Projektowanie i wdrażanie programów kształcenia zgodnie z ...

Projektowanie i wdrażanie programów kształcenia zgodnie z aktualnymi

uregulowaniami prawnymi

Tomasz Saryusz-Wolski Ekspert Boloński [email protected]

Tomasz Saryusz-Wolski

Plan prezentacji

• Koncepcja tworzenia programów studiów na bazie efektów kształcenia i w zgodzie z obowiązującym prawem

• Uwagi dotyczące zorganizowania prac, procesu przygotowania programów w uczelni

• Dokumentacja programów kształcenia – Na bazie przykładów (nieobowiązujących)

• Dodatkowe uwagi i wyjaśnienia


Podstawowe akty prawne i materiały pomocnicze

• Ustawa z 18 marca 2011 r. (nowelizacja PSzW) • Akty wykonawcze -rozporządzenia MNiSW

� Rozporządzenie z dn. 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego

� Rozporządzenie z dn. 4 listopada 2011 r. w sprawie wzorcowych efektów kształcenia

� Rozporządzenie z dn. 5 października 2011 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia

� Rozporządzenie z dn. 29 września 2011 r. w sprawie warunków oceny programowej i oceny instytucjonalne

• Opracowanie autorstwa prof. Andrzeja Kraśniewskiego – „Jak przygotowywać programy kształcenia zgodnie z wymaganiami wynikającymi z Krajowych Ram Kwalifikacji dla szkolnictwa Wyższego?” i przedstawiająca je prezentacja –www.ekspercibolonscy.org.pl


Czym jest (chciałbym aby była) moja prezentacja ?

• Wyjaśnieniem koncepcji • Wskazaniem jakie materiały powinny zostać

przygotowane i jakie decyzje podjęte • Zwróceniem uwagi na elementy krytyczne

wynikające z uregulowań prawnych • Komentarzem do wybranych uregulowań

prawnych i interpretacji podanych w publikacji przygotowanej przez prof. A. Kraśniewskiego

Przedstawienie i omówienie aktów prawnych nie jest celem tej prezentacji


Podejście do tworzenia „programu kształcenia” - DAWNIEJ

• Materiałem wyjściowym był „standard dla kierunku studiów” – Zatwierdzony przez MNiSzW – Opisany głównie za pomocą treści kształcenia

• Była możliwość tworzenia – Makrokierunku – Studiów międzykierunkowych – Kierunku unikatowego


Podejście do tworzenia „programu kształcenia” - DAWNIEJ

• Materiałem wyjściowym był „standard dla kierunku studiów” – Zatwierdzony przez MNiSzW – Opisany głównie za pomocą treści kształcenia

• Była możliwość tworzenia – Makrokierunku – Studiów międzykierunkowych – Kierunku unikatowego

Pozostają standardy dla kształcenia w zakresie medycyny ……


Podejście do tworzenia „programu kształcenia” - TERAZ

• Uczelnia sama tworzy „kierunek studiów” opracowując i zatwierdzając „efekty kształcenia dla programu kształcenia” – Decyzję podejmuje Senat uczelni podejmując

odpowiednią uchwałę – Decyzja ta jest ostateczna jeśli uczelnia posiada

pełne uprawnienia akademickie – Jeśli uczelnia/wydział nie posiada odpowiednich

uprawnień to ostateczną decyzję podejmuje Minister NiSzW







Zatwierdzanie przez senat efektów kształcenia dla programu kształcenia to „ustanowienie

kierunku studiów” •Musi mieć miejsce oddzielnie

•dla studiów I i oddzielnie dla II stopnia •dla studiów o profilu ogólnoakademickim i oddzielnie dla profilu praktycznego

•Jest wspólne dla studiów •Stacjonarnych i niestacjonarnych







Zatwierdzanie przez senat efektów kształcenia dla programu kształcenia to „ustanowienie

kierunku studiów” •Musi mieć miejsce oddzielnie

•dla studiów I i oddzielnie dla II stopnia •dla studiów o profilu ogólnoakademickim i oddzielnie dla profilu praktycznego

•Jest wspólne dla studiów •Stacjonarnych i niestacjonarnych

•Uchwała Senatu uczelni jest potrzebna również w przypadku prowadzonych już programów studiów – bez wyjątku •Jeśli uczelnia nie ma uprawnień ale nie zmienia więcej niż 30% programu studiów to nie jest potrzebna procedura zatwierdzania przez MNiSzW


Efekty kształcenia dla programu kształcenia – zatwierdzane przez SENAT

• Efekty kształcenia dla programu kształcenia przygotowuje i wstępnie zatwierdza rada wydziału (lub inna podstawowa jednostka …..)

• Są one podstawą przygotowania programu studiów i planu studiów – zatwierdza rada wydziału

• Muszą „wypełniać” efekty kształcenia wybranego obszaru lub obszarów kształcenia – Dla studiów I lub studiów II stopnia – Dla profilu praktycznego lub ogólnoakademickiego


Program kształcenia Efekty kształcenia dla programu kształcenia I lub II stopnia, profilu ogólnoakademickiego

lub praktycznego


Opis modułów kształcenia

Plan studiów A

A Program studiów

stacjonarnych


Plan studiów B

BProgram studiów niestacjonarnych


Plan studiów X

X Program studiów ……

Efekty kształcenia dla programu kształcenia I lub II stopnia, profilu ogólnoakademickiego

lub praktycznego



Plan studiów A

A Program studiów

stacjonarnych


Plan studiów B



Plan studiów X


Program kształcenia „…nazwa…” dla • studiów I stopnia (lub II stopnia) • dla studiów o profilu ogólnoakademickim (lub praktycznym)


lub praktycznego

studióóóóóóóóóóóóóóóóóóóóówwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA

pppppppppppppppppppiks

st

ooooggggggggra

• studiiiiiiióóóóóóóówwwwwwwwwwwwww I stopnia (lub II stop••• dlaaaa t dddddiów o profilu ogólno

