PROSTORNI PLAN OPĆINE TEŠANJ 2007-2020.

URBANISTIČKI ZAVOD REPUBLIKE SRPSKE, a.d. BANJA LUKA Save Mrkalja 16, 78000 Banja Luka, tel: +387 51 21 66 14, faks: +387 51 21 65 57, e-mail: [email protected], www.iu-rs.com

Ul. Save Mrkalja 16, 78000 Banja Luka; tel: +387 51 21 66 14; faks: +387 51 21 65 57; e-mail: [email protected], www.iu-rs.com

1

PROSTORNI PLAN OPĆINE TEŠANJ 2007-2020.

Banja Luka, oktobar 2009.



2



3

PREDMET: PROSTORNI PLAN OPĆINE TEŠANJ (2007 – 2020.) INVESTITOR: OPĆINA TEŠANJ LOKACIJA: OPĆINA TEŠANJ VRSTA DOKUMENTA: PROSTORNI PLAN OPŠTINE NOSILAC PRIPREME: SLUŽBA ZA PROSTORNO UREĐENJE, RAZVOJ I

INSPEKCIJSKE POSLOVE NOSILAC IZRADE: URBANISTIČKI ZAVOD REPUBLIKE SRPSKE, a.d. BANJALUKA RADNI TIM ZA IZRADU PLANA:

SIMIĆ VESNA, dipl. prostorni planer,

SIMIĆ DANIJELA, dipl. prostorni planer,

HRNIĆ DRAGICA, dipl. prostorni planer,

DŽEVER MILENKO, dipl. inž. saobraćaja,

BORISAVLJEVIĆ VLADIMIR, dipl. inž. saobraćaja,

JOVANIĆ DARKO, dipl. inž. šumarstva,

POPOVIĆ SLAVICA, dipl. ekonomista,

mr STJEPANOVIĆ RISTO, dipl. inž. građevinarstva,

PLAVŠIĆ VESNA, dipl. inž. građevinarstva,

mr MILAN PRŽULj, dipl. inž. elektrotehnike,

PEJIĆ RADE, inž. elektrotehnike,

VUJAČIĆ MILE, dipl. inž. geologije,

MRKIĆ – BOSANČIĆ MAJA, dipl. inž. mašinstva,

PAŠIĆ GORAN, dipl. inž. mašinstva,

MIĆIN SAŠA, dipl. inž. tehnologije,

PAVLOVIĆ SLAĐANA, dipl.inž. poljoprivred

TASOVAC DOBRILA, dipl.inž. poljoprivrede,

DEJANOVIĆ – VILHELM MARIJA, dipl.inž.pejz.arh.

MILINKOVIĆ GORDAN, dipl. inž. geodezije,

OLUIĆ BOGOLjUB, dipl. pravnik.



4

TEHNIČKA OBRADA: PAŠTAR SLAVICA, dipl. inž. elektrotehnike,

TODOROVIĆ DRAGAN, dipl.inž. mašinstva

TALIĆ TANJA, arh. građ. tehničar

BAJIĆ SANJA, inž. informatike

PASPALJ DALIBOR, geod. tehničar

PASPALJ SNJEŽANA, arh. građ. tehničar

ROSIĆ ŽELJKO, mašinski tehničar

ALVIR PAVLE, elektro tehničar

ZEC IGOR, elektro tehničar

MATIĆ DIVNA, arh. građ. tehničar

BLEKIĆ ORHAN, elektro tehničar

BLEKIĆ BRENKA, daktilograf

RADUMILO BOŽO, kopirant

TEHNIČKI RUKOVODILAC: SNEŽANA MRĐA – BADŽA, dipl. inž. arh.

DIREKTOR: mr BORISLAV BIJELIĆ



5

SADRŽAJ: OPŠTA DOKUMENTACIJA

1. RJEŠENJE O REGISTRACIJI URBANISTIČKOG ZAVODA REPUBLIKE SRPSKE, a.d. BANJALUKA

2. LICENCA URBANISTIČKOG ZAVODA REPUBLIKE SRPSKE, a.d. BANJALUKA ZA IZRADU PROSTORNO-PLANSKE DOKUMENTACIJE

3. LICENCE UČESNIKA U IZRADI PLANA 4. RJEŠENJE O IMENOVANJU SAVJETA PLANA 5. SAGLASNOST I MIŠLJENJE NADLEŽNOGKANTONALNOG MINISTARSTVA

MINISTARSTVA 6. ODLUKA O USVAJANJU PLANA I ODLUKE O PROVOĐENJU PROSTORNOG PLANA NA

OPĆINSKOM VIJEĆU UVODNI DIO

1. PODACI O PLANIRANJU 2. OCJENA STANJA ORGANIZACIJE, UREĐENJA I KORIŠTENJA PROSTORA

PRVI DIO CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA 1. OPŠTI CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA 2. POSEBNI CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA

2.1. PRIRODNI USLOVI 2.1.1. POLJOPRIVREDNO ZEMLJIŠTE 2.1.2. ŠUMSKO ZEMLJIŠTE 2.1.3. RUDNA I MINERALNA BOGATSTVA

2.2. SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA 2.2.1. ZAJEDNIČKI CILJEVI 2.2.2. PUTNA INFRASTRUKTURA I TRANSPORT 2.2.3. VAZDUŠNI SAOBRAĆAJ

2.3. VODOPRIVREDA 2.4. ELEKTROENERGETIKA

2.4.1. CILJEVI POTROŠNJE ELEKTRIČNE ENERGIJE 2.4.2. PLANSKI CILJEVI NA PODRUČJU OPĆINE TEŠANJ

2.5. GASNA INFRASTRUKTURA I TERMOENERGIJA 2.6. TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA

2.6.1. POŠTANSKI SAOBRAĆAJ 2.6.2. TELEKOMUNIKACIJE

2.7. GEOTERMALNA ENERGIJA 2.8. KOMUNALNA INFRASTRUKTURA 2.9. PRIVREDNE DJELATNOSTI 2.10. DRUŠTVENA INFRASTRUKTURA

2.10.1. OBRAZOVANJE 2.10.2. KULTURA



6

2.10.3. ZDRAVSTVO 2.10.4. SOCIJALNO STARANJE 2.10.5. SPORT 2.10.6. OSTALE DRUŠTVENE DJELATNOSTI

2.11. ŽIVOTNA SREDINA 2.12. KULTURNO-ISTORIJSKO I PRIRODNO NASLJEĐE 2.13. GEOGRAFSKI INFORMACIONI SISTEMI

DRUGI DIO

PROJEKCIJE PROSTORNOG RAZVOJA

1. STANOVNIŠTVO 1.1. BROJ STANOVNIKA I DOMAĆINSTAVA, PRIRODNO I MEHANIČKO KRETANJE 1.2. STRUKTURE STANOVNIŠTVA 1.3. PROJEKCIJE BROJA STANOVNIKA 1.4. PROJEKCIJE BROJA STANOVNIKA

2. NASELJA 2.1. KONCEPCIJA RAZVOJA SISTEMA/MREŽA NASELJA 2.2. ORGANIZACIJA PROSTORA, PROSTORNE CJELINE

3. URBANA I RURALNA PODRUČJA 3.1. URBANA PODRUČJA 3.2. GRAĐEVINSKA ZEMLJIŠTA VAN URBANIH PODRUČJA

4. POLJOPRIVREDNA ZEMLJIŠTA 4.1. KATEGORIZACIJA POLJOPRIVREDNOG ZEMLJIŠTA 4.2. OBRADIVA I NEOBRADIVA ZEMLJIŠTA PO NAMJENI 4.3. BILANSI POLJOPRIVREDNOG ZEMLJIŠTA PO UPOTREBNOJ VRIJEDNOSTI

5. ŠUME I ŠUMSKA ZEMLJIŠTA 5.1. KATEGORIZACIJA ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA 5.2. BILANSI ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA 5.3. ŠUMSKO- GOSPODARSKA PODRUČJA 5.4. ZAŠTITNE ŠUME, ZAŠTIĆENE ŠUME I ŠUMSKI REZERVATI 5.5. PODRUČJA PREDVIĐENA ZA POŠUMLJAVANJE I PODIZANJE KVALITETA 5.6. KORIŠTENJE ŠUMA I ŠUMSKOG ZEMLJIŠTA 5.7. LOVSTVO

6. VODE I VODNE POVRŠINE 6.1. BILANS VODA 6.2. HIDROLOŠKI RESURSI 6.3. IZVORIŠTA, ZAŠTITNE ZONE I POJASEVI 6.4. VJEŠTAČKE AKUMULACIJE (NAMJENA, PROBLEMI, SISTEM RJEŠAVANJA)

7. HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA 7.1. SISTEM SNABDIJEVANJA VODOM 7.2. SISTEM ODVOĐENJA I PREČIŠĆAVANJA OTPADNIH VODA 7.3. ZAŠTITA VODA I ZAŠTITA OD VODA

8. MINERALNA NALAZIŠTA 8.1. UTVRĐENE REZERVE 8.2. EKSPLOATACIONA POLJA

9. PROIZVODNJA I PRENOS ENERGIJE



7

9.1. ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA 9.2. TERMOENERGIJA I GASNA INFRASTRUKTURA 9.3. TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA


10. SAOBRAĆAJ I VEZE 10.1. STRATEŠKI I PROSTORNI PRAVCI RAZVOJA SAOBRAĆAJA 10.2. POVEZANOST SAOBRAĆAJNIH SISTEMA U ŠIREM OKRUŽENJU 10.3. TRANSPORTNI INFRASTRUKTURNI SISTEMI

11. PRIVREDA 11.1. RAZVOJ PRIVREDE I OSNOVNI PRAVCI RAZVOJA

11.1.1. RAZVOJNI AMBIJENT U BiH 11.1.2. OSNOVNI INDIKATORI RAZVOJA OPĆINE 11.1.3. PRIVREDNA STRUKTURA OPĆINE

11.2. ORIJENTACIJA I RAZMJEŠTAJ PRIVREDE U PROSTORU 11.3. OCJENA PRIVREDNIH AKTIVNOSTI SA STANOVIŠTA UTICAJA NA OKOLIŠ 11.4. RAZVOJ INDUSTRIJSKIH I TURISTIČKIH ZONA

11.4.1. PRAVCI PRIVREDNOG RAZVOJA OPĆINE 11.4.2. PROSTORNA ORGANIZACIJA PRIVREDE 11.4.3. RAZVOJ TURISTIČKIH ZONA

12. DRUŠTVENE DJELATNOSTI 12.1. BILANSI POTREBA 12.2. PROSTORNI RAZMJEŠTAJ DRUŠTVENIH DJELATNOSTI

12.2.1. ZDRAVSTVO 12.2.2. ŠKOLSTVO

12.2.2.1. PREDŠKOLSKO OBRAZOVANJE 12.2.2.2. OSNOVNO OBRAZOVANJE 12.2.2.3. SREDNJOŠKOLSKO OBRAZOVANJE

12.2.3. KULTURA 12.2.4. SOCIJALNA ZAŠTITA 12.2.5. SPORT

13. KOMUNALNA INFRASTRUKTURA 14. POSEBNO ZAŠTIĆENA PODRUČJA

14.1. ZAŠTIĆENA PRIRODNA PODRUČJA 14.2. POSEBNO VRIJEDNA PODRUČJA KULTURNO-ISTORIJSKOG NASELJEĐA

15. ZAŠTITA I UNAPREĐENJE OKOLIŠA 15.1. SPREČAVANJE NEGATIVNIH UTICAJA NA OKOLIŠ 15.2. MJERE ZAŠTITE OD ZAGAĐIVANJA VODE, VAZDUHA I TLA

15.2.1. ZAŠTITA ZEMLJIŠTA 15.2.2. ZAŠTITA VAZDUHA 15.2.3. ZAŠTITA VODA

15.3. PODRUČJA I MJERE SANACIJE 15.4. PROCJENA STANJA DO KRAJA PLANSKOG PERIODA

16. ZAŠTITA I REVITALIZACIJA PRIRODNOG I KULTURNO-ISTORIJSKOG NASLJEĐA 16.1. ZAŠTITA KULTURNO-ISTORIJSKOG NASLJEĐA 16.2. PRIRODNO NASLJEĐE

17. MINSKA POLJA 17.1. PODRUČJA I MJERE SANACIJE



8

17.2. ETAPE REALIZACIJE DEMINIRANJA 18. UGROŽENOST PODRUČJA

18.1. PROCJENA UGROŽENOSTI PODRUČJA OD RATNIH DEJSTAVA, ELEMENTARNIH NEPOGODA I TEHNIČKIH KATASTROFA DO KRAJA PLANSKOG PERIODA

18.2. MJERE ZA OGRANIČAVANJE NEGATIVNIH EFEKATA PRIRODNIH I LJUDSKIM DJELOVANJEM IZAZVANIH NEPOGODA I KATASTROFA

19. BILANSI PLANIRANOG KORIŠTENJA POVRŠINA TREĆI DIO PROJEKCIJA RAZVOJA PROSTORNIH SISTEMA 1. OSNOVA PROSTORNOG RAZVOJA SISTEMA NASELJA

1.1. KONCEPCIJA RAZVOJA NASELJA 1.2. SMJERNICE ZA RAZVOJ URBANIH PODRUČJA

2. OSNOVA PROSTORNOG RAZVOJA PRIVREDNE JAVNE INFRASTRUKTURE 2.1. SMJERNICE ZA RAZVOJ SAOBRAĆAJNIH SISTEMA 2.2. SMERNICE ZA RAZVOJ TELEKOMUNIKACIONE INFRASTRUKTURE


2.3. SMJERNICE ZA RAZVOJ ENERGETSKE INFRASTRUKTURE 2.3.1. PLANIRANO VRŠNO OPTEREĆENJE 2.3.2. PLANIRANA POTROŠNJA ELEKTRIČNE ENERGIJE 2.3.3. OBEZBJEĐENJE ENERGIJE

2.3.3.1. VISOKONAPONSKI KAPACITETI 2.4. SMJERNICE ZA RAZVOJ KOMUNALNE INFRASTRUKTURE

2.4.1. SMJERNICE ZA RAZVOJ SISTEMA VODOSNABDIJEVANJA 2.4.2. SMJERNICE ZA RAZVOJ SISTEMA KANALIZACIJE I TRETMAN OTPADNIH

VODA 3. OSNOVA PROSTORNOG RAZVOJA OKOLINE

3.1. SMJERNICE ZA RAZVOJ I UPOTREBU VANURBANIH PODRUČJA 3.2. SMJERNICE ZA RAZVOJ PODRUČJA POLJOPRIVREDE, STOČARSTVA I

ŠUMARSTVA 3.2.1. POLJOPRIVREDA I STOČARSTVO 3.2.2. ŠUMARSTVO

3.3. SMJERNICE ZA RAZVOJ INDUSTRIJSKIH I TURISTIČKIH ZONA



9

ČETVRTI DIO ODLUKA O PRIVOĐENJU PROSTORNOG PLANA GRAFIČKI DIO PROSTORNOG PLANA

1. IZVOD IZ PP ZE-DO KANTONA 2. SINTEZNI PRIKAZ POSTOJEĆEG STANJA 3. SISTEM I MREŽA NASELJA 4. ŠUME I ŠUMSKA ZEMLJIŠTA 5. VODE I VODNE POVRŠINE 6. GEOLOGIJA 7. PRIVREDA 8. ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA 9. TELEKOMUNIKACIJE I GAS

10. SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA 11. TURISTIČKI POTENCIJALI 12. DRUŠTVENA INFRASTRUKTURA 13. PRIRODNO I KULTURNO-ISTORIJSKO NASLJEĐE 14. NEGATIVNI UTICAJI NA ŽIVOTNU SREDINU 15. PLAN NAMJENE POVRŠINA 16. URBANA PODRUČJA



10



11

-UVODNI DIO-



12



13

1. PODACI O PLANIRANJU Nacrt prostornog plana opštine Tešanj donesen je 1986. godine. Nosilac izrade je bio Institut za arhitekturu, urbanizam i prostorno planiranje Arhitektonskog fakulteta u Sarajevu. Međutim, Prostorni plan nikad nije usvojen od strane Opštine, tj. ostao je u fazi nacrta, ali je poslužio opštinskim odjeljenjima da rješavaju tekuća pitanja iz oblasti upravljanja, korištenja i zaštite prostora. Činjenica je, da je protekle dvije decenije došlo do značajnih promjena kako na prostorima BiH, tako i regionu u cijelosti; ratna dešavanja, formiranje novih teritorijalno – političkih granica, promjene u geopolitičkom okruženju, itd. Prateći procesi ovih značajnih geopolitičkih promjena bili su snažni migracioni procesi koji su doveli do potpune izmjene dotadašnje demografske slike. Uticaj globalnih geopolitičhih dešavanja u okruženju i na nivou BiH odrazio se i na opštinu Tešanj, izmijenivši u značajnoj mjeri demografske karakteristike opštine, postavio je nove obrasce privrednog planiranja bazirane na principima održivog razvoja, koji neophodno povlače i reviziju koncepcije sistema naselja i organizacije, uređenja i korištenja prostora uopšte. Iz tog razloga, Opština pristupa izradi Prostornog plana opštine Tešanj za period 1999 – 2015. godina. Međutim, samo tri godine kasnije dolazi do izmjene i dopune Plana. Zadnje godine ponovo karakterišu promjene na teritoriji opštine, pogotovo sa aspekta privrede, distribucije stanovništva, krupnih zahvata u oblasti tehničke infrastrukture, te se Opština opredjeljuje na još jednu izmjenu i dopunu Prostornog plana. Potrebno je revidovati planska rješenja postojećeg prostornog plana u skladu sa novoformiranom situacijom i dati nove smjernice u skladu sa potrebama i savremenim načelima vremena (fleksibilnost planskih rješenja). U skladu sa Zakonom o prostornom planiranju i korištenju zemljišta na nivou Federacije Bosne i Hercegovine, Opština Tešanj je pokrenula postupak izrade Izmjene i dopune prostornog plana opštine Tešanj (u daljem tekstu: Plan), ("Službene novine FBiH" br. 2/06, 72/07, 32/08). Nosilac pripreme Plana je Opštinska uprava, Služba za prostorno uređenje, razvoj i inspekcijske poslove, dok je nosilac izrade Urbanistički zavod Republike Srpske, a.d. Banjaluka. Ugovor između Opštine Tešanj (naručilac Plana) i Urbanističkog zavoda Republike Srpske, a.d. Banjaluka (nosilac izrade) zaključen je 11.9.2007. godine. Ugovorom je, između ostalog, definisan i obuhvat Prostornog plana (aproksamativna površina obuhvata Plana) u iznosu od 162 km2, odnosno u obuhvatu granica opštine Tešanj. Vremenski period za koji se donosi Plan je 2007 – 2020. godina. Član 9. i 41. Zakona o prostornom planiranju i korištenju zemljišta na nivou Federacije Bosne i Hercegovine, kao i Uredba o jedinstvenoj metodologiji za izradu dokumenata prostornog uređenja ("Službene novine FBiH" br. 63/04, 50/07) definiše metodološki okvir prostornih planova opština. Prostorni plan opštine (i kantona) se radi na osnovu prostornog plana Federacije i programa mjera za odnosni prostor i uz uvažavanje prirodnih, kulturno – istorijskih i pejzažnih



14

vrijednosti, prostorni plan opštine (i kantona) utvrđuje osnovna načela planskog uređenja prostora, ciljeve prostornog razvoja, zaštitu, korištenje i namjenu zemljišta. Težnja u izradi Plana je da se obezbijedi dovoljna fleksibilnost prema planovima nižeg reda, tako da se njihovom izradom, prilikom koje se ostvaruje detaljniji uvid u pogodnosti određene lokacije i adekvatnijeg odgovara na zahtjeve koje društvena situacija postavlja, ne naruše osnovni principi i koncept Plana. Metodologija izrade planskog dokumenta koncipirana je na metodama analize i sinteze, principima održivog razvoja i principima komunikacionog planiranja. Metodologija izrade Plana usaglašena je sa Uredbom o jedinstvenoj metodologiji za izradu dokumenata prostornog uređenja. Takođe, planiranje prostora se zasniva i na načelima: zaštita integralnih vrijednosti prostora, te zaštita i unapređenja stanja okoliša; usaglašenosti planskih dokumenata, kako na nivou kantona, tako i usaglašenosti sa planskim dokumentima susjednih država; javnosti i slobodnog pristupa podacima i dokumentima značajnim za planiranje. Analitičke studije (analiza 1.) tematskih oblasti polaznu osnovu imaju u postojećem stanju, a kao rezultat daju pretpostavke za planiranje. Sinteza 1. podrazumijeva usaglašavanje formiranih tematskih pretpostavki i evaluaciju planskih rješenja. Rezultat evaluacije upućuje na analizu 2. i sintezu 2. Ciklički proces evaluiranja obavlja se dok se ne dođe do zadovoljavajućeg planskog rešenja – evaluacija planskih rešenja. Primijenjeni komunikacioni model planiranja podrazumijeva i građansku evaluaciju planskih rješenja koja najviše dolazi do izražaja u fazi Prednacrta i Nacrta plana, odnosno u periodu javnog uvida. Na osnovu člana 25. stav 5. Zakona o prostornom planiranju i korištenju zemljišta na nivou Federacije BiH (Službene novine Federacije BiH broj:2/06) i člana Statuta Općine Tešanj ("Službeni glasnik Općine Tešanj", broj 1/03 i 8/04), imenuje se Savjet prostornog plana:

1. Jabandžič Ermina, predsjednik savjeta 2. Medarić Nadir 3. Huskić Suad 4. Kapić Indir 5. Begović Fadil 6. Hadžiahmetović Ćefa 7. Lisul Svetozar-Saša 8. Kotorić Kasim 9. Hrvić Sulejman

10. Sejdić Haris 11. Subašić Senad 12. Handžić Hasan 13. Handžić Nerminka 14. Mahmutović Milada 15. Ramić Milenija 16. Turkić Tamara 17. Subašić Hajrudin 18. Hajdić Munira



15

Zadatak Savjeta prostornog plana je da pomaže nosiocu pripreme Plana, daje mišljenje o primjedbama i sugestijama prikupljenim u toku komunikacija sa javnošću, prema programu uključivanja javnosti i u toku razmatranja nacrta, odnosno prijedloga Prostornog plana u nadležnim organima i učestvuje u ostalim aktivnostima. JAVNI UVID I STRUČNA RASPRAVA Na sastanku stručnih timova nosioca izrade i nosioca pripreme Prostornog plana, na 40. sjednici Općinskog vijeća, održanoj 28.5.2008. godine, donešena je Odluka o usvajanju Prednacrta izmjena i dopuna prostornog plana općine Tešanj i upućivanje istog na javnu raspravu (Službeni glasnik Općine Tešanj, broj:1/03 i 8/04), u trajanju 30 dana računajući od dana donošenja Odluke. Program javne rasprave izrađuje nosilac pripreme Plana, Služba za prostorno uređenje, razvoj i inspekcijske poslove Općine Tešanj. Program sadrži naročito: prezentovanje Plana javnosti, način prikupljanja mišljenja i prijedloga u vezi Plana i izlaganje Plana u sali Općinskog vijeća općine Tešanj. Nakon isteka javne rasprave, nosilac pripreme i nosilac izrade Plana, sumiraju pristigle primjedbe i prijedloge i u određenom vremenskom roku dostavljaju Nacrt plana Vijeću općine na usvajanje. Nacrt plana je prezentovan u Općini Tešanj 29.8.2008. godine na 42. sjednici Općinskog vijeća i upućen na javnu raspravu. Primjedbe na Nacrt plana koje su dostavljene Odjeljenju, odnosno nosiocu pripreme, a potom i nosiocu izrade. Radni tim je razmatrao i na sve primjedbe dao pismeni odgovor sa obrazloženjima, koje je Savjet plana prihvatio i Plan je poslan na davanje saglasnosti u Ministarstvo za prostorno uređenje, promet i komunikacije i zaštitu okoline. Ministarstvo je dalo pozitivno mišljenje na Plan sa određenim primjedbama, koje je pristiglo 11.09.2009. godine, a iste su ugrađene u elaborat. Na općinskom vijeću, koje je održano 29.09.2009. godine, Plan kao i Odluka o provođenju prostornog plana su jednoglasno usvojeni. IZVORI PODATAKA I INFORMACIJA

1. Prostorni plan opšine Tešanj 1999. – 2015.godine 2. Prostorni plan Republike Srpske do 2015. godine 3. Prostorni plan Bosne i Hercegovine za period od 1981. do 2000. god. 4. Prostorni plan Zeničko-dobojskog kantona za period od 20 godina, Kantonalni zavod

za urbanizam i planiranje 5. Prostorni plan Kantona Sarajevo 2003-2023., Zavod za planiranje Kantona Sarajevo 6. Prostorni plan Tuzlanskog kantona 2005-2025., JP Zavod za urbanizam Tuzla 7. Studija toplifikacije Tešanj bez grafičkih priloga iz 1999. godine 8. Strategija razvoja općine Tešanj od 2007. do 2015. godine i okoliša 1997. 9. Strategija prostornog uređenja FBiH, Federalno ministarstvo prostornog uređenja



16

10. Studija ekonomske opravdanosti za dodjelu koncesije za distribuciju gasa na području općine Tešanj- MZ Jelah (gasni sistem na području općine Tešanj I faza Jelah)

11. Idejno rješenje gasnog sistema za Jelah 12. Studija opravdanosti uspostavljanja industrijskih/poslovnih zona u općinama regije

centralne BiH 13. Studija ranjivosti prostora FBiH, Institut za hidrotehniku građevinskog fakulteta u

sarajevu, IPSA institut, maj 2008. 14. Dugoročni program snabdijevanja pitkom vodom stanovništva i privrede u SRBiH,

Sarajevo, 1988. god. 15. Okvirna vodoprivredna osnova Bosne i Hercegovine, Javno vodoprivredno preduzeće

„Vodoprivreda Bosne i Hercegovine“ Sarajevo, „Zavod za vodoprivredu“ Sarajevo, Sarajevo, 1994.

16. Projekat: Strategija dostizanja vizije općine Tešanj, Općina Tešanj 17. Projekat vodosnabdijevanja naselja Trepče i Medakovo Općine Tešanj 18. DIREKTIVA EVROPSKOG PARLAMENTA I VIJEĆA od 23.oktobra 2000. Uspostavljanje

okvira za djelovanje Zajednice u oblasti politike voda 19. Podaci Komunalnog preduzeća «Rad», Sektor: Ekologija 20. Strateški plan i program razvoja energetskog sektora Federacije Bosne i Hercegovine

– nacrt, finalna verzija; Federalno ministarstvo energije, rudarstva i energije; Sarajevo; februar/veljača 2008.,

21. Strategija upravljanja čvrstim otpadom BiH 2002. 22. Šumsko-gospodarska osnova za državne šume 23. Ekološko-vegetacijska reonizacija BiH, Šumarski fakultet Sarajevo 1983. 24. Fitocenologija, Šumarski fakultet Sarajevo 1977. 25. Udruženje građana «Tolerancijom protiv različitosti», EKOLOGIJA I ODRŽIV RAZVOJ,

regije u slivu rijeke Bosne, Doboj 2003. 26. "Autocesta u koridoru Vc", priprema planske i studijske dokumentacije, Studija uticaja

na okolinu, knjiga 1, juli 2006.g. 27. Participatory Land Use Development (PLUD), Proces učešća u razvoju načina

korištenja zemljišta 28. CORINE LAND COVER, European Environment Agency, http://www.eea.europa.eu/ 29. Statatistički godišnjaci SR BiH, SFRJ, 30. Statistički godišnjak/ljetopis FBiH, Federalni zavod za statistiku 2007. 31. Stanovništvo BiH, narodni sastav po naseljima, Državni zavod za statistiku RH, Zagreb

1995. 32. Federacija Bosne i Hercegovine u brojkama, Federalni statistički zavod, Sarajevo,

2008, 33. Karte vodnih objekata, izdanje Zavod za vodoprivredu Bosne i Hercegovine i Vojno

geografski institut Beograd, 34. Topografska karta 1:50000, izdanje Vojnogeografskog instituta 1982.godine (tematski

sadržaj štampan u Vojnogeografskom institutu 1991.godine) 35. Podaci sa sajta http:\\www.voda.ba 36. Zvanična web stranica Općine Tešanj http://www.opcina-tesanj.ba 37. Uredba o jedinstvenoj metodologiji za izradu dokumenata prostornog uređenja,

Službene novine FBiH 63/04, 50/07, 38. Zakon o prostornom uređenju i korištenju zemljišta na nivou FBiH, Službene novine

FBiH 2/06 i 72/07,



17

Osim prikupljene dokumentacione osnove, korištene su detaljne informacije iz stručnih organizacija iz oblasti infrastrukture, geodezije, privrede, šumarstva, statistike, kao i podaci iz opštinskih odjeljenja dobijenih putem ankete.

2. OCJENA STANJA ORGANIZACIJE, UREĐENJA I KORIŠTENJA PROSTORA Prostor predstavlja izuzetno složenu kategoriju kojoj treba pristupiti sa najvećom pažnjom. Karakteriše ga anizotropnost i u sebi sadržava potpuno različite komponente (prirodna, društvena, tehnička). Promjene u jednoj komponenti povlače promjene u ostalim komponentama. Uzajamnost i interakcija su osnovna obilježja prostora i njegovih komponenti. Generalno govoreći o stanju prostora opštine Tešanj, mora se reći da je ono pogoršano u odnosu na prijeratni period. Praktično, sve komponente prostora karakteriše lošije stanje u odnosu na 1991. god. Ratna dešavanja mogu se uzeti kao najvažniji uzrok pogoršanja stanja većine komponenti prostora. Pored velikih ljudskih žrtava, izazvala su i ogromne materijalne štete, pogotovo u oblasti infrastrukture, stambemog fonda, privrednih aktivnosti. Kao prva promjena u odnosu na prijeratni period može se uočiti promjena granica opštine (međuentitetsko razgraničenje i izdvajanje opštine Usora). Opština Tešanj je u toj promjeni granica prošla „lošije“, ako se sadašnje granice uporede sa njenim granicama iz 1991. god (razlika od 61 km2). Takođe, jedan od problema je miniranost jednog dijela njenog područja, pogotovo na prostoru oko entitetske linije. Stanovništvo kao najvažniji planski parametar je doživjelo značajne promjene, kako osnovnih obilježja, tako i struktura. Zbog nedostatka podataka pristupilo se procjenama broja stanovnika i domaćinstava. Iako je opština populaciono u dobitku1, problem predstavlja nedostatak popisa stanovništva sa svim njegovim obilježjima. Na osnovu dostupnih informacija, može se konstatovati da je većina struktura pogoršana, prije svega starosna (povećana prosječna starost), nacionalna i ekonomska struktura prema aktivnosti. Stambeni fond kao sastavni dio suprastrukture predstavlja, takođe, ratom teško pogođeni resurs na prostoru opštine. Smatra se da je oštećeno ili uništeno oko 1194 individualna objekta na teritoriji opštine; od toga 954 objekta sa oštećenjima do 40%, 164 objekta sa oštećenjima do 60% i 76 objekata sa oštećenjima od 60 do 99%. Činjenica je, kako bi se ublažile posljedice, da je u poslijeratnom periodu došlo do obnove stambenog fonda putem različitih inostranih donacija, sredstava Vlade Federacije BiH, Vlade Kantona i opštine iz sopstvenog budžeta. Što se tiče stanja prirodnih uslova na teritoriji opštine, ne postoji adekvatna procjena o stepenu njihove promjene u ovom periodu. Može se samo smatrati da su pretrpili određenu devastaciju, a zbog nedostatka analiza teško je reći u kojoj mjeri. Takođe, treba naglasiti da nije bilo ni mjerenja komponenti stanja životne sredine (voda, tlo, vazduh), tako da nije ispitana zagađenost zemljišta i vazduha.

1 Po podacima iz Strategije razvoja općine Tešanj (2007 – 2015), 1991. godine na prostoru današnje opštine Tešanj živjelo je oko 42196 stanovnika što je predstavljalo povećanje od 5476 stanovnika ukoli se uporedi sa današnjom procjenom broja stanovnika.



18

Kao najznačajnije prirodne resurse na teritoriji opštine možemo navesti poljoprivredno, šumsko zemljište, vodne resurse, rude i druge mineralne resurse (mineralne vode), kao i vegetaciju ljekovitog i drugog bilja. Što se tiče poljoprivrednog zemljišta, zauzima oko 8454.97 ha sa velikim učešćem obradivih površina. Većina zemljišta je prirodno neplodna sa usitnjenim posjedima za neku veću organizovanu proizvodnju, dok su prirodno plodna zemljišta napadnuta gradnjom. Šume zauzimaju skoro 1/3 opštine, ali se, takođe, odlikuju usitnjenim posjedima što otežava gazdovanje i upravljanje, prisutna je i neplanska sječa, dok su analize strukture drvne mase pokazale da se raspolaže malim količinama kvalitetne drvne mase. Izuzetan potencijal i resurs predstavljaju vode i izvorišta mineralnih voda. Opština obiluje brojnim izvorima pitke vode za snabdijevanje vodom stanovništva i industrijskih pogona. Treba i spomenuti da su veliki problemi u zaštiti od voda, pitanje plavljenja rijeke Usore. Kod infrastrukturnih sistema postoji nešto više konkretnih podataka za ocjenu stanja u odnosu na prijeratni period. Kod saobraćajne infrastrukture su primijetna poboljšanja, mada i dalje treba raditi na povezivanju unutar opštine (stvaranje kružnih veza). Opština u velikoj mjeri izdvaja za infrastrukturu, ali poseban značaj moraju imati elementi modernizovanosti lokalnih puteva, kako bi se bez ograničenja omogućilo korištenje savremenih motornih sredstava za transport (pojedini lokalni putevi ne ispunjavaju te osnovne zahtjeve). Takođe, dio regionalnog puta RP – 474, Prnjavor – Tešanj – Novi Šeher nije u dobrom stanju i potrebna je značajna rekonstrukcija. Veliki problem predstavlja i izgradnja u zoni neposredno uz magistralnu saobraćajnicu (dolina rijeke Usore, M – 4), tako da se ugožava saobraćaj, odnosno smanjuje se propusna moć puteva, opadaju komfor, brzina i bezbjednost saobraćaja, a istovremeno se otežava razvoj i funkcionisanje postojeće saobraćajnice, te uopšte, i okolnog prostora. Stanje komunalne infrastrukture ne prati populaciju i razvoj privrednih aktivnosti u opštini. Sva naseljena mjesta nemaju riješen problem vodosnabdijevanja, a i ona koja imaju suočavaju se sa činjenicom da nema dovoljno vode za podmirenje potreba potrošača, javljaju se redukcije ili nedostatak vode u ljetnim mjesecima. Veliki problem je i nepostojanje kanalizacionog sistema; najčešće, otpadne vode se ispuštaju direktno u recipijent; na teritoriji opštine ne postoji uređaj za prečišćavanje voda. Što se tiče elektroenergetske infrastrukture, ne mogu svi potrošači (domaćinstva i privredni pogoni) biti zadovoljeni, javljaju se redukcije i prekidi u isporuci električnom energijom, a kvalitet napona je na pojedinim lokacijama izuzetno loš. Opremljenost društvenom infrastrukturom (javne službe) na teritoriji opštine je prilično zadovoljavajuća. Problem se javlja kod predškolskog vaspitanja, jer ne postoji dovoljan broj niti prostorni raspored vrtića koji bi zadovoljili potrebe stanovništva. U oblasti zdravstvene zaštite javlja se potreba za otvaranjem novih ambulanti i rekonstrukcijom postojećih prostora. Što se tiče sportskih aktivnosti, opština nema razvijenu mrežu sportskih objekata. Zadnjih godina, opštinu Tešanj karakteriše intenzivna privredna aktivnost. Javlja se velika zainteresovanost od strane stanovništva za ulaganje u razvoj određenih djelatnosti, tako da



19

se iz godine u godinu bilježi povećanje registrovanih privrednih subjekata. Uglavnom se radi o malim i srednjim preduzećima koja čine okosnicu privrednog razvoja Bosne i Hercegovine. Iz tog razloga javlja se i potreba za redefinisanjem novih proizvodno – poslovnih zona na teritoriji opštine.



20



21

-PRVI DIO-



22



23

I. CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA 1. OPŠTI CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA U kreiranju ciljeva, uz uvažavanje pojedinih ocjena, polazi se i od opšteprihvaćenih smjernica budućeg razvoja. Opšti cilj i potreba je, da se obezbijedi racionalno korištenje prostora, zaštita prostora od negativnih uticaja svih vrsta i unapređivanje prostornih uslova za organizovanje života i rada. Cilj Plana je da se unaprijedi blagostanje ljudi i razvoj na području opštine kroz:

• planiranje zdrave, pogodne, bezbjedne i atraktivne sredine, • ostvarivanje širih ciljeva društveno-ekonomskog razvoja opštine, • uravnotežen i atraktivan generalni koncept pogodan za sadašnje i buduće potrebe, • ravnomjeran, policentričan razvoj opštine • planiranje u srazmjeri sa stanovništvom i ekonomskim perspektivama, • uvođenje potpuno novih tehnologija • sprečavanje i zaustavljanje negativnih demografskih trendova (koncentracija u

gradskom naselju, pad nataliteta, negativan migracioni saldo) • razvoj lokalne samouprave i veća uloga pojedinca • globalizacija i regionalizacija društva • razvoj baziran na resursima kojima opština raspolaže • ravnomjeran razvoj opštinskog centra i ostalog vangradskog područja • saobraćajnu integraciju opštine sa okruženjem, ali i unutar same opštine • razvoj turizma, • disperzija privrednih kapaciteta • zaštita izvorišta mineralnih voda • očuvanje vrijednih svojstava prirode i sprečavanje poremećaja u prirodi, kao i

otkrivanje javnosti izuzetno vrijednih istorijskih spomenika i ambijentalnih cjelina i jačanje identiteta opštine

• štednja i racionalno korištenje svih vidova energije i kontinuirano snabdijevanje urbanih područja i privrede energijom.

Među opštim zajedničkim ciljevima izdvajaju se oni čije dostizanje stvara povoljne mogućnosti za dalji razvoj, koji su kompatibilni sa Strategijom razvoja općine Tešanj 2007 – 2015. godine.

2. POSEBNI CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA

2.1. Prirodni uslovi

2.1.1. Poljoprivredno zemljište Poljoprivredno zemljište kao prirodno bogatstvo predstavlja dobro od opšteg interesa i kao takvo predstavlja jednu od najvrijednijih kategorija u razvoju. Stoga njegovom očuvanju i unapređenju treba poklanjati posebnu pažnju.



24

Korišćenje, zaštita i očuvanje poljoprivrednog zemljišnog fonda je jedna od bitnih funkcija planiranja i uređenja prostora, pa odatle i osnovni ciljevi:

1. Maksimalno čuvanje površine poljoprivrednog zemljišta i njegovo čuvanje u što je moguće većem obimu i kvalitetu;

2. Podizanje kvaliteta poljoprivrednog zemljišta, naročito obradivih površina i oranica, posebno onih koja su prikladna za kultiviranje, kroz razne oblike unapređenja (meliorativnim agrotehničkim i hidrotehničkim mjerama, arondacijama i drugim);

3. Intenzivirati poljoprivrednu proizvodnju u povrtlarstvu i voćarstvu; 4. Maksimalno usmjeravanje izgradnje ili korištenja prostora u

vanpoljoprivredne svrhe izvan kvalitetnih poljoprivrednih površina; 5. Državnim, kantonalnim i opšinskim politikama maksimalno pomagati razvoj

intenzivne poljoprivrede, naročito na zemljištima I-IV kategorije; 6. Uvesti zemljišni informacioni sistem i monitoring.

2.1.2. Šumsko zemljište

Šume i šumska zemljišta su dobra od opšteg interesa, te uživaju posebnu zaštitu države i koriste se pod uslovima i na način koji su propisani Zakonom o šumama. Pokraj privrednih funkcija šuma, koje se ogledaju u proizvodnji drveta i drugih šumskih proizvoda, kao i lovne divljači, od neprocjenjivog značaja su opštekorisne funkcije šuma u koje spadaju: očuvanje biodiverziteta, zaštita zemljišta, zaštita voda i klime, proizvodnja kiseonika, vezivanje ugljenika iz atmosfere, turizam, rekreacija, estetska uloga šuma, itd. Na osnovu stanja šuma i šumskog zemljišta, zatim ekoloških specifičnosti područja, ali i potreba općine Tešanj, definisani su osnovni planski ciljevi u oblasti šumarstva, kojima se prije svega želi postići integralno korišćenje šuma i šumskog zemljišta, čime će zasigurno biti povećan doprinos sektora šumarstva u ukupnom društveno-ekonomskom razvoju općine i republike:

Gazdovanje šumama po kriterijumima i principima održivog gazdovanja Održavanje i odgovarajuće poboljšanje šumskih ekosistema i njihov doprinos

globalnom ciklusu ugljenika Održavanje zdravlja i vitalnosti šumskih ekosistema Održavanje i podsticanje proizvodnih funkcija šume Održavanje, čuvanje i odgovarajuće poboljšanje biološke raznovrsnosti u šumskom

ekosistemu Održavanje i odgovarajuće poboljšanje zaštitnih funkcija u upravljanju šumom

(posebno zemljišta i voda) Održavanje drugih socijalno-ekonomskih funkcija šuma Gazdovanje u skladu sa odredbama zakonskih dokumenata Zabrane:

- smanjenja površina pod šumom (krčenje šuma)



25

- zabrana industrijskih sječa u zaštićenim područjima i potencijalno erozionim zonama

- zabrana sječe rijetkih i ugroženih vrsta drveća Certifikacija šuma Veće korišćenje proizvodnih potencijala staništa (prirast i stanje šumskog fonda je

daleko ispod proizvodnih potencijala staništa) Rekonstrukcija degradiranih staništa i njihovo pretvaranje u viši uzgojni oblik Aktivnosti u cilju unapređenja stanja šumskog fonda u privatnom vlasništvu Povećanje stepena korišćenja sporednih šumskih proizvoda i ostvarivanje rente od

strane sektora veznao za ovu oblast Uzimanje rentnog prihoda od sektora vodoprivrede vezano za način gazdovanja

šumama u zoni izvorišta Komasacija šumskih zemljišta u smislu ukrupnjavanja državnih posjeda Povećanje površina iz kategorije zaštićenih područja, zaštita genofonda i izdvajanje

sjemenskih objekata Sanacija divljih deponija u šumama Pošumljavanje goleti i poljoprivrednog zemljišta lošijih bonitetnih klasa Povećanje stepena otvorenosti i strateška investiranja u otvaranje šumskih kompleksa Unapređenje stanja lovišta i lovne divljači Izdvajanje šuma na području Crnog vrha u kategoriju „Šume s posebnom namjenom“ Deminiranje šumskih površina

2.1.3. Rudna i mineralna bogatstva Područje općine Tešanj relativno je bogato ležištima mineralnih voda tehničkog građevinskog kamena i dr., to se dio ekonomskog razvoja i života zasniva na eksploataciji i preradi tih bogatstava. Radi toga, za planski period se postavljaju sljedeći strateški ciljevi:

- unaprijediti tehnologiju i tehničkih sredstava kod postojećih subjekata proizvodnje na eksploatacionim poljima, sa optimalnim stepenom zaštite i unapređenja životne sredine i principima održivog razvoja,

- utvrditi opravdanost i interes za istraživanje novih mineralnih nalazišta (tufova, glina, voda i dr.),

- rekultivisati prostore koji su devastirani aktivnostima vezanim za eksploataciju tehničkog građevinskog kamena i dr.

- privesti namjeni turizma ili posebno zdravstvenog turizma izvorišta mineralnih voda i prostore intersantne sa stanovišta postojećih objekata geološke osnove.

2.2. Saobraćajna infrastruktura 2.2.1. Zajednički ciljevi Kao i obično, kada se planira u prostoru prije samog početka neophodno je postaviti određene ciljeve koji se žele postići, kao i standarde iz pojedinih oblasti kojima se teži. U ovom slučaju, imajući u vidu vrstu dokumenta, kao i planski period za koji se donosi, te ukupne prilike u okruženju, određeni su sljedeći ciljevi i to:



26

- potpuno definisanje i određivanje funkcionalnog transportnog sistema, - usaglašen razvoj svih vidova saobraćaja, - povezivanje saobraćajnih sistema sa okruženjem.

2.2.2. Putna infrastruktura i transport

- izgradnja autoputa na koridoru Vc, na dijelu koji prolazi kroz opštinu Tešanj - povezivanje vangradske putne mreže sa planiranim autoputem - modernizacija postojećih putnih pravaca - izgradnja obilaznice oko Jelaha - modernizacija putnog pravca Tešanj – Tešanjka, u cilju povezivanja grada

Tešnja i magistralnog puta M4 sa planiranim autoputem na koridoru Vc 2.2.3. Vazdušni saobraćaj

- privođenje funkciji aerodroma u Bobarama 2.3. Vodoprivreda U cilju zaštite rijeke Usore i njenih obala nužno je uspostaviti saradnju sa susjednim općinama Teslić, Usora i Doboj Jug sa kojima bi se trebao uraditi zajednički projekat zaštite Usore i njene sanacije. Neophodno je:

- strogo primjenjivati zakon u pogledu zaštite okoliša i voda, - pristupiti regulaciji i uređenju obala, - zaštiti prirodni ambijent sliva rijeke Usore izgradnjom regulacionog kolektora, - pristupiti čišćenju korita rijeke i ostalih vodotokova, - prilikom upotrebe mehanizacije na prostorima u dolini Usore strogo primjenjivati

propise o zaštiti i potencijelnom zagađenju (benzinske pumpe, autopraonice, ugostiteljski objekti, privredni subjekti i sl.),

- uspostaviti aktivnu saradnju državnih organa zaštite (inspekcia, policija, eko-policija i sl.)

2.3.1. Vještačke akumulacije (namjena, problemi, sistem rješavanja)

• Uz regulaciju korita rijeke Usore, sa što manje dodatnih radova, moguće je organizirati hidroenergetsko korištenje rijeke Usore. Na grafičkom prilogu INFRASTRUKTURA-HIDROTEHNIKA su date lokacije hidroenergetskih postrojenja koje su peruzete iz Prostornog plana Zeničko –dobojskog kantona (2009-2029.) Na području Kiseljaka je predložena izgradnja akumulacije. Za prihvatanje ove ideje

postoji nekoliko opravdanih razloga: 1. Geografska lokacija objekta, lokacija objekta je južna strana općine, na nadmorskoj

visini 300 m, koja obuhvata slivno područje površine od oko nekoliko stotina hektara, nenaseljeno državno zemljište, lokacija je na geografskoj širini od 44,574 stepena i 18,01 stepen od Griniča, da se nalazi na nadmorskoj visini 300 metara.



27

2. Ako se uzme u obzir da je ovo područje bogato izvorima i vodnim resursima, a da najveći dio vode čine rijeke i potoci kojima voda oteče u vrlo kratkom vremenu (zbog konfiguracije terena, velikog nagiba i nepostojanja vještačkih brana koje bi usporile protok), ovom akumulacijom koja bi obuhvatila devet izvora sa potocima, šest uvala, visinu brane od 20 m, najveću dužinu akumulacije 1,5 km, prosječnu dubinu 10 m najveću širinu oko 350 m i ukupnu masu vode cca oko 750.000 m³, što bi predstavljalo dobru zalihu vode za narednih desetak ili dvadesetak godina.

3. Privredni značaj, u okviru akumulacije «Kiseljak» značajno bi se obezbijedile zalihe vode u narednih dvadesetak godina što bi stvorilo predpostavke za ulaganja kako stranih tako i domaćih investitora i stvorilo sigurnost ulagačima kada je u pitanju snabdijejvanje vodom, kako tehničke tako i tehnološke, bez obzira na vrstu tehnoloških procesa.

Podaci koji su navedeni su slobodna procjena. Stvarni podaci bi bili sadržani u studiji «Opravdanosti izgradnje vodene akumulacije Kiseljak i njenog uticaja na promjenu eko sustava». Ukoliko bi pomenuta studija dala negativan stav, korišćenje prostora bi se moglo planirati i u druge svrhe, ali u skladu sa Zakonom o vodama (Sl. novine F BIH 18/98) i Pravilnikom o uslovima za određivanje zona sanitarne zaštite i zaštitnih mjera za izvorišta voda koje se koriste ili planiraju da koriste za piće (Sl. novine F BiH 51/02). 2.3.2. Vodoopskrbna infrastruktura Komunalno preduzeće «RAD» Tešanj upavlja sa tri vodovodna sistema: vodovod Tešanj, vodovod Jelah i vodovod Kraševo. Među lokalnim vodovodima po broju potrošača izdvajaju se vodovodi: Kalošević-Mrkotić-Bobare-Drinčići, Ljetinić, Šije i Raduša. Kao sredine sa izraženom potrebom za rješavanje problema vodosnabdijevanja izdvajaju se: Trepče, Medakovo i Dobropolje. Ni za naselja u kojima egzistiraju vodovodi ne može se reći da imaju riješen problem vodosnabdijevanja, jer veliki broj izvorišta, u hidrološki nepovoljnim uslovima, nema dovoljne količine za podmirenje potreba potrošača. Problem sa nedovoljnim količinama vode na izvorištu izražen je na vodovodima Kraševo-Lepenica-Mravići, Tešanjka, Kalošević-Mrkotić-Bobare-Drinčići. U hidrološki nepovoljnim uslovima probleme sa nedovoljnim količinama vode imaju i vodovodni sistemi Jelah i Tešanj. Trenutno su u toku aktivnosti na izgradnji vodovoda «Pousorje» koji bi trebalo da obuhvati područje dvije mjesne zajednice Miljanovci i Piljužići. Na području Trepča i Medakova je planirana izgradnja vodovoda za koji je urađen i glavni projekat, koji uključuje i izgradnju pet novih rezervoara zapremine 100 m³. 2.4. Elektroenergetika 400 kV TS i svođenje 400 kV dalekovoda



28

Na osnovu dopisa Elektroprenosa BiH br. 03-3285/08 od 10.06.2008.g. u Plan se mora ući sa rezervisanim prostorom za buduću TS 400/110 Kv, te svođenjem 400 i 110 kV dalekovoda na istu, na lokalitetu Tešanjke istočno od Jelaha kako je prikazano u grafičkom prilogu. Osnovni cilj ovog planskog dokumenta je prilagođavanje postojećih i izgradnja novih elektroenergetskih kapaciteta u cilju obezbjeđenja i sigurnosti napajanja el. energijom postojećih i planiranih novih potrošača na području općine Tešanj. Naprijed navedeno odnosi se naročito na području Jelaha gdje se napajanje potrošača vrši preko postojećih 35/10 kV 16 MVA postrojenja čiji kapaciteti već sad ne mogu zadovoljiti potrebe potrošača zbog malog prenosa 35 kV vodova. Navedeno se odražava na potrošače, naročito kad ispadne TS 110/35/10 kV Tešanj i kad se snabdijevanje Jelaha i Tešnja vrši preko 35 kV dalekovoda iz smjera Doboja i tad se mora isključiti veliki broj potrošača, npr. da bi se obezbijedilo interventno napajanje mora se isključiti čak 40% ostale potrošnje. Prema tome, u Plan se mora ući sa izgradnjom nove TS 110/20/10 kV Jelah sa svođenjem postojećeg 110 kV dalekovoda Doboj – Teslić. U Plan se mora takođe ući i sa izgradnjom novog 110 kV dalekovoda od planirane TS 110/x kV Jelah do TS 110/35/10 kV Tešanj. Osim navedenih izgradnji novih napojnih kapaciteta potrebno je planirati i rekonstrukciju postojećih i izgradnju novih distributivnih srednjenaponskih kablova dalekovoda i trafo-stanica (20)10/04 kV kako u gradu tako i van grada. U gradu treba planirati polaganje novih srednjenaponskih kablova u cilju zatvaranja započete izgradnje prstenova dvostranog napajanja distributivnih trafo-stanica, kako na užem području grada Tešnja tako i u samom centru Jelaha. 2.4.1. Ciljevi potrošnje električne energije Posmatrajući utrošenu el. energiju za period 2004 – 2007.g. može se zaključiti da je potrošnja el. energije na području opštine Tešnja rasla od 1,2 do 8,8%, o čemu se mora voditi računa kod planiranja izgradnje novih energetskih kapaciteta. Odnos opterećenja i potrošnje prikazani su kroz tabelu i dijagramom u prvom dijelu ovog planskog dokumenta. Na osnovu programskih elemenata razvoja općine koji su obuhvaćeni ovim prostornim planom područja grada, te uslova za dimenzioniranje elektroenergetskih mreža procijeniće se potrošnja energije i planirati izgradnja novih el. energetskih postrojenja za planski period. Prema uslovima planskih potreba odrediće se uslovi i planovi obezbjeđenja el. energije u granicama obuhvata općine Tešanj sa naglaskom na Jelah. Planiranje opterećenja i potrošnje el. energije kao i prenosnih sistema uglavnom će ovisiti o planovima razvoja industrije, porasta broja stanovnika uslova življenja i ostalih planskih elemenata koje sadrži Prostorni plan općine Tešanj. Kod planiranja novih elektroenergetskih kapaciteta naročitu pažnju posvetiti području Jelaha gdje u poslednje vrijeme dolazi do naglog razvoja: male privrede, industrijskih, trgovačkih i drugih kapaciteta.



29

Za planiranje novih kapaciteta uzeti u obzir sve elemente koji mogu uticati na povećanje potrošnje el.energije. Na smanjenje potrošnje u planskom periodu naročito će uticati dovođenje plina u Tešanj koji će zbog manje cijene uticati da se smanji potrošnja el.energije koja će se naročito odraziti u domaćinstvima i u pojedinim industrijskim kapacitetima. U tom slučaju može se poći od pretpostavke da će usljed porasta broja stanovnika i porasta industrijske potrošnje po stopi od 5% na kraju planske godine potrošnja el. energije mogla bi se očekivati uvećana za 5 – 7%. Kako se vidi iz izloženog da je usvojeni cilj porasta potrošnje za Tešanj u planskom periodu od 5% realan u odnosu na planirano povećanja potrošnje el. energije na nivou Elektroprivrede Federacije od 5%. Medjutim u plan se ipak ušlo sa porastom potrošnje od 5% prateći planiranu izgradnju industrijskih i ostalih poslovno-stambenih kapaciteta na prostoru obuhvata, a naročito oko magistralnog puta M-4 Doboj – Teslić – Banjaluka. S obzirom da je ukupna potrošnja el. energije za godinu djeljena sa brojem stanovnika iznosila u 2007.g. 1547 kW/stanovniku, realno je u plan ući da potrošnja el. energije na kraju planskog perioda dostigne 3050 kW/stanovniku. Normalno, je očekivati ovako veliku potrošnju ako se ima u vidu nagli razvoj industrije na području Jelaha, gdje je u usponu razvoj većih i manjih preduzeća. 2.4.2. Planski ciljevi na području opštine Tešanj U poglavlju «II» prikazano je vršno opterećenje koje se pojavljivalo u proteklom periodu. Imajući u vidu planirana povećanja opterećenja na području Tešnja, a naročito na području Jelaha u plan se mora ući sa znatno većim vršnim opterećenjem na području Tešnja, a naročito na području Jelaha. Prema naprijed navedenim pokazateljima u plan se treba ući sa ukupnim rastom opterećenja za Jelah i do 10% na godišnjem nivou, dok se za Tešanj treba ući sa manjim procentom porasta opterećenja. Ako se ima na umu da će se postojeća tvornica Umel u Tešnju širiti potrebno je sa ukupnim porastom opterećenja od 3% ući u plan. Prema planiranim vršnim opterećenjima planirati i nova visoko i NN postrojenja koja će moći obezbijediti prenos planiranih opterećenja. Ovo se naročito odnosi na područje Jelaha gdje je potrebno umjesto postojeće TS 35/10 planirati izgradnju trafo-stanice 110/x kV Jelah. U cilju napajanja nove TS 110/h Jelah potrebno je u plan ući sa svođenjem 110 kV dalekovoda Doboj – Teslić po sistemu «ulaz-izlaz». Takođe je potrebno u plan ući sa izgradnjom 110 kV dalekovoda Jelah – Tešanj, a sve u cilju duplog napajanja postojeće TS 110/h kV Tešanj koja je sad «antenski» priključena na DV 110 kV Doboj – Maglaj. 110 kV dalekovod Jelah–Tešanj izgraditi po postojećim 35 kV stubovima gdje će se pojačati izolacija za 110 kV napon.



30

Kod planiranja novih postrojenja elektroenergetskih mreža pažnju posvetiti 110 kV i 20 kV postrojenjima. Ovo iz razloga da se planiraju dalekovodne trase koje bi se očuvale od neplanske izgradnje objekata. U Tešnju i Jelahu završiti započeto polaganje 20 kV kablova u cilju duplog napajanja postojećih i planiranih distributivnih TS 10(20)/04 kV. Potrebno je razmotriti polaganje 20 kV kabla između Tešnja i Jelaha uz postojeći magistralni put a u cilju napajanja novih trafo-stanica koje će se izgraditi za objekte izgrađene pored navedene saobraćajnice Jelah – Tešanj. 2.5. Gasna infraastruktura i termoenergija Obezbijediti energetsku infrastrukturu pouzdanu, bezbijednu, obnovljenu i dostupnu novim alternativnim izvorima ukljucujuci infrastrukturne sisteme za snabdijevanje toplotnom energijom. Posebni ciljevi iz ove oblasti su:

1. rekonstrukcija, unapređenje i razvoj energetske infrastrukture 2. razvoj energetskih resursa u skladu sa zaštitom okoline 3. nastavljanje procesa toplifikacije grada Tešanj i otvaranje procesa toplifikacije u svim

većim naseljima gdje postoje uslovi i potrebe za takvim vidom energije. 4. nastavljanje procesa ukidanja lokalnih kotlovnica i individualnog zagrijavanja u svrhu

zaštite životne sredine i štednje energenata. 5. veća upotreba alternativnih izvora energije (bio gas, drvni otpad, sunčeva energija)

2.6. Telekomunikaciona infrastruktura 2.6.1. Poštanski saobraćaj U oblasti komunikacija jedan od najvažnijih je poštansko-telefonsko-telegrafski saobraćaj koji direktno utiče na razvoj republike, regije i opštine. Danas se poštansko-telefonsko-telegrafski saobraćaj dijeli na:

• poštanski koji obuhvata prijem, obradu i distribuciju poštanskih pošiljki i • telefonsko-telegrafski saobraćaj, koji se bavi prenosom govornih signala, odnosno

prijemom i otpremom pisanih saopštenja.

U okviru Prostornog plana opštine Tešanj jedinice poštanske mreže se nalaze u: Tešnju, Jelahu i Tešanjci.

S obzirom da je u predmetnom obuhvatu, kao posljedica ratnih događanja, došlo do značajnog poremećaja stanovništva, nametnula se potreba za dodatnom izgradnjom poštanskih jedinica.



31

2.6.2. Telekomunikacije Razvoj komunikacionih sistema je osnova ukupnom opšteprivrednom i društvenom razvoju svake zemlje i regije. Telekomunikacije su nezaobilazna privredna grana koja danas manje, više u svim zemljama služi kao mjerilo ukupne privredne razvijenosti zemlje. Osnova uspješnog razvoja društva i ekonomije su razvijene telekomunikacije. Ocjena razvoja telekomunikacija u društvu donosi se na osnovu podataka o korišćenju skupa mreža, sistema i uređenja za pristup korisnika telekomunikacionim servisima kao što su: fiksna telefonija, mobilna telefonija, sistemi kablovske televizije, zastupljenost RS računara, Interneta itd.). Telekomunikacije se izrazito dinamično razvijaju i mijenjaju, a primjenu nalaze skoro u svim sferama života. Karakter telekomunikacija se ne može sagledavati samo na osnovu jednog stanja, već na osnovu analiza u dužem vremenskom periodu (najmanje dvije do deset godina). Telekomunikacijski promet ima relativno mali uticaj na prostor. U poređenju sa bilo kojim prometom, u relativno kratkom vremenu okolni prostor se sanira, pogotovo ako se koriste rješenja polaganja kabla pod zemlju i bežične komunikacije. Telekomunikacionu mrežu čine podzemni i nadzemni kablovi, komutacioni sistemi, radio relejni linkovi, bazne stanice i sve što utiče na rad telekomunikacionih sitema. Prema dugoročnom planu razvoja RTV mreže u narednom planskom periodu planira se:

• postavljanje opreme za program FTV na objektima gdje već postoji oprema za program BHT,

• izgradnja novih objekata za BHT i FTV za nepokrivena područja • sanacija postojećih dotrajalih objekata infrastrukture • izrada strategije i projektnih rješenja za prelazak na digitalnu televiziju, čija realizacija

se očekuje do kraja planskog perioda. Digitalizacija prenosnog sistema je preduslov za implementaciju T-DAB, DVB-H i DVB-T emitovanja. Osnovne prednosti koje donosi digitalizacija veza:

• prenos analognih i digitalnih RTV programa do ITC-a i emisionih lokacija • iniciranje razvoja DVB-T, DVB-H i DAB servisa, • razmjena video i audio materijala između 3 RTV centra i 16 ITC-a, • povećanje broja emisija „uživo“ sa mogućnosti montaža, • ovaj sistem bi omogućio razmjenu RTV programa sa susjednim zemljama, • prenos podataka, telefonije, interneta, videokonferencije, • nadogradivost opreme i proširenje kapaciteta prenosa • nadzor i upravljanje procesnom opremom • monitoring sistem za mikrovalne linkove, • manji troškovi održavanja.



