Punoi: Klajdi Haka

Klasa:IX

Ne dhe mjedisi

Çështjet:

Mjedisi dhe njeriuMjedisi dhe rendesia e tijNdotja eMjedisit Ndotja e Ajrit Ndotja e Ujit ShpyllëzimiShiu AcidSi dhe pse duhet ta mbrojme mjedisin Mbetjet Urbane Pesticidet,ndikimi Mjedisor i TyreNdotja akustikeMbetjet spitalore

Mjedisi Dhe Njeriu

Mjedisi eshte bashkesia e nderveprimeve te perberesve biotike dhe jobiotike qe nxisin dhe zhvillojne jeten e gjalle ne toke,duke perfshire mjedisin fizik,natyror te ajrit,tokes,ujerave etj.Faktoret natyrore dhe shoqerore te mjedisit ndikojne drejtperdrejt ne jeten e njeriut.Ata jane nje kusht thelbesor per te percaktuar zhvillimin e tyre fizik,mendor,intelektual,psikologjik dhe vete menyres se jeteses se tyre. Mjedisi eshte shume I rendesishem prandaj cdo veprim I demshem mbi te do te mund ta demtonte ate dhe shendetin e vete njeriut.Per te pasur nje shendet te mire nuk mjafton vetem kujdesi per veten dhe nje diete e balancuar por gjithashtu edhe te pasurit nje mjedis te paster dhe te gjelberuar. Shume semundje perhapen nepermjet ujit,ajrit,tokes etj.

Mjedisi dhe Rëndesia e tij

Mjedisi ne nje fare menyre perfaqeson vete njeriun. Ai pasqyron jeten e njeriut si nje liber i hapur. Qe ne momentin qe lind e deri kur vdes njerezit jane kontakt te panderprere me mjedisin. Ne nga ai marrim te gjitha elementet e nevojshme per jeten. Me pak fjale ne ekzistojme sepse mjedisi ekziston. Natyra na ka falur nje te mire te jashtezakonshme.. Toka, uji, ajri, bimët, kafshët, hedhurinat e ngurta dhe gjëra të tjera që janë përreth nesh përbëjnë mjedisin tonë. Njeriu dhe mjedisi janë të ndërthurura ngushtë me njëra-tjetrën, për të ruajtur një ekuilibër ose ekuilibrin në natyrë.

Ndotja e Mjedisit

Mjedisi është çdo gjë rreth nesh, toka ku qëndrojmë, pemët nën të cilat ulemi për të pushuar, uji në të cilin notojmë dhe me të cilin pastrojmë dhe ajri të cilin e thithim. Ne kemi nevojë për ujë të pastër për të pirë dhe për të rritur ushqimin që hamë. Ne kemi nevojë për ajër të pastër për të marrë frymë. Ne kemi nevojë që mjedisi ynë të jetë i pastër për aktivitetet tona gjatë kohës së lirë – notuar, vrapuar ose për të luajtur në park.

Ndotja e Ajrit

Ndotja e ajrit është ndotja e atmosferës, domethënë shtimi i substancave (ndotës) në atmosferë që në kushte normale nuk do të ekzistonin. Në kohët moderne, ndotja është shpesh një rezultat i aktivitetit njerëzor. Ndotja e ajrit nga njeriu është shkaktuar kryesisht nga tre aktiviteteve të tij, industrisë, transportit dhe urbanizimit. Në një qytet tipik, industria është përgjegjëse për 50% të ndotjes së ajrit, transporti 35%, ndërsa urbanizimi 15%.