(lub praktyczn

Ponieważ mamy różne programy kształcenia (kierunki) dla studiów I i II stopnia oraz różne

dla profilu ogólnoakademickiego i praktycznego to możemy (ale nie musimy) różnie je nazywać

•Inna nazwa dla studiów I stopnia i inna nazwa dla II stopnia •Inna nazwa dla profilu ogólnoakademickiego i inna dla praktycznego


lub praktycznego



Plan studiów A

A Program studiów

stacjonarnych


Plan studiów B



Plan studiów X




lub praktycznego

studióóóóóóóóóóóóóóóóóóóówwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA

ppppppppppppppppiks

st

oooggggra

• studiiiióóóóówwwwwwwwww I stopnia (lub II stop••• dla t dddddiów o profilu ogólno

(lub praktyczn

Ponieważ mamy różne programy kształcenia (kierunki) dla studiów I i II stopnia oraz różne

dla profilu ogólnoakademickiego i praktycznego to możemy (ale nie musimy) różnie je nazywać

•Inna nazwa dla studiów I stopnia i inna nazwa dla II stopnia •Inna nazwa dla profilu ogólnoakademickiego i inna dla praktycznego

…………………………………………………………

oakademicckiddddddiów o profilu ogólnolaaaaa

pI

ickiego i praktycznego

Nazwa musi odpowiadać efektom kształcenia – nie może odbiegać od powszechnego rozumienia nazwy

„kierunku” w języku polskim i obcym – wzorce międzynarodowe

Program studiów

• Jest to opis procesu kształcenia zapewniającego osiągnięcie efektów kształcenia

• Składa się z kilku składników – Opisu modułów kształcenia

• wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów punktami ECTS, opisem zakładanych efektów kształcenia oraz sposobów weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta

– Planu studiów – Opisu procesu kształcenia ( w tym liczba semestrów, sposoby

weryfikacji efektów kształcenia, sumaryczne wskaźniki ilościowe…) • W niektórych miejscach „ustawy” jest nazwa „plan studiów i

program kształcenia – należy to rozumieć jako „plan studiów”


Program studiów

• Jest to opis procesu kształcenia zapewniającego osiągnięcie efektów kształcenia

• Składa się z kilku składników – Opisu modułów kształcenia

• wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów punktami ECTS, opisem zakładanych efektów kształcenia oraz sposobów weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta

– Planu studiów – Opisu procesu kształcenia ( w tym liczba semestrów, sposoby

weryfikacji efektów kształcenia, sumaryczne wskaźniki ilościowe…) • W niektórych miejscach „ustawy” jest nazwa „plan studiów i

program kształcenia – należy to rozumieć jako „plan studiów”


modułóóówww kkkkkkkkssssssssssssssssssssszzzzzzzzzzzzzzzzzzzzztttttttttttttttttttttaaaaałłłłłłłłłłłłłłłłłłłłcenia

moduł kształcenia zajęcia lub grupa zajęć z przypisanymi efektami kształcenia oraz liczbą punktów ECTS = szeroko rozumiany przedmiot lub grupa przedmiotów

� typowy przedmiot � „praktyka”, „zajęcia w terenie” � „przygotowanie pracy dyplomowej” � zbiór przedmiotów obowiązkowych dla określonej specjalności lub

specjalizacji w ramach kierunku studiów � zestaw przedmiotów o określonej łącznej liczbie punktów ECTS wybrany

przez studenta spośród przedmiotów należących do określonego, większego zbioru

z przyppppppppppppiiiiiiiiiiiiiiiiiiiisssssssssssssssssss nnnyyymmmi do poszczególnych modułów punktami ECTS, opisem danych eeeeeeeffffffffffffffffffffeeeeeeeeeeeeeeeeeeekt kkkssształcenia oraz sposobów weryfikacji efektów kształcenia anych przeeeeeeeeeezzzzzzzzzzzzzzzzzzzz stude ttaaatudiówrocesuu k ałcenia ( w tym liczba semestrów, oossoby

acjjjjjiiii eee ektów kształcenia, sumaryczne wskaźniki ilo iiioooowwwweyyyyyyyyyyy h mie scach „ustawy” est nazwa „plan studiówwwwwwwwwksssssssssssszzzzzzzzzzzzzt dddddddddddddiiiiiiiiiiiióóóóóóóóó

moduuuuuuuuuuuuułóóóóóóówwwwwwwwwwwwwwwwwwww kkkkkkkkkkkkkkkkkkkksssssssssssształcenia

ppoookkssOpis modułu kształcenia będzie

przedmiotem następnej prezentacji

Efekty kształcenia dla programu kształcenia – zatwierdzane przez SENAT

• Efekty kształcenia dla programu kształcenia przygotowuje i wstępnie zatwierdza rada wydziału (lub inna podstawowa jednostka …..)

• Są one podstawą przygotowania programu studiów i planu studiów – zatwierdza rada wydziału

• Muszą „wypełniać” efekty kształcenia wybranego obszaru lub obszarów kształcenia


Dlaczego efekty kształcenia dla programu kształcenia „Muszą „wypełniać” efekty

kształcenia wybranego obszaru lub obszarów kształcenia?

