Programmarekening 2017 Jaarverslag - Landerd · BuurtSportCoach, opvang van statushouders en een...
Transcript of Programmarekening 2017 Jaarverslag - Landerd · BuurtSportCoach, opvang van statushouders en een...
Programmarekening 2017
Jaarverslag
GEMEENTE LANDERD
Adres: Kerkstraat 39, 5411 EA Zeeland
Postadres: Postbus 35, 5410 AA Zeeland
Telefoon: 0486-458111
e-mail: [email protected]
Internet: www.landerd.nl
INHOUD PROGRAMMAREKENING 2017
Inhoud jaarverslag/programmarekening
Jaarverslag:
Inleiding 3
1. Programma's 9
1. Veiligheid 11
2. Verkeer en vervoer 15
3. Economie en toerisme 19
4. Onderwijs 23
5. Sport, cultuur, recreatie en natuur 27
6. Sociaal Domein 31
7. Volksgezondheid en milieu 35
8. Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing 39
9. Bestuur en ondersteuning 43
2. Paragrafen: 51
A Weerstandsvermogen en risicobeheersing 53
B Onderhoud kapitaalgoederen 77
C Financiering 79
D Bedrijfsvoering 83
E Verbonden partijen 89
F Grondbeleid 99
G Lokale heffingen 115
Raadsbesluit 123
1
2
Aan de Raad, Het jaar 2017 stond in het teken van participatie, betrokkenheid en samenwerking. De doe-democratie is in 2017 verder opgepakt, uitgebouwd en uitgewerkt. Iedereen doet mee vanuit een eigen rol in de samenleving. Gemeentebestuur, individuele burgers, ondernemers, gemeentelijke organisatie, verenigingen en maatschappelijke organisaties. De programmarekening 2017 sluit, na bestemming, met een voordelig saldo van ruim € 252.000. Hierin zijn de stortingen en onttrekkingen van de reserves verwerkt. Dit saldo wordt toegevoegd aan de behoedzaamheidsreserve. Landerd is financieel gezond, beheerst de Grondexploitatie en de lastendruk voor de inwoners is beneden het landelijk gemiddelde. Daarnaast is er volop ruimte voor initiatieven en invloed vanuit de samenleving en wordt er volop geïnvesteerd in de woonomgeving en de groene ruimte. De effecten van investeringen in de dorpen zijn in 2017 nog meer zichtbaar geworden. Denk hierbij aan de centrumplannen Schaijk en Zeeland en de buitensportaccommodaties. In 2018 zal dit nog verder vorm worden gegeven. Niet alleen in stenen is in 2017 geïnvesteerd, maar ook in de samenleving. Voorbeelden hiervan zijn preventie ‘’Samen Landerd, Samen Beter’’, de BuurtSportCoach, opvang van statushouders en een diversiteit aan activiteiten binnen het Sociaal Domein. Overige belangrijke ontwikkelingen in 2017 waren:
• Verbetering van de veiligheid voor burgers door bewustwording en het plaatsen van buurtpreventieborden.
• Uitvoering verkeersmaatregelen voor meer verkeersveiligheid in gebied Mun.
• Ter versterking van de Agrifood in onze gemeente zijn diverse projecten uitgevoerd.
• Het onderzoek naar toekomstbestendigheid buitensport is afgerond en het krediet hiervoor is in 2017 vastgesteld.
• Er zijn twee kunstgras korfbalvelden aangelegd voor kortbalvereniging EMOS bij DAW. Beide clubs zijn samen gegaan.
• De realisatie bij voetbalvereniging VCO van 4 toekomstbestendige kleedkamers
• Het duurzaamheidsfonds sport is vastgesteld.
• Verdere uitvoering gegeven aan het project Meer Maashorst.
• De voorbereidingen voor een nieuw ontmoetingshuis in Zeeland zijn van start gegaan in samenspraak met Zeeland Samen Sterk en andere toekomstige "dragers" van het ontmoetingshuis.
• Het project preventieagenda is gestart en ontwikkeld zich positief.
• De doe-democratie is verder opgepakt. Hierdoor zijn er nu drie dorpsinitiatieven actief.
• Het ontwerp openbare ruimte centrumplan Zeeland is gemaakt en eind 2017 vastgesteld.
• De afronding van de opvang van extra statushouders
• Re-integratie activiteiten. Nagenoeg alle uitkeringsgerechtigden zitten in een traject.
• Jeugdpreventiemedewerkers zijn in 2017 gestart.
3
Verantwoording en accountantsverklaring De programmarekening over het boekjaar 2017 wordt ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. Deze bestaat uit twee onderdelen: de jaarrekening en het nu voorliggende jaarverslag. In de jaarrekening 2017 treft u de balans aan en de toelichting daarop. In dit onderdeel wordt een cijfermatige analyse gegeven, inclusief afwijkingen die er in de jaarrekening zijn ten opzichte van de ramingen per eind 2017. In het jaarverslag 2017 wordt ingegaan op de ontwikkelingen per programma. Hier komen de punten “wat wilden we bereiken”, “hebben we dat bereikt?” en “effecten” aan bod. Dit is in de lijn van het sjabloon dat in de begroting 2017 is gebruikt. In de programma’s zijn alleen teksten opgenomen die voor de verantwoording nodig zijn. De accountant heeft nog geen definitieve verklaring afgegeven. De accountant toetst op de aspecten getrouwheid en rechtmatigheid. Saldo jaarrekening 2017 De programmarekening 2017 sluit, vóór de stortingen en onttrekkingen van de reserves, met een voordelig saldo van € 1.741.179. Het voordeel van de GREX is € 1.846.815. Met de vaststelling van de Herziening meerjarenperspectief GREX per 1-1-2018 is door de gemeenteraad besloten het voordeel te storten in de behoedzaamheidsreserve. Van het voordelig resultaat van € 1.741.179 wordt € 1.184.353 doorgeschoven naar 2018 en € 569.361 gestort in bestemmingsreserves. Daarnaast wordt er een bedrag van € 264.895 aan reserves onttrokken voor uitgaven in 2017/2018. Na deze mutaties is er per saldo een overschot van € 252.360. Dit wordt gestort in de behoedzaamheidsreserve. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Landerd, de secretaris, de burgemeester, C. Boode M.C. Bakermans
4
Hieronder tref u een schematische recapitulatie van het resultaat aan: Voorlopig resultaat jaarrekening 2017 Werkelijk
Nadelig exploitatieresultaat, excl. GREX 105.636 N
Voordelig resultaat GREX (incl LOG) -1.846.815 V
Voordelig saldo programmarekening -1.741.179 V
1. Bestemming door te schuiven budgetten:
1. Aanleg glasvezel 5.000
2. Wegbelijning (voor 't Mun) 7.723
3. Economische stimulering 54.344
4. Stimulering recreatie en toerisme 65.093
5. VVV Mederwerker 12.500
6. Inhuur Meer Maashorst 2017 10.588
7. Inhuur Meer Maashorst vorige jaren 71.700
8. Illigaal crossen 6.254
9. Kosten sportservice Noord-Brabant 8.750
10. Buurtsportcoach 20.700
11. Tranisitie Jeugdhulp 163.471
12. Keuken De Sprankel 11.350
13. Doe-democratie 65.525
14. Pojecten in het kader van participatie 50.000
15. Opstellen Dorpsplan Zeeland 12.500
16. Vervanging AED's (bijdrage Provincie) 10.000
17. Integrale preventieagenda 83.000
18. Landelijk aanpak zwerfafval 42.800
19. Landelijk aanpak zwerfafval 12.625
20. Opstellen Dorpsplan Reek 11.292
21. Correctieve herziening bestemmingsplan buitengebied 25.000
22. Stimuleren levensloopbestendig maken woningen 25.000
23. Omgevingswet 172.124
24. Handhaving recreatietietereinen 18.000
25. ICT duurzame goederen 16.500
26. ICT projecten software 92.600
27. Wegwerken papieren archief 78.162
28. MGBA 14.698
29. Extra onderzoek rekenkamercie 5.154
30. Sportkampioenen 2.500
31. Arbo 9.400
1.184.353 N
2. Ontrekkingen aan reserves:
1. Behoedszaamheidsreserve: groen voor rood -77.533
2. Economische stimulering -54.344
3. Stimulering recreatie en toerisme -65.093
4. VVV Medewerker -12.500
5. Afvalstoffenheffing: zwerfafval -42.800
6. Afvalstoffenheffing: zwerfafval -12.625
-264.895 V
3. Stortingen in reserves:
1. Groen voor rood in reserve Groen 77.533
2. Overschot exploitatie riolering 91.828
3. Duurzaamheid buitengebied (voorheen LOG Graspeel) 400.000
569.361 N
4. Per saldo te storten in de behoefdzaamheidsreserve -252.360 V
5
Samenvatting
Hieronder zijn de cijfers uit de jaarrekening 2017 samengevat weergegeven.
Resultaat ten opzichte van begroting 2017
In de primitieve begroting 2017 werd een tekort van € 1.611.151 voorzien. Na
bijstellingen in 2017 via de Burap’s en andere raadsbesluiten werd ultimo 2017 een
resultaat verwacht van € 360.676 voordelig. Het uiteindelijk saldo 2017 sluit, voor de
stortingen en onttrekkingen van de reserves, met een voordelig resultaat van
€ 1.741.179
Voor de analyse van het verschil tussen het werkelijk voordelig saldo 2017 en de
begroting na de 2e Burap 2017 verwijzen wij naar blz. 5 en 6 van de jaarrekening.
Verloop behoedzaamheidsreserve
Stand 1-1-2017 € 10.664.212
Af mutaties 2017 (o.a. resultaat 2016) € 544.631 -
Stand 31-12-2017 € 10.099.580
Bij: resultaat 2017 (incl. bestemmingen) € 42.890
Af: verplichtingen t/m 2021 (raadsbesluiten) € 1.217.162 -
Saldo nog beschikbaar (risico’s en buffer) € 8.925.308
Investeringen
Op advies van de Algemene Rekenkamer is op programmaniveau per investering aangegeven of kredieten zijn afgesloten of niet. Dit is per programma vermeld in het jaarverslag. In 2017 is een bedrag van € 4,3 miljoen aan investeringen uitgegeven (exclusief
grondexploitatie). Hiervoor is € 0,5 miljoen aan bijdragen, subsidies en verkoop
gronden terugontvangen. De voornaamste investeringen betreffen:
Bedragen x € 1.000
BGT 35
MGBA 45
Centrumplan Zeeland 100
Kruisingen en rotonde N324 801
Centrumplan Schaijk 1.166
Aanleg openbaar gebied Centrumplan Schaijk 222
Maatregelen sluipverkeer ’t Mun 254
Bouw en woonrijp maken Den Omgang omliggend gebied 341
VCO vernieuwing 4 kleedlokalen 187
DAW/Emos kunstgrasvelden 105
Uitvoering Landschapsbeleidsplan 85
Dreven & driften Zeeland en Schaijk 347
Entree Palmstraat 178
Voorbereidingskrediet Dorpshuis Zeeland 144
Vergoeding grond Akkerwinde gashandel 58
Grondaankoop Straatsven 139
6
Investeringen grondexploitatie GREX In 2017 is er voor € 1,41 miljoen geïnvesteerd in de GREX. Van dit bedrag is € 0,12
miljoen rentelasten. De grootste investering betreft het plan Akkerwinde (€ 0,59
miljoen).
Investeringen uit onderhoudsvoorzieningen
Naast bovengenoemde investeringen is er in 2017 ten laste van gevormde
onderhoudsvoorzieningen een bedrag van € 1,7 miljoen uitgegeven voor onderhoud
van riolering, wegen en gebouwen.
