Projekti i Binjakëzimit KS 14 IPA OT 02 16 Mbështetja e ... · Ky raport është përgatitur në...

faqe 1

“Mbështetja e Institucioneve të Kosovës në zbatimin e MSA-së”

Projekti i Binjakëzimit KS 14 IPA OT 01 16

Projekti i Binjakëzimit KS 14 IPA OT 02 16 Mbështetja e Institucioneve të Kosovës në zbatimin e MSA-së

RAPORT I VLERËSIMIT TË MANGËSIVE NË KAPITULLIN 24 - LIRIA, SIGURIA DHE DREJTËSIA i përgatitur në zbatim të Aktivitetit 1.2 të projektit të binjakëzimit

Raporti është përgatitur dhe dorëzuar nga ekspertët e binjakëzimit: Z. Marijo Rošić, EASH Znj. Dubravka Kobaš Lučić, EASH Znj. Magdalena Kamejsza – Kozlowska, EASH Z. Frithjof Zerger, EASH

Maj 2018

Ky raport është përgatitur në zbatim të Aktivitetit 1.2 "Analiza e detajuar e mangësive të kapitujve prioritarë të identifikuar në kuadër të MSA-së" të Projektit të Binjakëzimit KS 14 IPA OT 02 16 "Mbështetje për institucionet e Kosovës në zbatimin e MSA-së", i financuar nga Instrumenti për Asistencën e Para Anëtarësimit (IPA)-2014.

Qëllimi i përgjithshëm i projektit të binjakëzimit është të mbështesë administratën e Kosovës për menaxhimin efikas dhe efektiv të procesit të MSA-së duke përmirësuar planifikimin e politikave për miratimin e Acquis të BE-së. Qëllimi specifik i Aktivitetit 1.2 është të vlerësoj statusin si të procesit të vazhdueshëm legjislativ në Kosovë ashtu dhe nivelin e harmonizimit të legjislacionit kombëtar më Acquis të BE-së në 8 kapituj prioritar të identifikuar në kuadër të MSA-së.

Gjatë përgatitjes së këtij raporti, ekspertët e binjakëzimit kanë ndjekur metodologjinë e përshkruar në dokumentin “Qasja metodologjike dhe procedurale për përgatitjen e raporteve të EASH në zbatim të aktivitetit 1.2 dhe 1.3.1. të Projektit të Binjakëzimit” që është përgatitur nga projekti dhe është dakorduar bashkërisht me përfituesin. Gjetjet e këtij raporti dhe rekomandimet e propozuara janë bazuar në informatat e marra përmes intervistave me përfituesin (MIE, ministritë e linjës, zyrat dhe agjencitë qendrore) dhe analizat e dokumentacionit të siguruar nga përfituesi.

Ky raport përbëhet nga pesë pjesë kryesore. Pjesa e parë ofron informacione të përgjithshme në lidhje me kapitullin 24 dhe kërkesat që dalin nga ky kapitull. Në pjesën e dytë theksohet lufta kundër krimit të organizuar dhe bashkëpunimi policor, lufta kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, lufta kundër terrorizmit, lufta kundër narkotikëve, ndihma e ndërsjellë në çështjet penale (roli i policisë) dhe menaxhimi i kufijve (ndër-lidhshmëria e kërkimeve ndërkombëtare); emigracioni i ligjshëm (Ligji për të Huajt); (Ligji për Azilin). Janë prezantuar rezultatet e misioneve për fakt-mbledhëse si dhe gjendja në terren, janë analizuar mangësitëë e identifikuara si dhe janë dhënë rekomandimet. Pjesa e tretë i kushtohet migrimit të ligjshëm,

faqe 2



përshkrimit të Acquis-it, vlerësimit të detajuar të mangësive në legjislacionin e Kosovës dhe në aktet ligjore të BE-së, me fokus të veçantë në Projektligjin për të Huajt dhe rekomandimet për boshllëqet e identifikuara. Pjesa e katërt ka të bëjë me azilin, përshkrimin e Acquis-it, vlerësimin e detajuar të mangësive në legjislacionin e Kosovës dhe në aktet ligjore të BE-së, me fokus të veçantë në Projektligjin për Azilin. Në pjesën e pestë përmblidhen konkluzionet kryesore.

Fushëveprimi i këtij raporti të vlerësimit të mangësive është përcaktuar në bazë të diskutimeve me përfituesin, duke marrë parasysh nevojat e tanishme, prioritetet dhe projektet e tjera që po zbatohen në fushën e lirisë, sigurisë dhe drejtësisë.

faqe 3



Tabela e Përmbajtjes

1. Informacione të përgjithshme lidhur me Kapitullin dhe kërkesat përkatëse .............................................. 5

2. Lufta kundër krimit të organizuar dhe bashkëpunimi policor, lufta kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, lufta kundër terrorizmit, lufta kundër narkotikëve, ndihma e ndërsjellë në çështjet penale (roli i policisë) dhe menaxhimi i kufijve (ndërlidhshmëria e kërkimeve ndërkombëtare).................... 8

2.1. Rezultati i gjetjeve faktike (gjendja në terren) ................................................................................ 8

2.2. Vlerësimi i mangësive .................................................................................................................. 12

2.3. Rekomandime ............................................................................................................................. 14

3. Migracioni i ligjshëm – Projektligji për të Huajt ....................................................................................... 19

3.1. Përshkrimi ................................................................................................................................... 19


3.3. Rekomandimet ............................................................................................................................ 31

4. Ligji për azil ............................................................................................................................................ 36

4.1. Përshkrimi ................................................................................................................................... 36


4.3. Rekomandime t ........................................................................................................................... 44

5. Përmbledhje e përfundimeve ................................................................................................................. 47

faqe 4



Lista e shkurtesave

ZRA Zyra për Rikuperimin e Aseteve SHP Shteti Përfitues PKK Pikë Kalimi Kufitar QMK Qendra për Menaxhimin e Kufirit ADN Acidi Dezoksiribonukleik CEPOL Agjencia e Bashkimit Evropian për Trajnim në zbatimin e Ligjit EASO Zyra Evropiane për Mbështetjen e Azilit UE Urdhri arresti Evropian KE Komisioni Evropian EULEX Misioni i Bashkimit Evropian për Sundimin e Ligjit në Kosovë NJIF Njësia e Inteligjencës Financiare FP Gjurma e gishtërinjve ILECU Njësia për Bashkëpunim Ndërkombëtar në Zbatim të Ligjit IOM PK

Organizata Ndërkombëtare për Migracionin Policia e Kosovës

SIPK Sistemi Informativ i Policisë së Kosovës AZL Agjencitë e Zbatimit të Ligjit PKZMSA Programi Kombëtarë për Zbatimin e MSA-së QBPD Qendra për Bashkëpunim ndërmjet Policisë dhe Doganave MSA Marrëveshja e Stabilizim-Asocimit PSA Procesi i Stabilizim-Asocimit SELEC Qendra për Zbatimin e Ligjit në Evropën Juglindore SIS Sistemi Informativ i Shengenit UNMIK Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë

faqe 5



1. Informacione të përgjithshme lidhur me Kapitullin dhe kërkesat përkatëse Fusha e drejtësisë, lirisë dhe sigurisë së BE-së (kapitulli 24) u krijua për të siguruar lëvizjen e lirë të personave dhe për të ofruar një nivel të lartë mbrojtjeje për qytetarët. Kjo është një nga politikat më dinamike të BE-së dhe po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme në kontekstin e BE-së, por edhe si pjesë e marrëdhënieve BE-Ballkani Perëndimor. Komunikata e Komisionit Evropian nga shkurti i vitit 2018 e titulluar “Një perspektivë e besueshme e zgjerimit dhe angazhimit të shtuar të BE-së me Ballkanin Perëndimor” si dhe konkluzionet e Këshillit Evropian nga marsi i vitit 2018 theksojnë nevojën për riafirmimin e perspektivës evropiane të rajonit të Ballkanit Perëndimor, duke lansuar nismat konkrete dhe të dukshme si dhe duke e shtjelluar mënyrën për angazhimin më të mirë të përbashkët në sfida të përbashkëta siç janë siguria dhe migracioni. Për më tepër, komunikata e ngrit fushën e drejtësisë, lirisë dhe sigurisë si një nga gjashtë nismat kyçe të Ballkanit Perëndimor, që do të jetë me rëndësi të veçantë në bashkëpunimin e mëtejshëm BE-BP dhe marrëdhëniet e përgjithshme (nën titullin Nisma kyçe 2 Përforcimi i angazhimit në siguri dhe migracion). 1 Në kapitullin 24 Acquis mbulon fusha të gjera të politikave që radhiten nga menaxhimi i kufijve deri tek bashkëpunimi policor, si dhe përfshin: menaxhimin e kufijve, migracionin, parandalimin dhe kontrollin e migracionit të parregullt, politikat e vizave, sigurinë e dokumenteve, luftën kundër krimit të organizuar dhe bashkëpunimin policor, luftën kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, luftën kundër terrorizmit, luftën kundër narkotikëve dhe bashkëpunimin gjyqësor në çështjet penale dhe civile. Acquis-i i BE-së në këtë fushë bazohet në parimet e përgjithshme që rrjedhin nga Traktati për Bashkimin Evropian, Traktati për Funksionimin e Bashkimit Evropian dhe praktika gjyqësore e Gjykatës së Drejtësisë të Bashkimit Evropian. Zbatimi i Acquis-it në këtë fushë kërkon një kapacitet administrativ të fortë dhe të integruar mirë brenda agjencive të zbatimit të ligjit dhe brenda organeve të tjera relevante, të cilat duhet t'i përmbushin standardet e nevojshme. Një organizatë policore profesionale, e besueshme dhe efikase është tejet e rëndësishme. Pjesa më e detajuar e politikave të BE-së për drejtësinë, lirinë dhe sigurinë është Acquis-i për Shengen, që përfshin heqjen e kontrolleve të brendshme kufitare në BE. Për shtetet e reja anëtare, pjesë të konsiderueshme të Acquis për Shengenin zbatohen pas një vendimi të veçantë pozitiv të Këshillit. Siç është shkruar më sipër, Acquis-i në kapitullin 24 është tejet i gjerë dhe përfshin spektrin e gjerë të legjislacionit të BE-së. Prandaj, ky raport ofron një pasqyrë të shkurtër të Acquis-it dhe të detyrimeve të MSA-së lidhur me kapitullin 24 dhe do të përqendrohet më tej në ato fusha në të cilat janë vërejtur mangësi tejet të rëndësishme në legjislacion dhe zbatim.

1 Nisma kyçe 2 Përforcimi i angazhimit në siguri dhe migracion: Bashkëpunim i përforcuar në luftimin e krimit të organizuar, luftimin e terrorizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm, si dhe në menaxhimin e sigurisë së kufijve dhe të migracionit. Zyrtarët ndërlidhës të Europolit do të vendosen në rajon; janë promovuar me tej Ekipet e Përbashkëta Hetimore dhe janë arritur marrëveshjet e statusit me Agjencinë Kufitare të Gardës Bregdetare të Evropës.

faqe 6



MSA-ja e nënshkruar me Kosovën përcakton një sërë detyrimesh lidhur me kapitullin 24 për Kosovën në kuadër të titullit VII, neneve 83 deri 93, si në vijim: Në fushën e menaxhimit të kufijve, Kosova duhet të sigurojë harmonizimin e legjislacionit përkatës me Acquis-in e BE-së, intensifikimin e bashkëpunimit rajonal, shkëmbimin e informacionit, ngritjen e kapaciteteve institucionale dhe luftimin e krimit ndërkufitar. Në fushën e politikës së vizave, Kosova duhet të sigurojë transpozimin e legjislacionit kombëtar në përputhje me Acquis të BE-së, dhe në veçanti duhet ta zgjerojë dhe funksionalizojë sistemin e rrjetit për lëshimin e vizave. Sa i përket migracionit, Kosova duhet të harmonizojë legjislacionin kombëtar me Acquis-in e BE-së në lidhje me kushtet e hyrjes dhe qëndrimit të ligjshëm të të huajve në Kosovë, kushtet e punësimit të tyre, ribashkimin familjar, qëndrimin afatgjatë, studimin, hulumtimin, punëtorët e kualifikuar, punëtorët sezonalë, lëvizshmërinë e punëtorëve brenda ndërmarrjeve dhe ndëshkimet për punëdhënësit. Sa i përket menaxhimit të migracionit të rregullt, duhet të respektohet parimi i trajtimit të drejtë dhe të barabartë mes grave dhe burrave të huaj, përfshirë këtu edhe promovimin e integrimit të tyre. Sa i përket parandalimit dhe kontrollit të migracionit të parregullt, Kosova detyrohet të vazhdojë ndërmarrjen e masave të nevojshme për parandalimin dhe kontrollin e migracionit të paligjshëm, duke përfshirë trafikimin dhe kontrabandimin e emigrantëve, dhe të sigurojë mbrojtjen e të drejtave themelore të emigrantëve dhe dhënien e ndihmës për emigrantët në nevojë. Detyrimet e mëtejshme kanë të bëjnë me vazhdimin e riatdhesimit dhe kthimit të shtetasve të Kosovës, shtetasve të vendeve të treta dhe personave pa shtetësi që kanë hyrë në territorin e çdo shteti në BE nëpërmjet Kosovës ose që kanë hyrë në territorin e Kosovës nëpërmjet një shteti anëtar të BE-së. Kosovës i kërkohet gjithashtu që t'u sigurojnë qytetarëve të saj dokumente të duhura të identifikimit . Detyrimet e mëtejshme kanë të bëjnë me përpjekjet për të nënshkruar marrëveshjet e ri-pranimit me vendet që janë pjesë e PSA-së, dhe të sigurojnë zbatimin e shpejtë dhe fleksibil të këtyre marrëveshjeve. Sa i përket politikës së azilit, Kosova duhet të garantojë standarde ndërkombëtare në përputhje me Konventën e Gjenevës të vitit 1951 në lidhje me Statusin e Refugjatëve dhe Protokollin e vitit 1967 në lidhje me Statusin e Refugjatëve. Vëmendje e veçantë duhet t'u kushtohet të drejtave të azilkërkuesve, duke siguruar kështu respektimin e parimit të moskthimit (non-refoulement). Në planin afatshkurtër, Kosova duhet të sigurojë harmonizimin e legjislacionit kombëtar me Acquis-in e BE-së, veçanërisht në lidhje me pranimin e azilkërkuesve, trajtimin e kërkesave për azil dhe menaxhimin e procesit të kthimit të azilkërkuesve në vendin e tyre të origjinës. Me qëllim të parandalimit dhe luftimit të krimit të organizuar dhe të aktiviteteve të tjera të paligjshme, Kosova duhet ta harmonizojë legjislacionin e saj me Acquis-in e BE-së dhe duhet t'i forcojë mekanizmat për parandalimin dhe luftimin e të gjitha formave të krimit të organizuar. Kjo përfshin edhe pjesëmarrjen dhe bashkëpunimin me mekanizmat rajonalë dhe ndërkombëtarë për

faqe 7



luftimin e krimit të organizuar, si dhe respektimin e konventave dhe instrumenteve ndërkombëtare në këtë fushë. Në fushën e pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, Kosova duhet të ndërmerr masa të nevojshme për të parandaluar përdorimin e sistemeve financiare për të ardhurat nga aktivitetet kriminale dhe për financimin e terrorizmit. Kosova duhet të harmonizojë legjislacionin kombëtar me Acquis të BE-së dhe të fuqizojë mekanizmat për luftimin e pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, duke miratuar paralelisht me këtë standardet ndërkombëtare në këtë fushë, veçanërisht standardet e rekomanduara nga Task Forca e Veprimit Financiar (TFVF). Sa i përket bashkëpunimit në luftën kundër drogave të paligjshme, Kosova duhet të bashkëpunojë për të siguruar një qasje të ekuilibruar dhe të integruar ndaj problemeve të drogës, duke harmonizuar legjislacionin me Acquis-in e BE-së dhe duke forcuar strukturat për luftimin e drogave të paligjshme. Ajo gjithashtu duhet të përqendrohet në menaxhimin e pasojave shëndetësore dhe sociale të abuzimit me drogat dhe kontrollin efektiv të prekursorëve, në përputhje me parimet e përbashkëta të strategjisë së BE-së për drogat dhe dokumentet e tjera përkatëse. Në raportin e vitit 2018 për Kosovën, të publikuar më 17 prill 2018 si pjesë e pakos së zgjerimit, KE-ja prezantoi vlerësimin e përgjithshëm të nivelit të përgatitjeve të Kosovës në këtë kapitull dhe dha rekomandime gjithëpërfshirëse për gjithë fushën e drejtësisë, lirisë dhe sigurisë, duke njohur disa përparime të arritura dhe duke theksuar nevojën për investim të përpjekjeve në çështjet e trajtuara edhe në kuadër të këtij raporti. Në këtë raport u është kushtuar vëmendje e posaçme fushave në vijim: 1. Luftës kundër krimit të organizuar dhe bashkëpunimit policor, luftës kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, luftës kundër terrorizmit, luftë kundër narkotikëve, ndihmës së ndërsjellë në çështjet penale (roli i policisë) dhe menaxhimi i kufijve - ndërlidhshmëria e kërkimeve ndërkombëtare; 2.) Emigracionet e ligjshme; 3.) Azili. Si bazë për shqyrtimin ligjor janë përdorur listat e shqyrtimit dhe planet kombëtare të veprimit të vendeve që hapën negociatat për pranim në BE 2.

