ф=187(0) γ=185(119896119873
1198983) llogaritet nga formula e
Terzagh-ut me vlera teuml reduktuara teuml kohezionit dhe keumlndit teuml feumlrkimit teuml brendsheumlm peumlr vleren 2
3
qku=120784
120785∙c∙119925119940
prime +05∙γ∙B∙119925120632prime
ku
119873119888prime=
1198903120587119905119886119899120601primeminus1
119905119886119899120601prime=
119890312058711990511988611989912460minus1
11990511988611989912460 =3175- eumlshteuml faktori i kohezionit
- Faktori i pesheumls vetjaker
Nγ=4∙119905119886119899120601 (1198903120587119905119886119899120601prime+1)
9∙1199051198861198992120601+1=
4∙11990511988611989912460 (119890312058711990511988611989912460+1)
9∙119905119886119899212460+1
Nγ=554
Prandaj kemi
qku=2
3∙12∙3175+05∙175∙76∙554=39381(kPa)
Ngarkesa specifike qeuml vepron mbi bazamentin e stiveumls
qs=B∙qku=76∙39381=2992956
kurse nga ngarkesa totale
Qtot=L∙qs=900∙2992956=269366040(kN)
Ngarkesa e lejuar e bazamentit qlej peumlrcaktohet duke pranuar koeficientin e siguriseuml Fs=2divide3
pranojmeuml teuml jeteuml Fs=25 dhe merret
qlej=119902119896119906
119865119904=
39381
25=157524(kPa)
ateumlhereuml afteumlsia mbajteumlse e lejuar e bazamentit
Qlej= qlej∙Astiqlej∙B∙L=157524∙76∙900=107746416
Meqeneumlse stivimi i sterilit beumlhet neuml shkalleuml me larteumlsi 16(m) rezulton qeuml ngarkesa specifike e
bazamentit teuml stiveumls eumlshteuml
Po=γ∙h=175∙16=280(kPa)
59
Dhe duke qeneuml se qlej=157524gt280=p0 del se ngarkesa e tokeumls nga ushtrimi i pesheumls seuml materialit
shterpeuml teuml stivuar neuml shkalleumln e pareuml eumlshteuml neuml kufij teuml lejuar
Ngarkesa e bazamentit teuml stiveumls nga 2 shkalleuml secila prej tyre nga 16(m) larteumlsi do teuml
jeteuml(H2=16+16=32(m))
p02=32∙175=560(kPa)
Ndeumlrkaq ngarkesa e lejuar e tokeumls duke pasur parasysh larteumlsineuml e stiveumls 2∙16=32(m) do teuml jeteuml peumlr
gjateumlsi teuml bazamentit teuml ngarkeseumls
B=B1+2∙h∙ctgα=76+2∙16∙ctg500=10285(m) do teuml jeteuml
q2lej= 1199022119896119906
119865119904=
574765
23=191588(kPa)
ku
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B2∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙10285∙554=762+498565=574765(kPa)-
afteumlsia mbajteumlse kufitare e bazamentit teuml stiveumls nga veprimi i ngarkeseumls qeuml vjen peumlr efekt teuml pesheumls
vetjake teuml dherave teuml stivuara nga veprimi i forceumls seuml gravitetit (ngase termi γ∙Df∙Nq=0) (sipas
kriterit teuml shkateumlrrimit teuml tokave)
Duke qeneuml se p02=280(kPa)ltq2lej=191588(kPa) rezulton se ngarkesa e tokeumls eumlshteuml neuml kufij teuml
lejuar
Gjateuml formimit teuml shkalleumls seuml III me larteumlsi 16(m) ngarkesa e lejuar do teuml jeteuml
B3=B2+2∙h∙ctg500=10285+2∙16∙ctg500=12970(m)
q3lej=1199023119896119906
119865119904=
704920
23=234973(kPa)
q2lej=2
3∙c∙119873119888
prime+05∙γ∙B3∙119873120574prime=
2
3∙12∙3175+05∙175∙12970∙554=762+628720=704920
p03=(h1+h2+h3)∙γ=48∙175=840(kPa)
Duke qeneuml se 840lt704920 del se bazamenti eumlshteuml neuml kufij teuml ngarkeseumls seuml lejuar Ngjasheumlm mund
teuml vazhdohet peumlr shkalleuml teuml tjera teuml stiveumls
Neuml vazhdim llogarisim afteumlsineuml mbajteumlse teuml sheshit punues neuml shkalleuml (sipas kriterit teuml shkateumlrrimit