Risico’s
Naast de algemene risico’s uit de bedrijfsvoering zijn de belangrijkste risico’s het sociaal domein en de GREX. Alle risico’s zijn vermeld in Paragraaf A Weerstandsvermogen en risicobeheersing. Hieronder worden specifiek de risico’s in het sociaal domein en de GREX benoemd. Voor het opvangen van eventuele risico’s is de behoedzaamheidsreserve de aangewezen reserve. Sociaal Domein (jeugdhulp) De integratie uitkering die we op dit moment ontvangen voor de jeugdhulp is niet kostendekkend. Hiervoor zijn diverse redenen te benoemen, zoals: beperkte invloed op doorverwijzingen huisartsen naar landelijke gefinancierde instellingen (LTA), aantal WLZ cliënten, vertraging in de uitvoering van de transformatie, overproductie Zorg in Natura, etc. Met de 1ste Burap 2018 worden de ramingen voor 2018 en volgende jaren aangepast. Het kabinet en de VNG hebben overeenstemming bereikt over het oplossen van de tekorten in het sociaal domein. Afgesproken is dat er een fonds (200 miljoen euro) wordt gevormd voor gemeenten die worden geconfronteerd met een stapeling van tekorten in het sociaal domein. Op dit moment is niet duidelijk of de gemeente Landerd aanspraak kan maken op dit fonds. Grondexploitatie De GREX is een bedrijfsmatige tak van de gemeente-exploitatie die de laatste jaren sterk fluctueerde door de economische situatie. Net als in voorgaande twee jaren vertoonde het aantal grondverkopen in 2017 een stijgende lijn. In deze jaarrekening zijn de uitkomsten door drie oorzaken fors beïnvloed:
• Reek Zuid is opnieuw getaxeerd in verband met de vennootschapsbelasting. Dat leidde tot afwaardering naar marktwaarde. In totaal is voor Reek Zuid een extra storting in de voorziening gedaan van circa € 932.000.
• Regelgeving over winstneming GREX is gewijzigd (zie Raadsinformatiebrief R3 7 december 2017). In deze brief is een bedrag genoemd van € 2.220.000 waarbij rekening werd gehouden met een zekerheidsmarge. Inmiddels is duidelijk geworden dat enige voorzichtigheid bij de winstnemingen niet is toegestaan. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een winstneming van € 2.669.000.
• Volgens de gewijzigde voorschriften BBV mag de geraamde duurzaamheidssubsidie LOG Graspeel ad € 400.000 niet in de GREX worden opgenomen. Dit verklaart het vrijvallen van de voorziening LOG Graspeel en de winst voor dit complex. Dit bedrag wordt bij de bestemming resultaat van
7
de jaarrekening als apart budget geraamd waarbij wordt voorgesteld dit in 2018 beschikbaar te stellen.
De risico’s binnen de GREX bestaan o.a. uit verliesgevende complexen. Eind 2017 zijn voor de te verwachten tekorten op de GREX de volgende voorzieningen ingesteld.
01-01-2015 01-01-2016 01-07-2016 01-01-2017 01-01-2018
Reek Zuid 4.367.207 4.250.149 2.766.809 2.940.036 3.871.930
Vensteeg 901.086 834.624 701.861 695.705 715.609
Log Graspeel 95.451 127.957 100.690 129.782 0
Voederheil 0 0 0 0 0
Totaal: 5.363.744 5.212.730 3.569.360 3.765.523 4.587.539
8
Deel 1: De programma’s
9
10
1. Veiligheid Burgemeester Bakermans
Waar gaat dit programma over? Het programma omvat openbare orde, veiligheid en crisisbeheersing, het verbeteren van de sociale veiligheid en de vermindering van criminaliteit en overlast.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. Verbeteren inwonersnetwerk veiligheid
Ja Nee Gedeeltelijk
Preventie is verbeterd
2. Voorlichting, bewustwording en handhaving rond alcoholgebruik en drugsgebruik
Ja Nee Gedeeltelijk
Inwoners zijn zich meer bewust van risico’s drugs.
3. Uitvoeren actieplan ondermijnende criminaliteit
Ja Nee Gedeeltelijk. Is een continu proces. Bewustwording en veilige werkomgeving goed opgepakt. Opwerpen van barrieres verder intensiveren.
- Medewerkers zijn zich bewust van risico’s en signalen. - Ondermijnende criminaliteit blijft een aandachtspunt
4. Minder woninginbraken Ja Nee Gedeeltelijk
10% Minder woninginbraken (26 in 2017 en 29 in 2016)
Beleidsindicatoren 2017
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Verwijzingen Halt Per 10.000 inwoners 12 – 17 jaar
Bureau Halt
2014 84,9 jongeren 2016 72,1 jongeren
2. Harde kern jongeren Per 10.000 inwoners 12 – 24 jaar
KLPD 2014 0 personen 2014 0 Personen
3. Winkeldiefstallen Per 1.000 inwoners
CBS 2015 0,3 diefstallen 2016 0,3 diefstallen
4. Geweldmisdrijven Per 1.000 inwoners
CBS 2015 3 gewelds-misdrijven
2016 3,3 gewelds- misdrijven
5. Diefstallen uit woning Per 1.000 inwoners
CBS 2015 3 diefstallen woningen
2016 2,3 diefstallen woningen
6. Vernielingen en beschadigingen (in de openbare ruimte)
Per 1.000 inwoners
CBS 2015 3,3 vernielingen
2016 3,3 vernielingen
11
Wat mag het kosten? In tabel 1.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Financiële toelichting Reserves: Bij dit programma behorende reserves zijn:
Omschrijving 01-01-2017 31-12-2017
DKU Brandweerkazerne/ werkplaats Zeeland 139.222 129.942
Investeringen: Er zijn bij dit programma geen investeringen. Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de jaarrekening. Financiële analyse Voor een nadere financiele toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de jaarrekening.
Tabel 1.2 Veiligheid
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
1.1 Crisisbeheersing en brandweer 934 916 910
1.2 Openbare orde en veiligheid 202 275 222
Totaal lasten 1.136 1.191 1.132
Baten
1.1 Crisisbeheersing en brandweer -6 -6 -4
1.2 Openbare orde en veiligheid -22 -15 -13
Totaal baten -27 -21 -16
Resultaat voor bestemming 1.109 1.171 1.116
Reserves
Onttrekkingen -9 -9 -9
Stortingen 0 0 0
Resultaat na bestemming 1.100 1.161 1.107
12
Bijlage beleidsnota’s • Integraal Veiligheidsplan (2015 -2018) • Regionaal Crisisplan Veiligheidsregio Brabant-Noord (2016-2019) • Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Landerd (2014)
• Brandbeveiligingsverordening gemeente Landerd (2013)
• Evenementenbeleid (2014)
• Preventie handhavingsbeleid (2014)
• Algemene plaatselijke verordening
13
14
2. Verkeer en vervoer Wethouder Maathuis
Waar gaat dit programma over? Het programma verkeer en vervoer omvat de aanleg en onderhoud van wegen en de openbare verlichting, de zorg voor veilige wegen en verkeersvoorzieningen, voldoende parkeergelegenheid in de kernen en een goed en toegankelijk openbaar vervoer.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. De uitvoering van maatregelen gericht op verhogen verkeersveiligheid en terug dringen van sluipverkeer in Mun
Ja Nee Gedeeltelijk Het grootste gedeelte van dit project is in 2017 uitgevoerd. In 2018 vindt de afronding plaats. Naar verwachting zal ook de aannemer voor de N324 in 2018 starten, zodat deze beide werken onderling zijn afgestemd.
Het sluipverkeer is naar verwachting gedeeltelijk afgenomen.
2. Herinrichting Bergmaas t.h.v. Tweehekkenweg en bij rotonde Voederheil
Ja Nee Gedeeltelijk Dit project is vertraagd. Streven is nu om bij de herziening van de dienstregeling eind 2018 de verplaatsing van lijn 99 met bijkomende werken, klaar te hebben.
De verplaatsing van lijn 99 en de verbetering van de oversteek zijn vertraagd.
Beleidsindicatoren 2017
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Ziekenhuisopname na verkeersongeval met motorvoertuig
Percentage VeiligheidNL 2014 8% van de ongevallen
2015 7% van de ongevallen
2. Ziekenhuisopname n.a.v. vervoersongeval met een fietser
Percentage VeiligheidNL 2014 13% van de ongevallen
2015 13% van de ongevallen
15
Wat mag het kosten? In tabel 2.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Financiële toelichting Reserves: Bij dit programma behorende reserves zijn:
Omschrijving 01-01-2017 31-12-2017
Reserve openbare verlichting 187.835 106.402
DKU rotonde Peelweg/ Langenboomseweg 382.674 361.576
Tabel 2.2 Verkeer en vervoer
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
2.1 Verkeer en vervoer 1.518 1.692 1.536
2.2 Parkeren 0 0 0
2.3 Recreatieve havens 0 0 0
2.4 Economische havens &
waterwegen 0 0 0
2.5 Openbaar vervoer 1 7 7
Totaal lasten 1.519 1.699 1.543
Baten
2.1 Verkeer en vervoer -35 -36 -121
2.2 Parkeren 0 0 0
2.3 Recreatieve havens 0 0 0
2.4 Economische havens &
waterwegen 0 0 0
2.5 Openbaar vervoer 0 0 0
Totaal baten -35 -36 -121
Resultaat voor bestemming 1.483 1.663 1.421
Reserves
Onttrekkingen -16 -147 -133
Stortingen 0 0 31
Resultaat na bestemming 1.467 1.516 1.319
16
Investeringen: Bij dit programma behorende investeringen zijn:
Omschrijving Krediet Uitgaven/ Inkomsten t/m
31-12-2017
Afgesloten Ja/Nee
Reconstructie N324 (Kruisingen en rotonde) 800.000 800.940 Ja
Bouw-woonrijp maken De Louwstraat 2012 (DKU)
70.000 0 Nee
Bouw-woonrijp maken De Louwstraat 2012 (DKU)
-70.000 0 Nee
Fietspad Kapelweg 2014 125.000 0 Nee
Fietspad Kapelweg 2014 (inkomsten) -62.500 0 Nee
Maatregelen sluipverkeer ’t Mun 286.000 253.682 Nee
Maatregelen sluipverkeer ’t Mun (inkomsten) -86.000 -86.000 Nee
Herinrichting Bergmaas 175.000 11.025 Nee
Herinrichting Bergmaas (inkomsten) 0 -4.421 Nee
Bushaltes Bergmaas 0 780 Nee
Reconstructie Kerkweg 71.373 0 Nee
Laadpunten electrisch vervoer 25.000 0 Nee
Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de rekening. Bijlage beleidsnota’s
• Wegbeheer gemeente Landerd (2016)
• Beleidsplan openbare verlichting (2016)
• Verkeersnotitie Landerd 2012
• Parkeerbeleid Landerd 2012
• Resultaten behoeftenonderzoek Toekomst van Landerd (2015).
17
18
3. Economie en toerisme Wethouder Brands (Economie)
Wethouder Maathuis (Toerisme) Waar gaat dit programma over? Het programma omvat het bevorderen van een evenwichtige veelzijdige economische en toeristisch-recreatieve structuur en werkgelegenheid.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. Bijdrage Agrifood i.v.m. regionaal werkbedrijf
Ja Nee Gedeeltelijk
Ondersteunen Agrifood ondernemers en deelnemen aan het thema jaar ‘’We are food’’
Beleidsindicatoren 2017
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Functiemenging Percentage LISA 2015 48,4% 2016 48,4%
2. Vestigingen (van bedrijven)
Per 1.000 inwoners 15 - 64 jaar
LISA 2015 118,3 bedrijven
2016 122,1 bedrijven
Toelichting: Ad. 1: De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen. Ad. 2: Bruto gemeentelijk product (BGP) is het product van de toegevoegde waarde per baan en het aantal banen in een gemeente. De verhoudingswaarde tussen verwacht BGP en gemeten BGP geeft aan of er boven verwachting (<100) of beneden verwachting (>100) wordt geproduceerd.
19
Wat mag het kosten? In tabel 3.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Financiële toelichting Reserves: Er zijn bij dit programma geen reserves. Investeringen: Er zijn bij dit programma geen investeringen. Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de rekening.
