petre meliqiSvili

2

universitetis

pirveli

reqtori

publicisturi narkvevebi

publicisturi narkvevebi

Tbilisis saxelmwifo universiteti

2015

universitetis pirveli reqtori

2

petre meliqiSvilipetre meliqiSvili

krebulis Semdgeneli:maia toraZe

redaqtori:nino kakulia

konsultanti:SoTa samsonia

saredaqcio jgufi:manana jurxaZeana bolqvaZe

komp. uzrunvelyofa:zaza gulaSvili

gazeT `Tbilisis universitetis~ redaqcia masalebis mowodebisTvis madlobas uxdis akademikos SoTa samsonias da Tsu-is muzeumisTanamSromels manana liluaSvils saarqivo dokumentebisa da

fotoebis mowodebisTvis

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis gazeT `Tbilisis universitetis~ redaqcia krebuls (publicisturi narkvevebi) uZRvnis Tsu-is erTerT damaarsebels, did mecniersa da sazogado moRvawes, Tbilisis saxelmwifo universitetis pirvel req-tors petre meliqiSvils. publicisturi narkvevi, romelSic am didi pirovnebis moRvaweobis aspeqtebia gaSuqebuli, vfiqrobT, daaintere-sebs Cveni sazogadoebis yvela fenas, gansakuTrebiT ki saqarTvelos istoriis, universitetis istoriis, didi adamianebis biografiebis mkvlevrebs, aseve, studentebsa da sajaro skolebis maRali klasis mo-swavleebs.

gazeT `Tbilisis universitetis~ redaqcia sazogadoebas periodu-lad SesTavazebs krebulTa seriul gamocemebs, romelic universite-tis damaarseblebs, sxvadasxva samecniero skolebisa da dargebis me-saZirkvleebs, Rvawlmosil mecnierebsa da profesorebs mieZRvneba.

© Tbilisis saxelmwifo universiteti, 2015 weli

sarCevi

winasityvaoba ............................................................................. 5

zne ob ri vi ma ga li Ti ................................................................. 7

bi og ra fi u li Stri xe bi ........................................................... 9

pet re me li qiS vi li da uni ver si te ti ................................ 19

pet re me li qiS vi lis mec ni e ru li mem kvid re o ba ............ 32

in ter viu aka de mi kos So Ta sam so ni as Tan ......................... 35

msof lio do nis mec ni er Ta mas wav le be li ....................... 40

iva ne ni ku ra Zis mi mo we ra pet re me li qiS vil Tan ............ 41

pet re me li qiS vi lis pi rov nu li Stri xe bi ...................... 44

d. jorjikias mogonebidan ................................................... 46

uni ver si te tis pir ve li req to ris ka bi net Si ................. 54

pet re me li qiS vi lis aka de mi u ri sa xe lo bi Ti

pre mi is mflo be le bi .............................................................. 57

petre meliqiSvili 5

winasityvaoba

`man srul yo qi mi ur ele men tTape ri o du li sis te ma!~

/d. men de le e vi/

Tu vin me Se ec de ba, wa miT ma inc war mo id gi nos, ro go ri Se iZ le ba iyos sam Sob los da eris msa xu ri ka ci, ro mel mac mTe li Ta vi si cxov­re ba Ses wi ra qvey nis gan vi Ta re bas da mo ma va li Ta o bis aR zrdas, au­ci leb lad da ud ge ba Tval win por tre ti, rom lis ga re Sec arc qar­Tu li mec ni e re ba, arc qar Tu li ga naT le ba da arc qar Tu li saq me ar ar se bobs.

sa bed ni e rod, sa qar Tve los hyavs moR va we e bi, rom le bic uan ga­rod em sa xu re bod nen sam Sob los. maT So ris er Ti na Te li ka ci caa – pet re me li qiS vi li, rom lis sa xe lic sa mu da mod da u kav Sir da qar Tve­li eris is to ri as. igi iyo pir ve li qar Tu li uni ver si te tis pir ve li req to ri, mec ni e ri, ro mel mac udi de si kva li da atyo qi mi is, ro gorc mec ni e re bis, gan vi Ta re bas da ro mel zec TviT men de le e vi mi u Ti Teb­da, rom `man srul yo qi mi ur ele men tTa pe ri o du li sis te ma!~.

pet re me li qiS vi lis ar Ce va uni ver si te tis pir vel req to rad iva ne ja va xiS vi lis ini ci a ti viT mox da da es ar iyo Sem Txve vi Ti _ qar Tul uni ver si tets, ro mel sac sWir de bo da sa er Ta So ri so as pa­rez ze gas vla da msof lio sa gan ma naT leb lo siv rce Si Ta vis dam kvid­re ba, un da hyo lo da me Ta u ri, vi sac ic nob dnen, ro gorc did mec ni­er sa da av to ri te tul pi rov ne bas. ase Ti ki ma Sin del sa qar Tve lo Si er Ta der Ti iyo _ pet re me li qiS vi li. swo red mi si req to ro biT aid­ga fe xi Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si tet ma, pir ve li na bi je bi ki im de nad mya ri aR moC nda, rom TviT sab Wo Ta xe li suf le ba mac ver Ca­a nav la did moR va we Ta mi er Tbi lis Si an Te bu li cod nis na per wka li.

pet re me li qiS vi lis di di dam sa xu re baa qi mi is sa mec ni e ro ter­mi no lo gi is qar Tu lad da ner gva, qi mi is da ag ro qi mi is, ro gorc mec­ni e re bis, gan vi Ta re ba (a ra mxo lod sa qar Tve lo Si); igi iyo mec ni e ri, ro me lic yve la sa mec ni e ro miR we vis praq ti ka Si da ner gvas cdi lob­da da zus tad mi u Ti Teb da, rom Tu sa qar Tve los sur da Ta vis dam­kvid re ba mo wi na ve qvey ne bis gver diT, mi si eko no mi ku ri aRor Zi ne ba sof lis me ur ne o bis gan vi Ta re biT un da dawy e bu li yo.

mi si dam sa xu re baa isic, rom ga su li sa u ku nis pir vel na xe var Si ara er Ti qar Tve li qa li da ad ga mec ni e re bis gzas.

pet re me li qiS vi lis moR va we o ba Ta vi si prog re su lo biT dRe­sac in te ress iw vevs. am pa ta ra kre bul Si swo red is aq cen te bia das­mu li, rom li Tac na Te li gax deba _ vin ed ga qar Tvel in te leq tu a­lebs sa Ta ve Si da ra iyo im siZ li e ris sa fuZ ve li, rom li Tac ager uk ve sa u ku nea dgas YTbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te ti, ro gorc ni­San sve ti qar Tu li ge ni i sa.

universitetis pirveli reqtori6

petre meliqiSvili 7

zne ob ri vi ma ga li Ti

ro de sac Ca mo ya lib da gar kve u li jgu fi ada mi a ne bi sa, rom leb mac in ten si u ri mu Sa o ba da iwy es sa qar Tve lo Si pir­ve li uni ver si te tis da fuZ ne bis Tvis, am jguf Si yve la ze ga mor Ce u li, so li du ri da yve la ze sa xe lo va ni mec ni e ri gax ldaT qi mi ko si pet re me li qiS vi li. ro de sac dad ga sa­kiTx i, Tu vin iqneboda pir ve li uni ver si te tis req to ri, am jgu fis yve la ze aq ti u ri da ga mor Ce u li wev ris, iva ne ja­va xiS vi lis mi er am pos tze pet re me li qiS vi li da sa xel da, rac, ra Tqma un da, bu neb ri vi iyo. iva ne ja va xiS vi lis wi na­da de bas er Txmad dauWires mxari.

pet re me li qiS vils Za li an mci re pe ri o diT mo u wia req­to ro ba. swo red am periodSi mo xer xda sak ma od mWid ro ur­Ti er To bis dam ya re ba sa qar Tve los pir ve li res pub li kis mTav ro bas Tan, ro mel mac uni ver si tets sa xel mwi fo sta­tu si mi a ni Wa da ro mel mac, Ta vi si mwi ri Se saZ leb lo bis mi­u xe da vad, uni ver si tets bi u je ti dan pir ve li da fi nan se ba ga mo u yo. ra Tqma un da, am Tval saz ri siT, pet re me li qiS vi­lis wvli li ga mor Ce u li a. Tum ca, mas ma le ve mo ux da ga dad­go ma, rad gan kon fliq ti mo u vi da er TerT pro fe sor Tan, ris Sem de gac Ta vad mi i Ro ga dawy ve ti le ba ga dad go mis Se­sa xeb. es, gar kve ul wi lad, mi u Ti Tebs im zne ob riv mux tze, ro me lic maSindeli Ta o bis ma xa si a Te be li iyo. pet re me­li qiS vi lis ga dawy ve ti le bis dak ma yo fi le bis Sem deg uni­ver si te tis req to rad iva ne ja va xiS vi li air Ci es.

pet re me li qiS vi li di di mec ni e ri iyo da mi si ro li imi Tac da fas da, rom gar dac va le bam de mci re xniT ad re igi ssrk­is mec ni e re ba Ta aka de mi is wev r­ko res pon den tad air Ci es, rac ma Sin gan sa kuT re bu lad rTu lad mi saR we vi iyo. igi aRi a res ro gorc er T­er Ti ga mo Ce ni li qi mi ko si im­dro in de li sab Wo Ta kav Si ris siv rce Si. man Seq mna qi mi u ri sko la sa qar Tve lo Si da, dRes, mi si mo wa fe e bi da mo wa fe Ta mo wa fe e bi war ma te biT ag rZe le ben mis saq mi a no bas.

uni ver si tet Si pet re me li qiS vi lis ro li gan sa kuT­re biT aris da fa se bu li. igi dak rZa lu lia uni ver si te tis baR Si, sa dac mi si Zeg lic dgas. xaz ga sas me lia isic, rom

universitetis pirveli reqtori8

me li qiS vi li sa da ja va xiS vi lis Sem deg req to re bi, ro­gorc we si, ko mu nis tu ri mmar Tve lo bis dros, iniS ne bod­nen. mxo lod sa qar Tve los da mo u ki deb lo bis aR dge nis Sem­deg mo xer xda jer da niS vniT da me re uk ve ar Cev ne bis gziT uni ver si tet Si req to ris pos tis da ka ve ba. am de nad, pet re me li qiS vi li sa da iva ne ja va xiS vi lis ar Ce vis pre ce den ti, is to ri u li Tval saz ri si Tac, sa qar Tve los Tvis da sa u ni­ver si te to sis te mis Tvis gan sa kuT re biT ga mor Ce u li a.

vla di mer pa pa va,Tsu -is req to ri, aka de mi ko si

petre meliqiSvili 9

bi og ra fi u li Stri xe bi

Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te tis er T­er Ti da ma­ar se be li da pir ve li req to ri pet re gri go lis Ze me li qiS­vi li 1850 wlis 11 iv liss Tbi lis Si da i ba da.

mi si wi nap re bi XVI sa u ku ne Si aWa ri dan jer axal ci xe Si, Sem deg ki Tbi lis Si gad mo sax le bu lan. swo red aq, asa Ti a nis (yo fi li en gel sis 36) qu Cis 44­e no mer Si, pet re­ pav lo bis dRe sas wa ul ze da ba de bu la di di qar Tve li mec ni e ri. mi si oja xi Tbi lis Si prog re su lo bi Ta da ga naT le bis siy va­ru liT yo fi la ga mor Ce u li. ma ma _ gri gol me li qiS vi li, mkvle var Ta gad mo ce miT, ara erT sa zo ga do saq me Si yo fi la Car Tu li. maT So ris, di di wvli li Se u ta nia qar Tu li stam­bis da ar se ba Si. `stam ba ekuT vno da di mit ri baq ra Zes, ni ko Ro Ro be ri Zes, vax tang Tu laS vils da ste fa ne me li qiS vils (pet re me li qiS vi lis Zmas). gri gol ma Se i ta na am am xa na go­ba Si ara mxo lod Ta vi si Svi lis xved ri fu li, ara med, Se­uv so stam bis Se sa Ze nad sa Wi ro Tan xis da nak li si da ga is­tum ra ste fa ne ve na Si stam bis mowy o bi lo bis Ca mo sa ta nad da qar Tu li aso e bis Ca mo sas xme lad~, _ wers m. Sa lam be ri Ze 1923 wels pet re me li qiS vi lis sa mec ni e ro moR va we o bis 50 wlis Ta vi sad mi miZR vnil we ril Si (`tfi li sis uni ver si te­tis mo am be~; 1923 w; gv. XI);

pet re me li qiS vi lis oja xis dam sa xu re ba qar Tu li saq­mi sad mi amiT ar amo wu ru la. 1866 wels ste fa ne me li qiS vi­lis ga mom cem lo biT da gi or gi we reT lis re daq to ro biT ga mo vi da ga ze Ti `dro e ba~, ro me lic im pe ri o dis sa zo­ga do e bis prog re su lad mo az rov ne na wi lis Tav Se say rad iq ca. sa ga mom cem lo saq miT iy vnen ase ve da ka ve bu li pet­re me li qiS vi lis um cro si da­ Zma: io se bi da ke ke, Sem deg Si cno bi li qar Tve li pub li cis tis ser gei mes xis me uR le da say maw vi lo Jur nal `je ji lis~ Ta nam Sro me li.

bi og ra fe bis gad mo ce miT, gri gol me li qiS vi lis ojax­Si xSi rad iy rid nen Tavs qar Tve li in te li gen ci is war mo­mad gen le bi: ilia Wav Wa va Ze, aka ki we re Te li, ni ko ni ko la Ze, ser gi mes xi, gi or gi we re Te li da sxve bi, ro mel Ta gav le ni­Tac pet re me li qiS vils pa ta ra o bi dan ve Ca es mo da qar Tu li saq mi sad mi Tav da de bis mniS vne lo ba.

universitetis pirveli reqtori10

grigol meliqiSvili _ petre meliqiSvilis mama

petre meliqiSvili 11

`pet rem di de dis dax ma re biT Se is wav la we ra­ kiTx­va. aTi wli sa igi mi a ba res gim na zi a Si, sa dac war Ci ne bu li swav liT ga mo ir Ce o da; kla si dan klas Si ga das vli sas yo­vel Tvis qe bis si gels Re bu lob da, xo lo gim na zi is dam Tav­re bis Sem deg (1868 w.) mi si sa xe li oq ros aso e biT da i we ra sa pa tio da fa ze~ (i. gver dwi Te li `pet re gri go lis Ze me­li qiS vi li – cxov re ba da moR va we o ba~; 1975 w. gv. 4).

Ta vad pet re me li qiS vi li Ta vis mo go ne beb Si ̀ Ce mi cxov­re ba~ daw vri le biT aR wers gim na zi a Si ar se bul ga re mos da im wlebs, ro me lic mos wav le TaT vis arc Tu ise sa si a mov­nod ga sax se ne be li yo fi la. `i gi mog viTx robs ga u naT le­bel mas wav leb leb ze, rom le bic ce ma­ tye piT cdi lob dnen mo wa fe e bis `aR zrdas~, Tum ca maT gver diT ix se nebs prog­re su li ide e biT `aR Wur vil~ pe da go gebs, rom leb mac di di gav le na mo ax di nes axal gaz rdeb ze. ase Te bad axa si a Tebs igi be sa ri on Ro Ro be ri Zes, po lo nel mas wav le bel za ger skis, uk ra i ne lebs: lav ren kos da na deJ dins (i. gver dwi Te li `pet re gri go lis Ze me li qiS vi li – cxov re ba da moR va we o­ba~; 1975 w. gv. 4). swo red be sa ri on Ro Ro be ri Zis gav le niT ga da uwy ve tia pet re me li qiS vils sa bu ne bis mety ve lo mec­ni e re be bis da uf le ba.