2 Shih të bashkengjitur listën shpjeguese të verifikimit të vitit 2016, negociatat për antarsim ndërmjet BE-së dhe Malit të Zi

faqe 8



2. Lufta kundër krimit të organizuar dhe bashkëpunimi policor, lufta kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, lufta kundër terrorizmit, lufta kundër narkotikëve, ndihma e ndërsjellë në çështjet penale (roli i policisë) dhe menaxhimi i kufijve (ndërlidhshmëria e kërkimeve ndërkombëtare)

2.1. Rezultati i gjetjeve faktike (gjendja në terren)

Fushat e luftimit të krimit të organizuar dhe bashkëpunimit policor, luftës kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, luftës kundër terrorizmit, luftës kundër narkotikëve, ndihmës së ndërsjellë në çështjet penale (pjesa që merret me rolin e policisë) dhe menaxhimin e kufijve (pjesë që merret me ndërlidhjen e kërkimeve ndërkombëtare) janë një nga fushat më të ndjeshme të Kapitullit 24. Gjatë misioneve fakt mbledhës të ekspertëve, theksi i veçantë i është kushtuar aspekteve praktike dhe boshllëqeve që po e pamundësojnë zbatimin e duhur të Acquis të BE-së në një periudhë afatmesme. Si pikënisje, janë analizuar prioritetet afatmesme nga Raporti mbi Zbatimin e Programit Kombëtar për Zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit (PKZMSA) gjatë vitit 2017, si dhe objektivat prioritare afatmesme (2018-2021). Pasqyrë e shkurtër e detyrimeve që lidhen me prioritetet afatmesme Menaxhimi i kufijve • Avancimi i bashkëpunimit ndërkombëtar me autoritetet si Frontex, Selec etj. Gjatë misionit është konstatuar se Marrëveshja e Punës me Frontex është miratuar dhe se bashkëpunimi me SELEC ende nuk ka filluar; • Hapja e pikave të reja kufitare me vendet fqinje. Gjatë misionit është konstatuar se janë rindërtuar vendkalimet kufitare me Serbin dhe Maqedoninë (tri nga secila anë. Lufta kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit • Përditësimi/ndryshimi i Procedurave Standarde të Operimit për të siguruar zbatimin e plotë dhe korrekt të Ligjit për Parandalimin e Pastrimit të Parave dhe Financimit të Terrorizmit dhe për të siguruar rrjedhë efikase të punës në NJIF; • Vlerësimi i dytë i rrezikut kombëtar të pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit; • Anëtarësimi i Kosovës në Moneyval. Lufta kundër narkotikëve • Avancimi i bashkëpunimit me Qendrën Evropiane për Monitorimin e Përdorimit të Drogave (EMCDDA). Lufta kundër krimit të organizuar: • Krijimi i një baze të dhënash për të dhënat penale, duke përfshirë dëshmitë për personat e dënuar;

faqe 9



• Rritja e numrit të prokurorëve dhe gjyqtarëve dhe specializimi i tyre në fushën e krimit të organizuar; • Vlerësimi vjetor i kërcënimeve nga krimi i organizuar dhe krimet e rënda (SOCTA); Raporti i SOCTA hartohet çdo tri vite. Raporti i fundit është hartuar në vitin 2016. Raporti i radhës i SOCTA do të hartohet në vitin 2019. Çdo vit Policia harton raportin vjetor për vlerësimin strategjik të krimit. • Krijimi i kapaciteteve teknike të laboratorëve të Agjencisë Kosovare për Forenzikë, dhe • Rritja e numrit të urdhrave për konfiskimin e pasurive dhe përmirësimi i përgjithshëm i rezultateve në konfiskimin e përhershëm të pasurive të fituara në mënyrë të paligjshme.. Lufta kundër terrorizmit: • Ngritja e kapaciteteve teknike, logjistike dhe teknologjike në fushën e terrorizmit. Para misioneve për gjetjen e fakteve janë analizuar dokumentet relevante ligjore në vijim: Programi Kombëtar për Zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit (versioni i prillit 2017 me amendamente nga janari 2018), Agjenda për Reforma Evropiane e miratuar në vitin 2016 (lista e masave prioritare), lista e shqyrtimit e Acquis-it të BE-së në kapitullin 24, legjislacioni relevant kombëtar në fushën e bashkëpunimit policor dhe krimit të organizuar, Strategjia Kombëtare për Parandalimin dhe Luftimin e Ekonomisë Joformale, Pastrimin e Parave, Financimin e Terrorizmit dhe Krimeve Financiare 2014-2018, Strategjia e Policimit të Udhëhequr nga Inteligjenca 2014-2017; Strategjia Kombëtare dhe Plani i Veprimit Kundër Trafikimit me Njerëz 2015-2018 dhe dokumente të tjera relevante. Janë organizuar dy misione fakt-mbledhëse. Gjatë misioneve fakt-mbledhëse (02-06 tetor 2017 dhe 27/11-02/12 2017) janë diskutuar çështjet në vijim dhe janë arritur përfundimet e mëposhtme: 1. Luftimi i krimit të organizuar: bazuar në dokumentet në dispozicion, u analizuan statistikat e mëposhtme: numri i dënimeve përfundimtare, hetimet financiare dhe konfiskimet përfundimtare. Përfaqësuesit e SHP-së dhanë shpjegime se si punon në praktikë mekanizmi i koordinimit midis policisë, prokurorëve dhe gjyqtarëve dhe cilët hapa konkretë janë bërë në këtë drejtim. Struktura e Policisë Kriminale u prezantua (Departamenti i Hetimeve), së bashku me njësitë e saj të brendshme: Divizioni i Hetimit të Krimit (Krimet e Rënda, Krimet Ekonomike dhe Korrupsioni, Antiterrorizmi, Analiza dhe Inteligjenca si dhe Teknika e Krimeve) dhe Divizioni kundër Krimit të Organizuar (Krimi i Organizuar, Trafikimi i Narkotikëve, Njësia e Trafikimit me Qenie Njerëzore dhe Mbështetja e Hetimeve). Tashmë janë krijuar baza të përbashkëta të të dhënave penale me prokurorët. Autorizimi për hapjen e hetimit për korrupsion bëhet nga prokurori, masat e fshehta mund të bëhen pas urdhrit të gjykatës dhe në raste urgjente deri në 72 orë nga prokurori si dhe duhet të paraqiten në gjykatë brenda 24 orëve. Kontrolli i dërgesave nuk është paraparë me ligj. Zbatimi i masave të fshehta hetimore në shkëmbimin ndërkombëtar të të dhënave bëhet përmes Memorandumit të Mirëkuptimit. Edhe doganat gjithashtu kanë sektorin e hetimeve për analiza të

faqe 10



rrezikut dhe punon së bashku me policinë në QMK3. Opinioni i përgjithshëm është se shkëmbimi ndërkombëtar i të dhënave përmes UNMIK-ut nuk funksionon pasi informacioni shkëmbehet shumë ngadalë. Edhe pse Kosova ende nuk është anëtare e SELEC-it, ekzistojnë disa shembuj të mirë të bashkëpunimit nëpërmjet SELEC-it. Gjatë takimit u prezantua raporti i prokurorisë i vitit 2016 me statistika. Opinioni i përgjithshëm është se rastet që lidhen me korrupsionin raportohen kryesisht nga policia, e në raste të rralla nga autoritetet e tjera të Kosovës. 2. Lufta kundër narkotikëve: Është diskutuar modeli i Policimit të Udhëhequr nga Inteligjenca, përfaqësuesit e SHP-së informuan se vitin e kaluar u mbajt një mision i BE-së dedikuar luftimit të krimeve të lidhura me trafikimin dhe prodhimin e paligjshëm të narkotikëve dhe se rekomandimet tashmë janë dhënë. Përfaqësuesit e PK-së gjithashtu theksuan se ekziston një problem në zbatimin praktik të dërgesave të kontrolluara (të përcaktuara me Ligjin e Procedurës Penale dhe me marrëveshjet ndërkombëtare). 3. Pastrimi i parave dhe financimi i terrorizmit: PKZMSA përmend se korniza ligjore për konfiskimin nuk përmban masa parandaluese për t'ua mundësuar autoriteteve t'i ndërmarrin masat e nevojshme parandaluese në drejtim të ngrirjes së artikujve të konfiskuar nëse ka nevojë, si dhe t'i konfiskojnë ato pa vonesë, në përputhje me rezolutat përkatëse të OKB-së. Ekziston një grup punues për zbatimin e rezolutës së OKB-së (1267 dhe 1273). Ende mungon procedura për konfiskimin e mjeteve në bazë të sanksioneve të OKB-së. Përfaqësuesi i NJIF-së shpjegoi në takim se bankat janë të parat që duhet të informojnë për transaksionet e dyshimta. Informacioni shkëmbehet përmes sistemit të siguruar të postës elektronike. Nuk ka ndonjë ligj ose marrëveshje ndërkombëtare me vendet e tjera që rregullon këtë fushë. Lidhur me terrorizmin, përfaqësuesit e SHP-së shpjeguan se në kuadër të prokurorisë speciale janë dy prokurorë përgjegjës që merren vetëm me rastet e terrorizmit. Njësia e terrorizmit ka kapacitetet e saj analitike dhe po shkëmben informacionin e nevojshëm me policinë kufitare (të ashtuquajturat listat e NDALIMIT dhe ALARMUESE). 4. Menaxhimi i kufirit: Në aspektin e kontrollit të vijës së dytë të personave, është diskutuar Neni 8, paragrafi 5 i Ligjit nr. 04/L-214 për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit nr. 04/L-072 për Kontrollin dhe Mbikëqyrjen e Kufirit Shtetëror. Është rënë dakord që është e rëndësishme të jepet një udhëzim i duhur për t'i dhënë fund përdoruesve në kufi në rast të veprimeve të matura. Është e rëndësishme kur Kosova të ketë qasje në kërkimet ndërkombëtare mbi personat dhe objektet. 5. Është diskutuar Strategjia e MIK lidhur me punën praktike, zbatimin e urdhër-arresteve kombëtare dhe ndërkombëtare në punën e policisë (fusha e punës, kompetencat, bashkëpunimi me njësitë e tjera organizative të policisë dhe bashkëpunimi ndërinstitucional). Ekzistojnë 16

3 Në Doganat e Kosovës është themeluar një Sektor i Hetimeve që nga viti 2004. Zyrtarët e këtij sektori veprojnë si zyrtar policor hetues sipas dispozitave të kodit penal dhe kodit të procedurës penale. Sektori përbëhet prej 12 oficerëve që kryesisht hetojnë krimet që lidhen me fushën e Doganave të Kosovës, duke përjashtuar trafikimin e armëve të zjarrit dhe municionit, trafikimin e qenieve njerëzore dhe trafikimin e narkotikëve.

faqe 11



kalime kufitare, numri i pasagjerëve është përafërsisht 16 milionë, dhe janë 1317 oficerë të policisë kufitare. Planifikohet ndërtimi i kalimeve të reja kufitare me Serbinë. Bashkëpunimi ndërinstitucional me zyrtarët doganorë është përshkruar si shume i mirë. Dogana e Kosovës po merr pjesë në punën e QKMK-së së bashku me policinë kufitare dhe Agjencinë e Ushqimit dhe Veterinarisë. Bashkëpunimi ndërinstitucional rregullohet me Ligjin për Kontrollin dhe Mbikëqyrjen e Kufirit Shtetëror. Janë nënshkruar disa Memorandume të Mirëkuptimit me Maqedoninë, Shqipërinë, Malin e Zi lidhur me kontrollin e trafikut lokal, patrullat e përbashkëta. Janë hapur dy qendra të përbashkëta të bashkëpunimit policor ndërkufitar, një me Shqipërinë (në Vermicë) dhe një me Maqedoninë (PKK në Han të Elezit). Është organizuar një vizitë e veçantë në Qendrën Kombëtare të Menaxhimit të Kufirit. Pothuajse të gjitha PKK-të janë të mbuluara me kamera (përveç Merdares me SRB - ndërtimi është në vazhdim e sipër). Është instaluar sistemi i ri, është hapur numri i telefonit për kontaktim të drejtpërdrejtë me qytetarët për raportimin e aktiviteteve të dyshimta. Policia kufitare ka fituar përvojë praktike në lidhje me punën e policisë (vizita në Megvartor QBPD, vizitë në vendkalimet kufitare në Kroaci). Ekziston një njësi e vogël e inteligjencës brenda QMK-së. Ideja është të lidhen të gjitha bazat e të dhënave në dispozicion në një të vetme dhe të merren produkte të duhura të krimit-inteligjencës. 6. Lufta kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit: u diskutua për sistemin e bashkëpunimit, shkëmbimin e të dhënave dhe koordinimin (NJIF, prokuroria, policia). 7. Lufta kundër krimit të organizuar dhe bashkëpunimit policor: në marrëveshjet ndërkombëtare për bashkëpunimin policor u dakordua që lista e marrëveshjeve ndërkombëtare për bashkëpunimin policor së bashku me përmbajtjen e saj do të sigurohet nga SHP në zyrën e projektit të binjakëzimit për të analizuar gjendjen aktuale. Janë paraqitur disa marrëveshje model. 8. Ndihma juridike ndërkombëtare: ndihma e ndërsjellë juridike në çështjet penale u diskutua në një pjesë që përfshin drejtpërdrejt punën e policisë. Në pajtim me nenin. 22 të Ligjit për Ndihmën e Ndërsjellë Juridike në Çështjet Penale, gjithashtu zbatohet Urdhërarresti Evropian (UE. 9. Marrëveshjet ndërkombëtare: Procesi i inicimit dhe lidhjes së marrëveshjeve ndërkombëtare për bashkëpunimin policor është i përcaktuar me ligj. Lista e marrëveshjeve ndërkombëtare botohet në gazetën zyrtare pas ratifikimit, në Ministrinë e Punëve të Jashtme, si dhe Ministrinë e Punëve të Brendshme. 10. Trajnimi i zyrtarëve policor: ekziston një pikë kontaktuese e koordinimit me CEPOL, e themeluar në kuadër të Akademisë së Kosovës për Siguri Publike. Shkëmbimi i zyrtarëve policor nëpërmjet CEPOL-it funksionon, por mundësia për të konsultuar webinarët e CEPOL-it ose kurset online nuk funksionojnë si duhet. Prej datës 24 mars 2017, Akademia e Kosovës për Siguri Publike (AKSP) dhe Agjencia e Bashkimit Evropian për Trajnim në zbatimin e Ligjit (CEPOL) kanë nënshkruar Marrëveshjen e Punës. Që nga atëherë, është emëruar Pika Kombëtare e Kontaktit (PKK), Koordinatori Kombëtar i Shkëmbimit

faqe 12



(KKSH) dhe Menaxheri Kombëtar i e-Net (MeN). Për shkak të institucioneve të shumta nga Kosova që mund të përfitojnë nga CEPOL, janë caktuar persona kontaktues për Policinë e Kosovës, Doganat e Kosovës, Inspektoratin Policor të Kosovës, Këshillin Gjyqësor të Kosovës, Këshillin Prokurorial të Kosovës, Administratën Tatimore të Kosovës, Shërbimin Korrektues të Kosovës, Shërbimin Sprovues të Kosovës, Njësinë e Inteligjencës Financiare. PKK, e cila shërben në të njëjtën kohë edhe si KKSH, ka marrë pjesë në takimet e rregullta si të CEPOL, PKK-ve dhe KKSH-ve, por e njëjta ka ndodhur edhe me MeN. Sa i përket përdorimit të e-Net, në mbledhjen e fundit të PKK-ve në selinë CEPOL në Budapest, Hungari, MeN-ët janë informuar se nga të gjitha vendet dhe organizatat që përfitojnë nga CEPOL, nga fundi i muajit maj 2017 deri në fund të muajit maj 2018, Kosova ka arritur rritjen më të madhe të përdoruesve të rinj të CEPOL e-Net, me 317%. Gjatë misionit është organizuar një vizitë në pikë kalimin kufitar ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Dheu i Bardhë (Rajoni i Gjilanit). Janë mbajtur takime me komandantin e PKK-së, si dhe intervista me shefin e ndërrimit dhe me zyrtarët policor. Është realizuar edhe vëzhgimi i procesit të kontrollit kufitar në vend të ngjarjes: kontrolli i vijës së dytë - vështrim i kryerjes së veprimeve nga shefi i ndërrimit, çështjet e mbrojtjes së të dhënave, pajisjet e TI-së në dispozicion, të dhënat e disponueshme dhe pajisjet e kontrollit kufitar, statistikat e krimit, statistikat e udhëtarëve. (4,2 milion pasagjerë që nga viti 2015). Infrastruktura duket të mos jetë e përshtatshme posa të futen në sistemin informativ te Policisë Kufitare kërkimet ndërkombëtare, ekzistojnë vetëm dy korsi (një drejtim) për pasagjerët në hyrje/dalje. SHP ka informuar se rindërtimi është planifikuar në një të ardhme të afërt. Webinar online është në drejtimin e duhur për shkak të koordinimit të drejtpërdrejtë me CEPOL dhe pikën kombëtare të caktuar. Divizioni i Trajnimit ka bërë një vizitë në CEPOL në muajin qershor, me ç'rast u informuam përgjithësisht për pjesëmarrjen e Kosovës në programet e Webinar, të trajnimit dhe të shkëmbimit. Raporti i CEPOL tregon se Kosova është më mirë në krahasim me vendet e rajonit, e madje edhe ne krahasim me disa vende të BE-së. Ekziston një rritje e numrit të pjesëmarrjeve në të gjitha aktivitetet e CEPOL-it. Divizioni i Trajnimit ka ndërmarrë masat e nevojshme për të informuar oficerët për rolin dhe rëndësinë e pjesëmarrjes në Webinarin online, i cili është krijuar nga CEPOL. Për të marrë pjesë në këto aktivitete të CEPOL-it, njohja e gjuhës angleze nga zyrtarët e PK-së është e rëndësisë kryesore.

2.2. Vlerësimi i mangësive Misionet fakt mbledhëse dhe analiza e dokumenteve të përzgjedhura kanë treguar boshllëqet e mëposhtme:

1. Neni 87 i Kodit të Procedurës Penale nuk parasheh aktivitetet e kontrollimit të dërgesave (është parashikuar kontrollimi i dërgesave të artikujve postar).

2. Bashkëpunimi ndërkombëtar (policor) - nuk ka qasje në kërkimet ndërkombëtare të Interpolit për persona dhe objekte - Kosova nuk është anëtare e Interpol-it apo e Europol-it. Policia nuk ka qasje në kërkimet ndërkombëtare të personave dhe objekteve dhe nuk mund të trajtojë çështjen.

faqe 13



3. Ekziston një listë e marrëveshjeve ndërkombëtare për bashkëpunimin policor, por përmbajtja e marrëveshjes nuk është në dispozicion. Veprimet që duhet të ndërmerren nga policia nuk janë të sqaruara. Nuk është bërë arsimimi i duhur për dispozitat e marrëveshjeve për policinë në nivel lokal/rajonal si dhe për AZL-të e tjera (qasja në marrëveshje është e mundur përmes faqeve të internetit të MPB-së dhe MPJ-së)

4. Nuk është përpiluar kurrikula e zbatimit praktik të instrumenteve të shkëmbimit të të dhënave të policisë ndërkombëtare; trajnimi në terren për policinë në nivel lokal/rajonal dhe AZL tjera mund të përmirësohet.

5. Mungon ndërlidhja midis policisë, prokurorëve dhe sistemit gjyqësor (gjyqtarëve). Nuk ka linja elektronike të komunikimit të prezantuara, nuk ka baza të të dhënave të krijuara që mund të komunikojnë në sistemet elektronike të shkëmbimit të të dhënave (rezultate/nuk ka rezultate, rezultate të pjesshme, etj.)

6. Pika e vetme e kontaktit për shkëmbimin e të dhënave operative ndërkombëtare (Drejtoria për Bashkëpunimin Ndërkombëtar në Fushën e Zbatimit të Ligjit - ILECU) do të përmirësoj më tej qasjen e saj në të dhënat relevante të AZL për të pasur qasje në kohë reale në sa më shumë të dhëna në dispozicion të autoriteteve të AZL si dhe të autoriteteve që mbledhin të dhëna që mund të përdoren për qëllime të zbatimit të ligjit (p.sh. Agjencia e Regjistrimit Civil, NJIF).