Tabel 3.2 Economie en toerisme
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
3.1 Economische ontwikkeling 131 69 50
3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur 94 487 416
3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregeling 61 20 23
3.4 Economische promotie 231 312 221
Totaal lasten 518 888 709
Baten
3.1 Economische ontwikkeling 0 0 -30
3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur -107 -570 -574
3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregeling -9 -7 -7
3.4 Economische promotie -292 -296 -304
Totaal baten -407 -873 -914
Af: Baten via algemene
dekkingsmiddelen
-271 -284 -291
Baten exclusief algemene
dekkingsmiddelen
-136 -588 -623
Resultaat voor bestemming 382 299 86
Reserves
Onttrekkingen 0 -50 -34
Stortingen 0 0 0
Resultaat na bestemming 382 249 52
20
Bijlage beleidsnota’s
• Toeristisch-recreatief beleidsplan ‘Werk maken van vrijetijd’’ (2016)
• Maashorst Manifest (2014)
• Ontwikkelingsvisie Recreatieterreinen Landerd (2012)
• Bestemmingsplannen Reek Zuid (2012) en Voederheil II (2013)
• Bestemmingsplan bedrijventerreinen (2013)
• Projectvoorwaarden Reek Zuid (2011) en Voederheil II (2013)
• Richtlijnen gronduitgifte bedrijventerreinen gemeente Landerd 2011
• Algemene verkoopvoorwaarden van de gemeente Landerd voor de verkoop van percelen industrieterrein (2011)
• Resultaten behoeftenonderzoek Toekomst van Landerd (2015)
21
22
4. Onderwijs Wethouder Jonkergouw
Waar gaat dit programma over? Het programma onderwijs omvat de zorg voor de onderwijshuisvesting voor alle scholen en daarnaast de zorg voor het openbaar onderwijs, het ontwikkelen van lokaal onderwijsbeleid, het arrangement ‘’spelen en ontwikkelen’’ en voorschoolse educatie.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. Taalonderwijs Schakelklas
Ja Nee Gedeeltelijk
Kinderen leren versneld de Nederlandse taal
Beleidsindicatoren 2017
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Absoluut verzuim Per 1.000 leerlingen
Ingrado 2014 3 leerlingen
2016 0,41 leerlingen
2. Relatief verzuim Per 1.000 leerlingen
Ingrado 2014 21 leerlingen
2016 9,81 leerlingen
3. Voortijdige schoolverlaters
Percentage deelnemers aan VO en MBO onderwijs
DUO 2014 1% van de leerlingen
2014 1% van de leerlingen
Toelichting: Ad. 1: Het aantal leerplichtigen dat niet staat ingeschreven op een school, per 1.000 leerlingen leeftijd 5-18 jaar. Ad. 2: Het aantal leerplichtigen dat wel staat ingeschreven op een school, maar ongeoorloofd afwezig is, per 1.000 leerlingen leeftijd 5-18 jaar . Ad. 3: Het percentage van het totaal aantal leerlingen (12 - 23 jaar) dat voortijdig, dat wil zeggen zonder startkwalificatie, het onderwijs verlaat.
23
Wat mag het kosten? In tabel 4.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Financiële toelichting Reserves: Bij dit programma behorende reserves zijn:
Omschrijving 01-01-2017 31-12-2017
DKU nieuwbouw Den Omgang 214.736 207.201
DKU nieuwbouw De Regenboog 497.991 482.431
DKU Kindcentrum Zeeland 5.647.942 5.498.309
DKU Frisse Scholen Oventje 16.500 13.478
DKU Frisse Scholen Kreek’l 109.600 103.971
DKU Frisse Scholen Vlinder 79.600 75.090
Investeringen: Er zijn bij dit programma geen investeringen. Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de rekening.
Tabel 4.2 Onderwijs
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
4.1 Openbaar onderwijs 0 0 0
4.2 Onderwijshuisvesting 682 693 632
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken 462 412 354
Totaal lasten 1.144 1.105 985
Baten
4.1 Openbaar onderwijs 0 0 0
4.2 Onderwijshuisvesting -193 -200 -198
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken -19 -52 -52
Totaal baten -212 -253 -250
Resultaat voor bestemming 932 852 735
Reserves
Onttrekkingen -186 -186 -189
Stortingen 0 0 3
Resultaat na bestemming 745 666 549
24
Bijlage beleidsnota’s
• Verordening voorzieningen onderwijshuisvesting gemeente Landerd (2011)
• Verordening leerlingenvervoer gemeente Landerd (2014)
• Notitie invoering Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie; gemeente Landerd (2012)
• Notitie verbetering kwaliteit voor- en vroegschoolse educatie, gemeente Landerd (2015)
25
26
5. Sport, cultuur, recreatie en natuur Wethouder Jonkergouw
Wethouder Maathuis (sportaccomodaties, recreatie en natuur) Burgemeester Bakermans (Landerdse omroepstichting)
Waar gaat dit programma over? Dit programma omvat het initiëren en in stand houden van voorzieningen op de gebieden kunst, cultuur, sport en het beschermen van een aantal cultuurhistorische gebouwen. Tevens omvat het alle groene onderdelen van het gemeentelijke takenpakket waaronder beleid, aanleg, beheer en onderhoud van openbaar groen, speeltuinen en dierenparken, landschap en bossen. Ook het taakveld natuur hoort bij dit programma.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. BuurtSportCoach Ja Nee Gedeeltelijk De activiteiten zoals voorgenomen waren, o.a. inzet in onderwijs en sportactiviteiten buiten schooltijd, zijn in uitvoering.
De te behalen effecten worden pas zichtbaar over een langere periode.
2. Toekomstbestendigheid buitensportverenigingen
Ja Nee Gedeeltelijk 4 deelprojecten zijn benoemd en daarvoor is budget vrijgemaakt. Uitvoering is gestart. Duurzaamheidsfonds is gestart en stimuleringsfonds in voorbereiding.
De buitensportverenigingen worden toekomstbestendig.
3. Deelname aan regeling Cultuureducatie met Kwaliteit 2017 - 2020
Ja Nee Gedeeltelijk De scholen bevinden zich in verschillende fasen om cultuur duurzaam te verstevigen in het basisonderwijs.
Vijf van de zes basisscholen zijn aangesloten bij de Cultuurloper.
4. Projecten in kader van plan “Meer Maashorst” afronden
Ja Nee Gedeeltelijk De gemeentelijke projecten zijn voor een groot gedeelte afgerond. De subsidieregeling is verlengd tot eind 2018, waardoor het mogelijk is om de afronding in dit jaar te realiseren.
De gestelde doelen voor het project Meer Maashorst zijn nog niet volledig bereikt.
5. Voorbereiden en uitvoeren van enkele projecten uit het gemeentelijk Landschapsbeleidsplan
Ja Nee Gedeeltelijk
Het project “Erfvogels” is gestart en met succes afgerond. Dit project draagt bij aan het vergroten van de biodiversiteit en de betrokkenheid.
27
Beleidsindicatoren 2017
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Niet-sporters Percentage RIVM en CBS
2014 46% van de inwoners
2016 43,4% van de
inwoners
Toelichting: Ad. 1: Het percentage inwoners dat niet sport ten opzichte van het totaal aantal inwoners. Wat mag het kosten? In tabel 5.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Tabel 5.2 Sport, cultuur, recreatie en natuur
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
5.1 Sportbeleid en activering 146 128 126
5.2 Sportaccomodaties 779 864 824
5.3 Cultuurpresentatie,
cultuurproductie en
cultuurparticipatie
135 213 206
5.4 Musea 18 16 15
5.5 Cultureel erfgoed 69 70 66
5.6 Media 382 383 390
5.7 Openbaar groen en (openlucht)
recreatie 1.338 1.912 1.320
Totaal lasten 2.866 3.587 2.946
Baten
5.1 Sportbeleid en activering 0 0 0
5.2 Sportaccomodaties -144 -137 -143
5.3 Cultuurpresentatie,
cultuurproductie en
cultuurparticipatie
0 -8 -8
5.4 Musea 0 0 0
5.5 Cultureel erfgoed -7 -7 -7
5.6 Media 0 0 0
5.7 Openbaar groen en (openlucht)
recreatie
-58 -61 -52
Totaal baten -209 -211 -210
Resultaat voor bestemming 2.657 3.375 2.736
Reserves
Onttrekkingen -228 -859 -576
Stortingen 72 814 776
Resultaat na bestemming 2.501 3.330 2.935
28
Financiële toelichting Reserves: Bij dit programma behorende reserves zijn:
Omschrijving 01-01-2017 31-12-2017
Reserve DKU herontwikkeling DAW 1.512.999 1.465.128
Reserve DKU tennisaccomodatie Reek 7.117 0
Reserve DKU tennisaccomodatie Schaijk 15.355 0
Reserve DKU kleedaccomodatie EMOS 48.920 36.745
Reserve stimulering sport 0 500.000
Reserve speeltoestellen 75.000 85.010
Reserve bomen 36.169 39.221
Reserve groen (Landschapsbeleidsplan) 915.192 631.618
Reserve DKU EVZ Melkpad/Graspeelloop 0 58.750
Reserve DKU EVZ Munsche Wetering 0 151.800
Investeringen: Bij dit programma behorende investeringen zijn:
Omschrijving Krediet Uitgaven/ Inkomsten t/m
31-12-2017
Afgesloten Ja/Nee
VCO vernieuwing 4 kleedlokalen 180.000 187.472 Ja
Kunstgras DAW deel eerder vervangen 45.000 0 Nee
Sportaccomodaties gebouwen 620.000 4.636 Nee
Sportaccomodaties velden 500.000 0 Nee
DAW/EMOS kunstgrasvelden 700.000 104.920 Nee
Uitvoering Landschapsbeleidsplan 503.993 371.374 Nee
Uitvoering Landschapsbeleidsplan (inkomsten) -714.543 -371.374 Nee
EVZ Melkpad/Graspeelloop 2015 117.500 0 Nee
EVZ Melkpad/Graspeelloop 2015 (inkomsten) -58.750 0 Nee
EVZ Munse Wetering 2016 506.000 0 Nee
EVZ Munse Wetering 2016 (inkomsten) -354.200 0 Nee
Dreven & Driften Zeeland – Meer Maashorst 616.010 482.057 Nee
Dreven & Driften Zeeland – Meer Maashorst (inkomsten)
-616.010 -481.899 Nee
Dreven & Driften Schaijk – Meer Maashorst 395.925 272.856 Nee
Dreven & Driften Schaijk – Meer Maashorst (inkomsten)
-395.925 -272.667 Nee
Entree Palmstraat – Meer Maashorst 1.779.285 1.002.153 Nee
Entree Palmstraat – Meer Maashorst (inkomsten)
-1.779.285 -1.000.255 Nee
Aanleg trapveldjes 2015 40.000 30.000 Nee
29
Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de rekening. Bijlage beleidsnota’s
• (Deel) Subsidieverordeningen en subsidiebesluiten
• Landschapsbeleidsplan 2012
• MaashorstManifest evaluatie en vooruitblik (met Uitvoeringsprogramma 2015-2019) (2014)
• Structuurvisie BIO (2009)
• Bomenverordening gemeente Landerd
• Bomenbeheerplan (2007)
• Natuurwaardenkaart (2014)
• Lijst en kaart waardevolle en monumentale bomen (2012)
30
6. Sociaal domein Wethouder Jonkergouw
Wethouder Maathuis (accommodaties)
Waar gaat dit programma over? Het programma gaat over de gemeentelijke taken in het brede sociaal domein. Met name de door het rijk overgedragen taken vormen hiervan het hart, maar ook de beleidsterreinen die hiermee directe raakvlakken hebben zijn in dit programma opgenomen.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. Dorpshuis Zeeland 2018 Ja Nee Gedeeltelijk Geen realisatie in 2018. Wel een door Zeeland gedragen plan opgesteld wat nader uitwerkt wordt in 2018 en de basis vormt voor het benodigde krediet.
Er is nog geen nieuw dorpshuis/sporthal.
2. Project in het kader van participatie en werktoeleidingstraject statushouders met IBN
Ja Nee Gedeeltelijk
Statushouders hebben door dit project meer kans op werk.
3. Gezondheid, welzijn, educatie
Ja Nee Gedeeltelijk Het project preventieagenda is gestart en ontwikkelt zich dankzij de active deelname van veel partners positief.
Een gezondere samenleving is een op langere termijn te bereiken effect.
4. Beweging krijgen in Beschermd Wonen
Ja Nee Gedeeltelijk Met de regio wordt gewerkt aan de oplosagenda. Eind 2017 is de nota ‘’Welkom thuis in de Wijk’’ als uitwerking gepresenteerd.
Voldoende voorzieningen in beschermd wonen in de regio.
5. Extra huisvesting statushouders (nog 60 in 2017, 100 personen in totaal)
Ja Nee Gedeeltelijk
In 2017 zijn er 27 statushouders gehuisvest (dit is 6 boven de taakstelling)
6. Doe- democratie Ja Nee Gedeeltelijk Er zijn drie dorpsintiatieven en drie zorgcorporaties actief.
Meer dorpsinitiatieven en meer eigen verantwoordelijkheid van de burgers.
31
Beleidsindicatoren 2017
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Banen Per 1.000 inwoners 15 – 64 jaar
LISA 2016 571,9 banen
2016 575,6 banen
2. Jongeren met een delict voor de rechter
Percentage 12 – 21 jarigen
Verwey Jonker Inst.
2012 0,51% van de jongeren
2015 0,51% van de jongeren
3. Kinderen in uitkeringsgezin
Percentage kinderen tot 18 jaar
Verwey Jonker Inst.