Tav da pir ve lad pet re me li qiS vils mos ko vis an pe­ter bur gis uni ver si tet Si Ca ba re ba ga nuz ra xavs, mag ram sus ti jan mrTe lo bis ga mo eqi mebs auk rZa lavT am qa la qeb­Si gam gzav re ba, ris ga moc ode sis uni ver si te ts mi a kiTx a. swo red aq Ca a ba ra man 1869 wels fi zi ka­ ma Te ma ti kis fa­kul te tis sa bu ne bis mety ve lo gan yo fi le ba ze, sa dac im pe­ri od Si `de mok ra ti u li ide e biT aR Wur vi li pro fe su ra~ ga das cem da cod nas stu den tebs, maT So ris iy vnen: qi mi ko­se bi ve ri go, so ko lo vi, bo ta ni ko si cen kov ski, fi zi o lo gi se Ce no vi, bi o lo ge bi: ko val ski, meC ni ko vi da sxve bi. ama ve fa kul tet ze swav lob da ga mo Ce ni li mec ni e ri, Sem dgom Si ode sis uni ver si te tis req to ri va sil pet ri aS vi li.

ode sis uni ver si tet Si swav lis dros pet re me li qiS vi­li ara mxo lod sa val de bu lo sag ne bis Se sas wav lad, ara med sxva mis Tvis sa in te re so leq ci eb sac es wre bo da. gan sa kuT­re biT mos won da Tur me pro fe sor kon da ko vis leq ci e bi da sa mec ni e ro ga mok vle ve bi, rom le bic sa qar Tve los Zve li Zeg le bis Ses wav las eZR vne bo da.

universitetis pirveli reqtori12

stu den to bis pir ve li ve wlebs ekuT vnis pet re me li­qiS vi lis ori sa mec ni e ro naS ro mi or ga nul qi mi a Si a. ve ri­gos xel mZRva ne lo biT, rom le bic 1873 wels ga moq vey nda.

pet re me li qiS vil ma 1872 wels, eq ster nis we siT, ori wliT ad re da am Tav ra ode sis uni ver si te ti da iq ve da to­ves sap ro fe so rod mo sam za deb lad.

ama ve wels igi Ca mo vi da Tbi lis Si, sa dac er Ti we li bo­ta ni kis mas wav leb lad muSaobda yo fili fab ris ker Zo qal­Ta gim na zi a Si (`tfi li sis uni ver si te tis mo am be~; 1923 w; gv. XII);

er Ti wlis Sem deg, 1873 wels, igi sa mec ni e ro miv li ne­biT gag zav nes ucx o eT Si, sa dac mu Sa ob da ti u bin ge ni sa da kar lsru es qi mi ur la bo ra to ri eb Si da is men da pro fe sor ius tis leq ci ebs ag ro qi mi a Si.

sazR var ga re Tu li miv li ne bis das ru le bis Sem deg, 1876 wels igi dab run da ode sa Si da da i niS na uni ver si te tis qi­mi u ri la bo ra to ri is gam ged. 1875 wels pet re me li qiS vi li aq vey nebs sa mec ni e ro naS roms, am je rad fi zi kur qi mi a Si.

da _ ekaterine (keke) meliqiSvili siZe _ sergi mesxi

petre meliqiSvili 13

1877 wli dan igi iwy ebs mu Sa o bas or ga nu li qi mi is dar­gSi, ker Zod, mu Sa obs gli ce ri ni dan mo noq lor Zmar mJa va sa da q lor pro pa nis mJa ve bis mi Re bis sa kiTx eb ze da aq vey nebs kvle vis Se de gad mi Re bul mo na ce mebs. pa ra le lu rad em za­de ba sa ma gis tro ga moc de bis Tvis.

`1878 wli dan pet re me li qiS vi lis yu radR e ba or ga nul qi mi a Si me tad sa in te re so prob le mam, ker Zod, uje ri mJa­ve bis na war meb ma mi ipy ro. man Se is wav la ak ri lis mJa va da mas Tan da kav Si re bu li sa kiTx e bi, ro mel Tac mi uZR vna eq vsi Sro ma 1879­1880 wleb Si~ (i. gver dwi Te li `pet re gri go lis Ze me li qiS vi li – cxov re ba da moR va we o ba~; 1975 w. gv. 6).

pet re me li qiS vil ma 1881 wels da ic va di ser ta cia ma­gis tris xa ris xis mo sa po veb lad Te ma ze: `ak ri lis mJa va Ta na war mis Se sa xeb~.

di ser ta ci is dac vis Sem deg igi kvlav ga em gzav ra sazR­var ga reT da jer pa riz Si mo is mi na ga mo Ce ni li fran gi qi mi­ko sis m. ber Te los leq ci e bi, ga ec no mis la bo ra to ri as da sa mec ni e ro mem kvid re o bas, xo lo Sem deg mu Sa o ba ga nag rZo

Zma _ stefane meliqiSvili

universitetis pirveli reqtori14

mi un hen Si ger ma ne li mec ni e ris _ a. ba i e ris la bo ra to ri­a Si.

1884 wels pet re me li qiS vi li, pro fe so re bis _ ve ri­gos, pet ri aS vi li sa da kli men kos war dgi ne biT, air Ci es ag­ro no mi u li qi mi is ka Ted ris do cen tad.

1884 wels ki man wa rad gi na sa di ser ta cio Sro ma mec ni­e re ba Ta doq to ris xa ris xis mo sa po veb lad Te ma ze: `i zo me­rul kro ton mJa vas na war mTa Se sa xeb~.

1885 wels igi da niS nes qi mi is ka Ted ris eq stra or di na­rul pro fe so rad. 1889 wli dan ki ama ve ka Ted ris pro fe so­ri gax ldaT.

`pet re me li qiS vil i am xa neb Si Ta vis gar Se mo ik rebs ni Wi er axal gaz rdebs, ro go re bic iy vnen n. d. ze lin ski, p. pet ren ko­ krit Cen ko, m. fel dma ni da sxve bi. sa kiTx e bi, rom leb zec mec ni e ri am dros mu Sa ob da, iyo mi si sa di ser­ta cio naS ro mis gag rZe le ba, gaR rma ve ba da da zus te ba. ase­Te bi iyo, ma ga li Tad, ak ri lis mJa vas ho mo lo gi u ri ri gis sin Te zi da ma Ti war mo e bu le bi, ro mel Ta So ris gan sa kuT­re biT aR sa niS na via oq sim Ja ve bis sxva das xva izo me re bis mi­Re ba~ (i. gver dwi Te li `pet re gri go lis Ze me li qiS vi li – cxov re ba da moR va we o ba~; 1975 w. gv. 6).

pet re me li qiS vi lis bi og ra fe bi we ren, rom mis cxov­re ba Si gar da ma val eta pad Se iZ le ba Ca iT va los 1891­1896 wle bi, ro ca igi me te o ri te bis bu ne biT da in te res da. pro­fe so ri me li qiS vi li ik vlev da sxva das xva dros sxva das xva ad gil ze Ca mo var dnil me te o ri tebs _ cme tis, va ku lo vis, zab ro dis, mi ge is da sxv.

1897 wli dan pet re me li qiS vi li iwy ebs mu Sa o bas ara or­ga nu li qi mi is dar gSi. am sfe ro Si man 20­mde naS ro mi Seq­mna. es naS ro me bi, ro gorc mniS vne lo va ni ga mok vle ve bi, mo nog ra fi ad ga mo aq vey na ru se Tis mec ni e re ba Ta aka de mi am sa Ta u riT: `ze Jan ge bi da zem Ja ve bi~, xo lo mi si av to re bi: p. me li qiS vi li da l. pi sar Jev ski 1899 wels lo mo no so vis sa­xe lo bis pre mi iT da jil dov dnen.

aq ve un da aRi niS nos, rom swo red am naS ro me bis Sem deg Tqva udi des ma mec ni er ma d. i. men de le ev ma: `pet re me li qiS­vil ma ga nam tki ca ele men te bis pe ri o du li sis te ma~, rac qi mi ko sis Tvis yve la ze di di Se fa se ba da jil do a.

petre meliqiSvili 15

petre meliqiSvili laboratoriaSi*

* petre meliqiSvilis piradi fondis originali fotoebi daculia odesis saolqo arqivSi. eleqtro­nuli variantebi inaxeba Tsu­is muzeumSi.

universitetis pirveli reqtori16

vasil petriaSvilipetre meliqiSvilis megobari, odesis universitetis reqtori 1907-08 wlebSi.*

* petre meliqiSvilis piradi fondis originali fotoebi daculia odesis saolqo arqivSi. eleqtro­nuli variantebi inaxeba Tsu muzeumSi.

igi aq ti u rad mu Sa ob da bu neb ri vi wi a Ri se u li sa da sof lis me ur ne o bis pro duq te bis Ses wav lis kuTx iT. spe­ci a lis tebs gan sa kuT re biT sa in te re sod mi aC ni aT mi si ga­mok vle ve bi xor blis, Rvi nis, yve li sa da sxva qar Tu li na­war mis Se sa xeb.

pet re me li qiS vi li 40 we li mu Sa ob da ode sis uni ver­si tet Si. xo lo mas Sem deg, rac sa qar Tve lo Si iva ne ja va­xiS vi lis Ta os no biT 1918 wels pir ve li uni ver si te ti da­ar sda, igi mo iw vi es da, iva ne ja va xiS vi lis ve ini ci a ti viT, 16 ian vars uni ver si te tis req to rad air Ci es. am dros pet­re me li qiS vi li uk ve 68 wli sa iyo, mag ram axal gaz rdu li ener gi iT Se ud ga mu Sa o bas.

man 1918 wel sve da a ar sa uni ver si tet Si qi mi is ka Ted ra, ro me lic Sem deg orad gah yo: or ga nu li da ara or ga nu li qi mi is ka Ted re bad, or ga nu li qi mi is ka Ted ras Ta vad Ca­

petre meliqiSvili 17

mi si umaR le so bis ru se Tis im pe ra tor aleq san dre aleq san dres Zis mi er ga ce mu li dip lo mi pet re me li qiS vil ze qi mi is ma gis tris wo de bis mi ni-We bis Ta o ba ze. ode sa. 1884 wlis 17 mar ti.

sa qar Tve los erov nu li ar qi vi

mi si umaR le so bis ru se Tis im pe ra tor aleq san dre aleq san dres Zis mi er ga ce mu li di plo mi pet re me li qiS vil ze qi mi is doq to ris xa ris xis mi ni-We bis Ta o ba ze. ode sa. 1885 wlis 16 ma i si.

sa qar Tve los erov nu li ar qi vi

universitetis pirveli reqtori18

ud ga sa Ta ve Si, xo lo ara or ga nu li qi mi is ka Ted ra ode sis uni ver si te ti dan Ca moy va nil Ta vis mos wav les ia son mo seS­vils Ca a ba ra.

aq ve un da iT qvas isic, rom, mi u xe da vad imi sa, rom pet­re me li qiS vi li 50 wel ze me ti xnis gan mav lo ba Si mu Sa ob da ru seT Si da qar Tu li ena TiT qmis da viwy e bu li hqon da, igi qar Tu lad kiTx u lob da leq ci ebs.

req to ris po zi ci a ze pet re me li qiS vi li did xans ar yo fi la, ar Ce vi dan weliwadnaxevris Sem deg sa ku Ta ri gan­cxa de bis sa fuZ vel ze ga dad ga da dar Ce ni li wle bi mTli a­nad mec ni e rul moR va we o bas mi uZR vna.

1923 wels mi si sa mec ni e ro moR va we o bis 50 wlis Ta vi aRi niS na. ma le ve igi airCies sab Wo Ta kav Si ris mec ni e re­ba Ta aka de mi is wev r­ko res pon den tad, Tum ca mas am ran gSi moR va we o ba did xans aRar das cal da.

1927 wels di di qar Tve li mec ni e ri gar da ic va la. dak rZa lu lia iva ne ja va xiS vi lis sa xe lo bis Tbi li sis

sa xel mwi fo uni ver si te tis pirveli kor pu sis win mde ba re pan Te on Si, sa dac dgas ia kob ni ko la Zis mi er Ses ru le bu li mi si bi us ti.

petre meliqiSvili 19

pet re me li qiS vi li dauni ver si te ti

im dros, ro ca sa qar Tve lo Si gacx a re bu li brZo la mim di na re ob da qar Tu li uni ver si te tis da ar se bis Tvis da qar Tve li in te li gen ci a, iva ne ja va xiS vi lis me Ta u ro biT, na bij ­na bij mi i wev da miz nis ken, se ri o zu lad id ga prob le­ma. vis un da wa e kiTxa leq ci e bi ax lad da ar se bul uni ver­si tet Si, ro ca qve ya nas ar hyav da sa Ta na do kad re bi da Tu hyav da, isi nic mi mo fan tu li iy vnen msof li os sxva das xva kuTx e eb Si? swo red es sa kiTxi iyo er T­er Ti ar gu men ti im ada mi a ne bis Tvis, vinc wi na aR mde gi iyo qar Tu li uni ver si­te tis gax sni sa, rad gan mi aC ndaT, rom sa mec ni e ro kad re­bi sa da qar Tu li sa mec ni e ro ter mi no lo gi is arar se bo bis ga mo, es saq me Ca na sax Si ve da sa Ru pad iyo gan wi ru li. iva ne ja va xiS vi li ki ji u tad am tki ceb da, rom qar Tu li ena da qar Tve li in te li gen ci is re sur se bi uni ver si te tis gax­snis Se saZ leb lo bas iZ le o da.

universitetis pirveli reqtori20

`mi si req to rad ar Ce va did pres tiJsSe uq mnis uni ver si tet s~

id ga 1917 we li. iva ne ja va xiS vi li da mi si Ta na mo az re­ni TiT qmis mi u ax lov dnen mi zans, ris Tvi sac imar Te bo da Sek re be bi da msje lob dnen ro gor da ewy oT saq me, ro me lic sa qar Tve lo Si umaR le si ga naT le bis mi Re bis Tvis no yi er ni a dags Seq mni da. gan sa xil vel sa or ga ni za cio sa kiTx Ta So ris iyo pro fe sor Ta mow ve vis sa kiTx ic.

da, ai, 1917 wlis 9 oq tom bers iva ne ja va xiS vi lis me Ta­u ro biT mow ve ul ma qar Tu li uni ver si te tis sa zo ga do e bis gam ge o bi sa da sa fi nan so ko mi si is ga er Ti a ne bul ma kre bam no vo ro si is (o de sis) uni ver si te tis dam sa xu re bul pro fe­sors _ pet re me li qiS vils, pet rog ra dis uni ver si te tis do cents iva ne ja va xiS vil sa da mos ko vis uni ver si te tis do cents an dria raz ma Zes da a va la qar Tu li uni ver si te­tis Tvis pro fe so re bis mow ve va da pro fe sor Ta ko le gi is Sed ge na.

universitetis damfuZneblebi petre meliqiSvili da ivane javaxiSvili

petre meliqiSvili 21

ama ve sxdo ma ze mo is mi nes iva ne ja va xiS vi lis mox se ne ba sam kur na lo fa kul te tis da ar se bis Ta o ba ze. igi iTx ov da, jer je ro biT da ar se bu li yo er Ti _ sib rZnis mety ve le bis anu sa fi lo so fo so fa kul te ti, xo lo Sem deg mas da ma te­bo da sa me di ci no fa kul te ti, ri si or ga ni ze bis Se sa xebac dax ma re bis Tvis mi mar Ta qar Tvel eqim Ta da bu ne bis mety­vel Ta sa zo ga do e bas da ru seT Si moR va we qar Tvel mec ni ers gab ri el Ram ba raS vils. `pet re me li qiS vi li mi em xro iva ne ja va xiS vils. `jer je ro biT sa fi lo lo go fa kul te ti un da ga ix snas, rac Se da re biT uf ro ad vi lia da ia fic: me re sa bu­ne bis mety ve lo fa kul te ti da amis Sem deg sam kur na lo fa­kul te ti~, _ ga nucx a de bia mas kre ba ze (s. jor be na Ze; `Tbi­li sis uni ver si te tis mok le is to ri a~; 1988 w.; Tb.: gv. 37).

qar Tu li uni ver si te tis ofi ci a lur gax snam de ram de­ni me dRe iyo dar Ce ni li. uni ver si tets uk ve hqon da wes de­ba, sas wav lo geg ma, pir ve li sa Wi ro e bis ave ji, mci re bib­li o Te ka (pir ve li bib li o Te ka uni ver si tets, an der Zis Ta nax mad, gad mos ca cno bil ma kri ti kos ma ki ta aba Si Zem)... dad ge ni li iyo uni ver si te tis gax snis Ta ri Ric _ 1918 wlis 26 ian va ri (a xa li sti liT, 8 Te ber va li) _ da viT aR­ma Se neb lis xsov nis dRe. rCe bo da mxo lod er Ti sa or ga ni­za cio sa kiTx is mog va re ba _ uni ver si te tis pir ve li req­to ris ar Ce va.