• Zapewnia to zgodność programu kształcenia z poziomem kształcenia określonym Polską i Europejską Ramą Kwalifikacji oraz Ramą dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego


Zgodność programu kształcenia z poziomem Polskich i Europejskich Ram Kwalifikacji

Efekty 2

Efekty kształcenia

1

Efekty „n”

Efekty kształcenia dla programu kształcenia

Polska Ramy Kwalifikacji

Deskryptory Efektów Uczenia się właściwe dla stopnia studiów,

obszaru i profilu

Deskryptory poziomu PRK

Zgodność zapewniona przez budowę PRK

Zgodność zapewniona przy tworzeniu

programu i sprawdzana przez system jakości

Euro

pejsk

ie R

amy

Kwal

ifika

cji

„Bol

ońsk

ie”

Ram

y kw

alifi

kacj

i

Zgodność wykazana w Raporcie

Referencyjnym - RR Tomasz Saryusz-Wolski

Efekty 2

EEEEEEEEEEffektyyyyyyyyykkkkkkkkkkkkssssssształceniiiiiaaaaaaaaaaaaa

1

Efekty „n”

programu kształ

ZZgo

propToToToTooToToToTTTTTT maaaaamaszszszszszszszzssz SSSSSSSS Saaararyuyuyuyuyuuuuuusssssszsz-Wolskipp

Europejskie Ramy Kwalifikacji i Ramy kwalifikacji dla Europejskiego szkolnictwa Wyższego

efekty kształcenia w obszarze ...

efekty kształcenia w obszarze ...

obszary kształcenia odpowiadające obszarom wiedzy

• obszar nauk humanistycznych • obszar nauk społecznych • obszar nauk ścisłych • obszar nauk przyrodniczych • obszar nauk technicznych • obszar nauk rolniczych, leśnych i

weterynaryjnych • obszar nauk medycznych, nauk o

zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej • obszar sztuki

klasyfikacja wzorowana na klasyfikacji

OECD/EUROSTAT/UNESCO

Rozporządzenie ws. KRK dla SzW

efekty kształcenia dla kompetencji inżynierskich

„efekty obszarowe”

2 listopada 2011 r. pPolska Rama Kwalifikacji – opis efektów kształcenia dla poziomów kształcenia

Slajd prof. A. Kraśniewskiego

Zgodność programu kształcenia z poziomem Polskich i Europejskich Ram Kwalifikacji

Efekty 2

Efekty kształcenia

1

Efekty „n”


Polska Rama Kwalifikacji

Deskryptory Efektów Uczenia się właściwe dla stopnia studiów,

obszaru i profilu

Deskryptory poziomu PRK

Zgodność zapewniona przez budowę PRK

Zgodność zapewniona przy tworzeniu

programu i sprawdzana przez system jakości

Euro

pejsk

ie R

amy

Kwal

ifika

cji

„Bol

ońsk

ie”

Ram

y kw

alifi

kacj

i

Zgodność wykazana w Raporcie

Referencyjnym - RR Tomasz Saryusz-Wolski

Efekty 2

EEEEEEEEEEffektyyyyyyyyykkkkkkkkkkkkssssssształceniiiiiaaaaaaaaaaaaa

1

Efekty „n”

programu kształ

ZZgo

propToToToTooToToToTTTTTT maaaaamaszszszszszszszzssz SSSSSSSS Saaararyuyuyuyuyuuuuuusssssszsz-Wolskipp

ość programu kształcenia z poziomem

aaaaaaaaaaaa

DDDDDDDDDDDDeeeeeeeeeeeesssssssssssskkkkkkkkkkkkrrrrrrrrrrrryyyyyyyyyyyyppppppppppppttttttttttttoooooooooooorrrrrrrrrrrryyyyyyyyyyyy EEEEEEEEEEEEffffffffffffeeeeeeeeeeeekkkkkkkkkkkkttttttttttttóóóóóóóóóóóówwwwwwwwwwww RRRRRRRRRRRRRRRRR RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

ość ppRozporządzenie ws. wzorcowych efektów kształcenia Z dnia 4 listopada 2011 roku opis efektów kształcenia dla 5 kierunków o pedagogika o filozofia o matematyka o instrumentalistyka o elektronika dla � dwóch poziomów kształcenia (studia I i II stopnia)

Plan prezentacji



• Dokumentacja programów kształcenia – Na bazie przykładów



opinia PKA (2)

wydział z uprawnieniami hab.?

dotychczas prowadzone studia?

wzorcowe efekty kształcenia?

warunki prowadzenia studiów

efekty kształcenia

decyzja Ministra

TAK NIE

możliwość prowadzenia studiów

TAK

TAK NIE

NIE

zmiana programu studiów > 30%?

NIE

decyzja Ministra

TAK

pozytywna opinia PKA

(1) (1) (1)

(1) jeśli spełnione są warunki prowadzenia studiów (2) w przypadku niektórych rodzajów uczelni także

opinia ministra nadzorującego daną uczelnię, dot. spełnienia warunków prowadzenia studiów

możliwość prowadzenia studiów na danym kierunku

Wg prof. A. Kraśniewskiego

Etapy prac programowych w uczelni

• Etap I – przygotowawczy - prace i decyzje na szczeblu uczelni – ustalenia dot. harmonogramu, procedur i dokumentacji – wytyczne dotyczące budowy programów kształcenia – Wprowadzenie zmian w uchwałach senatu, regulaminach i …

• Etap II – zasadnicze prace projektowe (wydziały) – Przygotowanie programów kształcenia (w tym program(y) i

plan(y) studiów) – Przygotowanie dokumentacji do podjęcia decyzji senatu – Przygotowanie systemu zapewnienia jakości kształcenia