2012 1,49% van de kinderen
2015 2,15% van de kinderen
4. Netto arbeidsparticipatie
Percentage van werkzame beroepsbevolking t.o.v. beroepsbevolking
CBS 2015 68,7% werkzaam
2016 68,9% werkzaam
5. Werkloze jongeren Percentage 16 – 22 jarigen
Verwey Jonker Inst.
2012 0,08% van de jongeren
2015 0,45% van de jongeren
6. Personen met een bijstandsuitkering
Per 1.000 inwoners 18 jaar en ouder
CBS 2015 11,6 personen
20171stehalf-jaar
16,4 personen
7. Lopende re-integratie-voorzieningen
Per 1.000 inwoners 15 – 64 jaar
CBS 2015 7,1 re-integratievoorzieningen
20171stehalf-jaar
14,4 re-integratievoorzieningen
8. Jongeren met jeugdhulp
Percentage van alle jongeren tot 18 jaar
CBS 2015 13,4% van de jongeren
20171stehalf-jaar
10,4% van de jongeren
9. Jongeren met jeugdbescherming
Percentage van alle jongeren tot 18 jaar
CBS 2015 1,4% van de jongeren
20162de half-jaar
0,9% van de jongeren
10. Jongeren met jeugdreclassering
Percentage van alle jongeren 12 – 23 jaar
CBA 2015 Gegevens niet beschikbaar
20171stehalf-jaar
Gegevens niet beschikbaar
11. Cliënten met een maatwerkarrangement WMO
Per 10.000 inwoners
GMSD 2015 Gegevens niet beschikbaar
20171stehalf-jaar
Gegevens niet beschikbaar
Toelichting: Ad. 4: Het percentage van de werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking. Ad. 5: Het percentage leerlingen (4-12 jaar) in het primair onderwijs dat kans heeft op een leerachterstand.
32
Wat mag het kosten? In tabel 6.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Tabel 6.2 Sociaal domein
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 2.112 2.090 1.861
6.2 Wijkteams 814 994 1.048
6.3 Inkomensregelingen 2.520 2.679 2.733
6.4 Begeleide participatie 2.264 2.304 2.304
6.5 Arbeidsparticipatie 362 431 397
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO) 195 171 187
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+ 1.781 1.803 1.703
6.72 Maatwerkdienstverlening 18- 2.834 3.030 2.951
6.81 Geëscaleerde zorg 18+ 210 3 3
6.82 Geëscaleerde zorg 18- 0 0 0
Totaal lasten 13.092 13.504 13.187
Af: Lasten via algemene
dekkingsmiddelen
-35 -35 -41
Lasten exclusief algemene
dekkingsmiddelen
13.057 13.469 13.146
Baten
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie -291 -319 -281
6.2 Wijkteams 0 0 0
6.3 Inkomensregelingen -1.866 -1.971 -2.092
6.4 Begeleide participatie -12 -5 -13
6.5 Arbeidsparticipatie 0 0 -15
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO) 0 0 -9
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+ -238 -273 -225
6.72 Maatwerkdienstverlening 18- 0 -1 -5
6.81 Geëscaleerde zorg 18+ 0 0 0
6.82 Geëscaleerde zorg 18- 0 0 0
Totaal baten -2.408 -2.568 -2.640
Resultaat voor bestemming 10.649 10.901 10.506
Reserves
Onttrekkingen 0 0 0
Stortingen 0 0 0
Resultaat na bestemming 10.649 10.901 10.506
33
Financiële toelichting Reserves: Bij dit programma behorende reserves zijn:
Omschrijving 01-01-2017 31-12-2017
Reserve DKU gemeenschapshuis Zeeland 0 0
Investeringen: Bij dit programma behorende investeringen zijn:
Omschrijving Krediet Uitgaven/ Inkomsten t/m
31-12-2017
Afgesloten Ja/Nee
Voorbereidingskrediet Dorpshuis Zeeland 300.000 200.928 Nee
Voorbereidingskrediet Dorpshuis Zeeland (inkomsten)
-40.000 0 Nee
Dorpsontwikkelingsplan Reek 500.000 4.248 Nee
Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de rekening.
Bijlage beleidsnota’s
• Participatiewet met bijbehorende verordeningen.
• Minimabeleid
• Beleidsplan Jeugdhulp gemeente Landerd 2015 - 2018
• Transitiearrangement Jeugdzorg 2015
• Implementatieplan Jeugdzorg Noordoost Brabant
• Verordening Jeugdhulp gemeente Landerd 2015
• Beleidsplan transitie Awbz/Wmo
• Verordening WMO 2018
• Visie Wonen, Welzijn en Zorg (WWZ)
• Beleidsplan Participatiewet
• Notitie en Verordeningen Participatiewet
• Algemene subsidieverordening, deelverordeningen en subsidiebesluiten
• Resultaten behoeftenonderzoek Toekomst van Landerd (2015)
34
7. Volksgezondheid en milieu Wethouder Jonkergouw
Wethouder Maathuis (Onderhoud begraafplaatsen, riolering, water, handhaving en duurzaamheid)
Wethouder Brands (Milieu en afval)
Waar gaat dit programma over? Het programma omvat de zorg voor de openbare volksgezondheid en lijkbezorging en de zorg voor milieu, afvalstoffenverwijdering, duurzaamheid en riolering. Ook maakt de integrale preventieagenda onderdeel uit van dit programma.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. Interventieprogramma drugsproblematiek
Ja Nee Gedeeltelijk Activeiten worden ondersteund en drugsproblematiek vormt één van die drie thema’s in de preventieagenda.
Verlagen van drugsproblematiek is een zaak voor lange termijn
2. Integrale preventieagenda Ja Nee Gedeeltelijk Het traject om te komen tot een toekomstgerichte en uitvoerbare agenda is met positieve inzet van alle betrokkenen in 2017 gestart.
Een gezondere samenleving is een op langere termijn te bereiken effect.
3. Preventieve activiteiten Ja Nee Gedeeltelijk Preventieve activiteiten worden, o.a. in samenwerking met de GGD, uitgevoerd, maar zijn nog niet gekoppeld aan de preventieagenda. De jeugdpreventiemedewerker is in 2017 gestart.
Een gezondere samenleving is een op langere termijn te bereiken effect.
4. Ondergrondse glasbakken in Zeeland, Schaijk en Reek
Ja Nee Gedeeltelijk Realisatie van de bakken loopt parallel aan de werkzaamheden centrumplannen. Realisatie in 2018. De eerste bakken zijn in 2017 gekocht en worden begin 2018 geleverd.
Straatbeeld oogt nog rommelig.
5. Duurzaam gebruik van materialen (kringloop)
Ja Nee Gedeeltelijk
Er is 113.500 kg grof huisvuil opgehaald door het Kringloopbedrijf. Hierdoor is er minder restafval.
35
Beleidsindicatoren 2018
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Omvang huishoudelijk restafval
Kg/inwoner CBS 2014 208 kg per inwoner
2016 212 kg per inwoner
2. Hernieuwbare elektriciteit
Percentage RWS 2014 2,1% van de elektriciteit
2015 2,9% van de
elektriciteit
Toelichting: Ad. 2: Hernieuwbare elektriciteit is elektriciteit die is opgewekt uit wind, waterkracht, zon of biomassa. Wat mag het kosten? In tabel 7.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Tabel 7.2 Volksgezondheid en milieu
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
7.1 Volksgezondheid 974 984 807
7.2 Riolering 725 771 721
7.3 Afval 1.256 1.275 1.164
7.4 Milieubeheer 367 386 347
7.5 Begraafplaatsen en crematoria 52 56 48
Totaal lasten 3.374 3.471 3.088
Baten
7.1 Volksgezondheid -43 -43 -17
7.2 Riolering -1.038 -1.052 -1.055
7.3 Afval -1.569 -1.576 -1.603
7.4 Milieubeheer 0 0 0
7.5 Begraafplaatsen en crematoria -50 -35 -80
Totaal baten -2.700 -2.707 -2.755
Resultaat voor bestemming 674 765 332
Reserves
Onttrekkingen -109 -82 -77
Stortingen 0 0 157
Resultaat na bestemming 565 682 412
36
Financiële toelichting Reserves: Bij dit programma behorende reserves zijn:
Omschrijving 01-01-2017 31-12-2017
Reserve afvalstoffenheffing 174.971 289.542
Reserve egalisatie rioolheffing 154.949 136.437
Investeringen: Bij dit programma behorende investeringen zijn:
Omschrijving Krediet Uitgaven/ Inkomsten t/m
31-12-2017
Afgesloten Ja/Nee
Ondergrondse glasbakken 45.500 0 Nee
Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de rekening.
Bijlage beleidsnota’s
• Wet Publieke Gezondheid (Wpg)
• Beleidsplan transitie AWBZ deel 1 en 2.
• Wet op de Lijkbezorging
• Verbreed Gemeentelijk Riolerings Plan (VGRP) Landerd (2017)
37
38
8. Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing
Wethouder Brands (Incl. centrumplannen Zeeland en Schaijk) Wethouder Maathuis (Handhaving)
Waar gaat dit programma over? Het programma omvat het ontwikkelen van ruimtelijk- en volkshuisvestingsbeleid, het maken van bestemmingsplannen, de realisatie van bouwlocaties en het handhaven van bestaand beleid.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017?
Effecten
1. Implementatie van de nieuwe Omgevingswet (per 2021)
Ja Nee Gedeeltelijk Invoering Omgevingswet is met 1 jaar uitgesteld. Project is in 2017 opgepakt en zal in 2018 verder worden uitgewerkt.
Geen effecten in 2017.
2. Proeflocatie/kenniscentrum duurzaame veehouderij
Ja Nee Gedeeltelijk Dit jaar begonnen met inzaaien van de eerste 5 ha. Het is een testlocatie voor innovaties in voedsel en biobased productie.
We voldoen hierbij deels aan de regionale afspraken met Agro As de Peel.
3. Levensloopbestendigheid van woningen stimuleren
Ja Nee Gedeeltelijk Er is blijvend aandacht voor bij nieuwe intiatieven. De sturing hierop blijft.
De levensloopbestendige woningen zijn door de aandacht toegenomen.
Beleidsindicatoren 2017
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Gemiddelde WOZ-waarde
Duizend euro
CBS 2016 268 gemiddeld per woning x 1.000
2017 277 gemiddeld per woning x 1.000
2. Nieuwe gebouwde woningen
Aantal per 1.000 woningen
ABF 2013 6,6 nieuwe woningen
2015 5,4 nieuwe woningen
3. Demografische druk Percentage
CBS 2016 57% jonger dan 15 of ouder dan 64
2017 76,9% jonger dan 20 of ouder dan 65
4. Gemeentelijke Woonlasten eenpersoonshuishouden
Euro COELO 2016 564 per eenpersoonshuishouden
2017 570 per eenpersoons-huishouden
5. Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden
Euro COELO 2016 711 per meerpersoonshuishouden
2017 716 per meerpersoons-huishouden
39
Toelichting: Ad. 3: De som van het aantal personen van 0 tot 20 jaar en 65 jaar of ouder in verhouding tot de personen van 20 tot 65 jaar (2017 andere leeftijdsgrens t.o.v. 2016 toen was het ‘’de som van het aantal personen van 0 tot 15 jaar en 65 jaar of ouder in verhouding tot de personen van 15 tot 65 jaar.’’) Wat mag het kosten? In tabel 8.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Financiële toelichting Reserves: Bij dit programma behorende reserves zijn:
Omschrijving 01-01-2017 31-12-2017
Reserve uitkering HNG 125.663 86.383
DKU LOG Graspeel t.b.v. LOG 193.253 184.040
DKU Centrumplan Zeeland 970.000 970.000
Reserve Reconstructiefonds BIO/reconstructie 67.759 65.934
Reserve stimulering grondverkopen 333.760 30.703
Centrumplan Schaijk 1.956.250 825.023
Tabel 8.2 Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en
stedelijke vernieuwing
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
8.1 Ruimtelijke ordening 175 257 285
8.2 Grondexploitatie (niet-
bedrijventerreinen)
1.637 2.327 2.414
8.3 Wonen en bouwen 3.262 3.637 2.328
Totaal lasten 5.075 6.221 5.027
Baten
8.1 Ruimtelijke ordening -38 -63 -43
8.2 Grondexploitatie (niet-
bedrijventerreinen)
-1.637 -4.484 -4.128
8.3 Wonen en bouwen -1.180 -1.203 -1.127
Totaal baten -2.856 -5.750 -5.298
Resultaat voor bestemming 2.219 470 -271
Reserves
Onttrekkingen -1.825 -3.028 -1.574
Stortingen 392 459 320
Resultaat na bestemming 785 -2.098 -1.526
40
Investeringen: Bij dit programma behorende investeringen zijn:
Omschrijving Krediet Uitgaven/ Inkomsten t/m
31-12-2017
Afgesloten Ja/Nee
Reconstructie LOG de Graspeel DKU 25.000 0 Nee
BP/Planbegeleiding gashandel van Schaijk 34.500 29.003 Nee
BP/Planbegeleiding gashandel van Schaijk (inkomsten)
-34.500 -29.003 Nee
Vergoeding grond Akkerwinde gashandel 57.570 58.404 Ja
Vergoeding grond Akkerwinde gashandel (inkomsten)
-57.570 -58.404 Ja
Centrumplan Zeeland 1.970.000 213.283 Nee
Centrumplan Schaijk 2.522.247 1.960.671 Nee
Centrumplan Schaijk (inkomsten) -2.522.247 -1.309.353 Nee
Centrumplan Schaijk openbaar gebied 2.300.000 259.777 Nee
Centrumplan Schaijk openbaar gebied (inkomsten)
-828.203 -39.215 Nee
Bouw- en woonrijpmaken Den Omgang en omliggend gebied
385.000 340.367 Nee
Bouw- en woonrijpmaken Den Omgang en omliggend gebied (inkomsten)
-385.000 -340.367 Nee
Landbouwgronden de Peel (inkomsten) -1.537 -1537 Ja
35 sociale huurwoningen 4.000 3.933 Ja
Aankoop Wethouder Zegersstraat 4 Reek 166.000 167.742 Ja
Aankoop Soeterstraat 52 Reek 170.000 177.749 Ja
Stimulering grondverkopen* 339.277 308.574 Nee
Stimulering grondverkopen (inkomsten)* -339.277 -308.574 Nee
Aankoop grond Straatsven 127.000 139.349 Ja *Een deel van deze uitgaven heeft plaatsgevonden binnen de complexen van de GREX in de vorm van verleende korting.
Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de rekening.
Bijlage beleidsnota’s
• Reconstructieplan Peel en Maas (2012, bevat alleen nog integrale zonering)
• Structuurvisie BIO (2009)
• Volkshuisvesting (2010)
• Woonvisie 2015
• Nota grondbeleid (2012)
• Nota grondprijsbeleid 2017 woningbouw (2017)
• Verordening starterslening Landerd 2017 (2017)
• Handhavingsbeleid fysieke leefomgeving Landerd 2015-2018
• Plan van aanpak handhaving recreatieterreinen 2012
• Beleidsnota Huisvesting Arbeidsmigranten 2010
• Integraal asbestprotocol Landerd 2013
• Plan van aanpak wildcrossen 2015
• Toezichtstrategie Brandveiligheid 2016
• Preventie- en handhavingsplan Alcohol Landerd 2014
• Toezichtprotocol omgevingsvergunningen bouw gemeente Landerd 2012
• Handhavingsuitvoeringsprogramma 2017
• Verordening VTH 2016
41
• Beleidsnota Zorgvuldige veehouderij
• Notities Duurzame locaties veehouderij en Kwaliteitsverbetering (2013)
• Besluit integrale afweging woningbouw (2013)
• Woningmarkt- en woonwensenonderzoek (2013)
• Beleid in verband met de woningbouwopgave (intrekken harde capaciteit, 2013)
• Structuurvisie Landerd (2014)
• Monumentenverordening (2010)
• Subsidieverordening gemeentelijke monumenten (2010)
• Richtlijnen woningtoewijzing gemeente Landerd (2009)
• Algemene verkoopvoorwaarden van de gemeente Landerd voor de verkoop van bouwkavels voor woningen (2011)
• Geurgebiedsvisie, geurverordening (2014) en geurverordeningskaart (2014)
• Welstandsnota 2017
• Erfgoedverordening
• Hooibergenbeleid
• Mantelzorgbeleid
• Intrekkingsbeleid
• Kruimelgevallenbeleid
• Bouwverordening 2017
• Bouwbeleidsplan 2012
• Convenant duurzaam bouwen
• Nota archeologie 2012
• Kwaliteitsplan Peel 2013
• Antennebeleid van de gemeente Landerd 2010
• Beheersverordening buitengebied burgerwoningen
• Beleidsregels intrekken omgevingsvergunning voor de activiteit bouw
• Beleidsregels toepassing zelfstandige projectprocedure (19, lid 1 WRO)
• Brandbeveiligingsverordening 2013
• Flitsvergunning
• Procedureverordening voor advisering tegemoetkoming in planschade gemeente Landerd 2008
• Verordening naamgeving en nummering (adressen) gemeente Landerd 2010
• Standplaatsenbeleid
• Horecabeleid
• Speelautomatenbeleid
• Marktverordening
• Nadere regels bij Marktverordening 2008
• Nadere regels voor het plaatsen van reclameborden / sandwichborden / driehoeksborden
• Verordening speelautomatenhallen
• Verordening winkeltijden
42
9. Bestuur en ondersteuning Burgemeester Bakermans (Bestuur en vormen Maashorstgemeente)
Wethouder Maathuis Wethouder Brands (Overige gebouwen en gronden
en vormen Maashorstgemeente) Wethouder Jonkergouw (Doe-democratie)
Waar gaat dit programma over? Het programma gaat over de interne en externe dienstverlening van de gemeentelijke organisatie, de wijze waarop de gemeente omgaat met initiatieven van inwoners en over de ondersteuning van het bestuur. Tevens worden in dit programma ook de algemene dekkingsmiddelen weergegeven. Vanaf de begroting 2017 worden algemene dekkingsmiddelen niet meer in een apart programma opgenomen. De regelgeving van de BBV schrijft echter wel voor dat de algemene dekkingsmiddelen apart weergegeven moeten worden. Dit wordt als apart onderdeel (9.2) opgenomen in dit programma.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. Verdere besluitvorming over het vormen van een Maashorstgemeente
Ja Nee Gemeenteraad besluit na verkiezingen 2018. Gedeeltelijk
Nog geen duidelijkheid over toekomst gemeente.
Beleidsindicatoren 2017
Begroting 2017 Jaarrekening 2017
Nummer en naam indicator
Eenheid Bron Jaar Waarde Jaar Waarde
1. Formatie, fte’s organisatie geraamd
Fte per 1.000 inwoners
Eigen gegevens
2017
6,7 fte per 1.000
inwoners
2018 6,7 fte per
1.000 inwoners
2. Formatie, fte’s organisatie werkelijk
Fte per 1.000 inwoners
Eigen gegevens
2017 5,9 fte per 1.000
inwoners
2017 6,7 fte per
1.000 inwoners
3. Apparaatskosten organisatie
Kosten per inwoner
Eigen gegevens
2017 548 euro per
inwoner
2017
535 euro per
inwoner
4. Externe inhuur Kosten als percentage van totale loonsom + totale kosten inhuur externen
Eigen begroting
2017 3% van de totale
loonsom = € 226.721
2017
16% van de totale loonsom
= €976.046
5. Overhead Percentage van totale lasten
Eigen begroting
2017 12,35% 2017 12,53%
43
Toelichting: Ad. 3: Apparaatskosten zijn alle personele en materiele kosten die verbonden zijn aan het functioneren van de organisatie, exclusief griffie en bestuur. Ad. 5: Dit is het percentage van de overhead t.o.v. de totale lasten van de begroting exclusief stortingen in reserves (zie ook toelichting in paragraaf D, bedrijfsvoering).
44
Wat mag het kosten? In tabel 9.2 zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.
Tabel 9.2 Bestuur en ondersteuning
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Lasten 2017 2017 2017
Taakveld
0.1 Bestuur 1.247 1.264 1.334
0.2 Burgerzaken 433 451 412
0.3 Beheer overige gebouwen en
gronden
38 428 108
0.4 Overhead 4.869 5.163 4.520
0.5 Treasury 1.667 1.416 -49
0.61 OZB woningen 155 154 138
0.62 OZB niet-woningen 56 46 43
0.63 Parkeerbelasting 0 0 0
0.64 Belastingen overig 1 11 11
0.7 Algemene uitkering en overige
uitkeringen gemeentefonds
0 0 0
0.8 Overige baten en lasten -1.510 363 -2
0.9 Vennootschapsbelasting (VPB) 0 50 50
0.10 Mutaties reserves 463 1.273 1.374
0.11 Resultaat van de rekening van de
baten en lasten
0 0 1.741
Totaal lasten 7.419 10.619 9.680
Af: Lasten via algemene
dekkingsmiddelen
-4.250 -7.158 -7.826
Lasten exclusief algemene
dekkingsmiddelen
3.169 3.461 1.855
Baten
0.1 Bestuur -31 -64 -32
0.2 Burgerzaken -247 -310 -323
0.3 Beheer overige gebouwen en
gronden -29 -66 -52
0.4 Overhead -278 -419 -111
0.5 Treasury -1.771 -1.604 -51
0.61 OZB woningen -1.697 -1.715 -1.708
0.62 OZB niet-woningen -1.456 -1.326 -1.294
0.63 Parkeerbelasting 0 0 0
0.64 Belastingen overig -5 -7 -8
0.7 Algemene uitkering en overige
uitkeringen gemeentefonds -19.242 -19.263 -19.173
0.8 Overige baten en lasten -62 0 52
0.9 Vennootschapsbelasting (VPB) 0 0 0
0.10 Mutaties reserves -2.470 -5.093 -3.392
0.11 Resultaat van de rekening van de
baten en lasten 0 0 0
Totaal baten -27.289 -29.866 -26.091
Af: Baten via algemene
dekkingsmiddelen
-25.531 -28.107 -25.684
Baten exclusief algemene
dekkingsmiddelen 1.758- 1.759- 407-
Resultaat voor bestemming 1.411 1.702 1.448
Reserves
Onttrekkingen -96 -732 -711
Stortingen 0 0 0
Resultaat na bestemming 1.315 970 737
45
Financiële toelichting Reserves: Bij dit programma behorende reserves zijn:
Omschrijving 01-01-2017 31-12-2017
DKU verbouwing gemeentehuis 2012 117.887 108.224
DKU inrichting gemeentehuis 2012 68.299 62.090
Behoedzaamheidsreserve 10.644.212 10.099.580
Reserve I&A 10.038 0
Reserve bestemde budgetten 10.173 10.173
DKU hardware ICL 12.761 2.552
Investeringen: Bij dit programma behorende investeringen zijn:
Omschrijving Krediet Uitgaven/ Inkomsten t/m
31-12-2017
Afgesloten Ja/Nee
Vervanging geluidinstallatie raadzaal 2016 35.000 0 Nee
BGT 114.000 102.175 Nee
BGT (inkomsten) 0 -4.842 Nee
MGBA 117.000 108.756 Nee
Aanschaf tablets 22.500 5.012 Nee
2014: Vervanging graaf-laadmachine + hoogwerker
70.361 0 Nee
Vervanging Toyota h-lux 2015 28.258 0 Nee
Opzetstrooier t.b.v. DAF 25.366 0 Nee
Financiële toelichting Voor een nadere financiële toelichting verwijzen wij u naar de toelichting in de rekening.
46
Algemene dekkingsmiddelen In dit onderdeel van de rekening wordt een overzicht gegeven van het saldo van de programma’s, evenals het bedrag van de algemene dekkingsmiddelen. De algemene dekkingsmiddelen kennen vooraf geen bepaald bestedingsdoel. Het beteft met name de OZB, de rente- en dividendinkomsten en de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De andere inkomsten zijn direct toe te wijzen aan bepaalde programma’s, zodat zij geraamd zijn onder de programmabaten. Hieronder wordt een inzicht gegeven in het saldo van de programma’s. Daarna wordt aandacht besteed aan de algemene dekkingsmiddelen, de post onvoorzien en vervolgens wordt de financiele positie togelicht.
De tabel geeft voor alle jaren een negatief saldo. Dit saldo wordt gedekt uit de algemene dekkingsmiddelen. In tabel 13.2 wordt een overzicht gegeven van de algemene dekkingsmiddelen.