`1918 wlis 13 ian vars Sed ga qar Tu li uni ver si te tis pro fe sor Ta ko le gi is pir ve li ofi ci a lu ri sxdo ma. igi da iwyo 11:30 sa aT ze qar Tu li gim na zi is Se no bis civ oTax Si, sa dac am Ja mad pro req to re bis ka bi ne ti a. sxdo mas es wre­bod nen: f. go gi Ca iS vi li, eqvT. Ta ya iS vi li, p. me li qiS vi li (Tav mjdo ma re), S. nu cu bi Ze, i. yif Si Ze, a. Sa ni Ze (mdi va ni), iv. ja va xiS vi li. ar Ce ul iq na uni ver si te tis gam ge o ba. sxdo mis mo na wi le eb ma iva ne ja va xiS vils uni ver si te tis req to ro­ba sTxo ves, ra ze dac man ka te go ri u li ua ri ga nacx a da da req to rad pro fe so ri pet re me li qiS vi li da a sa xe la. Ta vi­si ua ri, eq vTi me Ta ya iS vi lis aR niS vniT, man Sem deg na i rad da a sa bu Ta: `pet re me li qiS vi li di dad cno bi li mec ni e ria ro gorc ru seT Si, ise sazR var ga reT da mi si ar Ce va did pres tiJs Se uq mnis uni ver si tet so~ (s. jor be na Ze; `Tbi li­sis uni ver si te tis mok le is to ri a~; 1988 w.; Tb.: gv. 40).

universitetis pirveli reqtori22

iva ne ja va xiS vi lis es wi na da de ba er Txmad mi i Res da Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te tis pir vel req to rad air Ci es msof li o Si cno bi li qar Tve li mec ni e ri pet re me­li qiS vi li. es iyo sa u ke Te so ar Ce va ni!

1918 wlis 17 ian vars (Zve li sti liT) pet re me li qiS vi­lis bi na ze kvlav Se ik ri ba pro fe sor Ta sab Wo, ro mel mac am je rad ga ni xi la leq tor Ta mow ve vis sa kiTxi da uni ver­si te tis gax snis reg la men tis pro eq ti.

qar Tu li uni ver si te tis gax sna

dad ga qar Tve li eris is to ri a Si um niS vne lo va ne si Ta­ri Ri _ 26 ian va ri (ax. sti liT 8 Te ber va li). wyne Tis qu Cis 41 no mer Si ­ gim na zi is Se no ba Si ga ix sna qar Tu li uni ver si­te ti. mas im dro is Tvis eWi ra sa mi oTa xi Se no bis sam xreT frTa Si... vrcel ma dar baz ma ver da i tia mozR va ve bu li xal xi, ro me lic iTx ov da gax snis ce re mo ni a lis ga da ta nas uni ver si te tis ezo Si. asec mox da da 1 sa aT sa da 20 wuT ze ze i mic da iwy o.

aka ki Cxen ke lis Se sa va li sity vis Sem deg mi sa sal me­be li sity viT ga mo vi da uni ver si te tis pir ve li req to ri pet re me li qiS vi li. ai, ro gor aR we ren am ga mos vlas: `man ila pa ra ka ru su lad da qar Tu lad. ga moT qva di di si xa ru­li pir ve li erov nu li uni ver si te tis da ar se bis ga mo... is la pa ra kob da uni ver si te tis wi na Se mdga ri amo ca ne bis Se­sa xeb, ka cob ri o bis prog re sul gan vi Ta re ba Si mec ni e re bis um niS vne lo va ne si ro lis Se sa xeb, ima ze, Tu ra da u o ke be­lia ada mi a nis swraf va su li e ri cxov re bi sad mi, mec ni e re­bi sad mi, rom TviT `sas tik, ar se bo bis Tvis sa SiS dro sac, ro gorc cal ke u li pi re bi, ise mTe li xal xi es wraf vis in ten si ur moR va we o bas, gan sa kuT re biT su li er sfe ro­Si~. igi das Zens: `da Cvenc dRes gan vic diT mZi me wu Tebs, Cvens ar se bo bas saf rTxe emuq re ba. amis da mi u xe da vad, Cven gvaqvs moTx ov ni le ba Se moq me de bi sa da aR mSe neb lo bis. Cven qar Tve le bi mci re xal xi varT, Cven ar vTa mam de biT Se­va da roT sa ku Ta ri Ta vi did xal xebs. Cve ni swraf vac ase ve mok rZa le bu li a, Cven gvsurs im ena ze, ro mel ze dac pir ve­

petre meliqiSvili 23

1918 wlis 26 ian va ri.Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te tis req toris

pet re me li qiS vi lis sity va, war moT qmu li uni ver si te tisgax snas Tan da kav Si re bul ze im ze*

sa zo ga do sa mec ni e ro kvle va Zi e bis gar da, Cve ni uni ver si te­tis mTa vars mi zans Cve ni qvey nis mec ni e ru li Ses wav la Se ad gens. vin ar icis, ra Zvir fa si gan Zia Se na xu li mec ni e re bi saT vis kav ka­si is mra val gvars eneb Si da qar Tu lis mra val sa u ku no van sam wer­lo bo ena sa da ki lo eb Si. ami to mac aris, rom uk ve kar ga xa ni a, rac ev ro pel mec ni er Ta gu lis yu ri am sag ni sa ken iyo mipy ro bi li. mxo­lod Cve ni ene bis sru li Ta vi se bu re be biT aix sne ba, rom maT enaT­mec ni e re bis am dar gis siZ ne le je rov nad ver sZli es. vin ar icis, ra o den sa gu lis xmoa Cve ni qvey nis war su li ca da niv Ti e ri kul tu­rac, ro mel Ta mra val ricx o va ni Zeg le bi Cvens sam Sob los am ko ben da mnax vel Ta Tvals ak vir ve ben. arc ga sak vir ve li a, rom Cve ni uni­ver si te tis ar se bo bas sa fuZ ve li swo red hu ma nur mec ni e re ba Ta dar gis mowy o biT ede ba, mag ram mar to am mxriv xom ar aris sa yu­radR e bo Cve ni tur fa sa qar Tve lo. mi si bu ne ba mim zid ve lia mec­ni e ri saT vis ara mar to Ta vi si ga re ga ni si la ma ziT, ara med im sa i­dum lo e biT, rom li Tac sav sea mi si gu li. Cven Si, ma ga li Tad, bev ri ise Ti mce na rea Se na xu li, ax lac cocx lobs da xa robs, ro mel nic ev ro pa Si di di xa nia gaq rnen uk va lod. ma Sa sa da me, Cve ni qvey nis bu ne ba mec ni e ri saT vis cocx a li wig ni a, ro mel Sic mra val sa u ku­no va ni war su lis amo kiTx va Se iZ le ba.

me tad mdi da ria Cve ni sam Sob lo ag reT ve sam kur na lo wyle­biT, ro mel Tac di di mniS vne lo ba aqvT gan kur ne ba Si, mag ram mo me­te bu li maT ga ni sak ma ri sad mec ni e ru lad Ses wav li li ar aris arc Se mad gen lo bis mxriv. ai, aqac ra o de ni sa mec ni e ro sa mu Sao aris qi mi ko se bi sa da mkur na le bi saT vis.

ki dev bev ri ram iT qmis, mag ram esec kma ra. is mxur va le siy va­ru li mec ni e re bi sad mi, ro mel Tac yo ve li Cven ga ni, am di di saq mis gan xor ci e le bis mo na wi le Ta ga nia gam sWva lu li, da is aR ta ce ba, ro me lic qar Tul sa zo ga do e bas ety o ba, imis Tav de bi a, rom Cve ni uni ver si te ti war ma te bis gzas da ad ge ba, rom igi dReg rZe li iq ne­ba da mo ma val Si ay vav de ba. ime di maqvs, rom amas Cve ni uni ver si te­tis stu den te bic Ta vi an Ti mxne da na yo fi e ri mu Sa o biT xels Se­uwy o ben da mo em za de bi an mo ma va li mu Sa o bis Tvis Cve ni sam Sob los sa ke Til dRe od.

p. me li qiS vi lisu ic sa, fon. 471, aRw. 1, saq me 8, fur. 2­3. de da ni, av tog ra fi.

* xelnaweri daculia saqarTvelos erovnul arqivSi

universitetis pirveli reqtori24

lad ga vi go neT de dis aler si da pir ve lad av la pa rak diT, mo vis mi noT mec ni e ru li WeS ma ri te ba ni da is hu ma ni ta ru­li prin ci pe bi, rom le bic nam dvi li kul tu ris sa fuZ vle­bi a. Cven va fuZ nebT qar Tul uni ver si tets imi saT vis, rom sa Su a le ba miv ceT Cvens xalxs mSob li ur ena ze ga ec nos da aiT vi sos mec ni e ru li WeS ma ri te bis sawy i se bi da ag reT­ve sa Su a le ba miv ceT Cvens mec ni e rul Za lebs Se is wav lon Cve ni sam Sob lo _ sa qar Tve lo da kav ka si a~ (s. jor be na Ze; `Tbi li sis uni ver si te tis mok le is to ri a~; 1988 w.; Tb.: gv. 43).

ama ve sity va Si pet re me li qiS vil ma ga ix se na ger ma ni a­Si yof nis dros mi si Sex ved ra cno bil av stri el lin gvist Su xar dtTan, ro mel sac uT qvams _ qi mi as xom ise dac yve la swav lobs msof li o Si, ra tom ar ik vlev um did re si qar Tu­li enis bu ne ba so? am sity ve bis moS ve li e ba das Wir da pet re me li qiS vils imis da sa das tu reb lad, rom uni ver si te tis mu Sa o bas hu ma ni ta ru li mec ni e re be bi un da das de bo da sa­fuZ vlad, mas Tan er Tad ki gan vi Ta re bu li yo sa bu ne bis­mety ve lo­ sa ma Te ma ti ko mec ni e re be bi, rac, Ta vis mxriv, xels Se uwy ob da kav ka si is bu neb ri vi sim did re e bis Ses wav­las da ma Te ma ti kis, fi zi kis, ge o lo gi is, qi mi is dar ge bis gan vi Ta re bas sa qar Tve lo Si.

universitetis damaarseblebi

petre meliqiSvili 25

pet re me li qiS vi li sul mxo lod we li wadna xe va ri iyo uni ver si te tis req to ri. am xnis gan mav lo ba Si, ro gorc uni­ver si te tis pro fe sor Ta sab Wos oq me bi iuwy e ba, uni ver si­tet ma ara er Ti na bi ji ga dad ga pir ve li qar Tu li umaR le si sas wav leb lis srul yo fis Tvis: mo iw vi es ara er Ti cno bi li mec ni e ri leq ci e bis wa sa kiTx ad (pir vel se mes trSi uni ver­si tet Si leq ci ebs kiTx u lob dnen: io seb yif Si Ze, kor ne li ke ke li Ze, di mit ri uz na Ze, fi li pe go gi Ca iS vi li, Sal va nu­cu bi Ze, gi or gi ax vle di a ni, aka ki Sa ni Ze, ius ti ne abu la Ze, e. or be li a ni, ilia yif Si Ze, van da Ram ba Si Ze), da ad gi nes, rom uni ver si tet Si swav la Se eZ lo ne bis mi er mo qa la qes, ga nur­Cev lad erov ne bis, sqe sis da re li gi u ri aR msa reb lo bi sa, da am tki ces beWedi, Se i mu Sa ves sas wav lo geg me bi, sa fuZ ve­li Ca u ya res axa li fa kul te te bis da ar se bas, xe li Se uwy­ves ara er Ti sa mec ni e ro dis cip li nis gan vi Ta re bas. yve la is di di sa mec ni e ro­ sa gan ma naT leb lo saq me, rac Tbi li sis uni ver si tet Si 1918­19 wleb Si mim di na re ob da, xor ci el de­bo da uni ver si te tis pir ve li req to ris _ pet re me li qiS­vi lis mxar da We ri Ta da zog jer uSu a lo ini ci a ti viT.