Mbi dy të t re tat e s ipër faqes së tokës është e mbuluar nga u j i , ndërsa më pak se n jë e t re ta është marrë nga

toka . S i popul l s ia e tokës vazhdon të r r i te t , vazhdon të r r i te t edhe pres ion i mbi bur imet u jore të p lanet i t . Në

n jë kupt im, lumenj të dhe u jërat tonë janë duke u ndotur nga akt i v i te te t e n jer iut , kështu që c i l ës ia e

tyre është duke u zvogë luar . N jë ndër resurset më të rëndës i shme dhe më të ndotura është u j i pa të c i l in

nuk do të i shte e mundur je ta e n jer iut . U j i është ve të je ta , jo ve tëm për n jer iun , por për g j i thë kr i jesat t je ra ,

sepse asg jë mbi tokë nuk mund të je to jë pa u jë . E g j i thë je ta v jen nga u j i . Kons iderohet se shekul l i që

sapo kemi hyrë nuk do të je të shekul l i kr i zës së naf tës , por i kr i zës për u jë .

Ndotja e Ujit

Shpyllëzimi

Shpyllëzimi është prerja e të gjitha pemëve në një pyll dhe më pas përdorimi i kësaj toke për gjëra të tjera. Shembuj shpyllëzimi janë prerja e pyjeve per hapje tokash buke, fermash, ndërtim, etj.

Shkaqet e shpyllëzimit janë të shumta. Në Shqipëri, prerja e pyjeve ndodh më tepër për qëllime përfitimi, dhe më pas vijnë prerjet për dru zjarri e hapje tokash buke. Në vitet e fundit, shumë pyje e zabele të Ultësirës Perëndimore të Shqipërisë janë djegur për të ndërtuar mbi atë tokë.

Sh iu a c id   ë s h të n j ë l l o j   s h iu   o s e çd o f o r më t j e t ë r   r e s h j e j e   q ë ka n i ve l t ë p a za kontë   a c id i t e t i , çka d o

t ë t ho t ë s e ka n i ve l t ë l a r t ë t ë j oneve t ë h id r og j en i t (p h   i u l ë t ) . M und t ë s hka k to j ë e f ek t e t ë d ëms hme

mb i   b imët ,   ka f s hë t u j o r e   d he in f r a s t r uk t ur ë . Sh iu ac id s hka k to he t ng a emet im i i d i o ks id i t t ë   s q u fur i t   d he oks id i

i   a zo t i t , t ë c i l ë t b a s hkëvep r o jnë me mo leku la t e   u j i t   në   a t mos fe r ë   d he k r i j ua r ac id e . Që në v i t e t 1970 ,

q eve r i t ë kanë b ër ë p ër p j ek j e p ë r t ë u lu r n i ve l in e d io ks id i t t ë   s q u fur i t   t ë ç l i r ua r në a t mo s fe r ë , d uke a r r i tu r

r e zu l t a t e p oz i t i v e . Oks id e t e a zo t i t mund t ë p r od hohen na t y r s hëm ng a g od i t j e t e v e t ë t ima ve   nd ër s a d ioks id i i

s q u fur i t ng a s hp ër t h imet   vu l l ka n ike . K imika t e t në s h iun a c id mund t ë s hka k to jnë heq j en e b o j ë s , g ë r r ye r j en e

s t r uk t ur a ve t ë çe l i ku t t ek u r a t d he e r o z ion t ë s t a t u j a ve p r e j g ur i .

Shiu Acid

Si dhe Pse duhet ta mbrojme Mjedisin.