Tabel 13.1 Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en
financiële positie
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor na voor
wijziging wijziging bestemming
Programma 2017 2017 2017
Overzicht saldi
1 Veiligheid 1.109 1.171 1.116
2 Verkeer en vervoer 1.483 1.663 1.421
3 Economie en toerisme 382 299 86
4 Onderwijs 932 852 735
5 Sport, cultuur, recreatie en natuur 2.657 3.375 2.736
6 Sociaal Domein 10.649 10.901 10.506
7 Volksgezondheid en milieu 674 765 332
8 Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en
stedelijke vernieuwing
2.219 470 -271
9 Bestuur en ondersteuning 1.411 1.702 1.448
Negatief saldo / lasten 21.517 21.198 18.109
Bij: Stelpost afschrijving -59 0 0
Bij: Stelpost rente -3 0 0
Bij: Bestuurlijke boetes 0 0 -26
Af: Oninbare posten 0 0 79
Af: Prijscompensatie 0 0 0
Af: Onvoorziene uitgaven 20 0 0
Af: Diverse kosten 1 2 -2
Af: Overhead 4.591 4.745 4.409
Af: Vennootschapsbelasting 0 50 50
4.550 4.797 4.509
Totaal lasten programma's 26.066 25.995 22.618
47
Uit tabel 13.1 blijken de lasten van de programma’s. Deze kosten worden gedekt door de algemene dekkingsmiddelen (zie tabel 13.2). Het saldo van deze twee tabellen (overschot/tekort) wordt in tabel 13.3 cijfermatig weergegeven.
Tabel 13.2 Algemene dekkingsmiddelen
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Algemene dekkings- 2017 2017 2017
middelen
Onroerende zaakbelasting -3.133 -3.023 -2.985
Forensenbelasting -13 -26 -25
Toeristenbelasting -258 -258 -266
Precariobelasting -5 -7 -8
Uitkering gemeentefonds -11.705 -11.718 -11.629
Integratie uitkering sociaal domein -7.537 -7.544 -7.544
Beleggingen -33 -48 -48
Rente baten -288 -238 -3
Baten heffing WOZ/belastingen -20 -18 -18
Algemene baten en lasten 0 0 0
Totaal baten -22.991 -22.880 -22.525
Af: Kwijtschelding belastingen 35 35 41
Af: Kosten heffing WOZ/belastingen 212 211 192
Af: Kosten beleggingen 0 0 0
Af: Rente lasten 216 97 -49
Af: Kosten algemene uitkering 0 0 0
Totaal lasten 463 344 184
Totaal netto opbrengsten -22.528 -22.536 -22.341
48
Bijlage beleidsnota’s
• Visiedocument Landerd in BewegingStrategische visie “Landerd 2020”
• Sterkte-/zwakteanalyse 2013
• Resultaten behoeftenonderzoek Toekomst van Landerd (2015)
• Coalitieakkoord Samen maken we de toekomst (2015)
• Organisatie verordening (2012)
• Financiële verordening (2017) en besluit Regeling Budgethouders (2012)
• Informatiebeleidsplan (2014-2018)
• Notitie waardering en afschrijving vaste activa (2015)
• Treasurystatuut (2015)
• Nota Lokale heffingen (2016)
• Notitie Weerstandsvermogen en risicobeheersing (2015)
Tabel 13.3 Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en
financiële positie
(bedragen in duizenden euro's)
Begroting Begroting Realisatie
voor wijziging na wijziging
Omschrijving 2017 2017 2017
Totaal programma's 26.066 25.995 22.618
Totaal dekk ingsmiddelen -22.528 -22.536 -22.341
Saldo voor bestemming 3.538 3.459 277
nadelig nadelig nadelig
Toevoegingen/onttrekkingen
reserves:
Programma 1 -9 -9 -9
Programma 2 -16 -147 -103
Programma 3 0 -50 -34
Programma 4 -186 -186 -186
Programma 5 -156 -45 199
Programma 6 0 0 0
Programma 7 -109 -82 80
Programma 8 -1.434 -2.568 -1.255
Programma 9 -96 -732 -711
-2.007 -3.820 -2.018
Saldo na bestemming 1.531 -361 -1.741
nadelig voordelig voordelig
49
50
Deel 2: De paragrafen
51
52
A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Wethouder Maathuis
1. Algemeen Waarom risicomanagement belangrijk is? Het geeft ons de mogelijkheid om te beoordelen of Landerd bij het risicoscenario dat wij opstellen in staat is om in de toekomst zijn verplichtingen te blijven nakomen zonder dat uitgaven en investeringen voor noodzakelijke publieksvoorzieningen in de knel komen. De gemeente Landerd wil op een gestructureerde wijze risico’s beheersen. Dat kan betekenen dat risico’s bewust worden genomen. Daarbij is de relatie tussen die risico’s en de mate waarin de gemeente in staat is om die risico’s op te vangen van belang. In 2015 is een nieuwe notitie Weerstandsvermogen en risicobeheersing opgesteld. Deze is door de raad vastgesteld op 28 mei 2015. Dit versterkt ook de rol van de gemeenteraad; de raad schept het kader voor het risicomanagement en de uitgangspunten die gebruikt worden voor de bepaling van de weerstandscapaciteit. Deze versterking van de rol van de raad past binnen de steeds grotere aandacht bij de raad, de provincie en de accountant voor risico’s die gemeenten lopen. In de notitie Weerstandsvermogen en risicobeheersing zijn de volgende doelstellingen opgenomen:
• Kaderstelling raad en formulering van beleidsregels De raad is verantwoordelijk voor het vaststellen van een sluitende begroting. Een exact sluitende begroting betekent dat er (structureel) geen ruimte is om tegenvallers op te vangen. Daarom heeft de gemeente weerstandsvermogen nodig. In de notitie zijn de kaders met betrekking tot weerstandsvermogen, weerstandscapaciteit en risicomanagement vastgesteld. Risicomanagement heeft daardoor een vaste plek binnen de P&C-cyclus Risico’s worden beheersbaar en de gemeente Landerd heeft voldoende weerstandsvermogen.
• Verhogen inzicht in de risico’s Risicomanagement heeft als doel een inzicht te krijgen in de risico’s en de beheersing daarvan. Dit vereist een integrale aanpak. Ook risico’s op het gebied van bijvoorbeeld milieu, letselschade, veiligheid, image en juridische zaken komen daarbij in beeld. Die worden wel altijd financieel vertaald.
• Verhogen van bewustzijn van risico’s Dit is van belang voor zowel het bestuur (raad en college) als het management. Het bestuur stelt kaders en neemt belangrijke besluiten waarbij risico’s op kunnen treden. Het management zorgt voor een goede informatieverstrekking over risico’s richting het bestuur voor deze besluitvorming (o.a. in raadsvoorstellen). Daarnaast is het management verantwoordelijk voor het beheersen van de risico’s. De organisatie dient zich er van bewust te zijn dat risicomanagement een belangrijke plek heeft binnen de P&C-cyclus.
• Voldoen aan wet- en regelgeving Het beleid over risicomanagement en weerstandsvermogen is opgenomen in de notitie en wordt samengevat in de paragraaf A. “Weerstandsvermogen en Risicobeheersing” van de begroting. Dit is volgens de voorschriften van het BBV.
Het BBV schrijft voor dat er een paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing is opgenomen in de begroting en jaarrekening. Daar staat in ieder geval:
o Het beleid over de weerstandscapaciteit en de risico’s o Een inventarisatie van de risico’s o Een inventarisatie van de weerstandscapaciteit
53
Wat is weerstandsvermogen? Het weerstandsvermogen geeft de mate aan waarin de gemeente in staat is middelen vrij te maken dan wel middelen heeft vrijgemaakt om niet begrote financiële tegenvallers op te vangen, zonder ingrijpende beleidswijzigingen. Het weerstandsvermogen bestaat uit twee onderdelen, namelijk de weerstandscapaciteit en de risico’s. Het weerstandsvermogen geeft de verhouding tussen deze twee onderdelen aan. Het weerstandsvermogen wordt berekend voor de structurele risico’s en de incidentele (eenmalige) risico’s.
2. Inventarisatie van de weerstandscapaciteit Er wordt onderscheid gemaakt in incidentele en structurele weerstandscapaciteit. Hieronder worden deze begrippen uitgelegd. Weerstandscapaciteit, incidenteel Onder de incidentele weerstandscapaciteit wordt verstaan het vermogen om onverwachte eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen, zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van taken op het geldende niveau. De middelen die dat vermogen (kunnen) bepalen zijn:
• De algemene reserve en de reserves waaraan de raad een bestemming heeft gegeven die kan worden gewijzigd.
• De in de begroting opgenomen ramingen voor onvoorziene uitgaven voor zover hier nog geen bestemming aan is gegeven (wordt gebruikt bij de begroting).
• Het incidentele rekeningsaldo dat nog niet aan de algemene reserve is toegevoegd of onttrokken (wordt gebruikt bij de jaarrekening)
• De stille reserves, voor zover deze op korte termijn materieel te maken zijn. Weerstandscapaciteit, structureel Onder de structurele weerstandscapaciteit wordt verstaan het vermogen om onverwachte tegenvallers structureel in de begroting op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van bestaande taken. De middelen die dat vermogen (kunnen) bepalen zijn:
• De resterende belastingcapaciteit.
• De in de begroting opgenomen ramingen voor structurele overschotten/tekorten voor zover hier nog geen bestemming aan is gegeven (wordt gebruikt bij de begroting).
• Het structurele rekeningsaldo (wordt gebruikt bij de jaarrekening). De verschillende onderdelen die de weerstandscapaciteit bepalen worden hieronder uitgelegd: Onbenutte belastingcapaciteit Voor wat betreft de OZB wordt uitgegaan van het verschil tussen onze tarieven en de artikel 12-norm voor de OZB-tarieven. Voor de overige tarieven die kostendekkend mogen zijn (leges, afvalstoffenheffing, rioolheffing, graf- en begrafenisrechten en marktgelden) wordt uitgegaan van het verschil tussen 100% kostendekking en de werkelijke dekkingspercentages. Structureel saldo begroting / saldo jaarrekening Voor de begroting wordt uitgegaan van het structureel begrotingssaldo. Bij de jaarrekening wordt het structurele jaarrekeningsaldo meegenomen. Incidenteel saldo begroting / jaarrekening Voor de begroting wordt uitgegaan van de post onvoorzien met daarbij een eventueel incidenteel begrotingssaldo. Bij de jaarrekening wordt het incidentele jaarrekeningsaldo meegenomen. Algemene reserves voor zover over nog geen besluiten zijn genomen over de beschikking daarvan (behoedzaamheidsreserve) Dit betreft het beschikbare saldo van deze reserves dat nog beschikbaar is voor het opvangen van risico’s en/of ter dekking van investeringen.
54
Stille reserves Onder deze reserves kunnen de gemeentelijke bezittingen zoals gronden, gebouwen, bossen, aandelen etc. vallen. De meerwaarde van deze bezittingen bovenop de boekwaarde (=aanschafwaarde) wordt stille reserves genoemd. Aan de waardering hiervan in het weerstandsvermogen kunnen voorwaarden verbonden worden. Wij gaan uit van de volgende uitgangspunten:
• Gebouwen: niet opnemen in de stille reserves; omdat de gebouwen niet direct verkoopbaar zijn. In verband met gebruik zijn zij moeilijk verkoopbaar. Meestal wordt er door derden gebruik van gemaakt via huurcontracten etc.
• Bossen: niet opnemen in de stille reserves; omdat bossen moeilijk verkoopbaar zijn deze niet waarderen binnen de stille reserves.
• Grond: Dit bestaat uit een aantal verschillende soorten gronden: o Langdurig verpachte landbouwgrond. Verkoop van deze grond is aan regels
gebonden. De opbrengst in verpachte staat is ook laag. Verkoop van deze gronden betekent ook wegvallen van pachtinkomsten. Om deze redenen waarderen wij deze grond niet binnen de stille reserves.
o Kort verpachte landbouwgronden: Deze gronden kunnen als dat gewenst of nodig is, binnen korte tijd verkocht worden. Wij bezitten 24,3 ha grond die onder deze categorie valt. Bij een prijs van € 6 per m2 is dat een potentiele opbrengst van € 1.458.000. Soms wordt grond in bezit gehouden uit tactische overwegingen (ruilgrond etc.). Wij nemen hiervan 25% mee bij de stille reserves. Dit is een bedrag van € 364.500. Dit wordt jaarlijks opnieuw berekend.
o Andere percelen grond, overhoekjes etc. Er is geen lijst van deze gronden. Het is ook de vraag of deze verkoopbaar zijn. Het is niet zeker dat grond die wij (zouden) aanbieden ook kopers heeft. Wij waarderen deze gronden niet binnen onze stille reserves.