1918 wlis 31 marts Tbi li sis uni ver si te tis req to ris pet re me li qiS vi lis sa xel ze mo vi da Crdi lo eT ose Tis sa­mos wav lo sab Wos we ri li, ro mel Sic iyo mi loc va pir ve­

petre meliqiSvili kolegebTan da moswavleebTan

universitetis pirveli reqtori26

li qar Tu li uni ver si te tis gax snis Ta o ba ze. sab Wo ase ve kiTx u lob da _ Se eZ loT Tu ara osebs ga naT le ba mi e RoT Tbi li sis uni ver si tet Si. uni ver si te tis pro fe sor Ta sab­Wos mi er mo wo ne bul pa sux Si, ro mel sac pet re me li qiS vi li awer da xels, naT qva mi a: `leq ci e bi ikiTx e ba qar Tul ena ze. uni ver si tet Si mi i Re bi an ori ve sqe sis pi re bi sa Su a lo ga­naT le biT, ga nur Cev lad erov ne bi sa da sar wmu no e bi sa~, _ we ri li mTav rde bo da imis aR niS vniT, rom `mi Re bu lia ERo­nis Zi e ba ni mTi el Ta enis swav le bi saT vis, upi ra te sad ki osu ri enis swav le bi saT vis~ (s. jor be na Ze; `Tbi li sis uni­ver si te tis mok le is to ri a~; 1988 w.; Tb.: gv. 50).

uni ver si te tis da ar se bi dan pir vel se mes trSi mxo lod er Ti _ sib rZnis mety ve le bis fa kul te ti fun qci o ni reb­da. Sem dgom ki da u Ra la vad Sro mob dnen axal ­a xa li fa kul­te te bis ga sax sne lad.

pet re me li qiS vi li, cxa di a, upir ve le sad, cdi lob da qi mi is dar gis gan vi Ta re bas, ra sac uda vod xe li Se uwyo iman, rom 1918 wels Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si tet Si da a ar sa qi mi is ka Ted ra, xo lo 1919 wels, mi wis sa xal xo ko­mi sa ri a ti sa da wylis me ur ne o bis sam mar Tve los xa ziT _ ara or ga nu li da or ga nu li qi mi is la bo ra to ri e bi.

mi si ve dam sa xu re bad un da Ca iT va los, rom sa qar Tve­lo Si sa fuZ ve li Ca e ya ra ag ro no mi u li qi mi is da mo u ki de­bel dis cip li nad ar se bo bas (zo ga dad pet re me li qiS vi li iT vle bo da ag ro qi mi u ri dar gis karg or ga ni za to rad).

dro, ro ca pet re me li qiS vils uni ver si te tis req to­ro ba mo u wi a, sa qar Tve los Tvis me tad mZi me iyo. am pe ri od­Si gam wvav da sam xed ro­ po li ti ku ri vi Ta re ba da Tbi liss os ma le Tis mxri dan oku pa ci is saf rTxe da e muq ra (2 ap rils os ma leb ma da i ka ves ba Tu mi).

pet re me li qiS vil ma da pro fe sor Ta sab Wos 8 wev rma (i va ne ja va xiS vi li, eq vTi me Ta ya iS vi li, kor ne li ke ke li Ze, fi li pe go gi Ca iS vi li, aka ki Sa ni Ze, Sal va nu cu bi Ze, gi or gi ax vle di a ni, io seb yif Si Ze) 1918 wlis 3 ap rils ga mo i ta nes dad ge ni le ba, rom `ar da i ke tos uni ver si te ti, leq ci e bis kiTx va gag rZel des. im stu den tTa da msme nel TaT vis ro­mel nic om Si wav len, ga mo to ve bu li leq ci e bi gan me o re bul iq nes~. ama ve dros req tor ma ga mos ca dad ge ni le ba, rom

petre meliqiSvili 27

gaZ li er des uni ver si te tis dac va: `eTx o vos vi sac jer ars – da ye ne bul iq nes sa i me do da ra je bi da yo vel gva ri zo me bi iq nas mi Re bu li, rom sa o mar as pa re zo bad ar gax des uni ver­si te ti sa da mu ze u mis ax lo­ max lo mi da mo e bi. sa SiS ro e bis mo ax lo e bis dros pro fe so re bi uni ver si te tis Se no ba Si un da dar Cnen da xe li Se uwy on mis dac vas~, _ (s. jor be na Ze; `Tbi li sis uni ver si te tis mok le is to ri a~; 1988 w.; Tb.: gv. 50). es dad ge ni le ba aris uni ver si te ti sa da qar Tu li saq­mi sad mi er Tgu le bis da das tu re ba da imis ma ga li Ti, rom uni ver si te ti, mar Tlac, xel Se u xe be li da wmin da ta Za ri iyo ara mxo lod mi si Sem qmne le bis Tvis, ara med mTe li qar­Tu li sa zo ga do e bis Tvis, ro me lic aR frTo va ne ba Si mo vi­da am gan cxa de biT. mar Tlac, uni ver si te tis pro fe so rebs am pe ri od Si ara Tu leq ci e bis kiTx va ar Se uwy ve ti aT, xe­lic ar Se uS li aT sa mec ni e ro­ kvle viTi saq mi a no bisTvis.

1918 wlis 5 Te ber vals (Zv. sti liT) uni ver si te tis pro fe sor Ta sab Wom, pet re me li qiS vi lis Tav mjdo ma re o­biT, da am tki ca uni ver si te tis be We di (mxat var ma di mit ri Se var dna Zem wa rad gi na sa mi ni mu Si, ro mel Ta gan er Ti _

Tsu-is pirveli beWedi

universitetis pirveli reqtori28

da am tki ca. mas ze ga mo sa xu li iyo Sve li, ro me lic Zu Zus awo vebs nukrs. aq Sve li ma saz rdo e be li de dis Alma Ma ter­ is ide as ga mo xa tavs. be Weds ir gvliv Se mov le bu li hqon da tra di ci u li ar Sia – bal Te bi. swo red am beW dis es ki ze biT Se iq mna Sem dgom uni ver si te tis ger bic).

`pet re me li qiS vi li, mi u xe da vad imi sa, rom 50 wel ze me ti cxov rob da ru seT Si da mSob li u ri ena da viwy e bu li hqon da, leq ci ebs ma inc qar Tul ena ze kiTx u lob da... qar­Tu lad wa kiTx u li leq ci e bi qi mi a Si _ es iyo qi mi u ri ter­mi no lo gi is pir ve li wya ro. dRes Cven pet re me li qiS vils un da vu mad lo deT qar Tul ena ze qi mi u ri ter mi no lo gi is Seq mnas~, _ wer da cno bi li qar Tve li mec ni e ri­ qi mi ko si iva ne gver dwi Te li Ta vis wig nSi `pet re gri go lis Ze me li­qiS vi li – cxov re ba da moR va we o ba~ (1975 w. gv. 12).

un da iT qvas, rom pet re me li qiS vils req to ris Ta nam­de bo ba ze mu Sa o bis dros xel fa si ara so des au Ri a.

1919 wlis oq tom ber Si uni ver si tet Si sam wu xa ro faq­ti mox da. imis ga mo, rom pet re me li qiS vil sa da sa ma Te­ma ti ko­ sa bu ne bis mety ve lo fa kul te tis de kans an dria raz ma Zes So ris usi a mov no sa u ba ri ga i mar Ta (gad mo ce miT, an dria raz ma Zem p. me li qiS vi lis bo lod ro in de li sa mec ni­e ro kvle ve bi sa Ta na dod ar Se a fa sa), pet re me li qiS vil ma pro fe sor Ta sab Wos req to ris po zi ci i dan da pro fe so ro­bi dan ga Ta vi suf le bis Txov niT mi mar Ta.

sxdo ma, ro mel mac pet re me li qiS vi lis gan cxa de ba ga­dad go mis Ta o ba ze da ak ma yo fi la, `pro fe sor Ta sab Wos oq­meb Si~ (2006 w.; Tb, gv. 179) asea aR we ri li:

sxdo mas Tav mjdo ma re ob da jer iva ne ja va xiS vi li, Sem­deg eq vTi me Ta ya iS vi li.

iva ne ja va xiS vil ma pro fe sor Ta sab Wos ac no ba, rom sxdo ma mow ve u lia sas wra fo we siT, rad gan 11 oq tom bers, na Su adR evs, ad gi li hqon da in ci dents uni ver si te tis req­tors pet re me li qiS vil sa da pro fe sor an dria raz ma Zes So ris. ga i mar Ta az rTa gac vla­ ga moc vla, ris Sem de gac pro fe sor Ta sab Wom da ad gi na:

`1. pro fe sor Ta sab Wo Rrma mwu xa re bas ga mos Tqvams in ci den tis ga mo, ro me lic mox da 11 oq tom bers req tors, dam sa xu re bul pro fe sor pet re me li qiS vil sa da sa ma Te ma­

petre meliqiSvili 29

petre meliqiSvilis gancxadeba gadadgomis TaobazeprofesorTa sabWos*

* xelnaweri daculia saqarTvelos erovnul arqivSi

universitetis pirveli reqtori30

ti ko­ sa bu ne bis mety ve lo fa kul te tis de kans, an dria raz­ma Zes So ris da hgmobs maT saq ci els.

2. dam sa xu re bu li pro fe so ri p. me li qiS vi li:a) gan Ta vi suf le bul iq mnes, Ta nax mad Se mo ta ni li

Txov ni sa, req to ris Ta nam de bo bi dan: xo lo ua ri eT qvas mas pro fe so ris mo va le o bi dan gan Ta vi suf le ba ze.

3. wi na da de ba mi e ces prof. a. raz ma Zes, Txov na Se mo i­ta nos, ra Ta gan Ta vi suf le bu li iyos de ka nis Ta nam de bo­bi dan.~ (oqms xels awe ren: iv. ja va xiS vi li, a. be naS vi li, d. uz na Ze, s. ami re ji bi. a. Sa ni Ze, v. mo seS vi li, g. ax vle di a ni, i. mo seS vi li, i. Ti ka na Ze, s. qur di a ni).

pet re me li qiS vil ma amis Sem deg mTe li dar Ce ni li cxov re ba mo an do ma qi mi is dar gis gan vi Ta re ba sa da srul­yo fas sa qar Tve lo Si.

bo lo wleb Si igi mu Sa ob da or ga nu li qi mi is ka Ted ra­ze, ama ve dros sa Ta ve Si ed ga uni ver si tet Si ax lad da ar se­bul sa sof lo­ sa me ur neo fa kul tets.

mi u xe da vad so li du ri asa ki sa, pet re me li qiS vi li aq­ti ur pe da go gi ur da sa zo ga do eb riv moR va we o bas ewe o da: kiTx u lob da leq ci ebs or ga nul da ara or ga nul qi mi a Si, xel mZRva ne lob da stu den tebs, am za deb da mo ma val qi mi ko­sebs, mo na wi le ob da sa mec ni e ro sa zo ga do e bis da ar se ba Si, mox se ne be biT ga mo di o da sxva das xva sa mec ni e ro kon fe ren­ci a sa Tu yri lo ba ze, sa dac gan sa kuT re biT ga mok veT da sa qar Tve lo Si sof lis me ur ne o bis pro duq te bi sa da bu­neb ri vi sim did re e bis ra ci o na lu rad ga mo ye ne bis au ci­leb lo bas.

pet re me li qiS vi lis sa mec ni e ro in te re se bis sfe ro iyo: ara or ga nul qi mi a Si _ ara or ga nu li pe roq si de bis sin Te zi da Tvi se be bi, zem Ja ve e bis sin Te zi da Tvi se be bi; or ga nul qi mi a Si _ gli ci du ri mJa ve bis qi mia (na er TTa axa li kla si), ak ri lis mJa ve e bis qi mi a; me te o ri te bis qi mia da ag ro qi mia (sof lis me or ne lo bis pro duq te bis kvle va).

pet re me li qiS vi lis mo wa fe e bi iy vnen cno bi li mec ni e re­bi ni ko loz ze lin ski, pi sar Jev ski, bo gat ski (ru seT Si), ni no ci ciS vi li, ru su dan ni ko la Ze, me qi be qaia da Sal va cin ca Ze, uni Wi e re si axal gaz rda qar Tve li mec ni e ri, ro me lic XX sa­u ku nis 30­i a ni wle bis rep re si ebs Se e wi ra (sa qar Tve lo Si).

petre meliqiSvili 31

pet re me li qiS vi lis moR va we o bis da xsov nis uk vdav sa­yo fad dRes sa qar Tve los mec ni e re ba Ta erov nul aka de mi­a Si ar se bobs mi si sa xe lo bis pre mi a, Tbi lis Si _ mi si sa xe­lo bis qu Ca, Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si tet Si _ pet re me li qiS vi lis sa xe lo bis sti pen di a, au di to ria da ka bi net­bib li o Te ka.

uni ver si te tis pir ve li req to ris sa mu Sao ma gi da da pi ra di niv Te bi ina xe ba Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te­tis mu ze um Si.

petre meliqiSvili da misi studentebi laboratoriaSi*

* petre meliqiSvilis piradi fondis originali fotoebi daculia odesis saolqo arqivSi. eleqtro­nuli variantebi inaxeba Tsu­is muzeumSi.

universitetis pirveli reqtori32

pet re me li qiS vi lis mec ni e ru li mem kvid re o ba

pet re me li qiS vi lis, ro gorc udi de si mec ni e ris Se­sa xeb sxva das xva dros wer dnen mi si Ta na med ro ve nic da mo wa fe e bic. isi ni gan sa kuT re biT ga mok veT dnen mi si sa­mec ni e ro naS ro me bis Ri re bu le bas qi mi is mec ni e re bis gan­vi Ta re ba Si.

`tfi li sis uni ver si te tis mo am be~, ro me lic pet re me­li qiS vi lis sa mec ni e ro moR va we o bis 50 wlis Tavs mi eZR vna da di di mec ni e ris si cocx le Si ve, 1923 wels ga mo vi da, daw­vri le biT aRwers, pet re me li qiS vi lis sa mec ni e ro naS ro­me bis Ri re bu le bas.

pir vel rig Si mas Si ga a na li ze bu lia naS ro mi α-β um aZRa ri mJa ve bis Se sa xeb, ris Se de ga dac man ma gis tris da doq to ris xa ris xi mo i po va. aR niS nu li na er Te bi am naS ro meb Si pet re me li qiS vils gan xi lu li aqvs TiT qmis yve la mxriv. dam za­de bul i aqvs ma Ti yve la na war mi ro gorc or ga nu li, ase ve ara or ga nu li ra di ka le biT. mi Re bu li aqvs mra va li izo me ri da gar kve u li aqvs is arev ­da re ve bi, ro me lic ar se bob da am izo me re bis age bu le bis na ir sa xe o beb Si. sak vlev pe ri od Si mas ga mo ye ne bu li aqvs mxo lod qve qlor mJa va, ma ril mJa va, go gir dmJa va, so da, da ka li u mis tu te (`tfi li sis uni ver si­te tis mo am be~, Tb. 1923 w.;. gv. XII; avt. m. Sa lam be ri Ze).

sa mec ni e ro ga mok vle ve bis me o re did cik lad mo ix se­ni ebs av to ri pet re me li qiS vi lis Sro mebs pe roq si de bis Se sa xeb, rom lis Tvi sac mas lo mo no so vis pre mia mi e ni Wa. am naS ro meb Si pet re me li qiS vil ma das va ori sa kiTx i: 1. aqvT Tu ara me ta loi de bis War b­Jan gebs una ri me tal ­Wa rb ­Jan­ge bis (peroqsidebi) Se er Te bi sa ma ri le bis msgav si na er Te­bis war mo sa qmnelad da Tu aqvT, 2. rogori age bu le bi saa es War b­Jang­mJa va ma ri le bi: wyal bad ­War b­Jan gis ti pi sa, Tu _ ara... am kiTx veb ze pa su xis mi sa Re bad Ca ta re bul ma Sro­meb ma udi de si Ri re bu le ba Se i Zi na, ris Se sa xe bac wer da swo red m. Sa lam be ri Ze: `qi mi a Si gan sa kuT re bu li Ta vis Se­ta na am gva ri na er Te bis Ta o ba ze mTli a nad pet re me li qiS­vi lis dam sa xu re ba a~.

petre meliqiSvili 33

gar da am ori um niS vne lo va ne si sa mec ni e ro cik li sa, pet re me li qiS vils aqvs naS ro me bi, rom leb Sic mo ce mu lia me te o ri te bis, ax ta lis ta la xis, yve lis na ir sa xe o be bis, Rvi nis, mar cvle u lis da sxva sa sof lo­ sa me ur neo na war mis sa mec ni e ro ana li zi.