32

S obzirom na relativno dobru razvijenu telekomunikacionu infrastrukturu na predmetnom području BH Telecom u narednom periodu planira:

• izgradnju optičkih pravaca i pristupne mreže • instalaciju komunikacione opreme na područjima koja to nemaju • rekonstrukciju svih gradskih mreža na predmetnom području u cilju pružanja

integralnih telekomunikacionih usluga (prenos govora podataka većih brzina TV) • instalacija DSLAM-a za pružanje usluge ADSL u svim područjima van sjedišta opštine • signal mobilne telefonije povećati na 100 % pokrivenosti predmetnog područja kao i

uvođenje novih usluga GSM (bežični internet itd.) 2.7. Geotermalna energija Posvetiti posebnu pažnju istraživanjima geotermalnih izvora, a koja bi se mogla koristiti za energetske namjene (staklenici – proizvodnja hrane, toplotna energija i dr.). 2.8. Komunalna infrastruktura Ciljevi u oblasti komunalne infrastrukture su, prije svega, stvriti uslove za normalne aktivnosti na:

• Obnovi, održavanju i razvoju adekvatnog prikupljanja, sortiranja, odlaganja, transportovanja i deponovanja krutih otpadnih materija, kako na području gradskog naselja tako i na cijelom opštinskom području.

• Determinisanju savremenog koncepta razvoja tržnica i pijaca, vodeći računa da sanitarni i higijenski uslovi umnogome zavise od rješavanja ove funkcije

• Razvoju urbanog zelenila • Proširenju i izgradnji novih grobalja gdje postoji najveći pritisak na postojeće • Stavljanju što većeg broja grobalja pod gazdovanje komunalnih preduzeća • Obezbjeđenju savremenog koncepta sahranjivanja, rehabilitaciji uništenih mezarja i

ranije formiranih grobalja. • Izgradnji objekata za sakupljanje, preradu i spaljivanje životinjskih ostataka (prema

uredbi EU zabrabnjena su stočna groblja). 2.9. Privredne djelatnosti Ciljevi iz oblasti privrednih djelatnosti su:

- Rast zaposlenosti stanovništva, naročito u oblasti proizvodnih djelatnosti; - Ravnomjeran razvoj opštine; - Revitalizacija i modernizacija postojećih i izgradnja novih proizvodnih i uslužnih

kapaciteta; - Razvoj malih i srednjih preduzeća s obzirom na njihovu fleksibilnost; - Razvoj privatnog sekora; - Potenciranje razvoja propulzivnih djelatnosti; - Uskladiti privredni razvoj sa zaštitom životne sredine shodno ekonomskoj moći

privrede.



33

Ciljevi u oblasti prostorne organizacije privrednih djelatnosti jesu:

- Racionalno iskorištavanje postojećih proizvodnih i poslovnih prostora i - Izgradnja novih proizvodno-poslovnih zona u skladu sa dinamikom privrednog

razvoja. 2.10. Društvena infrastruktura 2.10.1. Obrazovanje Trenutni nivo razvijenosti predškolskog vaspitanja nije zadovoljavajući. Ovdje se misli na planirane sekundarne centre u kojima se očekuje rast i potreba za predškolskim vaspitanjem (vrtići, jaslice). Ciljevi koji se nameću u okviru svih društvenih službi, pa i kad je obrazovanje u pitanju je:

• Usklađivanje sa normativima koji važe za javne službe, što znači izgradnju novih objekata, proširenje postojećih, kao i sanaciju i adaptaciju postojećih objekata, objekata koji nisu u funkciji,

• Podizanje kvaliteta usluga, ulaganje u infrastrukturnu opremljenost škola, podići nivo stručnosti osoblja (nastavnika engleskog jezika, muzičke i likovne kulture)

• Organizovanje rada u jednoj smjeni u osnovnim i srednjim školama

2.10.2. Kultura Dostupnot objekata i sadržaja kulture na području je dosta dobra i zahtijeva samo neka manja poboljšanja. Takvi prostori bi mogli koristiti, pored kulturnih sadržaja, i kao mjesto okupljanja stanovništva i za potrebe mobilnih javnih službi. Analizom vjerskih objekata može se doći do zaključka da područje opštine ima dovoljan broj, i da bih se rekonstrukcija postojećih i izgranja novih trebala odvijati u skladu sa funkionalnom prostornom organizacijom i dinamikom razvoja opštine. 2.10.3. Zdravstvo Što se tiče dostupnosti objekata primarne zdravstvene zaštite, problem se javlja u pojedinim dijelovima opštine, gdje se javlja potreba za otvaranjem novih ambulanti ili zamjenskuh objekata i rekonstrukcija postojećeg prostora. Organizacijom rada porodične medicine povećao bi se nivo zdravstvene zaštitie. Tehnička opremljenost je zadovoljavajuća, a Tešanj se ubraja u opštine Federacije BiH koje imaju bolji prosjek i spada među prvih 10 na području FBiH.



34

2.10.4. Socijalno staranje

Ograničenja u radu Centra za socijalni rad se javljaju u pomanjkanju prostora, pa se javlja potreba za izgradnjom ustanove koja bi se bavila smještanjem djece i odraslih. U područje socijalne zaštite spadaju i drugi oblici organizovanog rada, npr. savjetovalište za bračne i porodične odnose, vaspitno savjetovalište za djecu, organizovan dobrovoljan rad na brizi različitih oblika socijalne zaštite. 2.10.5. Sport Prema normativima, opština Tešanj još nema razvijenu mreža sportskih objekata. Kvalitet sportskog djelovanja bi se mogao poboljšati:

- Izgradnjom novih zatvorenih sportskih terena - Izgradnjom većeg broja manjih sportskih terena u lokalnim sredinama - Izgradnjom zabavnih i rekreativnih parkova - Izgradnjom zatvorenog bazena po mogućnosti olimpijskih dimenzija - Stručno osposobljavanje sportskih radnika - Zadovoljenje potreba svih struktura stanovništva

2.10.6. Ostale društvene djelatnosti Objekte administracije i uprave predvidjeti u centralnoj zoni grada što je opravdano sa stanovišta dostupnosti i efikasnosti poslovanja. Osnone potrebe ostvarivati izgradnjom prije svega zgrade opštine, u kojoj će biti smještene službe neophodne za funkcionisanje gradske uprave. 2.11. Životna sredina (zemljište, tlo, vazduh) Savremeni koncept zaštite životne sredine zahtijeva kontinuirano praćenje stepena aerozagađenja, hidrozagađenja, pedozagađenja, biljnog pokrivača, faune, higijenskog stanja sredine, zdravstvenog stanja ljudi, buke, vibracija, štetnih zračenja i drugih pojava i pokazatelja stanja životne sredine. Opšti kriterijumi za zaštitu životne sredine polaze od međunarodno utvrđenih ekoloških principa koji se mogu svesti na sljedeće: • Najbolja politika zaštite životne sredine zasnovana je na preventivnim mjerama, što

podrazumijeva blagovremeno sprečavanje ekološki negativnih uticaja na životnu sredinu, umesto uklanjanja njihovih posljedica;

• U procesu donošenja odluka o izgradnji privrednih i infrastrukturnih objekata mora se

analizirati i jasno utvrditi uticaj njihove izgradnje i rada na kvalitet životne sredine. Zaštita životne sredine ovog Plana postići će se ostvarivanjem više opštih i pojedinačnih ciljeva, koji se odnose na:

• zaštitu neobnovljivih resursa



35

• štednju energija i korištenje najčistijih mogućih tehnologija

• smanjenje otpada i njegova reciklaža

• fleksibilnost procesa odlučivanja da bi se omogućila veća podrška lokalnim zajednicama

• razmatranje tla kao punopravnog resursa

• Zaštita voda od zagađenja (sveobuhvatno kanalisanje i prečišćavanje otpadnih voda iz naselja i industrijskih pogona, zaštita podzemnih i geotermalnih voda, zaštita toka rijeke Usore i Bosne);

• Zaštitu zemljišta od zagađenja (kroz zaštitu poljoprivrednog i građevinskog zemljišta u budućim naseljima i njegovoj ivičnoj zoni, zaštitu zemljišta od zagađenja aerosedimenata, od deponovanja otpadaka, na svim za to nepredviđenim mjestima itd);

• Zaštitu vazduha od zagađenja (kroz obezbjeđenje jedinstvenog sistema toplifikacije, kontrolisanje aerozagađenja od saobraćaja, kao i poštovanje mezo i mikro klimatskih uslova pri izboru lokacja za potencijalne zagađivače, aktivacijom već predviđenih postrojenja, tj. sistema i uređaja za prečišćavanje u okviru industrijskih procesa, korištenjem alternativnih goriva itd);

• Zaštitu od buke (kroz adekvatno planiranje saobraćajnica, saobraćajnih tokova i kontrolisanja saobraćajne buke, kao i različite mjere zaštite. Planirane mjere zaštite ogledaju se kroz pravilno lociranje izvora buke u odnosu na prijemnik, smanjenje stvaranja buke, pravilno projektovanje zaštitnih zona, sprečavanje njenog širenja u okolinu itd);

• Zaštitu vegetacije (zaštitu od sječe, različitih bolesti i elementarnih nepogoda, kao i ugrožavanja pejzažnih vrijednosti vegetacije).

Osnovne potrebe zaštite se zasnivaju u zaštiti prirodnih elemenata životne sredine i radom stvorenih čovjekovih vrijednosti koji mogu bitno da utiču na kvalitet čovjekovog života u njoj, pri čemu proističu iz potreba stvaranja komoditeta, tj. konfora u jednoj urbanoj cjelini sa jedne strane, a sa druge strane radi zaštite životne sredine i opštih prirodnih dobara koje su date čovjeku na raspolaganje. U tom smislu, neophodno je maksimalnom zaštitom i adekvatnim načinom korištenja postojećih prirodnih resursa unutar obuhvata Plana, poštujući biodiverzitet kao suštinsku komponentu urbanizma, pravilnom dispozicijom zagađivača, obezbijediti takve uslove koji će obezbijediti zaštitu ekosistema, kontinuitet između urbane teritorije i teritorije koja je opslužuje, te bitno uticati na unapređenje kvaliteta življenja i ambijentalnih vrijednosti ovog prostornog plana. 2.12. Kulturni – istorijsko i prirodno nasljeđe Prirodno nasljeđe predstavlja veoma važnu tematiku u pogledu zaštite dobara u okviru prostornog obuhvata jedne opštine. Na ovakav način su sagledani i objekti prirodnog



36

nasljeđa na području opštine Tešanj, koja je po površini relativno mala, ali po zatupljenosti pojedinih objekata ipak okarakterisana kao bogata. Na osnovu gore navedenog, definisani su osnovni planski ciljevi u ovoj oblasti, kojima se prije svega želi postići:

na prvom mjestu prepoznavanje objekata prirodnog nasljeđa, zatim na drugom mestu je propisno evidentiranje uz detaljan opis stanja i predlaganje

odgovarajućih mjera ako stanje nije na zadovoljavajućem novou; kreiranje baze podataka na osnovama GIS tehnologije; zaštita prirodnog nasljeđa; propisno obilježavanje objekata prirodnog nasljeđa na terenu; adekvatna briga o prirodnom nasljeđu koja je zasnovana na sagledavanju istinskog

značaja u svim slojevima društva. 2.13. Geografski informacioni sistemi Jedna od osnovnih podloga i poluga za kvalitetno usmjeravanje prostornog uređenja je GIS (geografski informacioni sistem). Primjena GIS-a u oblasti prostornog i urbanističkog planiranja višestruko je povećala produktivnost i kvalitet rada, a takođe i smanjila vrijeme potrebno za obavljanje različitih aktivnosti iz domena rada organa zaduženih za prostorno uređenje.



37

-DRUGI DIO-



38



39

II. PROJEKCIJE PROSTORNOG RAZVOJA 1. STANOVNIŠTVO Stanovništvo sa svojim obilježjima predstavlja osnovni planski parametar prema kome se usklađuju ostala planska rješenja. Generalno, veliki problem sa temom stanovništva je nedostatak popisa, bilo zvaničnog, bilo nezvaničnog, tako da se krenulo u procjenu samo najznačajnijih obilježja – broja stanovnika i broj domaćinstava. Sve strukture stanovništva nisu tretirane u potpunosti zbog nedostataka relevantnih podataka. U Planu su korišćeni podaci iz svih poslijeratnih popisa i to: 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, kao i podaci iz prethodnog prostornog plana opštine (1999 – 2015. godina), podaci dobijeni od strane Opštine, te podaci iz Federalnog zavoda za statistiku. Popis iz 1991. godine je u cjelini izveden po svim obilježjima, ali ona nisu sva obrađena i publikovana. Publikovani su rezultati samo za broj stanovnika, domaćinstava, stanova, nacionalnu strukturu po naseljima. Zadnji kompletan i potpun popis stanovništva je iz 1981. godine. Procjene broja stanovnika i domaćinstava date su za 2007. godinu. Važno je napomenuti, da se ova procjena odnosi na statističku kategoriju pod nazivom stanovništvo u zemlji i ne odnosi se na radnike na privremenom radu u inostranstvu. Projekcije 2010, 2015. i 2020. godinu date su na osnovu stopa dinamike stanovništva. Gotovo svi demografski podaci su svedeni na veličinu opštine iz 2007. godine. 1.1. Broj stanovnika i domaćinstava, prirodno i mehaničko kretanje Kretanje broja stanovnika, odnosno dinamika stanovništva, je prije svega posljedica prirodnog i mehaničkog kretanja stanovništva (migracija). Prirodno kretanje stanovništva ili prirodni priraštaj predstavlja razliku između nataliteta i mortaliteta, odnosno, broja živorođenih i broja umrlih. Mehaničko kretanje (migracije) su druga komponenta kretanja stanovništva i izraženo je kroz migracioni saldo, što predstavlja razliku između imigracije i emigracije. U periodu nakon Drugog svjetskog rata dolazi do značajnih ekonomskih, društvenih, te demografskih promjena na teritoriji Bosne i Hercegovine, a samim tim i u opštini Tešanj. Ovaj period karakteriše porast stanovništva, te proces intenzivne industrijalizacije. Broj stanovnika opštine se postepeno povećavao u periodu od 1948. do 1971. godine da bi 1981. godine i 1991. godine došlo do naglog porasta broja stanovnika. Pretpostavlja se da je razlog povećanja broja stanovnika opštine u ovom periodu bio pozitivan migracioni saldo (zbog snažnog privrednog razvoja ovog područja, stanovništvo se više useljavalo nego iseljavalo sa teritorije opštine). Demografska slika se mijenja nakon 1991. godine, usljed ratnih sukoba na području BiH. Na kretanje stanovništva ne samo da je uticalo stradanje i prirodno umiranje, nego i značajan priliv, ali i odlazak domicilnog stanovništva sa teritorije opštine, te odvajanje dijelova opštine u Republiku Srpsku. Takođe, izdvajanje opštine Usora je imalo veoma značajan uticaj, kako



40

na naseljavanje, tako i na smanjenje broja stanovnika na teritoriji opštine Tešanj. Ukupan broj stanovnika 1999. godine2 iznosi 50.176, od čega je 37.676 ili 75% domicilno stanovništvo, a 12.500 ili 25% doseljeno i izbjeglo stanovništvo iz drugih opština. Smatra se, u odnosu na stanje iz 1991 godine, da je došlo do smanjenja domicilnog stanovništva sa 48.480 na 37.676. Pošto je prethodni prostorni plan opštine dao detaljne podatke za period 1948 – 1991. godina, radi lakše preglednosti biće predstavljeni podaci od 1981. godine. Tabela: Kretanje broja stanovnika i domaćinstava u opštini Tešanj 1981 – 2007.3

POPISNO OBILJEŽJE 1981. % 1991. % 1999. % 2007.

BROJ STANOVNIKA 43692 1.0 48480 0,4 50176 -0,6 47752

BROJ DOMAĆINSTAVA 9792 2.3 12274 2.3 14757 -0,5 14170

Napomena: U Tabeli “ % ” predstavlja stopu pada/rasta stanovnika/domaćinstava na teritoriji opštine između popisnih perioda. Na osnovu podataka iz Federalnog zavoda za statistiku, za prosječnu veličinu domaćinstva se uzima vrijednost od 3,37 i to za 2007. godinu, dok je za 1999. godinu ta vrijednost iznosila 3,4. Zanimljivo je i kretanje broja stanovnika u opštinskom centru i ostalim naseljima. Za ovu opštinu je karakterističan uravnotežen odnos stanovništva centra i ostalog vangradskog područja (interval od oko 11% do 12.4% kroz popisne periode od 1948. godine). Nešto veći odnos, oko 19%, zabilježen je 1999. godine što se može smatrati još uvijek nesređenom društveno – političkom situacijom na teritoriji opštine. Nekoliko godina kasnije ponovo se stabilizuje. Tabela: Udio gradskog stanovništva u ukupnom stanovništvu opštine 1981. god. 1991. god. 1999. god. 2007. god.Stanovništvo na području opštine 43692 48480 50176 47752Stanovništvo na području Grada 5253 5621 9540 6534Udio gradskog stanovništva u ukupnom broju stanovnika 12,02 % 11,59 % 19,01 % 13,68 %

Što se tiče rasta broja domaćinstava u periodu 1948 – 1991, on se može objasniti socio – ekonomskim procesima transformacije prostora opštine, ali i čitave tadašnje SFRJ. Gotovo svuda u bivšoj SFRJ i SR BiH, pa tako i u opštini Tešanj je rastao broj domaćinstava, a smanjivala se prosječna veličina domaćinstva. Raspad zadruga na selima, promjena karaktera porodice, smanjenje nataliteta, deagrarizacija i deruralizacija su uticali na značajan porast broja domaćinstava u predmetnom periodu. Nakon ratnih sukoba, u nedostatku zvaničnog popisa, u periodu od 1996 – 2006. godine, vršena su mjerenja veličine domaćinstava, te prosječnog broja članova po domaćinstvu4. Ona su pokazala sljedeće: 2 Podaci preuzeti iz Prostornog plana općine Tešanj 1999 – 2015. godine, Institut za arhitekturu, urbanizam i prostorno planiranje Sarajevo, Sarajevo, 1999. godine. 3 Izvor podataka o stanovništvu do 1991, Stanovništvo BiH – Narodnosni sastav po naseljima, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, Zagreb, 1995. godine.



41

Veličina domaćinstva %1 član 12,52 člana 21,63 člana 19,44 člana 25,25 i više članova 21,4

Najveće učešće imaju domaćinstva sa četiri člana, 25,2%. Prosječna veličina domaćinstva za Federaciju BiH iznosi 3,37 i to u gradskim naseljima 3,06, dok za ostala naselja vrijednost iznosi 3,63. Za teritoriju opštine Tešanj karaketrističan je porast broja domaćinstava, sa 12.774 koliko je imala opština 1991. godina na 14.170 u 2007. godini, odnosno, za ovaj period stopa rasta iznosi 0,6%. Međutim, tek kretanje broja stanovnika i stope dinamike stanovništva opštine Tešanj po naseljima daju pravu sliku demografskih procesa unutar teritorije opštine. Na jednoj strani su prisutni procesi koncentracije stanovništva, a na drugoj strani pražnjenje prostora. Tabela: Kretanje broja stanovnika po naseljima u opštini Tešanj

Red. br.

NASELJENO MJESTO Stanovništvo 1981.

Stanovništvo 1991.

Stanovništvo 1999.

Stanovništvo 2007.

1. Blaževci 198 190 120 802. Bobare 593 658 680 7503. Bukva 834 978 8314. Cerovac 386 449 620 3865. Čaglići 646 610 4286. Čifluk 439 547 482 2497. Dobropolje 753 787 885 8198. Drinčići 216 253 270 2829. Džemilić Planje 1201 1328 1447 132010. Jablanica 1511 831 829 113011. Jelah 1689 1642 1142 361012. Jelah – Polje 1009 1660 68013. Jevadžije 480 523 573 51014. Kalošević 998 1091 907 104915. Karadaglije 765 789 964 74616. Koprivci 469 494 484 47017. Kraševo 1193 1218 1223 117718. Lepenica 1481 1382 1350 129319. Logobare 273 304 290 37020. Lončari 422 487 358 12521. Ljetinić 656 749 874 87522. Medakovo 756 781 1362 108323. Mekiš 515 539 683 369

4 Izvor podataka: Federalni zavod za statistiku, Anketa o potrošnji domaćinstava, 2004.



42

24. Miljanovci 3110 1060 1031 104225. Mrkotić 1210 1303 2156 145726. Novi Miljanovci 1654 182 198827. Novo Selo 738 859 831 116528. Orašje Planje 822 905 1066 105029. Piljužići 1579 1840 2231 178530. Potočani 603 629 1575 119131. Putešić 470 460 740 19332. Raduša 2407 2729 2209 259733. Ripna 203 158 155 12434. Rosulje 713 760 1011 84935. Šije 2132 2333 2180 280036. Tešanj 5253 5621 9540 653437. Tešanjka 1047 1160 86838. Trepče 1561 1659 1981 237939. Tugovići 392 394 420 29640. Vrela (ukupno) 274 458 128 35741. Vukovo 742 864 1149 1169

Napomena: pojedina naselja su formirana kasnije (”Službeni list SR BiH”, br. 24/85) pa nemaju broj stanovnika za 1981. godinu Sve do 1981. god. većina naselja u opštini Tešanj je imalo pozitivne stope kretanja stanovništva. Samo dva naselja (Blaževci i Lončari) su zabilježila pad broja stanovnika u desetogodišnjem periodu od 1971 – 1981. godine. Situacija se nešto mijenja u sljedećem periodu, tj. povećava se broj naselja sa smanjenim brojem stanovnika. Depopulcija je prisutna čak u 7 naselja: Blaževci, Jablanica, Jelah, Lepenica, Miljanovci, Putešić i Ripna. To su pretežno bila naselja nešto udaljenija od opštinskog centra i ne tako dobro saobraćajno povezana. Najveću stopu pada imalo je naselje Miljanovci (-10,2%) i naselje Jablanica (-5,8%), dok je naselje sa najvećom pozitivnom stopom bilo Čifluk (2,2%). Ukoliko posmatramo period 1991 – 2007. godine, može se zaključiti da su čak 23 naseljena mjesta zabilježila populacijski pad. Među njima, najizraženiju depopulaciju su imala naselja Lončari (-8,7%), Blaževci (-5,6%), Putešić (-5,7) i Čifluk (-4,8%). Znatan broj naseljenih mjesta koja se nalaze na entitetskoj granici je zabilježio pad broja stanovnika. Od naselja za koja su karakteristična pozitivna kretanja stanovništva, trebamo izdvojiti Jelah sa stopom rasta od 5,4% i Potočane sa 4,4%. Osnovni uzrok rasta, odnosno pada broja stanovnika po naseljima, je sličan kao i kod cjelokupne opštine, a to je mehaničko kretanje stanovništva. Do 1995. godine u Bosni i Hercegovini migratorna kretanja su bila direktna posljedica ratnih dešavanja. U poslijeratnom periodu, od 1996. godine do danas, migratorna kretanja su praćena povratkom raseljenih lica u predratna ili druga mjesta stanovanja u Bosni i Hercegovini, povratkom izbjeglica iz inostranstva u predratna ili druga mjesta stanovanja, ali i novim odlascima u inostranstvo u potrazi za boljim životom i radnim mjestima. U periodu od 2003. do 2005. godine, u okviru Federacije BiH najviše su migrirale žene (skoro duplo više nego muškarci), uglavnom zbog bračnih migracija. Najviše se selilo stanovništvo starosti od 20 – 49 godina, pa se pretpostavlja da su veliki udio u ovim migracijama imale radne – ekonomske migracije. Kanton sa najvećim negativnim migracionim saldom bio je Zeničko –



43

dobojski (doseljeno je 4630, a odseljeno 7650, što rezultira negativnim migracionim saldom od – 3020 stanovnika)5. Kada govorimo o prirodnom kretanju, pod osnovnim odrednicama podrazumijevamo natalitet (rađanje) i mortalitet (smrtnost) stanovništva, koje rezultiraju prirodnim priraštajem stanovništva. Broj živorođenih je pozitivna komponenta priraštaja i izuzetno važna za opštu reprodukciju. Tabela: Prirodno kretanje stanovništva na teritoriji opštine Tešanj

GODINA NATALITET MORTALITET PRIRODNI PRIRAŠTAJ1997. 927 374 553 1998. 797 338 459 1999. 682 292 390 2000. 620 368 252 2001. 590 311 279 2002. 563 302 261 2003. 533 307 226 2004. 544 312 232 2005. 541 329 212 2006. 502 343 159

Na osnovu podataka vidimo da je prirodni priraštaj u poslijeratnom periodu u stalnom padu. Na nivou Federacije BiH, stopa je opala sa 8,9 o/oo u 1996. godini, na 1,3 o/oo u 2006. godini. 1.2. Strukture stanovništva Već je naprijed napomenuto da se Plan nije bavio svim strukturama stanovništva iz razloga što nema dovoljno raspoloživih podataka, a i oni najčešće nisu kompletni, a ni potpuni. Pretpostavka je da je došlo do promjena u strukturama stanovništva, u polnoj, starosnoj, ekonomskoj i nacionalnoj. Jedna od najvažnijih struktura stanovništva, kako za proces demografskog razvoja, tako i po svojim socio – ekonomskim implikacijama, jeste starosna struktura stanovništva. Ona pokazuje broj stanovnika po pojedinim starosnim grupama, a ukazuje i na određene potrebe, npr. školskih ustanova, radnih mjesta do zdravstvene zaštite. Za razvoj privrede je najvažniji kontigent od 15 do 64 godine starosti. Tabela: Starosna struktura stanovništva u opštini Tešanj Starosne grupe 1981. godina 1991. godina 2007.godina 0 – 14 godina 14976 13437 1061215 – 64 godine 26798 32238 33721više od 64 god. 1797 2195 3419nepoznato 121 610 –UKUPNO 43692 48480 47752

5 Preuzeto iz Statistički bilten: Stanovništvo Federacije Bosne i Hercegovine 1996 – 2006, Federalni zavod za statistiku, Sarajevo, 2008.



44

Može se zaključiti da se povećao udio stanovništva starijeg od 64 godine u odnosu na prethodne periode, i to sa 4,52% iz 1991. godine na 7,16% u 2007. godini, a da se smanjio udio mlađeg stanovništva. Važno je napomenuti, da što je veći procenat djece do 14 godina starosti, a manji procenat ljudi sa 50 i više godina, populacija je vitalnija i ima veći reproduktivni potencijal. Tabela: Starosna struktura ZENIČKO – DOBOJSKI KANTON OPŠTINA TEŠANJ broj stanovnika % broj stanovnika % Starosne grupe 0 – 14 godina 76181 18,96 10612 22,2215 – 64 godine 276001 68,69 33721 70,62više od 64 god. 49614 12,35 3419 7,16ukupno 401796 100 47752 100

Ukoliko uporedimo opštinu Tešanj sa Kantonom, možemo reći da je udio do 14 godina starosti veći na teritoriji opštine (22,22%) nego na teritoriji Kantona (18,96%), pa čak i aktivnog stanovništva, dok je udio stanovništva iznad 64 godine niži na nivou opštine (7,16%) nego na nivou Kantona (12,35%). Može se zaključiti da prosječna starost stanovništva, kao i dobna struktura pokazuje tendenciju demografskog starenja opštine. 1.3. Gustina naseljenosti Gustina naseljenosti je jedno od najznačajnijih obilježja u prostornom planiranju, jer spaja prostor i stanovništvo, to jest prirodne i ljudske resurse.

Sljedeća tabela pokazuje promjene u gustini naseljenosti opštine Tešanj u periodu 1981 – 2007. godine. Promjene u gustini naseljenosti opštine su slijedile promjene u kretanju broja stanovnika opštine. Tabela: Promjene u gustini naseljenosti u periodu 1981 – 2007. godina

POPISNO OBILJEŽJE 1981. 1991. 1999. 2007.

BROJ STANOVNIKA 43692 48480 50176 47752

GUSTINA NASELJENOSTI 195,9 217,4 309,7 294,8

Ukoliko koristimo kriterijume da su rijetko naseljeni prostori sa manje od 11 st/km²; srednje naseljeni sa gustinom od 11 do 50 st/km²; gusto naseljeni od 51 do 100 st/km² i prenaseljeni gdje je više od 100 st/km², može se konstatovati da je opština spada u prenaseljene prostore sa preko 290 st/ km². Prosječna gustina naseljenosti u Zeničko – dobojskom kantonu iznosi 120,2 st/ km², dok je gustina naseljenosti u Federaciji oko 89 st/km². Tešanj je najgušće naseljena opština u Kantonu, a u Federaciji je zazuzimala 7. mesto 2004. godine6. 6 Izvor: Strategija razvoja općine Tešanj, 2007 – 2015. godina



45

Tabela. Gustina naseljenosti za 1991. godinu Red. br.


Površina (u km2)

Gustina naseljenosti

1. Blaževci 190 1.32 143.94 2. Bobare 658 3.00 219.33 3. Bukva 834 1.59 524.53 4. Cerovac 449 2.50 179.60 5. Čaglići 646 2.67 241.95 6. Čifluk 547 1.73 316.18 7. Dobropolje 787 2.45 321.22 8. Drinčići 253 1.59 159.12 9. Džemilić Planje 1328 6.15 215.93 10. Jablanica 831 4.74 175.32 11. Jelah 1642 3.48 471.84 12. Jelah – Polje 1009 2.40 420.42 13. Jevadžije 523 2.19 238.81 14. Kalošević 1091 4.16 262.26 15. Karadaglije 789 10.38 76.01 16. Koprivci 494 2.79 177.06 17. Kraševo 1218 3.65 333.70 18. Lepenica 1382 4.63 298.49 19. Logobare 304 1.50 202.67 20. Lončari 487 1.58 308.23 21. Ljetinić 749 2.00 374.50 22. Medakovo 781 5.24 149.05 23. Mekiš 539 5.17 104.26 24. Miljanovci 1060 3.14 337.58 25. Mrkotić 1303 3.84 339.32 26. Novi Miljanovci 1654 4.15 398.55 27. Novo Selo 859 3.29 261.09 28. Orašje Planje 905 4.75 190.53 29. Piljužići 1840 5.00 368.00 30. Potočani 629 3.30 190.61 31. Putešić 460 2.48 185.48 32. Raduša 2729 16.95 161.00 33. Ripna 158 2.79 56.63 34. Rosulje 760 3.56 213.48 35. Šije 2333 9.76 239.04 36. Tešanj 5621 4.93 1140.16 37. Tešanjka (dio) 982 0.40 2455.00 38. Trepče 1659 8.60 192.91 39. Tugovići 394 2.87 137.28 40. Vrela (dio)7 150 1.63 92.02 41. Vukovo 864 3.27 264.22

Samo 3 naseljena mjesta spadaju u kategoriju gusto naseljenih područja, Ripna i Karadaglije, dok ostalih 39 pripada kategoriji prenaseljenih. 7 Za naselja Vrela, Tešanjka dat je broj stanovnika za 1991. godinu iz Prostornog plana općine Tešanj (1999 – 2015), str. 29. Broj stanovnika je veći, ali za izračunavanje gustina su korištene površine naseljenih mjesta iz 2007. godine.



46

Tabela: Gustina naseljenosti za 2007. godinu Red. br.


Površina (u km2)

Gustina naseljenosti

1. Blaževci 80 1.32 60.61 2. Bobare 750 3.00 250.00 3. Bukva 831 1.59 522.64 4. Cerovac 386 2.50 154.40 5. Čaglići 428 2.67 160.30 6. Čifluk 249 1.73 143.93 7. Dobropolje 819 2.45 334.29 8. Drinčići 282 1.59 177.36 9. Džemilić Planje 1320 6.15 214.63 10. Jablanica 1130 4.74 238.40 11. Jelah 3610 3.48 1037.36 12. Jelah – Polje 680 2.40 283.33 13. Jevadžije 510 2.19 232.88 14. Kalošević 1049 4.16 252.16 15. Karadaglije 746 10.38 71.87 16. Koprivci 470 2.79 168.46 17. Kraševo 1177 3.65 322.47 18. Lepenica 1293 4.63 279.27 19. Logobare 370 1.50 246.67 20. Lončari 125 1.58 79.11 21. Ljetinić 875 2.00 437.50 22. Medakovo 1083 5.24 206.68 23. Mekiš 369 5.17 71.37 24. Miljanovci 1042 3.14 331.85 25. Mrkotić 1457 3.84 379.43 26. Novi Miljanovci 1988 4.15 479.04 27. Novo Selo 1165 3.29 354.10 28. Orašje Planje 1050 4.75 221.05 29. Piljužići 1785 5.00 357.00 30. Potočani 1191 3.30 360.91 31. Putešić 193 2.48 77.82 32. Raduša 2597 16.95 153.22 33. Ripna 124 2.79 44.44 34. Rosulje 849 3.56 238.48 35. Šije 2800 9.76 286.89 36. Tešanj 6534 4.93 1325.35 37. Tešanjka (dio) 868 0.40 2170.00 38. Trepče 2379 8.60 276.63 39. Tugovići 296 2.87 103.14 40. Vrela (dio)8 357 1.63 219.02 41. Vukovo 1169 3.27 357.49

Prema podacima iz 2007. godine, 6 naseljenih mjesta ima manju gustinu od 100 st/ km² i to: Ripna sa 44,44 st/km² pripada kategoriji srednje naseljenih prostora, dok Blaževci, Karadaglije, Lončari, Putešić i Mekiš pripadaju kategoriji gusto naseljenih prostora. Najgušće 8 Za naselja Vrela, Tešanjka dat je broj stanovnika za 1991. godinu iz Prostornog plana općine Tešanj (1999 – 2015), str. 29. Broj stanovnika je veći, ali za izračunavanje gustina su korištene površine naseljenih mjesta iz 2007. godine



47

naseljeni dio, osim opštinskog centra sa 1325 st/ km²; su Jelah 1037,36 st/km² i Tešanjka sa 2170 st/km². Kako se broj stanovnika po selima razlikuje, prema lokalnim uslovima, formirana je nova skala vrijednosti gustina stanovništva, mnogo detaljnija, nego što je ranije definisano. Skala je diferencirana na 9 pojaseva, pri čemu je diferencijacija detaljnija na manjim gustinama zbog preciznijeg prikaza. Tabela: Distribucija naselja prema gustinama naseljenosti

GUSTINE (st / km2) BROJ NASELJENIH MJESTA UČEŠĆE U OPŠTINI (u %)do 50 st / km2 1 1,72 50 – 100 st / km2 5 12,93 100 – 200 st / km2 7 19,22 200 – 300 st / km2 14 38,50 300 do 400 st / km2 8 17,27 400 – 500 st / km2 2 3,80 500 – 1000 st / km2 1 0,98 1000 – 2000 st / km2 2 5,20 više od 2000 st / km2 1 0,25

Promjene gustine naseljenosti su u direktnoj vezi sa kretanjem broja stanovnika po naseljima – javljaju se prostori koncentracije stanovništva na jednoj strani, a na drugoj do smanjenja broja stanovnika. Međutim, takvih izraženih tendencija na teritoriji opštine nema. Ukoliko uporedimo podatke iz 1991. godine i 2007. godine, možemo vidjeti da nema velikih odstupanja u ovim periodima. 1.4. Projekcija broja stanovnika Projekcija broja stanovnika određene teritorije predstavlja izuzetno važan polazni parametar u procesu prostornog planiranja. Prema broju stanovnika dimenzionišu se i ostali sadržaji prostora kao što su stambeni fond, privredni objekti, objekti društvene i tehničke infrastrukture. Činjenica je da je u zadnje dvije decenije došlo do velikih demografskih promjena; promjena u prirodnom kretanju stanovništva (odnos nataliteta i mortaliteta u toku ratnih dešavanja), kao i do promjena u mehaničkom kretanju stanovništva (dio stanovništva je napustilo teritoriju opštine, a došlo je i do značajnog priliva sa ostalih područja). Prostorni plan Zeničko – dobojskog kantona 2009-2029. je predvidio 2 varijante vazano za projekciju stanovništva na teritoriji Kantona, a samim tim i opštine Tešanj. Po prvoj (A) varijanti, smatra se da će se dalje kretanje stanovništva odvijati spontano, kao i do sada, bez uticaja neke razvojne i populacione politike. Za očekivati je smanjenje broja stanovnika u narednom periodu, te da će 2029. godine biti manji broj stanovnika nego 2002. godine.



48

Po drugoj (B) varijanti, aktivna razvojna i populaciona politika će biti uspostavljena, doći će do poboljšanja opštih uslova za dinamičniji rast Kantona, što će rezultirati blagim demografskim rastom na njegovoj teritoriji. Tabela: Projekcija broja stanovnika prema Prostornom plana Zeničko – Dobojskog kantona 2002. godina 2015. godina 2029. godinaTešanj A varijanta 48 451 47 915 46 920 B varijanta 48 451 50 322 53 003Kanton A varijanta 398 419 390 832 371 249 B varijanta 398 419 415 405 432 230

Na osnovu analize i ocjene prostornog uređenja, dosadašnjeg razvoja stanovništva i privrede, te na osnovu podataka dobijenih od strane Opštine i Federalnog zavoda za statistiku, predviđena je sljedeća projekcija broja stanovnika za Tešanj. Tabela: Projekcija broja stanovnika do 2020. godine 2007. godina 2010. godina 2015. godina 2020.godinaopština Tešanj 47 752 48 480 49 700 50 960

Napomena: projekcija Urbanističkog zavoda RS Uzeli smo u obzir aktivnu razvojnu politiku koja se sprovodi na teritoriji opštine Tešanj, u smislu postojanja i planiranja izgradnje poslovno – proizvodnih zona koje bi dovele do povećanja atraktivnosti opštine i stvaranja novih radnih mjesta. Takođe, negativna tendencija opadanja broja stanovnika polako nestaje i po podacima za zadnjih 5 – 6 godina dolazi do blagog povećanja populacije, što smatramo da će se i zadržati u planskom periodu. Projekcije za 2010, 2015. i 2020. godinu u u pogledu projektovanog broja stanovnika su date na osnovu stope od 0,5%. Može se konstatovati da je ova projekcija slična projekciji varijante B iz Prostornog plana Ze-Do Kantona. Projekciju broja stanovnika po naseljima je veoma teško dati, zbog nepostojanja potrebnih elemenata za njeno utvrđivanje. Pretpostavlja se da će najveći porast doživjeti sam opštinski centar (te okolna naselja), ali u znatno većoj mjeri Jelah i Tešanjka zbog prostornih mogućnosti za širenje ovih naselja. Ostala naselja u opštini sa određenim centralitetom će doživjeti blagi porast, dok će ostala primarna seoska naselja bilježiti stagnaciju (nulti rast) ili blaži pad.



49

2. NASELJA 2.1. Koncepcija razvoja sistema/mreže naselja Koncept sistema i mreže naselja se u velikoj mjeri zasniva na konceptu mreže i sistema naselja koji je dat u Prostornom planu opštine Tešanj iz 1999. godine. Izmjene su nastupile u kategoriji lokalnih centara (tj. centara zajednice sela). Novi koncept mreže naselja temeljio se na stanju na terenu i relevantnim kriterijumima, kao što su analiza i ocjene prostornog uređenja, dosadašnjeg razvoja stanovništva i privrede (naročito od 2000. godine), izgrađenih fondova, prirodnih vrijednosti. Planirani sistem se bazira na policentričnom modelu koji je struktuiran na više nivoa, tj. na teritoriji opštine razlikujemo 4 ranga naselja:

• Opštinski centar – grad Tešanj, (opštinski pol razvoja i jedan od centara Zeničko – dobojskog kantona)

• Sekundarni centri – Jelah i Tešanjka, (naselja gradskog karaktera, komplementarni opštinski polovi razvoja, centri mjesnih zajednica i područja)

• Centri zajednice sela: naselje Šije, Karadaglije, Džemilić Planje, Medakovo, Kaloševići, Miljanovci,

• Ostala seoska naselja: ostalih 31 naselje Za izdvajanje centara, odnosno, definisanje mreže naselja korišteno je više kriterijuma i to:

• planska rješenja iz prethodnog prostornog plana i istorijski faktor, • postojeća opremljenost naselja tehničkom i društvenom infrastrukturom, • fizičko – geografske karakteristike prostora, • postojeća saobraćajna mreža, udaljenost od centara, dostupnost sadržaja, • broj stanovnika, • morfologija naselja i gustina izgrađenosti naselja, • smjernice lokalne samouprave.

U policentričnom sistemu naselja, opštinski centar, sekundarni centri, centri zajednice sela, te ostala naselja imaju definisanu funkciju i sadržaj. Potrebno je da svi ovi centri ostvare svoju ulogu i da postanu žarišta urbanizacije, naselja sa savremenom poljoprivrednom proizvodnjom, naselja sa razvijenom malom privredom, mali turistički centri, itd. Opštinski centar treba da ima najviši nivo centraliteta. Urbana oprema treba da bude takva da zadovolji sve potrebe stanovništva opštine, a i šire. Pažnju treba posvetiti onim funkcijama koje su tipične za opštinski centar, a da se dislociraju ostale funkcije nižih nivoa u Jelah i Tešanjku. Funkcije treba da se dimenzionišu u skladu sa brojem stanovnika Tešnja i njegovog gravitacionog područja. Veze ovog centra sa susjednim prostorima treba da se obezbijede svim nivoima saobraćajnica – autoput, magistralni i regionalni putevi, a da bi ostvario svoju ulogu kao opštinski centar, mora se dobro povezati sa ostalim naseljima na teritoriji (poboljšati, modernizovati postojeću i planiranu putnu mrežu). Jelah i Tešanjka treba da formiraju razvojne osovine, kako uz magistralni put Doboj – Teslić, tako i uz regionalni put Novi Šeher – Tešanj – Jelah. Ova dva naselja postaju središta urbanizacije na teritoriji opštine, dok lokalni centri opslužuju stanovništvo više naseljenih



50

mjesta. Ovi manji centri treba da postanu okosnica modernizacije i mjesta u kojima bi se razvijale raličite proizvodne i uslužne djelatnosti manjeg obima (npr. ponovno oživljavanje proizvodnje hrane). Ovi planirani centri različitog nivoa treba da podignu urbana obilježja na viši nivo, da obezbijede razvoj uslužnih djelatnosti i njihovu dostupnost cjelokupnoj populaciji. Osnovni uslov za realizaciju je, ne samo razvoj saobraćajne mreže, nego i kompletne infrastrukture. U Prostornom plana ZE-DO Kantona, utvrđena su pojedina područja koja čine okosnicu policentričnog razvoja i u kome je opština Tešanj definisana kao sekundarni centar (sekundarni centar u sklopu grada regiona) zajedno sa opštinama Visoko, Kakanj, Zavidovići i Maglaj. 2.2. Organizacija prostora, prostorne cjeline Koncept mreže i sistema naselja prati i odgovarajući koncept organizacije prostora i prostornih cjelina različitog hijerarhijskog nivoa. Tabela: Prostorne cjeline (gravitaciona područja sekundarnih i lokalnih centara, te opštinskog centra) i njihove površine

GRAVITACIONO PODRUČJE NASELJA U SASTAVU POVRŠINA

(u km2) UČEŠĆE U

OPŠTINI (%)

TEŠANJ Tešanj, Cerovac, Bukva, Raduša, Dobropolje, Tugovići, Mekiš 36,46 22,53

JELAH Jelah, Jelah – Polje, Rosulje, Vukovo, Jevadžije, Potočani 18,20 11,25

TEŠANJKA Tešanjka, Kraševo, Lepenica, Ljetinić 10,68 6,60

MEDAKOVO Medakovo, Novo Selo, Čifluk, Logobare, Trepče 20,36 12,58

ŠIJE Šije 9,76 6,03

KARADAGLIJE Karadaglije, Jablanica, Ripna, Čaglići, Koprivci 23,37 14,43

DŽEMILIĆ PLANJE Džemilić Planje, Orašje Planje 10,9 10,9

KALOŠEVIĆ Kalošević, Putešić, Mrkotić, Vrela, Bobare, Blaževci, Drinčići 18,02 6,74

MILJANOVCI Miljanovci, Novi Miljanovci, Lončari, Piljužići 13,87 8,57

Gravitaciona područja lokalnih centara obuhvataju pretežno atare susjednih naselja. Po veličini se razlikuju i uglavnom su to manja područja izuzev gravitacionog područja Karadaglija i Medakova. Promjene u odnosu na koncepciju mreže naselja u Prostornom planu iz 1999. godine su prisutne kod lokalnih centara, tj. centara zajednica sela. Naselje Novi Miljanovci je izgubilo svoj centralitet (prešlo u niži rang) iz razloga što su Miljanovci susjedno naseljeno mjesto i po kriterijumima zauzimaju viši rang u odnosu na Nove Miljanovce. Naselje Medakovo je



51

preuzelo ulogu naselja Trepča zbog planirane koncepcije privrednog razvoja i blizine budećeg autoputa Vc. Društvena i tehnička infrastruktura u naseljima koja su izgubila centralitet i dalje će nesmetano da obavlja svoje funkcije, pošto će takva naselja i dalje predstavljati centar okolnog prostora i imati, tzv. nezvanični centralitet. 3. URBANA I RURALNA PODRUČJA 3.1. Urbana područja Urbana područja predstavljaju prostorno funkcionalnu cjelinu ili više međusobno povezanih cjelina, koje na osnovu planskih pretpostavki imaju uslove za dalji razvoj. Urbano područje obuhvata izgrađene i neizgrađene površine namijenjene za stanovanje, rad i odmor, objekte urbane opreme, infrastrukture i posebne namjene, zelene površine, kao i površine rezervisane za budući razvoj, a pored građevinskog mogu obuhvatati i druga zemljišta. Urbana područja planirana su na površinama predviđenim za izgradnju sa funkcijom stanovanja, rada, rekreacije i komunalne infrastrukture, a u cilju racionalnijeg organizovanja urbanih struktura, ekonomičnijeg opremanja naselja sadržajima komunalne i društvene infrastrukture. Urbana područja su definisana na osnovu starog prostprnog plana općine Tešanj iz 2000. godine i Izmjene plana iz 2003. Međutim, s obzirom na gustinu naseljenosti javila se potreba za novim građevinskim reonima, a u službu je stigao i nezanemarljiv broj zahtjeva, što je i bio jedan od povoda za izmjenu Plana. Definisana urbana područja čine cca 23% ukupne površine opštine Tešanj. Učešće urbanih područja je dato u sljedećoj tabeli: Stepen režima gradnje

Urbano područje Površina u ha

I Tešanj 332.01II Jelah 185.30

Tešanjka 22.46

III Medakovo 81.95Karadglije 31.56Šije 260.94Džemilić Planje 107.32Kalošević 59.57Miljnovci 126

Lončari 45.29

Jelah Polje 23.96

Miljanovci Novi 122.99Piljužići 150.94



52

III

Blaževci 23.44Vrela 21.49Drinčići 30.63Bobare 36.43Putešići 19.78Mrkotić 90.96Orašje Planje 68.77Potočani 140.36Jevadžije 58.29Koprivci 27.96Jablanica 44.85Ripna 12.58Čaglići 54.90Tugovići 39.54Trepče 134.49Novo selo 73.89Lepenica 137.30Kraševo 135.50Ljetinić 42.78Ćifluk 68.91Logobare 62.27Mekiš 83.22Rosulje 85.86Cerovac 48.98Bukva 78.78Dobro polje 103.53Vukovo 131.92Raduša 305.43

IV Rezervisane površine za budući razvoj

UKUPNO 39 3.709.319Napomena: U ove površine nisu uvrštene izgrađene površine koje se nalaze u zonama zaštite. Urbana područja i izgrađene površine, koje se nalaze u zoni zaštite izvorišta i zoni plavljenja rijeke Usore, kao i područja uz saobraćajnice, nisu definisana na grafičkom prilogu br.16 URBANA PODRUČJA. Ti reoni i odnos prema njima je definisan u IV poglavlju tekstualnog dijela, odnosno u Odluci o provođenju Plana. Površine urbanih područja su različite, jer su definisane na osnovu postojećeg stanja, prirodnih karakteristika područja, kao i planiranog broja stanovnika i pretpostavki budućeg razvoja, koji će zahtijevati i promjenu površine. Generalno se može konstatovati da se urbana područja mogu povećavati, smanjivati ili zadržati svoj obim, a mogu i izgubiti karakter urbanog područja.



53

3.2. Građevinska zemljišta van urbanih područja Analiza postojećeg stanja je ukazala na postojanje velikog broja manjih površina sa izgrađenim objektima na cijelom području opštine. Sva ova područja nisu mogla biti obuhvaćena urbnim područjima zbog njihove raštrkanosti i male gustine naseljenosti. Dakle, izvan urbanih područja ima izgrađenih površina – građevinskog zemljišta, koja se zadržavaju u postojećim površinama, ali sa mogućnošću povećanja gustine izgrađenosti, koja je na ovim prostorima veoma niska. To je neophodno u cilju racionalnijeg korištenja raspoloživog zemljišta. 4. POLJOPRIVREDNA ZEMLJIŠTA 4.1. Kategorizacija poljoprivrednog zemljišta Pod terminom bonitet zemljišta podrazumijeva se ocjena kvaliteta zemljišta i njegova proizvodna sposobnost, čija se vrijednost izražava u bodovima od 1 do100. Bonitetna karta predstavlja kategorije zemljišta u odnosu na njihove prirodne potencijale. Određivanje bonitetnih kategorija zemljišta vrši se na osnovu morfoloških, hemijskih, fizičkih i bioloških svojstava, te proizvodnih karakteristika terena. Karta boniteta je urađena na osnovu nagiba i dubine kao značajnih faktora koji utiču na bonitet. Bonitetne kategorije I bonitetna kategorija (90-100 bodova) Obuhvata zemljišta duboka i vrlo duboka više od 120cm dubine, ilovastog sastava, srednje propusna, dobro drenirana, neutralne reakcije, sa podzemnom vodom ispod 120 cm, na ravnom reljefu sa nagibom do 3%, zaštićena od poplava, bez skeleta i bez kamenitosti, čiji je broj dana vegetacionog perioda veći od 240, sa povoljnim odnosom SET/PET 0,8, laka i pogodna za mehanizovanu obradu i navodnjavanje. II bonitetna kategorija (80-90 bodova) Obuhvata zemljišta duboka preko 90cm, po sastavu ilovače i glinuše, propusna do srednje propusna, dobro i umjereno drenirana, neutralne i slabo kisele reakcije, sa podzemnom vodom ispod 100cm, na ravnom i nagnutom reljefu do 8%, izložena površinskoj vrlo slaboj eroziji, kao i vrlo rijetkim i kratkotrajnim poplavama, laka i srednje teška, pogodna za mehanizovanu obradu i navodnjavanje. III bonitetna kategorija (60-80 bodova) Obuhvata zemljišta srednje duboka i duboka preko 60 cm, po teksturi ilovače i glinuše, propustljiva do teže propustljiva, dobro do nepotpuno drenirana, od slabo alkalne do srednje kisele reakcije, sa podzemnom vodom ispod 80 cm, u ravnici i nagibu do 16% (na nagibu



54

izložena blažim oblicima erozije), izložena povremenim i kratkotrajnim poplavama, za obradu laka do teška uz izvjesna ograničenja u pogledu primjene mehanizacije i za koja su potrebne mjere zaštite od erozije, odnosno plavljenja. IV bonitetna kategorija (40-60 bodova) Obuhvata zemljišta srednje duboka od 40-60 cm, po teksturi ilovače i glinuše koja mogu da imaju 30% skeleta, a kod pjeskuša do 10% gline, alkalne do vrlo kisele reakcije, slabije drenirana, propustljiva do teže propustljiva, sa podzemnom vodom, kratkotrajno prevlažna, u ravnici i na nagibu do 30% (na nagibu-izložena svim oblicima erozije), u ravnici su srednje duboka i redovno kratkotrajno plavna, potrebne su mjere zaštite od erozije i poplava, te melioracione mjere. V bonitetna kategorija (30-40 bodova) Čine je zemljišta srednje duboka i plitka ispod 40 cm, koja sadrže do 50% skeletoidnih čestica do ekstremno kisele reakcije, srednje dugo prevlažena, redovno i dugotrajno poplavna, u ravnici i na nagibu do 45% (na nagibu-izložena svim oblicima površinske i slabe jaružne erozije), neophodne su mjere zaštite od erozije i izvođenje meliorativnih mjera. VI bonitetna kategorija (20-30 bodova) Čine je zemljišta uglavnom plitka, koja sadrže i do 70% skeleta, dugotrajno vodoležna, oglejena do površine, redovno i dugotrajno plavljena, u ravnici i na nagibu do 45% (na nagibu-ugrožena svim oblicima površinske i srednje jaružne erozije), alkalne do vrlo kisele reakcije, srednje oštećena i degradirana, dugotrajno prevlažena sa visokim nivoom podzemnih voda, neophodne su mjere zaštite od erozije i poplava. VII bonitetna kategorija (10-20 bodova) Čine je zemljišta pretežno vrlo plitka, koja sadrže više od 70% skeleta, na nagibu od 60% (na nagibu-ugrožena jakom jaružnom erozijom), jako oštećena i degradirana, alkalna do jako kisela, neophodne su mjere zaštite od erozije, a koja se isključivo mogu koristiti kao livade, pašnjaci i šume. VIII bonitetna kategorija (do 10 bodova) Čine urbane zone, eksploataciona područja, saobraćajnice, vodne akumulacije i vrlo plitka zemljišta, koja sadrže i do 90% skeleta, na nagibu i više od 65% ugrožena najjačim oblicima erozije, a koja se koriste kao pašnjaci. Tabela br: Bonitetne kategorije

Bonitet zemljišta Površina (ha) % I kategorija 1068.93 6.61%

II kategorija 107.91 0.67%

III kategorija 7.74 0.05%

IV kategorija 2135.05 13.20%

VI kategorija 55.16 0.34%

VIII kategorija 12805.21 79.14%

UKUPNO 161 80.00 100.00%



55

Iz prethodne tabele je vidljivo da je na području opštine Tešanj najzatupljenija IV bonitetna kategorija sa 2.135,05 ha, odnosno 13,20%, zatim I kategorija sa 1.068,90 ha, odnosno 6,61%. Zemljišta II i III kategorije ima veoma malo, II kategorije 106.91 ha ili 0.66% odnosno III kategorije 7.74 ha ili 0.05 % što ukupno iznosi 114.65 ha ili 0.71% od ukupne teritorije. Veliki dio područja opštine se nalazi pod VIII bonitetnom kategorijom, 12.805.21 ha odnosno 79.15%. Udjela kvalitetnog zemljišta koje čine prve tri kategorije (I-III) ima veoma malo, svega 1.183.55 ha, odnosno 7.31% ukupnog poljoprivrednog zemljišta opštine što ukazuje na potrebu njegovog racionalnog iskorištavanja uz intenziviranje proizvodnje. Visok udio IV kategorije od 13.20% pokazuje da je neophodno provođenje agrotehničkih i hidrotehničkih (odvodnjavanje i navodnjavanje) mjera kako bi se povećala proizvodna sposobnost ovih zemljišta. Prema načinu iskorištavanja, plodna zemljišta su svrstana po kulturama u njive, voćnjake, livade, pašnjake, te kategorija neplodnih zemljišta. Utvrđene bonitetne kategorije poljoprivrednog zemljišta prema upotrebnoj vrijednosti svrstane su u tri grupe:

• zemljišta prikladna za kultiviranje (I-IV bonitetne kategorije) • zemljišta manje prikladna za kultiviranje (V-VI bonitetne kategorije) • zemljišta ograničena u upotrebi (VII-VIII bonitetne kategorije)

Imajući u vidu površine koje su prikladne za kultiviranje potrebno je izvršiti meliorativne i agrotehničke zahvate na poboljšanju kategorija tla što stvara ambijent za intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju. Analizirajući zastupljenost I-IV bonitetnih kategorija dolazimo do zaključka da je potrebno dosljedno provoditi propise koji će maksimalno štititi zemljište od I do IV bonitetne kategorije iz razloga male zastupljenosti u ukupnoj površini od 20,51%. Imajući u vidu ograničene površine kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta potrebno je uložiti maksimalne napore kako bi se isto očuvalo posebno u dolinama rijeka Usore i Tešanjke. Na tim prostorima, gdje je zemljište I bonitetne kategorije trebalo bi organizovati intenzivnu ugovorenu poljoprivrednu proizvodnju što bi omogućilo obezbjeđenje sirovine za prerađivačke kapacitete u datom okruženju. Obzirom da se kvalitetno poljoprivredno zemljište nalazi u dolinama rijeka i da su podložna plavljenjima, te uticajima podzemnih voda neophodno je u narednom periodu izvršiti regulacije vodotoka kako bi se očuvalo kvalitetno zemljište i kako bi se zemljište iz slabije kategorije prevelo u bolju bonitetnu kategoriju zemljišta i intenzivirala poljoprivredna proizvodnja.



56

Vodotoci Tešanjka i Usora su jedini vodotoci na teritoriji opštine. Voda je pogodna za navodnjavanje. Da bi se sačuvalo zemljište za poljoprivrednu proizvodnju potrebno je zaustaviti pojavu devastacije obala rijeke Usore koja nastaje eksploatacijom pijeska. Obzirom da na području opštine Tešanj postoje znatne površine poljoprivrednog zemljišta koje su nakon završetka rata ostale pod minama, u narednom periodu bi trebalo intenzivirati proces deminiranja ovih zemljišta kako bi se mogla uključiti u poljoprivrednu proizvodnju. Poljoprivredne zone Na teritoriji opštine izražena je zonalnost zemljišta sa aspekta nadmorske visine i nagnutosti terena. Najveći dio je, sa aspekta nagiba, pogodan za intenzivnu proizvodnju, posebno povrtlarstvo i voćarstvo. U dolinama rijeke Usore i Tešanjke teren je ravan i pogodan za intenzivnu povrtlarsku i ratarsku proizvodnju. Trenutno je na ovom prostoru, gotovo isključivo, kultura kukuruza ili livada. Dio zemljišta je zapušten. Konstatacija je, da je velika šteta što ovo zemljište nije u sistemu intenzivne proizvodnje, jer je realna mogućnost navodnjavanja i uzgoja, osim ratarskih i povrtlarskih kultura. Druga zona se blago uzdiže u formaciju blago nagnutih brda, nešto veće nadmorske visine koja je izuzetno povoljna za razvoj voćarstva i povrtlarstva. Trenutno u ovoj zoni preovladava kultura livade, pašnjaka, kukuruza i vrlo rijetko mladog voćnjaka. Sporadično se nalaze zapušteni šljivici na okućnicama. Poljoprivredne zone u dolinama rijeka U dolinama rijeka Usore i Tešanjke teren je ravan i pogodan za intenzivnu ratarsku i povrtlarsku proizvodnju. Trenutno su te površine pod livadama, djelimično pod oranicama, a jedan dio zemljišta je zapušten. Poljoprivrednog zemljišta na tom području nema mnogo, ali su perspektivno najvrijednija i zaslužuju najveći stepen zaštite.

• Ravničarsko područje sa nadmorskom visinom 150-200 m Poljoprivredna zona u dolini rijeke Usore, obuhvata atare naselja Kalošević, Mrkotić, Bare, Piljužići, Jelah, Miljaovići Donji, Rosulje, Ljetinjić, Krašeo.

• Ravničarsko područje oko 200m Poljoprivredna zona u dolini rijeke Tešanjke, obuhvata atare naselja Novo Selo, Medakovo, kao i poljoprivredna zona u dolini rijeke Bosne (Šije).

Poljoprivredne zone brežuljkastih terena Druga zona se blago uzdiže u formaciju blago nagnutih brda, nešto veće nadmorske visine koja je izuzetno povoljna za razvoj voćarsta. Trenutno su u ovoj zoni zastupljene livade i pašnjaci, nešto malo oranica na kojima od kultura dominira kukuruz. Rijetko su zastupljeni voćnjaci uglavnom su to zapušteni šljivici na okućnicama.



57

• Brdovito-brežuljkasto područje 300-500 m

Poljoprivredna zona obuhvata atare naselja Mrkotić, Orašje Planje, Džemalić Planje, Raduša, Mekiš, Jablanica, Karodaglije, Trepče, Medakovo, Šilje, Lepenica, Krševo.

• Ravničarsko- brežuljkasto do blago brdovito 190-400m Poljoprivredna zona obuhvata atare naselja Miljanovići Mrkotić, Orašje Planje, Džemalić Planje, Raduša, Tešanj1, Jevadžije, Nov Selo, Rosulje, Ljetinjić, Jelah.

• Brežuljkasto-ravničarsko područje 200-300m Poljoprivredna zona obuhvata atare naselja Gornji Miljanovići, Donji, Lončari, Prljužić, Vrtković Donji, Vrela, Bobare, Kalašević.

• Brežuljkasto brdovito područje 220-300m Poljoprivredna zona obuhvata atare naselja Kraševo, Lepenica, Medakovo, Trepče, Tešanj, Jablanica, Mekiš.

4.2. Obradiva i neobradiva zemljišta po namjeni Ukupna površina opštine Tešanj je 16.180.00 ha od čega poljoprivredno zemljište zauzima površinu od 8454.95 ha ili 52.25% . U okviru poljoprivrednog zemljišta, obradiva poljoprivredna površina (oranice, voćnjaci, livade) zauzima površinu oko 5349.79 ha.