Tabel Weerstandscapaciteit Landerd (bedragen in duizenden euro’s)
Rekening
2016
Begroting
2017
rekening
2017
Begroting
2018
(aangepast)
Str of Inc
weerstandscapaciteit exploitatie
Onbenutte belastingcapaciteit
- OZB 1.031 1.159 1.201 1.301
- rioolrecht 0 0 -77 0
- afvalstoffenheffing 249 31 -115 0
- leges en andere heffingen 464 390 -18 461
Totaal onbenutte belastingcapacitieit 1.744 1.580 991 1.762
Structureel saldo rekening / begroting 343 -331 412 18
Weerstandsvermogen exploitatie 2.087 1.249 1.403 1.780 structureel
Weerstandscapaciteit vermogen
Behoedzaamheidsreserves 9.636 9.903 7.184 9.892
Stille reserves gemeentelijke bezittingen 159 159 365 365
Incidenteel saldo rekening / begroting -974 -1.226 1.741 -967
Weerstandscapaciteit vermogen 8.821 8.836 9.290 9.290 incidenteel
Totale weerstandscapaciteit 10.908 10.085 10.693 11.070
Waarvan structureel 2.087 1.249 1.403 1.780
Waarvan incidenteel 8.821 8.836 9.290 9.290
55
Het verloop van de weerstandscapaciteit van de afgelopen 10 jaren wordt in een grafiek weergegeven. Daarbij zijn ook de vanaf 2011 gekwantificeerde geraamde en werkelijke risico’s opgenomen.
In deze grafiek zijn de jaren 2009 tot en met 2017 gebaseerd op de cijfers uit de jaarrekeningen en de volgende jaren op de cijfers uit de begrotingen voor die jaren. Vanaf 2008 neemt de weerstandscapaciteit af, vooral door aanwending van reserves. In 2011 is de weerstandscapaciteit afgenomen als gevolg van het nadelig exploitatieresultaat 2011. Dit werd mede veroorzaakt door de binnen de GREX genomen verliezen. In 2012 stijgt de weerstandscapaciteit licht en blijft in de jaren daarna op ongeveer gelijk niveau. De lichte stijging in 2014 is te verklaren door de herziening van de GREX in deze begroting 2015 waarbij de rentetoerekening is verlaagd van 4% naar 3%. De negatieve eindwaarden dalen daardoor met 0,5 miljoen. Dat bedrag is toegevoegd aan de behoedzaamheidsreserve (waar het eerder uit is onttrokken). De stijging in 2015 is te verklaren door de hogere belastingcapaciteit. Dat komt vooral omdat de inkomsten 2015 lager zijn dan geraamd. Daarnaast is er een aanzienlijk structureel rekeningoverschot in 2015. De stijging van de weerstandscapaciteit in 2018 wordt vooral veroorzaakt door de winstnemingen van de GREX in 2017. Vanaf de begroting 2016 en rekening 2015 worden alle risico’s samengevat in één tabel. In deze tabel worden de volgende gegevens opgenomen:
• Het risico benoemen
• De omschrijving van het risico
• De beheersmaatregelen
• Het maximale risicobedrag
• De risicoklasse
• Het gekwantificeerde risico (risicoklasse x maximaal risicobedrag) vertaald in een (mogelijk) financieel effect
Deze tabel wordt gesplitst in structureel en incidenteel. De uitkomst wordt vergeleken met de vorige begroting, jaarrekening etc.
De risico indeling is op de volgende gegevens gebaseerd:
• Klasse 1 komt <0 of 1 keer per 10 jaar voor 10%
• Klasse 2 komt 1 keer per 5 – 10 jaar voor 30%
• Klasse 3 komt 1 keer per 2 – 5 jaar voor 50%
• Klasse 4 komt 1 keer per 1 – 2 jaar voor 70%
• Klasse 5 komt 1 keer per jaar of < voor 90%
0
5.000.000
10.000.000
15.000.000
20.000.000
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
be
dra
ge
n i
n e
uro
jaar
weerstandscapaciteit en risico's
weerstandscapaciteit Geraamde risico's werkelijke risico's
56
Toelichting per klasse:
• Klasse 1, het is onwaarschijnlijk dat dit risico zich in een van de komende jaren voordoet
• Klasse 2, het is niet waarschijnlijk dat dit risico zich in het komende jaar zal voordoen
• Klasse 3, dit risico zou zich het komende jaar wel maar ook niet kunnen voordoen
• Klasse 4, het is waarschijnlijk dat dit risico zich het komende jaar voordoet.
• Klasse 5, het is zeer waarschijnlijk dat dit risico zich het komende jaar voordoet. Buiten deze klasse 1 t/m 5 zijn er risico’s die we wel noemen maar waarvan de inschatting is dat deze in 10 jaar niet voorkomen. In die gevallen hanteren we daarvoor 0%. Het opnemen van deze risico’s is dan alleen bedoeld om deze in beeld te houden. Voor de Grondexploitatie wordt de inschatting van de klasse per complex gemaakt (zie paragraaf F. Grondbeleid).
57
Hieronder de tabel met de risico’s, de beheersmaatregelen en de financiële effecten.
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
Algemene uitkering gemeentefonds
Fluctuaties/aantallen
De gemeentelijke inkomsten bestaan voor een groot gedeelte uit de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. Door maatregelen van het rijk (bezuinigingen), herverdeeleffecten, aanpassing verdeelmaatstaven etc. lopen we het risico dat de uitkering lager wordt dan geraamd.
De gevolgen van de circulaires worden steeds zo snel mogelijk in beeld gebracht. Ook wordt geanticipeerd op verwachte dalingen of stijgingen als daarvoor sterke aanwijzingen zijn.
€ 91.311,94 € 1.512.038 Klasse 1, 10%
€ 151.204
Dividend BNG Er worden eisen aan het eigen vermogen van banken gesteld. Dit kan betekenen dat deze uitkering daalt.
Er zijn geen maatregelen die wij kunnen nemen. De enige mogelijkheid is om de geraamde inkomsten te verlagen zodat het risico afneemt. Daar is niet voor gekozen.
€ 0 € 32.500 Klasse 3, 50%
€ 16.250
Gemeenschappe-lijke regelingen
De gemeente Landerd heeft bestuurlijke en financiële belangen in verschillende verbonden partijen, waaronder gemeenschappelijke regelingen en vennoot-schappen. Deze partijen voeren beleid uit voor/namens de gemeente. Naast de beleidsmatige verantwoorde-lijkheid hebben we als gemeente Landerd ook een financiële verantwoordelijkheid ten aanzien van deze partijen.
We volgen instellingen en verenigingen via hun begrotingen en jaarrekeningen. Die worden jaarlijks aan ons voorgelegd en wij kunnen als deelnemer daarover meepraten c.q. reageren op voorstellen. Een aantal regelingen heeft zelf vermogen voor risico’s afgezonderd.
€ 0 € 711.088 Klasse 1, 10%
71.109
58
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
Gewaarborgde geldleningen
Onze gemeente heeft zich in het verleden garant gesteld voor een aantal geldleningen. De meeste garantstellingen zijn overgedragen aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Bij problemen wordt dit fonds als eerste aangesproken. Onze gemeentelijke verantwoordelijk-heid betreft de zogenaamde achtervang. Hierbij is het risico aanzienlijk gereduceerd. Op dit moment bedraagt het saldo van de gegarandeerde leningen ca. € 40 miljoen. Hiervan is het overgrote deel overgegaan naar het waarborgfonds. Daarnaast is er een garantie afgegeven voor een sportvereniging voor een lening van € 350.000 waarvan wij voor 50% garant staan.
We volgen instellingen en verenigingen via hun begrotingen en jaarrekeningen. Bij lokale verenigingen wordt eventueel in gesprek gegaan als er betalingsproblemen blijken uit hun jaarstukken.
€ 0 € 175.000 Klasse 1, 10%
€ 17.500
Ombuigingen Het realiseren van ingeboekte bezuinigingen is een risico tot het moment waarop ze zijn gerealiseerd. Aannames kunnen anders uitpakken dan verwacht. Dat kan betekenen dat opgenomen bezuinigingen afgeboekt moeten worden t.l.v. het begrotingssaldo.
Er worden alleen concrete bezuinigingsvoorstellen opgenomen. Op voorhand moet duidelijk zijn binnen welk taakgebied de bezuiniging ingevuld moet worden. Het voorstel wordt zo concreet mogelijk benoemd. Algemene bezuinigingsopdrachten worden zoveel als mogelijk vermeden.
€ 0 € 14.810 Klasse 1, 10%
€ 1.481
59
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
In de begroting 2016 is nog een bezuiniging opgenomen. Dat betreft de taakstelling van € 44.000 op gemeenschaps-accommodaties. Door de gunstige ontwikkeling van de exploitatie van De Morgenzon is hiervan € 29.190 ingevuld. De taakstelling die nog overblijft, is dan € 14.810. Deze krijgt een plek in de accommodatiediscussie en vervalt vanaf 2020. Voor 2017 is dit bedrag in de 2e Burap 2017 afgeraamd.
Uitgangspunt is en blijft dat opgenomen bezuinigingsbedragen ook daadwerkelijk ingevuld worden. Afboeken vindt alleen in het uiterste geval plaats.
ICT-samenwerking Gemeenten Bernheze, Landerd, Oss en Uden willen hun ICT-taken samenbrengen in één nieuwe organisatie. Personeel, hardware, software en ICT-infrastructuur worden samengebracht. Er wordt een nieuwe ICT-omgeving gebouwd. We hebben speciale aandacht voor: -Hoogte van het kwaliteits-niveau in relatie tot de prijs -Overhead nieuwe en achter-blijvende organisaties Werk-processen standaardiseren met aandacht voor lokale kleur.
Gemeente Landerd neemt deel in de projectstructuur. Portefeuillehouder is lid van de stuurgroep. Uitgangspunt in de opdracht van de colleges voor de ICT-samenwerking is dat we met vier gemeenten minder meerkosten krijgen. Definitieve besluitvorming over ICT-samenwerking is nog niet genomen. In de begroting 2018 zijn inmiddels budgetten opgenomen voor eenmalige en frictiekosten.
€ 0 € 300.000 Klasse 3, 50%
€ 150.000
60
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
Voorziening voor wethouderspen-sioenen
De berekening van de voorziening wethouders-pensioenen is o.a. afhankelijk van de rente waarmee gerekend wordt. Als de rente daalt, moet er bijgestort worden om het benodigde bedrag te bereiken.
Het bedrag dat jaarlijks wordt bijgestort proberen zo nauwkeurig mogelijk te bepalen zodat er incidenteel zo weinig mogelijk onverwacht bijgestort moet worden.
€ 55.856 € 199.680 Klasse 1, 10%
€ 19.968
Planschade Het wijzigen van bestemmingsplannen of het verlenen van een omgevingsvergunning (uitgebreide procedure) brengt het risico met zich dat de gemeente een planschadevergoeding uit moet keren aan belanghebbenden die als gevolg van dat besluit schade leiden. Naast de verschuldigde planschadevergoeding draagt de gemeente ook de kosten voor het inschakelen van een deskundig adviesbureau.
Het risico voor planschade en advieskosten voor externe adviseurs wordt in het geval van particuliere ontwikkelingen al bij de initiatiefnemer neergelegd. Hiermee komt planschade die het gevolg is van een particulier plan niet voor rekening van de gemeente. Voor het overige zullen we het risico op planschade moeten accepteren.
€ 23.355,61 € 15.000 Klasse 3, 50%
€ 7.500
Rente In onze financieringsrente 2018 houden wij rekening met een rentepercentage van 1,7% (meerjarig). Dit percentage is gebaseerd op de nu geldende percentages voor langlopende leningen (Bron BNG). Op basis van onze geplande investeringen moeten wij de
Wij volgen de renteontwikkelingen en passen het rentepercentage aan als we verwachten dat de rente gaat stijgen.
€ 0 Rente € 226.270
Klasse 2, 30%
€ 67.881
61
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
komende jaren meer leningen afsluiten. Indien de rente gaat stijgen, betekent dit dat mogelijk niet voor 1,7% geleend kan worden.
Verzekering bestuurders
Op het gebied van eventuele arbeidsongeschiktheid van de leden van het college van burgemeester en wethouders, evenals de voormalige bestuurders met een APPA-uitkering heeft de gemeente Landerd geen verzekering afgesloten. Bij blijvende arbeidsongeschiktheid is de gemeente verplicht om direct een voorziening op te nemen ter grootte van de verplichtingen tot aan de pensioengerechtigde leeftijd.
Het is mogelijk om een verzekering af te sluiten. De keuze is gemaakt om dat niet te doen.