• Etap III – wdrożenie programów – Przygotowanie wdrożenia (m. innymi zmiany w systemie

informatycznym – Monitorowanie wdrożenia – Wdrożenie systemu jakości


Etap I - przygotowawczy • weryfikacja zasad prowadzenia przedmiotów/modułów

wspólnych dla całej uczelni np. kształcenie językowe, wf • ustalenia dotyczące liczby punktów ECTS i liczby

semestrów dla poszczególnych poziomów i profili kształcenia oraz form studiów

• ustalenia dotyczące wymaganych lub zalecanych wartości sumarycznych wskaźników ilościowych charakteryzujących programy studiów oraz metody ich wyznaczania

• zdefiniowanie podzbioru efektów kształcenia wspólnych dla określonych grup kierunków studiów

• przygotowanie zasad ustalania profilów studiów oraz wymiaru praktyk Tomasz Saryusz-Wolski

Etap I - przygotowawczy c.d. • określenie dokumentacji związanej z uchwałą rady

wydziału w sprawie programu kształcenia • określenie dokumentacji przekazywanej przez wydział

na poziom uczelni (stanowiącej podstawę uchwały senatu)

• termin przekazania dokumentacji z wydziałów na poziom uczelni

• harmonogram działań senatu i powołanych przez niego ciał zajmujących się analizą dokumentacji przekazanej z wydziałów

• dostosowanie niektórych dotychczas obowiązujących wytycznych dotyczących programów studiów (planów studiów i programów nauczania) do nowej terminologii


Etap II – zasadnicze prace projektowe (wydziały)

• Prace projektowe mogą polegać na stworzeniu odpowiedniej dokumentacji

• Jeśli uczelnia na szczeblu centralnym przygotowała wzorzec dokumentacji to – Prace projektowe na wydziałach są zdecydowanie ułatwione – Dokumentacja będzie kompletna i porównywalna

• Dokumentacja jest podstawą – Podjęcia odpowiednich decyzji przez rady wydziałów i senat – Realizacji programów studiów – Funkcjonowania wewnętrznego systemu jakości – Akredytacji

• Celowym wydaje się przygotowanie instrukcji tworzenia

dokumentacji


Przykład, propozycja dokumentacji programu kształcenia

• W poniższych przykładach zostały wykorzystane między innymi prace i dokumenty przygotowane w Politechnice Łódzkiej

• Podane wzory dokumentów nie są w najmniejszym stopniu obowiązujące, nie są żadnym standardem

• „Nobody is perfect” – proszę krytycznie analizować dokumenty


DOKUMENTACJA PROGRAMU KSZTAŁCENIA NA OKREŚLONYM KIERUNKU STUDIÓW, POZIOMIE

I PROFILU KSZTAŁCENIA

I. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez senat uchwały w sprawie określenia efektów kształcenia dla programu kształcenia na określonym kierunku studiów, poziomie i profilu kształcenia

II. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez radę wydziału (lub organ kolegialny innej jednostki prowadzącej studia posiadający identyczne kompetencje w obszarze kształcenia jak rada wydziału) uchwały w sprawie programu kształcenia (w tym programu studiów)


I. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia decyzji przez Senat

• Zawiera I.1. Ogólną charakterystykę programu

kształcenia I.2. Opis efektów kształcenia dla programu

kształcenia. • Uczelnia może wymagać dostarczenia innych

dokumentów pomocnych przy podjęciu decyzji przez senat


I. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia decyzji przez Senat

• Zawiera I.1. Ogólną charakterystykę programu

kształcenia I.2. Opis efektów kształcenia dla programu

kształcenia. • Uczelnia może wymagać dostarczenia innych

dokumentów pomocnych przy podjęciu decyzji przez senat


Dokumentacja ta jest wspólna dla studiów stacjonarnych i

niestacjonarnych oraz wszystkich programów studiów realizowanych w

ramach tego samego programu kształcenia (kierunku studiów).

I.1. Ogólna charakterystyka programu kształcenia

I.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU KSZTAŁCENIA 1. Nazwa programu kształcenia (kierunku studiów) 2. Poziom kształcenia 3. Profil kształcenia 4. Przyporządkowanie do obszaru lub obszarów kształcenia 5. Wskazanie dziedzin (nauki lub sztuki) i dyscyplin (naukowych lub

artystycznych), do których odnoszą się efekty kształcenia dla programu kształcenia

6. Związek z misją uczelni i jej strategią rozwoju 7. Cele kształcenia oraz możliwości zatrudniania i kontynuacji studiów 8. Wymagania wstępne – oczekiwane kompetencje kandydata (szczególnie w

przypadku studiów drugiego stopnia) 9. Zasady rekrutacji (zgodne z uchwałą rekrutacyjną) 10.Różnice w stosunku do innych programów o podobnie zdefiniowanych

celach i efektach kształcenia prowadzonych w uczelni Tomasz Saryusz-Wolski

I.2. Opis efektów kształcenia dla programu kształcenia.

• Dwa warianty dokumentacji

A. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do jednego obszaru kształcenia

B. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do kilku obszarów kształcenia


Kolejne czynności jakie należy wykonać

1. Zdefiniować efekty kształcenia dla programu kształcenia

2. Odnieść zdefiniowane efekty kształcenia do efektów zapisanych w opisie obszarowym

3. Sprawdzić czy wszystkie efekty kształcenia dla obszaru zostały rozwinięte dla programu

4. Dla programów prowadzących do tytułu inżyniera, magistra inżyniera sprawdzić czy wszystkie efekty zapisane dla kwalifikacji inżynierskich są rozwijane


Tabela efektów kształcenia określonych dla programu

kształcenia, zwanych efektami kierunkowymi, w obszarze wiedzy,

umiejętności i kompetencji społecznych


1

Tabelę odniesień efektów kształcenia określonych dla programu kształcenia,

(zwanych efektami kierunkowymi) do efektów obszarowych

(efektów kształcenia określonych dla obszaru kształcenia i profilu studiów w Rozporządzeniu Ministra Nauki i

Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 roku (Dz.U. nr 253 poz. 1520) w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla

Szkolnictwa Wyższego).