Bilansi površina poljoprivrednog zemljišta - stanje

voćnjaci, 0.35%

kultivisano zemljište, 49.46%

livade, 13.64%pašnjaci, 7.33%

ostalo poljoprivredno

zemljište, 29.22%

Tabela: Kategorije poljoprivrednog zemljišta

Poljoprivredno zemljište Površina

(ha) % voćnjaci 29.59 0.35% oranice 4182.04 49.46% livade 1153.15 13.64% pašnjaci 619.39 7.33% ostalo poljoprivredno zemljište 2470.78 29.22%

UKUPNO 8454.95 100.00%



58

U strukturi obradivog poljoprivrednog zemljišta oranice zauzimaju oko 78.17%, voćnjaci 0,55%, livade 21.56%. Pod obradivim poljoprivrednim zemljištem podrazumijevaju se površine pogodne za intenzivnu, tj. oraničnu proizvodnju do oko 20% nagiba terena. Pod neobradivim poljoprivrednim zemljištem podrazumijevaju se površine koje nisu pogodne za intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju nego su pogodne za pašnjake, to su površine iznad 20% nagiba terena. U strukturi poljoprivrednog zemljišta na oranice otpada 4182.04 ha (49.46%), voćnjake 29.59 ha (0.35%), livade 1153.15 ha (13.64%) i pašnjake 619.39 ha (7.33%). Pašnjaci u opštini zauzimaju 619.39 ha i ne predstavljaju značajniji resurs na kom bi se moglo značajnije razviti ovčarstvo. Ostalog poljoprivrednog zemljišta je 2470.78 ha (29.22%). Iz tabelarnog prikaza vidljivo je da na teritoriji opštine najviše ima oranica, a najmanje voćnjaka. Podaci o vlasništvu nisu dostupni, ali sa sigurnošću se može reći da je u privatnom vlasništvu više od 85% zemljišta. Dominiranje pojedinih kategorija poljoprivrednog zemljišta ujedno je i pokazatelj razvijenosti pojedinih područja odnosno u kojim područjima se treba intenzivirati i unaprijediti proizvodnja hrane. Danas se u svijetu uzimaju kao granične vrijednosti za poljoprivredne površine 0,44 ha/ stanovniku a za obradive 0,17 ha/stanovniku. U odnosu na granične vrijednosti, poljoprivredne površine na području opštine su daleko ispod navedenog limita i iznose samo 0,17 ha/ stanovnika. Činjenica da se iz godine u godinu odnos raspoloživih obradivih i poljoprivrednih površina po stanovniku kontinuirano smanjuje, a da su na tim površinama i dalje prisutni procesi oštećenja i uništenja zemljišta ukazuje na to da su potrebne urgentne mjere da se spriječi dalje smanjenje zemljišnih resursa. Deficit obradivog (korištenog) zemljišta treba se nadoknaditi razvojem (uređenjem) poljoprivrednog zemljišta putem hidro i agromelioracija, u dolini rijeka kao i proizvodnjom hrane u zaštićenom prostoru (staklenici, plastenici, gljivarnici i dr.) Trenutna poljoprivredna proizvodnja je uglavnom organizovana u privatnom sektoru koju karakteriše usitnjenost posjeda, odsustvo intenzivne obrade i primjene savremenih agrotehničkih mjera. Ta se proizvodnja očituje uglavnom za vlastite potrebe sa neorganizovanim plasmanom tržišnih viškova i nepostojanje industrijskih kapaciteta za njihovu primarnu preradu i daljnju finalizaciju.



59

Značajno je napomenuti da su privatni zemljišni posjedi dosta usitnjeni što doprinosi niskom nivou produktivnosti posjeda i ograničenju mogućnosti poljoprivrednika da prihvate moderne sisteme upravljanja. Prije rata postojali su programi komasacije i arondacije zemljišta čiji je cilj bio okrupnjavanje zemljišnih posjeda. Na ovaj način su i nastali kompleksi državnog poljoprivrednog zemljišta. Državno poljoprivredno zemljište prije privatizacije su koristila državna poljoprivredna preduzeća i zemljoradničke zadruge. Osim usitnjenosti zemljišnih posjeda i nivo obrade zemljišta je nizak što je rezultat migracije ruralnog stanovništva u urbane centre i njihovog napuštanja imanja. Tendencija povećanja usitnjavanja posjeda je i zbog zakona i običaja o nasljeđivanju koji pomažu dalju podjelu zemlje među korisnicima umjesto podsticanja njenog prenošenja na jednu osobu. Neobradiva zemljišta su nastala raznim uzrocima oštećenja zemljišta, a to su:

1. izgradnja naselja i industrijskih objekata 2. oštećenje uzrokovano površinskim kopovima 3. izražena vodna erozija i klizišta, 4. deponije komunalnog i industrijskog otpada

Velika oštećenja poljoprivrednog zemljišta nastala su od površinskih kopova u rudarstvu. Gubici zemljišta na ovaj način smatraju se privremenim što ukazuje da se rekultivacijom ovih zemljišta tu može ponovo organizovati poljoprivredna, odnosno šumarska proizvodnja. Obzirom da je zemljište ograničen, prirodni resurs, značajan potencijal poljoprivrednog zemljišta bi se mogao dobiti privođenjem kulturi, odnosno rekultivacijom oštećenih poljoprivrednih zemljišta na kojima je onemogućena poljoprivredna proizvodnja. Rekultivacija bi se morala izvoditi u tri faze i to:

1. tehnička (punjenje kratera, ravnanje terena i osiguranje određenog nagiba), 2. agrotehnička (obogaćivanje humusom i drugim hranljivim elementima), i 3. biološka faza (sjetva i sadnja određenih poljoprivrednih kultura).

Imajući u vidu naprijed navedeno, u narednom periodu trebalo bi što više površina devastiranog poljoprivrednog zemljišta rekultivisati. Uzimajući u obzir kvalitet poljoprivrednog zemljišta, zastupljenost pojedinih kategorija poljoprivrednog zemljišta, kao i potrebe opštine moguće su sljedeće strateške orijentacije u poljoprivredi:

- organizovana intenzivna poljoprivredna proizvodnja - povrtlarstvo, - proizvodnja ljekobilja - organizovana voćarska proizvodnja sa akcentom na jagodičasto voće, visokostablašice

kao i instaliranje prerađivačkih kapaciteta - organizovanje poljoprivredne proizvodnje na bazi zdrave hrane



60

4.3. Bilansi poljoprivrednog zemljišta po upotrebnoj vrijednosti Zemljište je resurs i osnovni uslov poljoprivredne proizvodnje. Zemljište je prostorni resurs od kojeg zavisi postojanje i sudbina čovječanstva, pa se njegova upotreba u svijetu reguliše i podređuje zajedničkim interesima društva. Unutar tog resursa poljoprivredno zemljište predstavlja najveću dragocjenost tako da ga u najvećoj mjeri treba čuvati od upotrebe u druge svrhe ili pogotovo trajnih gubitaka. Za intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju zemljište mora biti zaštićeno i uređeno za primjenu savremenih agrotehničkih mjera. Zaštita poljoprivrednog zemljišta i integralno upravljanje ovim resursom je vrlo važno u funkciji održivog razvoja opštine u budućnosti. Korišćenje, zaštita i očuvanje poljoprivrednog zemljišnog fonda je jedna od bitnih funkcija planiranja i uredjenja prostora. Racionalnim planiranjem u ovoj oblasti obezbijediće se trajno očuvanje mogućnosti poljoprivrednog zemljišta za proizvodnju potrebnih količina hrane visoke zdravstvene vrijednosti. Zaustavljanje trenda gubitaka najkvalitetnijih poljoprivrednih površina i donošenja plana korišćenja zemljišta, treba da bude jedan od strateških zadataka Zeničko-dobojskog kantona, a time i opštine Tešanj. Među značajnim mjerama je i regulisanje vodnog režima u cilju zaštite najplodnijih poljoprivrednih površina u gotovo cijelom toku rijeke Usore, a posebno površina na njenoj lijevoj strani, obzirom na činjenicu da se na ovom području redovno javljaju poplave i da je nivo podzemnih voda visok što je potrebno rješavati melioracijama (odvodnjavanje). U tom smislu, neophodno je pristupiti meliorisanju najkvalitetnijih zemljišnih površina duž rijeke Usore, a zatim kombinacijom bioloških i drugih metoda, prostor meliorisanog zemljišta proširiti u skladu sa mogućnostima investiranja u ovoj oblasti. Takve mjere bi za rezultat trebale imati višestruko povećanje prinosa i stabilnost proizvodnje kroz realizaciju malih projekata. Na teritoriji opštine izražena je zonalnost zemljišta tako da se pojedine zone razlikuju prije svega u proizvodnim sposobnostima zemljišta, uslovima proizvodnje i načinom njihovog proizvodnog korištenja. Poljoprivredna zona u dolinama rijeka uz tehničko-tehnološko uređenje predstavlja potencijal za organizovanje intenzivne poljoprivredne proizvodnje. Korištenje zemljišta u ovoj zoni usmjerilo bi se na intenzivno ratarstvo (proizvodnja krmnih kultura za proizvodnju mlijeka) i povrtlarstvo (proizvodnja povrća te proizvodnja industrijskog bilja). Druga, poljoprivredna zona se blago uzdiže u formaciju blago nagnutih brda, nešto veće nadmorske visine koja je izuzetno povoljna za razvoj voćarstva i povrtlarstva. Obzirom na prirodni brdsko-brežuljkasti ambijent otežano je korištenje mehanizacije za intenzivnu ratarsku proizvodnju tako da je ova zona namijenjena za poluintenzivnu poljoprivrednu proizvodnju.



61

Na ovim površinama zemljišta organizovala bi se proizvodnja intenzivnih zasada voća visokostablašica i jagodastog voća, zatim uzgoj povrća i to pogotovo za industrijsku preradu. Takođe, u ovoj zoni korištenje zemljišta bi bilo usmjereno i za proizvodnju krme i sijena kako bi se organizovala proizvodnja mlijeka i mesa. 5. ŠUME I ŠUMSKA ZEMLJIŠTA 5.1. Kategorizacija šumskog zemljišta

Prema ekološko-vegetacijskoj reonizaciji (Stefanović et al), područje općine Tešanj pripada pripanonskoj oblasti, odnosno sjeverobosanskom području. REALNA ŠUMSKA VEGETACIJA Najrasprostranjenije su šume kitnjaka i običnog graba (Querco - Carpinetum), sa kojima alternatiraju šume bukve (Fagetum montanum) na hladnijim položajima, a na orografsko izloženijim, šume kitnjaka (Quercetum petraea montanum). Na višim predjelima zastupljene su šume bukve i jele (Abieti – Fagetum illyricum). Za nizijske predjele i zaravni diluvijalnih terasa karakteristične su šume lužnjaka i običnog graba (Capino betuli – Quercetum roboris), odnosno šume lužnjaka (Genisto elatea - Quercetum roboris), dok su na najvlažnijim mjestima prisutne šume crne johe (Alnetum glutinosae), odnosno šume poljskog jasena (Leucoio - Fraxinetum angustifoliae). Na recentnim fluvisolima zastupljene su šume vrba i topola (Popoletum albo – nigrae). POTENCIJALNA ŠUMSKA VEGETACIJA Potencijalna šumska vegetacija predmetnog područja najvećim dijelom pripada klimazonalnim zajednicama kitnjaka i običnog graba, sa kojim alternatiraju šume lužnjaka i običnog graba, sporadično poplavne šume lužnjaka (Genisto elatae – Quercetum roboris), šume kitnjaka, šume bukve, zatim šume vrba i topola, te šume crne johe. U višim predjelima ovog područja zastupljene su klimaregionalne šume bukve i jele. U vegetacijskom smislu, područje općine Tešanj najvećim dijelom pripada klimazonalnoj zajednici mezofilnih šuma hrasta kitnjaka i običnog graba. U višim predjelima, egzistiraju čiste sastojine bukve, zatim čiste sastojine jele i smrče, kao i mješovite zajednice bukve i jele sa smrčom. U nižim predjelima razvile su se mješovite šume hrasta kitnjaka i lužnjaka. Prema zastupljenosti različitih tipova šuma i sposobnosti šumskog zemljišta za pošumljavanje, gazdinske klase na području općine Tešanj su svrstane u sljedeće kategorije šuma i šumskog zemljišta:



62

Tabela: Pregled kategorija šuma i šumskog zemljišta

ŠIRA KATEGORIJA

UŽA KATEGORIJA

Visoke šume sa prirodnom obnovom

Visoke šume bukveVisoke šume jele i smrče Visoke šume bukve i jele sa smrčom Visoke šume hrasta kitnjaka i bukve

Šumske kulture

Šumske kulture smrče i jele Šumske kulture bijelog i crnog bora Šumske kulture ostalih četinara Šumske kulture ostalih lišćara

Izdanačke šume Izdanačke šume hrasta kitnjaka i graba

Površine podesne za pošumljavanje ŠibljaciGoleti podesne za pošumljavanje

Površine nepodesne za pošumljavanje Krš i goleti nepodesne za gazdovanje Šumske komunikacijeOstale neproduktivne površine

5.2. Bilansi šumskog zemljišta Pregled cjelokupnog šumskog fonda općine Tešanj prikazan je u sljedećoj tabeli na osnovu opštih podataka dobijenih iz katastra Kantonalne uprave za šumarstvo, a prema vlasništvu, površini i kategoriji pripadnosti. Tabela: Pregled površina šumskog fonda prema kategoriji i vlasništvu

DRŽAVNE ŠUME PRIVATNE ŠUME

UKUPNO

KATEGORIJA ŠUMA

površina(ha)

površina(ha)

površina (ha)

Visoke šume 1.148,49 147,64 1.296,13 Izdanačke šume 774,51 1.855,22 2.629,73 Šumske kulture 373,70 - 373,70 Neproduktivne površine 54,20 1,74 55,94

Goleti 40,80 253,68 294,48 UKUPNO (ha) 2.391,70 2.258,28 4.649,98

Stanje šumskog fonda u državnom vlasništvu, kojima gazduje Šumsko privredno društvo Zeničko-dobojskog kantona d.o.o. Zavidovići, prikazano je u narednoj tabeli preko taksativnih pokazatelja.



63

Tabela: Pregled stanja šumskog fonda u državnom vlasništvu Kategorija šuma

površina Vrsta drveća

ukupna Zaliha

m³

prirast

m³

etat

m³ Mini-rano

Nemi- nirano

Ukupno

Visoke šume 258,90 889,79 1148,49

Četinari 11216 474 125Lišćari 234947 6186 2979Ukupno 246163 6660 3104

Izdanačke šume 322,00 452,51 774,51


Šumske kulture 120,00 253,70 373,70


Šume nepodesne za gazdovanje

0,00 54,20 54,20

Četinari 5 - -Lišćari 3985 - -Ukupno 3990 - -

Goleti - 40,80 40,80 - - - -

UKUPNO 700,90 1691,00 2391,70


Uzurpacije 173,20 1483.47 1656.67 - - - - Najvrijedniji šumski kompleksi, koji se nalazi u državnom vlasništvu, predstavljeni visokim sastojinama bukve, jele i smrče, egzistiraju na jugu predmetnog obuhvata, u rejonu Crnog vrha. Odlikuju se zadovoljavajućum strukturom drvne mase, ali sa nepovoljnom zalihom (214 m³/ha), iz čega proizilazi potreba za maksimalnim očuvanjem ovog prirodnog resursa. Uloga ovih šuma u turističko-rekreativne svrhe kao i njihova zaštitna hidrološka funkcija, još više povećava značaj istih. Na osnovu podataka Evropske agencije za zaštitu životne sredine iz 2000 godine, koji se odnose na aktuelnu namjenu zemljišta (CORINE Land Cover BiH), a koji su dobijeni na osnovu satelitskog snimanja i drugih savremenih kartografskih metoda, dobijena je sljedeća struktura podataka za šumska zemljišta: Tabela: Stanje šumskog fonda na osnovu satelitskog snimka R.br Kategorija šuma Površina (ha) Procentualno učešće

1 Lišćarske šume 3.690,29 80,4%2 Mješovite šume 900,95 19,6%

UKUPNO (ha) 4.591,24 100,0%



64

Iz tabele se uočava razlika površina šuma u odnosu na opšte podatke u iznosu od oko 60 ha, koja se može objasniti različitom metodološkom pristupu izdvajanja površina i neažurnih podataka za privatne šume. Na osnovu navedenih podataka dobijen je stepen šumovitosti kao i ostali parametri prikazani u sljedećoj tabeli: Tabela: Stepen šumovitosti i stepen zadovoljenosti

Iz navedene tabele se vidi da šume i šumska zemljišta zauzimaju 28,37% teritorije općine Tešanj, što je značajno ispod prosjeka šumovitosti BiH, koja iznosi 53%. Posmatrano sa aspekta stepena zadovoljenja, odnosno površini šuma po stanovniku, dobija se iznos od 0,1 ha po stanovniku, što je ispod evropskog normativa koji iznosi 0,3 ha/st. 5.3. Šumsko-gospodarska područja U cilju racionalnog i trajnog gospodarenja, šume i šumsko zemljište opštine Tešanj, dodjeljene su ŠGP „Natron-Usorsko-Ukrinsko“, odnosno gospodarskoj jedinici Tešanjka, i njima gazduje Šumsko privredno društvo Zeničko-dobojskog kantona d.o.o. Zavidovići, preko radne jedinice Tešanj. 5.4. Zaštitne šume, zaštićene šume i šumski rezervati Na području općine Tešanj do sada nije stavljena pod zakonsku zaštitu niti jedna šumska površina. Ovim planom, vrijedni šumski kompleksi na području Crnog vrha, se svrstavaju u kategoriju „Šume s posebnom namjenom“, što je i prikazano na grafičkim prilozima br.04 i br.13, „Šume i šumska zemljišta“, odnosno „Zaštita prirode“. Za ovo područje je neophodno donijeti odredjene propise i akte, predviđene Zakonom o šumama, u okviru kojih će se odrediti režim gospodarenja i druge neophodne mjere.

Opština Površina opštine

(ha)

Šume i šumsko zemljište

(ha)

Stepen šumovitosti

(%)

Br. stanovnika

Stepen zadovoljenosti

(ha/st)

TEŠANj 16.182,24 4.591,24 28,37 47.000

0.1



65

5.5. Područja predviđena za pošumljavanje i podizanje kvaliteta U cilju podizanja kvaliteta šuma i šumskog zemljišta na području općine Tešanj, ovim planom je predviđeno pošumljavanje površina iz kategorije šibljaka i goleti podesnih za pošumljavanje. Ovo pošumljavanje se izvodi na osnovu Plana pošumljavanja u okviru proširene reprodukcije šuma, a na osnovu sredstava koja izdvajaju Kantonalna šumsko-privredna društva u visini od 3% od ukupno ostvarenog prihoda, što je propisano Zakonom o šumama. U cilju racionalnijeg korišćenja zapuštenog poljoprivrednog zemljišta, lošijih bonitetnih klasa (5-7), ovim planom se daju preporuke za pošumljavanje istih, a sve u okviru podsticaja od strane Kantonalne uprave za šumarstvo. 5.6. Korišćenje šuma i šumskog zemljišta Preporuke o načinu korišćenja šuma i šumskog zemljišta na prostoru opšine Tešanj prikazane su preko opštih i tehničkih ciljeva. Opšti ciljevi:

• Pristup trajnom i racionalnom korišćenju šuma i šumskog zemljišta, u cilju obezbjedjenja svih društvenih potreba i zahtjeva koji se postavljaju pred šume

• Obezbjedjenje integralnog korišćenja ukupnih potencijala šuma u šumskim područjima.

• Utvrđivanje proizvodnih potencijala staništa, kako bi korišćenje bilo s tim usaglašeno, a time i trajna planska zaštita bioekološke stabilnosti šuma u šumskim područjima,

• Formiranje strukture šuma koja će moći davati ujednačene prihode po količini i kvalitetu

• Posebna zaštita rijetkih, reliktnih i ugroženih vrsta i njihovih zajednica i staništa • Utvrđivanje jasnih ciljeva gazdovanja šuma • Utvrđivanje mjera za ostvarenje tih ciljeva

Tehnički ciljevi:

• Pri izradi planova gazdovanja koristiti razrađene metodologije koja daju najefikasnije rezultate

• Uvođenje savremenih informacionih tehnologija (GIS) u procesu planiranja u šumarstvu

• Zabrana smanjenja površina pod šumom (krčenje šuma) • Zabrana industrijskih sječa u zaštićenim područjima i potencijalno erozionim zonama • Zabrana sječe rijetkih i ugroženih vrsta drveća • Ostale tehničke ciljeve (produkcioni period, optimalna struktura i zaliha, etat,...),

neophodno je utvrditi kroz stručne analize i naučna istraživanja



66

5.7. Lovstvo Sa aspekta održivog gazdovanja lovnom divljači, na području općine Tešanj, formirano je lovište „Tešanjka“ koje je predato na gazdovanje Lovačkom društvu „Kiseljak“, osnovanom 1926. godine i koje spada u red najstarijih lovačkih društava na prostoru Bosne i Hercegovine. U okviru pomenutog društva egzistira 5 lovnih sekcija, zatim ekološka, kinološka i sekcija mladeži. Granica lovišta se u potpunosti poklapa sa administrativnom granicom opštine Tešanj i kao takva ima površinu od 16.182,24 ha. Predmetno lovište spada u kategoriju brdskih lovišta i obiluje sljedećim važnijim vrstama lovne divljači: srneća, zečija i fazanska divljač, zatim poljske jarebice i divlje patke, kao i ostale vrste divljači. Od ukupne lovno-produktivne površine lovišta, oko 28% se nalazi pod šumama, zatim oko 44% pod oranicama, dok je oko 8% pod livadama i pašnjacima. Lovište je opremljeno lovno-uzgojnim i lovno-tehničkim objektima, kao što su hranilišta i solila za srne, hranilišta za drugu divljač, lovačke čeke i staze, kao i brojne lovačke kuće. Značajno je naglasiti da je prije proteklih ratnih dešavanja lovište „Tešanjka“ bilo jedno od najbogatijih lovišta u Bosni i Hercegovini po pitanju srneće divljači. U narednoj tabeli je dat prikaz stanja značajnijih vrsta lovne divljači na osnovu prebrojavanja koje je izvršeno 1999. godine. Tabela: Pregled stanja značajnije lovne divljači Red. br. Vrsta divljači Stanje

(kom) Kapacitet lovišta

(kom) 1. Srneća divljač 50 3502. Zečija divljač 1.400 1.8003. Fazanska divljač 800 1.200

U cilju povećanja turističko-lovne ponude, a samim tim i povećanja učešća u ukupnom ekonomskom bilansu opštine, preporučuje se unapredjenje stanja predmetnog lovišta, koje se ogleda kroz popunjavanje kapaciteta lovišta i izgradnju lovno-tehničkih i lovno-uzgojnih objekata. Na području Kiseljaka uz regionalni put predvidjena izgradnja sportsko rekreativnog kompleksa "Koteks" sa višenamjenskim strelištem, koje ći biti sastavni dio lovno-turističke ponude općine Tešanj. 6. VODE I VODNE POVRŠINE 6.1. Bilans voda Pod bilansom voda, u smislu Zakona o vodama, treba smatrati odnos između raspoloživih količina voda, s jedne strane, i potrebnih količina voda određenog kvaliteta, s druge strane, u



67

određenom vremenskom periodu u odnosu na posmatrano područje. U konkretnom slučaju radi se o bilansu voda kvaliteta pitke vode, namijenjene za potrebe stanovništva i privrede na području opštine. 6.1.1 Potrebe za vodom stanovništva i privrede Pregled raspoloživih količina pitke vode:

Minimalne izdašnosti na postojećim izvorištima Q1/20 (l/s)

Izvor-vrelo Zahvat podzemnih voda

Zahvat na otvorenom vodotoku

ukupna količina u općini

OPŠINA TEŠANJ - 55 22 77

Pregled potrebnih količina voda za stanovništvo i privredu: Potrebe za vodom max Q dnevno 2010 2020 2030 m3/dan l/s m3/dan l/s m3/dan l/s OPŠINA TEŠANJ 15.993 185 19.254 223 22.651 262

Uporedni pregled raspoloživih i planiranih količina pitke vode: Nedostajuće količine vode u odnosu na planska predviđanja

Ukupne raspoložive količine u općini (l/s) 2008.

Nedostajuće količine vode (l/s) za period do

2010 2020 2030

planirano razlika planirano razlika planirano razlika

OPŠINA TEŠANJ 77 185 -108 223 -146 262 -185

Izvor: Prostorni plana Zeničko–dobojskog kantona (2009-2029.). 6.2 Hidrološki resursi Najzanačajniji vodeni tok na području opšine Tešanj je rijeka Usora (koja svojim većim dijelom protiče kroz općinsko područje Tešnja (Vrela-Tešanjka) u dužini 16,5 kilometara sa svojim pritokama, od kojih su, sa ovog terena, najvažnije Burnovac (Mračajska rijeka), Radušica i rijeka Tešanjka.



68

Ostali vodotoci, Tešanjka, Raduška rijeka, Radušica, Talin potok, Trebačka rijeka, Mekiška rijeka, Grgin potok, imaju relativno male slivove i u cjelosti se nalaze na području opštine. Na vodne (riječne) površine odlazi 23.06 ha. Rijeka Usora je lijeva pritoka rijeke Bosne i pripada slivnom području rijeke Save. Sačinjavaju je Velika i Mala Usora koje se spajaju u blizini Teslića. Ukupna dužina prirodnog toka rijeke Usore, računajući od izvora Velike Usore do ušća u rijeku Bosnu iznosi oko 80 km. Visinska razlika od izvora do ušća je 670 m, a prosječan pad korita 0,85%. Ukupna slivna površina Usore obuhvata oko 850 km2. Dio toka koji se nalazi u Federaciji Bosne i Hercegovine proteže se od ušća u rijeku Bosnu, pa uzvodno do naselja Kaloševići u dužini od cca 19 km. Ovaj dio toka je ravničarskog karaktera sa livadama i oranicama ali je i dobrim dijelom devastiran eksploatacijom šljunka iz korita. 6.3. Izvorišta, zaštitne zone i pojasevi Problematika zaštite podzemnih voda i izvorišta vodosnabdijevanja regulisana je Zakonom o vodama (Sl. novine F BIH 18/98) i Pravilnikom o uslovima za određivanje zona sanitarne zaštite i zaštitnih mjera za izvorišta voda koje se koriste ili planiraju da koriste za piće (Sl. novine F BiH 51/02), a u osnovi mjera zaštite su hidrogeološki uslovi formiranja izvorišta, brzine prenosa polutanata podzemnom filtracijom i mogućnost unosa polutanata u vodonosni sloj (akvifer). Iz toga slijedi da je neophodno ovim prostornim planom definisati uslove usaglašavanja prostornog razvoja kantona sa potrebom zaštite izvorišta podzemnih voda, a u najskorije vrijeme izvršiti potrebna istraživanja za definiranje zaštitnih zona izvorišta u smislu odredaba Pravilnika i potreba zaštite. Koncept zaštite svakog pojedinačnog izvorišta proizlazi iz uslova utvrđenih Zakonom o vodama i Pravilnikom o uslovima za određivanje zona sanitarne zaštite i zaštitnih mjera za izvorišta voda koje se koriste ili planiraju da koriste za piće (Sl.novine F BiH 51/02). U skladu sa navedenim propisima, zaštita izvorišta vrši se određivanjem granica zaštitnih zona u prostoru i aktivnosti dozvoljenih u njima, u cilju sprečavanja zagađenja i drugih štetnih uticaja, koji mogu nepovoljno djelovati na kvantitativno-kvalitativne karakteristike i održivo korištenje izvorišta u budućnosti. Pri tome je osnova za prostorno određivanje zona, utvrđivanje vremena transporta potencijalnog zagađivača od mjesta unosa do štićenog izvorišta. Imajući u vidu navedeno, uspostavlja se odgovarajući režim u uticanoj zoni oko izvorišta, gdje se propisuju dozvoljene aktivnosti i odgovarajuće mjere zaštite. Režim zaštite definisan je u zavisnosti od hidrogeološkog karaktera izvorišta, a Pravilnikom su utvrđene sljedeće četiri vrste izvorišta:

• izvorišta podzemnih voda u izdanima intergranularne poroznosti, • izvorišta mineralnih, termalnih i termomineralnih voda, • izvorišta podzemnih voda u kraškim izdanima i • izvorišta sa zahvatom površinskih voda.

Članom 117. Zakona o vodama F BiH /lit.19 / i odredbama Pravilnika /lit.20/ propisano je da se zaštita izvorišta utvrđuje opštim aktom nadležnog organa, kojim se propisuje ograničenje zaštitnih zona, te režim korištenja prostora na području zaštitnih zona, uključujući ograničenja i zabrane izvođenja određenih radova, izgradnje objekata i obavljanja aktivnosti kojima se mogu zagaditi vode izvorišta, a sve uslovljeno zatečenim hidrogeološkim i opštim



69

uslovima. Ovaj režim odnosi se na sva pravna i fizička lica na području zaštitnih zona i ima za cilj zaštitu i očuvanje kvantitativno – kvalitativnih karakteristika izvorišta. U toku razrade podloga za delineaciju zaštitnih zona moguće je da normativne odredbe, bazirane na evidentiranim hidrogeološkim pojavama i brzinama transporta potencijalnog zagađenja, u širem smislu mogu da ograniče ili upotpunosti ukinu vitalne aktivnosti privrede i stanovništva u području sliva. Zbog toga treba primijeniti takav pristup delineaciji, da se ispoštuju minimalno normirani zahtjevi, ukoliko to hidrogeološki i drugi uslovi dozvoljavaju (minimalistički princip), jer bi u suprotnom došlo do situacije da čitav sliv (ili gotovo čitav) bude u strogom režimu zaštite, što bi imalo nepovoljne posljedice po razvoj područja. Tako na primjer pravilnička norma o zaštitnim zonama svakog rasjeda i ponora, dosljedno primijenjena u karstnoj geološkoj strukturi sliva, uzrokuje pokrivanje gotovo cijelog sliva zonama rigoroznog režima zaštite, dok se hidrogeološkom analizom uslova filtracije ona može ublažiti, kako po granicama tako i po dozvoljenim aktivnostima. Pravilnik o zaštitnim zonama zahtijeva da se režim zaštite i kontrole uspostavlja ne samo oko samog izvora, nego i oko ranjivih tačaka i lokaliteta unutar hidrogeološkog sliva, preko kojih je moguća direktna komunikacija površinskih sa podzemnim vodama, a to su u karstnoj morfologiji prvenstveno ponori, vrtače i druge tipično karstne forme, kao i rasjedne zone, kod kojih postoji direktna komunikacija između površine terena i podzemnih voda. U realnoj situaciji, kod opredjeljenja za ograničavanje pojedinih zona sanitarne zaštite primjenjive su odredbe člana 47. Pravilnika, koji određuje da se kod postojećih izvorišta i zatečenog stanja, kada nije moguće uspostaviti granice zaštitnih zona i sprovesti zaštitne mjere u potpunosti u skladu sa Pravilnikom, nameće obaveza uspostave posebne kontrole, prilagođeno realno mogućim posljedicama i ostvarivim zagađenjima. Opšti akt nadležnog organa je Odluka o uspostavljanju zona sanitarne zaštite i zaštitnim mjerama, a osnova za donošenje odluke je Elaborat istražnih radova, odnosno Projekat zaštite izvorišta. Ovim prostornim planom razmatraju se samo okvirni uslovi zaštite i mogućnosti usklađenja prostornog razvoja sa njima. U akviferima intergranularnog tipa poroznosti vodozahvati su najčešće bunarskog tipa, pa su zaštitne zone i uslovi delineacije zaštitnih zona okvirno sljedeći: - I zaštitna zona (zona najstrožeg režima zaštite) je ograničena linijom od koje je

polutantu potrebno najmanje 50 dana za prenos podzemnom filtracijom i ulazak u vodozahvat (bunar), a ne bliže od 50 m od bunara. Raspoloživi podaci o koeficijentima filtracije intergranularnih akvifera na razmatranom području, pri stacionarnom strujanju ka bunaru sa dinamičkim sniženjem od 15 – 25 m pokazuju da bi ova granica bila i manja , pa se generalno usvaja ograničenje i zaštitne zone u krugu 50 m od bunara.

- II zaštitna zona (zona ograničenog režima zaštite) je ograničena linijom i zone i

linijom od koje je polutantu potrebno najmanje 180 dana da dospije do bunara. Za navedene uslove filtracije ka bunaru ova linija bi bila na udaljenosti do 150 m pa se generalno usvaja ograničenje II zaštitne zone u krugu 150 m od bunara.



70

- III zaštitna zona (zona blagog režima zaštite) je ograničena linijom prethodne zone i hidrogeološkom vododijelnicom u uslovima eksploatacije crpilišta. U slučaju crpljenja na bunarima, hidrogeološkom vododijelnicom pri uslovima eksploatacije bunara se može smatrati radijus uticaja bunara (određen nekom od poznatih metoda ) ili ukupno granica rasprostiranja pliocenskog kolektora. Radijus uticaja bunara se procjenjuje 400-500 m, a granica rasprostiranja akvifera je često znatno više (određuje se za svako konkretno izvorište), pa se može usvojiti ograničenje III zaštitne zone na 450 m, pogotovo jer ona obezbjeđuje vrijeme transporta polutanta > 2 godine.

Data okvirna delineacija zaštitnih zona u intergranularnom akviferu je uslovna dok se ne provede odgovarajuđa istraživanja i uradi projekat zaštitnih zona, za svako izvorište pojedinačno u smislu Pravilnika. Uslovi gradnje u pojedinim zaštitnim zonama utvrđeni su Pravilnikom (čl.7-18), a ovdje treba posebno naglasiti da u granicama I i II zaštitne zone nije dozvoljena izgradnja novih naselja, izgradnja i rad industrijskih i zanatskih pogona, izgradnja i rad stočnih i peradarskih farmi, eksploatacija mineralnih sirovina, transport kemikalija, tečnih goriva i opasnih materija, te niz drugih aktivnosti koje mogu imati štetne posljedice po izvorište. U granicama III zaštitne zone sve aktivnosti i radovi moraju imati predviđene posebne mjere zaštite kvaliteta podzemnih voda i izvorišta od zagađenja, koje se utvrđuju vodoprivrednom saglasnosti nadležnog organa. Za akvifere pukotinsko karstnog tipa utvrđuju se takođe tri zone sanitarne zaštite. Pri tome je I zaštitna zona podijeljena na dvije podzone, tako da se režim zaštite uspostavlja u sljedećim zaštitnim zonama: I-a zaštitna zona (zona najstrožijeg režima zaštite – zona izvorišta): Granica I-a zaštitne zone predstavlja liniju koja mora biti udaljena najmanje 50 metara od kraškog izvorišta, ponora i rasjeda, odnosno 24 sata toka podzemne vode do ulaska u vodozahvati objekat. U slučajevima kada nije moguće da granica I-a zaštitne zone bude udaljena najmanje 50 m od vodozahvatnog objekta, ta udaljenost mora biti najmanje 10 metara, pod uslovom da se utvrdi da kraški izvori, ponori i rasjedi neće biti ugroženi uz obavezan monitoring kvaliteta voda imonitoring aktivnosti (čl. 27 Pravilnika).

I-b zaštitna zona (zona strogog režima zaštite): Područje I-b zaštitne zone obuhvata prostor između vanjske granice I-a zaštitne zone i linije određene na bazi 48 satnog podzemnog toka vode pri prosječnim hidrološkim uslovima (čl. 28 Pravilnika).

II zaštitna zona (zona ograničenog režima zaštite): Područje II zaštitne zone za kraška izvorišta i ponore i rasjede utvrđene članom 30. pravilnika obuhvata prostor od vanjske granice I zaštitne zone do vanjske granice II zaštitne zone posmatraju i kraško izvorište i svaki ponor i rasjed posebno. Vanjska granica II zaštitne zone kraškog izvorišta predstavlja liniju od koje je podzemnoj vodi potrebno najmanje 4 dana do ulaska u vodozahvatni objekat, pri čemu ta granica ne smije



71

biti bliža od 1 km od vodozahvatnog objekta. Vanjska granica II zaštitne zone ponora i rasjeda utvrđuje se prema vremenu koncentracije pripadajućeg orografskog slivnog područja ponora i rasjeda od najmanje 3 sata, pri čemu ta granica ne smije biti bliža od 300 metara od ponora i rasjeda (čl. 31 Pravilnika). III zaštitna zona (zona blagog režima zaštite): Područje III zaštitne zone obuhvata prostor od vanjske granice II zaštitne zone kraškog izvorišta i ponora i rasjeda do hidrogeološke vododijelnice kraškog izvorišta, određene pri uslovima eksploatacije izvorišta” (čl. 33 Pravilnika). 7. VODNA INFRASTRUKTURA 7.1 Sistem snabdijevanja vodom 7.1.1 Vodozahvati i izvorišta kojima upravlja KP «RAD» Tešanj Komunalno preduzeće «RAD» Tešanj upavlja radom sa tri vodovodna sistema: vodovod Tešanj, vodovod Jelah i vodovod Kraševo. Tabelarni pregled vodovoda kojim upravlja KP «Rad» Tešanj: Vodovod Tešanj Vodovod Jelah Vodovod

Kraševo Snabdijevanje vodom

Stupa i Mekiški potok (zahvati tirolskog tipa)

Sa izvorišta u Jelah polju kojeg sačinjavaju 6 bunara (crpe vodu iz aluvijona rijeke Usore)

Sa izvorišta Kraševo kojeg čini 5 bunara u aluvijonu Usore

Obuhvat snabdijevanja

Grad Tešanj 1.Rezervoar Jevadžije, snabdijeva Jelah i naselja u okolini 2. Rezervoar Krndija, snabdijeva ind.zonu Bukva i dio naselja u predgradju Tešnja

Naselja Kraševo, Lepenica i Mravići

Kapacitet Promjenjiv, 8-22 l/s Promjenjiv, 16-40 l/s 2-15 l/s Registrovani potrošači 1 633 potrošača 2900 potrošača 950 potrošača 1 387 domaćinstva sa

cca 5 500 stanovnika 2 692 domaćinstva sa 10 770 stanovnika

924 domaćinstva sa cca 3700 stanovnika

Ostali korisnici 246 278 26 7.1.2. Vodozahvati i izvorišta izvan sistema upravljanja: Na području opšine Tešanj egzistira veći broj lokalnih vodovoda, izvorišta i bunara za manje grupe domaćinstava do čitavih naselja, a kako ne postoje sistematizovani podaci o njima, bez katastra lokalnih vodovoda i katastra zagađivača ne može se precizno utvrditi broj potrošača, kapaciteti, ugroženost i sl.



72

Trenutno su raspoloživi podaci iz procjene ugroženosti civilnog stanovništva koju je 2005. godine izradila Služba civilne zaštite općine, prethodne studije dugoročnog vodosnabdijevanja opšine Tešanj, te podaci koje je prikupila nadležna opšinska služba. Raspoloživi podaci predstavljeni su u tabeli koja slijedi. Redni broj

Mjesna zajednica

Naseljeno mjesto

Naziv vodov-oda

Broj stano-vnika

Broj domaćinstava obuhvaćeno vodosnabdije-vanjem

Primjedba

1 Bobare-Drinčići-Blaževci

Bobare Izvorište Kalošević

750

Svi obuhvaćeni Povremena redukcija vode

Drinčić Izvorište Kalošević

282 Svi obuhvaćeni Povremena redukcija vode

Blaževci 2

Dobropolje -Mekiš

Dobropolje Kraljevac 819 65 U ljetnoj sezoni nedostatak vode

Mekiš Bukovac 369 50 U ljetnoj sezoni nedostatak vode Neriješeni imovinsko-pravni odnosi

3 Dž. Planje D. Planje Barica 1320 150 Povremena redukcija vode

4 Jablanica Jablanica Bijele vode 1130 50 Ima i manji broj malih vodovoda sa kojih se snabdijeva 5-10 domaćinstava

Čaglići Selo vode 428 50 domaćinstava

Ripna ----- 124 ------ 5 Kalošević Kalošević Izvorište

Kalošević 1049 Svi obuhvaćeni Povremena

redukcija vode Putešić Izvorište

Putešić 193 Obuhvaćeno

preko 50 % stanovništva i Osnovna škola

Povremena redukcija vode

6 Karadaglije Karadaglije Izvorište Lipe

746 80 Povremena redukcija vode

Koprivci 470 7 Ljetinić Ljetinić Ivorište

Ljetinić 950 Svi obuhvaćeni U toku

transformacija u Javno preduzeće

8 Medakovo Medakova Izvorište Ljetinić

1083 120 Djelimično obuhvaćeni vodosnabdijevanjem

9 Mrkotić Mrkotić Izvorište Kalošević

1457 Svi obuhvaćeni Povremena redukcije vode



73

10 Novi Miljanovci

Novi Miljanovci

Izvorište Gobelja

1988 Cca 80 Dio mjesne zajednice naselja Gobelja je zajedno sa Općinom Usora obuhvaćeno vodosnabdijevanjem

11 Miljanovići-Lončari

Miljanovići-Lončari

BukvikGrabik Klada Murtezan Husanovka Hrastovac Lončaruša

3020 20 120 150 50

390

Cca 112(kao i osnovna škola i mjesna ambulanta)

U toku je izrada projekta «Vodosnabdijevanje Pousorja»

12 Novo Selo Novo Selo Izvorište Ljetinić

1165 Svi obuhvaćeni Povremena redukcije vode

13 O. Planje O. PLanje Kapetanovac

1050 Cca 100 Povremena redukcije vode

14 Piljužići Piljužići 1785 Manja izvorišta sa max 5-10 domaćinstava sa kojih se snabdijeva manji broj domaćinstava

15 Raduša Raduša Vodovod Bukovac

2597 320 Povremena redukcije vode Voda nije za piće, nema prečistača

16 Raduša Vodovod Jazbine

35 Povremena redukcije vode

17 Rosulje Rosulje Izvorište LJetinić

849 Svi obuhvaćeni

18 Šije Šije Ponikva 3000 Svi obuhvaćeni Izvorište Ponikva19

Tešanj Tešanj (6543) Obradjeno tačkom 1.

Tugavići 296 Neriješeno vodosnabdijevanje

20 Tešanjka Tešanjka Vlastito izvorište

868 Svi obuhvaćeni U nedostatku vode vanredno se snabdijevaju sa vodovoda Žabljak

Lepenica Izvorište Kraševo

1293 Svi obuhvaćeni

21 Trepče Trepče 2379 Manja izvorišta sa max 5-10 domaćinstava sa kojih se snabdijeva cca pola domaćinstava

Procentualna



74

UKUPNO 27796 Cca 4000 (38%)

vrijednost odnosi se na ukupan broj stanovnika na području općine

7.2. Sistemi odvođenja i prečišćavanja otpadnih voda U cilju poboljšanja i očuvanja kvaliteta voda površinskih vodotoka, u planskom periodu potrebno je intenzivirati aktivnosti na pripremi potrebne dokumentacije za prihvat, odvođenje i prečišćavanje komunalnih otpadnih voda, kao i industrijskih otpadnih voda. Ukoliko to kvalitet industrijskih otpadnih voda zahtijeva, potrebno je planirati i zajedničko prečišćavanje komunalnih i industrijskih otpadnih voda. 7.2.1 Kanalizacioni sistemi Na području općine postoje dva kanalizaciona sistema za prihvatanje otpadnih voda iz domaćinstava i to kanalizacioni sistem u Tešnju i kanalizacioni sistem u Jelahu. Pored ovih sistema postoji i kanalizacioni sistem za prihvat otpadnih voda industrijske zone u Jelahu. Ovi sistemi su mješoviti, odnosno prihvataju i fekalne i atmosferske vode. U narednoj tabeli su prikazani podaci o dužini kolektora i broju korisnika u Jelahu i Tešnju.

Iz priloženog se može zaključiti da ni u urbanim sredinama nisu sva domaćinstva priključena u sistem. Svega oko 15 % domaćinstava na području općine ima riješen problem otpadnih voda. U urbanim sredinama kao što su Tešanj i Jelah postoje individualni stambeni objekti i grupe objekata koji su rješenje problema otpadnih voda našli izvan kanalizacionog sistema, upuštanjem otpadnih voda direktno u vodotoke ili izgradnjom septičkih jama. U industrijskoj zoni situacija je slična. Svaki industrijski objekat ima svoj kolektor, koji sakuplja atmosferske i fekalne vode, kao i otpadne industrijske vode koje se direktno upuštaju u recipijente. U seoskim područjima otpadne vode, kako domaćinstava tako i pomoćnih objekata, upuštaju se direktno u vodotoke, u odvodne jarke puteva, direktno na puteve i na površine u blizini domaćinstava. Ne postoje podaci o broju septičkih jama, njihovoj nepropusnosti, kao ni

Kanalizacioni sistem Kanalizacioni sistem Tešanj

Kanalizacioni sistem Jelah

Dužina sistema 10.100 m+3000 m izgrađenih nakon rata

11.200 m

Registrovani korisnici 1251 831Broj domaćinstava 1031 729Ostali korisnici 220 102



75

načinu pražnjenja. Poseban problem i opasnost predstavljaju otpadne vode u blizini izvorišta vode. Postoje i grupe domaćinstava koje su zajednički izgradile manje kanalizacione mreže uključene direktno u vodotoke ili odvodne jarke saobraćajnica. 7.2.2 Dispozicija otpadnih voda Na području općine ne postoji uređaj za prečišćavanje otpadnih voda, tako da otpadne vode, bilo iz kanalizacionog sistema ili iz domaćinstava izvan kanalizacionog sistema, završavaju u vodotocima. Na isti način završavaju i otpadne vode. Pobrojani kanalizacioni sistemi upuštaju otpadne vode u vodotoke na četiri mjesta koja predstavljaju kritična mjesta zagađenja. U Tešnju otpadne vode iz kolektora upuštaju se u rijeku Tešanjku kod skretanja za Bukvu, a u Jelahu u rijeku Usoru. Za grupe domaćinstava koje su izgradile manje kanalizacione mreže ne postoje podaci o položaju i broju ispusnih mjesta. 7.3 . Zastita voda i zaštita od voda

7.3.1. Zaštita vodotoka

Zakonom o vodama (Sl. Novine F BIH br. 70/2006 i Sl. Novine ZE-DO kantona, broj 17/07) reguliše se način upravljanja vodama unutar teritorije FBIH koji obuhvata i zaštitu površinskih voda po kategorijama.

Na osnovu člana 14. Odluke o provođenju Prostornog plana općine Tešanj koja je donesena na 22. sjednici Općinskog vijeća dana 25.3.2000.godine. utvrđeni su sljedeći zaštitni pojasevi:

• Zašitni pojas uz vodotok rijeke Usore i Bosne utvrđuje se u širini od 50 m sa lijeve i desne strane obale rijeke.

• Zaštitni pojas uz vodotoke rijeke Tešanjke, te Raduške, Radušice, Mekiške rijeke, Planjske rijeke i Trebačke rijeke, utvrđuje se u širini 15 m sa lijeve i desne strane obale svake rijeke, a najmanje 10 m uz uvjet da se izvrši regulacija vodotoka rijeke od strane investitora.

• Zaštitni pojas uz potoke utvrđuje se u širini 10 m sa lijeve i desne strane obale svakog potoka, a najmanje 5 m uz uvjet da se izvrši regulacija potoka od strane investitora.



76

7.3.2. Zaštita od voda Plavljene površine Vrijednosti proticaja za pojedine velike vode rijeke Usore pri kojima dolazi do plavljenja okolnih površina su date u sljedećoj tabeli:

Vjerovatnoća pojave

Proticaj (m3/s)

1/20 13031/100 16851/500 1781

Na grafičkom prilogu INFRASTRUKTURA-HIDROTEHNIKA su prikazane plavne površine rijeke Usore. U cilju zaštite rijeke Usore i njenih obala nužno je uspostaviti saradnju sa susjednim općinama Teslić, Usora i Doboj Jug sa kojima bi se trebao uraditi zajednički projekat zaštite Usore i njene sanacije. Neophodno je:

- strogo primjenjivati zakon u pogledu zaštite okoliša i voda, - pristupiti regulaciji i uređenju obala, - zaštiti prirodni ambijent sliva rijeke Usore izgradnjom regulacionog kolektora sa

uređenjem za prečišćavanje otpadnih voda za općine Teslić, Tešanj, Usora, Doboj Jug i Doboj,

- pristupiti čišćenju korita rijeke i ostalih vodotokova, - prilikom upotrebe mehanizacije na prostorima u dolini Usore strogo primjenjivati


- uspostaviti aktivnu saradnju državnih organa zaštite (inspekcija, policija, eko-policija i sl.),

Institut za hidrotehniku GF u Sarajevu izradio je Projekat uređenja korita rijeke Usore, čijim bi usvajanjem u Prostorni plan bio od velikog značaja za općinu. Prednost projekta

Od ukupno plavljenih 1800 ha, zaštitilo bi se 1600 ha Realizacijom ovog projekta bi se uspostavila kontrolisana eksploatacija, kao i zaštite

priobalja od stvaranja divljih deponija otpada Prednosti će se pokazati i u boljoj zaštiti poljoprivrednih površina koje su do sada

stalno ugrožene od velikih voda, a u periodima suša moći će se obezbijediti navodnjavanje

Uređenjem korita rijeke Usore poboljšati će se i vodosnabdijevanje, kao i zaštita izvorišta

Koncept tehničkog rješenja regulacije Regulisano korito je koncentrirano.

Prekid trenda smanjenja filtracije vode iz Usore u pravcu lokalnih izvorišta Usklađivanje sa generalnim konceptom uređenja šireg područja Zaštita od erozija obala Zaštita od poplava



77

Mogućnost za organiziranu i kontroliranu eksploataciju šljunka Mogućnost fazne realizacije Maksimalno moguće prilagođavanje prirodnom koritu Poboljšanje karakteristika krajolika – ambijenta

Na plavnim područjima potrebno je provoditi odredjene mjere i aktivnosti zaštite od štetnog djelovanja voda prema Zakonu o vodama (Službene novine Zeničko – dobojskog kantona, broj: 17/07). 8. MINERALNA NALAZIŠTA 8.1. Utvrđene rezerve Analizim rudonosnih formacija na prostoru općine Tešanj, kao i analizu izraženosti rudnih ležišta i pojava definisana su rudna polja i ležišta po količini i kvalitetu, njihova perspektivnost i značaj. Raznovrsne mineralne sirovine na ovom prostoru imaju značaj za društvenu reprodukciju općine Tešanj, i Bosne i Hercegovine. Mineralne sirovine kao pretežno iscrpljiv, odnosno neobnovljiv resurs, nisu samo istražene rezerve, već često privredni subjekti. Stepen istraženosti mineralnih sirovina na ovom području može se prikazati slijedećim:

1. Mineralne sirovine koje se detaljno istraženo i pripremljene za eksploataciju ili se eksploatišu; - opekarske gline područja (rudnog ležišta) Jelah - tehnički građevinski kamen – krečnjak područja: Mrkotić i Trebačko brdo - mineralna voda područja: Oraš – Planje, Cerik – Karadaglije, Gornja Raduša,

Dolac, - obične pijaće vode područja: Lončari (Kućerine), Mekiš p. i Trebačka r.

2. Utvrđene ali nedovoljno istražene mineralne sirovine:

- mrki ugalj: Tešanjski i Miljanovički neogeni basen - tehnički građevinski kamen: gabro (Miljevac). - Tehnički građevinski kamen: dolerit (Husar)

Tehnički građevinski kamen kao mineralna sirovina, predstavlja u osnovi raznovrstan litološki materijal. Kako je zastupljenost velikih i raznovrsnih stijenskih masa na ovom prostoru velika, to je i potencijalnost njegovog korišćenja gotovo neiscrpna. Na nekim lokalitetima stijenska masa može se koristiti i za arhitektonsko-ukrasne namjene (dijabaz, dolerit, serpentinit, bijeli krečnjaci i dr.). U mnogim potočnim dolinama, pa i potočnim koritima nalaze se znatne mase šljunka i pijeska. Njihova eksploatacija je najčešće stihijska, koja najčešće ugrožava mnoge prirodne i prostorne vrijednosti, te takve aktivnosti treba sankcionisati.



78

8.1.1. Mineralne i obične pijaće vode Mineralnim resursom smataraju se termomineralne, mineralne i pijaće obične hladne vode. Podzemne obične pijaće vode su tradicionalni rasurs vodosnabdjevanja. Sve podzemne vode koriste se iz raznih hidrogeoloških medija, kao i iz raznih tipova izvorišta. Velik broj izvora različite izdašnosti neravnomjero se nalazi na terenu. Nesumnjivo kvantitativno i ekonomski najveći značaj imaju podzemne vode plitke intergranularne izdani, dubine do 20 m. Podzemne vode koje ne izdanjuju u vidu izvora i vrela, već se nalaze u različitim akviferima, po poroznosti i dubini, koriste se, odnosno moguće je koristiti putem bunara i bušotina.

3. Neizvjesno perspektivne mineralne sirovine niskog stepena istraženosti:

- željezo, bakar, arsen - tuf (vulkanski pepeo) Mrkotić - betonit - termomineralne vode.

Po S. Čičiću i N. Miošiću (1986) «hidrogeotermalni potencijali razvijeni su u terenima centralne i sjeverne Bosne kao eksploatabilni». To su tereni sa mogućnošću formiranja eksploatabilnih potencijala hidrogeotermalnih sistema do dubine 2000 m». Prognozni geotermalni energetski potencijal za dubine 1000 – 2000 m je oko 3-6 mW po bušotini. Sadašnji stepen istraženosti je tek na nivou osnovnog. 8.2. Eksploataciona polja Na području općine Tešanj nalaze se sljedeća navedena istražna eksploataciona ili istražno-eksploataciona polja. Istražna, eksploataciona polja koncesiono pravo xx zaštita izvorišta

Površina

ha Mineralna sirovina

Preduzeće

xx «Dolac» Raduša

mineralna voda(flaširanje)

«Celvik kiseljak» Tešanj

xx «Mekiš potok» voda za piće KP «Rad» – Tešanj xx Trebačka rijeka voda za piće KP «Rad» – Tešanj x «Oraš-Planje» xx

0,37 mineralna voda(flaširanje)

«Prirodni kiseljak – Princess» - Tešanj

x xx «Cerik»-Karadaglije

voda za piće (mineralna voda) (Tešanjski dija- mant») flaširanje

«Tešanjska vrela» Tešanj

x xx «Lončari»-Jelah (Kućerine)

0,30

voda za piće(flaširanje)

«Vin-Mis» - Tešanj

k.o. Lon- čari k.č. 465

- «Kaloševići» - tehnički građevin- «Jašarević kop»-



79

x Tešanj 4,66 ski kamen-kreč-njak

Tešanj

x xx «Raduša» - Gornja Raduša

0,50

mineralna voda(flaširanje)

«Zema» - Tešanj br. 1

Ciglana ciglarska glina tehnički građevin-

ski kamen gabro - dijabaz

Kiseljak – Crni vrh«OAZA»

mineralna voda

U cilju racionalnog upravljanja prirodnim dobrima u prostoru, utvrđuju se zakonom, odnosno odgovarajućim planom istražna, eksploataciona i istražno-eksploataciona polja. Mineralni resursi su mineralne rezerve koje se mogu ekonomski (rentabilno) eksploatisati, a po vrsti su:

• sve vrste uglja, bituminozne stijene, tečni i plinoviti ugljovodonici i drugi prirodni plinovi,

9. PROIZVODNJA I PRENOS ENERGIJE 9.1. Elektroenergetska infrastruktura 9.1.1. Stanje napajanja 9.1.1.1. Osnovno napajanje Opštinsko područje Tešnja napaja se električnom energijom iz elektroenergetskog sistema BiH, preko jedne TS 110/35/10 kV Tešanj i jedne TS 35/10 kV Jelah. Napojna TS 110/35/10 kV 20 MVA locirana na periferiji sjeveroistočnog dijela Tešnja, dok je TS 35/10 kV 2x8 MVA locirana na istočnoj periferiji Jelaha, kako je to prikazano u grafičkom prilogu. TS 110/35/10 kV Tešanj priključena je «antenski» na Dv 110 kV Doboj – Maglaj, dok je 35kV TS Jelah dvostrano priključena na 35 kV dalekovod i to na TS 110/35 kV Tešanj kao glavno napajanje i rezervna varijanta priključenje TS 35/10 Jelah je na 35 kV dalekovod Maglaj – Doboj jug – Jelah. Kako se iz navedenog vidi osnovna koncepcija mreže na području općine Tešanj bazirana je na tronaponskom sistemu razvođenja električne mreže i to dovod 110 kV i 35 i 10 kV srednjenaponski razvod. S obzirom da su navedene TS uključene jednostrano preko 110 i 3 dvostrano preko 35 kV dalekovoda elektroenergetsku mrežu BiH sigurnost u snabdijevanju el. energijom



80

navedenih TS je na nedovoljnom nivou, jer se postojećim 35 kV dalekovodom ne mogu obezbjediti dovoljne količine električne energije za Tešanj kod ispada 110 kV postrojenja u TS Tešanj. Međutim snadbjevanje električnom energijom na 10 kV strani (zbog navedenih razloga i ostalog) znatno je manje što se naročito odnosi na vangradsko područje Tešnja i Jelaha jer redovna isporuka električne energije ovisi o kvarovima i preopterećenjima na 10 kV postrojenjima i NN mrežama. Svaki kvar na 110, 35 i 10 kV postrojenjima u TS prouzrokuje nestanak električne energije na srednjenaposnkom sistemu, jer nije obezbijeđeno napajanje potrošača iz susjednih napojnih tačaka. Posebna nesigurnost u isporuci električne energije održava se u onim naseljima gdje se isporuka električne energije vrši jednostrano preko dugih 10 kV vodova, kao što su Orašje i Džemilići Planje, Kardoglije, Hasići, Vlasulje. Kako se iz opisanog vidi, glavni napojni distributivni 10 kV napon je limitirajući za prenos električne energije na gradskom i vangradskom području, jer ograničava i limitira potrebna opterećenja potrošača. 9.1.1.2. Rezervno napajanje Rezervno napajanje, kad ispane TS 110/35 kV Tešanj, kako TS 35/10 kV Jelah, tako i kompletnog područja Općine Tešanj, je preko 35 kV dalekovoda na relaciji Maglaj – Doboj Jug – Jelah, koje ne zadovoljava ni jedan aspekt potreba za električnom energijom (tu se prije svega mislimo na kvalitet napona u TS 35/10 Jelah koji umjesto potrebnih 10,5 kV iznosi neprihvatljivih 9,2 kV, kao i na snagu koja se može isporučiti preko pomenutog dalekovoda, pa umjesto potrebih 15-17 MVA moguće je u povoljnim uslovima dobiti maksimalnih 9-11 MVA), što uzrokuje, pored katastrofalnog napona, još i redukcije u isporuci električne energije (da bi se održali prioritetni potrošači mora se isključiti i do 40% široke potrošnje). Iz navedenog razloga rezervno napajanje uglavnom se svodi na vlastite izvore električne energije koje posjeduju pojedini važniji objekti SUP, bolnica, benzinske pumpe itd. Znači rezervno napajanje na području grada Tešanj rješava se od slučaja do slučaja. 9.1.1.3. Vršno opterećenje Kako se općinsko područje Tešnja dijeli na dva veća potrošačka centra Tešanj i Jelah, pa će se tako i posmatrati i vršno opterećenje općinskog područja Tešanj. Na općinskom području Tešnja vršno opterećenje praćeno u vremenu 2004 – 2007 kretalo se od 11,5 do 17,3 MW a prikazano je u tabeli 1. Kako se iz tabela i dijagrama vidi opterećenja su praćena posebno za Tešanj a posebno za Jelah. Pregled ostvarenih vršnih opterećenja u MW za poslovnu jedinici «Tešanj» 2004 – 2007.



81

Ostvareno vršno opterećenje na TS 110/35/10 kv Tešanj u MW

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Januar Febr. Mart April Maj Juni Juli Avg. Sept Okt. Nov. Dec.

2004.

6,5

6,5

6,7 5,3 4,5 4,6 5,1 3,5 5,1

5,1

5,1 5,7

2005.

4

4,6

4,9 4,3 3,6 4,8 4,9 4,0 4,4

4,7

5,7 5,8

2006.

5,5

5,5

5,8 4,8 5,0 4,1 4,3 4,1 5,1

5,4

5,6 4,6

2007.

5,2

5,6

5,6 5,5 4,3 5,4 4,4 4,5 5,2

8,3

5,7 6,8

Ostvareno vršno opterećenje na ts 35/10 kv Jelah u MW

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Januar Febr. Mart April Maj Juni Juli Avg. Sept. Okt. Nov. Dec.

2004.

6,5

6,5

7,0 6,7 7,5 7,0 6,5 9,5 7,9

6,9

7,5 7,3

2005.

9,4

7,0

7,2 7,3 8,3 7,5 7,2 8,0 7,6

7,6

5,7 8,2

2006.

8,1

7,3

7,0 7,2 7,6 7,8 7,6 8,1 7,9

8,0

7,6 8,2

2007.

7,6

7,6

76 7,6 9,3 8,2 8,0 8,0 7,6

8,5

8,8 10,5

Sveukupno vršno opterećenje Tešanj + Jelah

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Januar Febr. Mart April Maj Juni Juli Avg. Sept Okt. Nov. Dec.

2004.

13,0

13,0

13,7 12,0 12,0 11,6 12,0 13,0 13,0

12,0

12,6 13,0

2005.

13,4

11,6

12,1 11,6 11,9 12,3 12,1 12,0 12,0

12,3

13,9 14,0

2006.

13,6

12,8

12,8 12,0 12,6 11,9 11,9 12,2 13,0

134

13,2 12,8

2007.

12,8

13,2

13,2 13,1 13,6 13,6 12,4 12,5 12,8

16,8

14,5 17,3 Navedena opterećenja koja su se pojavljivala kroz 4 prikazane godine, prikazaće se i na dijagramu u kome se vidi pored godišnjeg rasta opterećenja i odnos opterećenja na području Tešnja i na području Jelaha.



82

2004. 2005. 2006. 2007.

2 4 6 8 10 12 2 4 6 8 10 12 2 4 6 8 10 12 2 4 6 8 10 12

2

4

6

8

10

12

14

16

18

t god.