teuml tokeumls qeuml varet nga veccediloriteuml gjeoteknike teuml dherave-ngjeshmeumlria qeumlndresa ndaj rreumlshqitja dhe
60
deformueshmeumlria) nga veprimi i pesheumls seuml stivueses A2Rs-B520055 dhe peumlrcaktohet me aneuml teuml
formuleumls
qku=2
3∙c∙[1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119888119905119892120601 + 05 ∙ 120574 ∙ 18 [1199051198861198992 (45 +
120601
2) ∙ 119890120587119905119886119899120601 minus 1] 119905119886119899120601
e cila peumlr formeumln drejtkeumlndore teuml bazeumls teuml stiveumls ka trajteumln
qku=2
3∙c∙(1 + 03
119861119911
119871119911) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime
ku janeuml
Bz=18(m)-gjereumlsia e zinxhirit neuml (m)
Lz=81(m)-gjateumlsia e zinxhirit neuml (m)
Sq=315(m2)- sipeumlrfaqja me teuml cilin zinxhiri mbeumlshtetet neuml sheshin e shkalleumls neuml puneuml
qku=2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 119873119888
prime+05∙γ∙B∙119873120574prime=
2
3∙12∙(1 + 03
18
81) ∙ 3175 + 05 ∙ 175 ∙ 18 ∙ 554 =
853 ∙ 3175 + 8725 = 27093 + 8725 = 35818 (119896119873
1198982)
Ngarkesa e lejuar e sheshit punues teuml shkalleumls
qlej=119902119896119906
119865119904=
35818
20=17909(
119896119873
1198982)
kontrolli i faktorit teuml siguriseuml peumlr keumlteuml rast
Fs=119902119897119890119895
119875119897119890119895119904119905=
17909
275=23878gt2(min)
Do teuml thoteuml ngarkesa e lejuar e tokeumls plej=17909(kPa) eumlshteuml meuml e madhe se trysnia mesatare
specifike teuml stivueses A2Rs-B520055 mbi tokeuml me ccedilrsquorast peumlrftohet faktori i siguriseuml Fs=238
prandaj ploteumlsisht keumlnaqet kushti i qeumlndrueshmeumlriseuml seuml shkalleumls ndaj ushtrimit teuml trysniseuml specifike
teuml stivueses mbi tokeuml
4 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME
61
Format themelore teuml teknologjiseuml minerare teuml shfryteumlzimit neuml sipeumlrfaqe teuml vendburimeve me
makineri geumlrmuese janeuml meumlnyra diskontinuale dhe kontinuale e geumlrmimit Neuml kompleksin e
punimeve teuml zbulimit dhe teuml nxjerrjes seuml mineralit nga njeuml vendburim hallk peumlrcaktuese peumlr
arritjen e shfryteumlzimit racional teuml tij sipas meumlnyreumls seuml planifikuar e pa rreziqe eumlshteuml zgjedha e
drejteuml e meumlnyreumls formeumls dhe pajisjeve adekuate teuml stivimit Neuml punim janeuml trajtuar llojet e stivave
dhe meumlnyrat meuml kryesore teuml formimit teuml stivave neuml funksion teuml meumlnyrave teuml transportit teuml materiali
shterpeuml nga karriera deri neuml stiveuml Po ashtu eumlshteuml trajtuar roli dhe reumlndeumlsia qeuml ka vendi i zgjedhur
peumlr vendosjen e stivave teuml brendshme apo dhe teuml jashtme
Prandaj nga teuml gjeturat e keumltij punimi mund teuml nxirren peumlrfundimet si neuml vazhdim
Sistemi racional i stivimit teuml materialit qeuml del nga zbulimi i mineralit duhet teuml ploteumlsoj
disa kushte siccedil eumlshteuml hapeumlsira e mjaftueshme peumlr stivimin e gjitheuml veumlllimit teuml maseumls seuml
mbuleseumls cileumlsineuml qeuml i peumlrgjigjet keumlrkesave normale teuml qeumlndrueshmeumlriseuml teuml fondamenteve
ku vendoset stiva rendiment teuml larteuml neuml stivim si dhe regjim tekniko ndash ekonomik teuml pranuar
teuml siguriseuml