2


3

Tabelę odniesień obszarowych efektów kształcenia (efektów kształcenia określonych dla

obszaru kształcenia i profilu studiów w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa

Wyższego z dnia 2 listopada 2011 roku (Dz.U. nr 253 poz. 1520) w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla

Szkolnictwa Wyższego) do efektów kształcenia określonych dla programu kształcenia


Nie wszystkie efekty kształcenia zapisane dla obszaru kształcenia musza znaleźć swoje odniesienie w efektach kształcenia dla programu kształcenia Pominięcie któregoś efektu musi być

jednak wyjaśnione i uzasadnione

Tabela pokrycia efektów kształcenia prowadzących do uzyskania kompetencji

inżyniera (określonych dla profilu studiów w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa

Wyższego z dnia 2 listopada 2011 roku (Dz.U. nr 253 poz. 1520) w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla

Szkolnictwa Wyższego) do efektów kształcenia określonych dla programu kształcenia

Tylko w przypadku programów prowadzących

do nadania tytułu inżyniera lub magistra inżyniera


4

Tomasz Saryusz-Wolski TTToToToToToToToToTomamamamamamamamamaszszszszszszszszsz SSSSSSSSSSSarararararararararyuyuyuyuyuyuyuyuyuszszszszszszszszsz-WWWoWoWoWoWoWoWoWoWolllslslslslslslslslskikikikikikikikikikiki

Tomasz Saryusz-Wolski TToToToToToToToToTomamamamamamamamamaszszszszszszszszsz SSSSSSSSSSarararararararararyuyuyuyuyuyuyuyuyuszszszszszszszszsz-WWoWoWoWoWoWoWoWoWollslslslslslslslslskikikikikikikikikiki

nie dotyczy programów kształcenia przyporządkowanych wyłącznie do obszaru kształcenia w zakresie nauk technicznych,

jeżeli efekty kierunkowe pokrywają wszystkie efekty kształcenia określone w

rozporządzeniu dla obszaru nauk technicznych

I.2. Opis efektów kształcenia dla programu kształcenia.

• Dwa warianty dokumentacji

A. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do jednego obszaru kształcenia

B. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do kilku obszarów kształcenia


Kolejne czynności jakie należy wykonać

1. Zdefiniować obszar odniesienia - i uzasadnić !!!! 2. Zdefiniować efekty kształcenia dla programu kształcenia 3. Odnieść zdefiniowane efekty kształcenia do efektów

zapisanych dla poszczególnych obszarów (a nie obszaru odniesienia) i określić procentowy udział poszczególnych obszarów

4. Sprawdzić czy wszystkie efekty kształcenia dla obszaru odniesienia zostały rozwinięte dla programu kształcenia

5. Dla programów prowadzących do tytułu inżyniera, magistra inżyniera, sprawdzić czy wszystkie efekty zapisane dla kwalifikacji inżynierskich są rozwijane



1


2


3


4


4

Wszystkie efekty kształcenia przyjętego obszaru odniesienia

musza znaleźć swoje odniesienie w efektach kształcenia programu

kształcenia


5

DOKUMENTACJA PROGRAMU KSZTAŁCENIA NA OKREŚLONYM KIERUNKU STUDIÓW, POZIOMIE

I PROFILU KSZTAŁCENIA

I. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez senat uchwały w sprawie określenia efektów kształcenia dla prowadzonego przez jednostkę programu kształcenia na określonym kierunku studiów, poziomie i profilu kształcenia

II. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez radę wydziału (lub organ kolegialny innej jednostki prowadzącej studia posiadający identyczne kompetencje w obszarze kształcenia jak rada wydziału) uchwały w sprawie programu kształcenia i programów studiów.


Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez radę wydziału uchwały w sprawie programu

kształcenia (w tym programu studiów). • I. Dokumentacja I.1 i I.2 przygotowana dla decyzji

senatu (z ewentualnymi poprawkami przyjętymi przez senat)

• II.1. Opis programu studiów. • II.2. Karta warunków realizacji programu studiów. • II.3. Karta wyjaśnień i uzasadnień. • II.4. Opis „Wewnętrznego Systemu Zapewnienia

Jakości Kształcenia” • II.5. Karta opisu programu kształcenia (kierunku

studiów) (w języku polskim i angielskim)


Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez radę wydziału uchwały w sprawie programu

kształcenia (w tym programu studiów). • I. Dokumentacja I.1 i I.2 przygotowana dla decyzji

senatu (z ewentualnymi poprawkami przyjętymi przez senat)

• II.1. Opis programu studiów. • II.2. Karta warunków realizacji programu studiów. • II.3. Karta wyjaśnień i uzasadnień. • II.4. Opis „Wewnętrznego Systemu Zapewnienia

Jakości Kształcenia” • II.5. Karta opisu programu kształcenia (kierunku

studiów) (w języku polskim i angielskim)


Dokumentacja określona w pkt. II jest przygotowywana oddzielnie dla studiów stacjonarnych i niestacjonarnych oraz dla

każdego programu studiów realizowanego w ramach tego samego programu

kształcenia (kierunku studiów).