7. Kurset CEPOL nuk janë në dispozicion të zyrtarëve policorë edhe pse pika kombëtare e kontaktit për komunikim me CEPOL është krijuar. PK ka në dispozicion trajnimet përmes pikës kombëtare të komunikimit dhe në përputhje me rregulloren e punës ata kërkojnë vazhdimisht për kandidatët e oficerëve që e njohin gjuhën angleze për të marrë pjesë në kurset e ofruara nga CEPOL sipas planit vjetor. Pjesëmarrja në kurse varet nga njohja e gjuhës angleze dhe nga shpenzimet e trajnimit, ku të gjitha shpenzimet e nevojshme të trajnimit duhet të mbulohen nga organizatat pjesëmarrëse.

8. Ndihma e ndërsjellë juridike në fushën penale është shumë e ngadaltë nëpërmjet Ministrisë së Drejtësisë ose përmes mënyrës diplomatike. Kjo pamundëson shkëmbimin e shpejtë të të dhënave midis autoriteteve policore / gjyqësore

9. Roli i Laboratorit të Mjekësisë Ligjore (Forenzikës) në zgjidhjen e hetimeve penale përmes ADN-së dhe gjurmëve të gishtërinjve nuk është zhvilluar mjaftueshëm.

10. Puna e QMK, ILECU dhe Drejtorisë për Inteligjencë dhe Analiza mund të ndërlidhet më shumë pasi që të dhënat e Interpolit të jenë në dispozicion. Trajnimi i zyrtarëve të QBPD-së mund të përgatitet.

11. Udhëzimi për AZL-në në nivel rajonal/lokal sa i përket kërkimeve ndërkombëtare duhet të përmirësohet sapo të jenë në dispozicion të dhënat e Interpolit.

12. Statistikat për rastet që lidhen me korrupsionin janë modeste, rastet e korrupsionit kryesisht raportohen nga policia, në raste të rralla edhe nga autoritetet e tjera të Kosovës.4

4 Doganat e Kosovës vetëm në vitin 2016 kanë bërë kallxime penale për korrupsion kundër 5 zyrtarëve doganor.

faqe 14



2.3. Rekomandime Për të adresuar në mënyrë efektive mangësitë e paraqitura më lart, janë elaboruar rekomandimet e mëposhtme duke u fokusuar në çështje konkrete dhe operacionale që mund të ndihmojnë në përmirësimin e procedurave të punës dhe të mundësojnë veprime konkrete. Si pikëpamje janë marrë objektivat afatmesme të përcaktuara në MSA të Kosovës.

R1. Realizimi i kontrollit duhet të përcaktohet me ligjin kombëtar Si shembull i mirë mund të shërbejë neni 332 i Aktit të Procedurës Penale të Kroacisë: Neni 332 Veprimet e veçanta evidentuese (1) Nëse hetimi nuk mund të kryhet ndryshe ose kur kjo do të shkaktonte vështirësi jo-proporcionale, gjyqtari përgjegjës i hetimit mund që pas kërkesës me shkrim të Prokurorit të Shtetit e cila përmban edhe arsyetimin e kërkesës, të lëshoj urdhrin me shkrim kundër personit për të cilin ka bazë për dyshim se ka kryer ose së bashku me persona të tjerë ka marrë pjesë në kryerjen e një vepre penale nga neni 334 i këtij ligji, që të ndërmerren veprimet e veçanta të provave që kufizojnë përkohësisht disa të drejta kushtetuese të qytetarëve:

1) Mbikëqyrja dhe regjistrimi teknik i bisedave telefonike dhe mjeteve të tjera të komunikimit në largësi; 2) Përgjimi, mbledhja dhe regjistrimi i të dhënave kompjuterike; 3) Hyrja në objekte me qëllim të realizimit të mbikëqyrjes dhe regjistrimit teknik të premisave; 4) Përcjellja e fshehtë dhe regjistrimi teknik i individëve dhe objekteve; 5) Përdorimi i hetuesve të fshehtë dhe individëve të besuar; 6) Shitja dhe blerja e simuluar e objekteve, simulimi i dhënies së ryshfetit dhe simulimi i marrjes së ryshfetit; 7) Ofrimi i shërbimeve të simuluara të biznesit ose realizimi i transaksioneve të simuluara ligjore; 8) Transporti dhe dorëzimi i kontrolluar i objekteve të veprës penale

Kjo shërben për transpozimin e duhur të Vendimit të Këshillit 2005/387/JHA të datës 10 maj 2005 mbi shkëmbimin e informacionit, vlerësimin e rrezikut dhe kontrollin e substancave të reja psiko-aktive dhe rritjen e rezultateve të hetimit.

R2. Kërkimet ndërkombëtare duhet të jenë të automatizuara dhe të integrohen lehtësisht në sistemet ekzistuese. Pasi të miratohet anëtarësimi i plotë në Interpol, proceset për futjen e të dhënave (lëshimi dhe anulimi) të kërkimeve ndërkombëtare duhet të automatizohen sa më shumë që të jetë e mundur për policinë kufitare dhe policinë në nivel lokal/rajonal. Njësia për Bashkëpunim Ndërkombëtar në Sundimin e Ligjit (zyra e ILECU) duhet të shërbej si pika e vetme e kontaktit, pasi që tashmë ka strukturën e paraparë nga Draft Udhëzimet mbi PVK për shkëmbimin e informacionit ndërkombëtar për zbatimin e ligjit, versioni i 3 qershorit 2014. R3. Lista e marrëveshjeve ndërkombëtare për bashkëpunimin policor dhe përmbajtja e tyre duhet të vihet në dispozicion të policisë në nivel lokal/rajonal dhe qendror.

faqe 15



Lista e marrëveshjeve ndërkombëtare për bashkëpunim policor mund të vendoset në portalin e policisë. Marrëveshjet ndërkombëtare (fuqia e tyre ligjore pas miratimit nga Parlamenti tejkalon ligjet kombëtare) duhet të jenë të ndara nga aktet ligjore ndërkombëtare (p.sh. Memorandumi i Mirëkuptimit, Protokollet për bashkëpunim etj. - fuqia e tyre ligjore nuk është mbi ligjet kombëtare, pasi që ato nuk ratifikohen nga Parlamenti). Për më tepër, të dy grupet duhet të ndahen në grupin e marrëveshjeve të bashkëpunimit policor për luftimin e krimit të organizuar, drogës, terrorizmit etj. dhe grupin e marrëveshjeve ndërkombëtare për ripranim. Si hap i ardhshëm, kjo do të mundësojë trajnimin e punonjësve të policisë për shkëmbimin e informacionit ndërkombëtar të bashkëpunimit policor. R4. Duhet të hartohet Kurrikula e Trajnimit dhe trajnimi i policisë dhe AZL-ve të tjera duhet të zbatohet në nivel qendror dhe rajonal. Trajnimi mund të sigurohet në module të ndryshme (shkëmbimi i të dhënave, çështjet e lidhura me Pruem, zbatimi praktik i Vendimit Kornizë 2006/960/JHA, shkëmbimi praktik i të dhënave me zyrtarët ndërlidhës etj.). R5. Duhet të sigurohet ndërlidhja ndërmjet policisë, prokurorëve dhe sistemit tribunal (gjyqtarëve). Në pajtim me Vendimin Kornizë të Këshillit 2002/584/JHA të datës 13 qershor 2002 mbi urdhërarrestin evropian dhe procedurat e dorëzimit ndërmjet Shteteve Anëtare, duhet të vendoset komunikim i qetë dhe i shpejtë ndërmjet policisë, prokurorëve dhe tribunaleve. Kjo do t'i mundësojë Kosovës që të ofrojë një regjistër të kënaqshëm dhe të bashkëpunim e duhur ndërinstitucional të dëshmuar midis AZL. R6. Pika e vetme e kontaktit për shkëmbimin e të dhënave operative ndërkombëtare duhet të përmirësojë më tej disponueshmërinë e të dhënave. Drejtoria e ILECU, në përputhje me Vendimin Kornizë të Këshillit 2006/960/JHA të 18 dhjetorit 2006 mbi thjeshtimin e shkëmbimit të informacionit dhe inteligjencës ndërmjet autoriteteve të zbatimit të ligjit të Shteteve Anëtare të Bashkimit Evropian, do të përmirësojë më tej qasjen e saj në AZL përkatëse. Qasja në të dhëna në bazat përkatëse të të dhënave duhet të jetë në kohë reale me mundësinë që të bëhet përputhja sa më e madhe me bazat e të dhënave të AZL në dispozicion. Rekomandohet që të ketë qasje të përshtatshme në sistemin e policisë kufitare, të ketë lidhje elektronike me të gjithë AZL-të, prokurorët, gjyqtarët dhe Ministrinë e Drejtësisë dhe të përfshihen të dhënat e inteligjencës kriminale (për kërkimet). R7. Zyrtarët policorë duhet të inkurajohen që të marrin pjesë në kurset e CEPOL. Në mënyrë që zyrtarëve policorë t`u mundësohet pjesëmarrja në kurset e CEPOL (modulet, seminaret në internet etj.), duhet të krijohet sistemi i njoftimit të duhur dhe regjistrimi i punonjësve të policisë në kurset e CEPOL. Në përputhje me Rregulloren (EU) 2015/2219 të

faqe 16



Parlamentit Evropian dhe Këshillit të 25 nëntorit të vitit 2015 mbi Agjencinë e Bashkimit Evropian për Trajnim në Zbatimin e Ligjit (CEPOL) dhe zëvendësimin e Vendimit të Këshillit 2005/681/JHA, CEPOL, ndër të tjera "... bashkon rrjetin e instituteve trajnuese për zyrtarët e zbatimit të ligjit në Shtetet Anëtare të BE dhe mbështet ato në ofrimin e trajnimit të vijës së parë të frontit mbi prioritetet e sigurisë, bashkëpunimin për zbatimin e ligjit dhe shkëmbimin e informacionit"5. Zgjidhja që mund të përdoret është shpërndarja e informacionit mbi kurset e CEPOL nga niveli më i lartë deri tek ai më i ulët i sistemit policor. Rekomandohet që të mbahen prezantime në nivel qendror dhe rajonal, në fazën e parë, dhe përveç kësaj, edhe në nivel lokal mbi kurset e CEPOL. Kjo mund të bëhet nga Akademia e Kosovës për Siguri Publike. Divizioni brenda Policisë së Kosovës është duke promovuar rëndësinë e pjesëmarrjes në trajnimin dhe regjistrimin e zyrtarëve të PK-së në CEPOL për përdorimin e e-bibliotekës, webinarëve dhe aktiviteteve të tjera. Kjo u diskutua edhe me zyrtarët e CEPOL në takimin e mbajtur në Hungari në qershor. R8. Shkëmbimi i letërporosive mes shërbimeve policore mund të përfshihet në marrëveshjet e ardhshme ndërkombëtare për bashkëpunimin policor. Rekomandohet që pas miratimit nga Ministria e Drejtësisë, në negociatat e ardhshme për marrëveshjet ndërkombëtare mbi bashkëpunimin policor të përfshihet një nen që do të mundësojë shkëmbimin e letër-porosive mes shërbimeve policore. Asistenca e ndërsjellë ligjore në çështjet penale tani është shumë e ngadaltë nëpërmjet Ministrisë së Drejtësisë ose nëpërmjet mënyrës diplomatike. Neni 4, para. 2 i Ligjit për Bashkëpunim Ligjor Ndërkombëtar në Çështjet Penale parashikon që "... në raste urgjente, autoritetet gjyqësore kombëtare mund të ofrojnë asistencë edhe nëse kërkesa pranohet drejtpërsëdrejti përmes INTERPOL-it". Si një shembull i mirë mund të shërbejë zgjidhja nga marrëveshja ndërkombëtare për bashkëpunimin policor midis Kroacisë dhe Austrisë në nenin 3 i cili përcakton se autoritetet kompetente kombëtare do t'i përgjigjen njëri tjetrit për kërkesat reciproke. Nëse kërkesa është çështje e bashkëpunimit gjyqësor, kërkesa do t'i dërgohet menjëherë autoritetit gjyqësor kompetent. Policia e Kosovës mund të caktojë Drejtorinë e Bashkëpunimit Ndërkombëtar në Fushën e Zbatimit të Ligjit - ILECU si pikën kombëtare të kontaktit, sepse ajo tashmë përfshin njësinë kombëtare të Interpolit. R9. Për të filluar përafrimin me vendimin e Prüm, duhet të përgatiten aktet nënligjore që rregullojnë trajtimin e të dhënave të ADN dhe Gjurmëve të Gishtërinjve Rekomandohet që të fillohet me përgatitjen e aktit nënligjor që përcakton pronarin e bazave të të dhënave të ADN-së dhe GjG, trajtimin e informacioneve, periudhën e mbajtjes së shënimeve dhe fillimin e zbatimit të standardeve të duhura për shkëmbimin e automatizuar të të dhënave. Këto detyra mund t'i dedikohen qendrës kombëtare laboratorike të forenzikës, ndihmuar nga Ministria e Drejtësisë. Në përputhje me Vendimin e Këshillit 2008/615/JHA të 23 qershorit të vitit 2008 mbi rritjen e bashkëpunimit ndërkufitar, veçanërisht në luftimin e terrorizmit dhe krimit ndërkufitar

5 Shih https://www.cepol.europa.eu/who-we-are/european-union-agency-law-enforcement-training/about-us (17 prill 2018).

faqe 17



dhe Vendimit të Këshillit 2008/616/JHA të 23 qershorit 2008 për zbatimin e Vendimit 2008/615/JHA mbi rritjen e bashkëpunimit ndërkufitar, veçanërisht në luftimin e terrorizmit dhe krimit ndërkufitar (njohur edhe si vendimet e Prüm), procesi i kontrollimit të gjurmëve të gishtave dhe gjurmëve të ADN-së duhet të jetë shumë i automatizuar. Rekomandohet ndryshimi i nenit 145, paragrafi 6 i Ligjit të Procedurës Penale në mënyrë që rezultatet e ekzaminimit molekular dhe gjenetik në mostrat e të dyshuarit ose të pandehurit të mund të mbahen më gjatë (p.sh. për të përshkruar periudhën e caktuar pas dënimit ose pas rehabilitimit të personit të dyshuar ose të pandehur) sesa deri kur personi dënohet. I dyshuari ose i pandehuri mund të ketë kryer krime të tjera ose të ketë kryer shkelje serike penale. Për hir të hetimit të mëtejshëm, do të jetë e dobishme të ndërlidhet ADN në shkëmbimin e të dhënave ndërkombëtare. R10. Bashkëpunimi ndërinstitucional duhet të përmirësohet më tej Me qëllim të zbatimit adekuatë të modelit të punës të Policimit të Udhëhequr nga Inteligjenca për AZL, puna e përditshme e Njësisë së Inteligjencës brenda BMC (Drejtoria e Bashkëpunimit Ndërkombëtar në Fushën e Zbatimit të Ligjit dhe Drejtoria për Inteligjencë dhe Analiza në Departamentin e Hetimeve) mund të ndër-lidhet edhe më shumë. Bashkëpunimi ndërinstitucional brenda Qendrës së Menaxhimit të Kufijve (BMC) dhe Drejtorisë së Bashkëpunimit Ndërkombëtar duket të jetë bazë e mirë për përmirësime të mëtejshme. Për më tepër, stafit të caktuar të QMK dhe ILECU të Kosovës mund t`u krijohet qasje në platformën e ekspertëve të Europol- PCCC. R11. Procedurat standarde të operimit për kërkimet ndërkombëtare për AZL në nivel qendror/rajonal/lokal duhet të përcaktohen qartë Sapo të dhënat për personat dhe objektet e kërkuara ndërkombëtarisht nga Interpol-i të jenë në dispozicion, duhet të përcaktohen edhe procedurat standarde të operimit. Kjo duhet të përfshijë: statusin e personit/objektit të kërkuar, veprimin që duhet të merret nga policia, procedurat e mëtejshme që lidhen me komunikimin ndërmjet policisë, prokurorëve dhe tribunalit si dhe Ministrisë së Drejtësisë në rastet kur gjendet personi i kërkuar ndërkombëtarisht ose objekti i kërkuar ndërkombëtarisht. R12. Agjencitë e tjera duhet të forcojnë angazhimin e tyre në raportimin e rasteve të krimit të organizuar Përfshirja e agjencive të tjera përgjegjëse për luftën kundër krimeve ekonomike, korrupsionit dhe pronës duhet të përmirësohet. Në këtë fushë të krimeve, janë hetuar 607 raste dhe janë ngritur 370 kallëzime penale. Janë arrestuar 91 persona të dyshuar, janë kryer 9 operacione dhe janë neutralizuar 7 grupe të krimit të organizuar6. Në vitin 2016, Prokuroria Themelore dhe Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës kanë pranuar gjithsej 25,227 kallëzime penale kundër 32,201

6 Raporti Vjetor i Policisë së Kosovës 2017.

faqe 18



personave. Kallëzimet penale janë bërë nga: qytetarët e dëmtuar: 367 kallëzime penale ose 1,45%; Personat juridikë të dëmtuar: 3,469 kallëzime penale ose 13,75%; Policia e Kosovës: 18,331 kallëzime penale ose 72,66%; Organet e Administratës - Inspektorati: 1,568 kallëzime penale ose 6,22% dhe vetëm 47 kallëzime penale ose 0,19% nga Agjencia Kundër Korrupsionit7.

7 Raporti Vjetor i Prokurorit të Shtetit 2016 mbi vlerësimin e performancës.

faqe 19



3. Migracioni i ligjshëm – Projektligji për të Huajt Sa i përket fushës së migrimit të ligjshëm, së bashku me përfituesin u dakordua që vlerësimi i boshllëkut i përgatitur sipas këtij raporti do të kufizohet me analizën e Projektligjit Nr. 00/2016 që Ndryshon dhe Plotëson Ligjin Nr. 04/L-219 për të Huajt8. Pavarësisht nga gjendja e punës legjislative në lidhje me Projektligjin, gjetjet dhe rekomandimet që dalin nga ky raport mund të përdoren për rishikimin e mundshëm të Ligjit për të Huajt në një fazë të mëvonshme.

3.1. Përshkrimi

Përshkrim i përgjithshëm i Projektligjit

Kjo pjesë e vlerësimit të mangësive është e kufizuar në draftin e ofruar nga përfituesi, përkatësisht Projektligji nr. 00/2016 Për Ndryshimin dhe Plotësimin e Ligjit nr. 04/L-219 për të huajt. Drafti është përgatitur ndër të tjera për të përmbushur tre direktiva të listuara në Nenin 1 paragrafi 2 të draftit, d.m.th.:

• Direktiva 2014/66/EU e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 15 maj 2014 mbi kushtet e

hyrjes dhe qëndrimit të shtetasve të vendeve të treta në kuadër të një transferimi brenda korporatës;

• Direktiva (EU) 2016/801 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 11 maj mbi kushtet e hyrjes dhe qëndrimit të shtetasve të vendeve të treta me qellim te punësimit si punëtor sezonal, dhe me;

• Direktiva 2014/36/EU e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 26 shkurt 2014 mbi kushtet e hyrjes dhe qëndrimit të shtetasve të vendeve të treta për qëllime punësimi si punëtorë sezonalë.