Neuml keumlteuml meumlnyreuml zgjedhja e drejteuml e skemeumls teknologjike teuml stivimit dhe e stivformuesve teuml
duhur do teuml ofrojneuml efektivitet teuml larteuml teuml stivimit por edhe teuml gjitheuml procesit teuml shfryteumlzimit
teuml vendburimit
Sistemi i pranuar i transportit teuml shterpeumls peumlrcakton tipin e pajisjeve minerare teuml stivimit
t peumlrmasat e stiveumls dhe parametrat kryesor teuml stivimit si dhe treguesit tekniko-ekonomikeuml
teuml puneumls neuml stivim
Gjateumlsia e frontit teuml puneumls neuml stiveuml duhet teuml jeteuml aq sa teuml sigurohet realizimi i kapacitetit
vjetor teuml projektuar peumlr heqjen e mbuleseumls si dhe qeuml teuml sigurohet qeumlndrueshmeumlria e
shpateve teuml shkalleve teuml stive
Peumlr te zvogeumlluar investimet dhe koston e stivimit duhet zgjedhur skema teknologjike
peumlrgjegjeumlse teuml tilla qeuml neuml kushtet konkrete gjeologjike dhe hidrologjike teuml jeneuml teknikisht
teuml mundshme metodikisht teuml realizueshme dhe teuml cilat njeumlkoheumlsisht keumlrkojneuml investime
kapitale sa meuml teuml vogla
Vlereumlsoj seuml ky punim paraqet kontribut modest neuml peumlrpjekjet teuml cilat duhet ndeumlrmarr peumlr teuml
realizuar formimin e stivave neuml karriera pa pretenduar seuml kemi trajtuar teuml gjitheuml faktoreumlt
influencues neuml peumlrzgjedhjen e drejt teuml meumlnyreumls seuml zgjedhjes seuml aspekteve teknologjike teuml stivimit
62
peumlr teuml marr rezultate optimale Prandaj rekomandoj teuml i trajtojneuml kandidatet e tjereuml teuml cileumlt kaneuml
interes peumlr fusheumln e teknologjiseuml seuml stivimit gjateuml shfryteumlzimit teuml vendburimeve neuml meumlnyreuml
sipeumlrfaqeumlsore
REFERENCAT
63
[1] Ratan Raj Tatiya Surface and Underground Excavations (Methods Techniques and
Equipmentrsquorsquo2014Londer
[2] WHustrulind and MKuchta Open Pit Mine Planing and Designrsquorsquo2013 Taylor ampFrancis
plcLondon UK
[3] SLita RKoccedilibelli NSeferi Shfryteumlzimi neuml sipeumlrfaqe i vendburimeve teuml mineraleve teuml
dobishme lsquorsquoUP i Tiraneumls
[4] SŽivković D Vrkljan Povrśinska eksploatacija mineralnih sirovina lsquorsquo2002 Zagreb
[5] B Makovŝek Podzemna in povrsinŝka eksploatacija lsquorsquo 2008Velenje Sloveni
[6] C Drebenstedt amp R Singhal Mine Planning and Equipment Selectionrdquo 2013Dresden
Germany
[7] Andrija Lazić Selektivno otkopavanje rotornim bagerima na povrśinskim kopovima ugla lsquorsquo
[8] Janoś Kun Povrśinska eksploatacia lignita lsquorsquoBeograd
[9]AGogolewska Surface and Underground Mining technology lsquorsquo2011Wraclaw University of
Technology
[10] Ljubinko Savić Ivica Jakovljević ldquoZbirka reśenih Zadataka iz tehnologie povrśinke
eksploatacije mineralnih sirovinardquo 1995Prishtineuml
[11] Waldemar Kolkiewicz ldquoKoriścenje osnovnih maśina u povrśinskoj eksploataciji (peumlrkthim
nga polonishtja)
[12] Radomir Simić Nemanja Popović ldquoTeknologija povrśinske eksploatacije leziśtardquo 1984
Sarajeveuml
[13] Rushit Haliti Libeumlr elektronikGjeomekanika neuml shfryteumlzimin
sipeumlrfaqeumlsorrsquorsquoUMIBMitroviceuml2014
[14] Rushit Haliti Teknologjia e Shfryteumlzimit Sipeumlrfaqeumlsor lsquorsquoLibeumlr elektronik
2016UMIBMitroviceuml
[15] Rushit Haliti Bazat e Gjeoteknikeumls lsquorsquo UMIBMitroviceuml2016