Wspólna dokumentacja dla wszystkich programów kształcenia realizowanych w

ramach ustanowionego kierunku

II. 1 - Opis Programu Studiów

• Karta programu studiów • Karty poszczególnych modułów/przedmiotów • Karta(y) praktyk • Matryca(e) efektów kształcenia • Plan studiów • Dodatkowe dokumenty

– karta warunków realizacji programu studiów – karta wyjaśnień i uzasadnień


Karta programu studiów • Nazwa programu kształcenia (kierunku studiów) • Nazwa jednostki organizacyjnej uczelni realizująca program studiów • Nazwa programu studiów • Poziom kształcenia ???? • Profil kształcenia ???? • Forma studiów ???? • Cele kształcenia oraz możliwości zatrudniania i kontynuacji studiów • Wymagania wstępne – oczekiwane kompetencje kandydata (szczególnie w

przypadku studiów drugiego stopnia) • Zasady rekrutacji • Różnice w stosunku do innych programów o podobnie zdefiniowanych celach i

efektach kształcenia prowadzonych w uczelni • Liczba punktów ECTS konieczna do uzyskania kwalifikacji (tytułu zawodowego): • Liczba semestrów: • Sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia: • Sumaryczne wskaźniki charakteryzujące program studiów


Sumaryczne wskaźniki charakteryzujące program studiów – SLECTSNA – łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć

wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich, – SLECTSP – łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć z

zakresu nauk podstawowych, do których odnoszą się efekty kształcenia dla określonego programu kształcenia, poziomu i profilu kształcenia,

– SLECTSZP – łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne i projektowe,

– MLECTSO – minimalna liczba punktów ECTS, którą student musi zdobyć realizując moduły kształcenia/przedmioty oferowane w formie zajęć ogólnouczelnianych lub na innym kierunku studiów,

– MLECTSWF – minimalna liczba punktów ECTS, którą student musi zdobyć na zajęciach z wychowania fizycznego,

– UOi/SL – procentowy udział liczby punktów ECTS dla obszaru kształcenia „i” w łącznej liczbie punktów ECTS – konieczny do określenia dla każdego obszaru kształcenia w przypadku programu studiów dla programu kształcenia przyporządkowanego do więcej niż jednego obszaru kształcenia.


Karta Modułu Kształcenia/Przedmiotu Karta modułu kształcenia/przedmiotu sporządzana jest w języku polskim i angielskim (dla studiów

prowadzonych w języku angielskim – tylko w języku angielskim, dla studiów prowadzonych w języku francuskim – w języku francuskim i angielskim) – przykład wymagań Politechniki Łódzkiej.

• Nazwa modułu kształcenia/przedmiotu w języku, w jakim jest prowadzony moduł kształcenia/przedmiot (+ angielski/polski)

• Kod modułu kształcenia/przedmiotu • Typ modułu kształcenia/przedmiotu (obowiązkowy/obieralny) • Rok studiów • Semestr studiów • Liczba przypisanych punktów ECTS • Nazwisko prowadzącego moduł/przedmiot wykładowcy (kierownika przedmiotu)/wykładowców • Cele modułu kształcenia/przedmiotu • Forma realizacji kształcenia • Wymagania wstępne ( sugeruje się zapisać językiem efektów kształcenia) • Zalecane moduły kształcenia/przedmioty obieralne • Treści kształcenia modułu/przedmiotu • Spis literatury – wymaganej/podstawowej i zalecanej • Metody i formy kształcenia • Metody weryfikacji efektów kształcenia i kryteria oceny • Język prowadzonych zajęć • Praktyki zawodowe w ramach modułu/przedmiotu • Odniesienie efektów kształcenia modułu /przedmiotu do efektów zapisanych dla programu studiów • Dodatkowe wskaźniki ilościowe (w tym oszacowanie nakładu pracy studenta i wyliczenie punktów ECTS)


Karta praktyki • Nazwa praktyki • Kod praktyki • Typ praktyki (praktyka obowiązkowa, obieralna) • Poziom praktyki • Rok/semestr studiów • Liczba przypisanych punktów ECTS • Nazwisko opiekuna (kierownika praktyki) • Cele praktyki • Efekty kształcenia • Forma realizacji i wymiar praktyki • Wymagania wstępne i inne wymagania wobec studenta • Zalecane moduły kształcenia/przedmioty obieralne (jakie moduły kształcenia/przedmioty

opcjonalne w danym obszarze obieralnym student powinien wybrać) • Treści merytoryczne praktyki • Spis zalecanej i wymaganej literatury • Metody weryfikacji efektów kształcenia i kryteria oceny • Język realizowanej praktyki – wymagania kompetencji językowych • Odniesienie efektów kształcenia praktyki do efektów kształcenia zapisanych dla programu

studiów • Dodatkowe wskaźniki – w tym oszacowanie liczby punktów ECTS


Matryca, lub matryce efektów kształcenia

Dwie możliwości, warianty 1. Matryca efektów kształcenia pokazuje jakie moduły,

przedmioty rozwijają poszczególne efekty kształcenia zapisane dla kierunku kształcenia

2. W matrycy efektów kształcenia definiowane są efekty dla programów studiów i do nich odnoszone są efekty uzyskiwane w poszczególnych modułach

– W takim przypadku potrzebne jest dodatkowo odniesienie efektów kształcenia programu studiów do efektów zapisanych dla kierunku

– Należy sprawdzić czy wszystkie efekty kierunkowe zostały wypełnione


efekty kształcenia dla programu kształcenia

moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_2 MK_3 ... MK_m

K_W01: ma wiedzę w zakresie ... +

K_W02: zna i rozumie ... +

... K_U01: potrafi ... + +

K_U02: ma umiejętność ... ... K_K01: ma świadomość ważności ... +

K_K02: wykazuje gotowość ... +

…

Matryca efektów kształcenia – wariant 1

efekty kształcenia dla programu kształcenia

moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_2 MK_3 ... MK_m

K_W01: ma wiedzę w zakresie ... +

K_W02: zna i rozumie ... +

... K_U01: potrafi ... + +

K_U02: ma umiejętność ... ... K_K01: ma świadomość ważności ... +

K_K02: wykazuje gotowość ... +

…


amoduły kkkssssszztałceniiiaaaaa (przedmioty)