Ca moT vlil Ta gan gan sa kuT re biT sa in te re soa mi si naS­ro mi ax ta lis ta la xis Se sa xeb. m. Sa lam be ri Ze wers: `man sa in te re so das kvna ga mo iy va na Hil gar dt­is hi o po Te zis Se sa ­xeb, rom lis mi xed vi Tac mi wa Si NaCl da Na2SO4­is, ag reT ve Ca(HCO3)2­is da (NH4) HCO3­is er Tma neT ze moq me de biT Cnde­ba so da. pet re me li qiS vi lis az riT, am reaq ci is msvle lo­bis dros ga dam Wre li mniS vne lo ba eZ le va mi wis ko lo i dur mdgo ma re o bas, ro me lic na ir ­na ir niv Ti e re bas sxva das xva ode no bi Ta nTqavs da amgva rad aSo rebs er Tma neTs re aq ci­is pro duq tebs. es man da am tki ca rki nis da al u mi nis hid­roq si de biT, rom le bic ko lo i debs war mo ad ge nen.~ (`tfi­li sis uni ver si te tis mo am be~, Tb. 1923 w.;. gv. XXXII;)

universitetis pirveli reqtori34

aq ve ga a na li ze bu lia pet re me li qiS vi lis kvle ve bi ru­se Tis xor bleb Si N­is ode no bis amin dis gan da mo ki de bu le­bis Se sa xeb. man da am tki ca, rom azo ti a ni na er Te bis ode no­ba wvi mi an wleb Si ar aRe ma te ba 14%, ma Sin, ro ca ima ve ji Sis xor ble bi gval vi an wleb Si Se i ca ven mas 21%­iT. amas ki igi imiT xsni da, rom azo ti a ni niv Ti e re ba ni grov de ba mar­cvleb Si mom wi fe bam de da Tu gval vi an wleb Si mar cva li uf ro ad re mwif de ba, amis ga mo azotSemcveli niv Ti e re bac Se da re biT me tad Cans, rad gan nax Sir wylo va ni niv Ti e re­be bi an aRar ema te ba, an, Tu ema te ba, nak le bad. amas gar da, aR moC nda, rom co mis ga fu e bis si maR le ma tu lobs cxel da mSral wleb Si – es Se e xe ba mar to rbi li xor blis ji Sebs: rqeb ri xor blis Tvi se be bi ki da mo u ki deb lad mim di na re­obs amin di sa gan.

pet re me li qiS vi lis Ta na med ro veni wer dnen, rom did mec ni ers mec ni e re ba praq ti ki sa ga re Se ver war mo ed gi na. igi mu dam am tki ceb da, rom `mxo lod mec ni e re bis gan vi Ta­re ba ze da fuZ ne bul teq ni kas Se uZ lia swra fi da na yo fi e ri gan vi Ta re ba~. mas mi aC nda, rom mec ni e ri mxo lod mec ni e re­biT un da iyos ga ta ce bu li da ara `bi wi er sag neb ze~ zrun­viT. m. Sa lam be ri Ze ix se nebs: `1898 wels man ga mo aq vey na Ta­vi si ga mok vle va per bo ra te bis Se sa xeb cno bils ger ma nu li qi mi u ri sa zo ga do e bis Jur nal Si (Be­ric­hte­ der­De­ut­schen­Che-mis chen Ge sel lschaft). man da am za da mra val na i ri ma ri li, da pir vel rig Si nat ri u mis ma ri li bo ra ki dan. es ma ri li ad­vi lad mi sa Re bi a, Cve u leb riv ga re mo Si ma de ga ri da wyal Si Cve u leb riv siT bo ze uS le li, xo lo sxvaf riv ise Ti ve Tvi­se be bi sa, ro gorc da nar Ce ni War b­Jan g­mJa ve bi, e.i. gaT bo­biT ga mo yofs Jan gbads, go gir dis mJa viT H2O2 an O3, xo lo HCI­iT CI­sa da sx. es Tvi se be bi mas ga mo sa ye ne bels hyo fen qso vi le bis ga TeT re bis saq me Si, man ur Cia ki dec zo gi erT pirs, ga mo e ye ne bi naT mi si es ga mok vle va, mag ram mi si rCe­viT ar isar geb les da pet re me li qiS vil sac bev ri ar udar­dia ama ze. Svi di wlis Sem deg ki, 1905 wels, saf ran geT Si Jo den ma pa ten ti a i Ro am gva ri her bo ra te bis dam za de ba ze. uc no bi iyo Tu ara Jo de nis Tvis pet re me li qiS vi lis aR mo­Ce na, es Cven ar vi ciT, am mo go ne bas mxo lod az rad aqvs, da­a xa si a Tos pet re me li qiS vi li, ro gorc mar to wmin da mec­

petre meliqiSvili 35

ni e re biT ga ta ce bu li, yo vel gvar an ga re bas mok le bu li ada mi a ni~ (`tfi li sis uni ver si te tis mo am be~, Tb. 1923 w.;. gv. XXXIII;)

pet re me li qiS vi lis prog re su lo bis da mec ni e ru li al Ros da ma das tu re be lia isic, rom is yve la sa ja ro mox­se ne ba Si, ro me lic mas ga u ke Te bi a, gan sa kuT re bul au ci­leb lo bad mi iC nev da, rom eris eko no mi ku ri aRor Zi ne bi­saT vis au ci le be li iyo sof lis me ur ne o bis gan vi Ta re ba. igi am bob da: Cvens sam Sob los mSve ni e ri alpu ri sa Zov re bi mo e po ve ba, ma Sa sa da me me sa qon le o ba da mey ve le o ba un da gan va vi Ta ro To; sa qar Tve lo va zis sam Sob lod iT vle ba, ma­Sa sa da me, Cvens Rvi no sac un da mo vu po voT msof lio ba zar­ze sa pa tio ad gi li mi si da ye ne ba­ mov lis ga um jo be se bi To; ase ve wer da igi Ca is Se sa xeb.

in ter viu aka de mi kos So Ta sam so ni as Tan

_ ba to no So Ta, ro gorc mec ni e ri- qi mi ko si, ro gor Se a fa seb T pet re me li qiS vi lis sa mec ni e ro da sa zo ga-do eb riv Rvawls?

_ pet re me li qiS vi lis, ro gorc mec ni e ris, mniS vne lo­ba scil de ba erov nul sazR vrebs. is iyo da aris msof lio mniS vne lo bis mec ni e ri, ro mel zec men de le ev ma brZa na: `pet re me li qiS vil ma ga nam tki ca ele men te bis pe ri o du li sis te ma o~.

pet re me li qiS vils ga moq vey ne bu li aqvs 100­mde naS­ro mi, rac im pe ri o dis Tvis ko lo sa lu ri Sro mis ma niS ne be­li iyo. mi si Sro me bi mi eZR vna or ga nu li da ara or ga nu li qi mi is fun da men tur sa kiTx ebs, me te o ri te bi sa da sof lis me ur ne o bis pro duq te bis qi mi ur ana lizs. is cno bi li iyo ase ve, ro gorc av to ri te tu li ag ro qi mi ko si.

68 wlis iyo, ro de sac ba to ni pet re sa qar Tve lo Si dab­run da. war mo id gi neT, ra rTu li un da yo fi li yo asa ko va­ni mec ni e ris Tvis im dro is Tvis kar gad aR Wur vi li la bo­ra to ri is da to ve ba ode sa Si da TiT qmis ca ri el ad gil ze mos vla Tbi li sis uni ver si tet Si, mag ram man es uyoy ma nod ga a ke Ta, Se mo ik ri ba axal gaz rdo ba da da iwyo qi mi u ri mec­

universitetis pirveli reqtori36

ni e re bis da fuZ ne ba sa qar Tve lo Si. man da to va ara mar­to brwyin va le mec ni e ru li mem kvid re o ba, ara med ma Ra li kva li fi ka ci is mqo ne mem kvid re e bi, ro mel Ta So ris iy vnen qal ba to ne bi: ru su dan ni ko la Ze da ni no ci ciS vi li (Sem­dgom Si qal ba to ni ni no sa Ta ve Si Ca ud ga Tbi li sis sa xel­mwi fo uni ver site tis or ga nu li qi mi is ka Ted ras, xo lo ru su dan ni ko la Ze – sa qar Tve los po li teq ni ku ri in sti­tu tis ara or ga nu li da zo ga di qi mi is ka Ted ras).

mi u xe da vad imi sa, rom pet re me li qiS vi li TiT qmis 50 we li moR va we ob da ru seT Si, leq ci ebs qar Tul ena ze kiTx­u lob da, ri Tac sa fuZ ve li Ca u ya ra qar Tul mec ni e rul ter mi no lo gi as qi mi a Si.

_ cno bi li a, rom pet re me li qiS vi li qi mi is ara erT sa mec ni e ro mi mar Tu le ba Si moR va we ob da. Tqven ro mel dar gSi ga we ul Sro mebs mi iC nev diT upi ra te sad?

_ pet re me li qiS vi li gax ldaT mra val mxri vi mkvle va ri, mag ram mi si Zi ri Ta di kvle vis obi eq ti or ga nu li qi mia iyo.

aR sa niS na via gli ce ri nis mJa vas gar Se mo pet re me li­qiS vi lis mi er Ses ru le bu li naS ro me bi. am ga mok vle veb ma na Te li moh fi nes or ga nul na er TTa mniS vne lo va ni kla sis – hid roq sim Ja ve bis qi mi ur bu ne bas. am naS ro me bis ga mo da­we ra aka de mi kos ma kur na kov ma: `ba ton ma pet rem uje ri mJa­ve bis qi mi a Si Ses ru le bu li Sro me biT sa mu da mod da im kvid­ra ad gi li qi mi is is to ri a Si~.

ak ri lis mJa vas ma ga liT ze pet re me li qiS vi lis am pi­o ne rul ma ga mok vle veb ma Se saZ le be li ga xa da Ses wo re bis Se ta na hen ris wes Si da uje ri mJa ve bis struq tu ris dad ge­na. am ga mok vle ve bis mniS vne lo ba amiT ar Se mo i far gle ba. aR niS nul sa kiTx ze mu Sa o bi sas pet re me li qiS vil ma mi i Ro na er TTa axa li kla si – gli cid mJa ve bi, ro mel Ta di di Te o­ri u li da praq ti ku li mniS vne lo ba eWvs ar iw vevs. aR sa niS­na vi a, rom Cvens si nam dvi le Si ri gi po li me ru li ma sa le bis Seq mna Se saZ le be li gax da swo red am na er TTa ba za ze.

gli ci du ri mJa ve bis ga mok vle ve bis se ri i dan pet re me li qiS vi lis naS ro me bi or ga nul qi mi a Si Ses ru le bu lia `a ge bu le bis da Tvi se bis~ ur Ti er Tkav Si ris prin ci piT, ra­mac di dad Se uwyo xe li im pe ri od Si or ga nul na er TTa age­bu le bis Te o ri is gan mtki ce bas.

petre meliqiSvili 37

uje ri mJa ve bis dar gSi mi Re bu li ga mok vle ve bis Se de­ge biT pet re me li qiS vil ma uzar ma za ri wvli li Se i ta na or­ga nul na er TTa ste re o qi mi is Ca mo ya li be bis saq me Si. man mi Re bu li Se de ge biT da am tki ca, ste re o­ da ge o met ri u li izo me ri is ar se bo ba.

ba to ni pet res pir ve li mec ni e ru li Sro me bi jer ki dev stu den to bis pe ri od Si Ses rul da da zo gi er Ti azo­ da azoq si na er Te bis kvle vas exe ba. mi Re bul ma Se deg ma di di mniS vne lo ba Se i Zi na ro gorc sa Re ba ve bis war mo e bis, ise am na er TTa klas Si izo me ri is sa kiTx is Ses wav lis saq me Si.

pet re me li qiS vi lis er TerT um niS vne lo va nes naS ro­mad un da Ca iT va los hid roq si a mi nom Ja va ­i zo se ri nis mi­Re ba, ro me lic war mo ad gens kra me ris mi er ab re Su mi dan ga­mo yo fi li se ri nis izo mers. am sa kiTx ma mec ni er Ta So ris di di dis ku sia ga mo iw vi a, mag ram 1896 wels fi Se ris mi er sin Te zu ri gziT se ri nis mi Re bam dis ku si as wer ti li da us­va da pet re me li qiS vi lis mi er izo se ri ni sT vis dad ge ni li for mu lis sis wo re da a das tu ra.

_ gar da qi mi is mec ni e re ba Si Se ta ni li wvli li sa, mi-si Ta na med ro ve ni aR niS na ven pet re me li qiS vi lis udi-des wvlils mec ni e re bis or ga ni ze ba Si...

_ di ax, es asec iyo. pet re me li qiS vi li sa qar Tve lo­Si, da ara mar to sa qar Tve lo Si, ag ro qo mi u ri dar gis di di or ga ni za to ri iyo. 1919 wli dan man mi wis sa xal xo ko mi sa­ri a ti sa da wylis me ur ne o bis sam mar Tve los xa ziT Tbi li­sis sa xel mwi fo uni ver si tet Si Ca mo a ya li ba qi mi u ri la bo­ra to ri e bi, ase ve me ve na xe Ta sa zo ga do e ba, rom lis sa pa tio Tav mjdo ma re dac iq na ar Ce u li.

pet re me li qiS vi li aris pir ve li qi mi ko si, ro mel mac or­ga ni ze ba ga u ke Ta sa qar Tve los umaR les sas wav leb leb Si ag­ro no mi u li qi mi is for mi re bas da mo u ki de bel dis cip li nad.

1919 wels Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si tet Si Ca mo­ya lib da ag ro no mi u li fa kul te ti, rom lis pir ve li de­ka nic pet re me li qiS vi li iyo. fa kul tet ma iar se ba 1929 wlam de. es is Ta ri Ri a, ro ca sab Wo Ta xe li suf le bam mi i Ro ga dawy ve ti le ba, Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te ti dan ga mo yo fi li yo da mou ki de be li sa sof lo ­ag ro no mi u li in­sti tu ti. aR niS nul pe ri od Si Tbi li sis sa xel mwi fo uni­

universitetis pirveli reqtori38

ver si te tis ag ro no mi u li fa kul te ti 1580­ma stu den tma da am Tav ra.

ba to ni pet re iyo 1917 wels da ar se bul ru su le no van po li teq ni kur in sti tut Si sa sof lo­ sa me ur neo fa kul­te tis Ca mo ya li be bis er Ter Ti or ga ni za to ri, sa dac igi ag ro qi mi a Si kiTx u lob da leq ci ebs. aR sa niS na vi a, rom igi vi ce­ pre zi den tis rol Si xel mZRva ne lob da sam xreT ru­se Tis sa sof lo­ sa me ur neo sa zo ga do e bas, xo lo 1923­24 wleb Si _ ama ve sa zo ga do e bas sa qar Tve lo Si.

pet re me li qiS vi li xSi rad ga mo di o da mox se ne be biT sa­sof lo­ sa me ur neo pro duq te bis qi mi u ri Sed ge ni lo bis ga­um jo be se bis sa kiTx eb ze;

sa qar Tve los sof lis me ur ne o bis pro duq te bis sa kiTx­eb ze pet re me li qiS vil ma mu Sa o ba da iwyo jer ki dev ode sa­Si, va sil pet raS vil Tan er Tad. maT mi er Ses wav li li iq na qar Tu li Rvi no, xi li da rZis na war me bis qi mi u ri Sed ge ni­lo ba. gan sa kuT re bu li yu radR e ba da uT mo pet re me li qiS­vil ma am sa kiTx e bis Ses wav las Tbi lis Si Ca mos vlis Sem deg,

ba to ni pet res ga mok vle ve bi aR we ri la Sem deg Zi ri Tad Sro meb Si:

• sam xreT ru se Tis xor ble u lis ga mok vle va;• ode sis maz ris Rvi no e bi;• ru su li cxvris yve le bis qi mi u ri Sed ge ni lo ba;• Tur qes ta nis xor blis qi mi u ri Sed ge ni lo ba;• Caq vis Ca is ana li zi;• Cve ni sas mel ­saW mlis qi mi u ri Sed ge ni lo ba;• cxvris yve li;• Cve ni Rvi nis qi mi u ri Sed ge ni lo ba;• Cve ne bu ri yve li;• Ci les gvar ji la, ro gorc mce na re Ta sa su qi;• fi loq se ra me de gi ni a da gi da a.S.ba to ni pet re iyo is ag ro qo mi ko si, ro mel mac da ad gi na