PMW

dijagram vršnih opterecenja : Tešanj - Jelah

Legenda :TešanjJelahUkupno

Iz prethodne tabele i dijagrama za period 2004 – 2007 jasno se vidi da je opterećenje područja Jelah znatno veće u odnosu na opterećenje na području Tešnja. Kako se vidi iz navedenih tabela i dijagrama opterećenjе na području grada Tešanj је u stagnaciji ili je u blagom padu iz godine u godinu, dok opterećenje na području Jelaha neprekidno raste da bi na kraju u decembru 2007.g. dostigla maksimalnih 10,5 MW i prouzrokovala preopterećenje transformata od 24,5 % što je uslovilo ugradnju još jednog transformatora 35/10 kV snage 8 MW umjesto postojećeg od 4 MVA tako da je instalisana snaga TS 35/10 kV Jelah 16 MVA. S obzirom da se Tešanj napaja iz TS 110/35/10 kV Tešanj i kao potrošački centar sam grad nije problematičan. Dok je sa Jelahom kao potrošačkim centrom sasvim druga situacija. U posljednje vrijeme zbog veoma atraktivne geografske lokacije Jelaha i okolnih područja koji se nalaze na križanju magistralnih saobraćajnica Tešanj – Prnjavor i Doboj – Teslić, dolazi do intenziviranja potrošnje električne energije (uzrokovano povećanjem industrijske potrošnje, te povećanjem broja kupaca iz kategorije domaćinstava sa tempom priključenja novih kupaca od oko 400 kupaca godišnje. Zbog stalnog rasta potrošnje električne energije ukazala se potreba za daljnjim proširenjem kapaciteta, te je postojeći transformator 35/10 MVA od 4 MW zamijenjen drugim snage 8 MVA pa ukupna instalisana snaga TS 35/10 kV Jelah iznosi 2x8=16 MVA. Pored ostalog vražno je napomenuti i fabrike za preradu vode kojih na području Općine Tešanj ima 5, a koje svakim danom proširuju svoju djelatnost i povećavaju potrebe za el. energijom, te da su sve iz dosadašnjih privremenih objekata sve prešle u novoizgrađene proizvodne hale



83

koje su omogućile višestruko veću proizvodwu, te samim tim i povećanje potrošnje el. energije. Isto tako pored postojećih pogona za preradu vode u planu je i otvaranje novih koji će još dodatno povećati potrebe za el. energijom. Preko 10 kV dalekovoda napaja se 147 trafo-stanica PJ distribucije Tešanj instalisane snage 18,62 MVA i dio poslovnice Usora instalisane snage 2,5 MVA, što iznosi ukupno 21,12 MVA instalisane snage sa napajanjem iz TS 110/x Tešanj i TS 35/10 kV Jelah. Ovim planom je obuhvaćeno područje površine oko 100,00 km2 sa 8.111 potrošača PJD Tešanj (7.408 domaćinstava i 703 ostale potrošnje). Međutim, potrebe za električnom energijom su u stalnom porastu, pa se dolazi u situaciju da nije moguće daljnje povećanje snage zamjenom trarnsformatora iz sljedećih razloga :TS 35/10 kV Jelah se sada električnom energijom napaja preko 35 kV dalekovoda iz TS 110/35/10 kV Tešanj instalisane snage 20 MVA. Kako TS 110/x Tešanj električnom energijom napaja i industrijsku zonu Tešnja (instalisana snaga oko 11 MVA, a sadašnje potrebe za električnom energijom dostigle su prijeratni nivo i u daljnjem su porastu, (a najavljuju i daljnja proširenja kapaciteta), prostom računicom dolazi se do zaključka da će se u vrlo kratkom roku doći u situaciju da se neće moći zadovoljiti potrebe potrošača. Kako najavljuju pojedini potrošači za očekivati je povećanje opterećenja za pojedine potrošače i do po 1 MW. Osim toga na području Jelaha postoji 21 TS 10/04 kV vlasništvo trećih lica, što dovoljno govori da se na predmetnom području intenzivno razvijaju veliki pogoni i da postojeći kapacitet TS 35/10 Kv Jelah neće zadovoljiti potrebe potrošača. Prema tome rješenje problema isporuke električne energije potrošačima na području Jelaha je izgradnja nove 110/35/10 kV trafo-stanice na lokalitetu postojeće TS 35/10 kV Jelah. Ovim potezom riješio bi se čitav niz problema u isporuci, odnosno sigurnosti i kvaliteti isporuke električne energije. Prije svega, obezbijedilo bi se dvostrano napajanje električnom energijom područja općina Tešanj, Doboj – Jug i Usora, izbjegli prekidi u isporuci električne energije uzrokovani sadašnjim «antenskim» napajanjem Tešnja, te bi kupci električne energije u svakom trenutku imali kvalitetan napon. Još jedna povoljna situacija za izgradnju TS Jelah 110/x kV je, što u neposrednoj blizini postojeće TS 35/10 kV Jelah prolazi i 110 kV dalekovod Doboj – Teslić koji bi se po sistemu ulaz-izlaz sveo u novu 110 kV TS Jelah, te bi se uz minimalna ulaganja na zamjeni izolacije na postojećem 35 kV dalekovodu Tešanj – Jelah u dalekovodom 110 kV kompletno područje napajalo preko 110 kV napona. Normalno da će se o navedenim zaključcima i konstatacijama u planskom dijelu povesti računa. 9.1.2. Koncepcija mreže 9.1.2.1. 110 kV mreža Osnovna koncepcija 110 kV mreže općinskog područja Tešnja da je postojeća TS 110/35/10 kV Tešanj «antenski» priključena na dalekovod 110 kV Doboj – Maglaj, dok je postojeća TS 35/10 kV Jelah dvostrano napajana iz pravca Matuzića i Tešnja. Važno je napomenuti da je



84

postojeći 110 kV dalekovod za TS 110/35/10 kV Tešanj kapacitiran za veća opterećenja i da postojeću TS 110/35/10 kV napaja jednostrano. 9.1.2.2. 35 kV mreža Koncepcija 35 kV mreže do 2004 zasnivala se na glavnom snabdijevanju Tešanjske općina električnom energijom iz 35 kV elektroenergetskog sistema Matuzići – Jelah – Tešanj. Zbog slabe prenosne moći 35 kV dalekovoda iz pravca Matuzići i jednostranog napajanja grad Tešanj često je ostajao bez napona. Da bi se poboljšali uslovi snabdijevanja Tešnja, pa i Jelaha izgrađena je TS 110/35/10 kV Tešanj sa jednostranim priključenjem na DV 110 kV Doboj – Maglaj. Poslije izgradnje nove TS 110/35/10 kV Tešanj i dalekovoda Jelah – Tešanj omogućeno je bolje snadbijevanje električnom energijom područja Jelah, jer je sad TS 35/10 kV Jelah 35 kV dalekovodom priključena direktno na TS 110/35/10 kV Tešanj. Međutim, zbog naglog rasta vršnog opterećenja na području Jelaha vrlo brzo će doći u pitanje kvalitetna isporuka električne energije u samoj TS 35/10 kV Jelah, jer ista neće moći obezbijediti postojećim i budućim potrošačima električnu energiju. 9.1.2.3. 10 kV mreža Na području općine Tešnja za prenos el.energije u pognu je 157 km 10(20) kV vodova preko koji su položeni od napojne TS 110/10 kV Tešanj do priključnih distributivnih TS 10/04 kV. Srednje naponska 10 kV mreža na području općine Tešanj dijeli se na gradsku kablovsku i vangradsku nadzemnu 10(20) kV mrežu. U gradu Tešanju u fazi je izgrađene zatvorene (20)10 kV kablovske mreže i od potrebnih 11 km već je položeno 5,5 kW 10(20) kV kabla, a u toku je i polaganje preostalih 5,5 km 10(20) kV kabla čime će se ostvariti zatvoreni 20(10) kV kablovski prsten u gradu. U Jelahu je situacija drugačija gdje je već položeno 3,2 km 10(20) kV kabla i u većem dijelu grada ostvaren srednjenaponski kablovski prsten. Kablovska mreža koncipirana je tako da se u većini slučajeva preko istih 10(20) kV kablova napaja industrija i široka potrošnja. Na vangradskom području srednje naponska 10(20) kV mreža izvedena je kao nadzemna i sve distributivne trafostanice napajane su uglavnom jednostrano, bez mogućnosti dvostranog napajanja. Jednostrano napajanje distributivnih trafo-stanica i mali kapacitet prenosnih srednjenaponskih vodova, na van gradskom području ne obezbjeđuje dovoljnu sigurnost u isporuci električne energije potrošačima, o čemu se mora povesti računa kod planiranja prenosa električne energije u planskom razdoblju Prostornog plana općine Tešanj. 9.1.2.4. NN mreža Niskonaponska distributivna mreža u Tešnju i Jelahu dužine cca 650 km, uglavnom je izvedena kao nadzemna sa golim vodičima, SKS i podzemnim kablovima (veći dio NN mreže u gradu izveden je podzemnim NN kablovima) i kao takva je preopterećena i amortizovana,



85

tako da je isporuka električne energije potrošačima u pojedinim dijelovima grada ograničena, a kvalitet isporuke je ograničen. U cilju poboljšanja uslova prenosa električne energije na vangradskom području u stanju je poboljšanja, jer je od ukupnih 650 km NN mreže izvršena zamjena golih vodiča sa cca 100 km samonosivim kalbovima veće prenosne moći u odnosu na gole vodiče. Da bi se obezbijedili bolji uslovi prenosa električne energije na vangradskom području u planskom dijelu Plana treba ući sa zamjenom cjelokupne nadzemne NN mreže, samonosivim kablovima veće prenosne moći. 9.1.3. Trafo-stanice 9.1.3.1. TS 110/35/10 kV Tešanj Kako je već napisano, glavna napojna tačka općinskog područja Tešanj je trafo-stanica 110/35/10 kV Tešanj koja je antenski uključena u 110 kV elektroenergetski sistem BiH. Kako je opisano u poglavlju 2.2. potrebno je u planskom dijelu ovog dokumenta predvidjeti izgradnju još jedne TS 110/x kV i napojnog 110 kV dalekovoda za obezbjeđenje dvostranog napajanja, za TS 110/35/10 kV Tešanj, odnosno za cijelo općinsko područje. 9.1.3.2. TS 35/10 kV Jelah U granicama obuhvata, tj. u Jelahu postoji izgrađena 35/10 kV TS Jelah 16 MVA sa glavnim napajanjem iz TS 110/35/10 kV Tešanj i rezervnim napajanjem preko 35 kV dalekovoda Maglaj – Doboj Jug - Jelah. Prenosna moć napojnog 35 kV dalektovoda Tešanj – Jelah je ograničena, a rezervno napajanje je nesigurno. S obzirom da je TS ukupne snage 16 MW i da je opterećenje iste u stalnom porastu, ista će TS 35/10 kV Jelah vrlo brzo biti nedovoljna za podmirenje zahtjeva potrošača na području Jelaha, o čemu se mora razmišljati u planskoom dijelu ovog dokumenta. 9.1.3.3. Distributivne TS 10/04 kV Distributivne TS 10/04 kV ukupno instalisane snage 18,6 MVA raspoređene su na području opštine Tešanj i snabdijevaju električnom energijom potrošače čija je struktura navedena u donjoj tabeli. 9.1.3.4. Potrošači Kroz sljedeće tabele prikazaće se broj potrošača po kategorijama i broju potrošača. Uspoređujući dvije karakteristične godine pokazaće se promjena porasta potrošača u odnosu na prethodne godine.



86

Tabela: Broj potrošača na kraju novembra 2004.g. po kategorijama potrošnje, odnosno naponskom nivou isporuke

B R O J K U P A C A Na

v i s o kom napon u

N a n i s k o m n a p o n u Ukupno

35 kV

10 kV

D o m a ć i n s t v a Ostala potrošnja

Javna rasvjeta Podaci novembar

2004.g. Podaci1991.g.

Tešanj

0

10 11.883 11.998 928

89 12.910

Procenat učeš. u ukup. br. Potrošača %

0

0,078 92,4% - 7,22

0,07 -

Tabela: Broj potrošača na kraju 2007.g. po kategorijama potrošnje, odnosno naponskom nivou isporuke

B R O J K U P A C A Na visokom

naponu N a n i s k o m n a p o n u

Ukupno 35

kV 10 kV D o m a ć i n s t v a Ostala

potrošnja Javna

rasvjeta Podaci 2007.g.Tešanj 0 13 12.431 1.421 36 13.901

Procenat učešća uukup. br. pot. %

0

0,09 89,43 10,22

0,25

Iz dvije uporedne tabele broja potrošača dâ se uočiti da je od 2004.g. do zaključno sa 2007.g. broj potrošača porastao za 7,5% i da je u kategoriji domaćinstava prešao broj potrošača iz 1991.g. U kategoriji velepotrošača broj se povećao za 23%, a u kategoriji ostale potrošnje broj potrošača se povećao za 35%, što govori otvaranju i izgradnji novih proizvodnih i drugih pogona, o čemu se mora povesti računa u planskom periodu ovog dokumenta. Broj domaćinstava na području Jelaha povećao se za 400 što govori o atraktivnosti područja Jelaha, gdje se masovno grade individualni stambeno-poslovni objekti. Navedeni potrošači priključeni su na 147 TS 10/04 kV, jednu TS 35/10 kV vlasništvo elektrodistribucije i 21 TS 10/04 kV, vlasništvo trećih lica, koje su ustvari industrijske trafo-stanice i uglavnom napajaju industrijske potrošače. Na gradskom području u fazi je polaganje (10)20 kV kablova za duplo napajanje gradskih TS, dok su distributivne trafo-stanice za napajanje široke potrošnje u vangradskom području uglavnom krajnje slobodnostojeće tipske trafo-stanice. U većini slučajeva, trafo-stanice su stubne bez mogućnosti zamjena transformatorskih jedinica sa transformatorima većeg kapaciteta. I ova pojava otežava isporuku el. energije potrošačima.



87

9.1.3.5. Javna rasvjeta Javna rasvjeta izvedena je u gradu Tešanj, zatim Jelahu i još u nekim manjim naseljima. Ulična rasvjeta u većem dijelu grada i prigradskih naselja ne zadovoljava važeće JKO propise i JUS standarde, jer je osvijetljenost ulica manja nego što propisi zahtijevaju. Osim toga, javna rasvjeta izvedena je sa živinim sijalicama, pa je potrošnja el. energije znatno veća od svjetiljki sa natrijum sijalicama. U planskom dijelu ovog dokumenta potrebno je izvršiti kategorizaciju gradskih ulica i prilagođavanje javne rasvjete kategoriji ulica i puteva. 9.1.4. Bilans korištenja električne energije 9.1.4.1. Potrošnja električne energije 9.1.4.1.1. Iskorišćenje postojećih kapaciteta Prema podacima sa terena postojeća 35/10 kV postrojenja iskorišćena su u Jelahu sa 76% iako kapaciteti rezervnog napajanja DV 35 kV Doboj – Jelah za TS 35/10 kV Jelah već sad ne zadovoljavaju potrebe potrošača zbog prenosnih kapaciteta i sigurnosti u isporuci el. energije. Kod distributivnih 10/04 kV trafo-stanica situacija je složenija, jer je veći broj distributivnih TS opterećen i do 90%, što znači da su postojeći kapaciteti u širokoj potrošnji potpuno iskorišteni, o čemu se mora povesti računa u planskom dijelu ovog dokumenta. Napojni 10 kV dalekovodi na vangradskom području su dugi i kapaciteti ne zadovoljavaju potrebe prenosa. 9.1.4.1.2.Potrošnja električne energije Potrošnja električne energije sa gubicima prikazana je kroz donje tabele u 2004. i 2007.g. Tabela: Nabavljena i prodana el. energija po kategorijama potrošača u 2004.g.

P r o d a j a ( u M W h ) Nabavka

MWh

Prodano

MWh

Predano drugima

opštinama MWh

Na visokom naponu

Na niskom nivou

PotrošnjaOpćine Tešanj ukupno MWh

35 kV

10(20) kV Ostala

potrošnja MWh

Doma- ćinstva MWh

Javna rasvjeta MWh

Tešanj 64.374,865 59.815,932 3.879,120 0 11.254,802 11.369,525 32.711,460 601,015 55.936,812 Učešće potroš. ukupno

%

20,12% 20,33%

58,48%

1,07 %

Prosječni gubici električne energije u 2004.g. iznosili su 7,08 %



88

Tabela: Nabavljena i prodana el. energija po kategorijama potrošnje u 2007.g. P r o d a j a ( u M W h )

Nabavka

MWh

Pro- dano MWh

Pre- dano

drugim opštin.

MWh

Na visokom naponu

Na niskom nivou

PotrošnjaOpćine Tešanj

ukupno MWh 35 kV

10(20) kV

Ostalapotrošnja

MWh

Doma- ćinstva MWh

Javna rasvjeta MWh

Tešanj 80.701,783 75.513,509 4.345,590 0 13.275,082 16.366,379 40.021,844 1.504,204 71.167,509 Učešće kupaca u %

18,66 % 23 56,24

2,1

Prosječni gubici električne energije u 2007.g. iznosili su 6,43%. Kroz prikazane tabele iz 2004. i 2007.g. jasno se vidi da je učešće domaćinstava u ukupnoj potrošnji električne energije uključujući i prodaju poslovnici Usora 58,48 u 2004.g. u odnosu na velepotrošnju i ostalu potrošnju što znači da na području opštine još uvijek nije razvijena industrija. Međutim, ako se posmatra Jelah kao cjelina u sastavu opštine Tešanj, situacija je obrnuta, jer je na području Jelaha industrijska potrošnja znatno veća od potrošnje u domaćinstvima. Međutim, situacija se počela mijenjati u korist velepotrošnje i ostale potrošnje u odnosu na potrošnju u domaćinstvima. Potrošnja energije u domaćinstvima je u blagom padu tako da je u 2007.g. iznosila 56,3% u odnosu na ostalu i velepotrošnju kako je to prikazano u tabeli br.2. Nagla promjena potrošnje el. energije u korist industrije u odnosu na domaćinstva dolazi do izražaja na području Jelaha, gdje se industrijski kapaciteti posljednjih godina naglo razvijaju i u stalnom su porastu. U sljedećoj tabeli prikazano je po godinama učešće vele i ostale potrošnje i potrošnje domaćinstava (bez predaje drugima) u ukupnoj potrošnji na području općine Tešanj. Tabela: Pregled potrošnje el. energije za općinu Tešanj po godinama

Utrošeno MWh za period 2004 – 2007.g.

Redni broj

Godina

Domaćinstva Ostala potrošnja Godiš- nji porast %

Ukupna

Potrošnja MWh

Učešće u ukup.po- trošnji

%

Utrošeno MWh

Učešće u

Ukup.pot. %

Utrošeno MWh

1. 2004 58 35.469,104 42 25.777,438 61.246,5422. 2005 58 38.993,373 42 28.209,731 8,8 67.203,1043. 2006 56,6 38.305,935 43,6 29.703,215 1,2 68.009,1504. 2007 56,3 40.021,844 43,7 31.145,665 4,6 71.167,509

Odnos potrošnje u domaćinstvima i kategoriji ostale potrošnje prikazan je kroz sljedeći dijagram.



89

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000

0

2004.2005.

2006.2007. godine

MWh

domacinstva

ostala potrošnja

Utrošeni MWh za 2004. - 2007. godinu

Ako se zna da na opštinskom području Tešnja stanuje cca 4600 stanovnika i da je potrošnja u domaćinstvima 40.021,844 MWh, dolazi se do podatka da je potrošnja el. energije 870 kWh/stanovniku što je znatno ispod republičkog prosjeka posmatrano na nivou općine. Ako se pak ukupna potrošnja na području općine dijeli sa brojem stanovnika tad se dobije potrošnja od 15.471 kWh/stanovniku, što se uklapa u prosjek kantona. Međutim, ako se posmatra samo područje Jelaha situacija dobija druge dimenzije. Na relativno malu potrošnju el.energije po stanovniku utiče, pored ostalih faktora, i velika cijena el. energije u kategoriji domaćinstava.

Na donjem dijagramu prikazan je ukupni utrošak energije po godinama.

72.000

68.000

64.000

60.000

56.000

2004.2005.

2006.2007. godine

MWh

Utrošeni MWh za 2004. - 2007. godinu

58.000

62.000

66.000

70.000

UKUPNO



90

9.2. TERMOENERGIJA I GASNA INFRASTRUKTURA 9.2.1. Energetske potrebe i nivoi potrošnje U opštini Tešanj, u obuhvatu Prostornog plana, nalaze se osam većih naseljenih mjesta i to: Miljanovci, Kalošević, Jelah, Tešanjka, Šije, Jablanica, Medakovo, Džemilić Planje. Sva ostala mjesta su manja seoska središta. Od ovih naselja jedino Tešanj ima izgrađen sistema cijevne mreže daljinskog grijanja iz gradske toplane. Jedini objekat za proizvodnju toplotne energije u Tešnju je gradska (centralna ) toplana. Toplana u Tešnju kao gorivo koristi čvrsto gorivo - ugalj. Toplana raspolaže sa dva kotla (od po 6,5 MW) čiji je ukupni toplotni konzum 13MW, od čega je jedan u funkciji a drugi je u rezervi. Toplana ima kotao na tečno gorivo instalisane snage 5,9 MW, koji nije u funkciji jer je oštećen. Na području opštine Tešanj grad Tešanj ima izgrađen sistem daljinskog grijanja (vrelovodna mreža dužine 4 km). Ostala naselja u prostoru pokrivenom ovim prostornim planom koriste kotlovnice i/ili lokalne izvore toplote za zagrijavanje prostorija. Lokalni izvori toplote su uglavnom peći u kojima se kao gorivo koristi drvo, ugalj. Gas kao gorivo još nije u upotrebi kao gorivo za zagrijavanje.

U skladu sa projekcijom demografskog rasta i prostornog razvoja opštine Tešanj, a uz uvažavanje postojećeg energetskog bilansa, mogućnosti energetskih sistema, utvrđenih mjera racionalizacije potrošnje energije, potreba za dalja istraživanja, po pitanju dugoročnog usmjeravanja energije, procjenjene su globalne potrebe pojedinih oblika energije.

Procjena potreba u energiji i energentima je data na bazi sljedecih, planiranih trendova: - povecanje broja stanovnika za 10% - očekivanih efekata mjera racionalizacije i mjera štednje, očekivanog porasta standarda

stanovništva, 9.2.2. Razvoj centralnog toplifikacionog sistema U narednom periodu je potrebno povećati kapacitet izvora toplotne energije, jer su kotlovi u gradskoj toplani u Tešnju preopterećeni. U toku grejne sezone postojeći kotlovi su preopterećeni i do 120%, a optimalan rad kotlovskog postrojenja je sa opterećenjem od 80%. Ovdje je potrebno napomenuti da je neophodno napraviti analizu opravdanosti sanacije kotlova s obzirom da su isti u upotrebi od 1984 godine ili izvršiti eventualnu zamjenu novim kotlovima. Shodno rečenom, biće potrebno opredjeliti se za najisplativiji i najkvalitetniji izbor opreme, za što je opet neophodno obezbjediti i izdvojiti odredjena finansijska sredstva. Na ostalim mjestima se preporučuje korištenje lokalnih i centralnih izvora toplote za zagrijavanje prostorija u objektima u zimskom periodu. Pri tome bi trebalo planovima nižeg reda insistirati



91

na izgradnji kotlovnica za centralno grijanje za sve veće objekte kao što su objekti za stanovanje sa više stambenih jedinica, škole, ambulante i slično. 9.2.3. Razvoj gasne infrastrukture S obzirom da cijevni transport ima u svijetu dinamičnu stopu rasta, ocjenjuje se da će biti opravdan i njegov razvoj i u okviru opštine Tešanj. Na prostoru BiH izveden je gasovod Zvornik-Sarajevo-Zenica koji je vezan na gasovodni sistem Srbije. Gasifikacija ovog prostora može se izvesti na dva načina: Varijanta 1 za vezivanja planirane trase gasovoda kroz opštinu Tešanj je veza sa postojećim gasovodom na relaciji Zvornik – Sarajevo - Zenica. Planirana trasa prikazana na grafičkom prilogu. Trasa glavnog magistralnog gasovoda ( na sjeveroistočnoj strani) za snabdijevanje potrošača gasom a koji planskim rješenjem prolazi kroz obuhvat Prostornog plana opštine Tešanj je prikazana u grafičkom prilogu a preuzeta je iz Prostornog plana Bosne i Hercegovine za period od 1981. do 2000.godine. Varijanta 2 je vezivanje buduće trase gasovoda kroz opštinu Tešanj za planirani magistralni gasovod od Slavonskog Broda – Dervente – Modriče - Doboja –Teslića. Prelazi preko opštine Tešanj. Trasa glavnog magistralnog gasovoda ( na jugozapadnoj strani) za snabdijevanje potrošača gasom kad se za to steknu uslovi, a koji prolazi kroz obuhvat Prostornog plana opštine Tešanj je prikazana u grafičkom prilogu a preuzeta je iz Prostornog plana Republike Srpske do 2015.godine. Prostornim planom opštine Tešanj 1999. – 2015. godine je planirana trasa regionalnog gasovoda kroz opštinu (prikazano na grafičkom prilogu). Na grafikom prilogu je prikazana i planirana trasa razvodnog gasovoda u naselju Jelah. Izbor varijante zavisi od mogućnosti i brzine za realizaciju, kao i od mogućnosti i zahtjeva investitora tj. ekonomske moći opštine za realizaciju. Pri projektovanju i izgradnji gasovoda pridržavati se svih zakonskih propisa i standarda za ovu oblast koji u tom trenutku budu na snazi. 9.2.4. Ostali vidovi energije Seoskim domaćinstvima bi trebalo pomoći stručno i finansijski da u upotrebu uvedu što više korištenje bio-gasa. Isto je moguće i za zagrijavanje objekata u sastavu poljoprivrednih i stočarskih farmi. Korištenje bio-gasa je moguće i poželjno i za zagrijavanje plastenika koji se sve više razvijaju u ovom području.



92

Korištenje sunčeve energije je pogodno za pripremu tople potrošne vode u domaćinstvima što bi također trebalo biti predmet stimulacije izgradnje instalacija za korištenje ovog vida energije kako za porodične stambene objekte tako i za stambene zgrade sa više stanova. 9.3. TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA 9.3.1. Poštanski saobraćaj Radi prevazilaženja postojećih disproporcija u razvoju između privrednog razvoja i poštanskog saobraćaja potrebno je: - postojeću poštansku mrežu rekonstruisati i dograditi tako da se izgrade nove poštanske

jedinice, - povećati broj poštanskih šaltera, - povećati broj poštanskih kovčežića, - planirati otvaranje novih dostavnih reona, - planirati uvođenje savremenih elektronskih sistema u proces poštanskog saobraćaja uz

uvažavanje kriterija: 1 pošta / 5.000 stanovnika, 1 šalter / 2.000 stanovnika 1 kovčežić / 3 km2. Pošto se klasični poštanski servis orjentisan na pismo neprestano smanjivao, pošta se mora orjentisati na strategiju razvoja drugih djelatnosti. Ovo je posebno postalno aktelno nakon razdvajanja poštanskih i telekomunikcionih usluga i stvaranjem dvije nezavisne kompanije. Zato u planskom periodu do 2020. godine poštanski saobraćaj, pored modernizacije poslovanja, mora da ranije i u svoju djelatnost uključi druge servise. 9.3.2. Telekomunikacije Kao mjera razvijenosti jedne telekomunikacione mreže uzima se parametar koji definiše broj telefonskih priključaka na 100 stanovnika. Taj parametar, odnosno penetracija za Bosnu i Hercegovinu je dosta manja od prosjeka razvijenih zemalja, i u Evropi je među najnižim. Da bi se predvidio porast priključaka u periodu do 2020. godine, potrebno je uobziriti nekoliko parametara. U prvom redu mora se uzeti predviđanje rasta broja domaćinstava, ekonomski nivo razvoja, te procenat rasta broja priključaka u proteklih 10-tak godina u BiH i bližem okruženju. Na osnovu tako usvojene metodologije može se načiniti pregled ukupnog broja priključaka fiksne telefonije do 2020. godine. BH Telecom d.d. Sarajevo je organizovano kao dioničarsko društvo koje samostalno obavlja svoju djelatnost u cilju stvaranja dobiti na BH tržištu. Dioničarsko društvo je nastalo na osnovu Odluke Vlade Federacije Bosne i Hercegovine („Službene novine FBIH“ broj 66/03).



93

Telefonska mreža predmetnog obuhvata u gradskom urbanom dijelu svedena je na automatsku telefonsku centralu ( ATC ) „TEŠANJ“ lociranu u zgradi pošte. U širem području koji obuhvata Prostorni plan telefonska mreža je svedena u izdvojene pretplatničke stepene RSS - ove u naseljima Bukva, Jablanica Jelah, Miljanovci, Mrkotići, Novo Selo i Tešanjka . Pregled kapaciteta na komutacijama opštine Tešanj (decembar 2007.g.) dat je u tabeli.

Na području koje obuhvata predmetni prostorni plan, u momentu izrade Plana, instalisani su kapaciteti od oko 13 851 telefonskih brojeva. Na urbanom području Tešnja se nalazi glavna ATC smještena u zgradi pošte i sedam isturenih stepena RSS-a čiji je pregled dat u gornjoj tabeli. Svi RSS-ovi su optičkim kablom spojeni sa glavnom ATC u Tešnju i preko optičkih kablova i sistema za prenos su uključeni u međumjesni i međunarodni saobraćaj.

Takođe je na području Tešnja koji obuhvata Prostorni plan izvršena zaštita saobraćaja povezivanjem telefonskih centrala u lokalne optičke petlje – prstene.

Osim ovoga, kao što vidimo skoro na čitavom području su stvorene mogućnosti korištenja ISDN (Integrated Services Digital Network), tako da je u momentu pravljenja ovog elaborata aktivno dosta brojeva ISDN VA pristupa kao i jedan broj ISDN PRA pristupa. Od navedenog broja instalisanih telefonskih brojeva trenutno je u funkciji oko 11 000 pretplatnika. Na području opštine Tešanj, gdje nije izgrađena telefonska mreža, instalisano je i u funkciji su «CLL priključci». Naime, radi se o pretplatnicima koji su preko baznih stanica mobilne telefonije uvezani u TT mrežu - sistem CLL (Celular Local Loop). Izgrađenost TT kanalizacija je nedovoljna tako da su kablovi uglavnom položeni direktno u zemlju – rov.

Mjesto Komutacija Instalisani broj pretplatnika

Aktivni broj pretplatnika

Bukva ASM 960 617 Jablani ASM 795 752 Jelah EAR 3000 2248 Miljanovci RDLU 1200 1133 Mrkotići RDLU 1824 1675 Novo Selo ASM 990 661 Tešanj EAR 4050 3322 Tešanjka RDLU 1032 524



94

Ukupna telefonska mreža predmetnog obuhvata je mješovita tj, izvedena je podzemnim i vazdušnim putem.

Zahvaljujući velikim investicionim programima, u poslednjih par godina, na urbanom području je izgrađena nova i rekonstruisana stara telefonska mreža, tako da, u momentu izrade predmetnog plana, procenat podzemnih instalacija iznosi oko 90 %.

U skladu, prvenstveno, sa materijalnim mogućnostima, na području opštine je prilično usklađena dokumentacija i izgradnja infrastrukture iz oblasti telekomunikacija.

Za novoizgrađenu TT mrežu, optičke spojne puteve, kao i za svu ranije izvedenu infrastrukturu iz oblasti telekomunikacija, urađen je katastar podzemnih instalacija (mreže). Što se tiče mreže javnih mobilnih veza (pokrivanje signalom mobilne telefonije), komunikacije se obavljaju preko postavljenih baznih stanica: BS Pošta – Tešanj, BS Trebačko brdo, BS Tešanj - Paklenica, BS Bukva, BS Jelah i BS Alibegovci. Ove bazne stanice uvezene su linkovskim sistemima prenosa preko RR uređaja većeg kapaciteta uz korištenje optički spojnih puteva. I pored svega navedenog i dalje se može smatrati da je predmetni obuhvat nedovoljno pokriven signalom mobilne telefonije. Na predmetnom području potrebno je razvijati telekomunikacionu infrastrukturu sa savremenim tehnološkim rješenjima. Za potrebe privrednog razvoja, kao i za građanstvo, koristeći razne tehnologije koje su sada u eksploataciji ili će se pojaviti kasnije, potrebno je intenzivirati gradnju pristupnih, širokopojasnih mreža, koje su preduslov za davanje multimedijalnih usluga. S obzirom na nizak stepen prenetracije broja pretplatnika (24 ptp. na 100 stanovnika) potrebno je ovaj broj povećati na 36. Uzimajući u obzir broj članova domaćinstva kao i stepen razvijenosti privrede, ovim brojem telefona svim domaćinstvima i svim privrednim subjektima bi se omogućio pristup na telekomunikacionu mrežu. Pristupna mreža (zbog kompleksnosti rješavanje imovinsko-pravnih odnosa, građevinske dozvole i dr.) je najskuplji dio telekomunikacione mreže, tako da ovaj dio telekomunikacione mreže mora biti dobro isplaniran. Nove telefonske mreže, zbog još uvijek niže cijene od gradnje optičkih mreža, gradiće se sa bakarnim kablovima. Dužina bakarne parice treba da se kreće u rasponu od 700 do 1200 metara. Telefonske mreže sa bakarnim kablovima treba planirati i graditi tako da odmah, ili uz manja dodatna ulaganja, mogu dati multimedijalne usluge koje zahtijevaju širokopojasnost. Zbog toga u pristupnim mrežama treba polagati PE cijevi kako bi se kasnije omogućila jednostavnija i jeftinija gradnja optičkih mreža (uvlačenjem optičkih kablova u cijevi) kao i eksploatacija izgrađenih mreža sa bakarnom paricom. Pored gradnje pristupnih mreža sa bakarnim kablovima na određenim područjima zbog svoje strukture zemljišta (tonjenje, klizišta), malog broja korisnika na određenom području ili urbanizacije, koristiće se i tehnologije bežičnog pristupa u fiksnoj mreži (DECT, RLL ).



95

U principu jedino optički kablovi po svojim karakteristikama omogućavaju perspektivu u pogledu širokopojasnih servisa i kvaliteta prenosa podataka. Zbog toga nije pitanje gradnje pristupnih mreža bakarnim kablovima ili optičkim kablovima, nego je u pitanju scenarij prelaska sa bakarnih kablova na optičke kablove i u lokalnoj petlji (FITL-Fiber In The Loop) . Postoji više FITL struktura, a njihova implementacija zavisi od razvoja tehnologija koje prate optičke mreže kao i cijena istih. S obzirom da je cijena implementacije ovih mreža još uvijek velika, po tom scenariju optičke mreže će se uvoditi po hijerarhiji – važnosti pojedinih institucija – objekata. Postojeća GSM mobilna mreža, koju razvijaju tri operatera koja djeluju na predmetnom području, se razvija u skladu planovima razvoja ovih operatera. Pored povećanja broja baznih stanica kao i proširenja postojećih, potrebno je izvršiti proširenja postojećih kao i uvođenje novih elemenata u GSM mrežu. U planskom periodu neophodno je pratiti tehnološki razvoj od analogne ka digitalnoj HDTV (High Definition Television) i interaktivnoj televiziji. Zbog toga je neophodno obezbijediti adekvatnu infrastrukturu. Isto tako potrebno je izraditi Strategiju prelaska sa analogne televizije na digitalnu u kojoj bi pored tehničkih rješenja poseban aspekt bio građanin kao krajnji korisnik. Razvoj ove infrastrukture bazira se na tri osnovna sistema i to:

- zemaljski sistemi, - satelitski sistemi, - kablovski sistemi.

Postojeći objekti kao i pristupni putevi moraju se sanirati. S obzirom na cijenu gradnje relejnih stanica (pristupni put, zemljište, objekat, stub, prenosni sistemi, dovod električne energije, tekuće održavanje) potrebno je da vlasnici radio i TV licenci zajednički grade kapitalne objekte. Nove tehnologije u CaTV mrežama je HFC tehnologija. Ova tehnologija zahtijeva polaganje optičkog kabla do zgrade ili naselja. Koaksijalnim kablom se gradi samo privod do krajnjeg korisnika. Konačno tehničko rješenje u kablovskoj televiziji je optika do kuće koja će omogućiti sve telekomunikacione servise (govor, podaci, slika). Emitiranje televizijskog programa preko satelitskog sistema je opredjeljenje TV kuća sa predmetnog područja. 10. SAOBRAĆAJ I VEZE 10.1. Strateški i prostorni pravci razvoja saobraćaja Opšti ciljevi u formiranju putne mreže su:

• dobra povezanost teritorije opštine, njenog centra i svih njenih dijelova, sa susjednim teritorijama, a time i sa širim prostorima,

• dobra povezanost svih dijelova teritorije, precizno: svakog naseljenog mjesta, sa regionalnim centrom i sa opštinskim centrom,



96

• dobra povezanost pojedinih reona teritorije opštine međusobno. Putna mreža predstavlja osnov privrednog i socijalnog života stanovništva. Putna mreža zadovoljavajućeg kvaliteta je uslov za korišćenje teritorije i njenih resursa. Stoga je generalni cilj koji se postavlja u Prostornom planu opštine Tešanj u organizaciji putne mreže (planiranja, a zatim projektovanja i građenja), da se formira takva mreža da omogući privredno korišćenje svih potencijala teritorije (poljoprivreda, šumarstvo, turizam i dr.). Načinom formiranja putne mreže mora se stvoriti osnova za materijalno rentabilan i socijalno kvalitetan život stanovnika u mjestima koja oni nastanjuju. Ovaj se zahtjev naročito oštro postavlja imajući u vidu postojeće stanje. To je uslov da se autohtono stanovništvo zadrži u svojim mjestima, te da ne pribjegava migraciji (migracija dovodi na jednoj strani do napuštanja i propadanja potencijala i resursa teritorije, a na drugoj strani do velikih materijalnih izdataka koji su bez pokrića i do socijalnih problema). Prema tome, generalni cilj bi bio: pokrivenost teritorije putevima koji zadovoljavaju kriterijume korišćenja u privredi i socijalne svrhe. Konkretno, to za svaku pojedinu saobraćajnicu znači da saobraćajnice treba da budu planirane, a zatim projektovane i izgrađene tako da se njima mogu normalno kretati privredna i putnička vozila, uključujući i autobuse. 10.2. Povezanost saobraćajnih sistema u širem okruženju Putnu mrežu Prostornog plana opštine Tešanj sačinjavaju saobraćajnice četiri ranga:

1. autoput

U toku 2005 i 2006 godine izrađena je Fizibiliti studija, kao i idejni projekat za izgradnju autoputa na koridoru „Vc“, koji se kroz BiH, a i kroz područje opštine Tešanj pruža pravcem sjever – jug. Dužina pružanja auto-puta kroz područje opštine Tešanj iznosi oko 14.20 km. U okviru definisane trase na području Medakova smještena je naplatna rampa, odnosno veza autoputa sa ostalom saobraćajnom mrežom, kao i odmorište na području Tugovića odnosno Trepče.

2. Magistralni putevi (konkretno: magistralni put).

Ovim dokumentom nije predviđeno izmještanje postojećih magistralnih, odnosno definisanje novih trasa za postojeće magistralne puteve. Neophodno je naglasiti da je moguće pokretanje inicijative za proglašenje nekog putnog pravca za magistralni.

3. Regionalni putevi.

Za postojeći regionalni put R474 već je konstatovano da je u južnom području opštine stanje ovog puta nezadovoljavajuće i neophodno je izvršiti rekonstrukciju ove saobraćajnice i dovesti je u stanje, koje se zahtjeva od puteva regionalnog ranga

4. Lokalni putevi



97

Predviđena je igradnja, odnosno rekonstrukcija postojećih nekategorisanih puteva i proglašenje lokalnim putevima sledećih saobraćajnica.

Mrkotić – Orašje Planje – Džemilić Planje -LC-5 u dužini od 5.5 km Raduša – Doro polje – R474 u dužini od 4.3 km Ripna – Trepče- LC-14 u dužini od 2.6 km LC-2 - Bobare – Kalošević – LC-3 u dužini od 0.9 km LC-19(Miljanovci) – M4 u dužini od 1.65 km

10.3. Transportni infrastrukturni sistemi Razvitak mreže saobraćajnica podrazumjeva skup aktivnosti koje se poduzimaju radi održavanja i podizanja tehničko-tehnološkog nivoa već izgrađenih puteva, te za izgradnju novih. Ukupni razvoj mreže javnih saobraćajnica može se posmatrati objektiviziranjem ciljeva kroz planiranje i izgradnju novih puteva i redovno održavanje i podizanje nivoa saobraćajnog i tehničkog kvaliteta postojeće mreže puteva (modernizacija i rekonstrukcija). Postojeću mrežu puteva na teritoriji opštine Tešanj čine magistralni, regionalni, lokalni i nekategorisani putevi. Magistralni putevi

Teritorijom opštine prolazi sledeći magistralni putevi

– magistralni put M4: (u ovom području) – Novi Grad - Prijedor – Banjaluka – Teslić – Doboj – Tuzla – Loznica – ukupne dužine oko 14.6 km kroz opštinu.

Stanje ove saobraćajnice sa aspekta horizontalne geometrije i kolovoznog zastora je zadovoljavajuće. U cijeloj dužini je sa savremenim asfaltnim kolovoznim zastorom.

– magistralni put M17: (u ovom području) – granica BiH - Doboj – Zenica – Sarajevo – Mostar - granica BiH, ukupne dužine oko 4.2 km kroz opštinu

Takođe, stanje ove saobraćajnice sa aspekta horizontalne geometrije i kolovoznog zastora je zadovoljavajuće. U cijeloj dužini je sa savremenim asfaltnim kolovoznim zastorom.

Kroz područje naselja Jelah kapacitet puta M4 je u neprihvatljivoj mjeri snižen čestim ukrsnim mjestima sa lokalnim putevima, kao i veliki broj priključaka pojedinačnih parcela u okviru kojih je u najvećoj mjeri sadržani poslovni sadržaji, te je stoga planirana izgradnja obilaznice oko Jelaha, čijom ce izgradnjom magistralni put dobiti na kapacitetu, a sa druge strane ce biti povećana bezbjednost saobraćaja u samom Jelahu. Planirana je rekonstrukcija magistralnih puteva, kao i izgradnja servisnih saobraćajnica na mjestima na kojima putevi prolaze kroz naseljena mjesta, a u cilju poboljšanja uslova saobraćaja na primarnom državnoj putnoj mreži.

Regionalni putevi

Teritorijom Opštine prolaze jedan regionalni put:



98

regionalni put R-474: granica opštine Piljužići – Jelah – Tešanj – Dobro polje – granica opštine, ukupne dužine oko 23.6 km kroz opštinu

Kroz gradsko područje Tešnja postavljen je praktično kroz grad, dok u zoni Jablanice predstavljen je kroz makadamki puti i to u dužini od oko 5.6 km.

Ovi prethodno nabrojani putevi čine primarnu mrežu saobraćajnica na području opštine Tešanj.

Planirana je rekonstrukcija i prekategorizacija putnog pravca Medakovo – Šije, tako da se upotpuni primarna putna mreža, znacajna za povezivanje Tešnja sa susjednim opštinama i naseljenim mjestima.

Lokalni putevi

Na teritoriji opštine najveća je deficitarnost u putnoj mreži u pogledu lokalnih puteva.

Mali je obim formiranih puteva lokalne mreže u odnosu na veličinu teritorije i razmještaju naselja na njoj.

Taj mali obim je u stanju slabog opšteg kvaliteta. To se naročito odnosi na puteve ka naseljima na većim visinama. Stanovnici ovih naselja prinuđeni su na pješačka ili veoma loša kolska kretanja što onemogućava bilo kakvu privremenu inicijativu te dovodi do nepostojanja realne egzistencijalne osnove i u krajnjoj fazi do masovne migracije stanovnika.

Ukupna dužina lokalnih puteva na teritoriji opštine Tešanj je oko 109.40 23.6 km, od čega je 86.8 km ili 74.25 % sa asfaltnim zastorom.

Kolovozni zastor % Makadamski

zastor %

LC-1 Novi Miljanovci - Miljanovci 4936 88.30 654 11.70

LC-2 Kalošević - Bobare - Križ 2066 35.90 3688 64.10

LC-3 Kalošević - Bobare - Priljužići

2629 61.381 1654 38.62

LC-4 Mrkotić - Putešić 3251 84.63 590 15.37

LC-5

Raduša - Džemilić Planje - Orašje planje

- Potočani

3425 70.37 1442 29.63

LC-6 Mračaj - Jevadžije 513.5 30.85 1151 69.15

LC-7 Tešanj-Raduša-

Jevadžije-Jelah 7722 100 0 0

LC-8 Marijin Han -Raduša 1450 69.37 640 30.63



99

LC-9 Rosulje - Vukovo 1164 52.69 1045 47.31

LC-10 Marijin Han -Ljetinić 3549 66.53 1785 33.47

LC-11

Ćatin Greb - Karadaglije - Jablanica -

Ripna - Tugovići -

Hrvatinovići - Tešanj

7953 64.51 4375 35.489

LC-12

Tešanj - Dobropolje - Čaglići - Jablanica

1600 34.92 2981 65.08

LC-13 Medakovo - Šije 5066 100 0 0

LC-14 Medakovo -

Trepče - Rakovice - Šije

5345 70.82 2202 29.18

LC-15 Tešanj -

Lepenica - Kraševo

5954 100 0 0

LC-16 Tešanj -

Medakovo - Tešanjka

7997 100 0 0

LC-17 Mekiš - Karadaglije 2304 86.16 370 13.84

LC-18 Piljužići - Drinčići-Bobare 2440 100 0 0

LC-19

Jelah polje - Miljanovci - Lonačari -

Cerovica("Stara cesta")

17458 100 0 0

Ukupno 86822.5 22577 Najznačajnija saobraćajnica koja je planirana za izgradnju na teritoriji opštine Tešanj je dio autoputa na koridoru Vc koji je planiran za izgradnju u neposrednoj blizini samog grada, što će doprineti saobraćajnoj povezanosti cijele opštine sa užim i širim okruženjem. Za magistralni put M4, kao i za putni pravac Tešanj – Tešanjka je potrebno uraditi idejne projekte, odnosno regulacione planove, kojima bi se zaštitila funkcija ovih saobraćajnica koja je u značajnoj mjeri ugrožena izgrađenošću područja kroz koje ovi putevi prolaze.



100

Potrebno je tačno definisati mjesta priključaka lokalne putne mreže na ove puteve, kao i mogućnost izgradnje sabirnih saobraćajnica, koje bi skupljale saobraćaj sa lokalne mreže i na kontrolisanim priključcima ga sprovodile na primarne saobraćajnice. 11. PRIVREDA 11.1. Razvoj privrede i osnovni faktori razvoja 11.1.1. Razvojni ambijent u BiH Na ekonomsko stanje u opštini Tešanj uticali su brojni spoljni i unutrašnji faktori, koji su ujedno uticali i na stanje privrede u državi. U najznačajnije spoljne faktore spadaju: smanjenje tržišta, tranziciona kriza, stagnacija svjetske privrede. Unutrašnji faktori se mogu grupisati u političke, pravne, ekonomske i demografsko-sociološke. Osnovne karakteristike političkog i pravnog sistema u Bosni i Hercegovini su:

- nepovoljna politička klima, - nedovoljno uređen pravni sistem, - tendencija centralizacije vlasti u Bosni i Hercegovini, - visok nivo sive ekonomije.

Osnovne karakteristike ekonomske situacije u Bosni i Hercegovini:

- monetarna stabilnost (princip Currency Board-a obezbjedio je stabilan devizni kurs konvertibilne marke i njenu konvertibilnost) bez većeg uticaja monetarne politike na razvoj zemlje,

- malo i podijeljeno tržište (FBiH, RS, Brčko Distrikt BiH, Zapadna Hercegovina), - nedostatak kapitala (nizak nivo stranih direktnih investicija, nedostatak domaćeg

kapitala, nepovoljni kreditni aranžmani što se ugleda u visokoj kamatnoj stopi, kratkim periodima otplate i uglavnom bez grace perioda),

- većinom neefikasna privatizacija državnih preduzeća, - niska kupovna moć stanovništva, što utiče na smanjenu potražnju, a time na obim

proizvodnje i trgovine, - nezaštićena i nestimulisana domaća proizvodnja (veliki broj nelegalnih i fiktivnih

preduzeća, nedostatak carinske i ostale zaštite domaće proizvodnje od uvoza, nedovoljna kontrola kvaliteta uvezene robe, neuređen sistem standardizacije i certifikacije kao preduslova za izvoz, nedavanje prednosti domaćim robama kod javnih nabavki, neefikasan rad inspekcijskih organa, itd.),

- poreski sistem je fiskalnog, a ne razvojnog karaktera (visok nivo direktnih i indirektnih poreza, skupa poreska administracija)

- nedovoljno izgrađena institucionalna struktura, - niska konkurentnost domaćih preduzeća, - usmjerenost domaćih preduzeća na lokalna i bliža regionalna tržišta (BiH nema

definisanu izvoznu politiku), - visok nivo javne potrošnje (62% nacionalnog dohodka BiH čini javna potrošnja).

Demografsko-sociološku situaciju karakteriše:

- promijenjena struktura radno sposobnog stanovništva,



101

- odlazak mladih i perspektivnih kadrova u inostranstvo, - visok nivo siromaštva, - pražnjenje ruralnih sredina i pojačano naseljavanje u gradove, - nedostatak radne snage sa savremenim obrazovanjem i radnim iskustvom, - sistem moralnih vrijednosti ne odgovara zahtjevima tržišne ekonomije.

Iz prethodno navedenog se može zaključiti da je okruženje nepovoljno za značajnija investiciona ulaganja zbog brojnih rizika (politički, finansijski, rizik likvidnosti itd.). U narednom periodu Vlada BiH mora preuzeti aktivnu ulogu u otklanjanju ovih rizika i rješavanju problema nezaposlenosti i siromaštva, što će uticati i na ekonomski razvoj opštine Tešanj. Međutim, i pored niza problema koji su prisutni od početka 90-tih godina, posljednih nekoliko godina se osjeća ekonomsko oživljavanje i to zahvaljujući rastu privatnog sektora. Od prestanka rata Bosna i Hercegovina je ostvarila visoke stope rasta, što je uticalo na rast bruto društvenog proizvoda po stanovniku sa 900 KM u 1995. god. na 3.083 KM u 2003. god. Nakon veoma visokih stopa rasta u BiH u prvim poslijeratnim godinama (75% u 1996. i 35% u 1997. god.), dolazi do pada stope rasta na 10% u 1999. i 8,8% u 2003. god. Razlozi ovako naglog pada su u smanjenju međunarodne finansijske pomoći, slabim rezultatima ekonomskih reformi (loša privatizacija). Stopa zaposlenosti ukupnog stanovništva u 2003. god. u BiH je iznosila 16,1%. Struktura zaposlenosti po djelatnostima pokazuje smanjenje broja zaposlenih u proizvodnim djelatnostima, dok je zaposlenost u uslužnim djelatnostima povećana u odnosu na predratni period. Ovakva struktura je karakteristika razvijenih zemalja, dok je u slučaju BiH pokazatelj nerazvijenosti. Prema zvaničnim podacima stopa nezaposlenosti iznosi 40,7%9. Međutim, zbog postojanja neformalnog sektora (tzv. zapošljavanje "na crno") smatra se da je stopa nezaposlenosti daleko manja i da na nivou BiH iznosi 16,4%. Analiza osnovnih ekonomskih indikatora je pokazala usporenje ekonomskog rasta, koje je bilo karakteristično za prve poslijeratne godine, i upućuje na nedostatak vlastitih razvojnih resursa. 11.1.2. Osnovni indikatori razvoja opštine Stanje privrede opštine sagledaće se analizom osnovnih ekonomskih pokazatelja, kao što su: prihodi, zaposlenost i kapital i to za preduzeća, trgovinske radnje i ostala pravna lica koja su predala završne račune u 2006. godini.

9 Stopa nezaposlenosti: broj nezaposlenih 100/zbir zaposlenih i nezaposlenih



102

Tabela: Osnovni ekonomski pokazatelji razvijenosti opštine Tešanj

R. br. Parametri 1. Ukupan prihod 699.944.854 2. Prihod po stanovniku 15.053 3. Ukupan kapital 182.561.864 4. Kapital po stanovniku 3.926 5. Prihod prema kapitalu (%) 383 6. Broj zaposlenih 8.924 7. Broj nezaposlenih 8.310 8. Broj stanovnika 46.500

9. Stopa zaposlenosti (u odnosu na ukupno stanovništvo) 19,2

10. Stopa zaposlenosti (u odnosu na procijenjeno aktivno stanovništvo) 42,5

Naprijed navedeni pokazatelji ukazuju na primjetnu razvijenost opštine u odnosu na okruženje10. Npr. poredeći vrijednost prihoda po stanovniku opštine koja iznosi 15.053 KM sa prihodom po stanovniku najrazvijenije opštine Republike Srpske, Banjaluke, koja iznosi 16.654 KM uočava se značaj privrede opštine Tešanj u odnosu na okruženje. Ostvareni prihodi po jedinici kapitala uslovno govore o izrazitoj efikasnosti privrede opštine Tešanj, jer na nivou Banjaluke kapital u vrijednosti 1 konvertibilne marke oplodi 1,18 KM prihoda, a u Tešnju 3,83 KM. Stopa zaposlenosti ukupnog stanovništva opštine, kao jedan od osnovnih indikatora opšte razvijenosti, iznosi 19,2% i veća je za skoro 20% u odnosu na prosječnu stopu BiH. Međutim, poredeći podatke o broju zaposlenih i nezaposlenih koji ukupno iznose 17.234 lica sa procjenjenim brojem aktivnih stanovnika (oko 45% ukupnog stanovništva) koji približno iznosi 21.000 javlja se razlika oko 3.000 lica koji nisu nigdje evidentirani, a pretpostavka je da je barem trećina ovih lica zaposleni u neformalnom sektoru privrede (siva ekonomija). S druge strane, pretpostavka je da oko jedne četvrtine lica prijavljenih Zavodu za zapošljavanje radi "na crno". Iz ovoga proizilazi da je zaposlenost na području opštine daleko veća od registrovane i orijentaciono iznosi oko 12.000 lica. U slijedećoj tabeli su prikazani ekonomski pokazatelji po naseljima koji govore o prostornoj distribuciji ekonomske aktivnosti na nivou opštine. Tabela: Osnovni ekonomski pokazatelji po naseljima u 2006.god.

Naselje Broj zaposlenih Kapital (u KM) Prihod (u KM) Bobare 67 2,315,159 26,032,312 Bukva 1,306 60,252,203 120,786,560 Cerovac 240 11,460,008 9,917,788 Čifluk 4 1,465,269 4,477,865

10 Zbog neposjedovanja vrijednosti navedenih ekonomskih pokazatelja na nivou Zeničko-Dobojskog kantona korišteni su podaci za nivo Grada Banjaluke, isključivo iz razloga da se pokaže ekonomska razvijenost opštine Tešanj



103

Dobropolje 217 5,489,791 14,897,150 Džemilić Planje 42 1,499,575 9,823,569 Jelah 1,596 61,022,579 167,811,905 Kalošević 5 463,365 1,493,257 Karadaglije 36 5,324,832 1,455,510 Kraševo 274 4,546,843 10,512,265 Lepenica 26 4,099,669 1,030,678 Medakovo 28 969,962 1,220,363 Mekiš 12 844,280 885,447 Mrkotić 18 1,163,644 966,647 Orašje Planje 8 92,639 677,224 Piljužići 9 364,122 285,971 Potočani 5 262,525 291,306 Putešić 13 131,890 589,139 Raduša 45 449,006 2,341,589 Rosulje 24 130,450 882,048 Šije 35 5,500,205 1,880,076 Tešanj 1,162 13,555,125 315,556,857 Tešanjka 56 1,025,292 3,012,650 Trepče 7 308 160 Vukovo 19 133,122 739,357 Ukupno 5,254 182,561,864 697,567,694 Osnovna odlika prostorne strukture privrede jeste njena teritorijalna neravnomjernost, odnosno koncentracija u pojasu Jelah-Bukva-Tešanj (grafički prilog br.17a), što je uzrokovalo polarizaciju stanovništva i razvoj drugih djelatnosti. Ovaj prostor ostvaruje 87% ukupnih prihoda opštine, zatim 74% vrijednosti kapitala opštine i zapošljava 77% ukupnog broja radnika u preduzećima na nivou opštine. Od ostalih naselja po svom privrednom značaju izdvajaju se: Kraševo, Cerovac, Dobropolje i Bobare. 11.1.3. Privredna struktura opštine Privrednu strukturu opštine Tešanj odlikuje heterogenost, što se ogleda u podjednakom značaju proizvodnog i uslužnog sektora. Za razliku od većine opština u BiH, industrijska preduzeća u opštini Tešanj su uglavnom uspješno sprovela proces privatizacije državnog kapitala. Većina preduzeća je izvozno orijentisana jer izvoze preko 80% svoje proizvodnje i zapošljavaju oko 1.200 radnika. Nosilac razvoja je metaloprerađivačka industrija, ali i ostale djelatnosti (industrija tekstila i obuće, drvna industrija, prerada vode i dr.). U strukturi privrede opštine poseban značaj ima trgovina na malo i veliko, što se ogleda u činjenici da najveći broj pravnih i fizičkih lica obavlja trgovačku djelatnost. Njihova najveća koncentracija je na teritoriji naselja Jelah i Kraševo. Opština Tešanj posjeduje izuzetne potencijale za razvoj različitih vidova turizma, kao što su prirodne ljepote i kulturno-istorijski spomenici, od čega je samo razvijen kulturni i izletnički turizam. Jedan od osnovnih nedostataka jeste mali broj smještajnih kapaciteta, koji iznosi



104

145 ležaja, od čega su 22 u gradu Tešanj, a 123 ležaja na prostoru Jelaha. Distribucija smještajnih kapaciteta nije u skladu sa zonama prostiranja turističkih potencijala. 11.2. Orijentacija i razmještaj privrede u prostoru Pod prostornom organizacijom privrede podrazumijeva se prostorni raspored djelatnosti primarnog, sekundarnog i tercijarnog sektora (proizvodne i poslovne djelatnosti), isključujući turizam i ugostiteljstvo. Prostorne jedinice privrede predstavljaju područja veće površine (preko 10 ha) na kojima se nalaze privredni objekti namijenjeni proizvodnji i poslovanju. To su objekti i površine vezani za poljoprivredu, šumarstvo, rudarstvo, industriju, energetiku, građevinarstvo, skladištenje, saobraćaj i trgovinu. Zbog toga se prostorne jedinice privrede mogu nazivati i proizvodno – poslovne zone. Na teritoriji opštine Tešanj se izdvajaju 2 izgrađene proizvodne zone i to:

- industrijska zona Bukva, površine 38,5 ha i - industrijska zona Jelah, površine 21 ha.

U njima su smještena najveća i najznačajnija industrijska preduzeća opštine. 11.3. Ocjena privrednih aktivnosti sa stanovišta uticaja na okoliš U skladu sa uticajem na životnu sredinu industrijske grane se mogu svrstati u sljedeće 3 kategorije:

1. Laka industrija Industrijske grane koje ne utiču ili u maloj mjeri imaju uticaj na stvaranje: buke, mirisa, vibracija, zasljepljujuće svjetlosti ili drugih negativnih uticaja na okruženje. Laka industrija uključuje sljedeće djelatnosti:

- proizvodnja prehrambenih proizvoda, - proizvodnja tekstilnih proizvoda, - proizvodnja predmeta od kože, - proizvodnja namještaja, - izdavačka djelatnost, - proizvodnja raznovrsnih proizvoda: nakit, muzički instrumenti, sportski

predmeti, igračke itd.

2. Srednja industrija Industrijske grane koje imaju uticaj na stvaranje veće količine buke, mirisa, vibracija, svjetlosti ili drugih negativnih uticaja na okruženje. Srednja industrija uključuje slijedeće djelatnosti:

- metaloprerađivačka industrija, - proizvodnja tekstila, - prerada drveta (proizvodnja rezane građe, građevinske stolarije, itd.), - prerada kože,



105

- proizvodnja celuloze i proizvoda od papira, - određene grane hemijske industrije (proizvodnja lijekova), - proizvodnja proizvoda od gume i proizvoda od plastičnih masa, - proizvodnja proizvoda od ostalih nemetalnih minerala (proizvodnja stakla i

proizvoda od stakla, keramičkih proizvoda, proizvodnja građevinskog materijala),

- proizvodnja mašina i uređaja, - proizvodnja električnih i optičkih uređaja, - proizvodnja saobraćajnih sredstava, - proizvodnja ili prerada sirovina i materijala.

3. Teška industrija Industrijske grane koje imaju veliki negativan uticaj na okruženje i potrebne su posebne mjere za njihov rad i pažljiv odabir lokacije (kompatibilan sa okruženjem). Teška industrija obuhvata slijedeće djelatnosti:

- proizvodnja i prerada sirovina i primarnih materijala, - proizvodnja hemikalija, hemijskih proizvoda, vještačkih i sintetičkih vlakana, - proizvodnja i prerada osnovnih metala (gvožđe, čelik, plemeniti metali,

aluminij, olovo, cink, itd.), - proizvodnja koksa, derivata nafte i nuklearnog goriva, - proizvodnja građevinskog materijala (cement, gips, itd.)