Përshkrim i përgjithshëm i akteve ligjore të BE-së në fjalë

Acquis e BE-së në fushën që i referohet Projektligji përbëhet nga direktivat e lartpërmendura: Direktiva 2014/66/BE; Direktiva (BE) 2016/801; Direktiva 2014/36/BE.

Përveç direktivave të listuara, Projektligji herë pas here i referohet: rregullave të vizave, rregullave të ribashkimit familjar, rregullave për kthimet.

Këto fusha mbulohen gjithashtu nga Ligji i Bashkimit Evropian, aktet kryesore që dispozita e Projektligjit duhet të përmbushë janë:

• Rregullorja (EC) Nr. 810/2009 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 13 korrik 2009 për krijimin e një Kodi të Komunitetit për Vizat (Kodi i Vizave);

8 Në momentin e përgatitjes së këtij raporti, në proces legjislativ ishte Projektligj për të Huajt. Ligji përfundimisht u miratua nga Kuvendi më 30 mars 2018 (Ligji Nr. 06/L-036 për Ndryshimin dhe Plotësimin e Ligjit Nr.4/L-219 për të Huajt). Ligji u publikua në Gazetën Zyrtare më datë 3 Maj 2018.

faqe 20



• Direktiva e Këshillit 2003/86/EC e datës 22 shtator 2003 mbi të drejtën e bashkimit familjar),

• Direktiva 2008/115/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e 16 dhjetorit 2008 mbi standardet dhe procedurat e përbashkëta në Shtetet Anëtare për kthimin e shtetasve të vendeve të treta që qëndrojnë në mënyrë të paligjshme.

Ligji i butë më i rëndësishëm në këtë fushë:

• Komunikimi i Komisionit në Parlamentin Evropian dhe në Këshill mbi udhëzimet për zbatimin e Direktivës 2003/86/KE për të drejtën e bashkimit familjar (COM final (2014) 210);

• Rekomandimi i Komisionit (BE) 2017/432, i datës 7 mars 2017, mbi kthimin më efektiv gjatë kohës kur zbatohet Direktiva 2008/115/KE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit;

• Vendimi final i Komisionit C(2010) 1620, i datës 19.3.2010, për përpilimin e Doracakut për procesimin e aplikacioneve për vizë dhe ndryshimin e vizave të lëshuara.

Direktiva 2014/66/BE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 15 Maj 2014 mbi Kushtet e Hyrjes dhe Qëndrimit të Shtetasve të Vendeve të Treta në Suaza të Transfereve Brenda Kompanive

Direktiva 2014/66/EU është të krijojë kornizën për kushtet e hyrjes dhe qëndrimit të shtetasve të vendeve të treta për qëllime të një transferimi brenda korporatës - lëvizjet e menaxherëve, specialistëve dhe punonjësve të trajnuar të degëve dhe filialeve të shumëkombëshve, të zhvendosur përkohësisht për detyra të shkurtra në njësitë e tjera të kompanisë.

Direktiva përcakton grupin e rregullave për të lehtësuar mobilitetin e të transferuarve brenda korporatës në Bashkimin Evropian. Për këtë qëllim, direktiva vendos një skemë specifike mobiliteti brenda BE-së ku mbajtësi i një lejeje valide e të tranferuarit brenda korporatës të lëshuar nga një Shtet Anëtar lejohet të hyjë, të qëndrojë dhe të punojë në një ose më shumë Shtete Anëtare në përputhje me dispozitat që rregullojnë mobilitetin afatshkurtër dhe afatgjatë.

Direktiva 2016/801 BE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit mbi kushtet e hyrjes dhe qëndrimit të shtetasve të vendeve të treta me qëllim hulumtimi, studimi, trajnimi, shërbimi vullnetar, skema të shkëmbimit të nxënësve apo projekte arsimore si dhe ai i paringut

Direktiva 2016/801 krijon kornizën ligjore për kategori të ndryshme të shtetasve të vendeve të treta që vijnë në Bashkimin Evropian, duke vendosur një sërë rregullash për hyrjen dhe qëndrimin e tyre. Në këtë direktivë janë të parapara kriteret për pranim si dhe rregullat për autorizime dhe kohëzgjatjen e qëndrimit dhe mobilitetit ndërmjet Shteteve Anëtare për personat në fjalë.

Direktiva 2016/801 do të zëvendësojë direktivat që janë aktualisht në fuqi në këtë fushë (direktiva 2004/114/EC dhe direktiva 2005/71/EC) me zbatim që nga 24 maji i vitit 2018. Pasi që direktivat

faqe 21



aktuale do të shfuqizohen që nga ajo datë, zgjedhja e preferuar ishte përputhja me direktivën 2016/801, që së shpejti do të zëvendësojë legjislacionin ekzistues të BE-së.

Direktiva 2014/36/BE e Parlamentit Evropian dhe Këshillit mbi kushtet e hyrjes dhe qëndrimit të shtetasve të vendeve të treta me qëllim të punësimit si punëtorë sezonale

Direktiva 2014/36/EU do të krijojë kornizën ligjore për migrimin e përkohshëm sezonal, të rregullojë kushtet e punës dhe të jetesës për punëtorët sezonalë, të përcaktojë rregullat për pranim dhe qëndrim, si dhe të drejtat e punëtorëve sezonalë. Në të njëjtën kohë, direktiva siguron masa mbrojtëse për parandalimin e mbi-qëndrimit ose shndërrimin e qëndrimit të përkohshëm në të përhershëm.

Ministria e Brendshme është përgjegjëse për zbatimin e këtyre tre direktivave në rendin ligjor kombëtar.

3.2. Vlerësimi i mangësive

Mungesa e saktësisë në dispozitat zbatuese

Projektligji ka për qëllim zbatimin e tre direktivave. Modeli i zbatimit të direktivave i propozuar në Projektligj është të zbatohet rregullimi bazë i të tre direktivave kryesisht brenda një akti, përkatësisht Ligjit për të Huajt. Në këtë model, dispozitat përkatëse të direktivave nuk zbatohen saktësisht, por më shumë në një mënyrë të përgjithshme, kështu që dispozitat kombëtare mund të zbatohen në mënyrë të barabartë për kategori të ndryshme të të huajve të cilët trajtohen nga direktivat. Për shembull, janë miratuar dispozita të përgjithshme mbi lejen e qëndrimit të përkohshëm, por nuk bëhet asnjë dallim i dukshëm dhe i qartë për lejet e lëshuara për qëllime të Direktivës 2014/66/EU (leja për të transferuarit brenda kompanisë) dhe për qëllime të Direktivës 2014/36/EU (leja e punëtorëve sezonalë).

Rrjedhimisht, në modelin e propozuar në Projektligj, definicionet vendimtare nuk zbatohen. Për shembull, definicioni ''leje për të transferuarin brenda korporatës'' i definuar në Direktivën 2014/66/EU nuk zbatohet në Projektligj. (Siç thuhet në dokumentacionin shtesë të ofruar nga përfituesi, kjo duhet të zbatohet në udhëzimet administrative.)

Në përgjithësi, modeli i inkorporimit të zbatimit të tri direktivave në një akt të vetëm nuk vihet në pikëpyetje meqenëse e drejta e Bashkimit Evropian nuk kërkon ligj të veçantë për zbatimin e secilës direktivë.

Megjithatë, rregullorja kombëtare duhet të jetë mjaftueshëm e qartë dhe e saktë që t'u mundësoj individëve të mbështeten në dispozita kombëtare. Jurisprudenca e Gjykatës së Drejtësisë e Bashkimit Evropian konfirmon se dispozitat e një direktive duhet të zbatohen me saktësinë dhe

faqe 22



qartësinë e nevojshme për të përmbushur kërkesat e sigurisë ligjore, sipas së cilës, personave përkatës duhet t'u mundësohet të konstatojnë shtrirjen e plotë të të drejtave dhe obligimeve të tyre (gjykimi i 13 marsit 1997, Komisioni kundër Francës, C-197/96, EU:C:1997:155 paragrafi 15, aktgjykimi i 30 majit 1991, Komisioni kundër Gjermanisë, C-361/88 EU:C:1991:224, paragrafët 15 dhe 24).

Modeli i propozuar i zbatimit është shumë i përgjithshëm për të zbatuar të tri direktivat në mënyrë specifike. Zbatimi i direktivave nuk është i plotë. Duket që përfituesi supozon se meqenëse të gjitha direktivat kanë të bëjnë me kushtet e qëndrimit të shtetasve të vendeve të treta, mjafton të krijohen rregulla të përgjithshme për qëndrim dhe hyrje të shtetasve të vendeve të treta. Por direktivat përcaktojnë rregulla të ngjashme (por jo të njëjta) për përfituesit e secilës direktivë.

Në bazë të asaj që u tha më sipër për qartësinë e legjislacionit, duhet të rekomandohet që dispozita e Projektligjit të bëjnë një dallim më të qartë ndërmjet kategorive të lejeve që rezultojnë nga direktivat e listuara. Definicionet e direktivave zbatohen pikërisht në këtë drejtim.

Rrjedhimisht, duhet të rekomandohet që të përcaktohen grupe të veçanta të rregullave për përfituesit e secilës direktivë, në një mënyrë që do të tregonte qartë se cilat janë kriteret e pranimit dhe refuzimit për secilën kategori të përfituesve.

Kjo qasje, duke ndjekur më saktësisht dispozitat e direktivave të veçanta, do të lejonte shmangien e lëshimeve në zbatim (tani përveç definicioneve, dispozita të tjera të direktivave gjithashtu nuk kanë zbatim: për shembull: Neni 10 i direktivës (EU) 2016/801 në lidhje me marrëveshjet e pritjes, neni 13 i direktivës (EU) 2016/801 në lidhje me kushtet specifike për të trajnuarit, neni 5 paragrafi 4 pika b) e direktivës 2014/66/EU në lidhje me lartësinë e shpërblimit).

Mospërputhjet e mundshme në lidhje me hierarkinë e akteve ligjore

Zgjedhja e aktit ligjor për zbatimin e dispozitave të direktivave nuk ka nivel të caktuar të përputhshmërisë. Normat që kanë të bëjnë me të njëjtin rang detyrimesh rregullohen në aktet ligjore të një lloji tjetër (natyra e ndryshme ligjore).

Për shembull, disa kritere për pranim për qëllime të punësimit si punëtorë sezonalë kanë për qëllim të zbatohen në një ligj (Ligji për të Huajt) ndërkohë që disa kritere (për të njëjtat qëllime) do të rregullohen në udhëzimin administrativ. Kjo lloj zgjidhjeje mund të çojë në pasiguri ligjore, pasi të drejtat dhe detyrimet e individëve që rezultojnë nga legjislacioni i BE-së do të ishin të paqarta atëherë.

Prandaj, rekomandimi duhet të jetë që vëmendje e veçantë t`i kushtohet sigurimit që dispozitat të cilat rregullojnë një çështje të mos shpërndahen në akte të ndryshme ligjore.

faqe 23



Gjithashtu, duhet të shqyrtohet nëse disa nga dispozitat e direktivave në fjalë mund të zbatohen me anë të udhëzimeve administrative (për shembull, kriteret për pranim të parashikuara nga Direktiva 2014/66/EU do të zbatohen kryesisht në udhëzimin administrativ).

Rregullat e së drejtës të Bashkimit Evropian për zbatimin nuk kërkojnë që direktiva në secilin rast domosdoshmërishtë të transpozohet përmes ligjit. Megjithatë, siç edhe thekson Gjykata e Drejtësisë e Bashkimit Evropian direktiva duhet të zbatohet me anë të një ligjit kombëtar që ka fuqi ligjore të njëjtë me atë që zbatohet në Shtetin Anëtar në fushën në të cilën zbatohet direktiva (aktgjykimi i 6 majit 1980, Komisioni kundër Belgjikës, 102/79, EU:C:1980:120, paragrafi 10).

Prandaj, duhet të shqyrtohet mundësia që zbatimi i të gjitha dispozitave materiale të direktivave në fjalë të bëhet me anë të një ligji (Ligji për të Huajt), duke lënë që vetëm çështjet teknike të rregullohen me anë të një udhëzimi (dispozitat që rregullojnë formatet e aplikimit për leje qëndrim, etj.).

Kompleksiteti i zbatimit

Duhet të kemi parasysh natyrën e disa dispozitave të direktivave (p.sh. sigurimin e lëvizshmërisë afatshkurtër dhe afatgjatë ndërmjet Shteteve Anëtare në kuadër të Direktivës 2014/66/EU dhe Direktivës 2016/801/EU). Këto lloj dispozitash do të mund të futeshin në rendin ligjor të Republikës së Kosovës vetëm pak para se të bëhej Shtet Anëtar i Bashkimit Evropian.

Megjithatë, dispozita të veçanta të direktivave në fjalë që mund aktualisht të zbatohen, nuk përfshihen në Projektligjin e parashikuar. Direktivat në fjalë nuk janë të transpozuara plotësisht nëse dispozita të veçanta mungojnë.

Disa përkufizime të rëndësishme nuk janë transpozuar (për shembull: për Direktivën 2014/66/EU – “leje për transferim brenda ndërmarrjes”, “profesion i rregulluar”, për Direktivën 2016/801- “hulumtues”; për Direktivën 2014/36/EU: - “autorizim për qëllime të punës sezonale”).

Përkufizimet në acquis të BE-së janë të një vlere të madhe dhe në rast të direktivave, zbatimi është i nevojshëm, siç thuhet në jurisprudencën e Gjykatës së Drejtësisë të Bashkimit Evropian, për të garantuar siguri ligjore. Përkufizimet e transpozuara duhet të jenë mjaft të qarta dhe të sakta (aktgjykimi i 28 shkurtit 1991, Komisioni kundër Gjermanisë, C-131/88, EU:C:1991:87, paragrafët 27 dhe 34), lëshimet duhet të plotësohen.

Mospërputhjet terminologjike

Projektligji përmban disa mospërputhje terminologjike. Për shembull:

faqe 24



• Përkufizimi “i transferuar brenda korporatës” përfshin edhe përkufizimin e transferimit brenda korporatës. Ka disa mospërputhje brenda përkufizimit. Direktiva vepron me formulimin “ndërmarrje e cila është themeluar jashtë territorit të Shtetit Anëtar”. Kjo formulë përdoret dy herë në përkufizimin e transferimit brenda korporatës, në të njëjtin formulim. Në Projektligj ky term është përkthyer ndryshe në të njëjtin paragraf – “ndërmarrje që vepron jashtë territorit të Republikës së Kosovës” dhe “ndërmarrje të vendosura jashtë Republikës së Kosovës”.

• Në Ligjin për të Huajt (të ndryshuar me Projektligjin), tre formulime të ndryshme përdoren për organin e apelimit: “Commission for Appeals”, “Appeals Commission” “Commission on Appeals9.

Duhet të rekomandohet që të zbatohet në mënyrë strikte rregulli i terminologjisë, përkatësisht që i njëjti nocion nuk duhet të përkthehet në shumë mënyra të ndryshme. Në përkufizimin e të transferuarit brenda korporatës, nocioni “ndërmarrja cila është themeluar jashtë territorit (të Shtetit Anëtar)” duhet të përkthehet në mënyrë konsistente. Meqenëse direktivat duhet të zbatohen në mënyrë të qartë dhe të saktë, në Projektligj duhet të rekomandohen përmirësimet sa i përket konsistencës së terminologjisë.

Përdorimi i terminologjisë së ndryshme për të përshkruar të njëjtin mekanizëm (ose subjektin e njëjtë) e bën tekstin më pak gjithëpërfshirës dhe rrjedhimisht shpie në mungesë të qartësisë dhe sigurisë ligjore.

Konsistenca e terminologjisë është e një vlere të madhe edhe në rendin ligjor të Bashkimit Evropian, ku disa nocioneve mund t'u jepet kuptim autonom dhe prandaj duhet të përkthehen në mënyrë konsistente.

• Neni 2 i Projektligjit në lidhje me Nenin 3 nën-paragrafi 1.30 i Ligjit për të Huajt:

Kjo dispozitë zbaton përkufizimin e termit “specialist”. Përkufizimi është në përgjithësi në përputhje me dispozitën e Direktivës 2014/66/EU. Mospërputhja e vetme ka të bëjë me fjalinë e fundit. Ndërsa direktiva parasheh që personi ka (...) njohuri specifike teknike, drafti siguron në këtë drejtim se personi ka “gjuhë specifike teknike”. Formulimi i Projektligjit ngushton kështu kërkesën nga direktiva.

Meqenëse këto terma kanë kuptim të ndryshëm dhe fushëveprim të ndryshëm, duhet të rekomandohet që të zëvendësohet termi “gjuhë specifike teknike” me termin “njohuri specifike teknike”.

9 Duhet të shqyrtohet nëse kjo mospërputhje ka të bëjë vetëm me versionin e gjuhës angleze të Projektligjit.

faqe 25



• Neni 410 i Projektligjit në lidhje me nenin 28 paragrafi 1 nënparagrafi 1.4 i Ligjit për të huajt:

Neni 4 në lidhje me nenin 28 paragrafi 1 nën-paragrafi 1.4 i Ligjit për të Huajt përcakton që një nga arsyet për refuzimin e vizës është situata kur i huaji ka qëndruar 90 ditë brenda 180 ditëve në Republikën e Kosovës. Rregullorja ka për qëllim të transpozojë nenin 12.2 pika vi të Rregullores (EC) nr. 767/2008 të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit e datës 9 korrik 2008 lidhur me Sistemin e Informacionit të Vizave (VIS) dhe shkëmbimin e të dhënave ndërmjet Shteteve Anëtare për vizat për qëndrim afatshkurtër (Rregullorja e VIS). Dispozita në fjalë thotë se kur është marrë vendimi për refuzimin e vizës, autoriteti i vizave i cili ka refuzuar vizën, duhet të shtojë të dhënat e mëposhtme në dosjen e aplikacionit: ka qëndruar tashmë për 90 ditë gjatë periudhës aktuale 180-ditëshe në territorin e Shtetit Anëtar në bazë të një vize uniforme ose një vize me vlefshmëri territoriale të kufizuar).

Së pari duhet të theksohet se dispozita e Rregullores së VIS nuk është baza për refuzimin e një vize, por vetëm kërkesat teknike për autoritetin e vizave. Ato nuk duhet të thirren në tabelën e përputhshmërisë si bazë për dispozitën lidhur me arsyen për refuzimin e vizës.

Baza për refuzimin e vizës kur i huaji ka qëndruar 90 ditë brenda 180 ditëve në Republikën e Kosovës në legjislacionin e BE mund të gjendet në Rregulloren (EC) Nr. 810/2009 të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit të datës 13 korrik 2009 që krijon një Kod të Komunitetit për Vizat (Kodi i Vizave). Neni 32 paragrafi 1 pika iv e Kodit të Vizave parashikon në këtë drejtim që një vizë duhet të refuzohet nëse aplikanti ka qëndruar për tre muaj gjatë periudhës aktuale gjashtëmujore në territorin e Shteteve Anëtare në bazë të një vize uniforme ose një vize me vlefshmëri territoriale të kufizuar.