Ca is plan ta ci e bis ga Se ne bi saT vis da sav leT sa qar Tvelos kli ma tis da ni a da gis var gi si a no ba. man Se is wav la kli ma­tu ri pi ro be bi sa da ni a da gis na yo fi e re bis una ris gav le na xor blis xa ris xze.

im de nad mniS vne lo va ni saq me e bi aqvs mas na ke Te bi, rom Se uZ le be lia pet re me li qiS vi lis Rvaw lis mniS vne lo bis

petre meliqiSvili 39

ga da War be ba qi mi is Ca mo ya li be bi sa da gan vi Ta re bis saq me­Si. sa qar Tve los dRe van del da mo ma val Ta o bebs Se uZ li aT ia ma yon, rom isi ni di di pet re me li qiS vi lis Ta na me ma mu le­ni ari an.

ma ri am jam ba kuror be li a nis mi sa lo ci ba ra Ti pet reme li qiS vi lis 50 wlissa mec ni e romoR va we o bas Tanda kav Si re biT*

* xelnaweri daculia saqarTvelos erovnul arqivSi

universitetis pirveli reqtori40

msof lio do nis mec ni er Tamas wav le be li

pet re me li qiS vi lis dam sa xu re bad iT vle ba msof lio do nis ori di di mec ni e ris _ iva ne ni ku ra Zisa da Sal va cin­ca Zis Tvis gzis gak val va, rom le bic, faq tob ri vad, pet re me li qiS vil ma aR zar da.

iva ne ni ku ra Ze gax ldaT Tbi li sis uni ver si te tis sa xe­lmwifo sti pen di a ti, ro me lic, pet re me li qiS vi lis dax ma­re biT, ger ma ni a Si, gi o tin gen Si moR va we ob da da ro mel sac si cocx lis bo lom de hqon da ur Ti er To ba da mi mo we ra pet­re me li qiS vil Tan. swo red pet re me li qiS vi li zru nav da da ug zav ni da mas sti pen di as. igi iva ne ni ku ra Zis sa mec ni e ro xel mZRva nel sac _ ta man sac swer da imis ga sar kve vad, Tu ro gor mu Sa ob da mi si yo fi li mo wa fe. iva ne ni ku ra Zem er­Ti ­er Ti Sro ma, ro me lic ger ma nul ena zea Ses ru le bu li, mi uZR vna pet re me li qiS vi lis xsov nas. es Sro ma da cu lia pet re me li qiS vi lis pi rad fon dSi da ina xe ba saqarTvelos erov nul ar qiv Si.

petre meliqiSvili mowafeebTan erTad. marcxnidan sxedan:doqt. m. s. beqaia, prof. p. g. meliqiSvili, S. cincaZe, n. s. ciciSvili.

dganan: S. kandelaki, doc. m. i. SalamberiZe.

petre meliqiSvili 41

pet re me li qiS vi lis me o re mos wav le, ase­ve di di mec ni e ri Sal va cin ca Ze gax ldaT an dria raz ma Zis dis me uR le, si­Ze. cno bi li a, rom misi niWierebis gamo igi uni­versitetSi pir da pir IV kur sze das ves. pet re me­li qiS vi li yve la na i rad cdi lob da, rom mis Tvis gza ga ek va la da xe li Se ewy o. ba to ni pet re TiT qmis yo vel sa Ra mos iba reb da Ta vis Tan Sal va cin ca Zes da qi mi is sa­kiTx eb ze msje lob dnen. Sal va cin ca Ze pet re me li qiS vi lis dax ma re biT ga em gzav ra mos kov Si da mas wav leb lis re ko men­da ci iT da iwyo mu Sa o ba pri a niS ni kov Tan da ze lin skis Tan samecniero laboratoriaSi. pet re me li qiS vi li cdi lob­da Ta vi si stu den te bis Se sa xeb in for ma cia pir da pir xel­mZRva ne le bis gan mo e po ve bi na da ami tom ze lin skis Ta nac aq ti u ri mi mo we ra hqon da. sam wu xa rod, Sal va cin ca Ze 37­i­a ni wle bis msxver pli gax da.

iva ne ni ku ra Zis mi mo we ra pet re me li qiS vil Tan

20 iv ni si. 1925 w.

Rrmad pa tiv ce mu lo ba to no pro­fe so ro!

di dad pa tiv ce mul ma pro fe­sor ma ta man ma ga mac no Si na ar si Tqve ni mi sad mi mi mar Tul we ri li sa, rom li Tac mas Cem Tvis qar Tul uni­ver si te tis mi er sti pen di is da niS­vnis Se sa xeb ec no ba.

um Tav re si, ra ic Ce mi uni ver­si tet Si da to ve bu laT Ca ricx vam mo mi ta na, aris is mtki ce mo ra lu ri ba za, is zne ob riv ­i de u ri kav Si ri i. nikurAaZe

p. meliqiSvili da S. cincaZe

universitetis pirveli reqtori42

Cve ni mec ni e re bis ta Zar Tan, ro me lic um Tav re si faq to ria na yo­fi er mec ni e rul moR va we o bi saT vis. Tqve ni wya lo biT mo me ca ag­reT ve ma te ri a lu ri SeZ le ba mSvid da na yo fi er mec ni e rul mu Sa­o bis gag rZe le bi sa.

am cno bis mi Re bis Sem deg, ar Se miZ li an Cems gu li Tad, uR­rmes mad lo bas Tqven da mi ga mo sa va li miv ce, miT ume tes ex la uk ve sti pen dia da niS nu lia da es Ce mi bu neb ri vi, gul wrfe li mad lo ba pir fe ro baT ar Ca mo mer Tme va.

gu liT da su liT gi sur vebT dReg rZe lo bas da ki dev bevr wlebs ro gorc aqam dis na yo fi er da Rrma mec ni e rul mu Sa o bi saT­vis sam Sob los da mTe li mec ni e re bis gaZ li e re bis sa sar geb loT.

uR rme si pa ti vis ce miT Tqve ni ma rad da ma rad mor Ci li iva ne ni ku ra Ze.

gi o tin ge ni. 1 iv ni si, 1926 w.

Rrmad pa tiv ce mu lo ba to no pet re!

Tqven mi er ba To mid gan ga mog zav nil we ril ma usazR vroT ga­ma xa ra. ver vpo u lob Se sa fer sity vebs am we ri li saT vis mad lo ba giZR vnaT.

Tqve ni Cems gu li saT vis ase Ti zrun ve lo ba, ri sac wya lo biT sa Su a le ba maqvs mec ni e ru li mu Sa o ba va war mao da sa Ta na do mec­ni e ru li gan vi Ta re ba mi vi Ro. mi i ReT ase Ti yu radR e bi saT vis Ce mi uR rme si mad lo ba. me tad mo xa ru li viq ne bi Tu Sev Ze li Ce mi mec­ni e ru li Mmu Sa o biT ori o de qvis na We ris ga moT la sa qar Tve los Alma Ma ter ­is si mag ris aR sa Se neb lad.

amJa mad Cem Tvis me tad sa in te re so prob le mebs va mu Sa veb, gar da ami sa va beW vti neb Cems ra mo de ni me naS ro mebs, rom leb sac beW vdi dan ga mos vlis Ta na ve gad mo gig zav niT.

im Tan xi saT vis (500 man), rom lis ga da de ba ba ton ma req tor­ma Cem Tvis dag pir daT, di daT mad lo be li var. Tqve nis az riT am Tan xis gad mog zav na Se iZ le ba iseT Ce mi nac no bis sa xel ze, ro mel­sac fu li sa qar Tve lo dan ar mos dis da Tan tfi li sis uni ver si­tet Tan ra i me da mo ki de bu le ba aqvs. am Sem Txve va Si Seg viZ lia Ce­mi Zmis aleq san dres mi sa mar TiT vi sar geb loT. aleq san drem ori wlis wi nad mi un xe nis po lit. in sti tu tis elek tro­ tex ni ku ri gan yo fi le ba da am Tav ra da Sem deg dar Ca ima ve umaR les sas wav le­

petre meliqiSvili 43

bel Si sa mec ni e ro sa mu Sa oT. am Ja mad Ta vis sa dok to ro di ser ta­ci a ze mu Sa obs. er Ti wlis wi naT Ce mi Zma aleq san dre ai Zu la mis ma ma te ri a lur ma mdgo ma re o bam mi e mar Ta sam Sob lo uni ver si te tis sa in Ji ne ro fa kul te ti saT vis Txov niT Ca e ricx aT is uni ver si­tet Tan da to ve bu lad da ma te ri a lu rad dax ma re bo daT. sam wu xa­roT pa su xi DdRe sac ara aqvs. Tu Cems Zmas aleq san dres sti pen dia je rac ara aqvs da niS nu li, im Sem Txo va Si Se iZ le ba Cem Tvis ga da­de bu li Tan xa mis sa xel ze (Tvi u rad ram de nic Se iZ le ba) gad mog­zav ni li iq mnes. da Tu Cven da sa bed ni e roT Cems Zmas sti pen dia da­e niS na, ma Sin ki am Tan xis gad mog zav na uTu oT Za li an gaZ nel de ba. eg Tan xa ki Ce mi mec ni e ru li mu Sa o bis ga mo am wlis bo lom di ga­mow ve ul wvril man xar je bis da sa fa ra vad Za li an did sam sa xurs ga mi wev da.

Tqve ni mo kiTx va b­n prof. ta man­s ga da ve ci, ra mac Za li an ga­a xa ra da mTxo va sa ma gi e rod mad lo ba da sa la mi Tqven Tvis gad mo­me ca.

Tqve ni uR rme sad pa ti vis mce me li da ke Ti lis msur ve li

iva ne ni ku ra Ze.

akademikosi n. zelinski da S. cincaZe

universitetis pirveli reqtori44

pet re me li qiS vi lis pi rov nu li Stri xe bi

pet re me li qiS vi lis pi ra di cxov re bis Se sa xeb in for­ma cia TiT qmis ar mo i po ve ba. cno bi lia mxo lod, rom mas ar hyav da oja xi da mTel Ta vis Za las da ener gi as sa mec ni e ro mu Sa o bas da mos wav le ebs ax mar da.

gad mo ce miT, igi sak ma od mkac ri bu ne bis ada mi a nis STa­beW di le bas to veb da, mag ram si nam dvi le Si am go ro zi bu­ne bis ada mi ans mdi da ri Si na ga ni sam ya ro hqo ni a. `sak ma ri­si iyo, vin me da ax lo e bo da, ma Sin ve mix vde bo da, rom me tad saT no da mgrZno bi a re, ama ve dros mom Txov ni da Sro mis­moy va re ada mi a ni iyo. man kar gad ico da Sro mi sa da dro is fa si~, _ wers iva ne gver dwi Te li Ta vis wig nSi (i. gver dwi­Te li `pet re gri go lis Ze me li qiS vi li – cxov re ba da moR­va we o ba~; 1975 w. gv. 6).

im pe ri od Si, ro ca pet re me li qiS vi li sa mec ni e ro as­pa rez ze ga mo vi da, msof li o Si po li ti ku ri gar daq mne bis era id ga, Tum ca igi po li ti kas ar swya lob da, ara so des gah ka re bia arc erT par ti as da ad mi nis tra ci ul Ta nam de­bo bas, Tu ar Cav TvliT Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te­tis req to ro bas, rac, un da vi va ra u doT, imis Se de gi iyo, rom man pir vel rig Si qar Tu li saq mis Tvis xel Sewy o ba ga­dawy vi ta da me o rec _ win ver aRud ga mis Tvis uZ vir fa se­si mec ni e ri sa da sa zo ga do moR va wis _ iva ne ja va xiS vi lis Txov nas.

pet re me li qiS vi lis req to ro bis TiT qmis or ma wel ma (1918 wlis 13 ian va ri _ 1919 wlis 11 oq tom be ri) aC ve na, rom mas or ga ni za to ris unar ­Cve ve bic hqon da da in tu i ci ac ar Ra la tob da, rad gan pro fe sor Ta sab Wos Tan er Tad zus­tad sazR vrav da _ ro me li fa kul te te bi gaixsneboda pir­vel etap ze da vin Caudgeboda axal fa kul te tebs sa Ta ve Si. req to ri sa da pro fe sor Ta sab Wos mec ni e ru li al Ro da saq mi sad mi zed mi wev niT di di pa su xis mgeb lo ba iyo swo red is Tvi se be bi, ro mel mac ax lad gax sni li pir ve li qar Tu li uni ver si te ti fex ze im de nad mya rad da a ye na, rom 1921 wlis sab Wo Ta aneq si a mac ver Se ar yi a.

petre meliqiSvili 45

pet re me li qiS vi lis mo wa fe e bi gan sa kuT re biT ga­mo yof dnen mis da mo ki de bu le bas axal gaz rdo bi sad­mi. ro gorc isi ni ix se ne ben, mec ni e ri `ad vi lad Ca a bam da axal gaz rdas la bo ra to ri ul mu Sa o ba Si Ta vi si ide e bis gan sa xor ci e leb lad; ami tom pet re me li qiS vi li stu den­tTa So ris di di siy va ru liT da pa ti vis ce miT sar geb lob­

petre meliqiSvili JenevaSi, 1912 w.

universitetis pirveli reqtori46

da. amis Sem deg ra ga sak vi ri a, rom mra val axal gaz rdas sur vi li hqon da mas Tan mu Sa o bi sa~ (i. gver dwi Te li `pet re gri go lis Ze me li qiS vi li – cxov re ba da moR va we o ba~; 1975 w. gv. 49).

mi si mo wa fe l. pi sar Jev ski ix se nebs: `1880 wels stu­den to bam ga dawy vi ta mo ewyo n. g. nek ra so vis gar dac va le­bis wlis Ta vi da ga da e xa da pa naS vi di. po li ci am da a pa tim ra pa naS vi dis mo na wi le yve la stu den ti, da i xu ra uni ver si te­ti, yve la da pa tim re bul stu dents ga mo ecx a da say ve du ri, xo lo 20­mde stu den ti uni ver si te ti dan ga ricx es da ga­da a sax les. es mox da zam Tar Si. pet re me li qiS vil ma Ta vis bi na ze mi iw via stu den ti a. bez red ka, ka ra di dan ga mo i Ro sa ku Ta ri qur qi _ Tqven uf ro dag Wir de ba To. Sem deg ga­mo i ta na mTe li Ta vi si fu la di da na zo gi da mas ve ga das­ca ga da sax le bul TaT vis da sax ma reb lad~ (i. gver dwi Te li `pet re gri go lis Ze me li qiS vi li – cxov re ba da moR va we o­ba~; 1975 w. gv. 49). es ki dev er Ti ma ga li Ti a, Tu ro go ri gu­lis xmi e re biT ga mo ir Ce o da mec ni e ri axal gaz rdo bi sa da ada mi a ne bi sad mi.

sa qar Tve lo Si Ca mos vlis Sem deg pet re me li qiS vi lis mo wa fe Ta ri gebs qar Tve li stu den te bic Se u er Tdnen. maT So ris iy vnen Sal va cin ca Ze, ru su dan ni ko la Ze, ni no ci­ciS vi li, me qi be qaia da sxve bi.

pet re me li qiS vi lis sa zo ga do eb riv Tu ma mu liS vi lur saq­

mi a no bas d. jor ji ki as mo go ne be bi gvac nobs. pet re me li qiS vi lis yo fi li stu den ti d. jor ji kia daw vri le biT aR wers pet re me li­qiS vi lis Rvawls odesis universitetSi.