Na području opštine Tešanj su uglavnom zastupljene industrijske grane koje nemaju ili imaju srednji uticaj na životnu sredinu, a ne postoje veliki industrijski kapaciteti, što je sve povoljno sa ekološkog aspekta. 11.4. Razvoj industrijskih i turističkih zona 11.4.1. Pravci privrednog razvoja opštine U planskom periodu treba podržati razvoj onih djelatnosti koje su prepoznate kao propulzivne, a koje će s jedne strane dovesti do aktiviranja ljudskih potencijala, dok će s druge strane najbolje iskoristiti raspoložive resurse, tržišne uslove, lokacijske i druge pogodnosti, te one djelatnosti koje će biti nosioci tehničko-tehnološkog progresa i razvoja. Kao propulzivne djelatnosti koje trebaju imati prioritet u razvoju na području Tešnja se izdvajaju:

- metaloprerađivačka industrija s obzirom na postojeće kadrove, izgrađene kapacitete i infrastrukturu;

- prehrambena industrija (mljekarska industrija, mesna industrija, prerada voća i povrća, proizvodnja vode i pića, mlinsko-pekarska industrija, konditorska industrija) zahvaljujući postojećim kapacitetima, sirovinskoj osnovi, velikoj potražnji, tradiciji;



106

Pored industrijskih grana u propulzivne djelatnosti se ubrajaju saobraćaj i veze, ugostiteljstvo i turizam, građevinarstvo i komunalne usluge. Područje opštine Tešanj posjeduje značajne potencijale za razvoj turizma, a posebno slijedećih vidova turizma:

• kulturni turizam i obrazovni turizam s obzirom na vrijedne kulturno-istorijske i vjerske objekte,

• manifestacioni turizam, • izletnički turizam s obzirom na postojeća i potencijalna izletišta, • seoski i eko turizam s obzirom na prirodne ljepote i seoska naselja, • rekreativni turizam s obzirom na mogućnost izgradnje sportskih kompleksa i ostalih

rekreativnih sadržaja. 11.4.2. Prostorna organizacija privrede Za razvoj privrednih djelatnosti potrebno je predvidjeti površine za nove proizvodno-poslovne zone, jer postoji nedostatak slobodnih, infrastrukturno opremljenih lokacija. Nove površine treba formirati u skladu sa zahtjevima investitora. Predložene površine proizvodno-poslovnih zona su date orijentaciono i njihov tačan obuhvat i površina će biti definisana prostorno-planskim dokumentima nižeg reda. Površine su planirane u većem obimu nego što je realno očekivati da će biti aktivirane, kako bi se dobila raznovrsna ponuda lokacija. Formiranje novih proizvodno-poslovnih zona će se javiti kao potreba investitora da obavljaju privrednu aktivnost na lokacijama koje nemaju neriješene imovinsko-pravne odnose i zastarjele građevinske i infrastrukturne objekte. Planom su definisane samo površine proizvodno-poslovnih zona koje su veće od 10 ha i nalaze se van urbanih područja. Unutar urbanih područja je takođe, moguće predvidjeti površine privredne namjene, što će biti definisano prostorno-planskim dokumentima nižeg reda. Na osnovu sljedećih faktora izdvojene su planirane proizvodno-poslovne zone na teritoriji opštine Tešanj:

• Nodalne tačke u prostoru (spojne tačke postojećih komunikacija, spojne tačke

postojećih i planiranih komunikacija, kao i planiranih komunikacija), • Infrastrukturna opremljenost, • Postojanje zaštićenih prirodnih područja (postojećih i planiranih), • Postojanje značajnih kulturno – istorijskih dobara, • Prijedlozi iz prostorno – planske dokumentacije nižeg reda, • Prijedlozi iz opštinske strategije razvoja.



107

Tabela: Planirane proizvodno-poslovne zone na teritoriji opštine Tešanj

Proizvodno-poslovna zona Naselje Površina (ha) Potencijalni broj

zaposlenih

Gustina zaposlenosti (zaposlenih/

ha)

Jelah-Rosulje Jelah, Rosulje i Vukovo 76 7.600-19.000

100-250

Medakovo Medakovo,Lepenica 50 5.000-12.500

Šije Šije 13 1.300-3.250Cerovac Cerovac 18 1.800-4.500

Ljeskovac-Rosulje Rosulje 41 4.100-10.250

Mekiš Mekiš 23 2.300-5.750Mrkotić Mrkotić 12 1.200-3.000

Planom su predviđene slijedeće proizvodno-poslovne zone:

1. Zona Jelah-Rosulje je predviđena na prostoru naselja Jelah, Rosulje i Vukovo, uz magistralni put M4, a njena orijentaciona površina iznosi 76 ha. Osnovni razojno-lokacioni potencijali ove zone su povoljan saobraćajni položaj i mogućnost lakšeg infrastrukturnog opremanja prostora zahvaljujući neposrednoj blizini postojeće proizvodne zone Jelah.

2. Zona Medakovo je planirana u naselju Medakovo i jednim dijelom u naselju Lepenica, uz trasu autoputa Vc i buduće čvorište, orijentacione površine 50 ha. Ostali lokaciono-razvojni potencijali planirane zone su: neizgrađen prostor, konfiguracija terena i podrška ravnomjernom razvoju opštine.

3. Zona Šije je planirana u naselju Šije uz magistralni put Doboj-Sarajevo, orijentacione površine 13 ha. Lokaciono-razvojni potencijali predložene zone su: povoljan saobraćajni položaj i podrška policentričnom razvoju opštine.

4. Zona Cerovac je planirana u naselju Cerovac u dolini rijeke Radušice, orijentacione površine 18 ha. Lokaciono-razvojni potencijali predložene zone su konfiguracija terena i podrška ravnomjernom razvoju opštine.

5. Zona Ljeskovac-Rosulje je planirana u naselju Rosulje, orijentacione površine 41 ha. Lokaciono-razvojni potencijali predložene zone su: povoljan položaj zahvaljujući blizini magistralnog puta i budućeg autoputa i vlasnička struktura zemljišta (opštinsko vlasništvo).

6. Zona Mekiš je planirana u naselju Mekiš, s obje strane regionalnog puta, orijentacione površine 23 ha. Razvojni potencijal predložene zone je podrška policentričnom razvoju opštine.

7. Rezervisana površina Mrkotić je planirana u naselju Mrkotić između magistralnog puta M4 i rijeke Usore, orijentacione površine 12 ha. Površina je rezervisana za razvoj i ona ne mora imati isključivo privrednu namjenu, već i neke druge namjene.

Na površinama proizvodno-poslovnih zona su dozvoljene djelatnosti koje nemaju ili imaju određeni negativan uticaj na životnu sredinu, odnosno industrijske djelatnosti iz 1. i 2. kategorije uticaja na životnu sredinu, kao i sve vrste uslužnih djelatnosti.



108

Sa prosječnom gustinom zaposlenosti od 100 do 250 radnika po hektaru na naprijed navedenim površinama može se zaposliti od 22.400 do 56.000 radnika. 11.4.3. Razvoj turističkih zona Planom su predložene zone posebnih turističkih predispozicija i to:

• Zona opštinskog centra Potencijal u ovoj zoni je prisutan u slijedećim vidovima turizma:

- Kulturni i obrazovni turizam (vrijedni kulturno-istorijski spomenici: Eminagića konak, Stari grad (Gradina), Ferhad-begova džamija, Sahat-kula, Gornja čaršija, tešanjska musala, mezar pjesnika Muse Ćazima Ćatića, kao i vjerski objekti muslimanske, katoličke i pravoslavne zajednice);

- Manifestacioni turizam (vjerski i kulturni događaji); - Izletnički turizam.

• Zona Karadaglije-Kiseljak

Potencijal u ovoj zoni je prisutan u slijedećim vidovima turizma:

- Izletnički i rekreativni turizam (veliki broj mineralnih voda, postojeća i potencijalna izletišta kao što je tešanjski Kiseljak, planirani zaštićeni šumski kompleks u reonu Crni vrh);

- Seoski i eko-turizam (seoska naselja razbijenog tipa). • Zona Trebačko brdo-Šije


- Izletnički i rekreativni turizam (vidikovac – Trebačko brdo, potencijalna izletišta, pejzažne vrijednosti krajolika);

- Seoski i eko-turizam (seoska naselja razbijenog tipa). • Zona Orašje Planje


- Izletnički i rekreativni turizam (Katino brdo u Orašje Planjama, potencijalna izletišta); - Seoski i eko-turizam (seoska naselja razbijenog tipa). • Zona Jelah-Usora


- Izletnički i rekreativni turizam (sportsko-rekreativni kompleks sa ribogojilištem rijeka Usora).



109

Značajan lokalitet za razvoj turizma izvan turističkih zona je lokalitet banje Logobare. Od nabrojanih zona posebnih turističkih predispozicija, veći potencijal za razvoj turizma ima zona opštinskog centra i zona Karadaglije-Kiseljak. Potencijal prve zone je u vrijednim kulturno-istorijskim spomenicima, dok je značajan potencijal zone Karadaglije-Kiseljak u prirodnim vrijednostima. Kao turističke grane sa najvećim značajem se izdvajaju kulturni i obrazovni turizam, kao i izletnički i rekreativni turizam. Kulturni i obrazovni turizam imaju potencijal u gradu Tešnju, dok se izletnički i rekreativni turizam mogu razviti u svim ostalim turističkim zonama. 12. DRUŠTVENE DJELATNOSTI 12.1. Bilansi potreba Kako bi se poboljšao kvalitet življenja planirani su društveno opslužni centri, te je izvršena procjena potrebnih površina za neophodne sadržaje. Objekti društvene infrastrukture su planirani na mjestima gdje se već nalazi najveći broj značajnih objekata i gdje postojeći raspoloživi prostor dozvoljava njihov dalji razvoj i širenje. 12.2. Prostorni razmještaj društvenih djelatnosti 12.2.1. Zdravstvo Radi rješavanja problema dostupnosti primarne zdravstvene zaštite planiraju se ambulante u Karadaglijama, Novom Selu, Raduši, Džemilić Planju, Kraševu, Lepenice, Medakovu, Mrkotiću, Orašju Planju i Jablanici, uz rekonstrukciju postojećeg prostora. Na taj način bi se povećao nivo zdravstvene zaštite i stvorili uslovi za akreditaciju objekata zdravstvene zaštite, kao procesa koje će sve zdravstvene ustanove u budućem periodu trebati da prođu. 12.2.2. Školstvo 12.2.2.1. Prdškolsko obrazovanje Kao prioritet u planskom periodu trebalo bih izgraditi obdaništa u sekundarnim centrima Jelah i Tešanjka. Za unapređenje dječije zaštite na ostalom ruralnom području potrebno je uvođenje mobilnih dječijih ustanova koje bi radile sa djecom predškolskog uzrasta minimalo jednom sedmično u postojećim objektima (područna odjeljenja osnovnih škola, objekti kulture i sl.). 12.2.2.2. Osnovno obrazovanje U planskom horizontu plana trebalo bih nastojati na poboljšanju uslova i eventualno proširenje školskog prostora. Trebalo bih planirati tako da svaka osnovna škola ima fiskulturnu salu.



110

12.2.2.3. Srednjoškolsko obrazovanje S obzirom da sve tri škole rade u jednom objektu, javlja se problem manjka prostora, kao i nedostatak oprema za kabinetima biologije, hemije, fizike, stranih jezika, tako da je neophodno planirati izgradnju jednog novog objekta sa svom neophodnom opremom ili dislociranje jedne od škola u drugi objekat. 12.2.3. Kultura U planskom periodu do 2020. godine, naglasak treba staviti na obnovu oštećenog objekta gradskog doma kulture. Opština Tešanj ima bogatu kulturnu baštinu i prirodno nasljeđe, pa bi trebalo razmotriti mogućnost zasnivanja zavičajnog muzeja. 12.2.4. Socijalna zaštita Normativi za centre za socijalni rad ukazuju da je potrebno povećanje njihove neto površine. Te površine bi mogle služiti i kao prihvatne stanice i centri za usluge dnevnog zbrinjavanja korisnika. Izgradnjom objekata doma za penzionere i stara lica došlo bi do približavanja normativima vezanim za ovaj vid socijalne zaštite. 12.2.5. Sport U planskom periodu naglasak treba staviti na izgradnju sportskih objekata koji nedostaju. To su zatvoreni sportski tereni, sala uz osnovne škole, manji broj otvorenih sportskih terena u lokalnim sredinama, zabavnih i rekreativnih parkova i izgradnja zatvorenog bazena. Za slobodnu, neorganizovanu aktivnost stanovništva, treba planirati terene koji bi zadovoljili potrebe svih srtuktura stanvništva (penzioneri), kao što su npr. teren za boćanje i ulični šah. 13. KOMUNALNA INFRASTRUKTURA Analizom i ocjenom stanja utvrđene su sljedeće mjere u domenu razvoja komunalne infrastrukture:

• Komunalni otpad svih vrsta mora se staviti pod potpunu kontrolu • Obezbijediti sistem lokalnih za sahranjivanje pod potpuno kontrolisanim uslovima, za

šta se moraju obaviti odgovarajuće predhodne radnje – geološke, hidrogeološke i dr. • Obezbijediti lokacije za spaljivanje životinjskih ostataka i kafilerije • Obezbjediti izgradnju potrebnih javnih zelenih površina svih vrsta • Opštinski i sekundarni centri moraju imati otvorene i zatvorene pijace • U sklopu svih objekata pijaca treba planirati javne toalete.

14. POSEBNO ZAŠTIĆENJI PROSTORI 14.1. Zaštićena prirodna područja Elementi prirodnog nasljeđa nisu samo pasivni objekti zaštitarskog stava, već predatavljaju potencijal za privredu, posebno turističku. Pored toga, objekti prirodnog nasljeđa



111

predstavljaju bitne elemente koji se stavljaju u funkciju razvoja, obrazovno – vaspitnu i kulturno – istorijsku, estetsku funkciju. Na području opštine Tešanj, ovim prostornim planom, izdvojeni su sljedeći objekti prirodnog nasljeđa:

1) Regionalni park „Crni vrh”, 2) Prirodni predjeli predloženi za zaštitu: Crni vrh, Trebačko brdo, Karadaglije. 3) Elementi geonasljeđa:

• Visovi: Debela meja 525m, Trebačko brdo sa vrhom od 604m, Crni vrh 732m, Zmajevac 684m.

• Izvorišta i izvorišta mineralne vode: Guber - selo Jablanica; Ključ – selo Mekiš; Kruški zdenac – selo Trepče; Studenac – selo Kraševo; Studenac – selo Rosulje; Orahovac i Bukovik – Mekiš; Studenac, Lipa, Jezero – Raduša; izvor u Sajmanpolju – Orašje Planje; At-mejdan u Jevadžijama; Mema – Kaloševići; Kiseljak – Karadaglije, Raduša i Orašje – Planje.

• Pećina Ponikve u Šijama. 4) Elementi dendronasljeđa:

• Vrijedne lišćarske i četinarske šume na širem području Crnog vrha i Karadaglijama.

• Spomenici prirode: stabla tise (Taxus bacatta) na imanju Huskić Ramiza – selo Orašje-Planje; stari hrastovi (Quercus robur) u Jelahu; stari hrast u Bobarama.

Na grafičkom prilogu date su lokacije pobrojanih objekata prirodnog nasljeđa. U daljem procesu zaštite ovih objekata, neophodno je odrediti i stepen zaštite pojedinih predjela i prostora, kao i pojedinačnih lokacija.

14.2. Posebno vrijedna područja kulturno - istorijskog nasljeđa Pod današnjim imenom Tešanj se prvi put pominje 1461. godine u Povelji kojom kralj Stjepan Tomašević svome stricu Radivoju Krstiću uz ostalo daruje "i na Usori grad Tešanj". Između 1463. i 1521. godine, Tešanj je prelazio čas pod tursku, čas pod ugarsku vlast, a u vremenu od oko trinaest godina (1463-1476) Tešanj je bio središte vojvode Radivoja Kotromanića. Tešanj kao naselje, podgrađe, trgovište, veliki trg, varoš, kasaba i grad u najstarijem pisanom dokumentu poznato je još od 1461. godine. S’ obzirom da pisana istorija o ovim događajima detaljno govori, izvodi se zaključak da postoji veliki broj kulturno-istorijskih spomenika, koji svojom brojnošću i raznolikošću govore o utaciju raznih kultura na ovo područje u toku, istorijski gledano, kratkog vremenskog perioda. Tešanj kao naselje, podgrađe, trgovište, veliki trg, varoš, kasaba i grad u najstarijem pisanom dokumentu iz 1461. U prilogu je data tabela kulturno – istorijskog nasljeđa na području opštine Tešanj.



112



113

Tačan naziv objekta

Mjesto –

adresa

Vrijeme gradnje

Graditelj

Dokument o

porijeklu

Da li je

u funkciji

Devastira

no sve/dio

Kategorisani spomenik da/ne

(ako je kategorisan-od

koga)

Napomena

Stari grad/srednjevjekovna utvrda

Tešanj

1461.(prvi spomen), 1746./47.dogra đeno

Dogradnja izvršena u doba sultana MustafeII

Tarih iznad ulazne kapije

DA

Dio

DA-Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH, JULI 2003.

Ferhatbegova džamija

Tešanj 1558.,obnavljana1786.,a renovirana 1882/3. godine

Gazi Ferhadbeg Sidžil tešanjskog kadije iz 1639.godine .Madžida Bećirbegović-Džamije sa drvenom munarom u BiH.Sarajevo,1999.godine

DA DA,Zavod za zaštitu spomenikS RBiH,a potom stavljen na privremenu listu Komisije..

Potpuniji podaci vjerovatno postoje u Medžlisu IZ Tešanj

Ferhadbegov nadgrobni spomenik

Tešanj 1568.godine DA DA,Zavod za zaštitu spomenikaSRBiH,a potom stavljen na privremenu listu Komisije..

-//-

Sahat kula Tešanj Sredina 18.stoljeća Đoko Mazalić-Tešanj. Posebni otisak iz "GZM",Sarajevo,1953., str.300-301.

DA DA,Zavod za zaštitu spomenika SRBiH,a potom stavljen na privremenu listu Komisije..

Eminagića kuća Tešanj Prva polovina18.stoljeća

NE Potpuno devasti rano

DA,Zavod za zaštitu spomenikaSRBiH ,a potom stavljen na privremenu listu Komisije..

"Rimski mostić" Tešanj Osmanski period Džemal Ćelić;Mehmed Mujezinović-Stari mostovi u BiH.Sarajevo,Veselin

NE Zatrpano

DA, Zavod za zaštitu spomenika RBiH,državnoj komisiji podnešena



114

Masleša,1969.,str.119.Đoko Mazalić-Tešanj.GZM,N.S.,1953.,VIII,str.289-302(separat).

peticija za proglašenje nacionalnim spomenikom

Tešanjska musala

Tešanj 18.stoljeće NE Dio

Pašina džamija/Abdulah-paše Deftedarije

Tešanj 1781.godine Natpis iznad vrata DA NE DA,Zavod za zaštitu

spomenika SRBiH

Hasanbegova džamija

Tešanj Prije1756.godine,a obnovljena 1863.

Natpis iznad vrata DA NE

Tabačka džamija

Tešanj Prvi pisani pomen je iz 1757.

DA NE DA,Zavod za zaštitu spomenika SRBiH

Hamzabegova džamija

Tešanj 1753.godina Hadži Alija,sin Hasanov

Sidžil tešanjskog kadije iz 1757.godine

DA NE

Muftijin konak Tešanj 18.stoljeće NE NEMuški iptidaija mekteb/Šareni mekteb

Tešanj 1898.godina DA NE

Zgrada Općine/Kotara


Rimo-katolička crkva sv.Petra i Pavla


Srpsko-pravoslavna crkva Pokrova presvete bogorodice


Nadgrobni spomenik-nišan poginulim agama iz Dobora

Tešanj 1924.godina Ibrahim Haki

Galijašević Natpis na spomeniku DA NE NE



115

Srednjevjekovnanekropola stećaka

Bajina glava,Vukovo-Tešanj

Šefik Bešlagić-Stećci.Kataloško-topografski pregled.Sarajevo,1971., str.136-137.

DA NE NE 11 očuvanih stećaka u obliku sanduka i sarkofaga

Srednjevjekovna nekropola stećaka

Logobare-Tešanj

Isto., DA NE NE

Sačuvano 14 stećaka u obliku sanduka


Trepče-Tešanj

Isto., DA NE NE

Na lokaciji Hrastić ili Divsko groblje nalazi se 5 stećaka amorfnih oblika zaraslih u šumi


Kalošević-Tešanj

Isto., DA NE NE

Na lokaciji Ograde nalazi se očuvano 5 stećaka u obliku sanduka(4) i 1sarkofag

Stambeni objekti

"Vina"-Tešanj

19.stoljeće Porodice Turalić,Mešić Ferizbegović

DA DIO NE Stambeni objekti gradske arhitekture

Stambeni objekat

Hrvatinovići-Tešanj

19.stoljeće Porodica Korajlić DA NE NE Stambeni objekat seoske arhitekture

Mezar Muse Ćazima Ćatića Tešanj

01.06.1928.godine Odbor za gradnjuTeufik Galijašević i dr.

DA NE NE Spomenik je rekonstrukcijom izvedenom



116

1987.godine izgubio svoju autentičnost



117

15. ZAŠTITA I UNAPREĐENJE OKOLIŠA 15.1. Sprečavanje negativnih uticaja na okoliš Svaka privredna ekspanzija i urbanizacija neminovno sa sobom nose opasnosti po životnu sredinu i njenu degradaciju.

Da bi se obezbijedio adekvatan kvalitet životne sredine u jednoj urbanoj cjelini neophodno je sprovesti niz konkretnih mjera zaštite kako bi se već postojeći kvalitet održao ili da bi se postojeća degradacija dovela na nivo održivog.

Među te mjere mogu se svrstati: pravno-normativne mjere, tehničko-tehnološke, prostorno-planske, ekonomske i.t.d, a njihove smjernice bi se zasnivale u:

• Donošenjenju opštih normativno-pravnih akata Skupštine opštine o zaštiti i

unaprjeđenju životne sredine u skladu sa važećim zakonskim propisima,kao i programi zaštite te postupci i aktivnosti kao i kriterijumi ponašanja a u vezi stim sankcioni postupci u slučaju ne poštovanja zakona;

• Izrada katastra zagađivača i stalno ažuriranje od strane nadležnih u SO, pri čemu je naročito važno ustanovljavanje mjernih punktova zagađivanja i uslova praćenja zagađivanja;

• Zabrana i ograničenje gradnje objekata koji su potencjalni zagađivači u zonama stanovanja, društvenih, turističko-rekreativnih, prosvetnih i drugih centara aktivnosti;

• Prilagođavanje tehničkih i proizvodnih procesa u industriji zahtjevima i uslovima zaštite od zagađenja životne sredine, kako se štetni uticaji ne bi širili na okolinu;

• Ugradnju, kontrolu upotrebe i održavanja instalacija i uređaja za prečišćavanje zagađenih otpadnih gasova i voda;

• pravilan izbor lokacije (naročito proizvodnih i neproizvodnih objekata) uz poštovanje mezo i mikroklimatskih karakteristika prostora;

• Formiranje sanitarnih zaštitnih zona oko energana i glavnih saobraćajnica, pri čemu širina zaštitnih zona zavisi od stepena mogućeg zagađenja.

• Spriječiti nedozvoljenu i nekontrolisanu eksploataciju šljunka , izvršiti sanaciju napuštenih eksploatacionih mjesta

• Savremenim agrotehničkim mjerama,upotrebu pesticida, herbicida i vještačkih đubriva dovesti u nivo potrošnje koja će zadovoljavati kako potrebe u poljoprivredi tako i standarde u zaštiti životne sredine

• Uspostavljanjem efikasnog sistema prikupljanja čvrstog otpada koji bi funkcionisao na što većem prostoru opštine Tešanj, a samim tim opsluživao veći broj stanovnika

• Mjere fiskalne politike, izdvajanja doprinosa iz cijene proizvoda i usluga, naknada za korištenje građevinskog zemljišta, kao i finansiranja iz novčanih naknada i kazni za emitovanje štetnih produkata preko ili u životnu sredinu (iz ovih izvora će se obezbijedti pribavljanje materijalnih srestava potrebnih za ostarivanje ciljeva zaštite i unaprjeđenja životne sredine).



118

• Sprovođenje ovih i drugih mjera uticaće na smanjenje rizika i sprečavanje zagađivanja i degradacije životne sredine, kao i na podizanje postojećeg kvaliteta žđivotne sredine, što će se odraziti i na podizanje kvaliteta življenja uopšte.

15.2. Mjere zaštite od zagađivanja vode, vazduha i tla 15.2.1. Zaštita zemljišta

Degradacija zemljišta može biti posledica prirodnih i antropogenih činilaca. Uzroci antropogene degradacije zemljišta ovoga područja su: biološki, hemijski i mehanički uticaji.

Hemijska degradacija nastaje usljed hemijskih zagađivača koji dospijevaju u zemlju kao rezultat zagađivanja vazduha i acidifikacije zemlje industrijskog zagađivanja vodotoka, komunalnih i poljoprivrednih otpadnih voda, kao i ne adekvatnog odlaganja čvrstog otpada.

Degradacija i zagađivanje zemljišta najviše je izražena kod poljoprivrednog i građevinskog zemljišta, kao i pri taloženju aerosedimenata i deponovanju otpadaka.

Zaštita poljoprivrednog, zatim građevinskog i ostalog ne plodnog zemljišta će se postići sprovođenjem sljedećih mjera:

• Zakonskim regulisanjem i zaustavljanjem procesa bespravne gradnje objekata i time

zauzimanja poljoprivrednog zemljišta,

• Stručnom primjenom pesticida i mineralnih đubriva i strogom kontrolom njihove upotrebe od strane stručnih službi umanjiće se njihova štetna dejstva na izmjene hemijskog sastava tla.

• Regulisanjem septičkih jama graditeljskim zahvatima smanjiće se opasnost od potencijalnog zagađivanja tla i podzemnih voda,

• Regulisanjem otpadnih voda svih zagađivača u cilju sprečavanja promjene hemizma tla i prodiranja zagađivača u podzemlje,

• Odgovarajućim tehničko-tehnološkim rešenjima u kotlarnicama (ugradnjom prečistača otpadnih gasova i čađi), rekonstrukcijom saobraćajne mreže i regulacijom tranzitnog saobraćaja smanjiće se aero zagađenje, kao i taloženje čvrstih materija iz vazduha na tlo.

• Sprečavanjem nelegalne eksploatacije šljunka

• Regulacijom vodotoka u smislu sprečavanja plavljenja

• Provođenjem procesa deminiranja

Uklanjanje čvrstog otpada

Da bi se zbrinjavanje čvrstog otpada sa područja opštine Tešanj sprovelo na adekvtan i odgovarajući način potrebno je sljedeće :

Izvršiti proširenje postojeće deponije Vila



119

Izvršiti dodatnu rekonstrukciju postojeće deponije u smislu tretmana procjednih otpadnih voda

U okviru proširenja postojeće deponije predvidjeti i urediti prostor za odlaganje industriskog, medicinskog i opasnog čvrstog otpada (deponovanje vršiti do momenta uspostavljanja regionalnih sanitarnih, medicinskih i industriskih deponija).

Predvidjeti mogućnost primarne reciklaže čvrstog otpada u okviru postojeće deponije Omogućiti prikupljanje čvrstog otpada sa cijelog prostora opštine. Izvršiti sanaciju divljih deponija kao i spriječiti nastajanje novih.

15.2.2. Zaštita vazduha

Na području obuhvata uglavnom može se konstatovati da su prisutni linijski i tačkasti zagađivači.

U cilju zaštite vazduha neophodo je sprovesti sledeće mjere:

Planirati centralizovano zagrijevanje izgradnjom centralne toplane (stanovništva) stambenog prostora, industrijskih preduzeća, javnih ustanova,

Kao gorivo za zagrijevanje koristiti kombinaciju : prirodnog gasa, mazut, sa specificiranim sadržajem sumpora i geotermalnu energju ( kao novi obnovljivi izvor energije), koja u odnosu na konvencionalna fosila goriva ne zagađje atmosferu emisionim gasovima.

Rekonstrukcju saobraćajne mreže, kao i iznalaženje i realizacju arhitektonskih , građevinskih i hortikulturnih rješenja između saobraćajnica, stambenih i radnih zona i objekata.

Vršiti kontrolu vozila na tehničkom pregledu saglasno propisima o bezbjednosti saobraćaja u odnosu na dozvoljene količine izduvnih gasova,

U cilju bolje kontrole kvaliteta vazduha (imisija), neophodno je napraviti katastar zagađivača, područja koji treba dinamički obnavljati,

Uspostaviti monitoring kvaliteta vazduha za praćenje osnovnih zagađujućih materija ( SO i čađ, taložne materije, suspendovane čestice, NOx i CO),

Povremeno mjeriti karakteristične zagađujuće materije iz saobraćaja,

Povremeno mjeriti specifične zagađujuće materije iz industrijskih i drugih proizvodnih objekata koji potencijalno ugrožavaju vazduh,

Predvidjeti maksimalno ozeljenjavanje slobodnih površina kako javno tako i oko okućnica individualnih stambenih objekata,

Za zaštitu od individualnih gasova, prašine i buke iz saobraćaja prilikom projektovanja i izvođenja saobraćajnica predvidjeti zaštitne drvorede, i druge vidove čvrstih barijera,( zaštita od buke)

Prilikom izgradnje novih ili rekonstrukcije postojećih proizvodnih pogona koji mogu da ugroze vazduh naselja, dozvolu za rad usloviti prilaganjem određene dokumentacije o mjerama njene žaštite i to prije oprjedjeljenja za određenu lokaciju,



120

Ne smije se dozvoliti da tretman čvrstog otpada se obavlja spaljivanjem pri čemu će doći do emisije štetnih gasova koji nastaju sagorjevanjem tog otpada,

Obezbjeđenje komunalne higijene.

15.2.3. Zaštita voda

Voda je jedan od osnovnih prirodnih elemenata bez kojeg je ne moguće zamisliti život na zemlji. Učestvuje u procesu kruženja materije u prirodi, biološki je aktivna odnosno dobar je rastvarač, ima veliku sposobnost apsorpcije kako hemijskih supstanci tako i različitih praškastih neorganskih materija.

Upravo na osnovu ovih fizičkih osobina može se donijeti i zaključak da je takvu materiju kao što je voda teško i zaštititi.

S obzirom da su na području opštine Tešanj registrovane značajne količine podzemnih voda na osnovu kojih je predviđena eksploatacija vode za piće za predmetno područje a koje po svom kvantitetu i kvalitetu imaju regionalni značaj neophodno je posvetiti posebnu pažnju na očuvanje kvaliteta podzemnih voda te smanjenju i eliminisanju uticaja postojećih i potencijalnih izvora negativnih uticaja na kvalitet voda.

Uvođenje separacionog komunalnog sistema, koji podrazumjeva odvajanje otpadnih od oborinskih voda, prečišćavanje (izgradnja sistema za prečišćavanje otpadnih voda) i kontrolu i koji bi funkcionisao na maksimalno mogućem prostoru opštine Tešanj.

Posebnu pažnju treba posvetiti zaštiti rijeke Usore, Bosne i njenih pritoka,i izvorišta na području opštine, kao i termomineralnih izvora.

Osnovni vid njene zaštite kao i svih drugih rijeka , riječica i potoka na nivou ovog plana ogleda se u kontroli ispuštanja otpadnih voda, sprečavanju nastajanja i sanaciji postojećih divljih deponija, planskoj i organizovanoj eksploataciji šljunka kao i sprečavanju odlaganja otpada u samu rijeku Usoru.

15.3. Područja i mjere sanacije U skladu sa definisanim ciljevima iz oblasti zaštite životne sredine te analiziranim postojećim stanjem neophodno je odrediti potreban nivo sprovođenja mjera sanacije datog prostora u zavisnosti od kvantitativnih i kvalitativnih karakteristika elemenata narušavanja životnoe sredine. Kao osnovni preduslov definisanja mjera sanacije neophodno je izraditi Opštinski Plan zaštite okoline koji između ostalog treba da sadrži i sledeće elemente :

Popis svih zagađivača okoline i ocjenu stanja Utvrđivanje potrebnih mjera zaštite Instrumente za provođenje zaštite Određivanje prioriteta kod provođenja potrebnih mjera zaštite Potrebna finansiska sredstva za provođenje utvrđenih mjera zaštite



121

15.4. Procjena stanja do kraja planskog perioda Adekvatnu procjenu stanja životne sredine do kraja planskig perioda (2020. godina) na analiziranom području, kako pojedinačnih elemenata životne sredine tako i cijelog sistema, neophodno je provesti uvažavajući trenutno postojeće stanje sa stanovišta :

zaštite životne sredine stepena ekonomskog razvoja korištenja površina saobraćaja infrastrukturnih sistema (elektroenergetika, toplifikacija, vodosnabdijevanje i

kanalizacioni sistem) kao i projektovane parametre prethodno navedenih oblasti. Uvažavajući prethodno navedeno može se konstatovati da će se u kratkoročnom razdoblju (do 2012. godina) završiti proces donošenja zakonskih i podzakonskih akata koji uređuju oblast zaštite životne sredine kao i proces stvaranja institucionalnog okvira za provođenje i kontrolu provođenja odgovarajućih zakona i propisa. Adekvatnim provođenjem postojećih zakonskih propisa može se očekivati zaustavljanje negativnog trenda kvaliteta životne sredine. U periodu do 2017. godine doslednim sprovođenjem postojećih i novih zakonskih i planskih dokumenata izvršit će se uspostavljanje sistema upravljanja životnom sredinom koji podrazumjeva sledeće elemente :

Adekvatan monitoring i kontrola kvaliteta pojedinih segmenata životne sredine (voda, vazduh, tlo, buka, zračenje, sve vrste otpada i sl.)

Dosledno ispunjavanje definisanih mjera i ciljeva u oblasti životne sredine Završetak procesa sanacije devastiranih područja i vodotoka

U krajnjoj fazi planskog perioda (do 2020. godine) mogu se očekivati poboljšanja parametara kvaliteta pojedinih elemenata životne sredine kao i ispunjavanje principa održivog razvoja. 16. ZAŠTITA I REVITALIZACIJA PRIRODNOG I KULTURNO-ISTORIJSKOG NASLJEĐA 16.1. Zaštita kulturno-istorijskog nasljeđa Značajna uloga kulturno – istorijskog nasljeđa pridaje se i kroz Odluku o zaštiti, rekonstrukciji i revitalizaciji stare tešanjske čaršije. Pored zaštitarskih uslovljavanja, date su jasne smjernice i za korišćenje ovog prostora u turističke svrhe, na prvom mjestu.

O D L U K A

I Graditeljska cjelina - stari grad Tešanj u Tešnju, proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: nacionalni spomenik).



122

Nacionalni spomenik se nalazi na lokaciji koja obuhvata k.č. 901, k.o. Tešanj I, opština Tešanj, Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina. Na nacionalni spomenik se primjenjuju mjere zaštite i rehabilitacije utvrđene Zakonom o provedbi odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (“Službene novine Federacije BiH”, br. 2/02 i 27/02).

II Vlada Federacije Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Vlada Federacije) dužna je da obezbijedi pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju, prezentaciju i rehabilitaciju nacionalnog spomenika. Vlada Federacije dužna je da obezbijedi sredstva za izradu i sprovođenje potrebne tehničke dokumentacije za rehabilitaciju nacionalnog spomenika. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika (u daljem tekstu: Komisija) utvrdiće tehničke uslove i obezbijediti finansijska sredstva za izradu i postavljanje informacione table sa osnovnim podacima o spomeniku i odluci o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom.

III U cilju trajne zaštite nacionalnog spomenika utvrđuju se sljedeće mjere zaštite: I zona zaštite obuhvata područje starog grada Tešnja, prostor definisan u tački I stav 2. ove odluke i prostor određen na k.č. 902, 896/2, 897. Dozvoljeni su samo istraživački radovi i konzervatorsko-restauratorski radovi , uključujući i one koji imaju za cilj prezentaciju spomenika, uz odobrenje federalnog ministarstva nadležnog za prostorno uređenje i stručno nadziranje nadležne službe zaštite naslijeđa na nivou Federacije Bosne i Hercegovine . Prostor spomenika biće otvoren i dostupan javnosti, a može da se koristi u edukativne i kulturne svrhe. Nije dozvoljena nikakva izgradnja, sječa šume, niti izvođenje radova koji bi mogli da utiču na izmjenu područja, kao ni postavljanje privremenih objekata ili stalnih struktura čija svrha nije isključivo zaštita i prezentacija nacionalnog spomenika. Vlada Federacije dužna je posebno da obezbijedi sprovođenje sljedećih mjera:

- čišćenje zidova od rastinja koje predstavlja opasnost za strukturu spomenika, - izvršiti sanaciju zidova velike tabije, manje tabije na zapadnom perimetralnom bedemu grada, bedema do tabije na zapadnoj strani grada, i dio sjevernog perimetralnog bedema.

Šire područje graditeljske cjeline tešanjske čaršije biće definisano posebnom odlukom Komisije.

IV Stavljaju se van snage svi sprovedbeni i razvojni prostorno - planski akti koji su u suprotnosti sa odredbama ove odluke.

V



123

Svako, a posebno nadležni organi Federacije Bosne i Hercegovine, kantona, gradske i opštinske službe suzdržaće se od preduzimanja bilo kakvih radnji koje mogu da oštete nacionalni spomenik ili da dovedu u pitanje njegovu zaštitu i rehabilitaciju.

VI Ova odluka dostaviće se Vladi Federacije, federalnom ministarstvu nadležnom za prostorno uređenje, nadležnoj službi zaštite naslijeđa na nivou Federacije Bosne i Hercegovine i opštinskom organu uprave nadležnom za poslove urbanizma i katastra, radi sprovođenja mjera utvrđenih u tač. II -V ove odluke i nadležnom opštinskom sudu radi upisa u zemljišne knjige.

VII Sastavni dio ove odluke je obrazloženje sa pratećom dokumentacijom, koje je dostupno na uvid zainteresovanim licima u prostorijama i na web stranici Komisije (http://www.aneks8komisija.com.ba).

VIII Prema članu V, stav 4. Aneksa 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, odluke Komisije su konačne.

IX Ova odluka stupa na snagu danom donošenja i objaviće se u «Službenom glasniku BiH». Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik. 16.2. Prirodno nasljeđe Prirodno naslijedje općine Tešanj čine navedena prirodna područja i prirodne vrijednosti, za koja se ovim planom određuju sljedeće mjere zaštite:

- Zaštita i očuvanje biološke različitosti i ekosistemske prirodne ravnoteže usklađene sa ljudskim djelovanjem

- Izrada valorizacione osnove i utvrdivanje evidencije prirodnog nasljedja u cilju praćenja stanja istog

- Utvrđivanje mjera, sugestija, mišljenja, saglasnosti, ekspertiza, revizija i druge dokumentacije isključivo na bazi održivog korišćenja prirodnog nasljedja (minimalna oštećenja i narušavanje ravnoteže)

- Mjere sprečavanja svih štetnih antropogenih zahvata i poremećaja u prirodi - Mjere za očuvanje prirodnosti tla, čistoće vode, atmosfere, produkcije kiseonika i

smanjenje efekata „staklene bašte“ radi očuvanja klime - Interpolacija i dosljedna primjena zakonske legislative iz oblasti zaštite prirodnog

nasljeđa i zaštite prirode u svim dokumentima i nivoima prostornog palniranja



124

17. MINSKA POLJA 17.1. Područja i mjere sanacije Postojanje neeksplodiranih ubojnih i minsko eksplozivnnih sredstava na dijelovima analiziranog prostora predstavlja specifičan oblik zagađenja tla u smislu mogućnosti korištenja površina kao i mogućih posledica po zdravlje ljudi. Na području opštine Tešanj, površine pod minsko eksplozivnim sredstvima iznose cca 121 hektara. Lokacije površina pod minsko eksplozivnim sredstvima se pretežno nalaze na zapadnom obodu granice opštine. Mjere sanacije podrazumijevaju uklanjanje MES – a i NUS – a, te privođenje namjeni sanirnih površina. 17.2. Etape realizacije deminiranja S obzirom da je proces uklanjanja MES – a i NUS – a dugotrajan i u finansijskom smislu ima veoma visoku cijenu, može se očekivati da će proces deminiranja ugroženih površina na prostoru opštine Tešanj trajati duži vremenski period, u zavisnosti prvenstveno od materijalnih i finansijskih mogućnosti. Iz prethodno navedenih razloga potrebno je definisati prioritetne površine za sanaciju (deminiranje) kroz etapni plan deminiranja prostora. Prioritetne površine koje bi imale prioritet u procesu deminiranja, a u skladu sa namjenom površina su:

građevinska zemljišta u sklopu urbanih područja ili izvan njih sa namjenom stanovanja građevinska zemljišta namijenjena za privredne komplekse područja značajna za razvoj poljoprivredne proizvodnje područja od posebnog značaja za druge planirane namjene

18. UGROŽENOST PODRUČJA 18.1. Procjena ugroženosti područja od ratnih dejstava, elementarnih nepogoda i tehničkoh katastrofa do kraja planskog perioda Sa stanovišta procjene ugroženosti određenih područja mogu se izdvojiti sljedeće cjeline :

Pojas zemljišta uz rijeku Usoru na potezu od ušća u rijeku Bosnu do naselja Kalošević (mogućnost plavljenja prostora).

Izgrađena veća urbana naselja (Tešanj, Jelah, Tešanjka) sa stanovišta izbijanja požara, zemljotresa, klizišta

Vrijedni šumski kompleksi locirani pretežno na južnom i jugoistočnom dijelu opštine Tešanj (mogućnost šumskih požara)



125

18.2. Mjere za ograničavanje negativnih efekata prirodnih i ljudskim djelovanjem izazvanih nepogoda i katastrofa Mjere za ograničavanje negativnih efekata nepogoda i katastrofa izazavane prirodnim i ljudskim djelovanjem obuhvataju sljedeće :

Izgradnja i održavanje odbrambenih nasipa pored rijeke Usore Izgradnja i održavanje adekvatnih vodoprivrednih objekata i sistema za odvođenje i

prihvat površinskih i podzemnih voda (izgradnja i održavanje propusta i kanala ispod i pored saobraćajnica i sl.)

Planiranje, građenje i opremanje objekata izvoditi prema urbanističko tehničkim uslovima posebno: razmak između objekata, širine saobraćajnice, protivpožarne saobraćajnice

Izrada katastra klizišta na području opštine Tešanj Provođenje zakonskih propisa o načinu i uslovima gradnje na nestabilnim terenima Provođenje mjera za sprečavanje većih šumskih požara (osmatranje, formiranje

protivpožarnih prosjeka, održavanje stabilnih šumskih sistema, održavanje šumskog reda i sl.)

19. OSNOVNA NAMJENA PROSTORA I POJEDINAČNIH PODRUČJA – SINTEZNA PROJEKCIJA (planirani bilansi površina) Obavezni prostorni pokazatelji Ukupna površina plana 161.82 km² Ukupan broj stanovnika Postojeći 2007. godina 47752 Planirani 2020. godina 50960 Bilansi planiranih površina je u sljedećoj tabeli, odnosno u dijagramu: Plan namjene površina

Površina (ha) %

Urbana područja 3808.46 23.54% Proizvodne zone 280.17 1.73% Rezervisane površine za budući razvoj 11.97 0.07% Kamenolom 32.768 0.20%

Obradive poljoprivredne površine 4299.23 26.57% Nebradive poljoprivredne površine 3169.78 19.59% Šume 4554.6 28.15% Rječne površine 25.07 0.15%

UKUPNO 16182 100.00%



126

U odnosu na stanje, planirano korištenja površina je promijenjeno. Obradive površine su smanjene za 9,4%, neobradive za 7,4% i neznatno su smanjene površine pod šumama, a povećane su površine urbanih područja za čak 17, 9%. Proizvodno-poslovne zone su povećanje za 5,6%. Bruto gustina naseljenosti 314,91 st/km² Kojeficijent urbaniteta 0,074 (ha urbanog područja/broj stanovnika plana) Planirani broj zaposlenih 22.400 do 56.000 radnika. (Sa prosječnom gustinom zaposlenosti od 100 do 250 radnika po hektaru poslovne zone).

Stepen zaposlenosti 43% (broj zaposlenih/broj stanovnika plana)

Šume, 28.15%

Rje?ne površine,0.15%

Urbana podru?ja, 23.54%

Nebradive poljoprivredne

površine, 19.59%

Obradive poljoprivredne

površine, 26.57% Kamenolom, 0.20%

Rezervisane površine za budu?i razvoj,

0.07%

Proizvodne zone, 1.73%



127

-TREĆI DIO-



128



129

III PROJEKCIJA RAZVOJA PROSTORNIH SISTEMA Prostorni sistem je sistem fizičkih struktura, koje su nastale kao rezultat prostornog razmještaja i organizacije privrednih, društvenih i drugih djelatnosti. 1. OSNOVA PROSTORNOG RAZVOJA SISTEMA NASELJA 1.1. Koncept razvoja naselja Osnovni princip prostorne organizacije naselja je policentričan model razvoja naselja. Planom je diferenciran i hijerarhijaski struktuiran sistem centara u policentričnom modelu, koji je komplementaran u smislu razvoja funkcija svih nivoa prema komparativnim prednostima pojedinih područja. Na osnovu analize stanja postojećeg sistema naseljenih mjesta i gravitacionih sprega, utvrđena su pojedina područja, te je na osnovu toga predložen sistem centara razvoja, koji čine okosnicu razvoja policentričnog modela, u kome su naselja diferencirana na sljedeći način:

• Opštinski centar - Tešanj • Sekundarni cenrti – Jelah i Tešanjka • Centri zajednice sela – Šije, Karadaglije, Džemilić Planje, Medakovo, Kaloševići i

Miljanovci • Ostala seoska naselja

Ovakav policentričan sistem djelovao bi na ujednačavanje uslova života, što bi stimulisalo preduzetnike da se usmjere na razvoj poljoprivredne proizvodnje, otvaranje malih proizvodnih pogona, razvoj proizvodnje u okviru seoskih domaćinstava i sl. Centri različitog nivoa bi podigli urbana obilježja na viši nivo, njihov gravitacioni uticaj bi rastao i obezbebiđavo uslužne djelatnosti i tako bi postali dostupni cjelokupnoj populaciji opštine. Da bi se ovo ostvarilo mora se usmjeriti razvoju saobraćajne mreže, te razvoj ostale infrastrukture, što je primarni preduslov za razvoj policentričnog sistema naseljenih mjesta. 1.2. Smjernice za razvoj urbanih područja Formiranje urbanih područja obezbjeđuje racionalno korištenje prostora, infrastrukture, sadržaje javnog interesa – društvene infrastrukture. Na tom prostoru prvenstveni cilj je vrednovanje prostora u cilju njegovog racionalnog korištenja, uz poštovanje ambijetalnih vrijednosti sredine. Smjernice za razvoj urbanih područja su:

- Spiječiti neopravdano širenje građevinskog zemljišta unutar urbanih područja - Prioritetno koristiti dijelove građevinskog zemljišta koja su ve opremljena

komunalnom infrastrukturom



130

2. OSNOVA PROSTORNOG RAZVOJA PRIVREDNE JAVNE INFRASTRUKTURE 2.1. Smjernice za razvoj saobraćajnih sistema Osnovom prostornog razvoja privredne i javne infrastrukture usmjerava se razvoj saobraćajne infrastrukture, odnosno razvoj saobraćajnog sistema u skladu sa planiranim razvojem u cilju povezivanja na saobraćajnu infrastrukturu u okruženju. 2.2. Smjernice za razvoj telekomunikacione infrastrukture 2.2.1. Poštanski saobraćaj Dalji razvoj poštanskog saobraćaja mora se ogledati u njegovom uspješnijem funkcionisanju kroz uvođenje novih tehnologija i u ovoj oblsti tako da se omogući: • prenos fizičkog tereta, • prenos dokumenata elektronskim putem, • pružanje usluga putem javnih govornica, • u uslovima liberalizovanog tržišta stvoranje uslova za pružanje telekomunikacionih

usluga (Internet i dr.), • formiranje poštanske štedionice za deponovanje novca i kreditiranje stanovnika kroz

tržište bankarsko-finansijskih usluga, • realizacija projekta: hibridna pošta, sorting centar, internet kiosk, trezorno poslovanje i

kataloška prodaja. Primjena novih tehnologija zahtjevaće modernizaciju svih šalterskih terminala i njihovo uvezivanje u automatsku obradu podataka. U cilju rentabilnijeg poslovanja broj poštanskih jedinica se ne bi povećavao, dok bi se broj šalterskih mjesta mijenjao u zavisnosti od povećanja broja usluga. 2.2.2. Telekomunikacije Projekcija kapaciteta automatskih telefonskih centrala (ATC), koje će biti izgrađene, odrediće se na osnovu procjene potencijalnih telefonskih pretplatnika zaokružujući kapacitete na punu vrijednost konstruktivnih jedinica. Kao normativ je da se na 100 stanovnika planira oko 36, a na 30 m2 poslovnog prostora (administracija) 1 telefonski priključak. U narednom planskom periodu doći će do povećanja broja telefonskih pretplatnika i povećanja kapaciteta telefonske centrale. Kapaciteti telefonske centrale povećaće se u skladu sa potrebama za novim telefonskim priključcima. Na osnovu planiranog broja telefonskih priključaka i na osnovu iskazanih potreba na opštinskom području u planu je postavljanje dodatnih isturenih stepena ( RSS – ova ) Povezivanje ovih RSS – ova sa Tešnjom izvelo bi se kablovski, odnosno povezivanje optičkim kablom. Za poboljšanje javnih mobilnih veza potrebno je instalisanje dodatnih baznih stanica, što će da odredi BH Telecom.



131

Što se tiče telegrafske mreže projekcija razvoja te mreže sada je u stagnaciji, jer se poruke šalju uglavnom putem telefonskih linija, pomoću telefaksa. Broj potencijalnih korisnika mreže za prenos podataka zavisiće od privrednog razvoja, važnosti i uloge opštine u Federaciji BiH. Može se pretpostaviti da će biti izgrađena mreža za prenos podataka i da će biti priključeno ukupno 30 terminala.

I pored toga što je na području opštine Tešanj prijem radio i TV signala dosta dobrog kvaliteta i dalje će se raditi na izgradnji radio-mreže na republičkom, regionalnom i opštinskom nivou. Time će se osigurati potpuno funkcionalno korištenje radiodifuznog sistema u redovnim i vanrednim uslovima. Međutim, osnovni cilj je da se, pored uvođenja novih tehnologija u RTV-mrežu, ista proširi i obuhvati što veće područje. Sa porastom broja stanovnika i sa modernizacijom u svim oblastima života na ovom području, kao imperativ se nameće potreba za stvaranje i razvoj jedinstvenog telekomunikacijskog saobraćaja. Današnje vrijeme donosi sa sobom značajan porast zahtjeva za prenosom novih usluga do korisnika kao što su istovremeni prenos govora i podataka, brzi Internet, digitalna kablovska televizija, video na zahtjev i sl. Da bi se prilagodili ovim potrebama, operatori javnih telefonskih mreža sa komutiranim uslugama moraju biti fleksibilni tj. mreža mora da prihvata hibridna rješenja, čiji su putevi zasnovani na tehnologiji koja npr. po jednom optičkom kablu prenosi podatke iz različitih izvora, različitim bitskim brzinama i različitim protokolima (WDM). Ugradnjom npr. opreme za optičku infrastrukturu koja podržava različite topologije mreže ( linijsku, prstenastu, mješovitu ) i lagan prelaz sa jedne arhitekture na drugu, kao i integrisano upravljanje mrežom, pored većeg kapaciteta i sigurnosti, može se postići smanjenje neiskorišćenih kapaciteta i otklanjanje uskih grla u javnim telefonskim mrežama. Osim toga, telekomunikaciona mreža treba da ima mogućnost korištenja ISDN (Integrated Services Digital Network). Digitalni pristup obezbjeđuje brzo uspostavljanje kvalitetne veze, malo grešaka u prenosu, a sam govorni signal je bez smetnji i šuma. U zavisnosti od toga da li se radi o baznom ili primarnom ISDN priključku može se imati dvije ili trideset veza u istom trenutku po različitim uređajima. Instalisanjem savremenih digitalnih centrala na širem području stvaraju se široke mogućnosti u govornoj komunikaciji, prenosu podataka velikom brzinom, te prenosu zvuka za audiofrekvenciju, radio i TV prenos. Pri planiranju, projektovanju i izvođenju tlefonskih instalacija potrebno je stvoriti mogućnost proširenja kapaciteta, kako u telefonskim kablovima, tako i u kablovima za kablovsku televiziju, kablovima za informacioni sistem i sl. Drugim riječima, gradska mreža mora prihvatati korisnike sa različitim saobraćajnim zahtjevima, omogućiti im čak privremene kapacitete, npr. za posebne događaje, kao i podešavanje kapaciteta prema dobu dana i sl. Za kvalitetnije pokrivanje predmetnog područja, signalom mobilne telefonije potrebno je planirati postavljanje dodatnih baznih stanica, a sve prema mjerenjima koja izvrše ovlašteni radioplaneri.



132

Za obezbjeđenje što kvalitetnijeg prijema RTV signala u predmetnom obuhvatu potrebno je planirati kablovsku televiziju. Mrežu planirati tako da se stvore mogućnosti priključenja i na vangradska područja. S obzirom da se pretpostavlja porast stanovnika i da je na predmetnom obuhvatu predviđena izgradnja novih stambenih, poslovno-stambenih i poslovnih objekata, kao i izgradnja pratećih sadržaja, to se izgradnja infrastrukture iz oblasti telekomunikacija nameće kao imperativ. Prema planiranim parametrima, potrebno je odrediti kapacitete infrastrukture i telekomunikacionih uređaja, tj. na osnovu svega odrediće se i pojedini elementi telekomunikacione infrastrukture. Uvažavajući gore navedeno, na području opštine Tešanj, predviđa se:

- Poboljšanje gradskih poštanskih jedinica na području grada kao i poboljšljnje na vangradskom području;

- Osnivanje gradskog distributivnog centra za poštanske pošiljke; - Na gradskom i vangradskom području povećanje broja poštanskih kovčežića; - Formiranje dovoljnog broja dostavnih poštanskih zona (grad i vangradsko područje); - Izgradnja novih telefonskih centrala na vangradskom području; - Proširenje kapaciteta telefonskih centrala; - Instalisanje javnih telefonskih govornica na području grada kao i na vangradskom

podruju, za mjesni i međunarodni saobraćaj; - Instalisanja više glavnih telefonskih priključaka na području grada i više na

vangradskom području; - Uspostavljanje međumjesnih veza optičkim kablom sa susjednim opštinskim centrima; - Izvođenje TT mreže na području opštine; - Formiranje mreže za prenos podataka.

2.3. Smjernice za razvoj energetske infrastrukture 2.3.1. Planirano vršno opšterećenje Kroz pregledne tabele vršnog opterećenja za posmatrani period 2004-2007.g. na području Tešnja i Jelaha uočljivo je da je vršno opterećenje u napojnim TS raslo od 1,7 do čak 14% na području Tešnja da bi na području TS 35/10 kV Jelah rasla od 10 do čak 21,9%. Međutim, kretanja opterećenja u posljednje vrijeme pokazuju umjereni porast što će se uzeti u obzir prilikom određivanja ukupnog opterećenja u napojnim trafo-stanicama Jelah i Tešanj. Prema tome, polazeći od zacrtanih ciljeva za porast opterećenja za Tešanj i Jelah, očekivati je rast opterećenja za Tešanj po prosječnoj godišnjoj stopi od 5%, tako da se na kraju planskog razdoblja u TS 110/x kV Tešanj očekuje se opterećenje od cca 11 MW. Na području Jelaha situacija je teža i ovdje se očekuje rast opterećenja i do 10% na godišnjem nivou, tako da se na kraju planskog razdoblja očekuje vršno opterećenje na pdručju Jelaha do 24 MW. Da bi se zadovoljilo očekivano vršno opterećenje na području Jelaha od 24 MW planirana je izgradnja nove TS 110/x kV Jelah.



133

2.3.2. Planirana potrošnja električne energije Na osnovu zacrtanih planiranih elemenata očekivati je potrošnju el. energije u domaćinstvima na kraju planskog perioda, od 61 GWh, i ostalu potrošnju (velepotrošači, industrija i ostalo) od 72 GWh, tako da se na kraju planskog perioda očekuje ukupna potrošnja el. energije na području općine Tešanj od 132 Gwh. 2.3.3. Obezbjeđenje energije 2.3.3.1. Visokonaponski kapaciteti 2.3.3.1.1. Izgradnja nove TS 400/110/x kV Tešanjka Polazeći od programa izgradnje 400 kV postrojenja na teritoriji BiH i zahtjeva Elektroprijenosa BiH na sjeveroistočnom dijelu općine Tešanj (područje Tešanjke) planirana je izgradnja nove 400/110/x kV trafo-stanice. Lokacija je određena i planirana TS 400/110 kV sa priključnim 400 i 110 kV dalekovodima ucrtana je u grafičkom prilogu. Važno je da za planiranu TS sa svođenjem 400 i 110 kV dalekovoda potrebno rezervisati parcelu ukupne BGP cca 11,4 ha. Planirani lokalitet buduće TS 400 kV sa svođenjem 400 kV i 110 kV vodova mora se čuvati i na planiranom lokalitetu nije dozvoljena izgradnja drugih objekata, lokalitet buduće TS 400/110 kV planirana je istočno od Jelaha na Pavića polju. Napajanje planirane TS 400/110 kV planirano je svođenjem po sistemu ulaz-izlaz postojećeg 400 kV dalekovoda Tuzla – Banjaluka, kako je prikazano na priloženoj grafici. 2.3.3.1.2. TS 110/x Kv Jelah Zbog preopterećenja ТS 35/10 kV i zbog planiranog vršnog opterećenja od 24 MW za područje Jelaha kroz programske elemente zacrtana je izgradnja nove 110/x kV Jelah. Nova TS 110/x kV Jelah treba da se izgradi umjesto postojeće TS 35/10 kV Jelah. Da bi se izgradila nova TS 110 kV Jelah potrebno je proširenje postojeće parcele na koji je već izgrađena postojeća TS 35/10 kV. Potrebna površina parcele za buduću TS 110/20 kV Jelah iznosi cca 4000 m2. Planirano je da se nova 110 kV trafo-stanica gradi prema uslovima Elektroprenosa BiH, a prijedlog lokacije nove TS ucrtan je u grafičkom prilogu. 2.3.3.1.3. Napojni 110 kV vodovi Novoplanirana TS 110/x kV Jelah priključiće se po sistemu ulaz-izlaz na postojeći 110 kV dalekovod Doboj – Teslić, a trasa planiranog svođenja postojećeg DV 110 kV ucrtana je u grafičkom prilogu. U cilju dvostranog napajanja postojeće TS 110/x Tešanj planirana je izgradnja 110 kV dalekovoda od TS 110 kV Jelah do TS 110 kV Tešanj. Trasa planiranog 110 kV dalekovoda ucrtana u karti elektroenergetske mreže koja je sastavni dio ovog planskog dokumenta.



134

2.3.3.1.4. Srednjenaponska mreža Posmatrajući napojnu srednjenaponsku gradsku i vangradsku mrežu, a na osnovu pokazatelja elektroenergetskih gubitaka u mreži može se zaključiti da su sva područja dobro pokrivena sa napojnim distributivnim trafo-stanicama. Međutim, kad se posmatara karta elektroenergetske mreže i raspored distributivnih TS stiče se drugi dojam. Iz karte elektroenergetske mreže i rasporeda TS 10/04 kV može se uočiti da ima pojedinih sela i zaselaka koji su mnogo udaljeni od napojnih TS, što znači, da su mjestimično NN mreže duge i preopterećene. Da bi se prednje prevazišlo potrebno je približiti napojne tačke potrošačima i na taj način povećati sigurnost u isporuci i kvalitetu el. energije. Znači, po gradu i van grada potrebno je polagati nove VN kablove i dalekovode izgraditi nove distributivne TS, ovo se naročito odnosi na Medakovo, Šije, Kaloševići, Đemilići, Kordoglije, Miljanovi i Tešanjka. Na dijelovima obuhvata gdje je planirano širenje grada i za navedene radne zone planira se izgradnja novih elektroenergetskih srednjenaponskih vodova, kablova i dalekovoda, te distributivnih TS, preko kojih će se obezbijediti dovoljne količine el. energije za postojeće i za planirane kapacitete. U prigradskim naseljima nadzemni 10(20) dalekovodi zamijeniće se 20 kV kablovima, a postojeće STS slobodnostojećim trafo-stanicama 20(10)/04 kV. U Tešnju i Jelahu dovršiće se započeto polaganje 20(10) kV kablova koji će omogućiti dvostrano napajanje svih distributivnih TS u Tešnju i industrijskoj zoni Jelaha. Planirano je polaganje 20 kV kabla od TS 110/x kV Jelah do TS 110/x kV Tešanj pored magistralnog puta Jelah – Tešanj, a u cilju napajanja distributivnih TS (10)20/04 kV koje su raspoređene duž navedene saobraćajnice. U cilju poboljšanja naponskih prilika predviđa se ukidanje 10 kV naponskog nivoa i prelazak na 20 kV srednjenaponsku mrežu, osim toga planirana je izgradnja novih 20 kV dalekovoda u cilju duplog napajanja svih distributivnih trafo-stanica na području općine Tešanj. Na pojedinim čvorištima kao što su Čifluk, Medakovi i dr. planira se izgradnja novih rasklopnih trafo-stanica u koje bi se sveli postojeći 10(20) kV dalekovodi. U rasklopne TS postaviti zaštitu koja će obezbijediti selektivna isključnja 10(20) kV vodova u slučaju kvarova. Planira se proširenje postojeće elektroenergetske 10(20) kV mreže i pripadajućih trafo-stanica, te izgradnja novih rasklopnih distributivnih trafo-stanica prenosnog odnosa 10(20)/0,4 kV. Potrebno je rekonstruisati srednjenaponsku mrežu radi poboljšanja naponskih prilika i veće sigurnosti u isporuci el. energije. Predviđa se porast vršnog opterećenja na području općine na nivo do 35 MW za cijelu opštinu, te se moraju planirati proširenja i izgradnja primarnih trafo-stanica (10)20/04 kV prema određenim centrima potrošnje.