MK_1 MK_2 KKKKK_3 ... MK_m

Jeśli moduł nie rozwija żadnego z efektów kształcenia to znaczy , że nie może być

obowiązkowy i wpisany do matrycy

ażnościii ....... +

... Jeśli jakiś efekt kształcenia nie jest zaznaczony dla żadnego z modułów to należy zmienić

efekty kształcenia modułów lub wprowadzić dodatkowe


lub praktycznego



Plan studiów A

A Program studiów

stacjonarnych


Plan studiów B



Plan studiów X




lub praktycznego



Plan studiów A

A Program studiów

stacjonarnych


Plan studiów B



Plan studiów X



cccccccczzzzzzzzaaaaaaaa

emmmmmmcccccccc

mmmmmmmm

Jeśli tworzymy tylko studia A i B to wystarczy matryca w wariancie „1” jeśli chcemy tworzyć programy X to trzeba się

zastanowić nad wariantem „2”








Wariant 2 daje możliwość zapisania efektów kształcenia za pomocą „action verbs” – czasowników

opisujących działanie. Ułatwia to przejście do opisu poszczególnych modułów (które zawsze powinny

być tak opisane)

efekty kształcenia dla programu studiów

moduły kształcenia (przedmioty)

MK_1 MK_2 MK_3 ... MK_m

PS_W01:potrafi wymienić +

PS_W02: potrafi zdefiniować + +

...

PS_U01: potrafi krytycznie ocenić …. + +

PS_U02: potrafi zaprojektować... +

...

PS_K01: wykazuje się …….. + +

PS_K02: wykazuje gotowość ... +

…



moduły kształcenia (przedmioty)

MK_1 MK_2 MK_3 ... MK_m

PS_W01:potrafi wymienić +

PS_W02: potrafi zdefiniować + +

...

PS_U01: potrafi krytycznie ocenić …. + +

PS_U02: potrafi zaprojektować... +

...

PS_K01: wykazuje się …….. + +

PS_K02: wykazuje gotowość ... +

…


ceeeeennnnnstudddddiiiiióóóóów

MMMMMKKKKK_m

afi wwwwyyyyymmmmmiiiiieeeeennnnniiiiiććććć +

Efekty kształcenia zapisane przy użyciu czasowników

opisujących działanie



PS_W01:potrafi wymienić K_W01, K_W05; K_W07

PS_W02: potrafi zdefiniować K_W02; K_W03

... ...

PS_U01: potrafi krytycznie ocenić …. K_U01; K_U04

PS_U02: potrafi zaprojektować... K_U02...

... ...

PS_K01: wykazuje się …….. K_K01: K_K04

PS_K02: wykazuje gotowość ... K_K02

… …

Tabela powiązania efektów kształcenia dla programu studiów z kierunkowymi efektami kształcenia (efektami zapisanymi dla programu kształcenia)



PS_W01:potrafi wymienić K_W01, K_W05; K_W07

PS_W02: potrafi zdefiniować K_W02; K_W03

... ...

PS_U01: potrafi krytycznie ocenić …. K_U01; K_U04

PS_U02: potrafi zaprojektować... K_U02...

... ...

PS_K01: wykazuje się …….. K_K01: K_K04

PS_K02: wykazuje gotowość ... K_K02

… …

Tabela powiązania efektów kształcenia dla programu studiów z kierunkowymi efektami kształcenia (efektami zapisanymi dla programu kształcenia)

KKK

ać

oooo

ooooww

…..

ość ...

…

Nie każdy efekt kształcenia dla programu studiów musi

znaleźć swoje odzwierciedlenie w efektach

kształcenia dla programu kształcenia -wskazane uzasadnienie jeśli nie

znajduje



K_W01 PS_W01:PS_U03;PS_U04

K_W02 PS_W02:PS_U05

... ...

K_U01 PS_U01;PS_U03

K_U02... PS_U02:

... ...

K_K01 PS_K01

K_K02 PS_K02

…

Tabela wypełnienia efektów kształcenia dla programu kształcenia efektami kształcenia zapisanymi dla programu studiów



K_W01 PS_W01:PS_U03;PS_U04

K_W02 PS_W02:PS_U05

... ...

K_U01 PS_U01;PS_U03

K_U02... PS_U02:

... ...

K_K01 PS_K01

K_K02 PS_K02

…

Tabela wypełnienia efektów kształcenia dla programu kształcenia efektami kształcenia zapisanymi dla programu studiów

PPPSSS_WWW000222:PS_U05

Każdy efekt kształcenia dla programu kształcenia musi

znaleźć swoje odzwierciedlenie w efektach

kształcenia dla programu studiów

Elastyczność studiów a program studiów

• student powinien mieć możliwość wyboru modułów kształcenia w wymiarze nie mniejszym niż 30% punktów ECTS przypisanych programowi studiów

• moduły do wyboru mogą mieć inną formę realizacji, inną tematykę ale te same efekty kształcenia zapisane w matrycy

• jeśli efekty kształcenia modułów do wyboru nie są zgodne z efektami kształcenia zapisanymi w matrycy to nie powinno się ich tam umieszczać.


Plan studiów • PLAN STUDIÓW – nazwa programu studiów ……………..

– Program kształcenia (kierunek studiów):……….…… – Poziom kształcenia: …………………………………… – Profil kształcenia: ………………………………………

• Plan studiów, przygotowany w postaci tabelarycznej, określa: – zestaw modułów kształcenia/przedmiotów, – usytuowanie tych modułów kształcenia/przedmiotów w

poszczególnych semestrach, – podstawowe formy prowadzenia zajęć i wymiar tych zajęć. – W planie studiów należy zaznaczyć wszystkie moduły

kształcenia/przedmioty, które podlegają wyborowi studenta.