d. jor ji ki as mo go ne be bi dan*

la bo ra to ri a Si pet re me li qiS vil Tan er Tad mo na wi­le o bas iReb dnen axal gaz rde bi. pe da gog ma Se niS na, rom er T­er Ti qar Tve li axal gaz rda, Ses ve ne bis dros, ar mi di­

* d. jorjikias mogonebebi daculia saqarTvelos erovnul arqivSi, petre meliqiSvilis pirad fondSi

petre meliqiSvili 47

o da sa dil ze da ro ca ba ton ma pet rem ga i go, rom axal gaz­rdas Se sa ba mi si Tan xa ar hqon da, Za li an Se wu xe bu la. pet re me li qiS vil ma sas wra fod mis ca axal gaz rdis megobars Tan­xa misTvis sa sa di lo ba ra Tis Se sa Ze nad. er Txe lac, pet re me li qiS vil ma Ses ve ne bis pe ri od Si oTa xi dan ara vin ga uS­va. uceb ga i Ro ka ri da la bo ra to ri a Si Se mo su la ode sis uni ver si te tis req to ri va sil pet ri aS vi li da ga naT le bis mi nis tri. ro gorc d. jor ji kia ix se nebs, yve la dab ne u la, Tum ca pet re me li qiS vils ma Ti vi zi tis Se sa xeb in for ma­cia uk ve mi wo de bu li hqon da. ba ton pet res xel mok le stu­den ti wa rud ge nia stum re bis Tvis da uTxovia, rom mis Tvis sti pen dia da e niS naT.

er Txel, la bo ra to ri a Si stu den te bi mu Sa ob dnen da

elo de bod nen pet re me li qiS vils. er T­er Tma ona var ma stu den tma ra Rac cdis Ca ta re ba mo in do ma da er Ti re aq ti­vi Sec va la ro me li Rac sxva re aq ti viT, ra mac ga mo iw via ise­Ti re aq ci a, rom nam sxvre ve bad iq ca Wur We li da ise Ti xma hqon da, TiT qos bom bi gas kda o. sad dav ma lu li ya viT, ar vi­co diT! ro ca es yve la fe ri Cawy nar da, Sev SfoT diT, rad gan ar vi co diT _ amas ra re aq cia moh yve bo da pet re me li qiS vi­lis mxri dan. ami tom sas wra fod da viwy eT yve laf ris mo wes­ri ge ba da es im de nad swra fad mox da, rom nam sxvre ve bis gan ara na i ri kva li aRar iyo dar Ce ni li, gar da sve li ia ta ki sa. sul ga na bu le bi vis xe diT da ve lo de bo diT ba to ni pet res Se mos vlas. igi mSvi dad Se mo vi da da rom da i na xa sve li ia­ta ki, mix vda si tu a ci as. SeS fo Te bul ma ikiTx a, xom ara vin da Sa ve bu la o. Cven vuTx a riT, rom afeT qe biT ara vin da zi­a ne bu la. pet re me li qiS vil ma ki das Zi na: Tqven ze swra fad `gem bans~ ve ra vin mo a wes ri geb da o. ase mSvi dad Ca i a ra stu­den te bis ona var ma saq ci el ma. (i go nebs d. jor ji ki a).

pet re me li qiS vi lis gu lis xmi e ri da mo ki de bu le ba vlin de ba ara mxo lod stu den te bi sad mi, ara med sa zo ga do­

universitetis pirveli reqtori48

e bi sad mi. er Txel, zam Tar Si, gvi an sa Ra mos Se mo vi da pet re me li qiS vi li pal tos ga re Se. SeS foT da da ra ji da hkiTxa _ ba to no pet re pal to ra uya viT? man uTx ra: Sem xvda gza­Si vin me upo va ri, ro mel sac arc fex ze ec va, arc tan ze, sul kan ka leb da da ro gor Se meZ lo me mis Tvis ra i me ma inc ar me wi la da o. (i go nebs jor ji ki a).

sa mec ni e ro xel mZRva ne lis da mas wav leb li sad mi mad­li e re bis niS nad, 1924 wlis 17 Te ber vals mo wa fe eb ma we­ri li mis we res pet re me li qiS vils. isi ni we ren: `Zvir fa so da Rrmad pa tiv ce mu lo Cve no mas wav le be lo ba to no pet­re! dRes, ro ca vze i mobT Tqve nis na yo fi e ris sa mec ni e ro moR va we o bis or moc da a Ti wlis iu bi les, Tqve ni mo wa fe ni da wev rni Cve nis mci re ricx o va nis, mag ram mWid roT Se kav­Si re bul qi mi ur oja xi sa, mo ge sal me biT Tqven, Cve no Zvir­fa so mas wav le be lo da xel mZRva ne lo da gi sur vebT, ki dev did xans na yo fi ers mu Sa o bas Cve ni say va rel sam Sob los sa­ke Til dRe od. mo gax se nebT dids gu li Tads mad lo bas Cve ni go ne bis da u za re bel da siy va ru liT aR sav se xel mZRva ne­lo bi saT vis, ro mel sac Cven, Tqve ni mo wa fe ni, mu dam vi­Reb diT Tqven gan. vsar geb lob Sem Txve viT da gan sa kuT re­biT aR vniS navT, rom Tqven Tqve nis um wik vlo da uan ga ro pi rov ne biT ise moq me deb diT Tqvens Ta nam Srom leb ze, rom ase Ti Tqve ni xa si a Ti sa mu da mod dar Ce ba Cven Tvis ga mam xne­ve bel da si cocx lis gzis ma na To bel ma ga li Tad~. we rils xels awe ren m. be qa i a. m. Sa lam be ri Ze, ni no ci ciS vi li (ga­daS li lia Sal va cin ca Zis xel mo we ra, rac, sa va ra u dod, mog vi a ne biT, sab Wo Ta Ci nov ni kis mi er un da iyos Ca de ni li, rad gan Sal va cin ca Ze sab Wo Ta rep re si e bis msxver pli gax­da mxo lod imi tom, rom igi ger ma ni a Si iReb da ga naT le bas, ris ga moc an ti sab Wo Ta saq mi a no ba da e do bra lad. aq ve un­da vi va ra u doT, rom sab Wo Ta xe li suf le ba da pro fe su ra cdi lob da, udi de si qar Tve li mec ni e ri pet re me li qiS vi­li maT mom xred war mo e Ci naT, ris Tvi sac cdi lob dnen, Ca­mo e ci le bi naT mis Tvis yve la is Stri xi, rac sa wi na aR mde­

petre meliqiSvili 49

gos da am tki ceb da. pet re me li qiS vi li, iva ne ja va xiS vi lis msgav sad, udi de si av to ri te ti iyo, Tum ca mi si sik vdi li rom ara, ve ra vin ity vis, ga da ur Ce bo da Tu ara igi rep re­si e bis wlebs).

pet re me li qiS vi lis, ro gorc prog re su lad mo az rov­ne mec ni e ris Se sa xeb bev ri Se iZ le ba iT qvas da da i we ros, rad gan mi si da mo ki de bu le ba sa zo ga do eb ri vi saq me e bi sad­mi amis sa Su a le bas iZ le va, Tum ca un da ga mov kve ToT mi si Rvaw li qal Ta eman si pa ci a Si.

pir vel rig Si ga vix se noT, rom 1872 wels, ode sis uni­ver si te tis sa bu ne bis mety ve lo fa kul te tis sa bu ne bis­mety ve lo kur sis kan di da tis xa ris xiT das ru le bis Sem­dgom man er Ti we li imu Sa va Tbi lis Si – fab ris ker Zo qal Ta gim na zi a Si bo ta ni kis mas wav leb lad. es mi ma niS ne be lia imi sa, rom igi in te ress iCen da qal Ta ga naT le bis sa kiTx­e bi sad mi. mec ni e ris Sem dgo mi cxov re ba da moR va we o ba ki mTli a nad mi u Ti Tebs mis prog re su lo ba sa da qal Ta eman­si pa ci i sad mi swor da mo ki de bu le ba ze.

petre meliqiSvili, odesis qalTa kursebi

universitetis pirveli reqtori50

pet re me li qiS vil ma er Ter Tma pir vel ma wa iy va na Ta­vi si da eka te ri ne saf ran geT Si sas wav leb lad. sa er Tod ki aq ti ur moR va we o bas ewe o da, ra Ta qa lebs sazR var ga­reT mi e RoT umaR le si ga naT le ba. mas Tan er Tad am saq me Si Car Tu li iyo mi si uax lo e si me go ba ri va sil pet ri aS vi li. isi ni am za deb dnen qar Tvel qal Ta jgufs, ro me lic sazR­var ga reT api reb da swav lis gag rZe le bas da ukiTx av dnen leq ci ebs Ta na med ro ve bu ne bis mety ve le bis sa kiTx eb ze.

1903 wels ode sa Si me fis mTav ro bis ne bar TviT ga ix sna qal Ta kur se bi, ro mel sac pe da go gi u ri gan xra hqon da da fa si a ni iyo – 150 ma ne Ti wli u ri Se sa ta niT. es kur se bi mdi­da ri oja xe bis Tvis xel mi saw vdo mi gax ldaT da mas ze sa bu­ne bis mety ve lo sag ne bi ar ikiTx e bo da.

1906 wels es kur se bi qal Ta umaR les kur se bad ga da­keT da. aq ve ga ix sna fi zi ka­ ma Te ma ti kis fa kul te ti da de­ka nad pet re me li qiS vi li air Ci es.

am dro i dan igi aq ti u rad Ca er To sas wav lo pro ces Si. kiTx u lob da leq ci ebs, da a ar sa la bo ra to ri e bi, ex ma re­bo da stu dent qa lebs cod nis mi Re ba Si. da amas ake Teb da yo vel gva ri anazR a u re bis ga re Se (zo ga dad, prog re su li saq mi sad mi am gva ri da mo ki de bu le ba axa si a Teb da pet re me­

qarTvelis moRvawe qalebi: an. TumaniSvili-wereTlisa,ekaterine gabaSvilisa da keke mesxisa (petre meliqiSvilis da)

petre meliqiSvili 51

li qiS vils _ mas arc Tbi li sis uni ver si te tis req to ro­bis dros au Ria xel fa si da sru li ad uan ga rod, anazR a u re­bis ga re Se em sa xu ra qar Tul saq mes).

pet re me li qiS vi li saq mi sad mi ze re le da mo ki de bu le­bas ver egu e bo da. mis gar Se mo yve la fe ri sis te ma Si mo di­o da da Ta vis ad gil ze lag de bo da. Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te tis or ga nu li qi mi is la bo ra to ri a Si, ro me lic did ma mec ni er ma da a ar sa, dRe sac ina xe ba `qo ne bis dav Ta­ri~, sa dac zed mi wev niT zus ta daa Ca mo we ri li, ra Se u Ze nia mec ni ers la bo ra to ri is Tvis 1919 wli dan 1924 wlam de. fa­qi zi ka lig ra fi iT na we ri nus xa ase ga mo i yu re ba: `niv Te bis (in ven ta ris) sa er To sia _ 1: aba no e bi _ 87; Sta ti vi da ze­dad ga ri _ 88; Ta ro e bi – 89; ska me bi _ 91; ma gi de bi _ 92; Ska fe bi _ 96; sas wo re bi _ 99; sa na Te bi _ 98; ma Se bi _ 95~... aq vea la bo ra to ri is aR Wur vi lo bac: `ter mo met re bi _ 220; are o met re bi – 222; bi u ret ke bi – 224; tig le bi _ 227; sa zo mi kol be bi _ 240; pi pe te bi – 247; eq si ka to re bi – 250; men zur ke bi – 254~ da sxv.

universitetis pirveli reqtori52

es dav Ta ri, ro mel sac Tva lis Ci ni viT uf rTxil de bi an or ga nu li qi mi is la bo ra to ri a Si, aris do ku men tu ri da­das tu re ba imi sa, Tu ro gor iq mne bo da Tbi li sis uni ver si­tet Si qi mi is la bo ra to ri a, ro mel mac Sem dgom wleb Si ara­er Ti sa xe lo va ni mec ni e ri aRu zar da dar gsa da qve ya nas.

pet re me li qiS vi li iyo mkac ri, mom Txov ni da ama ve dros gu lis xmi e re biT ga mor Ce u li mas wav le be li Ta vi si mos wav le e bi sa. mi si Ta na med ro ve ni co ta si ficx es da prin­ci pu lo ba sac aR niS nav dnen da am bo ben, rom mi si req to ris pos ti dan was vlac am si ficx is da prin ci pu lo bis ga mo da­u Ce me bia da aRarc ga da uT qvams.

mi u xe da vad am gva ri bu ne bi sa, igi mo ri de bu li da uT­qme li ka cic yo fi la. ase ar ga am xi la al baT Ta vi si ava­do bis am ba vi, ro ca pa ta ra xiW viT ga kaw vram pe ri to ni ti ga mo iw via da did qar Tvel Ta rigs ga mo a ca la im pe ri o dis yve la ze sa xe lo va ni da ti tu lo va ni mec ni e ri, Tbi li sis uni ver si te tis pir ve li req to ri pet re me li qiS vi li.

petre meliqiSvilis niRabi.Tsu-is muzeumi

petre meliqiSvili 53

petre meliqiSvilis Zegli universitetis panTeonSi.avtori i. nikolaZe

universitetis pirveli reqtori54

uni ver si te tis pir ve li req to ris ka bi net Si

aka de mi kos pet re me li qiS vi lis gar dac va le bis Sem deg, wle bis man Zil ze, mis mi er da ar se bul qi mi is ka Ted ra ze ina­xe bo da mi si sa mu Sao ka bi ne ti, ro mel sac gan sa kuT re bu li yu radR e biT uv lid nen pet re me li qiS vi lis mos wav le e bi da mi si saq mis gam grZe leb le bi. 2011 wels qi mi is fa kul te tis ka Ted ris gam gem, aka de mi kos ma So Ta sam so ni am sa xe lo va ni mec ni e ris ka bi ne ti gad mos ca Tbi li sis sa xel mwi fo uni­ver si te tis mu ze ums.

uni ver si te tis pir ve li req to ris ka bi net Si (dRes uk ve mu ze um Si) da cu lia Sem de gi eq spo na te bi: pet re me li qiS vi­lis sa mu Sao ma gi da, mi si fer we ru li por tre ti, ro me lic Ses ru le bu lia Ta vis sa mu Sao ka bi net Si, va sil pet ri aS vi lis por tre ti (va sil pet ri aS vi li 1842­1908 ww. qi mi ko si, pet re me li qiS vi lis mas wav le be li), pet re me li qiS vi lis sa mec ni­e ro moR va we o bis or moc da a Ti wlis sa i u bi leo Ta riR Tan da kav Si re biT mi si mo wa fe e bis xe liT Sed ge ni li mi sa lo ci ad re si, ro me lic Seg de ni lia 1924 wlis 17 Te ber vals, pet­re me li qiS vi lis sa xis ni Ra bi, sa mu Sao xa la Ti, qi mi u ri pre­pa ra te bis nak re bi, ma gi dis mowy o bi lo ba – sa mel ne, ma gi dis San dle bi, su ve ni re bi – rki nis ko nu su ri da sad ga mi, ke del­ze da sa ki de be li Ter mo met ri, tun gu sis me te o ris frag men­ti, ro me lic 1908 wels Ca mo var da cim bir Si (i gi sa Cuq rad ga­das ces pet re me li qiS vils. mas pro fe so ri sa ku Tar sa mu Sao ka bi net Si, ro gorc iS vi aT eq spo nats, ise iye neb da), gar da ami sa, ka bi net Si da cu lia pet re me li qiS vi lis wig ne bis ori ka ra da, pi ra di bib li o Te ka, sa mec ni e ro li te ra tu ra qar­Tul da ucxo eneb ze (ru su l, fran gu l, ger ma nul, in gli­sur eneb ze), am wig ne bis ume te so ba aka de mi koss jer ki dev ode sis uni ver si tet Si moR va we o bis dros aqvs Se Ze ni li. ro­gorc mo gex se ne baT, pet re me li qiS vi li, vid re mas Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si te tis req to rad air Cev dnen, 1881 wli­dan gax ldaT no vo ro siis uni ver si te tis qi mi is ma gis tri, 1884 wli dan do cen ti, doq to ri, xo lo 1885­1917 wleb Si no­vo ro si is (o de sa) ag ro qi mi is ka Ted ris pro fe so ri.