135

2.3.3.1.5. NN razvod U cilju poboljšanja isporuke el. energije domaćinstvima i širokoj potrošnji potrebno je u planskom periodu postojeću NN mrežu rekonstruisati, proširiti i izgraditi novu, a sve u cilju boljeg prenosa el. energije. Na području centra Tešanj i Jelah planirana je izgradnja podzemne NN mreže za sve objekte kolektivnog stanovanja i poslovne objekte koji su priključeni nadzemnim kablovima. Na periferiji grada i van gradskom području postojeća NN mreža koja je izvedena sa golim Al/Če vodičima predviđeno je da se zamjeni nadzemnim Elkaleks kablovima većeg kapaciteta. 2.3.3.1.6. Ulično osvjetljenje Kako je javna rasvjeta u Tešnju i Jelahu, te na dijelovima magistralnog puta djelomično izvedena (izvedena samo u glavnim ulicama) raznim tipovima svjetiljki uz nedovoljnu osvjetljenost ulica, ovim planskim dokumentom planirana je tipizacija svjetiljki uz poboljšanje karakteristika osvjetljenosti postojećih i planiranih saobraćajnica. Za osvjetljenje ulica predviđeno je tipiziranje svjetiljki i rasvjetnih stubova kako za glavne tako i za sporedne ulice. Kod proračuna osvijetljenosti ulica potrebno je izvršiti kategorizaciju istih i na osnovu kategorije ulice odrediti jačinu osvjetljenosti ulica u gradu. Napajanje svjetiljki uličnog osvjetljenja izvesti podzemnim NN kablovima koji će se polagati između asfaltnih površina i regulacionih linija. 2.3.3.1.7. Novi elektroenergetski izvori Veći dio općine raspoređen je po sjevernim obroncima Raduše iz koje izviru manji i veći potoci, te da kroz sjeverni dio općinskog područja protiče rijeka Usora, potrebno je izvršiti određena ispitivanja o mogućnosti izgradnje malih hidroelektrana. Takođe je potrebno izvršiti ispitivanja mogućnosti korišćenja vjetra u proizvodnji el. energije na području općine Tešanj. S obzirom da se solarna energija sve više koristi za proizvodnju tople vode, predlaže se ispitivanje korišćenja solarne energije, za proizvodnju tople vode i to naročito u budućim poslovnim centrima. 2.4 Smjernice za razvoj komunalne infrastrukture 2.4.1 Smjernice za razvoj sistema vodosnabdijevanja Jedna od najvažnijih aktivnosti koju je potrebno provesti u zaštiti od zagadjenja voda koje predstavljaju glavni izvor snabdijevanja pitkom vodom stanovništva i privrednih kapaciteta, kako u gradskom (urbanom) području, tako i u ostalim naseljima cjelokupne općine. Zaštita se provodi u prvom planu dislociranjem više manjih izvorišta vode izvan naselja, izgradnjom odgovarajuće kanalizacione mreže i odgovarajućim tretmanom otpadnih voda. Među lokalnim vodovodima po broju potrošača izdvajaju se vodovodi: Kalošević-Mrkotić-Bobare-Drinčići, Ljetinić, Šije i Raduša.



136

Kao sredine sa izraženom potrebom za rješavanje problema vodosnabdijevanja izdvajaju se: Trepče, Medakovo i Dobropolje. Ni za naselja u kojima egzistiraju vodovodi ne može se reći da imaju riješen problem vodosnabdijevanja, jer veliki broj izvorišta, u hidrološki nepovoljnim uslovima, nema dovoljne količine za podmirenje potreba potrošača. Problem sa nedovoljnim količinama vode na izvorištu izražen je na vodovodima Kraševo-Lepenica-Mravići, Tešanjka, Kalošević-Mrkotić-Bobare-Drinčići. U hidrološki nepovoljnim uslovima probleme sa nedovoljnim količinama vode imaju i vodovodni sistemi Jelah i Tešanj. Trenutno su u toku aktivnosti na izgradnji vodovoda «Pousorje» koji bi trebalo da obuhvati područje dvije mjesne zajednice Miljanovci i Piljužići. Na području Trepča i Medakova je planirana izgradnja vodovoda za koji je uradjen i glavni projekat, koji uključuje i izgradnju pet novih rezervoara zapremine 100 m2.

Posebno se zaštićuju izvorišta, koja služe stanovništvu za snabdijevanje vodom, ili koja mogu da predstavljaju rezerve za buduće vodosnabdijevanje. Ovime su obuhvaćena sljedeća izvorišta:

• Bosna rijeka, • Bukovac - Cerovac, • Usora rijeka, • Zmajevac, • Tešanjka rijeka, • Ključ voda, • Stupe, • Zvečaj, • Mekiški potok, • Trčica, • Jelah, • Jablanica, • Raduška rijeka, • Kraševo, • Trebačka rijeka, • Kalošević, • Kiseljak (mineralna voda) • Kosovac, • Ponikva, • Studenac • Gumurnica rijeka -O.Planje, • Kapetanovac – Vrtače – Livadice O.Planje • Bunari Jelah polje • Izvorišta Husar Dž. Planje • Dragijuša Piljužići • Bukavac – Miljanovci • Planjska rijeka –Lokacija Ibričin mlin • Bijeli potok Trepče • Jošik Miljanovci Novi



137

Radi zaštite izvorišta voda od svih vrsta zagadenja i nenamjenskog korišćenja, utvrđuje se zaštitna zona izvorišta voda i to:

uža zaštitna zona u radijusu od 50 m I zaštitna zona u radijusu od 100 m II zaštitna zona u radijusu od 200 m III zašitina zona u radijusu od 300 m

U široj zaštitnoj zoni dozvoljava se izgradnja objekata i uređaja unutar granica urbanih područja i građevinskog zemljišta, izuzev:

• vađenje šljunka, pijeska, kamena ili drugih materijala, kao i korišćenje zemljišta na način kojim seugrožavaju njegova prirodna svojstva i režim površinskih i podzemnih voda;

• građenje skladišta za smještaj nafte i naftinih derivata, kao i drugih materija koje mogu štetno da utiču na režim i kvalitet vode;

• transportovanje tečnosti i drugih materija koje su po svojem sastavu opasne za piće (nafta, naftini derivati, kiseline, lužine i otrovi) bez pratnje nadležnih organa;

• Ispuštanje i prosipanje tečnosti i drugih materija koje su po svojem sastavu opasne za piće (nafta,naftini derivati, kiseline, lužine i otrovi).

Na izvorištima vode, odnosno na prostoru uže zaštitne zone iz prethodnog člana, uz primjenu potrebnih zaštitnih mjera i skladu sa Zakonom o vodama, mogu se vršiti radovi vodozahvata, izgrađivati zahvatni objekti, pumpne stanice, pogonske zgrade, transformatorske stanice, prilazni putevi i drugi objekti potrebni za korišćenje izvorišta za vodosnabdijevanje.

Zemljište utvrđeno kao uža zaštitna zona izvorišta vode za pice mora biti ogradeno radi kontrole kretanja i pristupa ljudi i životinja u toj zoni. Veličine i granice zona sanitarne zaštite utvrđuju se istražnim radovima i stručnim elaboratom. U skladu sa Pravilnikom o uslovima za određivanje zona sanitarne zaštite i zaštitnih mjera za izvorišta koje se koriste ili planiraju da se koriste za piće («Službene novine Federacije bosne i Hercegovine», broj: 51/02) i prema stepenu opasnosti od zagađivanja i drugih štetnih uticaja koji mogu nepovoljno djelovati na zdravstvenu ispravnost vode za piće ili na izdašnost izvorišta Trebačka rijeka i Mekiški potok, utrđuju se zaštitne zone, njihova veličina, granice i režimi zaštite u tim zonama: I zaštitna zona – zona najstrožijeg režima zaštite II zaštitna zona – zona ograničenog režima zaštite III zaštitna zona – zona blagog režima zaštite Udaljenost granice zone neposredne zaštite od najbližeg vodozahvatnog objekta ne bi trebala biti manja od 50 m, osim u izuzetnim slučajevima, ukoliko je zahvat iz izvorišta do 5 l/s, gdje se dozvoljava i kraće odstojanje granice zaštitne zone od najbližeg vodozahvatnog objekta, koje ne smije biti manje od 10 m, ukoliko se koriste vode za piće u duboko bušenom bunaru ili kaptiranom izvorištu. Najmanja udaljenost vanjske granice II zaštitne zone od vanjske granice zone neposredne zaštite ne bi trebala biti manja od 100 m, osim kod manjih izvorišta



138

(do 5 l/s) gdje je dozvoljena udaljenost od oko 20 m u odnosu na Zonu najstrožijeg režima zaštite, dok se najmanja udaljenost vanjske granice III zaštitne zone od vanjske granice II zaštitne zone ograničava na najmanje 200 m, s tim da kod manjih izvorišta ta udaljenost iznosi 50 m u odnosu na Zonu najstrožijeg režima zaštite. Trenutno stanje sa aspekta Zakona o vodama Zeničko-dobojskog kantona Zakonom o vodama Zeničko-dobojskog kantona (Službene novine Zeničko-doboskog kantona 8/00) i Pravilnikom o uslovima za odredjivanje zona sanitarne zaštite i zaštitinih mjera za izvorišta voda koja se koriste ili planiraju da koriste za piće (službene novine Ze-do kantona br. 51/02, 56/04) utvrdjene su procedure utvrdjivanja zona zaštite i zaštitinih mjera za izvorišta vode i za donošenje odgovarajućih odluka. Navedenim zakonima za izvorišta vode, bez obzira na to da li od ranije imaju utvrđene zaštitne zone ili ne, predviđeno je da se urade projekti zaštite izvorišta na osnovu kojih Vlada Kantona donosi oduku o zaštiti izvorišta vode za piće. Komunalno preduzeće pokrenulo je, shodno navedenom zakonu, procedure za donošenje odluka o zaštiti izvorišta za izvorišta kojima upravlja. Za izvorište Stupa i Mekiški potok kompletna procedura je završena i Vlada Kantona je donijela Odluku o zaštiti izvorišta vode za piće na Mekiškom potoku i Trebačkoj rijeci. (Odluka donesena na 92. sjednici, održanoj 29.12.2008. godine.) Granica I zaštitne zone na Trebačkoj rijeci pruža se 51 m uzvodno, 50 m nizvodno, 20 m desno i 35 m lijevo od vodozaahvatnog objekta. Granica I zaštitne zone na Mekiškom potoku pruža se 39 m uzvodno, 18,5 m nizvodno, 12 m desno i 21 m lijevo od vodozahvatnog objekta. Područje II zaštitne zone obuhvata prostor od granice I zaštitne zone do vanjske granice II zaštitne zone. Druge zaštitne zone izvorišta vode Trebačka rijeka i Mekiški potok obuhvataju područja širih prostora u neposrednom zaleđu izvorišta i pojaseve širine 300 m duž svih većih formiranih površinskih tokova Trebačke rijeke, pasijeg potoka, potoka Ploče, kao i dio Lijepe ravni omeđen šumskim putevima koji gravitiraju prema Mekiš potoku, a uzvodno cijelu dužinu otvorenih tokova navedenih potoka. Područje III zaštitne zone obuhvata prostor od vanjske granice II zaštitne zone do granice pripadajućeg orografskog sliva izvorišta. Područje III zaštitne zone vodozahvata Trebačka rijeka i Mekiški potok međusobno se dodiruju i čine jedinstvenu treću zaštitnu zonu za oba vodozahvata. Treća zaštitna zona obuhvata preostali dio slivnog područja sa kojeg se vrši prihranjivanje izvorišta. Za izvorište «Dolac» Raduša koje je liocirano na lokalitetu naselja Raduša, istočno oko 1 km od Tešnja, utvrđena je jedna zona sanitarne zaštite i to I zaštitna zona – zona najstrožijeg režima zaštite koja obuhvata prostor oko vodozahvatnog objekta, kojim se vodozahvatni objekat štiti od slučajnog ili namjernog zagađenja ili oštećenja, i pruža se za bunar na udaljenosti 50 m od bušotine. Za izvorište „Lončari“ koje se sastoji od četiri kopana bunara i koje je liocirano na lokalitetu naselja Lončari utvrđena je jedna zona sanitarne zaštite i to I zaštitna zona – zona najstrožijeg režima zaštite koja je podijeljena na dvije podzone:

- Ia zaštitna zona (zona najstrožijeg režima zaštite – zona izvorišta) - Ib zaštitna zona (zona blažeg ograničenja režima zaštite)



139

Granica Ia zaštitne zone obuhvata prostor oko vodozahvatnog objekta, kojim se vodozahvatni objekat štiti od slučajnog ili namjernog zagađenja ili oštećenja i pruža se za bunar na udaljenosti 10 m od bušotine. Područje Ib zaštitne zone obuhvata prostor od vanjske granice Ia zaštitne zone do granice utvrdjene na bazi vremena tečenja podzemne vode od 48 sati. Usvojena je brzina tečenja od 19 m/sat. U cilju smanjenja trenutno iskazanog deficita u vodi pojedinih područja, a time i poboljšanja uslova snabdijevanja pitkom vodom stanovništva razmatranog područja, utvrđuju se sljedeće smjernice: Na lokalitetu izvorišta vode za piće, potrebno je uspostaviti i sprovoditi propisane mjere koje se propisuju po Pravilniku o mjerama zaštite, načinu određivanja i održavanja zona i pojaseva zaštite, područja na kojima se nalaze izvorišta, kao i vodnih objekata i voda namijenjenih ljudskoj upotrebi. Mjere zaštite u zonama sanitarne zaštite Na području Zone neposredne zaštite, primjenjuju se pored zabrana koje se odnose na zonu uže zaštite i zonu šire zaštite, zabrane svih aktivnosti koje nisu vezane za plansko pružanje usluga vodosnabdijevanja i održavanje zona. Prostor zone neposredne zaštite može se u funkciji korišćenja prostora koristiti samo kao sjenokos, ali bez upotrebe bilo koje vrste prihranjivanja travnjaka ili upotrebe bilo kakvih zaštitnih sredstava za bilje i slično. Pravno lice koje upravlja sistemom vodosnabdijevanja koji se nalazi u okviru zone neposredne zaštite, mora biti nadležno za isključivo korišćenje zemljišta te zone. Režim kretanja ljudi i sredstava u zoni neposredne zaštite vrši se isključivo u skladu sa planom rada zaposlenih u objektima u toj zoni i u skladu sa potrebama održavanja zone, kao i nadležnim inspekcijskim organima i izuzetno licima koja se u okviru stručnog usavršavanja upoznaju sa radom vodovoda, o čemu se vodi knjiga posebne radne evidencije. Zona neposredne zaštite mora biti zaštićena od pristupa nepozvanih osoba ogradom, osim oko vodotornja u naseljenim mjestima, u kojima je tehničkim mjerama obezbijeđena zaštita rezervoara od zagađivanja. Po potrebi obezbjeđenje se sprovodi i čuvarskom službom, alarminim uređajima i drugim mjerama predviđenim programom i planom zaštite. Na području u zoni uže zaštite zabranjeno je: 1. izvođenje svih aktivnosti koje su zabranjene u zoni šire zaštite; 2. izgradnja industrijskih pogona, zanatskih radnji, poljoprivrednih objekata i skladišta

građevinskih materijala, osim manjih pogona koji ne upotrebljavaju i ne proizvode opasne i štetne materije (koje su navedene u Pravilniku o uslovima ispuštanja otpadnih voda u površinslke vode i Pravilniku o uslovima za ispuštanja otpadnih voda u javnu kanalizaciju);



140

3. izgradnja puteva, željezničkih pruga, parkirališta i rezervoara bilo koje namjene, ukoliko se ne sprovode mjere zaštite u skladu sa najbolje dostupnim tehnikama i ukoliko za tu dionicu ne dobiju saglasnist Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede;

4. izgradnja kolektora kanalizacije, osim nepropusnog, koji služi samo za objekte na tom području;

5. izgradnja ribnjaka 6. izgradnja terena za kampovanje, sportskih terena, turističkih i stambenih objekata

kolektivnog stanovanja; 7. transport radioaktivnih ili drugih za vodu štetnih i opasnih materija, bez posebnih najava i

sprovođenja mjera posebne pratnje i zaštite kroz ta područja i uz sprovođenje plana za akcidentno zagađenje;

8. svako uskladištenje nafte i naftinih derivata; 9. svaka rudarska i građevinska djelatnost kojom se oštećuje zaštitni pokrov ili omogućuje

otvoreno skupljanje vode, osim aktivnosti ispitivanja koje su predviđene i služe funkciji vodosnabdijevanja;

10. otvaranje šljunčara i pješčanika, tresetišta, pozajmišta gline, zasjeka, kamenoloma, preduzimanje bilo kojih poljoprivrednih i šumskih zahvata kojima bi mogli biti oštećena aktivna zona tla ili smanjena debljina krovine, pospješila uli ubrzala erozija tla, osim radnji koje to sprečavaju;

11. postavljanje torova, osim ispaše; 12. otvoreno uskladištenje i primjena vještačkog đubriva i drugih pesticida; 13. logorovanje i kupanje u površinskim vodama; 14. pranje vozila, radnih mašina i uređaja, kao i zamjena ulja, rezernih dijelova i slično; 15. otvaranje novih groblja i ukopavanje na postojećim grobljima; 16. površinsko i dubinsko miniranje; 17. upotreba tla u poljoprivredne svrhe, osim livada. Na području u zoni šire zaštite zabranjeno je: 1. upuštanje otpadnih voda u tlo; 2. izgrdanja objekata bazne industrije koji ispuštaju radioaktivne ili druge za vodu štetne i

opasne materije ili otpadne vode (rafinerije nafte, nuklearni reaktori, metaloprerađivački pogoni, hemijske fabrike i drugo);

3. odlaganje, zadržavanje ili odstranjivanje uvođenja u podzemlje radioaktivnih materija; 4. odlaganje, zadržavanje, uvođenje u podzemlje, za vodu opasnih materija, koje su

navedena u Pravilniku o uslovima ispuštanja otpadnih voda u površinslke vode i Pravilniku o uslovima za ispuštanja otpadnih voda u javnu kanalizaciju), osim ako se ne radi o materijama koje se mogu ispuštati u javnu kanalizaciju i ako su te štetne materije u potpunosti odvedene nepropusnom kanalizacijom izvan uticajnog područja;

5. izgradnja cjevovoda za tečnosti koje su štetne i opasne za vodu; 6. uskladištenje radioaktivnih i drugih za vodu štetnih i opasnih materija, osim uskladištenja

lož ulja za domaćinstvo i pogonskog goriva za poljoprivredne mašine, ako su sprovedene najbolje dostupne tehnike, kao sigurnosne mjere za izgradnju, dovoz, punjenje, uskladištenje i upotrebu;

7. izgradnja rezervoara i pretakališta za naftu i naftne derivate, radioaktivne i ostale za vodu opasne materije;

8. izvođenje istražnih i eksploatacionih bušotina za naftu, zemni gas, mineralnu vodu, radioaktivne materije i izrada podzemnih skladišta;



141

9. otvareno uskladištenje i primjena hemijskih sredstava štetnih za tlo i vodu, pesticida i sredstava za regulisanje i rast bilja;

10. korišćenje otpadnih voda u poljoprivredi, uključujući i oborinske vode sa saobraćajnih površina, te upuštanje ovih voda u akumulaciju ili njene pritoke;

11. izgradnja naselja, bolnica, odmarališta, industrijskih i zanatskih pogona, osim ako se otpadne vode iz njih ne odvode u cjelosti nepropusnom kanalizacijom izvan zone zaštite;

12. izgradnja stočnih, peradarskih i drugih farmi i tovilišta; 13. izgradnja poletno-slijetnih staza u vazdušnom saobraćaju; 14. izgradnja vojnih skladišta i sličnih vojnih objekata; 15. izgradnja željezničkih i autobuskih stanica i auto-transportnih terminala; 16. izgradnja uređaja za prečišćavanje otpadnih voda i uređaja za spaljivanje smeća; 17. izgradnja novih grobalja i proširenje postojećih (humanih i stočnih); 18. formiranje deponija čvrstog otpada, planirki, mrciništa, autootpada, i starog željeza; 19. upotreba materijala štetnog za vodu kod izgradnje objekata (npr. smole, bitumenizirani

materijali, šljaka i sl.); 20. pražnjenje vozila za odvoz fekalija; 21. upuštanje u tlo rashladnih i termalnih voda; 22. otvaranje iskopa u površinskom zaštitnom sloju osim na mjestima izgradnje objekata; 23. eksploatacija mineralnih sirovina; 24. pranje vozila i zamjena ulja uz površinske vode; 25. napajanje stoke iz površinskih voda i gonjenje stoke preko vodotoka; 26. komercijalni uzgoj ribe osim biološkog održavanja i poribljavanja u prirodnim tokovima; 27. krčenje šuma i drugih djelatnosti koje izazivaju eroziju tla. Zone sanitarne zaštite Na dijelu obuhvata izvorišta vode za piće moraju se provoditi propisane mjere sanitarne zaštite, kako sa stanovišta izgradnje planiranih objekata tako i sa stanovšta tretmana postojećih objekata. Dozvoljene i zabranjene aktivnosti u pojedinim zonama izvorišta vode za piće su propisane Zakonom o vodama i posebnim pravilnikom. Veličine i granice zona sanitarne zaštite utvrđuju se istražnim radovima i stručnim laboratom.

Elaborat o kvalitetu i rezervama podzemne vode

Elaborat o kvalitetu i rezervama podzemne vode, koji je sastavni dio programa sanitarne zaštite vode za piće priprema stručna organizacija iz oblasti vodoinženjeringa, koja ima pojedinačno ovlašćenje od ministarstva nadležnog za vode u skladu sa kriterijima koje ono utvrđuje. Elaborat sadrži: 1. podatke o kvalitetu i režimu podzemnih voda, sa prikazom rezultata laboratorijskih

istraživanja i metodama koje su korišćene kod uzorkovanja i sprovođenja analize, sa opisom istražnih radova;

2. uslove zaštite podzemnih voda; 3. podatke o geološkim i hidrološkim karakteristikama područja, nalazišta podzemnih voda,

a naročito: - geološku građu nalazišta, - prostorni položaj i parametre vodonosne sredine, - reonizaciju vodonosne sredine i reonizaciju prema stepenu izdašnosti,



142

- eksploatacione mogućnosti izvorišta i šireg prostora, - hidrološke i hidrotehničke uslove zahvatanja podzemnih voda;

4. plan monitoringa kvaliteta podzemnih voda; 5. prikaz hidroloških, tehničkih i drugih faktora od kojih zavisi mogućnost eksploatacije

podzemnih voda, sa procjenama vještačkog prihranjivanja i zaštite; 6. prijedlog prostiranja zona sa grafičkim prikazom. Elaborat sadrži i grafičku dokumentaciju koja se sastoji iz grafičkog prikaza situacije izvedenih radova, hidrološku kartu užeg područja koje obuhvata predmetno područje na kome se nalazi predmetno izvorište, kao i vodoprivredni objekti koji su u funkciji vode za piće, hidrološke i tehničke profile istražnih bušenja, pijezometara i istražnih bunara, odnosno istražno eksploatacionih galerija i drugih istražnih radova, dijagrama hidroloških osmatranja i testiranja vodnih objekata za koje se radi ovaj elaborat. Svi dijelovi koji čine elaborat moraju biti obrađeni u skladu sa zahtjevima i pravilima struke, a takođe i potpisani od ovlašćenog stručnog lica, odnosno potpisani od ovlašćene stručne organizacije. U elaboratu se prilažu ovjerene kopije ovlašćenja organizacije i certifikat o stručnosti lica koje potpisuje određeni dokument. Prilikom izrade elaborata može se na bazi podataka u cilju racionalizacije aktivnosti u sredstvima i vremenu, primijeniti matematička metoda modeliranja ili analognog metoda, prema tipu i vrsti nalazišta za koje je potrebno izraditi elaborat. Na elaborat ministarstvo nadležno za vode izdaje saglasnost, organizaciji koja ga je izradila, ukoliko su ispunjene sve pretpostavke koje se traže ovim pravilnikom, odnosno nalaže dopunu elaborata u roku koji ne može biti duži od dva mjeseca ni kraći od petnaest dana. Ukoliko su podaci iz elaborata takvi da zahtijevaju provjeru ili dopunu većeg broja parametara, od onog koji je propisan, ministarstvo će naložiti izradu novog elaborata u novom periodu koji ne može biti kraći od četiri mjeseca. Svi troškovi izrade elaborata padaju na teret opštine, grada, odnosno subjekta koji ima obavezu donošenja programa sanitarne zaštite vode, čiji je sastavni dio i elaborat o kvalitetu i rezervama podzemne vode. 2.4.2. Smjernice za razvoj sistema kanalizacije i tretman otpadnih voda U cilju smanjenja tereta zagađenja koji se unosi u površinske vode, odnosno poboljšanja i očuvanja kvaliteta površinskih voda, utvrđuju se smjernice za prikupljanje, odvođenje i prečišćavanje komunalnih i industrijskih otpadnih voda. Potrebno je pristupiti izradi dokumentacije kojom bi se analizirao i predložio optimalan koncept prikupljanja, odvodjenja i prečišćavanja otpadnih voda na jednom ili više konvencionalnih ili tipskih postrojenja. Prostornim planom se daje prijedlog glavnih gradskih kolekora, kao i postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda iz istih. Za cjelokupno područje i njegovu dalju urbanizaciju daje se prijedlog planiranja separatnog sistema kanalizacije, čime bi se fekalne otpadne vode sakupljale i odvodile posebnim kolektorima ka centralnom gradskom postrojenju ili tipskim postrojenjima, dok bi se atmosferske vode ispuštale u najbliže vodotoke.



143

Uređaj koji će prečišćavati otpadne vode sa velikog dijela općine smjestio bi se na izlazu iz općine, na području Kraševa, čime bi se izbjegle zaštitne zone izvorišta na ovom dijelu. Za gradsko područje, i njegovo širenje i dalju urbanizaciju, daje se prijedlog planiranja separatnog sistema kanalizacije. Za naselja koja nisu obuhvaćena sistemom gradske kanalizacije, izradom odgovarajuće dokumentacije utvrditi koncepciju prihvaćanja i odvođenja otpadnih voda, uz optimizaciju prečišćavanja istih na centralnom gradskom postrojenju ili tipskim postrojenjima. 3. OSNOVA PROSTORNOG RAZVOJA OKOLINE 3.1. Smjernice za razvoj i upotrebu vanurbanih područja Na području opštine vanurbano područje najvećim dijelom čini poljoprivredno i šumsko zemljište. Tu su još i zemljišta namijenjena za turizam i rekreaciju, privredni kompleksi, te svi infrastrukturni koridori. Prostorne mogućnosti razvoja opštine mogu se ocijeniti kao povoljne za planirani dugoročni razvoj, pod uslovom njegovog racionalno korištenja, posebno vanurbanih područja. Radi poboljšanja naslijeđenog stanja, budući raspored proizvodnih kapaciteta i drugih sadržaja u prostoru, prilagoditi sljedećim smjernicama za razvoj vanurbanih područja:

- Kvalitetne poljoprivredne površine i vrijedna šumska područja zaštititi od promjene namjene, odnosno izgradnje objekata

- Posebno odrediti i sačuvati izrazito vrijedne prostore za poljoprivredno-stočarske djelatnosti

- U vanurbanim područjima dati mogućnost povećanja gustine izgrađenosti, koja je na ovim prostorima vrlo niska

- Poboljšati saobraćajnu povezanost područja unutar opštine, kao i opštine sa okruženjem

- Izgrdnja vodovodne i kanalizacione mreže, tako da se sačuvaju izvorišta pitke vode

- Posebno zaštititi područja prirodne i kulturne baštine - Izgradnju turističkih kapaciteta planirati racionalno, tako da se vodi računa o

zaštiti okolnog vrijednog područja 3.2. Smjernice za razvoj područja poljoprivrede, stočarstva i šumarstva 3.2.1. Poljoprivreda i stočarstvo Zbog značaja poljoprivrednog zemljišta i poljoprivrede u cjelini, posebno je neophodno da se mjerama zemljišne politike obezbijedi zaštita poljoprivrednog zemljišta i njegovo racionalno korištenje, odnosno da se kvalitetnije zemljište u cjelini koristi za proizvodnju hrane. U cilju vođenja što efikasnije politike u gazdovanju poljoprivrednim zemljištem i stočarstvom, neophodno je :

1. Podsticati tržište zemljištem ukidanjem poreza na promet zemljišta, 2. Izmijeniti Zakon o nasljeđivanju kako bi se spriječilo dalje usitnjavanje zemljišta,



144

3. Podsticati programe komasacije zemljišta, 4. Državno poljoprivredno zemljište dodjeljivati zapaženim poljoprivrednim proizvođačima

kako bi uvećali svoj posjed i dr. 5. Korištenje sorti višeg genetskog potencijala, 6. Viši nivo korištenja đubriva i pesticida, 7. Korištenje adekvatne mehanizacije, 8. Razvoj poljoprivrednog zemljišta investiranjem u sisteme za navodnjavanje, te putem

agromelioracija u širokim riječnim dolinama, 9. Nadoknaditi deficit obradivog zemljišta uređenjem zemljišta hidromelioracijama

(odvodnjavanje i navodnjavanje) 10. Proizvodnja hrane u zaštićenom prostoru (staklenici, plastenici, gljivarnici), 11. Sprečavanje pretvaranja poljoprivrednog u nepopljoprivredno zemljište, 12. Razvijati prehrambenu industriju koja će omogućiti proizvodima šireg područja da

apsorbuju nova tržišta. Deficit vode rješavati izgradnjom hidroakumulacija, regulacijama rijeka i izgradnjom ustava u cilju prihranjivanja podzemlja,

13. Organizovati monitoring, tj. praćenje promjena namjene korištenja zemljišta uz formiranje zemljišnog informacionog sistema (ZIS), kao dijela geografsko informacionog sistema,

14. Primijeniti zakonsku regulativu kod promjene namjene zemljišta, tj. zaštititi bonitete, I, II, III, kategorije, od njihovog korištenja izvan sfere poljoprivrede.

15. Posebnim odlukama ograničiti korištenje kvalitetnih zemljišta (I, II, III kategorije) za izgradnju stanova, industrije i drugih objekata.

16. U cilju daljeg razvoja sistema odvodnje zemljišta, izraditi odgovarajuće projekte, 17. Posebnim odlukama omogućiti korištenje sredstava iz Fonda, a koja su se akumulirala

promjenom namjene korištenja zemljišta u druge svrhe, za uređenje zemljišta i njegovo istraživanje.

18. Istražiti varijante zemljišne rente kao tržišne kategorije i na osnovu toga donijeti propise o renti kao jednom od regulatora korištenja prostora.

19. Donijeti razvojne programe kroz planove zaštite i racionalnog korištenja zemljišta, 20. Podržati razvoj poljoprivredno – prehrambene proizvodnje, 21. Pojačati i intenzivirati rad inspekcijskih službi iz ove oblasti, 22. Potrebno je donijeti odredbe o standardima kvaliteta i zahtjevima za obilježavanje

proizvoda, 23. Povećavati stočni fond, 24. Povećanje površina pod krmnim biljem i povećanje proizvodnje i prinosa radi

povećanja stočnog fonda, potreba za proizvodnjom kvalitetne stočne hrane, te potrebom popravljanja kvaliteta zemljišta djelovanjem leguminoza kao bioloških melioratora zbog prisustva azotofiksatora na korijenu biljaka

25. Poboljšati genetsku osnovu za stočarsku proizvodnju, 26. Usmjeravati vrstu stočarstva prema specifičnostima opština,

3.2.2. Šumarstvo Šumarska privreda općine Tešanj proizvodno je ograničena kvalitetom i kvantitetom postojećeg šumskog fonda, tako da se osnovna planska postavka zasniva na povećanju kvaliteta istih kao jedne od osnovnih pretpostavki dugoročnog povećanja prihodne stope. Funkcije šuma i mogućnost njihovog korišćenja u privredne svrhe su brojne kako u direktnom tako i indirektnom smislu.



145

U odnosu na zadate ciljeve Plana, rješenja za njihovu realizaciju zasnivaju se na sljedećim postavkama:

• Promjena pristupa korišćenja šuma i šumskih zemljišta sa monofunkcionalnog na polifunkcionalni.

• Pri izradi Šumsko gospodarske osnove uzimati u obzir konvencije i standarde propisane Programom dugoročnog razvoja šumarstva

• Korišćenjem šumskih kompleksa u turističko-rekreativne svrhe, moguće je ostvarivanje značajnog rentnog prihoda, pri čemu je neophodno usaglašavanje prostorno – planske i granske dokumentacije.

• S obzirom da se na području općine Tešanj nalazi izuzetno kvalitetno lovište, uređenjem istog moguće je privući veliki broj stranih turista. Kvalitetnom propagandom na međunarodnim sajmovima moguće je doći do konstantnog priliva ovakvih gostiju, čime se mogu obezbijediti dodatna sredstva za kvalitetno gazdovanje sa divljači.

• Etat je potrebno definisati u odnosu na takvu koncepciju i u odnosu na realno moguć stepen iskorišćenja u odnosu na stepen postojeće i planirane otvorenosti šuma, a prema stanju zaliha na takvim površinama.

• U kontekstu proizvodne funkcije šuma, otvaranje novih šumskih puteva predstavlja jedan od prioriteta, kako na osnovu redovnih investicija, proširene reprodukcije šuma ili zajedničkih investicija sa sektorom iskorišćavanja šuma i drvne industrije, pa čak i kreditnih linija.

• U cilju povećanja korišćenja potencijala staništa primjenjivati tehnike gajenja koje odgovaraju konkretnim sastojinama i staništima, odnosno prelazak na sastojinski koncept gazdovanja.

• Melioracija degradiranih staništa predstavlja jedan od prioriteta plana. • Formiranje centralnih mehanizovanih stovarišta na saobraćajno najoptimalnijim

lokacijama za proizvođače, gdje bi se vršilo klasiranje i izrada drvnih sortimenata po principima maksimalne kvalitativne iskoristivosti.

• Sklapanje dugoročnih ugovora sa prerađivačima višeg stepena prerade i licitaciona prodaja.

• Sa aspekta zaštitnih funkcija šuma, inicirati sklapanje dugoročnih ugovora sa vodoprivredom u smislu gazdovanja šumama u cilju maksimalnog ravnomjernog dotoka voda u akumulacije uz rentnu ili neki drugi vid naknade.

• Sa aspekta socijalne funkcije šuma potrebno je organizovati turističku ponudu u sektoru šumarstva koja bi podržala zadovoljenje rekreativnih, turističkih, naučnih i dr. potreba, istovremeno ostvarujući prihod koji je do sada nedostajao.

• U privatnom sektoru potrebno je inicirati formiranje udruženja privatnih šumovlasnika. • Certifikacijom šuma omogućiti dobijanje proizvoda sa značajno većom vrijednosti nego

sada, gdje najmanji dio profita ostvaruju sami vlasnici. • Preusmjeravanje dijela sredstava proširene reprodukcije šuma u privatni sektor u

smislu subvencija privatnih vlasnika zemljišta za osnivanje šumskih kultura i plantaža. • U saradnji sa sektorom poljoprivrede potrebno je usaglasiti zajedničku zemljišnu

politiku, a u skladu sa zatečenim stanjem korišćenja zemljišta (na osnovu satelitskih snimanja 2000 god), demografskoj strukturi i projekcijama razvoja i dr.

• Korišćenje certifikovanih sporednih šumskih proizvoda na višem stepenu obrade i organizovan plasman na strana tržišta predstavlja potrebu u budućnosti.



146

• potrebno je podržati u značajnijoj mjeri naučno–istraživački rad u oblasti šumarstva, strukovna udruživanja i licenciranja, uvođenje informacionih tehnologija kao sredstva planiranja, evidencije i kontrole u sektoru, naročito GIS podršku i sl.

Šumarstvo u narednom periodu mora ostvariti i značajniji marketinški iskorak, kao sredstva za poboljšanje poslovnih rezultata, ali i vraćanja pozitivnog imidža struci koja je bila jedan od najzačajnijih nosilaca fizičkog i tehnološkog razvoja Bosne i Hercegovine. 3.3. Smjernice za razvoj industrijskih i turističkih zona Ekonomsko-finansijske mjere koje su u domenu nadležnih državnih institucija su:

- poreska politika koja stimulativno djeluje na privlačenje kapitala; - instrumenti spoljnotrgovinske politike u funkciji povećanja izvoza; - kreditna politika u funkciji podsticaja razvoja malih i srednjih preduzeća.

Organizacione mjere ili instrumenti:

- stvaranje uslova za privlačenje stranih investicija kroz aktivnost nadležnih ministarstava i institucija;

- stvaranje preduslova za formiranje novih proizvodno-poslovnih zona (oslobađanje opštinskih dažbina, dodjela zemljišta, ukidanje administrativnih prepreka itd.).



147

-ČETVRTI DIO-



148



149

BOSNA I HERCEGOVINA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE ZENIČKO-DOBOJSKI KANTON OPĆINA TEŠANJ OPĆINSKO VIJEĆE

Tel: 032/ 650-341 032/ 650-022 Fax: 032/ 650-220

www.opcina-tesanj.ba E: [email protected] (Općinsko vijeće) [email protected] [email protected] (Općinski načelnik)

Broj: 01-23-6-1840/07. Datum: 12.10.2009. godine

Na osnovu člana 7. člana 24. i člana 26. Zakona o prostornom uređenju ZE-DO Kantona (»Sl. novine ZE-DO Kantona«, broj: 2/04 ) i člana 14. Statuta Općine Tešanj (»Službeni glasnik Općine Tešanj», broj: 11/07), Općinsko vijeće Tešanj na svojoj 10. sjednici održanoj dana 29.09.2009. godine, donosi

O D L U K U O PROVOĐENJU IZMJENA I DOPUNA PROSTORNOG PLANA OPĆINE TEŠANJ

I. OPŠTE ODREDBE

Član 1. Prostorni plan općine Tešanj za period 2009. – 2020. godine (u daljem

tekstu Prostorni plan) je osnovni obavezujući dokument za regulisanje odnosa prostornog uređenja za cijelu teritoriju općine.

Član 2. Ovom Odlukom se uređuje provođenje Prostornog plana za period 2009-2020 godine i

sastavni je dio Prostornog plana. Ovom Odlukom utvrđuju se uslovi korištenja, izgradnje, uređenja i zaštite prostora,

čime se obezbjeđuje realizacija Prostornog plana. Odlukom se obuhvataju:

• Program mjera prostornog uređenja i aktivnosti za provođenje Prostornog plana kroz koje se razrađuju mjere ekonomske politike, mjere zemljišne politike, investiciona i fiskalna politika, obaveze u pogledu detaljnijeg uređenja prostora, te obaveze izrade izvještaja o stanju u prostoru u dvogodišnjim periodima,

• Detaljna uputstva kojima se osigurava usklađivanje prostorno-planske dokumentacije.

Član 3. Odredbe ove Odluke se primjenjuju na cjelokupno područje općine Tešanj uz primjenu

postojećih odluka o usvajanju i provođenju planova nižeg reda.

Član 4. Dokumentacija Prostornog plana urađena je u skladu sa članom 26. Uredbe o

jedinstvenoj metodologiji za izradu dokumenata prostornog uređenja ("Službene novine Federacije BiH, br. 52/02"- u daljem tekstu Uredba), a ista sadrži:

I) Prostornu osnovu, koja se sastoji od: Tekstualnog dijela, kojeg čine:

1) Postojeće stanje prostornog uređenja i ocjena stanja u prostoru, 2) Prostorne – razvojne smjernice i ciljevi,



150

3) Koncepcija prostornog uređenja, i Grafičkog dijela, kojeg čine određen broj tematskih karata i sintezna karta korištenja

prostora, razmjere 1:25 000 rađenim na geodetskim podlogama. II) Prostorni plan – tekstualni i grafički dio Tekstualni dio sadrži:

1) Opće i posebne ciljeve prostornog razvoja, 2) Projekciju prostornog razvoja, 3) Projekcija razvoja prostornih sistema, 4) Odluku o provođenju Prostornog plana.

Grafički dio sadrži 25 digitalnih grafičkih priloga u razmjeri 1:25 000 rađenih na geodetskoj podlozi.

Član 5. Prostorni plan općine je osnov za pripremu, izradu i donošenje ostalih dokumenata

prostornog uređenja za uža područja unutar područja Prostornog plana kao narednih faza detaljnijeg planiranja uređenja prostora.

DIO DRUGI

II. UREĐENJE PROSTORA Član 6.

Prostornim planom općine utvrđene su granice urbanih područja na kartama razmjere 1:25000.

Urbana područja, osim građevinskog zemljišta obuhvataju i zemljišta druge namjene (šumske, poljoprivredne, vodne i sl.).

Urbana područja data su na posebnoj karti razmjere 1:10000 i na grafičkom prilogu br. 25 „Plan namjene površina”.

1. Urbana područja Član 7.

Prostornim planom općine Tešanj utvrđeno je 41 naseljeno mjesto i 41 urbano područje. Ukupna površina urbanih područja iznosi 3.709,319 ha, što je oko 23% ukupne teritorije općine.

Stepen režima gradnje

Urbano područje Površina u ha

I Tešanj 332,01 II Jelah 185,30

Tešanjka 22,46 III

Medakovo 81,95 Karadglije 31.56 Šije 260,94 Džemilić Planje 107.32 Kalošević 59,57 Miljanovci 126 Lončari 45,29 Jelah Polje 23,96 Miljanovci Novi 122,99



151

III

Piljužići 150,94 Blaževci 23.44 Vrela 21.49 Drinčići 30.63 Bobare 36,43 Putešić 19,78 Mrkotić 90,96 Orašje Planje 68.77 Potočani 140,36 Jevadžije 58.29 Koprivci 27.96 Jablanica 44.85 Ripna 12.58 Čaglići 54.90 Tugovići 39.54 Trepče 134,49 Novo Selo 73,89 Lepenica 137.30 Kraševo 135,50 Ljetinić 42,78 Ćifluk 68,91 Logobare 62,27 Mekiš 83,22 Rosulje 85.86 Cerovac 48.98 Bukva 78,78 Dobropolje 103,56 Vukovo 131,92 Raduša 305.43

IV Rezervisane površine za budući razvoj

UKUPNO 41 3.709,319 Pored definisanih urbanih površina izdvojene su površine koje se tretiraju kao površine

rezervisane za budući razvoj, ukupne površine 133,70 ha. Izgradnja se dozvoljava i uz magistralne, regionalne, lokalne i nekategorisane ceste u

širini od 100 m mjereći od spoljne ivice ceste, a da ne ugrožava zaštitni pojas puta. Izvan urbanih područja ima izgrađenih površina–građevinskog zemljišta, koja se

zadržavaju u postojećim površinama, ali sa mogućnošću povećanja gustine izgrađenosti, koja je na ovim prostorima veoma niska. To je neophodno u cilju racionalnijeg korištenja raspoloživog zemljišta.

Član 8. Postojeći naziv „Urbanistički red Jelah“ se mijenja i u daljem tekstu glasi:

„Urbanistički plan Jelah“.



152

Član 9. Postojeće granice Urbanističkog plana Jelaha se mijenjaju, te granicu obuvata Plana

predstavlja slijedeće: na zapadu od ušća „Planjske rijeke“ u Usoru, desnom stranom Usore na sjeveru do ušća sa „Radušicom“ na sjevero-istoku, potom „Radušicom“ do granice MZ Jelah sa MZ Rosulje,MZ Vukovo i MZ Jevadžije, na jugu od „Radušice“ prema jugo-zapadu tj.preko javne nekategorisane ceste (k.č. 470) i izlazi na cestu LC-7, ponovo prema jugu do skretanja za Mračaj, jugo-zapad lokalnom cestom (LC-6) do mosta na „Planjskoj rijeci“ u Mračaju, zapadno „Planjskom rijekom“ do ušća u Usoru.

Član 10. U obuhvatu postojećeg Urbanističkog reda Jelaha se revidiraju pojedine planirane namjene, i to tako da se zona sporta i rekreacije predvidi kao mješovita zona: sport, rekreacija i poslovno-stambena namjena, te da se postojeća zona zdravstva promijeni u mješovitu zonu.

Član 11. Postojeće granice Urbanističkog plana Tešnja se mijenjaju, te granicu obuhvata Plana

predstavlja slijedeće: u dijelu naselja Bukva na način da se proširuje postojeća poslovna zona, koja od granice postojećeg plana ide granicom građevinskog reona Logobare – Dubalj do Redžinog potoka, od potoka do ceste (označene kao k.č.br. 1011), granicom parcele (k.č.br. 1108) do površine namijenjene za gradsku deponiju u Bukvi, zapadnom i južnom granicom navedene površine za gradsku deponiju do postojeće granice Urbanističkog plana, granicom postojećeg Urbanističkog plana do raskrsnice cesta, od raskrsnice cesta granicom građevinskog reona Bukva–Krdžalići–Trafostanica, sve do proširenja reona Bukva. Zatim ide granicom reona Bukva, presjeca proširenje građevinskog reona Bukva i te se granica obuhvata povlači na granicu reona Krndija–Kosino brdo kojom ide do granice postojećeg Urbanističkog plana ( zona namijenjena za gradsko groblje po postojećem Urbanističkom planu ), prati postojeće granice, te prelazi regionalnu cestu Tešanj-R474-Jelah i ide desnom stranom regionalne ceste do granice građ. reona Krndija–Kosino brdo, čijom granicom ide do postojeće granice Urbanističkog plana.

Granica postojećeg prostornog plana na dijelu obuhvata regulacionog plana „Jugozapad“ se poklapa sa granicama obuhvata regulacionog plana i nastavlja granicom postojećeg plana.

Član 12.

U obuhvatu postojećeg Urbanističkog plana Tešnja se revidiraju pojedine planirane namjene, i to tako da se:

• briše planirana saobraćajnica na Ošljaku, • Izradom Elaborata „Analiza razvoja saobraćajne infrastrukture u Tešnju“, svi dobiveni

podaci,rezultati elaborata, program mjera unapređenja razvoja saobraćajne infrastukture će činiti programsku osnovu za izradu revizije „Urbanističkog plana Tešnja“.

• Površina planirana za groblje po postojećem „Urbanističkom planu Tešnja“ se redefinira, te se mijenja u zonu namijenjenu za mješovitu izgradnju (naselje Krndija).

• U dijelu postojećeg Urbanističkog plana, na dijelu lokaliteta: skretanje za Čifluk južno od privrednog kompleksa „Pobjede“ d.o.o. i JP„Toplana“ zona predviđena za izgradnju



153

industrije na desnoj obali Tešanjke mijenja namjenu u zonu namijenjenu za mješovitu izgradnje, a planirana saobraćajnica se briše,

• Na dijelu zone namijenjenu za mješovitu izgradnju, a neposredno uz zonu kolektivnog stanovanja tzv. Simetrale, planira se zona školstva (Gimnazija sa pratećim sadržajima),

• Sve ostale parcijalne izmjene su prikazane u grafičkom dijelu ovog Plana.

2. Stabilnost terena Član 13.

Prema utvrđenoj kategorizaciji: - Na stabilnim terenima koji imaju najpovoljnije uslove za građenje mogu se graditi sve

vrste građevina i izvoditi drugi zahvati u prostoru bez ograničenja,

- Na uslovno stabilnim terenima prije izvođenja građevinskih radova obavezno se sprovode detaljna ispitivanja fizičko-mehaničkih svojstava tla radi određivanja uslova fundiranja, izgradnje građevina i izvođenja drugih zahvata u prostoru i preduzimanja sanacionih mjera na registrovanim pojavama klizanja ili tonjenja terena,

- Na nestabilnim terenima koji su nepovoljni za građenje i izvođenje drugih zahvata, moraju se izvršiti detaljna inžinjersko-geološka i geotehnička istraživanja.

3. Režim građenja

Član 14. Prostornim planom Općine Tešanj u skladu sa Zakonom o prostornom uređenju

utvrđeni su režimi građenja za svako urbano područje, od prvog do četvrtog stepena, u odnosu na ulogu koju naselje ima u hijerarhiji sistema naselja i režim zabrane građenja.

1) Režim građenja prvog stepena utvrđuje se za urbano područje centra Općine Tešanj. Po Zakonu o prostornom uređenju na užem urbanom području ili drugom dijelu urbanog područja, na kojem se planira izgradnja, a za koje je utvrđen režim građenja prvog stepena urbanistička saglasnost se izdaje na osnovu regulacionog plana.

2) Režim građenja drugog stepena utvrđuje se za urbano područje naselja Jelah i Tešanjka, kao sekundarne centre, odnosno za planirane centre za koje je potrebno uraditi urbanističke planove.

3) Režim građenja trećeg stepena utvrđuje se za urbana područja (građevinska zemljišta unutar urbanih područja). Urbanistička saglasnost u navedenim urbanim područjima izdaje se na osnovu Prostornog plana, plana parcelacije i urbanističko-tehničkih uslova.

4) Režim građenja četvrtog stepena utvrđen je za ostala urbana područja i građevinska zemljišta izvan urbanih područja za koje nije utvrđena obaveza donošenja Plana parcelacije. Na područjima za koja je predviđen četvrti režim građenja, odobrenje se daje po posebnom postupku, koji je utvrđen Zakonom o prostornom uređenju.

5) Režim zabrane građenja utvrđuje se na površinama rezervisanim za poznatu ili još neutvrđenu namjenu, a u smislu zadržavanja postojećeg stanja do privođenja zemljišta konačnoj namjeni. Na područjima od značaja za budući razvoj na kojima se ne dozvoljava nikakva izgradnja građevina i uređaja, izuzimajući tekuće održavanje, dogradnju u svrhu obezbeđenja osnovnih higijenskih uslova, pregradnju koja nema karakter nove gradnje i konzervaciju građevine, a samo izuzetno podizanje novih građevina i uređaja koji služe neophodnom održavanju postojećeg dijela naselja (instalacije, neophodni javni objekti, objekti za snabdjevanje i sl.).



154

4. Građevinsko zemljište izvan urbanih područja

Član 15. 1. Izuzetno, izvan granica urbanog područja, odnosno izvan granica građevinskog zemljišta, može se

odobriti građenje koje, s obzirom na svoje osobenosti, zauzima prostore izvan urbanih područja, a naročito:

2. Infrastrukturni i zaštitni objekti (saobraćajni,energetski, vodoprivredni, telekomunikacione i dr.), 3. Zdravstvene, turističke, rekreacione i sportske građevine, 4. Privredne građevine registriranog poljoprivrednog proizvođača za potrebe poljoprivredne

proizvodnje i pratećeg smještaja u okviru kompleksa, 5. Klaonice i stočne pijace, 6. Istraživanje, iskorištavanje i uređivanje prostora prirodnih dobara 8 mineralne sirovine, šume, vode,

poljoprivredno zemljište i dr.), 7. Komunalne i druge građevine ( deponije, groblja, spomen-obilježja i sl.).

Član 16.

Odnos prema postojećim objektima koji su ostali van granica urbanih područja i građevinskih zemljišta utvrđenih ovim Planom i Odlukom

Odnos prema postojećim objektima koji su ostali van granica urbanih područja i

građevinskih zemljišta utvrđenih ovim Planom i Odlukom, može se utvrditi na slijedeći način: • Da se objekat trajno zadržava i da se na njemu mogu odobriti radovi rekonstrukcije,

dogradnje i nadziđivanja; • da se u okviru građevinske parcele na kojoj je objekat izgrađen i koja služi za njegovu

redovnu upotrebu mogu izgraditi pomoćni objekti (garaže, šupe, ljetne kuhinje, ostave i sl.);

• graditi privredni objekti, kao i objekti koji služe postojećem domaćinstvu, ukoliko zadovoljavaju sve ostale urbanističko-tehničke uslove utvrđene Planom i ovom Odlukom. Na ovim objektima moguća je promjena namjene objekata ili njihovih dijelova (u

smislu pretvaranja stambenih objekata u poslovne radi obavljanja djelatnosti male privrede i sl.).

U ovakvim slučajevima parcele na kojima su zatečeni objekti smatraju se građevinskim dok na njima postoje objekti, ali se na istoj ne može vršiti preparcelacija u cilju njenog povećanja.

• Da se objekat privremeno zadržava do privođenja zemljišta konačnoj namjeni u slučajevima kad se objekat nalazi na trasi i zaštitnom pojasu budućeg krupnog infrastrukturnog objekta, na poljoprivrednom zemljištu, zaštićenom području i području kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa i sl. Kako je potrebno obezbijediti da se do konačnog uklanjanja ovakvog objekta ne

povećava značajnije njegova vrijednost, na objektu i zemljištu koje služi za njegovu redovnu upotrebu mogu se odobriti samo radovi redovnog održavanja, obezbijeđenja sanitarnih uslova života.

• Da se objekat ukloni u roku koji odredi Općina Tešanj u slučajevima kada se isti nalazi na utvrđenim zaštitnim pojasevima i zonama, a neposredno ugrožava objekat ili dobro radi kojeg je zaštita uspostavljena. Ove odredbe se odnose na područje cijele općine (područje za koje se Plan donosi), a

primjenjuju se na objekte koji su izgrađeni na osnovu važeće dokumentacije (odobrenje za



155

građenje), kao i za objekte za koje u vrijeme njihove gradnje nije bilo obavezno pribaviti odobrenje za građenje.

Član 17. Odnos prema postojećim objektima koji su zatečeni na građevinskom zemljištu

utvrđenim ovim Planom, ali čija je namjena suprotna namjeni tog građevinskog zemljišta, može se utvrditi tako da se objekat trajno zadržava (ukoliko ne predstavlja smetnju izgradnji planiranih sadržaja, ili da ti sadržaji ne ugrožavaju korištenje postojećeg objekta) ili da se privremeno zadržava do privođenja zemljišta konačnoj namjeni.

Ovom Odlukom odnos se uspostavlja samo prema objektima zatečenim na građevinskim zemljištima na koji se primjenjuje režim građenja I, II i III stepena.

5. Odnos prema bespravno izgrađenim objektima

Član 18. Odnos prema bespravno izgrađenim objektima utvrđuje se samo za objekte izgrađene

unutar granica urbanih područja i građevinskih zemljišta utvrđenih ovim planom na kojima se primjenjuje režim građenja I, II i III stepena i za objekte van ovih područja na području cijele općine. Pitanje bespravno izgrađenih objekata ili započetih objekata, može se riješiti na slijedeće načine:

• Legalizacija bespravno izgrađenih objekata, • Uklanjanje bespravno izgrađenih objekata.

Član 19. Legalizovati se mogu bespravno izgrađeni ili započeti objekti ukoliko se zateknu u

urbanom području, odnosno na građevinskom zemljištu koje odgovara namjeni objekta, te ukoliko zadovoljava ostale urbanističko-tehničke uslove utvrđene režimom građenja I, II i III stepena građenja iz ove Odluke, te pod uslovima da investitor objekta podnese zahtjev za njegovu legalizaciju, pod uslovima definisanim Zakonom o građenju Ze-Do kantona.

Član 20. Objekti koji se ne mogu legalizovati, kao i objekti za koje investitor ne podnese zahtjev

za legalizaciju ili privremeno zadržavanje i ne ispuni druge tražene uslove, uklonit će se u rokovima i pod uslovima koje propiše općina.

6. Uslovi izgradnje na područjima predviđenim za potrebe izgradnje kuća za odmor i naselja za seoski turizam

Član 21. Na teritoriji općine Tešanj, na ruralnim područjima, kuće za odmor (vikend kuće) mogu

se graditi pod istim uslovima koji važe za izgradnju stambenih objekata.

Član 22. Za izgradnju vikend naselja određuje se treći režim građenja. Urbanistička saglasnost

može se izdati na osnovu Prostornog plana, plana parcelacije i urbanističko-tehničkih uslova propisanih ovom Odlukom.

Član 23. Urbanističko-tehnički uslovi za izgradnju kuća za odmor su slijedeći:



156

- Da se kuće za odmor grade od tvrdih materijala (zidani elementi, drvena oblovina ili prefabrikovani elementi,

- Da korisna površina kuće za odmor ne prelazi 80 m2, - Da spratnost kuće za odmor ne bude veća od P+1, - Da površina parcele bude cca 200 do 1.000 m2, - Da prikupljanje i dispozicija otpadnih voda bude u skladu sa Zakonom o vodama.

7. Uslovi izgradnje poljoprivrednih, privrednih objekata u poljoprivredi i pomoćnih objekata u sklopu domaćinstva

Član 24. Za urbana područja i građevinska zemljišta, kao i za zemljišta izvan utvrđenog

građevinskog zemljišta, na ruralnom području, a na kojima je utvrđen III režim građenja predviđa se mogućnost izgradnje poljoprivrednih i privrednih objekata u sklopu domaćinstava i utvrđuju se uslovi njihove izgradnje i to zavisno od vrste i kapaciteta takvih objekata.

Prema vrsti ovi objekti mogu biti: objekti za preradu, smještaj i skladištenje poljoprivrednih proizvoda: đubriva, sjemena, zaštitnih sredstava, alata i poljoprivrednih mašina, zatim objekti za držanje i smještaj stoke i živine, stočnih proizvoda i stočne hrane (živinarnici, štale, đubrišta i sl.).

Prema kapacitetu oni mogu biti manji koji zadovoljavaju potrebe domaćinstava i veći u kojima se odvija proizvodnja za tržište.

Član 25. Poljoprivredni objekti ne mogu se graditi uz stambene zgrade na odstojanju manjem

od 15m, kao ni između stambenih zgrada i puteva. Rastojanje između stambenih i poljoprivrednih objekata može biti manje od 15 m ako

su time obezbijeđeni higijensko-tehnički uslovi koji su propisani za tu vrstu građevina i ako je obezbijeđena zaštita sredine od takvih građevina, s tim da od susjeda mora biti na rastojanju od 15 m.

Član 26. Septičke jame, đubrišta i sl. objekti koji mogu biti izvor zagađenja sredine, ne mogu

se graditi na rastojanju manjem od 50m od objekata za lokalno snabdijevanje vodom za piće. Izuzetno, može se odobriti izgradnja lokalnih građevina za snabdijevanje vodom za

piće i na manjem rastojanju od propisanog u prethodnom stavu, samo ako te građevine ispunjavaju higijensko-tehničke i druge uslove za zaštitu vode za piće u takvim uslovima.

Član 27. Objekti za spremanje stočne hrane (sijeno, slama i dr.) ne mogu se graditi na

odstojanjima manjim od 10 m od susjednih objekata. Objekti građeni od lakozapaljivog materijala iz prethodnog stava ne mogu se graditi na

odstojanju manjem od 15 m od susjednog objekta.

Član 28. Na područjima na kojima se snabdijevanje vodom za piće vrši iz podzemnih tokova

putem bunara, pumpi i slično, đubrišta i septičke jame moraju se graditi kao vodonepropusne građevine.



157

Đubrišta i septičke jame moraju biti pokrivene i obezbijeđene od pristupa ljudi i životinja.

Član 29. U interesu obezbijeđenja povoljnih uslova za poljoprivrednu proizvodnju, izgradnja

objekata za potrebe iste, može se odobriti, i na poljoprivrednom zemljištu pod uslovima:

• Da je investitor objekta poljoprivredni proizvođač i da je registrovan kao poljoprivredni proizvođač,

• Da to neminovno zahtjeva proces proizvodnje ili da investitor nema mogućnost izgradnje takvog objekta na već utvrđenom građevinskom zemljištu u neposrednoj blizini,

• Da se naknadnom odlukom Općinskog vijeća, parcela na kojoj se traži izgradnja poljoprivrednog objekata utvrdi kao građevinska.

• Da se na datoj parceli mogu obezbijediti uslovi neophodni za funkcionisanje traženog objekta.

8. Uslovi za izdavanje urbanističke saglasnosti i odobrenja za građenje

Član 30. Urbanistička saglasnost i odobrenje za građenje na područjima namijenjenim za

izgradnju sekundarnih naselja i centara zajednica sela i njihovih dijelova izdaje se na osnovu Prostornog plana i uslova utvrđenih u ovoj Odluci.

Urbanističku saglasnost i odobrenje za građenje izdaje organ uprave nadležan za

poslove urbanizma. Službenici u Službi za urbanizam u postupku izdavanja urbanističke saglasnosti

određuju urbanističko-tehničke uvjete o načinu gradnje objekta i vršenje drugih radnji. Kao dokaz o pravu građenju smatra se slijedeće:

- ZK izvadak da je zemljište u privatnom vlasništvu (ukoliko se vodi na drugom licu potrebna je izjava), odnosno ukoliko je zemljište u državnom vlasništvu potreban je dokaz o pravu korištenja zemljišta,

- Posjedovni list, - ugovor ili odluka nadležnih organa na osnovu koje je investitor stekao pravo vlasništva

ili pravo građenja ili pravo korištenja, - ugovor o partnerstvu sklopljen sa vlasnikom zemljišta, i/ili nekretnine, čiji je cilj

zajedničko građenje, - ugovor o koncesiji kojim se stiče pravo građenja, - pisana saglasnost vlasnika nekretnine ili vlasnika nad zajedničkim dijelovima zgrade

ovjerena kod nadležnog organa ili službe.

Član 31. Na područjima za koje je utvrđen režim građenja trećeg stepena mogu se graditi

objekti čija visina ne prelazi prizemlje i tri etaže i potkrovlje. Na preostalim područjima za koje je utvrđen režim građenja prvog i drugog stepena,

također, se mogu graditi objekti i građevine čija visina ne prelazi prizemlje, četiri etaže i potkrovlje, pod uslovom da je tražena visina objekata u skladu sa odredbama planskih dokumenata na tom području.