Formulimi i nenit 28, paragrafi 1, nën-paragrafi 1.4 i Ligjit për të Huajt, sugjeron që pa viza refuzohet pa marr parasysh kushtet e tjera në rastet kur i huaji ka qëndruar 90 ditë në Republikën e Kosovës brenda 180 ditëve. Ky interpretim do të nënkuptonte se të huajt nuk mund të qëndrojnë në Republikën e Kosovës për një periudhë më të gjatë.

Ky interpretim nuk është në përputhje me kërkesat e ligjit të BE. Rregullat e BE-së rregullojnë vetëm qëndrimet e shkurtra (vizat Schengen). Rregullorja 767/2008 zbatohet vetëm për vizat Schengen, njëjtë ashtu edhe Kodi i Komunitetit për Vizat11. Vetëm viza e qëndrimit të shkurtër duhet të refuzohet kur tejkalohet periudha prej 90 ditësh gjatë periudhës aktuale 180-ditëshe

10 Neni 3 është lënë jashtë Projektligjit të dhënë, në të gjitha gjuhët

11 Neni 1 që përshkruan fushëveprimin e Rregullores konstaton se Rregullorja përcakton procedurat dhe kushtet për lëshimin e vizave për tranzit ose qëndrimeve të synuara në territorin e shteteve anëtare që nuk i kalojnë tre muaj në çdo periudhë gjashtëmujore.

faqe 26



Vizat për qëndrim afatgjatë rregullohen nga ligji kombëtar. Siç konfirmoi së fundmi Gjykata e Drejtësisë e Bashkimit Evropian, Kodi i Vizave ka për qëllim lëshimin e vizave për qëndrime në territoret e Shteteve Anëtare që nuk tejkalojnë 90 ditë në çdo periudhë 180-ditëshe. Deri më tani, asnjë masë nuk është miratuar nga legjislativi i BE-së (...), në lidhje me kushtet që rregullojnë lëshimin e vizave për qëndrim afatgjatë nga Shtetet Anëtare (...). (Aktgjykimi i 7 marsit 2017, X dhe X, C-638/16 PPU, EU:C:2017:173, paragrafi 40 dhe 44).

Formulimi i nenit 28, paragrafi 1 nën-paragrafi 1.4 i Ligjit për të Huajt sugjeron që asnjë vizë nuk mund të jepet për një periudhë më të gjatë kohore. Përderisa Shtetet Anëtare janë përgjithësisht të lira që të rregullojnë vizat për qëndrim afatgjatë, ato nuk mund t'i përjashtojnë ato plotësisht.

E drejta e BE-së në fushën e shtetasve të vendeve të treta kërkon që në disa rrethana të huajve t`u jepen viza kombëtare për qëndrim afatgjata. Për shembull Direktiva 2014/66/EU përcakton kushtet e hyrjes dhe qëndrimit për më shumë se 90 ditë në territorin e Shteteve Anëtare dhe të drejtat e shtetasve të vendeve të treta dhe të anëtarëve të tyre të familjes në kuadër të një transferimi brenda korporatës; gjithashtu të huajt e pranuar për qëllime të Direktivës 2016/801 mund të marrin viza për qëndrim të gjatë.

Duhet të rekomandohet që të qartësohet dallimi midis vizave për qëndrim afatshkurtër dhe vizave për qëndrim afatgjatë. Për shkak të natyrës së veçantë të rregullave të vizave të BE-së, përshtatja e nevojshme lidhur me vizat uniforme mund të bëhet pak para pranimit. Për momentin, rekomandohet qartësimi i dispozitës së hartuar, në mënyrë që të mundësohet dhënia e vizave për qëndrim afatgjatë.

• Neni 5-6 i Projektligjit

Gjithashtu, duhet të merren parasysh edhe komentet mbi nenin 4 të Projektligjit lidhur me nenin 5 dhe 6 të Projektligjit.

• Neni 10 i Projektligjit në lidhje me nenin 47 paragrafi i parë i Ligjit për të Huajt

Dispozita trajton afatin për të paraqitur kërkesën për vazhdimin e leje qëndrimit të përkohshëm. Ajo thekson se kërkesa duhet të dorëzohet jo më vonë se 30 ditë para skadimit të leje qëndrimit të përkohshëm.

Sipas nenit 15 paragrafi 5 të Direktivës 2014/66/BE, shtetet anëtare mund të caktojnë një afat maksimal prej 90 ditësh përpara skadimit të lejes së transferimit brenda korporatës për paraqitjen e një kërkese për vazhdim.

Megjithatë, dispozita e nenit 47, paragrafi 1 i Ligjit për të Huajt nuk duhet të shihet si në kundërshtim me dispozitat e Direktivës, pasi sipas nenit 4 paragrafi 2 të Direktivës, Shtetet

faqe 27



Anëtare mund të miratojnë ose të ruajnë dispozita më të favorshme për shtetasit e vendeve të treta për të cilët zbatohen në aspektin e nenit 15 (dhe dispozitat e tjera të renditura).

• Neni 11 i Projektligjit në lidhje me nenin 48 të Ligjit për të huajt

Kjo dispozitë paraqet një kusht të ri për lëshimin e leje qëndrimit të përkohshëm. Sipas formulimit të ri të nenit 48 paragrafi 1, nën-paragrafi 1.5 i Ligjit për të Huajt, të huajit duhet t'i lëshohet leje qëndrimi nëse (...) nuk përbën kërcënim për qëndrim ose imigracion të paligjshëm në Republikën e Kosovës.

Nëse kjo dispozitë do të zbatohet për transferimin brenda korporatës, mund të konsiderohet në kundërshtim me dispozitat e Direktivës 2014/66/EU që përcaktojnë bazat e arsyeve refuzuese për refuzimin e lejes e transferimit brenda kompanisë.

Arsyet për refuzimin e një aplikimi për leje të transferuarit brenda korporatës janë të listuara në Nenin 7, Direktiva nuk parashikon që rreziku i imigracionit mund të jetë arsye për të refuzuar hyrjen.

Duhet të kemi parasysh se gjyqësori i Gjykatës së Drejtësisë të Bashkimit Evropian i pengon Shtetet Anëtare të përdorin për refuzim arsye të cilat nuk janë të përfshira ekskluzivisht në Direktivë (Aktgjykimi i 10 shtatorit 2014, Ben Alaya, C-491/13, EU:C:2014:2187 - Gjykata ka vendosur që Shteti Anëtar është i detyruar të pranojë në territorin e tij një shtetas të një vendi të tretë që dëshiron të qëndrojë në atë territor, në rastet ku ai shtetas përmbush kushtet e pranimit të listuara me hollësi në direktivë dhe me kusht që ai Shtet Anëtar të mos zbatojë kundër atij personi një nga arsyet e përmendura shprehimisht nga direktiva si arsyetim për refuzimin e një leje qëndrimi).

Për pajtueshmërinë e nenit 11 të Projektligjit me Direktivën 2014/66/EU duhet të rekomandohet që të hiqet baza për refuzimin e lëshimit të leje qëndrimit për sa i përket përfituesve të direktivës 2014/66.

Në këtë kontekst duhet të theksohet se imigrimi mund të kufizohet në përputhje me nenin 6 të direktivës 2014/66/UE, sipas të cilit direktiva nuk do të cenojë të drejtën e një Shteti Anëtar për të përcaktuar vëllimet e pranimit të shtetasve të vendeve të treta (...). Mbi këtë bazë, aplikacioni për leje të transferimit brenda korporatës mund të konsiderohet i papranueshëm ose të refuzohet. Dispozita është zbatuar tashmë në nenin 68 të Ligjit për të Huajt.

Duhet të theksohet gjithashtu që Direktiva (EU) 2016/801 i lejon Shtetit Anëtar të refuzojë aplikimin (dhe rrjedhimisht të refuzojë hyrjen, në rastet kur Shteti Anëtar ka dëshmi ose baza serioze dhe objektive që vërtetojnë se shtetasit e vendeve të treta do të qëndronin për qëllime të tjera prej atyre për të cilat ai ose ajo aplikon (neni 20 paragrafi 1 pika f).

faqe 28



Prandaj, arsyet e refuzimit janë të ndryshme në aspektin e referuar në Direktivën 2014/66/UE dhe në Direktivën (EU) 2016/801. Ky është një shembull tjetër përse duhet të rekomandohet, si më sipër, të ofrohen grupe të veçanta të rregullave për përfituesit e secilës direktivë, në mënyrë që të tregohet qartë se cilat janë kriteret e pranimit ose refuzimit për secilën kategori të përfituesve.

• Neni 15 i Projektligjit12

Neni 15 i Projektligjit lidhet me kushtin kur një i huaj mund të shpallet si “persona non grata”.

Shpallja e të huajit “persona non grata” mund të zbatohet edhe para dhe pas hyrjes në Republikën e Kosovës (dispozita parashikon që të huajit të shpallur “persona non grata” i refuzohet hyrja ose qëndrimi në Republikën e Kosovës).

Shpallja e një të huaji “persona non grata” mund të jetë në përputhje me ligjin e BE-së. Direktiva 2014/66/UE (neni 5 paragrafi 8) Direktiva 2014/36/EU (neni 6 paragrafi 4) dhe Direktiva (EU) 2016/801 (neni 7 paragrafi 6) parashikojnë që shtetasit e vendeve të treta që konsiderohen se përbëjnë kërcënim ndaj politikës publike, sigurisë publike ose shëndetit publik nuk do të pranohen.

Arsyet e renditura në Nenin 15 mund të konsiderohen si mbulim i fushëveprimit të dispozitave të listuara që kanë të bëjnë me paraqitjen e kërcënimit ndaj politikës publike, sigurisë publike ose shëndetit publik.

Sipas nenit 15, i huaji mund të shpallet “persona non grata” edhe pas hyrjes në Republikën e Kosovës. Megjithatë, Projektligji nuk përcakton pasojat e një deklarate të tillë kur i huaji është duke qëndruar tashmë në Republikën e Kosovës.

Duhet të supozohet se i huaji i shpallur “persona non grata” do të dëbohet nga territori i Republikës së Kosovës.

Karakteri i procedurës nuk është i qartë nga dispozitat e Projektligjit, nuk është shpjeguar, ndër të tjera, nëse i huaji do të dëbohej nga territori i Republikës së Kosovës si rezultat i sanksionit penal.

Sipas nenit 15 paragrafi 4, procedura e deklarimit të personit “persona non grata” duhet të rregullohet me anë të një udhëzimi administrativ - duhet të rekomandohet që udhëzimi

12 Nuk është e qartë nga Projektligji ku do të vendoset dispozita në Ligjin për të huajt. Sipas Ministrisë së Punëve të Brendshme, të gjitha çështjet specifike që mbulojnë “personat e padëshiruar” do të rregullohen me një Udhëzim Administrativ që do të miratohet nga Ministri i Punëve të Brendshme në bashkëpunim me Ministrin e Punëve të Jashtme.

faqe 29



administrativ të jetë në përputhje me dispozitat e Direktivës 2008/115/EC të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit të 16 dhjetorit 2008 për standardet dhe procedurat e përbashkëta në Shtetet Anëtare për kthimin e shtetasve të vendeve të treta që qëndrojnë në mënyrë të paligjshme.

Neni 15 paragrafi 2 i Projektligjit mund të ngre dyshime lidhur me pajtueshmërinë me Direktivën 2008/115/EC sa i përket periudhës së ndalimit të hyrjes. Dispozita parashikon që i huaji të shpallet “persona non grata” për një periudhë jo më të shkurtër se 5 vjet.

Neni 11, paragrafi 2 i Direktivës 2008/115/EC përcakton në këtë drejtim se kohëzgjatja e ndalimit të hyrjes do të përcaktohet duke marrë parasysh të gjitha rrethanat relevante të rastit individual dhe në parim nuk duhet të kalojë pesë vjet. Megjithatë, mund të kalojë pesë vjet nëse shtetasi i vendit të tretë paraqet një kërcënim serioz për politikën publike, sigurinë publike ose sigurinë kombëtare.

Kjo është konfirmuar në jurisprudencën e Gjykatës së Drejtësisë të Bashkimit Evropian, duke theksuar se qëllimi i dispozitës është të sigurojë që “kohëzgjatja e ndalimit të hyrjes nuk i kalon pesë vjet, përveç nëse personi në fjalë përbën një kërcënim serioz për rendin publik, sigurinë publike ose sigurinë kombëtare” (Aktgjykimi i 19 shtatorit 2013, Filev, C-297/12, EU:C:2013:569, paragrafi 32).

Rrjedhimisht, vetëm shtetasi i një vendi të tretë i cili paraqet një kërcënim serioz për politikën publike, sigurinë publike ose sigurinë kombëtare mund të jetë subjekt i ndalimit të hyrjes që tejkalon pesë vjet. Mund të jetë e diskutueshme nëse në çdo rast të listuar në nenin 15 paragrafët 1.3-1.5 të Projektligjit do të ndodhte një kërcënim i tillë serioz (për shembull, rastet kur i huaji është i përfshirë në “ndonjë lloj tjetër trafikimi të paligjshëm” ndoshta mund të jenë të natyrës më të lehtë).

Duhet të rekomandohet, që mundësia për të kontrolluar një rast individual nëse një shtetas i një vendi të tretë përbën kërcënim serioz për politikën publike, sigurinë publike ose sigurinë kombëtare, përpara se t'i nënshtrohet ndalimit të hyrjes që tejkalon pesë vjet, të futet në Projektligj.

• Neni 19 i Projektligjit në lidhje me nenin 75 paragrafi 2.4 të Ligjit për të Huajt

Neni 19 i Projektligjit parashikon refuzimin e lejes së punës nëse (...) punëdhënësi është sanksionuar në përputhje me ligjin në fuqi për punë të padeklaruar dhe/ose punësim të paligjshëm. Formulimi “punëdhënësi është sanksionuar në përputhje me ligjin në fuqi” është kopjuar nga direktiva 2014/36/EU, që nuk është i mjaftueshëm për të zbatuar dispozitën e direktivës në ligjin kombëtar. Këto dispozita të direktivave, duke iu referuar ligjit kombëtar,

faqe 30



duhet të zhvillohen nga ligjvënësi kombëtar dhe duhet të renditen dispozitat e “ligjit të zbatueshëm”.

Duhet të rekomandohet që të plotësohet neni 19 i Projektligjit me treguesin e dispozitave të aplikueshme.


Gjithashtu, duhet të shqyrtohen edhe komentet për nenin 19 të Projektligjit lidhur me nenin 22 paragrafi 1.4 të Projektligjit.


Neni 137 paragrafi 1.2 i Ligjit për të Huajt përcakton se përbërja, detyrat, përgjegjësitë dhe procedurat e vendimmarrjes së Komisionit të Ankesave do të rregullohen me akte nënligjore.

Duhet të rekomandohet që rregulloret në lidhje me Komisionin e Ankesave të përgatiten në përputhje me kërkesat e Ligjit të BE-së, përkatësisht me domenin e ankesës.

Për shembull, neni 28 paragrafi 4 i Ligjit për të Huajt parashikon që aplikantët të cilëve u është refuzuar viza kanë të drejtë të ankohen në Komisionin e Ankesave. Nëse ankesa ka të bëjë me vizë uniforme brenda kuptimit të Kodit të Komunitetit për Vizat (pasi Republika e Kosovës të bëhet Shtet Anëtar i Bashkimit Evropian), ankesa do të duhet të përmbushë standardet e Kodit të Komunitetit për Vizat (Neni 32 paragrafi 3) siç është përshkruar së fundmi nga Gjykata e Drejtësisë në Aktgjykimin e datës 13 dhjetor 2017, El Hassani, C-403/16, EU:C:2017:960). Gjykata vendosi që procedura e ankesave kundër vendimeve për refuzimin e vizave duhet në një fazë të caktuar të procedurës, të mundësojnë apelin gjyqësor.

Nëse nuk paraqitet ankesë në gjykatë kundër vendimeve të Komisionit të Ankesave, një zgjidhje e tillë do të jetë vetëm në përputhje me ligjin e BE kur Komisioni i Ankesave do të përmbushë standardet e vendosura në jurisprudencën e BE-së për organet gjyqësore.

Për t'u njohur si i tillë, një organ duhet të themelohet me ligj, duhet të jetë i përhershëm, me juridiksion të detyrueshëm dhe me procedurë ndërmjet palëve, duke zbatuar rregullat e ligjit dhe pavarësinë13 (Aktgjykimi i 13 dhjetorit 2012, Forposta SA, C-465/11, EU:C:2012:801, pika 17.