Plan studiów • PLAN STUDIÓW – nazwa programu studiów ……………..

– Program kształcenia (kierunek studiów):……….…… – Poziom kształcenia: …………………………………… – Profil kształcenia: ………………………………………

• Plan studiów, przygotowany w postaci tabelarycznej, określa: – zestaw modułów kształcenia/przedmiotów, – usytuowanie tych modułów kształcenia/przedmiotów w

poszczególnych semestrach, – podstawowe formy prowadzenia zajęć i wymiar tych zajęć. – W planie studiów należy zaznaczyć wszystkie moduły

kształcenia/przedmioty, które podlegają wyborowi studenta.


gram kss łc

fffffffffff

tuowanie tych modułów kształceniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa////////////////////pppppppppppppppppppprzedmmmmmmmmmmmiotów w szczególnych semestrach,d f d i j ć i i h j ć

szzttaałcNie ma obecnie regulacji prawnych określających, stawiające wymagania, minimalnej liczby godzin zajęć prowadzonych na uczelni (godzin kontaktowych) związanych z realizacją programu kształcenia

z wyj. kierunków podlegających standardom

Karta warunków realizacji programu studiów • Minimum kadrowe

– Zawiera dane nauczycieli akademickich stanowiących minimum kadrowe z określonymi przyporządkowaniami poszczególnych nauczycieli do dyscyplin naukowych lub artystycznych i obszarów kształcenia oraz – w przypadku studiów o profilu praktycznym – opisem doświadczeń zawodowych tych nauczycieli.

• Proporcja liczby nauczycieli akademickich stanowiących minimum kadrowe do liczby studiujących - P = ……. (P=N/S).

• Opis działalności badawczej • Zawiera opis działalności badawczej w odpowiednim obszarze

wiedzy – dotyczy tylko studiów drugiego stopnia. • Zasoby materialne – infrastruktura dydaktyczna • Zawiera opis infrastruktury i wyposażenia jednostki

prowadzącej studia potwierdzające możliwości tej jednostki do prowadzenia studiów.


Karta wyjaśnień i uzasadnień

• Sposób wykorzystania wzorców międzynarodowych • Sposób uwzględniania wyników monitorowania karier

absolwentów • Sposób uwzględnienia wyników analizy zgodności

zakładanych efektów kształcenia z potrzebami rynku pracy • Udokumentowanie, że co najmniej połowa programu

kształcenia jest (lub nie jest) realizowana w postaci zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich

• Udokumentowanie, że program studiów umożliwia studentowi wybór modułów kształcenia/przedmiotów w wymiarze nie mniejszym niż 30% ogólnej liczby punktów ECTS

• Sposób współdziałania z interesariuszami zewnętrznymi


Karta wyjaśnień i uzasadnień

• Sposób wykorzystania wzorców międzynarodowych • Sposób uwzględniania wyników monitorowania karier

absolwentów • Sposób uwzględnienia wyników analizy zgodności

zakładanych efektów kształcenia z potrzebami rynku pracy • Udokumentowanie, że co najmniej połowa programu

kształcenia jest (lub nie jest) realizowana w postaci zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich

• Udokumentowanie, że program studiów umożliwia studentowi wybór modułów kształcenia/przedmiotów w wymiarze nie mniejszym niż 30% ogólnej liczby punktów ECTS

• Sposób współdziałania z interesariuszami zewnętrznymi


Niebezpieczeństwo niewłaściwego zakwalifikowania studiów jako

stacjonarne lub niestacjonarne – oba przypadki bardzo groźne !!!!!

Na etapie tworzenia programów kształcenia/studiów konieczne jest stworzenie dokumentacji

świadczącej o konsultacji z pracodawcami

Plan prezentacji



• Dokumentacja programów kształcenia – Na bazie przykładów (nieobowiązujących)



Efekty kształcenia zapisane a realnie osiągane przez studentów

• Zdefiniowane przez uczelnię efekty kształcenia nie powinny odzwierciedlać oczekiwań i ambicji kadry, lecz realne możliwości osiągnięcia tych efektów przez najsłabszego studenta, który - według przyjętych przez uczelnię (wydział) kryteriów - powinien uzyskać dyplom

• Dobry program kształcenia to taki który zapewnia poziom efektów kształcenia zapisanych w Ramach kwalifikacji ale jednocześnie efekty są osiągane przez studentów – odpowiednia proporcja pomiędzy „rozległością i szczegółowością wiedzy” a „umiejętnościami kognitywnymi”


Jaki program kształcenia powinniśmy budować?


Program studiów opisany za pomocą efektów uczenia się

Misja uczelni Potrzeby rynku pracy

Zasoby uczelni -ludzkie -sprzętowe

Ramy Kwalifikacji -opisy „obszarowe”

Dotychczasowe dobre i złe

doświadczenia

Zatrudnialność (przez całe życie)

Potrzeby społeczne ?

Uwagi końcowe

• Co w nowym podejściu jest najważniejsze? – Zmiana filozofii tworzenia programów kształcenia i

programów studiów – Możliwość zróżnicowania programów i stworzenia

różnych wariantów

• Najważniejsze zagrożenia – Zmiany zostaną jedynie „na papierze” – Dokumentacja będzie niekompletna i/lub będzie

używane nieprawidłowe nazewnictwo


Dziękuję bardzo za uwagę


Projektowanie i wdrażanie programów kształcenia zgodnie z ...

Documents

Transcript of Projektowanie i wdrażanie programów kształcenia zgodnie z ...