158

Izgradnja javnih i društvenih zgrada ( objekti kolektivnog stanovanja, tržni centri i sl. djelatnosti) može biti sa većim gabaritima i većom spratnošću.

Član 32.

U svrhu poboljšanja higijenskih uvjeta i povećanja stupnja iskorištenosti građevinskog i poljoprivrednog zemljišta, veličina građevinske parcele za individualne objekte preporučuje se u pravilu veličine 400-600m2, a maksimalno 800 m2, ne uključujući u ovu površinu i površinu koju zauzimaju poljoprivredne (gospodarske) i pomoćne građevine.

Ukoliko veličina objekta zahtjeva veću građevinsku parcelu može se ići na spajanje dvije ili više parcela.

Prostorni raspored glavnih organizacionih cjelina i njihov oblik (stambeni objekat sa stambenim dvorištem, poljoprivredne zgrade sa ekonomskim dvorištem, te okućnice – voćnjak, povrtnjak) će zavisiti od nagiba terena, raspoložive površine, kao i vrste objekata.

Pomoćne objekte na parceli u pravilu treba locirati u stražnjem dijelu parcele. Prednji dio parcele treba hortikulturno obraditi i u njemu riješiti pitanje parkiranja osobnih vozila. Parcele na ravnom terenu mogu da budu pravilne i treba težiti tome da imaju s jedne strane ekonomski ulaz sa ekonomske saobraćajnice, a sa druge strane, sa ulice, glavni ulaz u stambeni dio parcele.

Kod parcela na nešto većim nagibima bi se trebalo odustati od šeme organizacije parcele kod koje je stambeno dvorište uz put, stajsko iza njega, a voćnjak / povrtnjak u pozadini, ukoliko je nagib terena prema ulici. U tom slučaju bi moglo doći do slivanja atmosferske vode sa stajskog na stambeno dvorište. To bi trebalo izbjeći obratnom dispozicijom ili da parcela bude izdužena po izohipsi kako bi i stambeno i stajsko dvorište mogli biti postavljeni u istoj građevinskoj liniji.

U ovim slučajevima organizacije parcele na strmom terenu je najčešći slučaj pristupa samo sa jedne strane.

Na ravnim i na jako nagnutim terenima bi trebalo težiti formiranju stambenih i ekonomskih ulica čime bi se također povećao stupanj iskorištenosti građevinskog i poljoprivrednog zemljišta u naselju. Racionalan oblik parcele je pravougaonik sa užom stranom od oko 20-35 m.

U objektima iz prethodnog člana se ne može odobriti poslovna djelatnost kojom se stvara buka, vibracije, dim, prašina, neugodni mirisi, para ili na drugi način zagađuje životna sredina, odnosno ometa funkciju stanovanja u samom objektu ili u njegovoj okolini.

U postojećim objektima koji ne zadovoljavaju uvjete iz prethodnog stava se zatečene djelatnosti moraju uskladiti sa odredbama ove Odluke u roku kojeg odredi nadležni organ Općine.

Postojeći objekti koji po svojoj namjeni nisu u skladu sa namjenom prostora određenih ovom Odlukom, ne mogu se dograđivati, nadziđivati, niti se na istim mogu vršiti konstruktivne adaptacije, ali se mogu vršiti radovi redovnog održavanja.

Izuzetno ako su izgrađeni objekti takvog karaktera da njihovo izmještanje zahtijeva velika materijalna sredstva ili to zahtjeva opći interes isti se mogu držati pod uvjetom da svoju djelatnost u određenom roku uskladi sa okolinom i da ne zagađuje sredinu, niti ometaju osnovnu funkciju na određenom prostoru.

Član 33. Objekti koji se grade unutar urbanih područja, i na građevinskom zemljištu koji služi za

stanovanje ili neku poslovnu djelatnost, moraju imati ugrađene instalacije za električnu energiju, vodovod i kanalizaciju, bez obzira da li u vrijeme izdavanja odobrenja za upotrebu objekat može da bude priključen na javnu infrastrukturu mreže.



159

Zatečeni objekti koji nemaju ugrađene instalacije, iz prethodnog stava, moraju biti rekonstruisani na odgovarajući način, samo ako se nalaze unutar urbanih područja. Rok za rekonstrukciju utvrđuje organ nadležan za poslove urbanizma, u skladu sa planovima izgradnje infrastrukturne mreže.

Član 34. Na postojećim objektima koji se nalaze u zaštićenim područjima, zaštitnim zonama ili

pojasevima mogu se vršiti adaptacije i tekuća održavanja, ukoliko se prethodno dobije urbanistička saglasnost.

Postojeći objekti koji su zatečeni u užoj zaštitnoj zoni izvorišta voda moraju biti porušeni u roku koji odredi nadležni organ uprave.

Član 35. Unutar urbanih područja na građevinskim zemljištima sječa pojedinačnih stabala je

dozvoljena samo na osnovu urbanističke saglasnosti. Ova saglasnost se, po pravilu, izdaje po hitnom postupku.

Izuzetno od odredaba prethodnog stava, ukoliko postoji opasnost , da stablo ometa normalno odvijanje saobraćaja na javnom putu, da ugrožava život ili zdravlje ljudi, odnosno prijeti da ošteti neki izgrađeni objekat, u urbanom području je dozvoljena sječa stabala bez prethodno pribavljene saglasnosti . Obaveza je investitora (onog koji je stablo posjekao) da posječeno stablo zamijeni novim na mjestu koje odredi nadležni organ općine Tešanj.

Član 36. U urbanim područjima i na građevinskim zemljištima van urbanog područja je

dozvoljeno podizanje ograda i podzida duž granica građevinskih parcela. Ograda, odnosno podzida između dvije građevinske parcele može da bude zajednička, ili da se nalazi samo na jednoj parceli, u zavisnosti od sporazuma korisnika susjednih parcela.

Svaka građevinska parcela, se može ograditi prema ulici propisanom ogradom ili podzidom, ukoliko Regulacionim planom nije drugačije regulisano.

Sve ograde i podzide se proglašavaju privremenim objektima.

Član 37. Ograda, odnosno podzida prema ulici može se postaviti na regulacionu liniju ili ako ista

nije utvrđena na granicu građevinske parcele. U pogledu materijala, boje i načina izrade ograde, odnosno podzide uz ulicu moraju se

prilagoditi izgledu mjesta, ulice i okoline. Ograda između dvije susjedne parcele ne može da bude viša od 1,20 m iznad

prirodnog ili nasutog terena. Ograda na granici parcele prema javnom putu ne može da bude viša od 1,20 m iznad

nivoa puta odnosno trotoara duž puta. Visina podzide ne smije biti veća od 0,20 m u odnosu na nivo višeg terena.

Član 38. U urbanim područjima i na građevinskim zemljištima van urbanih područja općine

zabranjeno je podizanje ograde od bodljikave žice. Postojeće ograde od bodljikave žice i živica imaju se ukloniti u roku koji odredi nadležni organ Općine.



160

Član 39. Ograde oko parcela sa objektima specifične namjene (otvoreni magacini, skladišta,

gradilišta, sportski poligoni i sl. ) kao i ograde gradilišta na kojima počinje nova gradnja, moraju biti visoke 2,0 m i građene od punog neprovidnog materijala.

Ograde uz ulicu se moraju redovno održavati. Vrata i kapije uličnih ograda ne smiju se otvarati prema ulici, odnosno na pločnik van građevinske linije.

Postojeće ulične kapije i ograde koje svojom veličinom, oblikom, vrstom materijala i estetskim izgledima narušavaju i štete cjelokupnom izgledu ulica i objekata ili nisu izgrađene na regulacionoj liniji moraju se na zahtjev organa nadležnih za gradnju ukloniti odnosno zamijeniti.

Za izgradnju popravljanje i bojenje ograda uz ulicu mora se prethodno pribaviti odobrenje od organa nadležnog za gradnju.

Član 40.

Slobodni prostor između zgrada, kao i prostor između regulacionih i građevinskih linija (predbašte) mora se koristiti i oblikovati prema usvojenom parternom rješenju.

Na površini predbašte dozvoljeno je samo sađenje ukrasnog grmlja, cvijeća, sijanje trave i postavljanje drugih baštenskih elemenata koji doprinose ljepšem izgledu ulice.

Slobodne površine koje nisu ozelenjene treba obraditi prema svojoj namjeni. Staze moraju biti oivičene, popločane ili asfaltirane, a izuzetno se može dozvoliti

nasipanje kamenom rizlom.

Član 41. Prostornom organizacijom parcele treba omogućiti postepenu transformaciju seoskog

naselja, u naselje mješovitog tipa, jer omogućuje diobu većih parcela na dvije ili četiri, ali tako da ekonomska ulica postane jednom stambena.

Obavezno je zadovoljenje saobraćaja u mirovanju na vlastitoj parceli.

Član 42. Minimalna rastojanja između građevinskih objekata se utvrđuje radi očuvanja

slobodnih površina i obezbjeđivanja dovoljne osvijetljenosti zgrada. Visine zgrada i njihova međusobna rastojanja se utvrđuju na parcelama predviđenim

za izgradnju stambenih i stambeno-poslovnih objekata, odnosno za dogradnju i nadziđivanje objekata, pod slijedećim uvjetima:

1. Odstojanje između najisturenijih dijelova objekata ne računajući krovnu strehu ne može biti manje od: - između prizemnih objekata 4,00 m, - između spratnih objekata (P+1) 6,00 m, - između spratnih objekata (P+2) 8,00 m.

2. Ukoliko na bočnim fasadama već izgrađenih objekata ne postoje otvori na stambenim prostorijama nego samo pomoćnim (ulaz, hodnik, stepenište, ostava, kupatilo) odstojanja iz tačke 1 mogu biti i manja, ali ne manja od 1,00 m od granice susjedne parcele, pod uvjetom da objekat koji se gradi isto tako ne smije imati otvore stambenih prostorija na toj strani.

3. Ako na susjednoj parceli nema objekata odstojanje od iste mora biti minimalno 3,00 m ako će objekat imati otvore na stambenim prostorijama sa te strane, odnosno minimalno 1,00 m ako neće biti otvora na stambenim prostorijama.



161

Izuzetno od odredaba prethodnog stava, korisnici susjednih parcela se mogu sporazumjeti da grade dvojne ili objekte u nizu. Ovaj sporazum može uzajamno da obavezuje i više korisnika susjednih parcela.

Sporazum iz prethodnih stavova mora da bude sastavljen u pismenom obliku, ovjeren i dostavljen organu nadležnom za poslove urbanizma zajedno sa zahtjevom za izdavanje urbanističke saglasnosti.

Član 43. Krovovi objekata se preporučuju da budu kosi, u nagibu, primjereno klimatskim

uvjetima. Objekte treba graditi od čvrstih materijala uz maksimalno poštivanje tehničkih propisa. Objekti moraju biti građeni u skladu sa okolinom i tako da zadovoljavaju estetske i

ostale propise. Fasade se mogu malterisati ili obrađivati na tradicionalan način, tipičan za podneblje

(oblaganje daskom, šindrom, kamenom itd.). Na područjima režima građenja prvog i drugog stepena, kao i na preostalim

područjima u ovisnosti od značaja lokaliteta i objekta, građenje objekta, kao i završni zanatski radovi na izvedbi fasada na objektima se moraju okončati u roku, a najdalje u roku 3 godine od početka izgradnje.

Na objektima se trebaju primjenjivati rješenja koja omogućavaju dobivanje energije na održiv način. Ukoliko se objekti ne mogu priključiti na kanalizacionu mrežu moraju imati vezu sa septičkom jamom koja mora biti izgrađena tako da udovolji najstrožim sanitarnim normama.

Član 44. Stambene, poslovne i privredne građevine mogu se graditi samo ukoliko je za iste

moguće obezbjediti kolski i pješački pristup.

Član 45. Upotreba tipskih projekata za izgradnju građevina i izvođenje drugih radova može se

dozvoliti ako su ti projekti dopunjeni i prilagođeni terenu na kojem se gradi građevina, odnosno izvode radovi.

8. Uslovi građenja pomoćnih objekata i objekata namijenjenih za obavljanje

djelatnosti privremenog ili sezonskog karaktera

Član 46. Pomoćnim objektima, u smislu ove Odluke smatraju se garaže za osobna vozila (ako

nisu u sklopu objekata druge namjene), šupe i ostave za smještaj ogrjeva i alata, slobodnostojeće nadstrešnice, ljetne kuhinje i sl. objekti.

Pod objektima namijenjenim za obavljanje djelatnosti privremenog ili sezonskog karaktera u smislu ove Odluke, smatraju se svi objekti čija je vrsta i namjena privremenog karaktera.

Član 47. Uslovi za izgradnju objekata iz člana 44. utvrđuju se za područja na kojima je utvrđen

I, II, i III režim građenja, a na drugim područjima utvrđuju se detaljnim planovima koji je za njih propisan.



162

U pravilu odobrenje za privremeno postavljanje objekata se izdaje u slučaju kada je zemljište planirano za drugu namjenu, pa se daje mogućnost privremenog korištenja zemljišta do privođenja konačnoj namjeni.

Izgradnja objekata namijenjenih za obavljanje djelatnosti privremenog ili sezonskog karaktera može se odobriti za slijedeće namjene:

• Objekti uslužnih djelatnosti (prehrambenih proizvoda, štampe, cvijeća, lutrije, bižuterije, garaže, privredni objekti u poljoprivrednim domaćinstvima i sl.).

• Veličina takvih privremenih objekata može se kretati od minimalne veličine od 4,0 m² do maksimalne veličine od 20,0 m².

• Član 48.

Privremeno korištenje građevinskog zemljišta na urbanom području može se odobriti samo pod uslovom da se na tom zemljištu ne vrši izgradnja stambenih objekata, da korisnik prethodno sa nadležnim organom zaključi ugovor o korištenju građevinskog zemljišta.

Član 49. Objekti namijenjeni za obavljanje djelatnosti privremenog ili sezonskog karaktera

mogu ostati na mjestu na kojem je i odobrena njihova izgradnja, odnosno onoliko vremena koliko je to određeno u urbanističkoj saglasnosti.

Po isteku roka predmetni objekti se, na zahtjev nadležnog općinskog organa uprave, moraju ukloniti bez prava na naknadu i obavezu davanja nove lokacije, a prostor na kome se objekat nalazi mora se urediti prema uslovima utvrđenim u urbanističkoj saglasnosti.

Član 50. Urbanistička saglasnost za objekte namijenjene za obavljanje djelatnosti privremenog ili

sezonskog karaktera može se izdati ako su ispunjeni slijedeći uslovi:

• Da predmetni objekat ima određen rok trajanja poslije koga se na zahtjev nadležnih općinskih službi mora ukloniti,

• Ako se rok trajanja objekta ne može odrediti, mora se utvrditi obaveza korisnika da po nalogu općinske službe uprave u datom roku objekat poruši bez prava na naknadu troškova,

• Da objekat zadovoljava propisane udaljenosti od susjednih objekata, • Da objekat zadovoljava estetske uslove savremenih objekata ove vrste i da svojim

izgledom ne narušava izgled okoline, • Da objekat svojom funkcijom ne ometa funkciju namjene prostora, • Da objekat bude građen od takvog materijala da njegovo rušenje ne zahtjeva velike

troškove, odnosno isključivo da bude montažno-demontažnog karaktera, • Da objekat ne stvara buku, neugodne mirise, dim i otrovne gasove i sl. • Da ne ometa bezbijedno odvijanje saobraćaja, • Da se objektu mogu obezbijediti neophodni priključci na komunalnu infrastrukturu.

10. Smještaj privrednih sadržaja u prostoru

Član 51.

Prostornim planom općine Tešanj utvrđene su privredne zone i privredni kompleksi koje obuhvataju postojeće i planirane površine za razvoj privrednih djelatnosti.



163

Pregled navedenih površina je u tekstualnom dijelu plana, u oblasti koja se odnosi na razvoj privrede, prikazan je i na grafičkim prilozima br. 15,15a i 16.

Član 52. Na navedenim grafičkim prilozima date su zone površine veće od 10 ha, dok

proizvodno-poslovne zone manje površine mogu biti formirane i unutar ostalih urbanih područja.

Član 53. Precizne granice privrednih zona i privrednih kompleksa biće definisane detaljnim

dokumentima (regulacioni planovi za područja planiranih proizvodno-poslovnih zona), a do donošenja takvih planova i odluka primjenjivače se odredbe ove Odluke.

Član 54.

Smještaj kapaciteta privredne infrastrukture usmjerava se u proizvodne i privredne zone.

Privredne djelatnosti treba da ispune slijedeće uslove: - Da racionalno koriste prostor, bolje iskoriste i popunjavaju postojeće zone namijenjene

ovim djelatnostima kako bi se spriječilo neopravdano zauzimanje novih površina, - Da nisu energetski zahtjevne, te da su saobraćajno primjerene (saobraćajno ne opterećuju

lokaciju), - Da zadovoljavaju propisane mjere zaštite okoliša ( zaštita od buke, mirisa, onečišćavanja

zraka, zagađivanja podzemnih i površinskih voda i sl.), - U urbanim sredinama treba planirati intenzivnije korištenje poslovnog prostora i

prenamjenu postojećih prostora za tercijarne i kvartarne djelatnosti, kao i proizvodne pogone koji ne umanjuju kvalitet stanovanja i ne ugrožavaju okoliš,

- Zagađivači okoliša moraju voditi aktivnosti na stalnom smanjenu zagađenja.

Član 55. Tehnološki parkovi, slobodne zone, poduzetnički i drugi pretežno poslovni centri

poslovno-proizvodnih zona moraju imati dobru saobraćajnu povezanost, posebno sa glavnim saobraćajnim pravcima, a turističko-ugostiteljski centri unutar tih zona dobru povezanost.

Obavezno je zadovoljenje saobraćaja u mirovanju na vlastitoj parceli.

11. Smještaj društvenih djelatnosti u prostoru

Član 56. U cilju obezbjeđenja uslova za normalno funkcionisanje naselja i njihovih dijelova, u

sklopu izgradnje i uređenja urbanih područja, obezbijediti i izgradnju objekata društvene infrastrukture i sadržaja društvene opreme ( škola, zdravstvene i socijalne ustanove, kulture, sporta, vjerske objekte, objekata snabdijevanja, servisi, zelene površine i sl.) u skladu sa opredjeljenjima iz Prostornog plana.

Izgradnju objekata društvene infrastrukture i urbane opreme planirati unutar urbanih područja, poštujući odgovarajući centralitet u odnosu na korisnike, vodeći računa o uslovima gravitacije (udaljenosti korisnika) u skladu sa opredjeljenjima Prostornog plana.

Član 57.

Mreža građevina društvene infrastrukture na urbanom području utvrđuje se urbanističkim planom.



164

Član 58. U sekundarnim naseljima obavezno je obezbijediti površine za smještaj sadržaja

osnovnog obrazovanja, primarne zdravstvene zaštite, kulture, političkih i vjerskih organizacija, trgovine, ugostiteljstva i uslužnog zanatstva za stanovništvo naselja i gravitirajuće stanovništvo.

12. Šume i šumska zemljišta Član 59.

Šumama i šumskim dobrom treba gospodariti na principima trajnosti i održavanja biodiverziteta, a šume i šumsko zemljište općine Tešanj, dodijeljene su ŠGP „Natron-Usorsko-Ukrinsko“, odnosno gospodarskoj jedinici Tešanjka, i sa njima gazduje Šumsko privredno društvo Zeničko-dobojskog kantona d.o.o. Zavidovići, preko radne jedinice Tešanj.

Zaštićena područja, šume i šumski rezervati

Član 60.

Na području općine Tešanj, ovim Prostornim Planom, izdvojeni su slijedeći objekti prirodnog naslijeđa:

5) Regionalni park „Crni vrh”, 6) Prirodni predjeli predloženi za zaštitu: Crni vrh, Trebačko brdo, Karadaglije. 7) Elementi geonaslijeđa:

• Visovi: Debela meja 525m, Trebačko brdo sa vrhom od 604m, Crni vrh 732m, Zmajevac 684m.

• Izvorišta i izvorišta mineralne vode: Guber - selo Jablanica; Ključ – selo Mekiš; Kruški zdenac – selo Trepče; Studenac – selo Kraševo; Studenac – selo Rosulje; Orahovac i Bukovik – Mekiš; Studenac, Lipa, Jezero – Raduša; izvor u Sajmanpolju – Orašje Planje; At-mejdan u Jevadžijama; Mema – Kaloševići; Kiseljak – Karadaglije, Raduša i Orašje – Planje.

• Pećina Ponikve u Šijama. 8) Elementi dendronaslijeđa:

• Vrijedne lišćarske i četinarske šume na širem području Crnog vrha i Karadaglijama.

• Spomenici prirode: stabla tise (Taxus bacatta) na imanju Huskić Ramiza – selo Orašje Planje; stari hrastovi (Quercus robur) u Jelahu; stari hrast u Bobarama.

Ovim Planom, vrijedni šumski kompleksi su prikazani na grafičkim prilozima br. 6 i br.21, „Šume i šumska zemljišta“, odnosno „Zaštita prirode“.

Član 61. Za ovo područje je neophodno donijeti određene propise i akte, predviđene Zakonom

o šumama, u okviru kojih će se odrediti režim gospodarenja i druge neophodne mjere. 13. Poljoprivredna zemljišta

Član 62. Korištenje poljoprivrednog zemljišta, u zonama koje se koriste i štite pod posebnim

uvjetima mora se odvijati pod propisanim i kontrolisanim uslovima za to područje. Proizvodnja se mora uskladiti sa spektrom vrijednosti koje treba očuvati, zaštititi i

unaprijediti, tj. sa usvojenim mjerama zaštite za pojedine sisteme sa ciljem smanjenja negativnih uticaja na druge segmente živog svijeta i okoliša.



165

Izbjegavati primjenu genetski modifikovanog sadnog materijala, sjemena, stočne hrane, a posebno u ekološki osjetljivim područjima.

Racionalno upotrebljavati zaštitna sredstva i primjenjivati metode integralne zaštite od štetnika u cilju održavanja biološke ravnoteže u agroekološkom sistemu.

Korištenje, zaštita i očuvanje poljoprivrednog zemljišnog fonda je jedna od bitnih funkcija planiranja i uređenja prostora. Racionalnim planiranjem u ovoj oblasti obezbijediće se trajno očuvanje mogućnosti poljoprivrednog zemljišta za proizvodnju potrebnih količina hrane visoke zdravstvene vrijednosti.

Zaustavljanje trenda gubitaka najkvalitetnijih poljoprivrednih površina i donošenja Plana korištenja zemljišta, treba da bude jedan od strateških zadataka Zeničko-dobojskog kantona, a time i Općine Tešanj.

14. Mineralna nalazišta

Član 63. Ovim prostornim planom utvrđuje se način korištenja prostora za eksploataciju

mineralnih i nemineralnih sirovina (kamenolomi, glina, tehnički građevinski kamen, pitke, mineralne vode):

• Neophodno je najstrožim mjerama spriječiti nekontrolisanu i nelegalnu eksploataciju mineralnih sirovina,

• Izgraditi sisteme za odvodnju i uvesti sisteme za prečišćavanje voda, • Uraditi Studiju pejsažnih vrijednosti i obezbijediti praćenje provedbe Studije, a

naročito ugroženosti pejsaža uslijed trenutne i planirane eksploatacije prirodnih resursa i način sanacije i rekultivacije tih područja,

• Poštovati utvrđene zone zaštite i kompatibilnost korištenja prostora, te s tog stanovišta utvrditi mjere zaštite i uslove korištenja površina u odnosu na podzemne resurse,

• Uz dodatna istraživanja i kompleksnu ekonomsku evaluaciju vršit će se odobravanje eksploatacije,

• Napušteni objekti i eksploataciona polja ( kamenolomi, šljunčare, glinokopi ) mogu promijeniti namjenu u skladu sa odrednicama ovog Prostornog plana,

• Zagađivači okoliša moraju voditi aktivnosti na stalnom smanjenju zagađenja.

15. Mjere očuvanja zaštićenih i kulturno-istorijskog i naslijeđa

Član 64. Prikaz kulturno–istorijskog nasljeđa prikazan je na grafičkom prilogu br.18. kao i

tabelarno u tekstualnom dijelu Plana. Pored ovog priloga značajnoj ulozi kulturno–istorijskog naslijeđa pridaje se i kroz

Odluku o zaštiti, rekonstrukciji i revitalizaciji nacionalnih spomenika na području općine Tešanj: stare tešanjske čaršije, Ferhad-begove džamije i Eminagića konaka. Pored zaštitarskih uslovljavanja date su jasne smjernice i za korišćenje ovog prostora u turističke svrhe.

Član 65. Dobra koja su evidentirana kao dobra kulturno-historijskog naslijeđa na području

Općine uključiti u razvoj kulture i turizma.



166

Član 66. Zaštita graditeljskog naslijeđa podrazumijeva djelovanje u skladu i u pravcu

postavljenih ciljeva: • Gradsko jezgro sa starom tešanjskom tvrđavom-Gradinom tretirati kao najznačajniju

graditeljsku cjelinu, te prihvatiti i ugraditi postavke usvojenog dokumenta Odluke o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom BiH, kao i odredbama usvojenog općinskog planskog dokumenta „Revizija plana revitalizacije i regeneracije Stare čaršije i Starog grada Tešanj sa proširenjem granica stare historijske jezgre«, («Službeni glasnik Općine Tešanj», broj: 2/04).

Turizam

Član 67. S obzirom na raspored, vrstu, kapacitet i veličinu i ostale pokazatelje ugostiteljsko-

turističkih područja, prema karakteristikama prostora treba : • Izgradnju novih kapaciteta u turizmu usmjeriti u većem dijelu na izgradnju kvalitetnih

dopuna postojeće i nove turističke ponude, saglasnom ukupnom ruralnom razvoju,

• Prilikom investiranja u postojeće ili nove objekte stimulirati izgradnju viših i visokih kategorija,

• Gradnju novih građevina treba prostorno i oblikovno uklapati u oblike tradicionalne gradnje lokalnog ambijenta,

• Koristit resurse etnološke i kulturne baštine, npr.Vrijedne ruralne cjeline, • Osigurati prostore za nove i atraktivne turističko-rekreacijske sadržaje, kao npr.golf

igrališta, i uvjete za razvoj zdravstveno-rekreacijskog i selektivnog turizma ( jahanje, biciklizam, lov, ribolov, speleologiju, planinarenje i sl.).

• Član 68.

Kao posebno vrijedni vidovi turizma utvrđuju se: • kulturni turizam i obrazovni turizam s obzirom na vrijedne kulturno-historijske i vjerske

objekte, • manifestacioni turizam, • izletnički turizam s obzirom na postojeća i potencijalna izletišta, • seoski i eko turizam s obzirom na prirodne ljepote i seoska naselja, • rekreativni turizam s obzirom na mogućnost izgradnje sportskih kompleksa i ostalih

rekreativnih sadržaja. Član 69.

Planom su predložene zone posebnih turističkih predispozicija i to:

• Zona općinskog centra Potencijal u ovoj zoni je prisutan u slijedećim vidovima turizma:

- Kulturni i obrazovni turizam (vrijedni kulturno-istorijski spomenici: Eminagića konak, Stari grad (Gradina), Ferhad-begova džamija, Sahat-kula, Gornja čaršija, tešanjska musala, mezar pjesnika Muse Ćazima Ćatića, kao i vjerski objekti muslimanske, katoličke i pravoslavne zajednice);

- Manifestacioni turizam (vjerski i kulturni događaji); - Izletnički turizam.

• Zona Karadaglije-Kiseljak Potencijal u ovoj zoni je prisutan u slijedećim vidovima turizma:



167

- Izletnički i rekreativni turizam (veliki broj mineralnih voda, postojeća i potencijalna izletišta kao što je tešanjski Kiseljak, planirani zaštićeni šumski kompleks u reonu Crni vrh);

- Seoski i eko-turizam (seoska naselja razbijenog tipa).

• Zona Trebačko brdo-Šije Potencijal u ovoj zoni je prisutan u slijedećim vidovima turizma:

- Izletnički i rekreativni turizam (vidikovac – Trebačko brdo, potencijalna izletišta, pejzažne vrijednosti krajolika);

- Seoski i eko-turizam (seoska naselja razbijenog tipa), - Rekreativni turizama ( Bazeni u Šijama, Ponikva)

• Zona Orašje Planje Potencijal u ovoj zoni je prisutan u slijedećim vidovima turizma:

- Izletnički i rekreativni turizam (Katino brdo u Orašje Planjama, potencijalna izletišta); - Seoski i eko-turizam (seoska naselja razbijenog tipa).

• Zona Jelah-Usora Potencijal u ovoj zoni je prisutan u slijedećim vidovima turizma:

- Izletnički i rekreativni turizam (sportsko-rekreativni kompleks sa ribogojilištem rijeka Usora-Park „Jelen” i potencijalna zona uz rijeku Usoru u naselju Mrkotić). Značajan lokalitet za razvoj turizma izvan turističkih zona je lokalitet banje Logobare. Od nabrojanih zona posebnih turističkih predispozicija, veći potencijal za razvoj turizma

ima zona općinskog centra i zona Karadaglije-Kiseljak. Potencijal prve zone je u vrijednim kulturno-istorijskim spomenicima, dok je značajan potencijal zone Karadaglije-Kiseljak u prirodnim vrijednostima.

Kao turističke grane sa najvećim značajem se izdvajaju kulturni i obrazovni turizam, kao i izletnički i rekreativni turizam. Kulturni i obrazovni turizam imaju potencijal u gradu Tešnju, dok se izletnički i rekreativni turizam mogu razviti u svim ostalim turističkim zonama.

16. Mjere očuvanja zaštićenih područja prirodnih vrijednosti

Član 70. Prikaz prirodnog naslijeđa dat je u grafičkom prilogu br. 19. opće i posebne mjere su

date u tekstualnom dijelu plana, a obaveza nadležnih organa je da obezbijede njihovo provođenje.

Član 71. Područja prirodnih vrijednosti moraju imati poseban tretman u izradi i donošenju svih

nivoa dokumenata prostornog uređenja. Predmetna područja podliježu posebnoj pažnji i za ista se mora izraditi i donijeti odgovarajuća provedbena dokumentacija, kojom će se konkretno utvrditi zaštita i način korištenja ovih područja. Zabranjene su sve aktivnosti koje na bilo koji način mogu ugroziti evidentirane prirodne vrijednosti na području općine.



168

DIO TREĆI

III. USLOVI KORIŠTENJA PROSTORA NA ZAŠTITNIM INFRASTRUKTURNIM POJASEVIMA I ZONAMA I NA ZAŠTIĆENIM PODRUČJIMA

Član 72. Prostornim planom definišu se osnovni funkcionalni, prostorni i ekološki uslovi za

korištenje prostora na zaštitnim pojasevima infrastrukturnih sistema. Trase infrastrukturnih sistema i lokacije njihovih građevina prikazane su na grafičkim

prilozima br. 10,11,12,13,14 i usmjeravajućeg su značaja, a dozvoljena su odgovarajuća prostorna prilagođavanja koja ne odstupaju od koncepcije rješenja.

Uslovi korištenja površina obuhvaćenih zaštitnim infrastrukturnim pojasevima (uz puteve, željeznice, dalekovode, vodovode, izvorišta i sl.) utvrđuju se na nivou posebnih zakona. U principu se utvrđuje da se na zaštitnim infrastrukturnim pojasevima ne mogu vršiti radovi niti graditi objekti koji su suprotni svrsi zbog koje je zaštitni pojas uspostavljen, a može se planirati izgradnja objekata koji služe korištenju tih objekata, kao npr. uz puteve: priključci, autobusna stajališta, benzinske stanice, autoservisi, parkinzi, vidikovci, ugostiteljski objekti, razni uređaji i oznake, reklame i sl.

17. Zaštitni pojasevi saobraćajnih površina

Član 73. Kao putne saobraćajnice na području općine Tešanj Prostornim planom su utvrđene:

• Autoput, • Magistralni putevi, • Regionalni putevi, • Lokalni putevi i • Nekategorisani putevi i ulice.

Član 74. Zaštitni pojas putnih saobraćajnica na urbanim područjima utvrđuje se odgovarajućim

planom i režimom građenja I, II stepena. U ostalim naseljima (režim građenja III i IV stepena) udaljenost objekta od spoljne

ivice putnog pojasa utvrđuje se u urbanističkoj saglasnosti, odnosno odobrenju za građenje, ali u skladu sa Zakonom o putevima i na osnovu odredbi koje su utvrđene ovom Odlukom.

Član 75. Širina zaštitnog pojasa puta u kome se ne smiju graditi i podizati željezare, tvornice

cementa ili vapna, kao i industrijski objekti koji zagađuju okoliš ( nečista industrija, otvarati rudnici i kamenolomi, graditi krečane i ciglane, kao i slični objekti), iznose s obje strane puta računajući od putnog pojasa:

• kod autoputeva najmanje 100 m, • kod magistralnih puteva najmanje 60 m, • kod regionalnih puteva najmanje 40 m, • kod lokalnih puteva najmanje 30 m od spoljne ivce putnog pojasa.

Član 76. Uz puteve i saobraćajnice utvrđene ovim Prostornim planom utvrđuju se zaštitni

pojasevi u kojima se ne smiju graditi, podizati ili postavljati poslovni, pomoćni, stambeni i



169

slični objekti i industrijski objekti koji ne zagađuju zrak i okoliš ( čista industrija ) i magistralni i regionalni i lokalni dalekovodi, a koja iznosi s obje strane puta, računajući od putnog pojasa s obje strane puta:

• kod autoputeva najmanje 40 m, • kod magistralnih puteva najmanje 20 m, • kod regionalnih puteva najmanje 15 m, • kod lokalnih puteva najmanje 10 m od spoljne ivice putnog pojasa. • kod nekategorisanih puteva najmanje 5m (10m za objekte tlocrtne vel. preko 400m2).

Član 77.

Širina zaštitnog pojasa magistralnih, regionalnih i lokalnih puteva u kome se ne mogu graditi stambene, poslovne, pomoćne i slične zgrade, kopati bunari, rezervoari i sl. niti podizati električni dalekovodi, iznosi kod magistralnih 20 m, regionalanih najmanje 15 m, a kod lokalnih puteva najmanje 10 m od spoljene ivice putnog pojasa, a mogu se postavl jati i graditi u zaštitnom i putnom pojasu javnog puta samo na način i pod uvjetima utvrđenim u odobrenju , odnosno uz prethodnu saglasnost odgovarajućeg nadležnog organa.

Član 78. Telegrafske i telefonske vazdušne linije i vodovi, električni vodovi niskog napona,

električni dalekovodi, kanalizacija, vodovodi kao i benzinske pumpe mogu se postavljati i graditi u zaštitnom pojasu javnog puta samo uz predhodnu saglasnost odgovarajuće zajednice za puteve.

Odredbe prethodnog stava ne odnose se na dijelove reogionalnih i lokalnih puteva kroz naselja odnosno urbana područja, ukoliko ti putevi prolaze kroz naselja, odnosno urbana područja.

Član 79. Na nivou plansko-usmjeravajućeg značenja trase puteva i dispozicije raskršća obrađeni

su načelno, primjereni mjerilu katastarskog prikaza. U cilju potrebe provedbe Plana potrebno je:

- U slijedećim fazama izrade prostorno-planske dokumentacije ( urbanistčki planovi i provedbeni planovi, idejna rješenja i sl.) odrediti optimalne trase i širine koridora saobraćajnica.

- Izraditi potrebnu dokumentaciju pogotovo uvažavajući temeljna planska usmjerenja o položaju mreže saobraćajnica.

- Član 80.

U odnosu na planiranu putnu mrežu moguće su promjene u funkcionalnom smislu - promjena kategorije, na osnovu općinske odluke za njenu nadležnost i odluka nadležnih ministarstava za saobraćajnice za koje su nadležni, a bez posebnih izmjena i dopuna Plana.

Član 81. Cjevovodi, kablovi i vodovi mogu se postavljati u zaštitnom putnom pojasu, a samo

izuzetno i u putnom pojasu, a benzinske stanice i parkirališta se mogu postavljati i graditi u zaštitnom i putnom pojasu javnog puta samo na način i pod uvjetima utvrđenim u odobrenju, odnosno saglasnosti nadležnog organa ili ministarstva.



170

Član 82. U već izgrađenom naseljenom mjestu ili gradu može se dozvoliti građenje objekata na

građevinskoj liniji javnog puta, osim autoputa ukoliko je to predviđeno usvojenom prostorno-planskom dokumentacijom.

Ukoliko za naseljeno mjesto ili grad nije usvojena prostorno-planska dokumentacija, barem u minimalnom obimu, ne može se odobriti nikakva izgradnja u zaštitnom pojasu tih puteva.

Širine zaštitnih pojasa saobraćajnica ne odnose se na područja obuhvaćena provedbenim planskom dokumentom.

Član 83.

Rekonstrukcija dionice ispravkom ili ublažavanjem loših tehničkih elemenata puta, kao i djelomično

izmještanje trase ne smatra se promjenom trase. Do izgradnje planiranih puteva ( paralelnih putnih pravaca postojećim ) postojeći

putevi zadržavaju sadašnju kategoriju. Do izrade provedbene planske dokumentacije potrebno je osigurati prostorne koridore

za prolaz putnih pravaca prema trasama i širinama utvrđenim ovim Planom i sa zaštitnim pojasevima određenim posebnim propisima iz oblasti putnog saobraćaja.

18.Uslovi priključivanja na kategorisane saobraćajnice

Član 84. Ovom Odlukom daju se uslovi priključivanja na kategorisane saobraćajnice. Na magistralnim putevima je potrebno ostvariti potpunu kontrolu priključaka, a broj

dozvoljenih priključaka ne smije da bude veci od 3 priključka po kilometru. Isto vazi i za magistralne puteve koji prolaze kroz urbana područja. Priključenje na magistralni put se dozvoljava pojedinačnim objektima - benzinskim stanicama ili drugim objektima u funkciji puta, ili za više pojedinačnih objekata na osnovu Idejnog rješenja priključka urađenom prema ovom Planu ( 3 priključka po kilometru ), a izuzetno u skladu sa odredbama „Pravilnika o utvrđivanju uslova za projektovanje i izgradnju priključaka i prilaza“ („Službene novine FBiH“, broj:48/03).

Član 85. Za magistralne puteve M4 i M17, kao i za putni pravac Jelah-Tešanj, te Tešanj –

Tešanjka je potrebno uraditi idejne projekte priključaka, kojima bi se zaštitila funkcija ovih saobraćajnica koja je u značajnoj mjeri ugrožena izgrađenošću područja kroz koje ovi putevi prolaze.

Potrebno je tačno definisati mjesta priključaka lokalne putne mreže na ove puteve, kao i mogućnost izgradnje sabirnih saobraćajnica, koje bi skupljale saobraćaj sa lokalne mreže i na kontrolisanim priključcima ga sprovodile na primarne saobraćajnice.

Član 86.

Na regionalnim putevima je potrebno ostvariti djelimičnu kontrolu priključaka, a broj dozvoljenih priključaka ne smije da bude veći od 5 priključaka po kilometru, a izuzetno u skladu sa odredbama „Pravilnika o utvrđivanju uslova za projektovanje i izgradnju priključaka i prilaza“ („Sl.novine FBiH“, broj:48/03).



171

Na lokalne puteve se mogu dati dozvole za priključak pojedinačnih objekata, a u zavisnosti od saobraćajnih uslova na svakoj pojedinoj lokaciji.

Član 87. Priključak na magistralni, regionalni i lokalni put treba riješiti ( gdje god je to moguće )

preko internih, zajedničkih saobraćajnica.

19. Veze Član 88.

Razvoj poštanskog saobraćaja i telekomunikacija u dijelu koji se odnosi na izgradnju poslovnih objekata usmjeren je na građevinska područja naselja i tretiran je u izradi slijedećih faza planske dokumentacije ( urbanistički planovi i provedbeni planovi ). Za stubove i kontejnere mobilne telekomunikacione mreže (GSM) mogu se osigurati parcele i izvan građevinskih područja u skladu sa načelom racionalnog korištenja i zaštite prostora.

Član 89.

Zaštitni pojasevi telefonsko-telegrafske (TT) vodove utvrđuje se posebnim propisima koji regulišu oblast TT komunikacija.

U urbanim područjima izgradnja TT vodova se vrši podzemno, a na ostalom građevinskom zemljištu može i nadzemno.

20. Zaštitni pojasevi energetske infrastrukture

Član 90. Svi novi objekti za proizvodnju elektroenergije moraju biti građeni u skladu sa

evropskim standardima u smislu primjene najsavremenijih tehničkih rješenja opreme, sa aspekta ekonomičnosti i zaštite okoliša.

Član 91.

Zaštitni pojasevi uz trase postojećih i planiranih koridora, utvrđuju se u skladu sa važećom zakonskom regulativom iz ove oblasti.

Član 92. Visokonaponski kapaciteti Za obezbjeđenje energije planira se izgradnja slijedećih visokonaponskih objekata:

Izgradnja nove TS 400/110/x kV Tešanjka Polazeći od programa izgradnje 400 kV postrojenja na teritoriji BiH i zahtjeva

Elektroprijenosa BiH na sjeveroistočnom dijelu općine Tešanj (područje Tešanjke) planirana je izgradnja nove 400/110/x kV trafo-stanice. Lokacija je određena i planirana TS 400/110 kV sa priključnim 400 i 110 kV dalekovodima ucrtana je u grafičkom prilogu. Važno je da za planiranu TS sa svođenjem 400 i 110 kV dalekovoda potrebno rezervisati parcelu ukupne BGP cca 11,4 ha. Planirani lokalitet buduće TS 400 kV sa svođenjem 400 kV i 110 kV vodova mora se čuvati i na planiranom lokalitetu nije dozvoljena izgradnja drugih objekata, lokalitet buduće TS 400/110 kV planirana je istočno od Jelaha na Pavića polju. Napajanje planirane TS 400/110



172

kV planirano je svođenjem po sistemu ulaz-izlaz postojećeg 400 kV dalekovoda Tuzla–Banjaluka, kako je prikazano na priloženoj grafici.

TS 110/x Kv Jelah Zbog preopterećenja ТS 35/10 kV i zbog planiranog vršnog opterećenja od 24 MW za

područje Jelaha kroz programske elemente zacrtana je izgradnja nove 110/x kV Jelah. Nova TS 110/x kV Jelah treba da se izgradi umjesto postojeće TS 35/10 kV Jelah. Da bi se izgradila nova TS 110 kV Jelah potrebno je proširenje postojeće parcele na koji je već izgrađena postojeća TS 35/10 kV. Potrebna površina parcele za buduću TS 110/20 kV Jelah iznosi cca 4000 m2.

Planirano je da se nova 110 kV trafo-stanica gradi prema uslovima Elektroprijenosa BiH, a prijedlog lokacije nove TS ucrtan je u grafičkom prilogu.

Napojni 110 kV vodovi Novoplanirana TS 110/x kV Jelah priključiće se po sistemu ulaz-izlaz na postojeći 110

kV dalekovod Doboj – Teslić, a trasa planiranog svođenja postojećeg DV 110 kV ucrtana je u grafičkom prilogu. U cilju dvostranog napajanja postojeće TS 110/x Tešanj planirana je izgradnja 110 kV dalekovoda od TS 110 kV Jelah do TS 110 kV Tešanj. Trasa planiranog 110 kV dalekovoda ucrtana u karti elektroenergetske mreže koja je sastavni dio ovog planskog dokumenta.

Srednjenaponska mreža Član 93.

Potrebno je približiti napojne tačke potrošačima i na taj način povećati sigurnost u isporuci i kvalitetu el. energije,tj. po gradu i van grada je potrebno polagati nove VN kablove i dalekovode izgraditi nove distributivne TS ( pogotovo na području Medakova, Šija, Kaloševića, Đemilić Planja, Kardaglija, Miljanovaca i Tešanjke). Na dijelovima obuhvata gdje je planirano širenje grada i za navedene radne zone planira se izgradnja novih elektroenergetskih srednjenaponskih vodova, kablova i dalekovoda, te distributivnih TS, preko kojih će se obezbijediti dovoljne količine el. energije za postojeće i za planirane kapacitete.

U prigradskim naseljima nadzemni 10(20) dalekovodi se mijenjaju sa 20 kV kablovima, a postojeće STS sa slobodnostojećim trafo-stanicama 20(10)/04 kV.

U Tešnju i Jelahu dovršit će se započeto polaganje 20(10) kV kablova koji će omogućiti dvostrano napajanje svih distributivnih TS u Tešnju i industrijskoj zoni Jelaha. Planirano je polaganje 20 kV kabla od TS 110/x kV Jelah do TS 110/x kV Tešanj pored magistralnog puta Jelah–Tešanj, a u cilju napajanja distributivnih TS (10)20/04 kV koje su raspoređene duž navedene saobraćajnice.

U cilju poboljšanja naponskih prilika predviđa se ukidanje 10 kV naponskog nivoa i prelazak na 20 kV srednjenaponsku mrežu, osim toga planirana je izgradnja novih 20 kV dalekovoda u cilju duplog napajanja svih distributivnih trafo-stanica na području općine Tešanj.

Na pojedinim čvorištima kao što su Čifluk, Medakovo i dr. planira se izgradnja novih rasklopnih trafo-stanica u koje bi se sveli postojeći 10(20) kV dalekovodi.

U rasklopne TS postaviti zaštitu koja će obezbjediti selektivna isključenja 10(20) kV vodova u slučaju kvarova.



173

Planira se proširenje postojeće elektroenergetske 10(20) kV mreže i pripadajućih trafo-stanica, te izgradnja novih rasklopnih distributivnih trafo-stanica prenosnog odnosa 10(20)/0,4 kV.

Potrebno je rekonstruisati srednjenaponsku mrežu radi poboljšanja naponskih prilika i veće sigurnosti u isporuci el. energije.

Predviđa se porast vršnog opterećenja na području općine na nivo do 35 MW za cijelu općinu,te se moraju planirati proširenja i izgradnja primarnih trafo-stanica (10)20/04 kV prema određenim centrima potrošnje.

Član 94. Pri određivanju trasa značajnih distribucijskih dalekovoda potrebno je zaobići postojeća

i planirana građevinska područja, šume i šumska zemljišta, te voditi računa o bonitetu poljoprivrednog zemljišta radi smanjenja utjecaja na poljoprivrednu proizvodnju.

Član 95. Dalekovodi moraju u potpunosti zaobići zaštićena područja kulturno-historijske i

prirodne baštine.

Član 96. Planirane distribucijske dalekovode unutar granica građevinskog područja potrebno je

izvoditi u pravilu podzemnim kablovskim vodovima.

Član 97. Pri prolasku elektroenergetskih nadzemnih vodova preko građevina, odnosno

približavanje vodova građevinama, građevine moraju biti udaljene od vodova za minimalnu sigurnosnu visinu i udaljenost utvrđenu u „ Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1kV do 400kV“ („Službeni list SFRJ“, broj: 65/88).

Član 98. Od planiranih transformatorskih stanica (TS) na naponskom nivou 110kV treba

osigurati zaštitni koridor od 5m od zaštitne ograde parcele na kojoj je planirana izgradnja TS.

Član 99.

Zaštitni pojasevi uz trase postojećih i planiranih koridora, utvrđuju se u skladu sa važećom zakonskom regulativom iz ove oblasti:

• 40 metara za dalekovod 400 kv, • 30 metara za dalekovod 220 kv, • 25 metara za dalekovod 110 kv, • 15 metara za dalekovod 35 kv, • 10 metara za dalekovod 10 kv.

Odnos svih objekata i elektroenergetskih vodova moraju se rješavati u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova i tehničkim propisima o podzemnim vodovima.



174

21.Zaštitni pojasevi vodovoda i kanalizacije

Član 100. Zaštitni pojas za trase primarnih vodova vodovoda i kanalizacije od razvodne mreže

utvrđuje se u širini od 2 m. Na prostoru obuhvaćenom zaštitnim infrastrukturnim pojasom ne mogu se graditi

objekti ili vršiti radovi suprotni svrsi zbog koje je uspostavljen zaštitni pojas.

Član 101. Izgradnja lokalnog vodovoda i drugih vodoopskrbnih objekata, kao i upravljanje tim

objektima i njihovo održavanje, vršiti pod uslovima propisanih Zakonom o vodama Zeničko-dobojskog kantona.

22. Zaštita vodotoka

Član 102. Linija dopiranja velikih voda uz vodotok rijeka Usore i Bosne utvrđen je Prostornim

planom Kantona. Zaštitni pojas uz vodotoke rijeke Tešanjke, te Raduške, Radušice, Mekiške rijeke,

Planjske rijeke i Trebačke rijeke, utvrđuje se u širini 15 m sa lijeve i desne strane obale svake rijeke, a najmanje 10 m uz uvjet da se izvrši regulacija vodotoka rijeke od strane investitora, ili bliže ukoliko se projektom dokaže mogućnost izgradnje bez uticaja na tok rijeke.

Zaštitni pojas uz potoke utvrđuje se u širini 10 m sa lijeve i desne strane obale svakog potoka, a najmanje 5 m uz uvjet da se izvrši regulacija potoka od strane investitora, ili bliže ukoliko se projektom dokaže mogućnost izgradnje bez uticaja na tok rijeke.

Član 103.

Iznimno od odredaba prethodnog člana, širina zaštitnih pojaseva vodotoka može da bude i manja od navedene za izgradnju banjsko-turističkih, sportsko-rekreacionih i zdravstvenih objekata, ukoliko je to utvrđeno detaljnim planom ili projektima regulacije i uređenja vodotoka.

Član 104. Projekti navedeni u prethodnim članovima moraju biti urađeni u skladu sa važećim

zakonskim propisima i uredbama.

Izvorišta i zaštitni pojasevi izvorišta

Član 105.

Zaštitni pojas izvorišta voda na području općine Tešanj utvrđuju se sva izvorišta i stavljaju se zone zaštite u skladu sa Zakonom o vodama Zeničko-dobojskog kantona („Službene novine Zeničko-dobojskog kantona“, broj: 8/00), Pravilnikom o uslovima za određivanje zona sanitarne zaštite i zaštitnih mjera za izvorišta voda koja se koriste ili planiraju da koriste za piće („Službene novine Ze-Do kantona“, broj: 51/02, 56/04), kao i urađenim Elaboratima i Projektima zaštitnih zona, utvrđene su procedure utvrđivanja zona zaštite i zaštitnih mjera za izvorišta vode i za donošenje odgovarajućih odluka.



175

Član 106. Posebno se zaštićuju izvorišta, koja služe stanovništvu za snabdijevanje vodom, ili koja

mogu da predstavljaju rezerve za buduće vodosnabdijevanje. Ovime su obuhvaćena slijedeća izvorišta:

- Bosna rijeka, - Usora rijeka, - Tešanjka rijeka, - Stupe, - Mekiški potok, - Jelah, - Raduška rijeka, - Trebačka rijeka, - Trebačka rijeka – akumulacija “Briđe”, - Kiseljak (mineralna voda), - Ponikva, - Gumurnica rijeka – O.Planje. - Bukovac – Cerovac, - Zmajevac, - Ključ voda, - Zvečaj,

- Trčica,- Jablanica, - Kraševo, - Kalošević, - Ljetinić, - Kosovac, - Studenac, - Bukavac – Miljanovci, - Kapetanovac –Vrtače-Livadice O. Planje, - Planjska rijeka – lokacija Ibričin mlin, - Bunari Jelah Polje, - Bijeli potok Trepče, - Dragijuša Piljužići, - Jošik Miljanovci Novi, - Izvorišta Husar Dž. Planje.



176

Član 107. Korištenje izvorišta za pitku vodu i izgradnja vodoopskrbnih objekata i uređaja koji

služe za snabdijevanje vodom za piće stanovništva imaju prvenstvo ispred ostalih objekata i uređaja koji vodu i izvorišta koriste u druge svrhe.

Vode, vodne površine i vodna infrastruktura

Član 108. Neophodno je dovesti do poboljšanja kvaliteta i kvantiteta površinskih voda na

području Općine, a tome će doprinijeti aktivnosti u oblasti prikupljanja i tretmana otpadnih voda, kao i sprječavanje nekontrolisane sječe šume u slivnom području, deponovanje kabastog i ostalog otpada u vodotoke itd.

Na karakterističnim mjestima potrebno je uvesti monitoring kvaliteta vodotoka, a utvrđuje se kao obaveza izrade pokazatelja kvaliteta vodotoka na području općine.

Utvrđuje se obaveza izrade katastarske evidencije svih vodnih dobara na području Općine Tešanj, a najduže u periodu od 2 godine nakon donošenja ovog Plana.

Utvrđuje se obaveza izrade katastra zagađivača radi praćenja i reagovanja na negativne uticaje, a posebno na ekscesne situacije.

Posebnu pažnju u pogledu kvaliteta voda treba posvetiti onim vodotocima na kojima se planiraju akumulacije.

Član 109. Vodne resurse na području općine neophodno je štititi zbog osiguranja dovoljnih

količina vode za piće, za potrebe privrede i tehnološke potrebe, za sport, rekreaciju i za sve druge oblike korištenja ( proizvodnja el. energije, baleološke potrebe, uzgoj riba i dr.), a posebno kada se radi o bespravnoj izgradnji, uticaju postojećih građevina, uticaju površina sahranjivanja na vodozaštitnim i slivnim područjima, kao i drugim aktivnostima.

Član 110. Pravilnik o uslovima za određivanje zona sanitarne zaštite i zaštitnih mjera za

izvorišta voda koja se koriste ili planiraju da koriste za piće ( u daljem tekstu Pravilnik ) zahtijeva da se režim zaštite i kontrole uspostavlja ne samo oko samog izvora, nego i oko ranjivih tačaka i lokaliteta unutar hidrogeološkog sliva, preko kojih je moguća direktna komunikacija površinskih sa podzemnim vodama a to su u karstnoj morfologiji prvenstveno ponori, vrtače i druge tipično karstne forme, kao i rasjedne zone, kod kojih postoji direktna komunikacija između površine terena i podzemnih voda.

U realnoj situaciji, kod opredjeljenja za ograničavanje pojedinih zona sanitarne zaštite primjenjive su odredbe člana 47. Pravilnika, koji određuje da se kod postojećih izvorišta i zatečenog stanja, kada nije moguće uspostaviti granice zaštitnih zona i sprovesti zaštitne mjere u potpunosti u skladu sa Pravilnikom, nameće obaveza uspostave posebne kontrole, prilagođeno realno mogućim posljedicama i ostvarivim zagađenjima.

Opći akt nadležnog organa je Odluka o uspostavljanju zona sanitarne zaštite i zaštitnim mjerama, a osnova za donošenje odluke je Elaborat istražnih radova odnosno Projekat zaštite izvorišta.

Ovim Prostornim planom razmatraju se samo okvirni uslovi zaštite i mogućnosti usklađenja prostornog razvoja sa njima.



177

Član 111. Nalazišta vode za piće štititi kontinuiranim uređenjem i održavanjem postojećih i

planiranih izvorišta, donošenjem odluka kojim se određuju sanitarne zone zaštite ( I,II i III) i izvorišta gradskih vodovoda.

Odlukom se definišu načini postupanja u tim zonama i propisuju potrebne aktivnosti, a naročito: - Uspostaviti stalni monitoring kvaliteta i kvantiteta voda u vodozaštitnim područjima, - eksploatacija mineralnih sirovina u III vodozaštitnoj zoni može se dozvoliti izuzetno i

samo u slučaju da hidrogeološka ispitivanja potvrde da eksploatacija nema negativnog uticaja na kvalitet i kvantitet vode. Skladištenjem otpada i opasnih materija mora se obezbjediti na području koje ne može štetno djelovati na vodne resurse,

- poljoprivredne površine koristiti na način da se ne ugrožava kvalitet vodnih resursa, - za postojeće objekte u I i II vodozaštitnoj zoni čiji je status prethodno pravno regulisan

neophodno je izgraditi vodonepropusnu separatnu kanalizacionu mrežu i obezbjediti sve ostale uslove zaštite voda,

- za svako područje čija je zaštita deinisana Odlukom neophodno je donijeti i provoditi Program provođenja sa definisanim nosiocima aktivnosti i načinom obezbjeđenja financijskih sredstava sa rokovima realizacije.

Član 112. Osnovni preduslov za poboljšanje kvaliteta vodotoka je uspostavljanje i provođenje

tretmana za prečišćavanje otpadnih voda, te da se za sva urbana područja obezbijedi pokrivenost separatnom kanalizacionom mrežom.

Za sva područja koja se položajno ne mogu priključiti na centralni uređaj predvidjeti lokalne uređaje za prečišćavanje otpadnih voda u skladu sa konkretnim uslovima. Zabranjuje se direktno ispuštanje ( bez predtretmana ) fekalnih i tehnoloških otpadnih voda u vodotoke bilo otvorene bilo zacjevljene.

Član 113. Obavezno je provođenje odgovarajućeg tretmana otpadnih voda za sva industrijska

postrojenja čije otpadne vode iz procesa proizvodnje ne zadovoljavaju propise za kvalitet dozvoljen za upuštanje u javnu kanalizacionu mrežu.

Član 114.

Za vodotoke za koje je propisana I kategorija zabranjeno je ispuštanje otpadnih, tehnoloških i oborinskih voda bez obzira na postignuti stepene prečišćavanja.

Za vodotoke za koje se propiše II kategorija ispuštanje otpadnih i oborinskih voda uslovljava se prethodnim postizanjem propisanog stepena prečišćavanja.

24. Vodoprivredne smjernice i uslovi koji se odnose na poplavna područja

Član 115. Vodoprivredne smjernice i uslovi za zonu plavljenja rijeke Usore stogodišnjim velikim

vodama generalno proističu iz odredaba Zakona o vodama Federacije BiH ( „Sl. novine FBiH“, broj: 70/06) i prilikom razmatranja smjernica i uslova za svaki objekt pojedinačno treba uzeti u obzir sve specifičnosti razmatranog lokaliteta.

Na grafičkom prilogu INFRASTRUKTURA-HIDROTEHNIKA su prikazane plavne površine rijeke Usore.



178

U cilju zaštite rijeke Usore i njenih obala nužno je uspostaviti saradnju sa susjednim općinama Teslić, Usora i Doboj Jug sa kojima bi se trebao uraditi zajednički projekat zaštite Usore i njene sanacije. Neophodno je:

- strogo primjenjivati zakon u pogledu zaštite okoliša i voda, - pristupiti regulaciji i uređenju obala, - zaštiti prirodni ambijent sliva rijeke Usore izgradnjom regulacionog kolektora sa

uređenjem za prečišćavanje otpadnih voda za općine Teslić, Tešanj, Usora, Doboj Jug i Doboj

- pristupiti čišćenju korita rijeke i ostalih vodotokova, - prilikom upotrebe mehanizacije na prostorima u dolini Usore strogo primjenjivati


- uspostaviti aktivnu saradnju državnih organa zaštite (inspekcija, policija, eko-policija i sl.),

Institut za hidrotehniku GF u Sarajevu izradio je Projekat uređenja korita rijeke Usore čijim bi usvajanjem u Prostorni plan bio od velikog značaja za općinu.

Član 116. Korištenje obala vrši se u skladu sa Zakonom o vodama Zeničko-dobojskog kantona i

Federacije BiH koji se odnose na sprovođenje tog zakona, planovima razvoja poljoprivrede i planovima zaštite vještačkih akumulacija i uslovima određenim i propisanim privrednim i vodoprivrednim dozvolama.

Sukladno članu 87. Zakona o vodama poplavno područje je područje uz vodotok koje može biti poplavljeno tokom poplavnog događaja uslijed izlivanja vode iz korita, bez obzira na to je li područje osigurano zaštitnim objektima.

Neuređena obala vodotoka je pojas zemljišta uz korito vodotoka širine najmanje 10m van domašaja velike vode ranga pojave jednom u 50 godina, a služi za pristup i redovno održavanje korita vodotoka, kupanje i rekreaciju.

Član 117.