13 Kriteret nuk janë të renditura. Sipas praktikës gjyqësore të vendosur të Gjykatës së Drejtësisë, për të përcaktuar nëse një organ që bën një referencë është 'gjykatë ose tribunal', Gjykata merr parasysh një numër faktorësh, si p.sh. a është organi i themeluar me ligj, a është i përhershëm, a është juridiksioni i saj i detyrueshëm, a është procedura e saj inter partes, a i zbaton rregullat e ligjit dhe a është e pavarur.

faqe 31



3.3. Rekomandimet Rekomandimi 1: Udhëzimet administrative (kryesisht Udhëzimi Administrativ (MPB) Nr. 01/2014 dhe Udhëzimi Administrativ (MPJ) Nr. 01/2014) duhet të përshtaten ashtu siç është përshkruar në tabelat e përputhshmërisë të siguruara nga përfituesi. Përshtatjet janë të nevojshme për të përmbushur kërkesat e direktivave 2014/66/EU, (EU) 2016/801 dhe 2014/36/EU. Shumë kushte të domosdoshme për zbatimin e direktivave në mënyrën e duhur duhet të përmbushen me anë të një udhëzimi administrativ (për shembull, kërkesa që leja e të transferuarit brenda korporatës në përputhje me nenin 13 paragrafi 3 të Direktivës 2014/66/EU të lëshohet nga autoritetet kompetente që përdorin formatin uniform të përcaktuar në Rregulloren (EC) Nr. 1030/2002. Kërkesa e njëjtë vlen edhe për lejet e lëshuara në kuadër të Direktivës 2014/36/EU, sipas nenit 3 pika d) të direktivës si dhe lejet e lëshuara në kuadër të Direktivës (EU) 2016/801, sipas nenit 17 paragrafi 1) të kësaj Direktive). Rekomandimi 2: Kapacitetet e Departamentit për Shtetësi, Azil dhe Migracion (DSHAM) të forcohen dhe monitorohen nga afër në të ardhmen. Departamenti për Shtetësi, Azil dhe Migracion (DSHAM) është njësia përgjegjëse për përpunimin e aplikacionit të paraqitur brenda kornizës së direktivave 2014/66/EU, (EU) 2016/801 dhe 2014/36/EU. Nëse kapacitetet e departamentit janë aktualisht të pamjaftueshme, pasi niveli i stafit në DSHAM mbetet i pamjaftueshëm, veçanërisht për divizionet të cilat ballafaqohen me një ngarkesë më të madhe të punës14, duhet të rekomandohet forcimi i kapaciteteve duke rekrutuar zyrtarët që punojnë në fushën e zbatimit të dispozitave të direktivave në fjalë. Kapacitetet e njësisë (përkatësisht Divizioni për të Huaj, Viza dhe Leje Qëndrimi) gjithashtu duhet të monitorohen nga afër. Duhet të ketë mundësi për të forcuar kapacitetet e njësisë në përputhje me rritjen e mundshme të numrit të aplikimeve që do të përpunohen. Rekomandimi 3: Në të ardhmen, shtetasit e vendeve të treta do të kenë mundësinë reale të dorëzimit të aplikimeve në përfaqësitë diplomatike ose konsullore të Republikës së Kosovës. Do të vlerësohet qasshmëria e misioneve, dhe kur është e nevojshme, do të merret në konsideratë

14 Dokumenti Punues i Stafit të Komisionit, Raporti për Kosovën i vitit 2016. I bashkangjitur në dokument. Komunikata nga Komisioni për Parlamentin Europian, Këshillin, Komitetin Ekonomik dhe Social Evropian dhe Komitetin e Rajoneve, 2016 Komunikata për Politikën e Zgjerimit të BE-së. COM (2016) 715 final.

faqe 32



lidhja e marrëveshjeve të përfaqësimit bilateral. Kapacitetet e misioneve ekzistuese diplomatike ose konsullore duhet të rriten atëherë kur pritet që numri i aplikimeve të rritet. Aplikacionet e qytetarëve të shteteve ku kërkohet viza (në të ardhmen) duhet të dorëzohen në misionet diplomatike ose konsullore të Republikës së Kosovës. Në këtë kontekst duhet të merret parasysh qasshmëria e misioneve diplomatike të Kosovës në vendet e treta, veçanërisht për shkak të faktit se rrjeti diplomatik i Kosovës nuk është shumë i gjerë. Numri i vogël i misioneve diplomatike ose konsullore të Republikës së Kosovës nuk duhet të rezultojë me situatën që shtetasit e vendeve të treta në disa vende të mos jenë në gjendje të paraqesin aplikacione bazuar në dispozitat e direktivave në fjalë. Gjatë zbatimit të direktivave të BE-së (sipas jurisprudencës konsistente të Gjykatës së Drejtësisë të Bashkimit Evropian) parimi i efektivitetit i ndalon një Shtet Anëtar të bëjë që ushtrimi i të drejtave të përcaktuara nga rendi ligjor i BE-së të jetë i pamundur në praktikë ose jashtë mase i vështirë. Megjithatë rekomandohet që sistemi i përpunimit të aplikimeve nga ana e misioneve diplomatike ose konsullore të Republikës së Kosovës të jetë i planifikuar në mënyrë që të mos përjashtojë shtetasit e vendeve të treta nga mundësia e paraqitjes së aplikimeve bazuar në direktivat në fjalë. Për këtë qëllim, duhet të përgatiten analizat dhe statistikat për të identifikuar vendet e treta, qytetarët e të cilave ka më shumë gjasa të paraqesin aplikime bazuar në dispozitat e direktivave në fjalë. Të paktën në ato vende, duhet të sigurohet qasja për dorëzimin e aplikacionit nëpërmjet misioneve diplomatike ose konsullore. Nëse nuk ka mision diplomatik apo konsullor në një vend të tillë, kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht se duhet të hapet një mision i ri atje. Zgjidhja e konsideruar mund të jetë marrëveshje dypalëshe me një vend tjetër, ngjashëm me marrëveshjen e përfaqësimit të vizave (brenda kuadrit të rendit ligjor të Bashkimit Evropian, ku marrëveshje të tilla bazohen në nenin 8 të rregullores (EC) Nr. 810/2009 të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit të datës 13 korrik 2009 që krijon një Kod të Komunitetit për Vizat (Kodi i Vizave). Dispozita e jep mundësinë që një Shtet Anëtar të dakordohet që të përfaqësojë një Shtet tjetër Anëtar me qëllim të shqyrtimit të aplikimeve dhe lëshimit të vizave në emër të atij Shteti Anëtar. Një Shtet Anëtar mund të edhe përfaqësojë një tjetër Shtet Anëtar në mënyrë të kufizuar vetëm për mbledhjen e aplikimeve dhe regjistrimin e identifikuesve biometrikë. Ky institucioni përcaktohet në Kodin e Vizave për Shtetet Anëtare që nuk kanë konsullatën e tyre në një vend të tretë të caktuar ose në një pjesë të caktuar të një vendi të tretë, për të shmangur përpjekjet jo-proporcionale në anën e aplikantëve për viza që kenë qasje në konsullata. Kapacitetet e misioneve ekzistuese diplomatike ose konsullore duhet të forcohen kur numri i kërkesave pritet të rritet.

faqe 33



Rekomandimi 4: Sistemi i mbledhjes së informatave për lejet e lëshuara për të huajt duhet të mbahet dhe të zhvillohet më tej në përputhje me rregulloren (BE) 2016/679. Sistemi i mbledhjes së informacionit për lejet e lëshuara për të huajt duhet të mbahet dhe të zhvillohet më tej. Kjo do të mundësonte planifikimin e politikës në lidhje me të huajt në mënyrë efektive. Të dhënat dhe statistikat mund të jenë mbështetëse, për shembull, kur autoritetet e Republikës së Kosovës të hartojnë listën e atyre sektorëve të punës që përfshijnë aktivitete të cilat varen nga kalimi i stinëve, sipas nenit 2, paragrafit 2 të Direktivës 2014/36/EU për kushtet e hyrjes dhe qëndrimit të shtetasve të vendeve të treta për qëllime punësimi si punëtorë sezonalë. Gjithashtu duhet të rekomandohet që t'i kushtohet vëmendje e duhur Rregullores së re (EU) 2016/679 të Parlamentit Evropian dhe të Këshillit të datës 27 prill 2016 për mbrojtjen e personave fizikë në lidhje me përpunimin e të dhënave personale dhe për lëvizjen e lirë të të dhënave të tilla, dhe që shfuqizon Direktivën 95/46/EC (Rregullorja e Përgjithshme për Mbrojtjen e të Dhënave). Rregullorja do të zbatohet nga data 25 maj 2018. Neni 84 i Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit synon arritjen e një niveli të mbrojtjes së të dhënave personale nga Kosova, nivel i cili korrespondon me atë të Acquis-it të BE-së. Duke pasur parasysh këtë, duhet të rekomandohet që përpunimi i të dhënave personale në fushën që zbatohet në Projektligj duhet të parashihet në përputhje me Rregulloren e Përgjithshme të Mbrojtjes së të Dhënave. Rekomandimi 5: Informacioni për aplikantët, i dhënë në faqen e internetit të Ministrisë së Punëve të Brendshme, duhet të zgjerohet. Formularët për aplikim duhet të jenë në dispozicion në faqen e internetit, si dhe informatat në lidhje me të drejtat, detyrimet dhe masat mbrojtëse procedurale. Neni 11, paragrafi 2 i Direktivës 2014/36/EU (lidhur me informacionet me shkrim për të drejtat dhe detyrimet e aplikantëve sipas kësaj direktive, duke përfshirë procedurat e ankesës) duhet të zbatohet me anë të ligjit e jo me anë të praktikës administrative. Të tri direktivat që do të zbatohen nga projektligji kërkojnë që aplikantëve t'u jepen informata specifike. Këto janë informata për të gjitha dëshmitë e dokumentuara të nevojshme për një aplikim si dhe informatat për hyrjen dhe qëndrimin, duke përfshirë të drejtat, detyrimet dhe masat mbrojtëse procedurale të shtetasve të vendeve të treta që bien në fushëveprimin e direktivave dhe, kur është e zbatueshme, të familjarëve të tyre (neni 11 i Direktivës 2014/36/EU, neni 35 i direktivës (EU) 2016/801, duke theksuar gjithashtu se kjo duhet të përfshijë, aty ku është e aplikueshme, nivelin e burimeve mujore të mjaftueshme, përfshirë këtu edhe burimet e mjaftueshme të nevojshme për mbulimin e kostove të studimit ose kostove të trajnimit, dhe neni 10 i Direktivës 2014/66/EU). Informacioni i paraqitur aktualisht në faqen e internetit të Ministrisë së Punëve të Brendshme (nën titullin: Aplikimi për Leje Qëndrim për të Huajt, i qasshëm në: https://mpb.rks-

faqe 34



gov.net/DocumentsShpalljet/KategoritAplikimit.pdf) rendit vetëm kategoritë e dëshmive që duhet të ofrohen nga aplikantët. Rekomandohet që informacioni të zgjerohet në përputhje me dispozitat e lartpërmendura të direktivave. Formularët për aplikime duhet të jenë në dispozicion në faqen e internetit, si dhe informatat në lidhje me të drejtat, detyrimet dhe masat mbrojtëse procedurale. Rekomandohet gjithashtu që neni 11, paragrafi 2 i Direktivës 2014/36/EU (lidhur me informacionin me shkrim për të drejtat dhe detyrimet e aplikantëve sipas kësaj direktive, përfshirë edhe procedurat e ankesës) të zbatohet me anë të ligjit dhe jo me anë të një praktike administrative (fletëpalosje në disa gjuhë, siç thuhet në tabelën e përputhshmërisë të siguruar nga përfituesi)). Tashmë është vendosur në jurisprudencën e Gjykatës së Drejtësisë, veçanërisht në lidhje me të drejtat dhe detyrimet e individit, që praktikat e thjeshta administrative, të cilat sipas natyrës së tyre mund të ndryshohen sipas vullnetit nga ana e autoriteteve dhe të cilave nuk u jepet publiciteti i duhur, nuk mund të konsiderohen se përbëjnë zbatimin e duhur të direktivave15. Rekomandimi 6: Dispozita e projektligjit duhet të bëjë dallim të qartë ndërmjet kategorive të lejeve që rrjedhin nga direktivat, ndërsa kriteret për pranim dhe refuzim duhet të deklarohen qartë për secilën kategori të lejes. Projektligji duhet të jetë në përputhje me tri direktivat e renditura në nenin 1, paragrafin 2 të draftit, d.m.th me: Direktivën 2014/66/EU, Direktivën (EU) 2016/801 dhe Direktivën 2014/36/EU. Projektligji është në përgjithësi në përputhje me direktivat e përmendura. Sidoqoftë, modeli i zbatimit i propozuar është i përgjithshëm dhe rrjedhimisht i mungon saktësia në disa aspekte të përshkruara më sipër. Meqenëse direktivat vendosin një numër të rregullave në lidhje me të drejtat dhe detyrimet e individëve, dispozitat e direktivave duhet të zbatohen, sipas jurisprudencës së Gjykatës së Drejtësisë, në një mënyrë e cila i përmbush plotësisht kërkesat e qartësisë dhe sigurisë në situata ligjore të vendosura nga legjislatura e Bashkimit Evropian. Për këtë qëllim, dispozitat e direktivës duhet të zbatohen me siguri të padiskutueshme ligjore si dhe me specifikat, saktësinë dhe qartësinë e kërkuar16. Prandaj, rekomandohet që dispozita e projektligjit të bëjë dallim më të qartë midis kategorive të lejeve që rrjedhin nga direktivat e renditura. Kriteret për pranim dhe refuzim duhet të deklarohen qartë për secilën kategori të lejes. Përkufizimet e direktivave duhet të zbatohen me përpikëri në këtë drejtim.

15 Aktgjykimi i datës 4 qershor 2009, Finanzamt Düsseldorf-Süd, Lënda C-102/08, EU:C:2009:345, paragrafi 43 dhe aktgjykimet e përmendura aty. 16 Aktgjykimi i datës 4 qershor 2009, Finanzamt Düsseldorf-Süd, Lënda C-102/08, paragrafi 43.

faqe 35



Rekomandimi 7: Terminologjia e përdorur në projektligj duhet të jetë e unifikuar (shih seksionin 3.2 të raportit) Rekomandimi 8: Duhet të konsiderohet zbatimi i të gjitha dispozitave materiale të direktivave në fjalë me anë të një ligji (Ligji për të Huajt) duke i lënë vetëm çështjet teknike (dispozitat që rregullojnë formularët për aplikim për leje qëndrimi etj.) të rregullohen me anë të një udhëzimi administrativ (shih seksionin 3.2 të raportit) Rekomandimi 9: Duhet të rekomandohet mbulimi i mangësive të identifikuara në seksionin 3.2 të raportit në lidhje me dispozitat e parashikuara të projektligjit.

faqe 36



4. Ligji për azil Në fushën e politikës së azilit është arritur pajtim me përfituesin që vlerësimi i mangësive, i përgatitur sipas këtij raporti, do ta mbulojë edhe analizën e projektligjit nr. 00/2016 që shfuqizon Ligjin nr. 04/L-217 për Azilin17. Pavarësisht nga gjendja e punës legjislative në lidhje me projektligjin, gjetjet dhe rekomandimet e nxjerra nga ky raport mund të përdoren për një rishikim të mundshëm të Ligjit për Azilin në një fazë të mëvonshme.

4.1. Përshkrimi BE-ja ka punuar në Sistemin e Përbashkët Evropian të Azilit (CEAS) që nga viti 1999. Që nga ajo kohë, një numër i akteve ligjore janë miratuar në politikën e azilit dhe refugjatëve, e të cilat sot përbëjnë bazën për një rajon të mbrojtjes së refugjatëve dhe solidaritetit në BE. Sot, elementi kryesor i Sistemit të Përbashkët Evropian të Azilit është harmonizimi i standardeve të mbrojtjes dhe pranimit në të gjithë BE-në. Këto standarde synojnë të sigurojnë që azilkërkuesve t'u jepet mbrojtje ndërkombëtare nën të njëjtat kushte në të gjithë BE-në. Meqenëse numri i personave që aplikojnë për azil në BE çdo vit nuk shpërndahet në mënyrë të barabartë ndërmjet shteteve anëtare, marrja e përgjegjësisë së përbashkët për mbrojtjen e personave të zhvendosur është shqetësim i madh. Një kontribut drejt një shpërndarjeje të drejtë midis shteteve anëtare jepet edhe nga propozimet e reformës brenda rregulloreve të Dublinit, të cilat përshtaten me situatën në ndryshim atëherë kur është e nevojshme. Harmonizimi i legjislacionit për azilin dhe refugjatët në shtetet anëtare synon të krijojë një nivel konsistent të mbrojtjes në të gjithë BE-në për azilkërkuesit dhe të ndihmojë që të sigurohet që azilkërkuesit të mos i synojnë shtetet anëtare të cilat ofrojnë kushte më të favorshme. Gjendja aktuale - sfondi Sa i përket azilit dhe mbrojtjes ndërkombëtare, Republika e Kosovës duhet t'i garantojë standardet ndërkombëtare sipas Konventës së Gjenevës të vitit 1951 për Refugjatët dhe Protokollit të saj të vitit 1967 lidhur me Statusin e Refugjatëve. Megjithatë, Republika e Kosovës ende nuk e ka ratifikuar Konventën e Gjenevës dhe Protokollin e saj për shkak se nuk është anëtare e OKB-së. Në këtë kontekst, Republika e Kosovës duhet të sigurojë që legjislacioni i saj kombëtar për azilin të harmonizohet me Acquis-in e BE-së, duke përfshirë procedurat e azilit dhe kushtet e pranimit. Kjo nënkupton vëmendje të plotë ndaj të drejtave të azilkërkuesve, respektimin e parimit ndërkombëtar të “non-refoulement” (kthimit të detyruar) si dhe trajtimin e kërkesave për azil dhe menaxhimin e kthimit të azilkërkuesve të refuzuar në vendin e tyre të origjinës sipas standardeve të së drejtës së BE-së.

17 Në momentin e përgatitjes së këtij raporti, Projektligji për azilin ishte ende në procesin legjislativ. Ligji më në fund u miratua nga Kuvendi më 30 mars 2018 (Ligji nr. 06/L-026 për azilin që shfuqizon Ligjin nr. 04/L-217 për Azilin). Ligji u botua në Gazetën Zyrtare më 15 maj 2018.