petre meliqiSvili 55

Tsu-is muzeumSi daculi petre meliqiSvilis kabinetis fragmentebi: samelne, biblioTeka,meteoritis Camovardnis Sedegad warmoqmnili qvis natexi.

universitetis pirveli reqtori56

Tsu-is muzeumSi daculi petre meliqiSvilis kabinetis fragmentebi: samuSao magida da vercxliswylis manometri

petre meliqiSvili 57

pet re me li qiS vi lis aka de mi u risa xe lo bi Ti pre mi is mflo be le bi

2012 wels iva ne ja va xiS vi lis sa xe lo bis Tbi li­sis sa xel mwi fo uni ver si te tis pro fe so reb ma So­Ta sam so ni am, io seb Cik va i Zem, ma ri na tra pa i Zem, na na Tar ga ma Zem, da li yaj riS vil ma da da viT zu ra biS­vil ma naS rom Ta cik li saT vis _ „a zot Sem cve li po­ten ci u ri bi o lo gi u ri aq ti u ro bis mqo ne aro ma tu­li he te ro cik lu ri sis te me bi: sin Te zi, Tvi se be bi, skri nin gi“ _ sa qar Tve los mec ni e re ba Ta erov nu­li aka de mi is pet re me li qiS vi lis aka de mi u ri sa xe­lo bi Ti pre mia mo i po ves.

naS ro me bis cik li aris av tor Ta jgu fis mi er iva ne ja­va xiS vi lis sa xe lo bis Tbi li sis sa xel mwi fo uni ver si tet­Si pet re me li qiS vi lis mi er da ar se bu li or ga nu li qi mi is ka Ted ra ze mim di na re ad re u li ga mok vle ve bis gag rZe le ba.

am jgu fis mi er aka de mi kos So Ta sam so ni as xel mZRva ne­lo biT gan xor ci e le bu li mra val wli a ni ga mok vle ve bis Se­de gad Seq mni lia mra va li axa li azot Sem cve li he te ro cik­lu ri sis te ma, maT So ris _ izo me ru li kon den si re bu li pi ro lo _ da in do lo in do le bi; ara kon den si re bu li si­met ri u li 5,5’­bi sin do le bi, ara si met ri u li tri in do lu ri sis te me bi, in do li sa da di pi ro lo qi noq sa li nis frag men­te bis Sem cve li bis ­spi ro pi ra nu li sis te me bi, bis pi ri da­zi no in do le bi, li po fi lu ri bu ne bis mqo ne ada man ta nis frag men tis Sem cve li in do le bi da ben zi mi da zo le bi, ari­lin do le bi da ma Ti gar daq mnis sxva mra va li pro duq ti.

sa mec ni e ro kvle ve bi ga er Ti a ne bu lia er Ti sa mec ni e ro ide is gar Se mo. am ide as sa fuZ vlad da e do in dol Sem cve li na er Te bis uni ka lu ri ro li bu ne ba Si.

sa mec ni e ro mi mar Tu le bis mi za nia in do li sa da sxva aro ma tu li he te ro cik le bis bu neb ri vi da sin Te zu ri mniS­vne lo va ni na war me bis bis­ da po li a na lo ge bis Seq mna, rom­le bic Se i ca ven Ta vi su fa li sa re aq cio cen tre bis mqo ne he te ro cik lur frag men tebs, rac iZ le va ma Ti Sem dgo mi

universitetis pirveli reqtori58

fun qci na li za ci is da, Se­sa ba mi sad, pro lon gi re bis una ris mqo ne cno bi li bi o­lo gi u rad aq ti u ri na er Te­bis axa li ana lo ge bis Seq­mnis sa Su a le bas.

aR niS nul he te ro cik­lebs So ris gan sa kuT re biT aR sa niS na via in do lis or bir Tvi a ni sis te ma, ro me­lic ad vi lad er Tve ba me­ta bo liz mis pro ce seb Si da ar aris sa zi a no or ga niz­mis Tvis. aR sa niS na vi a, rom in do lis zo gi erT na warms sa si cocx lo pro ce seb Si au ci le be li da xSi rad ga­dam wyve ti ro li ekis re baT. es na er Te bi a: Se uc vle li ami nom Ja va _ trip to fa ni; mi si me ta bo li te bi _ e.w. „bed ni e re bis hor mo ni“ _ se ro to ni ni, ro me lic cen­tra lu ri ner vu li sis te mis ne i ro me di a to ri a; epi fi zis hor mo ni _ me la to ni ni, ro­me lic ada mi a nis or ga niz mSi dRe­ Ra mur ritms are gu li­rebs; mce na re Ta zrdis re­gu la to ri _ he te ro a uq si­ni; aTas ze me ti in do lu ri bu neb ri vi al ka lo i di da sxva.

aR niS nu li ide is gan vi­Ta re bas eZR vne ba war mod ge­ni li Sro me bis cik li, ro me­lic mo i cavs 34 sa mec ni e ro pub li ka ci as (2007­2011 w.w.),

SoTa samsonia

ioseb CikvaiZe

nana TargamaZe

petre meliqiSvili 59

maT So ris 1 ga mom cem lo ba „lam ber tis“ mi er ga mo ce mu­li, ger ma nul ena ze da beW­di li, T. do ro Sen kos mi er S. sam so ni a sa da i. Cik va i Zis xel mZRva ne lo biT Ses ru­le bu li sa ma gis tro naS ro­mi: Do ros hen ko T., Sam so ni ya Sh.,­Chik­va­id­ze­I.­Bi­sin­do­le­De­ri-va­ti­ves.­Synthe­sis­of­bis­(1H-Indol­-5-yl)met­ha­ne­ new­ de­ri­va­ti­ves.­Lam­bert­Aca­de­mic­Pub­lis­hing,­Sa-ar bru ec ken. Prin ted in the U.S.A., 2011, 61 pp.

pub li ka ci eb Si mo wo­de bu lia ze moT aR niS nu li niv Ti e re ba Ta ri gis na er­Te bis sin Te zis axa li me To­de bi da cno bi li me To de bis ga um jo be se ba ­op ti mi za ci a. Ses wav li lia ma Ti qi mi u ri Tvi se be bi da bi o lo gi u ri aq ti u ro ba.

sin Te zi re bu li na er­Te bis gar daq mne bis dros aR mo Ce ni li qi mi u ri Ta vi­ se bu re be bi ax sni lia ma Ti Se mad ge ne li Zi ri Ta di he­te ro cik lu ri sis te me bis eleq tro nu li da struq­tu ru li spe ci fi ki dan ga­mom di na re; mo wo de bu lia am gar daq mne bis sa va ra u do me­qa niz me bis ax le bu ri in ter­pre ta ci a.

war mod ge ni li naS ro me­bis cik lis sa mi pub li ka cia mi mo xil vi Ti xa si a Ti sa a:

marina trapaiZe

dali yajriSvili

daviT zurabiSvili

universitetis pirveli reqtori60

1. Sam­so­ni­ya­Sh.A.,­Tra­pa­id­ze­M.V.­The­che­mistry­of­in­do­lo­in­do-les.­Rus­si­an­Che­mi­cal­Re­vi­ews,­2007,­v.­76,­№4,­pp.313-326.­(www.us-pkhim­.ru­/issn:1817-5651).

2. Zu ra bis hvi li D.S., Lo mid ze M.O., Tra pa id ze M.V., Sam so ni ya Sh.A.­Ada­mantyl-1­ and­Ada­man­tyl-2-Imi­da­zo­les­ and­ Ben­zi­mi­da­zo­les:­Met­hods­of­ synthe­sis,­ Pro­per­ti­es­ and­Bi­o­lo­gi­cal­ ac­ti­vity.­ In:­ “He­teroc-yclic Com po unds: Synthe sis, Pro per ti es and Appli ca ti ons~. Edi tor: Kris­ti­an­Nylund­and­Pe­der­ Jo­han­sson.­No­va­Sci­en­ce­Pub­lis­hers,­New­-York,­ 2010,­ pp.47-98.­ (www.no­vapub­li­sher­s.com­/ca­ta­log­/pro­duc­t_in­fo.­php?pro­duc­ts_id=11450).

indolis fragmentis Semcveli axali izomeruli piroloindolebi (1-5); in-diloindolebi (6-8); fiSeris fuZeebi (9); arilindolebi (10-12); 2-diarilindolebi

(13); piridazinoindolebi (14), bispiridazinoindolebi (18, 21); bisindolebi da triindolebi (15-17); pirdazinisa da diketopiperazinis birTvebis Semcveli pent-

acikluri indoluri sistemebi (19, 20); indoluri polimerebi(22).

petre meliqiSvili 61

3. Sam­so­ni­ya­Sh.A.,­Chik­va­id­ze­I.Sh.,­Ozdesh­M.­Pyrri­da­zi­no­in­do-les, Synthe sis and Pro per ti es. In: “He te roc yclic Com po unds: Synthe sis, Pro­per­ti­es­and­Appli­ca­ti­ons~.­Edi­tor:­Kris­ti­an­Nylund­and­Pe­der­Jo­han-sson,­No­va­Sci­en­ce­Pub­lis­hers.­New­-York,­2010,­pp.147-170.­(www.no-va­pub­li­sher­s.com­/ca­ta­log­/pro­duc­t_in­fo.­php?pro­duc­ts_id=11450).

am sta ti eb Si gan xi lu lia in do lo in do le bis, ada man­ti li mi da zo le bis da ben zi mi da zo le bis, ag reT ve pi ri­da zi no in do le bis da ma Ti na war me bis sin Te zis me To de bi, gar daq mne bi da bi o lo gi u ri Tvi se be bi. es sta ti e bi mniS­vne lo va nia ma gis tran te bis, doq to ran te bi sa da am sfe ro­eb Si moR va we mkvle va re bis Tvis.

naS rom Ta cik lis Zi ri Ta di na wi li miZR vni lia aro ma­tu li he te ro cik lu ri sis te me bis sin Te zi sad mi.

• da mu Sa ve bu lia sak van Zo re a gen tis mi Re bis xer xe bi. • dad gin da, rom sis te ma ada man ta ni­ ben zi mi da zo li ara­

toq si ku ri a, xo lo war mo e bu le bi xa si aT de bi an bi o lo­gi u ri aq ti u ro bis far To speq triT: an ti vi ru su li, an ti mik ro bu li, an ti kan ce ro ge nu li da sxva. ga mov le­ni lia na er Te bi, rom le bic ax de nen 5 sxva das xva sa Si Si vi ru sis da 7 mik ro bis in hi bi re bas (ga moc da bi o lo gi­ur aq ti u ro ba ze Se as ru la aSS ar mi is in feq ci ur da a­va de ba Ta in sti tut ma (USAMRIID). ga mov le ni lia ase ve se leq ci u rad moq me di na er Te bi. mi Re bu li Se de ge bi adas tu re ben ada man tan ben zi mi da zo le bis miz nob ri vi sin Te zis per speq ti u lo bas.

• mo wo de bu lia axa li Ta o bis, di hid ro in do li zi nu ri ti pis fo toq ro mu li Tvi se be bis ma ta re be li, bis ­spi­ro cik lu ri na er Te bis sin Te zis me To di, ro me lic iZ­le va axa li ri gis kon den si re bu li po li he te ro cik­lu ri frag men te bis Sem cve li fo toq ro me bis mi Re bis sa Su a le bas.

• gan xor ci e le bu lia ad re sin Te zi re bu li axa li sis te­mis – ben zo pi ro lo in do lis fun qci o na li za cia da Ses­wav li lia mi Re bu li na er Te bis so kos sxva das xva Sta me­bis sa wi na aR mde go aq ti u ro ba. sin Te zi re bul na er Tebs So ris ga mov le ni lia ma Ra li fi zi o lo gi u ri aq ti u ro­bis mqo ne in do lu ri na er Te bi.

universitetis pirveli reqtori62

• mi Re bu lia fi Se ris `fu Ze e bi~ di pi ro lo naf Ta li ne bis sa fuZ vel ze.

• mi Re bu lia N­me Til ­2­fe ni lin do lis axa li na war me bi. mo wo de bu lia sin Te zis ori gza: re aq ci e bis Ca ta re ba po li fos for mJa va Si da su per fu Ze are Si.

• tu ber ku los ta ti ku ri, ci tos ta ti ku ri da sxva fi zi­o lo gi u ri aq ti u ro bis mqo ne axa li sa Su a le be bis ga­mov le nis miz niT da mu Sa ve bu li a, Ti o u re i do fe ni lis jgu fis Sem cve li, 2­fe ni lin do lis cno bi li fi zi o­lo gi u rad aq ti u ri na er Te bis struq tu ru li ana lo ge­bis mi Re bis me To de bi.

• mo wo de bu lia an gu la ru li da xa zo va ni pi ro lo in do­le bis sin Te zis op ti mi zi re bu li me To de bi.

• da mu Sa ve bu lia an gu la ru li da xa zo va ni pi ro lo in do­le bis war mo e bu le bis mi Re bis pre pa ra tu li me To de bi.

• aR we ri lia qi noq sa li nis frag men tis Sem cve li axa li bis­ spi ro pi ra nu li sis te mis mi Re bis gza.

• mo wo de bu lia e. fi Se ris re aq ci is me qa niz mis zo gi er Ti sa fe xu ris ax le bu ri in ter pre ta ci a. Ca ta re bu li ga mok vle ve bi ga mo ir Ce va ma Ra li pro fe si­

o na lu ri do niT.

aR sa niS na vi a, rom am Ca mo naT val Si mo ta ni li ga mok vle­ve bis Se de gad mi Re bu li sa yu radR e bo mo na ce me bi ga ne kuT­vne ba ro gorc fun da men tur, ase ve, praq ti ku li xa si a Tis sa mec ni e ro aq tu a lur prob le ma Ta ricxvs.

av to re bis mi er, sin Tez Si tra di ci u li me To deb Tan er­Tad, ga mo ye ne bu lia ul trab ge ri Ti aq ti va ci is me To dic.

sin Te zi re bul niv Ti e re ba Ta struq tu re bi dad ge ni­lia kvle vis Ta na med ro ve in stru men tu li me To de biT: in fra wi Te li, ul tra i is fe ri da bir Tvul ­mag ni tu ri re­zo nan su li speq tros ko pia da ma Ra li gar Ce va do bis mas­speq tro met ri a. am speq tre bis di di na wi li Ca we ri lia sa­ar bri u ke nis uni ver si te tis or ga nu li qi mi is in sti tu tis la bo ra to ri eb Si.

universitetis pirveli reqtori _petre meliqiSvili

publicisturi narkvevebi

daibeWda Tsu­is stambaSiTbilisi, 2015

gazeT `Tbilisis universitetis~

redaqcia, 2015