Mbrojtja e mjedisit është praktikë e mbrojtjes së mjedisit, në nivel individual, të organizatave ose të qeverisë, në dobi të mjedisit natyror dhe (ose) të qenieve njerëzore.Mjedisi ne te cilin jetojme eshte shume I rendesishem per ne.Ai eshte burim I jetes se njeriut . Mbrojtja e natyrës dhe e mjedisit konsiderohen si pjesa më e rendesishme e jetës në planetin tonë.Te gjitha proceset qe çojne në një sistem ekologjik te suksesshëm janë tëlidhura me programin për përcaktimin e strategjise dhe zhvillimin e mëtejshëm të objektivave në ruajtjen e natyrës e të mjedisit.Koncepti themelor i ekologjisë duhet të njihet fort mirë jo vetëm nga shkollat e mesme,shkollat e larta, universitetet, organetshtetrore, institutet shkencore por edhe nga Akademia e Shkencave e cila duhet të udhëheq në mënyrë shkencore zgjidhjen e problemeve në fushen e ruajtjes se natyrës dhe mjedisit si dhe ato të ngrohjes globale . Por po të njiheshin mirë të gjitha këto probleme sot nuk do te kishim shqetsimet e ndotjes së ajrit,ujit, të tokës apo efektet e ngrohjes globale.Ekologjia është themeli i ruajtjes se natyrës dhe të mjedisit dhe si shkencë e biologjisë shfrytzon të dhënat shkencore të kimisë, të fizikës të matematikës dhe të shumë shkencave tjera.

S h ë n d e t i i g j i t h ë s h q i p t a r ë v e r r e z i k o h e t n g a m a t e r i a l e t p l a s t i k e . S h q i p t a r ë t j a n ë n d ë r s h t e t a s i t m ë p a k t ë

i n f o r m u a r ( k r a h a s u a r m e s u d a n i n , n ë a f r i k ë ) p ë r s a i p ë r k e t r r e z i k u t n g a p l a s t i k a d h e r i c i k l i m i t t ë m b e t j e v e . S h i f r a d h e f a k t e m b i v e n d i n t o n ë p o r e d h e p ë r s h t e t e t ë

t j e r a , p o r s a i p ë r k e t r r e z i k u t n g a r i c i k l i m i i m b e t u r i n a v e , b ë h e n p u b l i k e n g a r e c ( q e n d r a r a j o n a l e e m j e d i s i t p ë r e v r o p ë n q ë n d r o r e d h e l i n d o r e ) . S i p a s t ë

d h ë n a v e t ë m a r r a n g a R E C , r r e t h e t m e p r o b l e m a t i k e p ë r s a i p ë r k e t s a s i s ë s ë m b e t j e v e ( p l e h r a v e ) j a n ë t i r a n a , d u r r ë s i , fi e r i , v l o r a , d h e e l b a s a n i . S i p a s s t u d i m i t n ë

t i r a n ë , n ë v i t s h t o h e n 2 2 . 7 0 0 t o n m b e t j e , k u r s e n ë g j i t h ë v e n d i n ( s h q i p ë r i ) s h t o h e n a f r o 4 0 . 0 0 0 t o n m b e t j e , p r a m ë

s h u m ë s e g j y s m a e s a s i s ë s ë m b e t j e v e n ë v i t s h t o h e t n ë k r y e q y t e t . N i s u r n g a r e z u l t a t e t e k ë t y r e s t u d i m e v e m b i

s a s i n ë e m b e t j e v e u r b a n e v e n d i y n ë k r a h a s o h e t m ë S u d a n i n n ë Af r i k ë

Mbetjet Urbane

Pesticidet,ndikimi mjedisor i tyre

Shumica prej nesh e njohin se pesticidet ndihmojnë prodhuesit bujqësorë për të përmirësuar sasinë, cilësinë dhe shumëllojshmërinë e furnizimit tonë me ushqim, por shumë pak nga ne e di bashkëveprimin e pesticideve me mjedisin.

Pesticidet janë të dizajnuara për të ndaluar ose kufizuar shfaqjen e agjentëve të dëmshëm biologjikë apo ADB-ve. Ato luftojnë insektet, kërpudhat dhe barërat e këqija.

Të gjitha këto produkte dhe shumë të tjera me një emër quhen pesticide. Është shumë e rëndësishme për të kuptuar faktin se çfarë ndodhë me këto preparate pas përdorimit të tyre në kulturat e ndryshme bujqësore.