faqe 37



Në korrik të vitit 2013, Republika e Kosovës miratoi Ligjin për Azilin i cili në hapin e parë ishte pjesërisht i harmonizuar me direktivat e mëposhtme të BE-së: Direktiva nr. 2003/9/EC e Këshillit në lidhje me kushtet e pranimit të azilkërkuesve, e cila ka të bëjë me standardet minimale për pranimin e azilkërkuesve. Kjo direktivë synon të vendosë standarde të përbashkëta të jetesës për azilkërkuesit në shtetet anëtare me qëllim që të shmangen zhvillimet e padëshiruara, siç janë: migrimi i vazhdueshëm i azilkërkuesve brenda BE-së dhe "asylum shopping (psonisje për azil)", gjegjësisht azilkërkuesit që kërkojnë azil në më shumë se një shtet anëtar. Kjo direktivë përfshin dispozita për strehimin dhe kujdesin shëndetësor, si dhe qasjen në tregun e punës dhe në arsim. Direktiva nr. 2004/83/EC e Këshillit në lidhje me standardet minimale për kualifikimin dhe statusin e shtetasve të vendeve të treta ose personave pa shtetësi si refugjatë ose si persona që kanë nevojë për mbrojtje ndërkombëtare (Direktiva e Kualifikimit) Kjo Direktivë përcakton kërkesat materiale dhe ligjore për dhënien e statusit të refugjatit ose mbrojtjen plotësuese dhe të drejtat e statusit përkatës. Statusi i refugjatit përcaktohet në bazë të Konventës së Gjenevës. Mbrojtja ndërkombëtare plotësuese jepet nëse kërkesat e Konventës së Gjenevës nuk përmbushen, por azilkërkuesi megjithatë ka nevojë për mbrojtje sepse të drejtat e tij njerëzore janë kërcënuar rëndë. Direktiva Nr. 2011/95/BE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit mbi standardet dhe kualifikim të shtetasve të vendeve të treta ose personave pa shtetësi si përfitues të mbrojtjes ndërkombëtare, për një status unik për refugjatët ose për personat e përshtatshëm për mbrojtje plotësuese dhe si për përmbajtjen e mbrojtjes së dhënë Direktiva e kualifikimit përcakton bazat për dhënien e mbrojtjes ndërkombëtare. Dispozitat e saj parashohin gjithashtu një sërë të drejtash të mbrojtjes nga kthimi i detyrueshëm (non-refoulement), lejet e qëndrimit, dokumentet e udhëtimit, qasjen në punësim, qasjen në arsim, mirëqenien sociale, kujdesin shëndetësor, qasjen në strehim dhe qasjen në mjediset e integrimit, si dhe dispozita specifike për fëmijët dhe personat e cenueshëm. Standardet minimale në direktivën e mëparshme ishin deri diku të paqarta, të cilat ruanin divergjencat në legjislacionin dhe praktikat kombëtare të azilit. Gjasat që një person të fitojë mbrojtjen ndërkombëtare mund të ndryshojnë shumë në varësi të shtetit anëtar që shqyrton kërkesën për azil. Direktiva nr. 2005/85/EC e Këshillit në lidhje me standardet minimale për procedurat në shtetet anëtare për dhënien dhe tërheqjen e statusit të refugjatit Direktiva për Procedurat e Azilit merret me procedurat e azilit para organeve administrative dhe, deri në një masë, para gjykatave. Direktiva përcakton të drejtat dhe detyrimet e azilkërkuesve - p.sh. të drejtën për një përkthyes, intervistë personale dhe qasje në UNHCR, si dhe detyrimin për të raportuar tek autoritetet kompetente dhe për t'i dorëzuar dokumentet - si dhe llojet e

faqe 38



ndryshme të vendimeve dhe parimeve procedurale që sigurojnë vendime efikase, të drejta dhe të targetuara në lidhje me kërkesat për azil. Në vitin 2017, Qeveria e Republikës së Kosovës përgatiti një projektligj të ri për azilin, i cili synon të harmonizohet me direktivat e mëposhtme të BE-së: Direktiva nr. 2013/33/EU e Parlamentit Evropian dhe Këshillit në lidhje me standardet për pritjen e aplikantëve për mbrojtje ndërkombëtare Direktiva për Kushtet e Pritjes ka të bëjë me kushtet e pritjes për azilkërkuesit derisa ata presin që kërkesa e tyre të shqyrtohet. Ajo siguron që aplikantët të kenë qasje në strehim, ushqim, kujdes shëndetësor dhe punësim, si dhe kujdes mjekësor dhe psikologjik. Ajo përfshin një listë gjithëpërfshirëse të arsyeve të ndalimit që do të ndihmojnë në shmangien e praktikave arbitrare të ndalimit dhe do të kufizojë ndalimin në një periudhë sa më të shkurtër kohore; kufizon ndalimin e personave të cenueshëm, në veçanti të të miturve; përfshin garancitë e rëndësishme ligjore siç janë qasja në ndihmë juridike falas dhe informata me shkrim gjatë parashtrimit të ankesës kundër një urdhri për ndalim. Krahas Direktivës 2003/9/EC (shih më lart), edhe Direktiva 2013/33/EU paraqet kushte specifike të pritjes për objektet e ndalimit, si p.sh. qasja në ajër të pastër dhe komunikimi me avokatët, organizatat joqeveritare (OJQ-të) dhe anëtarët e familjes. Direktiva e re gjithashtu sqaron detyrimin për të kryer një vlerësim individual me qëllim identifikimin e nevojave të posaçme të personave të cenueshëm në aspektin e pritjes. Ajo u kushton vëmendje të veçantë të miturve të pashoqëruar dhe viktimave të torturës, dhe siguron që edhe azilkërkuesit e cenueshëm të kenë mbështetje psikologjike. Në fund, ajo përfshin rregulla për kualifikimet e përfaqësuesve për të miturit e pashoqëruar. Qasja në punësim për një azilkërkues duhet të jepet brenda një periudhe maksimale prej 9 muajsh. Direktiva nr. 2013/32/EU e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit në lidhje me procedurat e përbashkëta për dhënien dhe tërheqjen e mbrojtjes ndërkombëtare Direktiva për Procedurat e Azilit (rishikim), së bashku me nenin 4 të Direktivës së Kualifikimit (rishikim) dhe Rregulloren Dublin III, parasheh mekanizmat që duhet të zbatohen në përpunimin e kërkesave për statusin e refugjatit dhe të mbrojtjes shtesë sipas CEAS. Qëllimi i saj "është të vendosë procedura të përbashkëta për dhënien dhe tërheqjen e mbrojtjes ndërkombëtare në pajtim me" DK (rishikim) (neni 1). Përderisa qëllimi i direktivës është të vendosë procedura të përbashkëta, jo të gjitha dispozitat e saj janë të detyrueshme. Disa dispozita janë fakultative. Direktiva zbatohet për të gjitha kërkesat për mbrojtje ndërkombëtare të bëra në territorin, përfshirë këtu edhe ato të bëra në kufi, në ujërat territoriale ose në zonat transitore të shteteve anëtare. Ajo nuk zbatohet për kërkesat për azil diplomatik ose territorial të paraqitura në përfaqësitë e shteteve anëtare. Shtetet anëtare mund ta zbatojnë atë edhe për çdo lloj tjetër mbrojtjeje që ofrojnë për të krijuar një procedurë "one-stop". Ato gjithashtu mund të zbatojnë standarde më të favorshme përderisa ato standarde janë në pajtueshmëri me direktivën (neni 3(2) dhe neni 5). Theks i veçantë i është kushtuar pasqyrimit të nevojave të aplikantëve të cenueshëm dhe të miturve të pashoqëruar. Direktiva parasheh dispozita të hollësishme lidhur me procedurat që duhen ndjekur në marrjen e vendimit për një kërkesë, të cilat janë të rëndësishme për

faqe 39



gjyqësorin përderisa lidhen me ligjshmërinë procedurale të vendimit të autoritetit përcaktues në shkallën e parë. Direktiva nr. 2001/55/EC e Këshillit në lidhje me standardet minimale për dhënien e mbrojtjes së përkohshme në rast të një fluksi masiv të personave të zhvendosur dhe në lidhje me masat që promovojnë një ekuilibër përpjekjesh ndërmjet shteteve anëtare në pranimin e këtyre personave dhe bartjen e pasojave që sjellë kjo Kjo direktivë është instrument i së drejtës sekondare të BE-së, e cila synon të vendosë standarde minimale për dhënien e mbrojtjes së përkohshme në rast të një fluksi masiv të personave të zhvendosur nga vendet e treta e të cilët nuk janë në gjendje të kthehen në vendin e tyre të origjinës, dhe të promovojë një ekuilibër përpjekjesh ndërmjet shtetet anëtare në pranimin dhe bartjen e pasojave të pranimit të personave të tillë. Regjimi i mbrojtjes së përkohshme është një masë e 'jashtëzakonshme' në të gjithë BE për të siguruar mbrojtje të menjëhershme dhe të përkohshme për personat në një situatë të fluksit masiv, kur veçanërisht ekziston rreziku që sistemi i azilit të mos jetë në gjendje ta përballojë fluksin pa efekte negative për funksionimin e tij efikas, në interes të personave në fjalë dhe të personave të tjerë që kërkojnë mbrojtje. Aktivizimi i direktivës do t'u jepte personave që i përkasin grupit të kualifikuar të caktuar një status të mbrojtjes së menjëhershme afatshkurtër pa pasur nevojë për vlerësim individual të kualifikimit të tyre për mbrojtje ndërkombëtare, duke lehtësuar kështu presionin mbi procedurën e shteteve anëtare për azilin. Përveç kësaj, ajo synon t'i zvogëlojë dallimet midis politikave të mbrojtjes të shteteve anëtare krahas grupit të kualifikuar. Më tej, ajo parasheh një mekanizëm vullnetar por të strukturuar të ndarjes së ngarkesës ku shtetet anëtare e tregojnë kapacitetin e tyre për të pranuar persona që kualifikohen për mbrojtje të përkohshme. Pastaj lejon transferimin e përfituesve nga shtetet e treta në BE dhe/ose midis shteteve anëtare të BE-së, bazuar në ofertën vullnetare dhe pëlqimin e personave në fjalë (Zhvendosja). Përfituesit e mbrojtjes së përkohshme kanë të drejtë të bëjnë kërkesë për azil në çdo kohë që, nëse kërkesa e tillë refuzohet, nuk do të ndikojë në vazhdimin e asaj mbrojtjeje të përkohshme. Direktiva nr. 2011/95/EU e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit në lidhje me standardet dhe kualifikimet e shtetasve të vendeve të treta ose personave pa shtetësi si përfitues të mbrojtjes ndërkombëtare, për një status të njëjtë për refugjatët ose për personat që gëzojnë të drejtën për mbrojtje shtesë dhe për përmbajtjen e mbrojtjes së dhënë (shih përshkrimin më lart) Direktiva nr. 2011/51/EU e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit që ndryshon Direktivën nr. 2003/109/EC për zgjerimin e fushëveprimit të saj tek përfituesit e mbrojtjes ndërkombëtare. Direktiva e vitit 2003 për Rezidentët Afatgjatë, e ndryshuar nga Direktiva e vitit 2011 për Rezidentët Afatgjatë, është një instrument i së drejtës sekondare të BE-së, i cili synon të sigurojë integrimin e shtetasve të vendeve të treta që janë rezidentë afatgjatë në shtetet anëtare të BE-së, duke njohur të drejtën e tyre për “trajtim të barabartë me qytetarët e shtetit anëtar në një gamë të gjerë çështjesh ekonomike dhe sociale” dhe duke ua dhënë të drejtën që të qëndrojnë në shtetet e tjera anëtare, me kusht që t'i përmbushin kushtet. Direktiva e vitit 2011 për Rezidentët Afatgjatë e zgjeron fushëveprimin e Direktivës së vitit 2003 për t'i përfshirë refugjatët dhe përfituesit e mbrojtjes shtesë. Prandaj, përfituesit e mbrojtjes ndërkombëtare mund të aplikojnë për statusin e rezidentit afatgjatë nëse kanë qëndruar vazhdimisht brenda territorit të një shteti

faqe 40



anëtar për pesë vjet pak para paraqitjes së kërkesës për statusin e rezidentit. Marrja e statusit të rezidentit afatgjatë nënkupton që përfituesi mund të gëzojë trajtim të barabartë me shtetasit lidhur me disa çështje të caktuara ekonomike dhe sociale, si dhe të gëzojë të drejtën e lirisë së lëvizjes brenda BE-së. Direktiva Nr. 2003/86 e Këshillit mbi të drejtën e ribashkimit familjar Direktiva për Bashkim Familjar është një instrument i së drejtës sekondare të BE-së, i cili ka për qëllim vendosjen e “të drejtës për bashkim familjar për shtetasit e vendeve të treta”. Direktiva zbatohet për shtetasit e vendeve të treta që qëndrojnë ligjërisht në territorin e shteteve anëtare, përfshirë edhe personat me status të refugjatit. Në mënyrë eksplicite përjashton aplikantët për statusin e refugjatit për mbrojtje të përkohshme dhe për formë shtesë të mbrojtjes (në përputhje me detyrimet ndërkombëtare, legjislacionin kombëtar ose praktikën e shteteve anëtare) si dhe përfituesit e mbrojtjes shtesë dhe mbrojtjes së përkohshme. Në maj të vitit 2015, Bashkimi Evropian miratoi Agjendën Evropiane për Migracionin në mënyrë që të përballet me sfidat e migracionit ndërkombëtar si dhe të merret siç duhet me fluturimin dhe mbrojtjen. Në raportin e progresit të publikuar në mars të vitit 2018 në lidhje me këtë agjendë, Komisioni Evropian formuloi qëllimin për t`u dakorduar për një Reformë të Sistemit të Përbashkët Evropian të Azilit në vitin 2018 drejt një sistemi azili të qëndrueshëm, të besueshëm, rezistues ndaj krizave dhe gjithëpërfshirës, në të cilin solidariteti dhe përgjegjësia janë elemente qendrore. Deri më sot, shtetet anëtare ende nuk janë pajtuar për reformën. Pas përfundimit dhe miratimit të reformës së azilit, legjislacionet kombëtare duhet të përshtaten përsëri. Organizimi institucional I tërë procesi i menaxhimit të kërkesave për azil - përfshirë regjistrimin, pranimin, akomodimin, vendimmarrjen/njohjen dhe, nëse është e nevojshme, ndalimin dhe kthimin në vendet e origjinës - është nën përgjegjësinë politike të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Kosovës (MPB). Drejtoria administrative përgjegjëse është Departamenti për Shtetësi, Azil dhe Migracion (DSHAM), i cili përbëhet nga shtatë nën-njësi: Divizioni për shtetësi, Divizioni për(for) azil, Divizion (për) ripranim, Divizioni për të huaj, viza dhe leje qëndrim, Divizioni për planifikim, strategji dhe statistika, Qendra për azilkërkues dhe Qendra e mbajtjes për të huajt. Detyrat e DSHAM-së përfshijnë zhvillimin dhe mbikëqyrjen e politikave dhe strategjive relevante si dhe zbatimin e masave administrative, procedurale dhe operacionale në lidhje me çështjet e azilit/refugjatëve. Divizioni për azil është Njësia përgjegjëse për gjithë procesin e aplikimit për azil. Bashkëpunon ngushtë me njësitë tjera nëse është e nevojshme, posaçërisht me Udhëheqësin e Qendrës për azilkërkues Divizioni për azil i ka 4 punonjës (Udhëheqësin e divizionit dhe 3 zyrtar). Procesi i regjistrimit/identifikimit të azilkërkuesve është kryer në mënyrë operative nga Policia e Kosovës (Drejtoria për migracion dhe të huajt në Policinë e Kosovës) e cila është e ndarë në

faqe 41



gjashtë njësi rajonale dhe mbikëqyret nga MPB-ja gjithashtu. Kërkesat për të kërkuar azil mund të dorëzohen në 16 vendkalimet kufitare ose në cilindo stacion policor në të gjithë vendin. Një pikë e re vendkalimi kufitar në kufirin me ish-Republikën Jugosllave të Maqedonisë është duke u përgatitur për hapje. Stafi i policisë kufitare numëron 1700 të punësuar. Policia bashkëpunon ngushtë me Divizionin e MPB-së për Azil dhe grumbullon të gjitha të dhënat personale dhe informatat biometrike. Informacioni ligjor mbi të drejtat dhe detyrimet i jepet çdo azilkërkuesi. Informacioni është i disponueshëm në gjuhën arabe, angleze dhe urdu. Megjithatë, sipas UNHCR-së fletushka informative sigurohet nga UNHCR e jo nga qeveria kosovare. Azilkërkuesit transferohen në qendrën e pranimit brenda 48 orësh. Në rast se nevojitet një trajtim mjekësor kontaktohen spitalet rajonale dhe ofrohet shërbimi. Aktorë të ndryshëm si EASO, Frontex, UNHCR dhe IOM ofrojnë trajnime për stafin policor dhe të DSHAM-së në lidhje me trajtimin e duhur të azilkërkuesve. Planifikohet të zbatohet një koncept i trajnimit të trajnerëve.18 Qendra e pritjes në Kosovë është e vendosur afër kryeqytetit, jo shumë larg Aeroportit Ndërkombëtar të Tiranës. Në qendrën e pritjes mund të akomodohen deri në 100 persona. Në qendrën e pritjes është menduar të punojnë 15 punonjës, ndërsa aktualisht janë vetëm 9. Qendra bashkëpunon me disa organizata ndërkombëtare (p.sh. me UNHCR-në, Kryqin e Kuq Ndërkombëtar, Shërbimin Jezuit për Refugjatët) që ndihmojnë me këshilla juridike dhe përkujdesje psiko-sociale. Përkujdesja mjekësore ofrohet nga mjekët e Qendrës Shëndetësore të Prishtinës. Departamenti për Shtetësi, Azil dhe Migracion, përkatësisht Divizioni për Azil, është përgjegjës për procesin e përcaktimit të statusit të refugjatit/azilit dhe për trajtimin e secilit rast që nga intervista e deri në momentin kur merret vendimi. Ankesat e aplikantëve të refuzuar do të shqyrtohen nga Komisioni Kombëtar për Refugjatët. Është e mundur të dorëzohet një ankesë përfundimtare gjyqësore në gjykatën më të lartë. Detyra e Divizionit për Ripranim dhe Kthim është të zbatojë vendimin për ri-pranim nëse kërkesa për azil u mohua ose procesi përfundoi për arsye të tjera. Deri më tani, Republika e Kosovës ka nënshkruar 21 marrëveshje dypalëshe të ripranimit kryesisht me vendet evropiane, por jo me vendet e origjinës. Për më tepër, Divizioni për Planifikim, Strategji dhe Statistika grumbullon të dhëna relevante të migracionit dhe i ruan këto të dhëna në një bazë të dhënash, p.sh. ato në lidhje me shqetësimet e planifikimit strategjik. Sipas UNHCR-së, 70 persona kanë kërkuar azil në Kosovë në vitin 2015, 307 persona në vitin 2016 dhe 147 persona në vitin 2017. Katër vendet më të shpeshta të origjinës në vitin 2017 ishin Afganistani, Siria, Libia dhe Algjeria. Raporti gjinor në vitin 2017 ishte 117 meshkuj dhe 30 femra. Një numër i madh i aplikantëve për azil kanë qenë të mitur (44 persona në vitin 2017). Megjithatë, Kosova është veçanërisht një vend transit dhe shumica e aplikantëve për azil zhduken pas një kohe të caktuar pa përfunduar procesin e njohjes së azilit. Në 2017, 106 raste u mbyllën për arsye procedurale, ndërsa aplikantët u larguan me forcat e veta.

18 Pas datës së përfundimit të raportit, DSHAM-ja informoi që trajnimi i përfshirjes ishte mbajtur nga EASO.

faqe 42



4.2. Vlerësimi i mangësive Gjatë kohës kur po përgatitej ky raport, projektligji për Azilin u paraqit para ekspertëve të binjakëzimit dhe duke qenë subjekt i analizës ishte ende në proces legjislativ. Megjithatë, analiza e plotë e dokumentit tregoi se në përgjithësi është në përputhje të plotë me Acquis-in e BE-së. Sidoqoftë, lindin disa pyetje lidhur me zbatimin praktik të Ligjit për Azilin: • Në përgjithësi, drafti i ligjit i referohet disa neneve për informatat që duhet të merren nga

shtetet e tjera anëtare edhe pse Republika e Kosovës nuk është shtet anëtar dhe as nuk duket se është e kualifikuar që të shkëmbejë të dhëna me vendet anëtare të BE-së (shih nenin 25, paragrafin 1, nenin 64, paragrafin 1, nenin 82, paragrafin 1).

• Zbatimi praktik i nenit 21, "Vendi i parë i azilit", është i diskutueshëm për shkak se Kosova ende nuk është anëtare e BE-së.

• Neni 52, 2 dhe 3 përmend “Organin kompetent” i cili sipas nenit 52, 4 mendohet të jetë përgjegjës në rast të fluksit masiv të migrantëve. Ky organ, kompetencat e tija, organizimi i tij si dhe zyra(t) e tij e regjistruar, ku aplikantët duhet të paraqiten brenda 72 orëve duhet të përkufizohen/shpjegohen më tej.

• Neni 53, paragrafi 2 përmend një "procedurë të veçantë" për funksionimin dhe procedurat e Qendrës për Azil. Kjo procedurë e veçantë duhet të përshkruhet më tej .19

• Neni 58 ka të bëjë me ekzaminimet mjekësore të aplikantëve. Kërkesat minimale për "profesionistët mjekësorë të kualifikuar" duhet të sqarohen më tej.