Sukladno članu 96.stavu 1. Zakona o vodama izričito su zabranjene i sve aktivnosti koje mogu za vrijeme poplave imati štetan uticaj na vode, vodno dobro, priobalno zemljište i zaštitne objekte, a naročito: - na odbrambenom nasipu, odnosno obodnom kanalu i inundacionom području kopati

zemlju, saditi drveće i grmlje, pobijati kolje i druge predmete, kao i postavljati rampe, ako ovim Zakonom nije drugačije određeno;

- na nasipu graditi objekte koji nemaju karakter zaštitnog objekta; - vršiti vađenje materijala ( šljunak, pijesak, kamen i glina ) u inundacionom području,

odnosno u branjenom području na udaljenosti manjoj od 100m od vanjske (vodne) nožice nasipa;

- graditi bunare na udaljenosti manjoj od 50 m od vanjske nožice nasipa, kopati (bušiti) jame ili paralelne kanale na udaljenosti manjoj od 20 m od unutrašnje nožice, odnosno 10 m od vanjske nožice nasipa;

- podizati ograde i živice i saditi drveće na udaljenosti manjoj od 20 m sa unutrašnje strane i 10 m sa vanjske strane od nožice nasipa, kao i graditi objekte ( stambeni, privredni i drugi9 sa unutrašnje strane nasipa na udaljenosti manjoj od 20 m od nožice nasipa i u inundacionom području;

- obrađivati zemlju na udaljenosti manjoj od 10 m od nožice nasipa; - podizati pregrade u inundacionom području;



179

- puštati po nasipu, obodnom i odvodnom kanalu stoku radi ispaše ili prevoditi stoku izvan mjesta određenog za prijelaz;

- oštećivati ili uništavati uređaje na nasipu ( rampa, oznaka, vodomjer i dr. ) ili uređaje za registraciju promjena na vodama ili druge znakove;

- na nasipu i njegovom zaštitnom pojasu i inundacionom području istovarati ili ostavljati bilo kakav materijal, izuzev materijala za odbranu od poplava (deponija, kamen i zemlja );

- oštećivati ili neovlašteno rukovati akumulacijama i njihovom opremom, crpnim stanicama, ustavama, kanalima, tunelima, kulama zatvaračnicama i njenim pripadajućim objektima, dalekovodima, trafostanicama i sistemom veza;

- neovlašteno koristiti puteve do zaštitnih objekata; - mijenjati pravac vodotoka i kanala bez vodne saglasnosti i vodne dozvole, odnosno

protivno uvjetima određenim u vodnoj saglasnosti i vodnoj dozvoli; - unositi u vodotoke, jezera, more, akumulacije i retenzije, kao i deponovati na obale

vodotoka, jezera, mora, akumulacija i retentija kamen, zemlju, jalovinu i druge krute i tečne materijale i materije;

- saditi drveće na udaljenosti manjoj od 10 m od linije dopiranja velikih voda vodotoka i mora, odnosno 10 m od rubne linije akumulacije ili retenzije, obodnog i vještačkog kanala, izuzev zaštitnih šuma;

- podizati zgrade i druge objekte koji ne služe odbrani od poplava i koji sprečavaju prilaz vodotoku na udaljenosti manjoj od 10 m od linije dopiranja velikih stogodišnjih voda za sve površinske vode, najvišeg nivoa obalnog mora, izuzev ako je vlasniku ili korisniku uvjetovana izgradnja objekta prethodnim preuzimanjem zaštitnih mjera kojima se onemogućuje ili smanjuju štetne posljedice od voda;

- vršiti radnje koje mogu oštetiti korito i obale vodotoka, jezera, odnosno korito kanala, korito i obale akumulacije ili retenzije ili tunela ili smetati slobodnom oticanju vode;

- izvoditi radove u blizini vodotoka, jezera, kanala, tunela, akumulacije i retenije, koji bi mogli ugroziti stabilnost zaštitnih vodnih objekata ili njihovu upotrebu ( kopanje šljunka, pijeska, kamena i sl.).

24. Odredbe i smjernice za prostorno i urbanističko planiranje

Zone sanitarne zaštite izvorišta vode za piće

Član 118.

Na lokalitetu izvorišta vode za piće, potrebno je uspostaviti i sprovoditi propisane mjere koje se propisuju po važećem Pravilniku o mjerama zaštite, načinu određivanja i održavanja zona i pojaseva zaštite, područja na kojima se nalaze izvorišta, kao i vodnih objekata i voda namijenjenih ljudskoj upotrebi, te u skladu sa Odlukom koju će ( nakon usvajanja ovog Plana) sačiniti općinska Služba nadležna za izdavanje vodnih akata.

Član 119. U akviferima intergranularnog tipa poroznosti vodozahvati su najčešće

bunarskog tipa, pa se u skladu sa Zakonom uspostavljaju se tri zaštitne zone i uslovi delineacije zaštitnih zona, a okvirno su okvirno slijedeći:

Zona neposredne zaštite (zona najstrožeg režima zaštite) jeste tačno određena, omeđena i ograđena zemljišna površina, sa svim rastinjem na njoj kao i na njoj postavljeni



180

zahvatni objekti, pumpna postrojenja, rezervoari, polja i objekti za prihranjivanje, trafo stanice, hlorne stanice, objekti za održavanje i upravljanje sistemom, prilazni i unutrašnji putevi i drugi objekti koji služe neposredno izvorištu. Granica ove zone se određuje tako da odgovara vremenu toka podzemne vode od 7 dana do vodozahvata najbližeg periferiji te površine, s tim da najmanja udaljenost granice zone zaštite do najbližeg vodozahvata ne može biti manja od 50 m (pošto se iz pojedinačnih bunara zahvata više od 5 litara po sekundi).

Zona uže zaštite (zona ograničenog režima zaštite) jeste tačno određena i omeđena zemljišna površina, sa svim na njoj postavljenim objektima, koji nisu isključivo vodoprivredni i u te svrhe izgrađeni, a koji ispunjavaju uslove za funkcionisanje koji su propisani Pravilnikom, kao i prilaznim i unutrašnjim putevima i drugim objektima koji služe neposredno izvorištu. Granica ove zone se određuje tako da odgovara vremenu toka podzemne vode od 90 dana do vodozahvatnog objekta najbližeg periferiji te površine, s tim da najmanja udaljenost granice zone zaštite do najbližeg vodozahvata ne može biti manja od 150 m.

Zona šire zaštite (zona blagog režima zaštite) je ograničena linijom prethodne zone i hidrogeološkom vododijelnicom u uslovima eksploatacije crpilišta. U slučaju crpljenja na bunarima, hidrogeološkom vododijelnicom pri uslovima eksploatacije bunara se može smatrati radijus uticaja bunara (određen nekom od poznatih metoda ) ili ukupno granica rasprostiranja pliocenskog kolektora. Radijus uticaja bunara se procjenjuje 400-500 m a granica rasprostiranja akvifera je često znatno više (određuje se za svako konkretno izvorište) pa se može usvojiti ograničenje III zaštitne zone na 450 m, pogotovo jer ona obezbijeđuje vrijeme transporta polutanta > 2 godine .

Data okvirna delineacija zaštitnih zona u intergranularnom akviferu je uslovna dok se ne provede odgovarajuća istraživanja i uradi projekat zaštitnih zona, za svako izvorište pojedinačno u smislu Pravilnika. Uslovi gradnje u pojedinim zaštitnim zonama utvrđeni su Pravilnikom (čl.7-18) a ovdje treba posebno naglasiti da u granicama I i II zaštitne zone nije dozvoljena izgradnja novih naselja, izgradnja i rad industrijskih i zanatskih pogona, izgradnja i rad stočnih i peradarskih farmi, eksploatacija mineralnih sirovina, transport kemikalija, tečnih goriva i opasnih materija te niz drugih aktivnosti koje mogu imati štetne posljedice po izvorište.

U granicama III zaštitne zone sve aktivnosti i radovi moraju imati predviđene posebne mjere zaštite kvaliteta podzemnih voda i izvorišta od zagađenja, koje se utvrđuju vodoprivrednom saglasnosti nadležnog organa.

Član 120. Za akvifere pukotinsko karstnog tipa utvrđuju se također tri zone sanitarne zaštite.

Pri tome je I zaštitna zona podijeljena na dvije podzone, tako da se režim zaštite uspostavlja u slijedećim zaštitnim zonama:

I-a zaštitna zona (zona najstrožijeg režima zaštite – zona izvorišta) : Granica I-a zaštitne zone predstavlja liniju koja mora biti udaljena najmanje 50

metara od kraškog izvorišta, ponora i rasjeda, odnosno 24 sata toka podzemne vode do ulaska u vodozahvati objekat.

U slučajevima kada nije moguće da granica I-a zaštitne zone bude udaljena najmanje 50 m od vodozahvatnog objekta, ta udaljenost mora biti najmanje 10 metara, pod uslovom da se utvrdi da kraški izvori, ponori i rasjedi neće biti ugroženi uz obavezan monitoring kvaliteta voda imonitoring aktivnosti (čl. 27 Pravilnika).

I-b zaštitna zona (zona strogog režima zaštite):



181

Područje I-b zaštitne zone obuhvata prostor između vanjske granice I-a zaštitne zone i linije određene na bazi 48 satnog podzemnog toka vode pri prosječnim hidrološkim uslovima (čl. 28 Pravilnika).

II zaštitna zona (zona ograničenog režima zaštite): Područje II zaštitne zone za kraška izvorišta i ponore i rasjede utvrđene članom 30.

pravilnika obuhvata prostor od vanjske granice I zaštitne zone do vanjske granice II zaštitne zone posmatraju i kraško izvorište i svaki ponor i rasjed posebno.

Vanjska granica II zaštitne zone kraškog izvorišta predstavlja liniju od koje je podzemnoj vodi potrebno najmanje 4 dana do ulaska u vodozahvatni objekat, pri čemu ta granica ne smije biti bliža od 1 km od vodozahvatnog objekta. Vanjska granica II zaštitne zone ponora i rasjeda utvrđuje se prema vremenu koncentracije pripadajućeg orografskog slivnog područja ponora i rasjeda od najmanje 3 sata, pri čemu ta granica ne smije biti bliža od 300 metara od ponora i rasjeda (čl. 31 Pravilnika).

III zaštitna zona (zona blagog režima zaštite): Područje III zaštitne zone obuhvata prostor od vanjske granice II zaštitne zone

kraškog izvorišta i ponora i rasjeda do hidrogeološke vododijelnice kraškog izvorišta, određene pri uslovima eksploatacije izvorišta” (čl. 33 Pravilnika).

Član 121. Data okvirna delineacija zaštitnih zona u intergranularnom akviferu je uslovna dok se

ne provede odgovarajuća istraživanja i uradi projekat zaštitnih zona, za svako izvorište pojedinačno u smislu Pravilnika.

Mjere zaštite u zonama sanitarne zaštite

Član 122.

Uslovi gradnje u pojedinim zaštitnim zonama utvrđeni su Pravilnikom (čl.7-18) a ovdje treba posebno naglasiti da u granicama I i II zaštitne zone nije dozvoljena izgradnja novih naselja, izgradnja i rad industrijskih i zanatskih pogona, izgradnja i rad stočnih i peradarskih farmi, eksploatacija mineralnih sirovina, transport kemikalija, tečnih goriva i opasnih materija te niz drugih aktivnosti koje mogu imati štetne posljedice po izvorište.

U granicama III zaštitne zone sve aktivnosti i radovi moraju imati predviđene posebne mjere zaštite kvaliteta podzemnih voda i izvorišta od zagađenja, koje se utvrđuju vodoprivrednom saglasnosti nadležnog organa.

Na području Zone neposredne zaštite, primjenjuju se, pored zabrana koje se odnose na Zonu uže zaštite i Zonu šire zaštite, zabrane svih aktivnosti koje nisu vezane za plansko pružanje usluga vodosnabdijevanja i održavanje zona.

Prostor Zone neposredne zaštite može se u funkciji korištenja prostora koristiti samo kao sjenokos, ali bez upotrebe bilo koje vrste prihranjivanja travnjaka ili upotrebe bilo kakvih zaštitnih sredstava za bilje i slično.

Režim kretanja ljudi i sredstava u Zoni neposredne zaštite vrši se isključivo u skladu sa planom rada zaposlenih u objektima u toj zoni i u skladu sa potrebama održavanja zone, kao i nadležnim inspekcijskim organima i izuzetno licima koja se u okviru stručnog usavršavanja upoznaju sa radom vodovoda, o čemu se vodi knjiga posebne radne evidencije.

Zona neposredne zaštite mora biti zaštićena od pristupa nepozvanih osoba ogradom, osim oko vodotornja u naseljenim mjestima, u kojima je tehničkim mjerama obezbijeđena zaštita rezervoara od zagađivanja.



182

Po potrebi obezbjeđenje se sprovodi i čuvarskom službom, alarmnim uređajima i drugim mjerama predviđenim Programom i Planom zaštite.

Član 123. Na području u Zoni uže zaštite zabranjeno je:

- izvođenje svih aktivnosti koje su zabranjene u Zoni šire zaštite; - izgradnja industrijskih pogona, zanatskih radnji, poljoprivrednih objekata i skladišta

građevinskih materijala, osim manjih pogona koji ne upotrebljavaju i ne proizvode opasne i štetne materije (koje su navedene u Pravilniku o uslovima ispuštanja otpadnih voda u površinske vode i Pravilniku o uslovima za ispuštanja otpadnih voda u javnu kanalizaciju);

- izgradnja puteva, željezničkih pruga, parkirališta, i rezervoara bilo koje namjene, ukoliko se ne sprovode mjere zaštite u skladu sa najbolje dostupnim tehnikama i ukoliko za tu dionicu, ne dobiju saglasnost Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede;

- izgradnja kolektora kanalizacije, osim nepropusnog, koji služi samo za objekte na tom području;

- izgradnja terena za kampovanje, sportskih terena, turističkih i stambenih objekata kolektivnog stanovanja;

- transport radioaktivnih ili drugih za vodu štetnih i opasnih materija, bez posebnih najava i provođenja mjera posebne pratnje i zaštite kroz ta područja, i uz provođenje plana za akcidentno zagađenje;

- svako uskladištenje nafte i naftinih derivata; - svaka rudarska i građevinska djelatnost kojom se oštećuje zaštitni pokrov ili omogućuje

otvoreno skupljanje vode, osim aktivnosti ispitivanja koje su predviđene i služe funkciji vodosnabdijevanja;

- otvaranje šljunčara i pješčanika, tresetišta, pozajmišta gline, zasjeka, kamenoloma, preduzimanje bilo kojih poljoprivrednih i šumskih zahvata kojima bi mogli biti oštećena aktivna zona tla ili smanjena debljina krovine, pospješila ili ubrzala erozija tla, osim radnji koje to sprečavaju;

- postavljanje torova, osim ispaše; - otvoreno uskladištenje i primjena vještačkog đubriva i drugih pesticida; - logorovanje i kupanje u površinskim vodama; - pranje vozila, radnih mašina i uređaja, kao i zamjena ulja, rezervnih dijelova i slično; - otvaranje novih groblja i ukopavanje na postojećim grobljima; - površinsko i dubinsko miniranje; - upotreba tla u poljoprivredne svrhe, osim livada.

Član 124.

Na području u Zoni šire zaštite zabranjeno je: - upuštanje otpadnih voda u tlo; - izgradnja objekata bazne industrije koji ispuštaju radioaktivne ili druge za vodu štetne i

opasne materije ili otpadne vode (rafinerije nafte, nuklearni reaktori, metaloprerađivački pogoni, hemijske fabrike i drugo);

- odlaganje, zadržavanje ili odstranjivanje uvođenja u podzemlje radioaktivnih materija; - odlaganje, zadržavanje, uvođenje u podzemlje, za vodu opasnih materija, koje su

navedene u Pravilniku o uslovima ispuštanja otpadnih voda u površinske vode i Pravilniku o uslovima za ispuštanja otpadnih voda u javnu kanalizaciju, osim ako se ne radi o materijama koje se mogu ispuštati u javnu kanalizaciju i ako su te štetne materije u potpunosti odvedene nepropusnom kanalizacijom izvan uticajnog područja;



183

- izgradnja cjevovoda za tečnosti koje su štetne i opasne za vodu; - uskladištenje radioaktivnih i drugih za vodu štetnih i opasnih materija, osim uskladištenja

lož ulja za domaćinstvo i pogonskog goriva za poljoprivredne mašine, ako su sprovedene najbolje dostupne tehnike, kao sigurnosne mjere za izgradnju, dovoz, punjenje, uskladištenje i upotrebu;

- izgradnja rezervoara i pretakališta za naftu i naftne derivate, radioaktivne i ostale za vodu opasne materije;

- izvođenje istražnih i eksploatacionih bušotina za naftu, zemni gas, mineralnu vodu, radioaktivne materije i izrada podzemnih skladišta;

- otvoreno uskladištenje i primjena hemijskih sredstava štetnih za tlo i vodu, pesticida i sredstava za regulisanje i rast bilja;

- Korištenje otpadnih voda u poljoprivredi, uključujući i oborinske vode sa saobraćajnih površina, te upuštanje ovih voda u akumulaciju ili njene pritoke;

- izgradnja naselja, bolnica, odmarališta, industrijskih i zanatskih pogona, osim ako se otpadne vode iz njih ne odvode u cijelosti nepropusnom kanalizacijom izvan zone zaštite;

- izgradnja stočnih, peradarskih i drugih farmi i tovilišta; - izgradnja poletno-slijetnih staza u vazdušnom saobraćaju; - izgradnja vojnih skladišta i sličnih vojnih objekata; - izgradnja željezničkih i autobusnih stanica i auto-transportnih terminala; - izgradnja uređaja za prečišćavanje otpadnih voda i uređaja za spaljivanje smeća; - izgradnja novih grobalja i proširenje postojećih (humanih i stočnih); - formiranje deponija čvrstog otpada, planirki, mrciništa, autootpada, i starog željeza; - upotreba materijala štetnog za vodu kod izgradnje objekata (npr. smole, bitumenizirani

materijali, šljaka i sl.); - pražnjenje vozila za odvoz fekalija; - upuštanje u tlo rashladnih i termalnih voda; - otvaranje iskopa u površinskom zaštitnom sloju osim na mjestima izgradnje objekata; - eksploatacija mineralnih sirovina; - pranje vozila i zamjena ulja uz površinske vode; - napajanje stoke iz površinskih voda i gonjenje stoke preko vodotoka; - komercijalni uzgoj ribe osim biološkog održavanja i poribljavanja u prirodnim tokovima; - krčenje šuma i drugih djelatnosti koje izazivaju eroziju tla.

Zone sanitarne zaštite Član 125.

Na dijelu obuhvata izvorišta vode za piće moraju se provoditi propisane mjere sanitarne zaštite, kako sa stanovišta izgradnje planiranih objekata, tako i sa stanovišta tretmana postojećih objekata. Dozvoljene i zabranjene aktivnosti u pojedinim zonama izvorišta vode za piće su propisane Zakonom o vodama i posebnim Pravilnikom.

Elaborat o kvalitetu i rezervama podzemne vode

Član 126. Elaborat o kvalitetu i rezervama podzemne vode, koji treba biti sastavni dio

Programa sanitarne zaštite vode za piće i Odluke priprema stručna organizacija iz oblasti vodoinžinjeringa, koja ima pojedinačno ovlaštenje od ministarstva nadležnog za vode u skladu sa kriterijima koje ono utvrđuje.



184

Elaborat sadrži: - podatke o kvalitetu i režimu podzemnih voda, sa prikazom rezultata laboratorijskih

istraživanja i metodama koje su korištene kod uzrokovanja i sprovođenja analize, sa opisom istražnih radova;

- uslove zaštite podzemnih voda; - podatke o geološkim i hidrološkim karakteristikama područja, nalazišta podzemnih voda, a naročito: - geološku građu nalazišta; - prostorni položaj i parametre vodonosne sredine; - rejonizaciju vodonosne sredine i rejonizaciju,prema stepenu izdašnosti; - eksploatacione mogućnosti izvorišta i šireg prostora; - hidrološke i hidrotehničke uslove zahvatanja podzemnih voda; - plan monitoringa kvaliteta podzemnih voda; - prikaz hidroloških, tehničkih i drugih faktora od kojih zavisi mogućnost eksploatacije

podzemnih voda, sa procjenama vještačkog prihranjivanja i zaštite; - prijedlog prostiranja zona sa grafičkim prikazom.

Elaborat sadrži i grafičku dokumentaciju koja se sastoji iz grafičkog prikaza situacije

izvedenih radova, hidrološku kartu užeg područja koje obuhvata predmetno područje na kome se nalazi predmetno izvorište, kao i vodoprivredni objekti koji su u funkciji vode za piće, hidrološke i tehničke profile istražnih bušenja, pijezometara i istražnih bunara, odnosno istražno eksploatacionih galerija i drugih istražnih radova, dijagrama hidroloških osmatranja i testiranja vodnih objekata za koje se radi ovaj elaborat.

Svi dijelovi koji čine elaborat moraju biti obrađeni u skladu sa zahtjevima i pravilima struke, a takođe i potpisani od ovlaštenog stručnog lica, odnosno potpisani od ovlaštene stručne organizacije.

U elaboratu se prilažu ovjerene kopije ovlaštenja organizacije i certifikat o stručnosti lica koje potpisuje određeni dokument.

Prilikom izrade elaborata može se na bazi podataka u cilju racionalizacije aktivnosti u sredstvima i vremenu, primijeniti matematička metoda modeliranja, ili analognog metoda, prema tipu i vrsti nalazišta za koje je potrebno izraditi elaborat.

Na elaborat ministarstvo nadležno za vode izdaje saglasnost, organizaciji koja ga je izradila, ukoliko su ispunjene sve pretpostavke koje se traže ovim pravilnikom, odnosno nalaže dopunu elaborata u roku koji ne može biti duži od dva mjeseca ni kraći od petnaest dana.

Ukoliko su podaci iz elaborata takvi da zahtijevaju provjeru ili dopunu većeg broja parametara, od onog koji je propisan, Ministarstvo će naložiti izradu novog elaborata u novom periodu koji ne može biti kraći od četiri mjeseca.

Svi troškovi izrade elaborata padaju na teret općine, grada, odnosno subjekta koji ima obavezu donošenja programa sanitarne zaštite vode, čiji je sastavni dio i Elaborat o kvalitetu i rezervama podzemne vode.



185

25. Komunalna higijena/prikupljanje, uklanjanje i deponovanje otpada

Član 127. Postupanje sa otpadom i održavanje komunalne čistoće, kao aspekt zaštite životne

sredine, u cjelosti se mora obraditi posebnom propisom o održavanju čistoće u ljetnim i zimskim uvjetima i disponiranju komunalnim otpadom.

Osnovni zadatak planskog upravljanja otpadom na području Općine Tešanj je uspostavljanje mehanizma za implementaciju integralnog upravljanja otpadom na području Općine.

Član 128. Zadovoljenje potreba za odlaganjem otpada, realizirat će se:

• smanjenjem količine ukupnog otpada, • recikliranjem što veće količine otpada, • integralnim zbrinjavanjem i ekonomskim iskorištavanjem svih organskih ostataka, • uvođenjem sistema upravljanja otpadom kao dio sistema upravljanja okolinom u

skladu sa Standardom čiji je opći cilj podrška zaštiti okoline,

• stvaranjem uvjeta za diferenciranje otpada po vrstama na nivou potrošačke jedinice (domaćinstva, preduzeća), postavljanjem posuda za odlaganje smeća po vrstama i stvaranjem tržišta otpada i recikliranog otpada,

• edukacijom stanovništva, • izradom Programskog dokumenta izdvajanja bio-otpada iz domaćinstva –lično, na

određenim područjima (mjesnim zajednicama) i stvaranjem tržišta za ovu vrstu otpada,

• opremanje i ekipiranje ekološko-komunalne policije, • obnavljanje opreme JP „RAD“, • nastavkom realizacije Projekta odlagališta komunalnog otpada, • planiranjem lokacija i zemljišta u poslovima upravljanja otpadom, • pripremom i realizacijom Plana upravljanja otpadom, • Izradom Programa usklađivanja sa Strategijom upravljanja industrijskim i specijalnim

otpadom u Ze-Do kantonu, • Izradom Odluke o zabrani odlaganja pojedinih vrsta industrijskog otpada na

odlagalištu komunalnog otpada, • Uvođenjem savremenih tehnologija tretmana otpada (odlaganje, neutralizacija,

prerada, reciklaža, kompostiranje, spaljivanje itd.), • Izgradnjom deponije građevinskog otpada.

Član 129. Komunalni otpaci treba da se skupljaju u posude koje se mehanizovano mogu

prazniti. Lokacije ovih posuda treba odobriti na udaljenosti 2,0 m od spoljne ivice

saobraćajnice, i da su na pogodan način vizuelno zaklonjene. Potrebno je obezbjediti posude za sekundarne sirovine (staklo, papir i dr.) na

pogodnim lokalitetima.



186

Član 130. Planom je definirano zbrinjavanje komunalnog otpada sa područja Općine na

postojeću deponiju na lokaciji Vila. Izgradnjom regionalne sanitarne deponije (za regiju Doboj) će se stvoriti uslovi za

konačno deponovanje komunalnog otpada na novoizgrađenu regionalnu sanitarnu deponiju. Postojeću deponiju dovesti u nivo Sanitarne deponije i povećati njenu površinu. Na sanitarnoj deponiji komunalnih otpadaka realizovati projekt putem kojeg će se

obezbjediti tehničko rješenje prostora za deponovanje otpadaka, prihvat i tretman filtrata i gasova, kao i tehnologija odlaganja otpadaka i rekultivacije prostora.

Na površini izvan granica sanitarne deponije planirati lokaciju stočnog groblja-jama za odlaganje leševa uginulih životinja.

Sanitarna deponija se ne može koristiti za odlaganje inertnog otpada ( zemlje, građevinskog šuta i sl.), osim u količinama potrebnim u tehnologiji odlaganja otpada na deponiji.

Pijace, tržnice (snabdijevanje)

Član 131. Snabdijevanje građana na području Općine Tešanj će se vršiti u skladu sa Zakonom o

komunalnim djelatnostima i obezbijedit će se : • sanacijom i modernizacijom pijaca koje se zadržavaju na postojećim lokalitetima, * Iznalaženjem novih lokacija i izgradnjom pijaca ili zatvorenih tržnica na njima, i mimo građevinskih rejona.

Mezarja-Groblja (sahranjivanje)

Član 132.

Sahranjivanje umrlih će se vršiti u skladu sa Zakonom o komunalnim djelatnostima, a na postojećim mezarjima-grobljima i iznalaženjem novih lokacija na urbanim i vanurbanim područjima.

Gasne infrastrukture

Član 133. S obzirom da cijevni transport ima u svijetu dinamičnu stopu rasta, ocjenjuje se da će

biti opravdan i njegov razvoj i u okviru općine Tešanj. Na prostoru BiH izveden je gasovod Zvornik-Sarajevo-Zenica koji je vezan na

gasovodni sistem Srbije.

Gasifikacija ovog prostora može se izvesti na dva načina: Varijanta 1 za vezivanja planirane trase gasovoda kroz općinu Tešanj je veza sa postojećim gasovodom na relaciji Zvornik – Sarajevo - Zenica. Planirana trasa prikazana je na grafičkom prilogu.



187

Trasa glavnog magistralnog gasovoda ( na sjeveroistočnoj strani) za snabdijevanje potrošača gasom a koji planskim rješenjem prolazi kroz obuhvat Prostornog plana općine Tešanj je prikazana u grafičkom prilogu a preuzeta je iz Prostornog plana Bosne i Hercegovine za period od 1981. do 2000.godine. Varijanta 2 je vezivanje buduće trase gasovoda kroz općinu Tešanj za planirani magistralni gasovod od Slavonskog Broda – Dervente – Modriče - Doboja –Teslića.Prelazi preko općine Tešanj.

Trasa glavnog magistralnog gasovoda ( na jugozapadnoj strani) za snabdijevanje potrošača gasom kad se za to steknu uslovi , a koji prolazi kroz obuhvat Prostornog plana općine Tešanj je prikazana u grafičkom prilogu a preuzeta je iz Prostornog plana Republike Srpske do 2015. godine.

Prostornim planom općine Tešanj 1999. – 2015. godine je planirana trasa regionalnog gasovoda kroz opštinu (prikazano na grafičkom prilogu).

Na grafikom prilogu je prikazana i planirana trasa razvodnog gasovoda u naselju Jelah.

Član 134. Centralni toplifikacioni sistemi ne zahtijevaju posebne koridore, ali ne smiju se graditi

u zoni drvoreda ili na lokacijama gdje se predviđa izgradnja građevina (ne smiju biti ispod građevina).

Utvrđivanje uslova izgradnje mora biti u skladu sa Tehničkim i ostalim zahtjevima za projektovanje, izgradnju i održavanje toplovoda (vrelovoda)-Interni dokument distributera toplotne energije.

DIO ČETVRTI MJERE PROVEDBE

IV. PROGRAM MJERA PROSTORNOG UREĐENJA I AKTIVNOSTI ZA PROVOĐENJE PROSTORNOG PLANA

26. Sprečavanje nepovoljnih uticaja na životnu sredinu

Član 135. Prostornim planom u poglavlju Zaštite i unapređenja okoliša utvrđene su mjere

zaštite od zagađenja zraka, vode, tla, kao i upravljanja otpadom a takođe su propisane mjere sanacije koje se obavezno moraju poštovati i ugraditi u sve planske dokumente, čija će izrada uslijediti nakon donošenja Prostornog plana.

Posebne mjere Član 136.

U cilju sprječavanja nepovoljnih uticaja na okoliš utvrđuju se i: • Uspostaviti adekvatan i odgovarajući monitoring u ovoj oblasti, a kroz strateški

dokument „Strategija dostizanja vizije općine Tešanj“, kao element upravljanja razvojem općine,



188

• Kontinuirano provoditi mjere i aktivnosti neophodne za implementaciju utvrđenih ciljeva streteškim dokumentom Općine Tešanj iz oblasti zaštite okoliša,

• Uspostaviti sistem dostavljanja podataka koji se tiču monitoringa i praćenja stanja okoliša, obrade podataka, stvaranje jedinstvene baze podataka i stvaranje i jačanje stručnih timova nadležnih za planiranje, uređenje prostora i upravljanje okolišom,

• Uspostaviti i pratitit indikatore održivog razvoja, • Provoditi edukaciju stanovništva o okolišu kroz uključivanje u realizaciju planova i

projekata vezanih za okoliš, • Primjena stimulativnih i destimulativnih mjera i poticaja kroz razne vidove aktivnosti i

djelatnosti na načine koji smanjuju trajno utjecaje na okoliš, • Zabraniti spaljivanje otpada prvenstveno plastike i gume.

U cilju poboljšanja kvaliteta vode i tla provoditi aktivnosti i mjere date ovim

Prostornim Planom.

Prirodni resursi i biodiverzitet

Član 137. Posebne mjere sprječavanja nepovoljnih uticaja na okoliš date su u poglavlju teksta

plana pod nazivom „ Zaštita i unaprijeđenje okoliša“.

Privreda

Član 138.

Industrija a. Za nove industrijske proizvodnje uspostaviti principe zaštite okoliša kroz

poštivanje graničnih vrijednosti emisije ( zagađivanja ) i primjena najboljih raspoloživih tehnika i tehnologija,

b. Za postojeću industrijsku proizvodnju do roka predviđenog u zakonskoj regulativi ispoštovati principe: poštivanje graničnih vrijednosti emisije (zagađivanja) i primjena najboljih raspoloživih tehnika i tehnologija,

c. U industrijskim i privrednim zonama koje čine jednu cjelinu, a na kojoj se nalazi više subjekata koji utječu na okoliš ukupni (kumulativni) nivoi zagađenja uzimaju se kao parametar za ocjenu neophodnosti izrade procjene utjecaja na okoliš.

Privredne zone

Za sve privredne i industrijske zone kroz izradu planova nižeg reda, odnosno

regulacionim planovima potrebno je predvidjeti izradu strategijske procjene utjecaja okoliša, te definisati mjere i uslove neophodne za zaštitu okoliša.

Kroz procjenu utjecaja na okoliš za privredne i industrijske zone definisati namjene industrijskih i privrednih aktivnosti.

Za sve privredne i industrijske zone koje su postojale prije donošenja ovog Plana sačiniti strategijske procjene utjecaja okoliša u kojima će biti definisane mjere i uslovi neophodni za zaštitu okoliša, neophodni za njihovo daljnje egzistiranje.



189

27. Mjere zaštite stanovnika i materijalnih dobara od prirodnih i ljudskim djelovanjem izazvanih nepogoda i katastrofa i ratnih djelovanja

Član 139. Svaka izgradnja je zabranjena na nestabilnim terenima dok se ne dokaže tehničkim

ekspertizama da je moguća izgradnja na takvim zemljištima. Takođe je zabranjena izgradnja na kontaminiranim zemljištima.

Zabranjena je upotreba svih vrsta kancerogenih materijala, uređaja i postrojenja koja emitiraju radioaktivna zračenja štetna po ljudsko zdravlje.

Član 140. Posebno mora biti predmetom pažnje ostvarena i realizirana mjera zaštite koja se

može očekivati od potresa, poplava, klizanja zemljišta, požara, ratnih razaranja, sabotaže, udara groma, od elektroinstalacija visokog i niskog napona, saobraćaja i dr.

Član 141.

Građenje na površinama gdje je završena eksploatacija se može vršiti tek nakon izrade elaborata o rekultivaciji, odnosno provedenim kompleksnim geotehničkim i inžinjersko-geološkim istraživanjima.

Član 142. Planom su evidentirana eksploataciona polja na grafičkom prilogu br.4. nakon

završetka eksploatacije mineralnih sirovina, kao i na devastiranim površinama koja ih prate obavezno je izvesti radove kompletne sanacije i rekultivacije zemljišta u funkciji zaštite životne sredine.

Član 143. Nije dozvoljeno korištenje za bilo kakve namjene površina pod minama, kao i

sumnjivih i rizičnih površina, dok se ne izvrši deminiranje istih. U procesu realizacije etapnog deminiranja prostora, prioritet moraju biti građevinska

zemljišta u urbanim područjima kao i područja saobraćajnih komunikacija i lokaliteti od strateškog značaja.

Minska polja Član 144.

U cilju otklanjanja opasnosti od mina i minsko-eksplozivnih sredstava definišu se prioritetne površine za sanaciju kroz etapni plan deminiranja prostora.

Prioritetne površine su: - Građevinska zemljišta u sklopu urbanih područja ili izvan njih sa namjenom stanovanja, - Građevinska zemljišta za privredne komplekse, - Područja značajna za razvoj poljoprivredne proizvodnje, - Područja od posebnog značaja za druge planirane namjene.

Kontaminirane površine Član 145.

Za kontaminirana područja izazvana proteklim ratom, upotrebom municije sa osiromašenim uranijumom, te područja kontaminirana i drugim vrstama kontaminacije koja



190

se nalaze na području općine potrebno je izvršiti istraživanja radi poduzimanja mjera sanacije.

Član 146.

Općina je dužna da označi područje na kojem je registrovana kontaminacija i da klasifikuje područje po stepenu i vrsti kontaminacije, a u skladu sa važećim standardima.

Član 147.

Općina je dužna da izvrši dekontaminaciju svih područja na kojima je stepen kontaminacije iznad, za ljude, dozvoljenog stepena kontaminacije.

28. Zaštita prava lica sa smanjenim tjelesnim sposobnostima, urbanističko-tehničkim uvjetima i normativima za sprječavanje svih barijera za ljude sa umanjenim tjelesnim sposobnostima

Član 148. Pri izradi detaljnije dokumentacije, urbanističkih planova, provedbenih planova

prostornog uređenja, u postupku odobrenja za građenje, odnosno u postupku urbanističe saglasnosti i odobrenja za građenje, nadležna Služba je dužna obezbjediti da se primjeni Uredba o urbanističko-tehničkim uslovima, prostornim standardima i normativima za otklanjanje i spriječavanje stvaranja arhitektonsko-urbanističkih barijera za kretanje invalidnih lica koja koriste tehnička i ortopedska pomagala.

Obavezno je dati uslove i mjere svim učesnicima u projektovanju i izgradnji javnih i stambenih objekata za normalno korištenje istih licima sa umanjenim tjelesnim sposobnostima i u tom smislu obaveza je učesnika da u svakoj fazi propisuju konkretne uslove zavisno od nivoa dokumenata koji se izrađuju i donose.

U definisanju namjene određenih prostora i objekata obavezno se mora uzeti u obzir i ova kategorija stanovništva.

Područja posebne namjene i područja planirana za daljni razvoj

Član 149. Područja rezervisana za daljni razvoj su građevinska zemljišta koja se u ovom

planskom periodu koriste u postojećoj namjeni, a utvrđuju se kao potencijalna područja za daljnji razvoj u postplanskom periodu.

Izuzetno, ukoliko se ukaže potreba i stvore uslovi, u postupku izmjene i dopune Prostornog plana izvršiće se promjena namjene određenog lokaliteta i u ovom planskom periodu.

29. Pribavljanje, uređenje i korištenje građevinskog zemljišta

Član 150. Građevinskim zemljištem smatra se zemljište koje je ovom Odlukom utvrđeno kao

građevinsko zemljište, bilo da je u državnoj svojini ili svojini građana ili građansko-pravnih lica.



191

Član 151. Pribavljanje građevinskog zemljišta u državnoj svojini vrši se na način i po postupku

utvrđenom Zakonom o građevinskom zemljištu.

Član 152. Izgradnja građevina se, po pravilu vrši na uređenom građevinskom zemljištu. Izuzetno se izgradnja građevina može vršiti i na neuređenom građevinskom

zemljištu, ukoliko se obezbijedi njegovo uređenje u toku izgradnje građevine, a u skladu sa uvjetima utvrđenim urbanističkom saglasnošću.

Član 153. Kao minimum uređenja građevinskog zemljišta, u smislu odredaba Zakona o

prostornom uređenju, smatra se izvođenje radova na zemljištu koji obezbjeđuju: - snabdijevanje vodom i odvođenje (i prema potrebi prečišćavanja) otpadnih voda prema

raspoloživim uvjetima; - odgovarajući prilazni put; - priključak na električnu mrežu, ili obezbijeđen vlastiti izvor električne energije.

Član 154. Troškovi uređenja građevinskog zemljišta se formiraju na osnovu usvojenih Odluka o

uslovima i načinu dodjele građevinskog zemljišta u državnom vlasništvu, te usvojenih Programa uređenja. U troškovima uređenja i djelomičnog uređenja građevinskog zemljišta učestvuju općina Tešanj, komunalne radne organizacije i druge organizacije nosioci razvoja i izgradnje.

Investitori objekata su dužni da prema utvrđenim mjerilima i načinu obračunavanja troškova uređenja građevinskog zemljišta prije početka izgradnje izvrše uplatu naknade za uređenje građevinskog zemljišta, kao i naknade za uspostavljeno građevinsko zemljište u državnoj svojini, ako to nije drugačije utvrđeno ugovorom između organizacije i investitora.

Član 155. Troškovi uređenja građevinskog zemljišta ne mogu biti veći od troškova stvarno

izvršenih radova, odnosno radova koji će se izvršiti prema Programu uređenja, odnosno djelimičnog uređenja za urbanističku prostornu cjelinu.

Troškovi iz prethodnog stava se obračunavaju na osnovu prosječnog iznosa troškova po 1 m2 uređenog zemljišta ili po 1 m2 izgrađene površine građevinskog objekta, u zavisnosti od urbanog područja na kojem se objekti nalaze.

Član 156. Ustupanje građevinskog zemljišta u državnoj svojini vrši se na način i po postupku

predviđenom Odlukom o ustupanju i korištenju građevinskog zemljišta u državnoj svojini.

Član 157. Izgrađenim građevinskim zemljištem se smatra ono zemljište, odnosno građevinska

parcela na kojoj je, prema odgovarajućem planu, odnosno urbanističkoj saglasnosti i odobrenju za izgradnju sagrađen stalan objekat, kao i zemljište koje služi redovnoj upotrebi izgrađenog objekta.

Neizgrađenim građevinskim zemljištem smatra se zemljište koje je ovom Odlukom utvrđeno kao građevinsko zemljište, a na kojem nisu izgrađeni objekti, ili su sagrađeni objekti privremenog karaktera.



192

Član 158.

Za korištenje građevinskog zemljišta na teritoriji općine Tešanj se plaća naknada, bez obzira da li je građevinsko zemljište izgrađeno ili neizgrađeno.

Naknada za korištenje građevinskog zemljišta se plaća za korištenje građevinskog zemljišta u državnoj svojini, svojini građana i građansko-pravnih lica.

Član 159. Pribavljanje, uređenje i korištenje građevinskog zemljišta u cijelosti je regulirano

Odlukom o uslovima i načinu dodjele građevinskog zemljišta u državnom vlasništvu (“Službeni glasnik Općine Tešanj”, broj: 2/04) i Odlukom o izmjenama i dopunama Odluke o uslovima i načinu dodjele građevinskog zemljišta u državnom vlasništvu (“Službeni glasnik Općine Tešanj”, broj: 5/04).

30. Populaciona politika

Član 160. Mjere populacione politike su neophodne da bi stanovništvo odgovorilo brojnim

zahtjevima i ostvarilo rast, te ih treba definisati, sprovoditi i kontrolisati na nivou države i kantona.

Kao značajne mjere populacione politike predlažu se: a) demografski oporavak domicilnog stanovništva u pravcu zaustavljanja tendencije

opadanja nataliteta i njegovu stabilizaciju u najkraćem periodu, b) obezbeđenje minimalnih materijalnih uslova za proširenu reprodukciju stanovništva, c) stimuliranje povećanja stope nataliteta kroz razne oblike socijalne, zdravstvene i

materijalne pomoći, d) obezbeđenje zaposlenja jednog od roditelja, e) poticajnim mjerama obezbjediti povratak izbjeglih i raseljenih osoba.

31. Ekonomska politika

Član 161.

Normativno regulisanje odnosa u privrednom životu Općine Tešanj je određeno propisima koji su u isključivoj nadležnosti države Bosne i Hercegovine, odnosno Federacije Bosne i Hercegovine i Zeničko-dobojskog kantona.

Međutim Općina ima vrlo važnu ulogu u stvaranju poslovnog ambijenta, a općina iz svoje nadležnosti preduzima aktivnosti za ostvarenje ciljeva iz Prostornog plana, te u domenu ekonomske politike naročitu pažnju posvetiti:

• Kontinuirano raditi na aktivnostima na stvaranju poslovnog ambijenta i stvaranju uslova za uspješnije poslovanje i uspostavljanje partnerskog odnosa između općine i poduzetnika,

• S obzirom da su Strategijom razvoja Općine Tešanj do 2015. godine utvrđeni strateški pravci razvoja potrebno je u narednom periodu nastaviti sa donošenjem sektorskih politika ( po usvojenim strateškim pravcima razvoja ),također je potrebno podsticanje kretanja kapitala po strateškim sektorima,

• politikom regresa, premija, kompenzacija, otkupa gotovih proizvoda i drugim mjerama unaprijediti instrumente razvojne politike i uskladiti sa prostornom



193

organizacijom, stimulisati razvoj poljoprivrede, male privrede i proizvodnih kapaciteta u sekundarnim centrima,

• kreditnim, poreskim i drugim instrumentima ekonomske politike stvarati uslove za povećano i kvalitetno zapošljavanje,

• Iskoristiti mogućnosti za otvaranje inkubacionih centara, dati potporu u otvaranju malih i srednjih preduzeća, razvoju usluga i formiranje mreže klastera, uz izbjegavanje industrije koja zagađuje,

• da Tešanj koristi prostorne i druge planove u cilju podsticanja partnerstva između privatnog i javnog biznisa i da se tim fazama postiže koncezus putem uključivanja građana u ove aktivnosti, kako bi se zajednički kreirala odgovarajuća i ostala opredjeljenja,

• usmjeravati razmještaj privrednih kapaciteta na području općine, koja su resorno, infrastrukturno i kadrovski optimalna sa stanovišta proizvodnih procesa,

• usklađenom politikom odnosa sa inostranstvom sa politikom Evropske zajednice, usmjeravati povećanje kvaliteta proizvoda i usluga u cilju njihove konkurentne sposobnosti za plasman na inostranim tržištima,

• posebnim mjerama će se uticati na kvalitet uvezenih čistih tehnologija i tehničkih sredstava u cilju obezbeđenja preduslova za usmjeravanje održivog razvoja, naročito iz aspekta zaštite i unapređenja zaštite životne sredine,

• Podržati proces infrastrukturnog opremanja lokacija za izgradnju malih i srednjih preduzeća uz pružanje stručnih usluga ovim preduzećima, te kontinuirano smanjivati razliku između ruralnih i urbanih područja općine,

• Tržišno, tehnološko, kadrovsko i organizaciono restruktuiranje privrede i izvozno orjentisano gospodarstvo, uz promjenu tehnološke osnovice i nove investicije.

U politici zapošljavanja s obzirom na vrlo izražen problem nezaposlenosti potreban je

:

• Proces prekvalifikacije, sticanje novih znanja, te permanentno obrazovanje, • Program za samozapošljavanje, • Mjere za podsticanje zaposlenosti, posebno u privatnom sektoru.

Neophodno je preko svih medija i raznih oblika komunikacija razvijati svijest građana

o neophodnim promjenama proteklog društveno-ekonomskog sistema ka novo, tržišnom sistemu sa sinergijom održivog razvoja, javnog sektora i privatne svojine i drugim oblicima organizacije rada i menadžmenta, a sve u cilju povećanja kvaliteta života i zadovoljenja ljudskih potreba stanovnika Općine.

32. Zemljišna politika

Član 162. Razvojni koncept novog sistema zemljišne politike ima nekoliko osnovnih pravaca:

a. Nužno je hitno pristupiti redefiniranju osnovnih postavki zemljišne politike i promjenama zakonskih elemenata i općinskih odluka pokušavajući izvući maksimum pogodnosti i domaćinskog gazdovanja iz aktuelnih socio-ekonomskih, pravno-zakonodavnih i tehničko-tehnoloških i kulturno-historijskih uslova. Također je potrebno povećati efikasnost poslovanja svih struktura i struke usmjerene na



194

izgradnju i održavanje tehničke infrastrukture i izgrađenih fondova u okviru komunalnog preduzeća,

b. Neophodno je pristupiti pripremi tržnih modela gazdovanja svim resursima Općine, posebno ukupnog prostora i građevinskog zemljišta koristeći teorijsku pripremu, organizacionu, materijalnu, financijsku, institucionalnu, pravnu i svaku drugu, kako bi se što bezbolnije transformisali na novi tržni sistem razmišljanja i gazdovanja resursima, gdje će građevinsko zemljište i infrastruktura postati stimulans razvoja općina,

c. Neophodno je preko svih dostupnih medija i raznih oblika komunikacija razvijati svijest građana o neophodnim promjenama proteklog društveno-ekonomskog sistema ka novom, tržišnom sistemu (npr.socijalne tržišne privrede nordijskog i srednjoevropskog tipa) sa sinergijom održivog razvoja, javnog sektora i privatne svojine, ali i zadružnim i drugim oblicima organizacije rada i menadžmenta.

d. Cilj je povećati kvalitet života i zadovoljenje ljudskih potreba.

S obzirom da zemljišna politika, po svojoj složenosti, predstavlja bitan okvir ukupnog razvoja, mjerama

zemljišne politike će se obezbjeđivati racionalno korištenje i zaštita zemljišta od neplanskog korištenja. Primarno će se obezbjeđivati zaštita zemljišta za unapređenje poljoprivredne proizvodnje, a politikom cijena i na druge načine usmjeravati će se tokovi urbanizacije i korištenje planiranog građevinskog zemljišta. U tom pravcu će se:

• istražiti i izvršiti ekonomsko vrednovanje zemljišta (cijena neizgrađenog zemljišta,

troškovi uređenja, vrijednosni izrazi svih vrsta rente, i drugo), • podsticati slobodno tržište građevinskog zemljišta, omogućavajući njegovu proširenu

reprodukciju, • utvrđivanje realne tržišne vrijednosti zemljišta, grupe lokacija i samih parcela, čime

će se afirmisati pravi tržišni odnos u ovoj značajnoj oblasti i afirmisati optimalno uređivanje, raspodjela i eksploatacija građevinskog zemljišta,

• afirmacijom tržišta građevinskog zemljišta, te realnih cijena svih instrumenata zemljišne politike uspostaviće se veća pokretljivost sadržaja na parcelama, posebno u urbanim centrima, kao preduslov efikasne urbane ekonomije,

• posvetiti pažnju zaštiti poljoprivrednog i šumskog zemljišta i zabraniti izgradnje građevinskih ili drugih objekata i sadržaja kojima se pospješuje neracionalno korištenje prostora

• propisima na osnovu izvršene valorizacije vrijednosti zemljišta obezbjediti priliv kvalitetnih finansijskih sredstava za izgradnju novih i unapređenje postojećih komunalnih infrastrukturnih sistema i uređivanje zemljišta, posebno u urbanim područjima,

• kao jedna od okosnica provođenja zemljišne politike dalje će se razvijati i unapređivati geografski informacioni sistemi (GIS), koji će uz registar svih nekretnina biti okosnica za donošenje mjera i propisa u ovoj i drugim oblastima uređenja i korištenja prostora,

• osnovni cilj svih planova, pa i Prostornog plana općine Tešanj je da se uvede red u prostor, obezbjede koridori za tehničku i prostori za socijalnu infrastrukturu, te da se utvrde pravila građenja i korištenja fiksnih fondova zemljišta, tehničke infrastrukture i objekata,

• vrlo su bitne agencije za uređivanje nekretnina koje najčešće osniva lokalna uprava, pa sa privatnim kapitalom uređuje pojedine dijelove naselja, te ih postepeno



195

prepušta efikasnijem privatnom sektoru kada,prethodno, obezbijedi planski dokument u tom prostoru, te kada se formiraju realne cijene parcela i kada lokalna zajednica povrati svoja uložena sredstva sa dijelom profita i rente. Na bazi tih oplemenjenih sredstava lokalna uprava pristupa uređenju drugih lokacija i opet sa privatnim kapitalom i efikasnošću oplemenjuje prostor koji se postepeno prepušta daljem uređenju i izgradnji, a sve da bi lokalna uprava i njena opunomoćena preduzeća začela novo uređivanje na uvijek nedovoljno uređenom urbanom prostoru,

• Izrada godišnjeg i višegodišnjeg Programa uređenja zemljišta i komunalne izgradnje doprinijet će da se u ovom Prostornom planu, ali i u drugim urbanim planovima afirmiše Program uređenja kao noseći instrument implementacije svih planskih akata, i to konkretno, ne samo na bazi realnih potreba, već na osnovu stvarnih materijalnih, financijskih, lokacionih, organizacionih i drugih mogućnosti, zapravo kao sinteza potreba i stvarnih mogućnosti područja,

• u provođenju Prostornog plana u oblasti zemljišne politike, osnovu čine odredbe ove Odluke.

Renta je poseban stimulans svim učesnicima u planiranju, izgradnji i korištenju

ljudskih naselja da, rukovođeni mogućnostima zahvatanja dijela rente, traže i koriste najpovoljnije lokacije, tj.parcele za svoje djelatnosti. Tako, dio rente ne pripada samo vlasniku parcele, već i svim onim koji tu grade, ili zakupljuju objekt ili dio objekta.

Također, jedan od bazičnih ekonomskih principa je da se jednom plaćena cijena za neku robu ili uslugu ne može ponovo naplaćivati. U ovom slučaju to je posebno bitno, pošto se renta zahvata konkretnim instrumentima i to:

1. Apsolutna renta AR, koja se zahvata na bazi apsolutnog prava svojine na konkretnoj parceli, naplaćuje se od investitora kroz naknadu za dodijeljeno građevinsko zemljište, tj. Novi instrument koji tržište afirmiše, a to je zakupna cijena dodijeljenog zemljišta,

2. Diferencijalna renta DR-1a nastala na bazi prirodnih pogodnosti parcele za građenje pripada samo konkretnoj parceli i naplaćuje se kroz naknadu za uređenje građevinskog zemljišta, ali dijelom i ostale instrumente,

3. Diferencijalna renta DR-1b nastala na bazi položaja parcele u odnosu na gradski centar i urbane sadržaje 8položajna renta), kao najizražajniji oblik rente koji u sebi sadrži brojna ulaganja nastala od nastanka naselja, sadržana je i naplaćuje se djelomično prilikom dodjele zemljišta kroz naknadu za dodijeljeno gradsko građevinsko zemljište, tj. zakupnu cijenu zemljišta, a kasnije prvenstveno kroz naknadu za korištenje ukupnog građevinskog zemljišta,

4. Diferencijalna renta DR-2 nastala na bazi dodatnog ulaganja kapitala na uređenju konkretne lokacije tj. parcele, sastavni je dio naknade za uređenje građevinskog zemljišta i plaća je investitor prilikom dobijanja odobrenja za građenje.

Renta se tako iskazuje kao vrlo složen, relativno skriven i mnogoznačan element tržišta građevinskog zemljišta koja u sebi sadrži brojna vjekovna ulaganja u konkretno naselje, sa svim njegovim prednostima i složenostima.

Pošto je grad kao najveći domet ljudskog stvaralaštva tako atraktivan da sve više privlači stanovništvo i kapital sa šireg gravitacionog područja, tu se slivaju osim stanovnika i brojni ekonomski i drugi razvojni tokovi, te se i renta multiplikuje sa svim tim dodatnim elementima. Tako svi oblici rente oplemenjuju gradsko tkivo i čine ga sve privlačnijim za čitavo široko razgranato gravitaciono područje.



196

Osnovni ekonomski principi-efikasnost ( na bazi neprikosnovenog privatnog interesa) i pravednost ( na bazi, ne samo humanosti, već i efikasnosti i potrebe sigurnosti) upućuju da je građevinsko zemljište sa tehničkom infrastrukturom, ali i objektima svih namjena, područje gdje se sublimiraju svi oblici rente kroz cijenu lokacija, sve do pojedinačnih parcela.

Zato je neophodno, ne samo upoznati se sa svim pojavnim oblicima rente koji definišu cijenu zemljišta, već i sa brojnim karakteristikama i elementima nekretnina koji utiču na ovo najsloženije tržište i najinteresantniji dio ukupnog socio-ekonomskog života.

33. Investiciona i fiskalna politika

Član 163. Investiciona i fiskalna politika, koje imaju presudan uticaj na intenzitet i kvalitet korištenja i uređenja prostora, će biti naročito pažljivo određivane i usmjeravane, posebno kada su u pitanju investicije inostranih ili zajedničkih domaćih i inostranih investitora, kao i kada je u pitanju uređenje prostora i izgradnja infrastrukturnih sistema na svim nivoima. U tom pravcu će se, posebno:

• racionalizovati i na najmanje vremenske intervale skratiti procedura registracije firmi, odobravanja lokacija i pribavljanja dokumenata potrebnih za otvaranje procesa investiranja

• podržavati politika stimulisanja investitora za izgradnju objekata sa savremenim proizvodnim tehnologijama koje su kompatibilne sa postojećim proizvodnjama u općini i okruženju, kao i onih koji omogućavaju visoke standarde u kvalitetu proizvoda, većem broju zaposlenih i većim profitima

• fiskalnom politikom poticati i usmjeravati intenzivnu primarnu poljoprivrednu proizvodnju na svim prostorima gdje to prirodni uslovi i mogućnosti dozvoljavaju, kao i plansko upravljanje i korištenje šumskih resursa,

• uz inoviranje politike koncesija kroz izdvajanja za istraživanja potencijalnih područja ležišta mineralnih sirovina i koristeći pozitivan utjecaj koridora Vc, obezbijedit će se povećanje interesa za koncesijama, što može uticati na povećanje finansijskih kapaciteta.

• Investicionom politikom podsticati ostvarivanje adekvatne politike prostornog uređenja, tako da bi privredni subjekti i prostorne strukture se međusobno usklađivale. U tom smislu nužno je obezbjediti takvo usmjeravanje sredstava za investicije, kako bi se mogli adekvatno sagledati uzročno-posljedični efekti na cjelokupno područje.

34. Obaveze u pogledu planiranja uređenja prostora

Član 164. Prostorni plan je javni dokument i u načelu pokriva cijelu teritoriju općine, i kao

takav je dostupan svim zainteresovanim. Isti se koristi i provodi kroz nadležne organe općine.

Realizaciju mjera provedbe Prostornog plana će voditi Nosilac pripreme plana, odnosno općina Tešanj.



197

Da bi se moglo operativno djelovati na cijeloj teritoriji potrebno je u kontinuitetu nastaviti aktivnosti kojim će se ostvariti mogućnosti rada svih nivoa nadležnosti da konkretno ostvare zacrtane ciljeve i opredjeljenja. Da bi se ovo moglo sprovesti potrebno je odmah pristupiti ostvarenju slijedećeg:

• izvršiti inventarizaciju raspoložive prostorno-planske dokumentacije, i u tom postupku izvršiti selekciju i usklađivanje svih do sada donesenih dokumenata prostornog uređenja,

• isključiti iz dalje upotrebe akta i dokumenta kojima su istekli rokovi važnosti kao i sve planske dokumente koji su u neskladu sa ovim Prostornim planom

• obezbjediti izradu dokumenata prostornog uređenja propisanih ovim planom, odnosno

• obezbjediti izradu detaljnijih dokumenata, • povremene Izmjene i dopune Prostornog plana u ovisnosti od rezultata iz Izvještaja

stanja u prostoru.

Usklađivanje dokumenata prostornog uređenja

Član 165. Na području općine potrebno je izvršiti:

• Reviziju provedbenih planova radi usklađivanja sa Prostornim planom, odnosno novoizrađenim ili revidovanim urbanističkim planovima,

• Izradu novih provedbenih planova, • Po potrebi planova za izgradnju i sanaciju,

Donijeti podzakonske akte (pravilnike) o urbanom mobilijaru, aspektu materijala i boja na fasadama građevina u Općini, i sl.

Prostornim planom utvrđuje se obaveza izrade slijedećih dokumenata prostornog uređenja:

1) Prostorni plan područja posebne namjene - Zaštićeno prirodno područje Crni vrh, - Koridor Vc.

2) Urbanistički plan za: - Uže i šire urbano područje gradskog naselja Tešanj, - Uže i šire urbano područje naseljenog mjesta Jelah (sekundarni centar), - Uže i šire urbano područje naseljenog mjesta Tešanjka (sekundarni centar),

3) Regulacioni plan za: - Središte centra većih urbanih područja (opštinskog centra i sekundarnih

centara, Jelah i Tešanjka), - Područja planiranih proizvodno-poslovnih zona, * Ekonomsko-finansijske mjere koje su u domenu nadležnih državnih institucija su:

1. poreska politika koja stimulativno djeluje na privlačenje kapitala; 2. instrumenti spoljnotrgovinske politike u funkciji povećanja izvoza; 3. kreditna politika u funkciji podsticaja razvoja malih i srednjih preduzeća.

* Organizacione mjere ili instrumenti: 1. stvaranje uslova za privlačenje stranih investicija kroz aktivnost nadležnih ministarstava i institucija; 2. stvaranje preduslova za formiranje novih proizvodno-poslovnih zona



198

(oslobađanje općinskih dažbina, dodjela zemljišta, ukidanje administrativnih prepreka itd.),

- koridor autoputa, - sve sportsko-rekreacione centre,

- društveno opslužne centre.

Član 166. Planske dokumente je obavezno raditi u propisanom obliku i razmjeri prema važećoj

Uredbi. 6. Izvještaj o stanju prostora na području opštine

Član 167. Izraditi će se izvještaji o stanju u prostoru na temelju monitoringa za najmanje

četverogodišnji period na osnovu kojeg će se izraditi i donijeti program mjera za unaprjeđenje stanja u prostoru, a prije svega potrebe izrade novih, odnosno izmjena i dopuna postojećih dokumenata, novih istraživanja za pojedina područja i lokalitete, te primjenu posebnih razvojnih i drugih mjera za ta područja Općine, kao što su: - Preduprijeđivanje nezakonitog građenja, - Usaglašavanje ili izrada nove zakonske regulative relevantne za prostorno uređenje, - Uvođenje monitoringa o stanju prostornog uređenja radi praćenja pojava i procesa u prostoru, - Izradu sanacionih programa.

Obaveza Ministarstva je izrada Izvještaja o stanju prostora na području Kantona svake četiri godine.

Na osnovu izvještaja o stanju prostora donosi se četverogodišnji Program mjera za unapređenje stanja u prostoru, koji sadrži i procjenu potrebe izrade novih, odnosno izmjenu i dopunu postojećih planskih dokumenata.

Jačanje infrastrukture provođenja Prostornog plana

Član 168. Provođenje Prostornog plana se vrši kroz faze:

• Monitoring (sistem praćenja aktivnosti, kvaliteta života građana, uticaja na okolinu), • Screening (ekspertske analize), • Scoping (analize i odluke odgovornih tijela).

V. NADZOR I UPRAVNE MJERE

Član 169.

Nadzor nad provođenjem odredaba Zakona o prostornom uređenju, drugih zakona i propisa kojima se reguliše oblast prostornog uređenja, kao i ove Odluke, vrše nadležni inspekcijski organi.

Član 170. Nadzor iz prethodnog člana, po pravilu, vrši inspektor za urbanizam i građevinarstvo,

osim u slučajevima koji su zakonom ili podzakonskim aktom stavljeni u nadležnost drugog inspektora, ili drugog organa uprave.



199

VI. KAZNENE ODREDBE

Član 171. Za povrede odredaba ove Odluke se primjenjuju sankcije propisane Zakonom o

prostornom uređenju i drugih propisa koji regulišu oblast prostornog uređenja.

Član 172. Odredbe ove Odluke primjenjivat će se na zahtjeve po kojima do dana stupanja na

snagu ove Odluke nije doneseno prvostepeno rješenje ili je prvostepeno rješenje poništeno i predmet vraćen na ponovni postupak.

Član 173. Sastavni dio ove Odluke su grafički prilozi Prostornog plana u razmjeri 1:25000.

grafički prilozi sa granicama urbanih područja - građevinskih zemljišta u razmjeri 1:25.000, kao i digitalni prikaz urbanih područja, odnosno građevinskih zemljišta.

Član 174. Donošenjem ovog Prostornog plana prestaje važenje Prostornog plana općine Tešanj

(“Sl. glasnik općine Tešanj”, broj: 2/2000) i Izmjena i dopuna Prostornog plana općine Tešanj (“Sl. glasnik općine Tešanj” broj: 6/2003).

Član 175. Ova Odluka stupa na snagu osam dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku

Općine Tešanj“.

DOSTAVLJENO: PREDSJEDAVAJUĆI VIJEĆA 1. Općinski načelnik, 2. Služba za urbanizam i prostorno planiranje, Vedran Kaser, dipl.ing.inf.teh. 3. Općinsko vijeće, 4. a/a



200

NAPOMENA: U Odluci o provođenju plana, u: Članu 51. umjesto grafički prilozi br. 15,15a i 16., treba zamjeniti sa grafički prilog br.07. i 15. Članu 60. umjesto grafički prilozi br.06. i 13., treba zamjeniti sa grafički prilog br. 04. i 13. Članu 64. umjesto grafički prilozi br.18., treba zamjeniti sa grafički prilog br.13. Članu 72. umjesto grafički prilozi br. 10,11,12,13,14, treba zamjeniti sa grafički prilog br.05, 08, 09. i 10.



201

- GRAFIČKI DIO -

PROSTORNI PLAN OPĆINE TEŠANJ 2007-2020.

Documents

Transcript of PROSTORNI PLAN OPĆINE TEŠANJ 2007-2020.