Ndotja Akustike

Ndryshe nga sa ndodh ne bote, ndotja akustike është një nga problemet e mëdha në Shqiperi. Mirepo, ndërsa para viteve ’90 njiheshin zhurmat e prodhimit në industrinë tekstile, minerale, mekanike, etj, aktualisht ankesat dhe shqetësimet e qytetarëve tregojnë që ato janë të pranishme gjatë ditës dhe natës, krijohen dhe nga aktivitete private, qofshin këto lokale nate, apo sallone bastesh. Një banor i kryeqytetit tregon se shqetësimi i tij i përhershëm është një sallon bastesh, poshtë pallatit ku ai banon. Por, shqetësimet e banorëve lidhen me furrat e bukës, klinikat dentare në godina banimi, apo boritë e makinave e trafikut të rënduar. Inspektorët e mjedisit ndërmarrin herë pas here aksione për zbatimin e ligjit të zhurmave, ndërsa kanë marrë masat përkatëse në çdo rast konstatimi të shkeljes së ligjit. Megjithatë, zhurma me burim të ndryshëm është prezente.

M b et j e t s p i t a l o r e ko ns id er ohen t ë r r ez ik s hme p ër s hënd e t in e p op u l l a t ës ,

nd a j t r a j t im i t y r e t a s hmë d o t ë b ëhe t më n j ë l i g j t ë v eçan t ë . Ta s hmë , me vend im t ë

kës h i l l i t t ë m in i s t r a ve p ë r cak t ohen p r oced ur a t , r r eg u l l a t d he s t a nd ar d e t t ekn ike p ër a d min i s t r im in e mb et j eve

s p i t a l o r e , me q ë l l im mb r o j t j en e s hënd e t i t p ub l i k d he t ë m jed i s i t . K jo r r eg u l l o r e ë s h t ë

ha r t ua r ng a min i s t r i a e m jed i s i t në b a s hkëp un im me min i s t r inë e s hënd e tës i s ë d he d o t ë zb a t ohe t ng a t ë g j i t hë p er s ona t

fi z ikë e j u r id ikë , p ub l ikë e p r i va t ë , v end a s d he t ë hua j v ep r imt a r i t ë , e t ë c i l ë ve

k r i j o jnë mb et j e s p i t a l o r e . Sanks ione t nd a j s ub j ek t eve , t ë c i l ë t nuk zb a to jnë l i g j in , d o

t ë j enë d er i në mb y l l j e t ë a k t i v i t e t i t .

Mbetjet Spitalore

Vrima e Ozonit

Në vitin 2065 pothuajse dy të tretat e sasisë së përgjithshme të Ozonit do të zhduken, jo vetëm në pole por kudo. Rrezet ultravioletë apo radioaktive do të bien në gjerësi të mesme gjeografike dhe do shkaktojnë pasoja në qytete si Washington. Këto rreze do jenë mjaft të forta për të shkaktuar djegie nga Dielli për vetëm 5 minuta. Ozoni është mbrojtësi natyral i Tokës nga rrezet, absorbon dhe bllokon pjesën më të madhe të rrezatimeve të dëmshme që vinë nga Dielli. Ky gaz eshte krijuar në mënyrë natyrale, ku në atmosferë një molekulë e Oksigjenit O2 bashkohet me një atom të tij O, duke formuar Ozonin O3.Vrima më e madhe e Ozonit është regjistruar në Antartik në vitin 2006. Freonet dhe Halonet janë subsancat të cilat ndikojnë në zvogëlimin e sasisë së Oksigjenit në Atmosferë, prandaj njerëzimi duhet të bëjë diçka që ta ndalojë këtë fenomen. ky fenomen sic u tha dhe me lart eshte nje ndodhi qe mund te japi fundin e botes ..... kujdes!! vitet e fundit vrima e ozonit eshte zmadhuar nje nga shkaqet e kesaj eshte edhe pirja e duhanit nga 7 miljon njerez 2.5 miljon e tyre e konsumojne duke e shumezuar kete 20-40 cigare ne dite japin nje ndotje te paimagjinueshme.Edhe kjo eshte shume e keqe.