• Megjithëse rrallë ka emigrantë që qëndrojnë për kohë të gjatë në Republikën e Kosovës, korniza e përgjithshme ligjore ende nuk ka rregullore të mëtejshme për çështjet që kanë të bëjnë me integrimin.20

Vlerësimi i praktikave të implementimit dhe zbatimit. Ministria e Punëve të Brendshme merret me të gjitha procedurat e azilit prej aplikimit deri tek intervistimi dhe marrja e vendimit. Kjo gjë duket tejet ambicioze. Nuk ekziston asnjë autoritet vartës kombëtar për azil i cili merret me rastet e azilit dhe me të gjitha procedurat në praktikë, siç

19 Pas periudhës raportuese (Maj 2018), Ministria e Punëve të Brendshme ka miratuar Rregulloren për Funksionimin e Qendrës për Azil.

20 Një draft rregullore për integrimin e përfituesve të mbrojtjes ndërkombëtare është zhvilluar nga ekspertë kombëtar dhe ndërkombëtar dhe presim që shpejt do të jetë e gatshme për miratim. Rregullorja kryesisht synon të rregullojë mënyrën e organizimit të masave për integrim të përfituesve të mbrojtjes ndërkombëtare.

faqe 43



është rasti p.sh. në shtetet anëtare të BE-së (zyra Federale për Migracion dhe refugjatë në Gjermani, Migrationsverket në Suedi etj.). Është vërejtur se të gjitha autoritetet/institucionet e vizituara të Kosovës (p.sh. Njësia për Azil, Qendra e Pritjes) përballen me mungesë të stafit. Shpesh mungon stafi i kualifikuar/i trajnuar, p.sh. punëtorët socialë, psikologët, si dhe stafi i gjinisë femërore. Stafi i ekspertëve si dhe stafi i përbërë nga femrat është i nevojshëm për të ofruar kujdesin e duhur për refugjatet femra në rast të traumatizimit ose nëse shfaqen viktima të trafikimit me qenie njerëzore. Një çështje tjetër e përmendur në bisedimet me UNHCR është se nuk ekzistojnë procedura të zbatuara standarde të veprimit. Kjo ka të bëjë veçanërisht me vlerësimin e moshës për të miturit e pashoqëruar, diferencimin midis emigrantëve dhe personave në nevojë për mbrojtje, praktikat për trajtimin e personave të cenueshëm dhe të viktimave të trafikimit. Përkthimi shpesh është problematik. Përkthyesit për disa gjuhë të huaja (p.sh. farsi, urdu, arabisht), të cilët mund të përkthejnë gjatë procesit të azilit, është vështirë të gjenden. Madje edhe stafi që flet anglisht është i paktë. Kjo është veçanërisht problematike për shkak se informatat nga EASO për vendin e origjinës zakonisht janë në dispozicion vetëm në gjuhën angleze. Qendra e pranimit si e tillë është shumë moderne. Kapaciteti i qendrës kombëtare të pranimit është i kufizuar në më së shumti 100 persona. Qendra është në gjendje të mirë, aty ka dhoma gjumi për familje si dhe për persona që janë vetëm si dhe ka disa pajisje për përgatitje të ushqimit. Gjithashtu, aty është edhe një fushë sportive e pajisur mirë për fëmijë. Për më tepër, kurse të gjuhës shqipe, si dhe kurse për përdorim të kompjuterit, ofrohen shpesh dhe janë të hapura për të gjithë. Megjithatë, pothuajse nuk ka asnjë anëtar të stafit të kualifikuar femër, e as punëtorë social e psikologë21. Për trajtime të nevojshme mjekësore ekziston një bashkëpunim me një spital në Prishtinë. Drejtori i qendrës tha se është e vështirë të gjendet staf dhe për këtë arsye kanë mungesë të stafit. Trajnimi i stafit për çështje që kanë të bëjë me azilin mund të përmirësohet dhe duhet të zbatohet më mirë. Duke u nisur nga fakti që Kosova është vend tranzit për emigrantët/refugjatët, sistemi i azilit si tërësi ende nuk është testuar. Nuk duket që Kosova është e përgatitur për një rast të një fluksi masiv të refugjatëve.22

21 Pas periudhës raportuese (Maj 2018), DSHAM informoi se një zyrtare femër ka kaluar me sukses fazën e parë të rekrutimit dhe pritet që së shpejti ta fillojë punën në Qendrën për Azil. Në marrëveshje me MPB-në shërbimet psikologjike në Qendrën për Azil ofrohen nga JRS, në veçanti shërbimi psikologjik, ku së fundmi është punësuar një psikologe femër, dhe ajo do të ofrojë shërbime psikologjike për të gjithë aplikantët në Qendrën për Azil që kanë nevojë për to.

22 Pas periudhës raportuese (Maj 2018), MPB ka filluar hartimin e Planit për Menaxhimin e një fluksi të mundshëm të emigrantëve, refugjatëve dhe aplikantëve, due përfshirë institucionet kombëtare që ofrojnë shërbime të ndryshme në rast të një fluksi të emigrantëve. Organizata kombëtare dhe ndërkombëtare p.sh. UNHCR, IOM, janë duke marrë pjesë në këtë proces. Plani përmban pesë skenarë me implikime financiare. Plani nuk është miratuar ende. Në kuadër të testimit të kapaciteteve të Kosovës për një fluks

faqe 44



Deri më tani politikat qeveritare për çështje të azilit janë shumë bazike. UNHCR duket të ketë të dhëna më të detajuara. Nuk duket se ka ndonjë raport zyrtar vjetor në dispozicion, p.sh. raporti për migrim dhe azil. Së paku, asnjë raport i tillë nuk është paraqitur për projektin e binjakëzimit gjatë procesit të përgatitjes së këtij raporti. Kthimi, dëbimi dhe depërtimi janë çështje që në masë të madhe varen nga marrëdhëniet e mira bilaterale dhe nga kontaktet e besueshme bilaterale. për shkak të mosnjohjes së Republikës së Kosovës si shtet ndërkombëtar nga disa qeveri, deri më tani ka qenë e pamundur të ndërtohen marrëdhënie diplomatike me vende të caktuara të origjinës. Sa i përket kthimit vullnetar qeveria është duke bashkëpunuar me Organizatën Ndërkombëtare për Migrim (IOM).

4.3. Rekomandimet

1. Strategjia politike për migrim dhe azil Rekomandohet fuqishëm zhvillimi i një strategjie afatgjatë për çështjet e migrimit dhe azilit përfshirë përcaktimin e afateve kohore (p.sh. si të menaxhohet një fluks i madh). Për të ndërtuar dhe përforcuar më tej sistemin e Kosovës për migrim dhe azil, fuqizimi i bashkëpunimit rajonal në mënyrë aktive, p.sh. brenda Iniciativës Rajonale të Ballkanit Perëndimor për Migracion, Azil, dhe Refugjatë (MARRI) duket të jetë shumë i dobishëm. 2. Ndryshimet ligjore dhe legjislacioni plotësues Përveç Ligjit për azil duhet të ndryshohen edhe ligje tjera dhe legjislacioni plotësues dhe duhet të jetë plotësisht në përputhje me ligjin për refugjatë (p.sh. ligji për të huajt, lidhjet me pashtetësinë). 3. Rregulloret nën-ligjore dhe udhëzimet administrative Nevojiten rregullore nënligjore dhe udhëzime administrative shtesë për praktikuesit, p.sh. vendimmarrësit (në divizionin për azil) ose zyrtarët policorë duhet të kenë udhëzime përkatëse për raste specifike. Procedurat standarde për procesin e përcaktimit të statusit të refugjatit duhet të përcaktohen dhe të formulohen në gjuhën shqipe. Deri më tani nuk ka udhëzues se si saktësisht të procedohet me çështje kyçe dhe me menaxhimin e rasteve të azilit, d.m.th. diferencimi i statusit, mbrojtja plotësuese, klauzolat përjashtuese si dhe ekzaminimi i duhur i një rasti, vendimet me shkrim, intervistat personale, teknikat e intervistimit dhe mënyra e kundërshtimit të një vendimi negativ.

të mundshëm të emigrantëve, me mbështetje të IOM-it, MPB ka organizuar një simulim të quajtur “FLUKSI-2018” i cili doli të jetë i suksesshëm.

faqe 45



Një çështje tjetër është edhe vlerësimi i moshës dhe trajtimi i të miturve të pashoqëruar, grupeve të cenueshme, viktimave të trafikimit, çështjet gjinore, viktimat e torturës etj. Pasi që disponueshmëria e përkthyesve të kualifikuar për gjuhë të caktuara shpeshherë përbën problem, më parë ishte sugjeruar krijimi i një grupi të përkthyesve në nivel rajonal dhe në bashkëpunim të ngushtë me shtetet fqinje dhe UNHCR-në. Kjo ide ia vlen të ndiqet dhe ndoshta mund të financohet nga BE-ja. 4. Informata për vendin e origjinës Për azilkërkuesit, duhet të sigurohen informata objektive, gjithëpërfshirëse, të paanshme dhe aktuale në lidhje me vendin e origjinës. Megjithëse ka informata për vendin e origjinës në gjuhën angleze nga EASO, ka nevojë që urgjentisht informatat për shtetin e origjinës të jenë në gjuhën shqipe sepse shumica e stafit kanë mungesë të shkathtësive të gjuhës angleze. Për këtë arsye sugjerohet ndërtimi i një baze të të dhënave me informata specifike për vendet kryesore të origjinës, e cila do të përditësohej rregullisht. 5. Autoriteti përgjegjës për azil Për të bërë një dallim më të mirë në mes të detyrave politike dhe ekzekutimit praktik, rekomandohet themelimi i një autoriteti përgjegjës (p.sh. Zyra për Azil). Megjithatë, ky autoritet duhet të jetë nën mbikëqyrjen e MPB-së. 6. Burimet Njerëzore Regrutimi: Regrutimi i më shumë ekspertëve, siç janë punëtorët social, psikologët, profesionistët mjekësorë do të ndihmonte për të profesionalizuar tërë procedurën e azilit në Kosovë. Trajnimi: Sa i përket kualifikimit të stafit në DSHAM si dhe stafit policor dhe stafit të autoriteteve tjera (qendrës së pranimit, qendrës së mbajtjes) ka nevojë për trajnim shtesë praktik për çështje të ndjeshme (cënueshmëria, çështjet gjinore etj.) si dhe për shkëmbim të përvojave (mësimet e nxjerra). Mentorimi: Rekomandohet zbatimi i një programi për mentorimin e stafit të ri si dhe i një programi për trajnim të trajnerëve. 7. Të dhëna dhe statistika Mbledhja e informatave dhe të dhënave duhet të përmirësohet dhe të automatizohet më tej (informata si mosha, gjinia, vendi i origjinës, të miturit e pashoqëruar, statusi martesorë, profesioni, shkollimi etj.). Çdo informacion i thuktë është i dobishëm për vendime dhe planifikime politike. Rekomandohet përgatitja e një raporti vjetor për çështjet e migrimit dhe azilit. 8. Shkëmbimi i informatave dhe të dhënave Sa i përket përpunimit të informatave gjatë regjistrimit dhe vendimmarrjes, janë disa pyetje që ngriten në lidhje me organizimin e procesit të shkëmbimit të të dhënave ndërmjet autoriteteve (policisë, DSHAM-së), sigurimin e të dhënave cilësore, si dhe çështjet që kanë të bëjnë me mbrojtjen e të dhënave (qasja e kufizuar në të dhëna personale), që duhet të zgjidhen sipas të drejtës së BE-së dhe asaj kombëtare.

faqe 46



9. Kthimi dhe Ripranimi Sa i përket çështjeve të kthimit, është e qartë se kthimi dhe ripranimi shpesh është e vështirë të zbatohen për shkak të mosnjohjes së Republikës së Kosovës në veçanti nga disa vende të origjinës në Afrikën e Veriut (Algjeria, Maroku, Tunizia) si dhe në Azi (p.sh. Irak, Iran). Prandaj, është pothuajse e pamundur që këta qytetarë të identifikohen ose të merren dokumente të tjera relevante. Edhe nëse Kosova njihet nga shtete tjera kjo nuk nënkupton domosdoshmërisht edhe vendosje të marrëdhënieve bilaterale. Në përgjithësi, përpjekjet për të mbështetur kthimin vullnetar të personave të cilët janë të detyruar të largohen nga vendi, duhet të forcohen, p.sh. në bashkëpunim me IOM-in23. Bashkëpunimi me vendet fqinje në fushën e kthimit mund të rritet.

23 DSHAM është në fazën finale të nënshkrimit të një memorandumi të Mirëkuptimit mes IOM-it dhe Ministrisë së Punëve të Brendshme për kthimin Vullnetarë të Asistuar që do të krijojë më shumë hapësirë për të përdorur kthimin vullnetar të asistuar të IOM-it

faqe 47



5. Përmbledhje e përfundimeve Fusha e drejtësisë, lirisë dhe sigurisë është ndër fushat më dinamike të politikave brenda BE-së dhe një prej kapitujve më kërkues në procesin e integrimit evropian. Aspekt pozitiv për ShP është fakti që negociatat për anëtarësim në BE për shtete fqinje (Shqipërinë dhe Maqedoninë) janë hapur në prill 2018. Në anën tjetër, pjesë të konsiderueshme të Schengen acquis, si politika më e detajuar e BE-së për drejtësi, liri dhe siguri do të zbatohet pas një vendimi të veçantë që duhet të merret nga Këshilli. Kjo është fusha ku Kosova mundë të hasë sfida në listën e ekzaminimit të acquis-it të BE-së pasi të hapen negociatat. Sfidë e veçantë për të ardhmen mund të jetë nevoja për integrim të ndryshimeve në acquis që kanë të bëjnë me interoperabilitetin e sistemeve (integrimi i sistemit policor kombëtar, Interpolit, sistemit SIS II, EUVIS etj.). Praktikisht për Kosovën qysh tash do të ishte e rekomandueshme që të fillojë integrimin e të gjitha sistemeve në dispozicion. Një përparësi e përgjithshme e tërë sistemit është se policia, prokuroria dhe gjykatat janë të strukturuara qartë në mënyrë hierarkike, gjë që mundëson zbatim të duhur. Megjithatë, sfidë e veçantë për ShP-në përbën pjesa Veriore e Kosovës. Për të luftuar me sukses krimin e organizuar, korrupsionin, terrorizmin, trafikimin me narkotikë dhe trafikimin me qenie njerëzore është e domosdoshme të përmirësohet shkëmbimi (ndërkombëtar) i të dhënave dhe bashkëpunimi ndërmjet agjencive. Kosova shkëmben informata me Interpolin përmes UNMIK-ut dhe EURLEX-it gjë që është e pamjaftueshme kur flasim për shkëmbimin dhe disponueshmërinë e shpejtë të të dhënave. Kosova nuk ka një marrëveshje me Europoli-in. Pas lejimit të qasjes në të dhënat e Interpolit (do të jenë në dispozicion kërkimet për persona dhe objekte) dhe pas arritjes së një marrëveshjeje me Europolin, Kosova do të jetë e gatshme të gjejë zgjidhjen e duhur të IT-së për transferim automatik të të dhënave në AZL në nivel rajonal/lokal, të përshkruajë procedurën për trajtimin e të dhënave, mbrojtjen e të dhënave dhe trajnimin e AZL-ve në të gjitha nivelet për kërkime ndërkombëtare siç është përshkruar në rekomandim. Kosova duhet të vazhdojë të forcojë historikun e saj për rastet e krimit të organizuar me përfshirjen e duhur të të gjitha palëve të interesit: policisë, prokurorëve, gjykatave, doganave, NjIF dhe administratës tatimore. Një mekanizëm i njëjtë i bashkëpunimi ndërinstitucional duhet të prezantohet edhe në hetimin financiar. Konfiskimi përfundimtar i pasurive kriminale mbetet mjaft i dobët, gjë që tregon se hetimet financiare nuk kryhen së bashku me hetimin penal në rastet e krimit të organizuar dhe korrupsionit. Informatat dhe të dhënat e marra përmes shkëmbimit ndërkombëtar (policor) të të dhënave duhet që nga fillimi të jenë të integruara në modelin e policimit të udhëhequra nga inteligjenca për të siguruar disponueshmëri të të dhënave, të dhëna të sakta dhe parashikueshmëri të hetimeve të mëtejme penale. Zyra për Kthimin e Pasurive që është përgjegjëse për gjurmimin e pasurive të krimit dhe për shkëmbim të të dhënave në nivel ndërkombëtar me SHA-të tjera ende nuk është themeluar. Rekomandohet që ZKP të themelohet afër autoriteteve hetuese (ose policisë ose prokurorisë) ku

faqe 48



do të kenë mundësi të komunikojnë 24/7 dhe të shkëmbejnë informata shumë shpejt. Për këtë qëllim, ZKP duhet të ketë bashkëpunim të ngushtë dhe lidhje elektronike me shërbime që operojnë 24/7 me kapacitete gjuhësore brenda policisë. Si kanale për shkëmbim të të dhënave në të ardhmen mund të përdoren ose Interpolit I24/7 ose kanali i Europolit. Në SHP janë shënuar përmirësime në lidhje me luftimin e terrorizmit, ekstremizmit të dhunshëm dhe radikalizmit. Pasi të jenë në dispozicion të dhënat nga Interpol, është me rëndësi të krahasohen të gjitha të dhënat kombëtare me të dhënat e shkëmbyera në nivel ndërkombëtar dhe të sigurohet shkëmbimi i të dhënave veçanërisht me shtetet fqinje të Ballkanit Perëndimor. Sa i përket migrimit të rregullt dhe azilit, me qëllim të harmonizimit me acquis-in e BE-së në këtë fushë janë miratuar disa ndryshime të Ligjit për të Huajt dhe Ligjit për Azil. Megjithëse mund të pranohet se është shënuar përparim i caktuar, ende ka shumë detyra të rëndësishme që Kosova duhet t'i adresojë. Përgatitja e duhur për përmirësim të shkëmbimit ndërkombëtar të të dhënave, automatizimi i proceseve të kërkimeve ndërkombëtare, instalimi i modelit të Policimit të udhëhequr nga inteligjenca në mënyrë që të rritet parashikueshmëria e hetimeve penale, ndryshimet ligjore që, ndër të tjera, do të përmirësojnë hetimet financiare dhe mundësojnë procesimin e personave dhe trajtimin e të dhënave të mbledhura për krime të rënda për një kohë më të gjatë dhe më në fund, trajnimi i duhur mund të ndihmojë Kosovën për të tejkaluar pengesat potenciale.

Projekti i Binjakëzimit KS 14 IPA OT 02 16 Mbështetja e ... · Ky raport është përgatitur në...

Documents

Transcript of Projekti i Binjakëzimit KS 14 IPA OT 02 16 Mbështetja e ... · Ky raport është përgatitur në...