€ 0 € 455.548 Klasse 1, 10%
€ 45.555
Vennootschapsbelasting
Per 1 januari 2016 wordt deze belasting ingevoerd voor o.a. gemeenten. Dit betekent dat wij 20% of 25% belasting moeten betalen over activiteiten die onder deze wet vallen en waarbij wij winst maken. Dit betreft vooral onze bedrijfsmatige activiteiten en de GREX. De financiële gevolgen voor ons zijn nog niet bekend. Dit komt ook omdat de exacte regelgeving er nog
De regelgeving biedt opties om activiteiten te clusteren. Door hier goed gebruik van te maken kan het verschuldigde bedrag verlaagd worden. Ten aanzien van de GREX wordt onderzocht welke opties mogelijk zijn om het te betalen bedrag zo laag mogelijk te houden. In de begroting 2017 is al rekening gehouden met een te betalen bedrag van € 50.000 per jaar. Daarom is het risico op nihil gezet.
€ 0 € 0 n.v.t. € 0
62
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
niet is.
Wet Dwangsom
In het kader van de Wet Dwangsom kunnen wij gehouden zijn aan het betalen van een vergoeding als niet tijdig beschikkingen worden genomen.
In processen opnemen en bewaken dat beschikkingen binnen de daarvoor gestelde termijnen worden genomen.
€ 1.610 € 1.000 Klasse 4, 70%
€ 700
Wegenbeheerplan Het onderhoud aan de wegen wordt al jaren overeenkomstig het uitgangspunt “sober en doelmatig” planmatig uitgevoerd. In het beheerplan is geen ruimte opgenomen voor gehele reconstructie, (volledige rehabilitatie) terwijl we daar met een aantal wegen wel aan toe zijn. Voortkomend uit het bijgestelde beheerplan 2017-2021 is voor 2 wegen een volledige reconstructie in de begroting opgenomen om te activeren. Vooralsnog doen we dat zo ook met evt. andere wegen. Ook hebben we geconstateerd dat een aantal fietspaden onvoldoende duurzaam zijn aangelegd, waardoor er o.a. veel wortelschade (discomfort voor de fietsers) optreedt van veelal grote bomen. Het groot onderhoud proberen we
Jaarlijkse storting voor wegbeheerplan verhogen. Vanaf de begroting 2017 is dat verwerkt.
€ 0 € 536.173 Klasse 1, 10%
€ 53.617
63
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
duurzamer aan te pakken. Onder meer op basis van bovenstaande voorbeelden zien we een tendens in de 4 jaarlijkse actualisaties van het wegenbeheerplan, dat we geleidelijk aan rekening moeten gaan houden met stijgende kosten voor wegenbeheer. Omdat het wegenbeheerplan voor een periode van vier jaar wordt vastgesteld kan het zijn dat er (nadelige) schommelingen in de jaarlijkse stortingen optreden bij een volgende vaststelling.
Bijstand Besluit Zelfstandigen (verstrekken leningen)
25% van de verstrekte leningen komt voor onze rekening, 75% voor rekening van het rijk. Als een ondernemer niet aflost blijft deze 25% voor onze rekening. Systematiek is aangepast, maar grofweg geldt bovenstaande regel.
Bij het verstrekken van een lening is onderzocht of een ondernemer in staat is af te lossen. Voor 2018 worden geen nieuwe leningen voorzien.
€ 0 € 0 Klasse 1, 10%
€ 0
Jeugdzorg • Aantallen Zorg in Natura cliënten onbekend en kunnen fluctueren
• Verschuiving van zwaardere jeugdzorg naar lichte jeugdzorg nog niet
Acties naar aanleiding van regionale bijeenkomsten en rapportages van budgetregisseur en centrumgemeente.
€ 82.262 € 6.857.611 Klasse 2, 10%
€ 685.761
64
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
optimaal (functioneren Basisteam Jeugd en Gezin).
• Omvang aantal fte Basisteam Jeugd en Gezin (minimum variant).
• Kosten stijgingen inkoop jeugdhulp (ZIN)
• Beperkte invloed directe doorverwijzing o.a. huisartsen
• Voogdijkinderen die verblijven bij Stichting Maashorst te Reek
• Het niet halen van het inverdieneffect van de transformatieopgaven
Participatiewet Onvoldoende middelen uitvoering Participatiewet als gevolg van toename aantallen die gebruik maken van deze voorzieningen. In 2018 en volgende jaren verwachten wij een financieel tekort (>5%) op de uitvoering van de Participatiewet.
Aandacht voor instroombeleid en uitstroombeleid. Zie ook raadsvoorstel dat in mei 2018 aan de raad wordt voorgelegd.
€ 0 € 252.954 Klasse 2, 30%
€ 75.886
Re-integratie Participatiewet
Onvoldoende budget om Participatiewet klanten te re-integreren
In geval van budgettekort, zoveel mogelijk inzet van Algemene Gemeentelijke Reserve die beschikbaar is bij IBN.
€ 0 € 424.156 Klasse 1, 10%
€ 42.416
Wmo (oude en nieuwe
Onvoldoende middelen voor oude taken en nieuwe taak.
Uitvoeringsbeleid is zoveel als mogelijk afgestemd op het
€ 0
€ 3.379.989 Klasse 1, 10%
€ 337.999
65
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
taken)
beschikbare budget.
WSW Onvoldoende rijksbudget om bestaande WSW verplichtingen na te komen
Opdracht aan de Gemeenschappelijke Regeling (WSW Brabant Noordoost) om de taken binnen het budget uit te voeren. Dit wordt regelmatig met de uitvoeringsorganisatie besproken.
€ 0 € 2.134.121 Klasse 1, 10%
€ 213.412
Monumenten / Archeologie
Op basis van de huidige regelgeving wordt bij nieuwe bestemmingsplannen onderzoek gedaan naar het mogelijke archeologische belang. In beginsel komen de kosten daarvan voor rekening van de veroorzaker, volgens daarvoor door de gemeente vast te stellen regels. Bij de door ons zelf te ontwikkelen plannen zijn de kosten voor ons. Voor monumenten is In de begroting een bedrag van € 9.100 opgenomen. In de Subsidieverordening Instandhouding Monumenten Landerd 2010 is echter geen subsidieplafond opgenomen. Indien in 2018 veel subsidie wordt aangevraagd en verleend, dan kan dit bedrag worden overschreden.
Het goed en tijdig stellen van regels voor kosten van archeologisch onderzoek bij ontwikkelen van plannen door derden. Voor onze eigen plannen worden de kosten meegenomen in de kredieten die we daarvoor opnemen. Ten aanzien van de subsidie aan monumenten hebben wij de aanvragen niet in de hand maar wel de subsidievoorwaarden via de verordening.
€ 530,84 € 34.100 Klasse 1, 10%
€ 3.410
66
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
Bijdrage ODBN In 2013 is de omgevingsdienst Brabant Noord opgericht. Op dit moment zijn er nog steeds aanloopproblemen. Nog niet alle processen zijn op orde. Men heeft nu een concreet plan van aanpak om de zaken op orde te krijgen. De volgende financiële risico’s zijn in beeld:
1. Financiële gevolgen over ICT zijn niet inzichtelijk.
2. Budget overschrijding door toename aantal aanvragen en gewijzigde regelgeving.
3. Wijziging in wijze van factureren in een van de komende jaren
4. In onze begroting opgenomen taakstelling (restant van opgedragen bezuiniging aan ODBN)
Het kritisch volgen en beïnvloeden van de ODBN. Dit doen we bij de stukken van P&C-cyclus en daarnaast bij inhoudelijke overleggen. Tot slot hebben we een stem in het AB.
€ 0 € 440.723 Klasse 1, 10%
€ 44.072
TOTAAL VAN DE STRUCTURELE RISICO’S
€ 254.926,39 € 2.005.721,00
Projecten Meer Maashorst
In het project “Meer Maashorst” is er totaal voor de gemeente Landerd € 2.126.460 subsidie toegezegd.
• Afspraken met alle betrokken partijen contractueel vastleggen, en alle betalingen aan deelnemers bestaan uit
€ 0
€ 2.126.460 Klasse 1, 10%
€ 212.646
67
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
De gemeentelijke projecten zijn nu vrijwel allemaal voorbereid. Belangrijkste randvoorwaarde voor de toekenning van de subsidie is dat de “prestaties” bij het einde van de subsidieregeling ook werkelijk zijn geleverd/ afgerond. Ook tijdige realisering van de projecten van derden waar een deel van onze cofinanciering uit moet komen, is belangrijk. We stellen vast dat ook die projecten voor het grootste deel goed verlopen. In 2017 is het risicoprofiel verder verbeterd.(De snelheid van realisatie van het project van Hofmans / Recreatieoord De Maashorst blijft tot op heden achter, maar dit wordt gecompenseerd door Natuurbegraven). Alleen de realisatie van de uitkijktoren, gekoppeld aan de Natuurpoort Palmstraat, moet nog uitgewerkt worden.
voorschotten totdat de eindafrekening is opgemaakt.
• In beide Dynamische Landschappen doet de gemeente aanzienlijke investeringen. De uitvoering is grotendeels afgerond
• We zijn grote onvoorwaardelijke investeringen (vooral aankoop Locatie Heurkens) pas aangegaan nadat er zekerheid was over de cofinanciering.
• T.a.v. de realisatie Poort naar de Maashorst is er nog een risico van het realiseren van de grondopbrengst en het onder de subsidie brengen van alle uitgaven; hierover moet duidelijkheid komen uit gesprekken met marktpartijen en met de stichting Maashorst in Uitvoering. Uit gesprekken met marktpartijen blijkt dat er concrete interesse is van partijen om de Natuurpoort te willen realiseren.
• Ruimtelijke procedures zijn zo spoedig mogelijk opgestart, zodat dit risico zo beperkt mogelijk is. O.a. het bestemmingsplan voor de Natuurpoort is vastgesteld; Door de RvS is voor het
68
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
bestemmingsplan Natuurpoort gevraagd om aanvullende gegevens m.b.t. te houden evenementen.
• Daarnaast is door de provincie ingestemd om de subsidietermijn te verlengen, mede i.v.m. de doorlooptijd van de vereiste procedures. Er blijken veel partijen behoefte te hebben aan het verlengen van de subsidietermijn. (tot eind 2018)
• Naar aanleiding van de laatste VGR en de antwoorden daarop vanuit de provincie is gebleken dat er binnen de projecten tamelijk gemakkelijk budgetten verschoven kunnen worden, zolang het niet te veel “rode kosten” worden. Dit beperkt het risico op kostenoverschrijdingen op individuele posten.
• Uit de laatste antwoorden van de provincie NB n.a.v. de VGR lijkt het dat alleen de waardedaling (afwaardering) van aangekochte gronden in aanmerking komt voor dekking vanuit de subsidie. Dit wijkt op punten af van de eerdere detailbegrotingen bij de dynamische landschappen. Dit is een risico, maar betreft relatief kleine bedragen, die wel als
69
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
cofinanciering kunnen gelden.
• Recent is de overeenkomst over de bijdrage van de gemeente voor de vernieuwing van de N324 vastgelegd met de provincie NB. Daarmee ligt een belangrijk deel van de cofinanciering van de gemeente vast, waarmee het risico (op onvoldoende cofinanciering) verder is afgenomen.
Afvalverwerking / naheffing HRA Attero
Alle (vm.) Brabantse gewesten hebben in 1993 namens hun gemeenten een aanbiedingsovereenkomst gesloten met Afvalsturing Brabant (thans Attero) voor de levering van brandbaar huishoudelijk restafval. Dit contract liep tot 1-2-2017. Het contract hield o.a. in dat een bepaalde minimale hoeveelheid restafval aangeleverd moest worden. Brabantbreed 510.000 ton. Deze hoeveelheid is volgens Attero over de jaren 2011 t/m 2013 niet geleverd. Attero heeft de (vm.) gewesten hiervoor geldelijk aansprakelijk gesteld en een boete opgelegd. Na een periode van onderzoek
Geen grote wijzigingen (volume) in afvalbeleid/gescheiden inzameling van huishoudelijk afval. De lopende overeenkomst met Attero liep af per 1-2-2017. Er is voldoende saldo in de reserve Afvalstoffenheffing om dit risico te kunnen dekken. Daarom wordt dit risico op nihil gezet.
€ 0 € 0 n.v.t. € 0
70
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
wat de mogelijkheden zijn om onder deze boete uit te komen en diverse gesprekken met Attero, is e.e.a. uitgelopen op een arbitragezaak (Nederlands Arbitrage Instituut (NAI)). In deze arbitrage is op 8 januari 2016 een eindvonnis gewezen. De zaak is beslist in het voordeel van de Brabantse gewesten en gemeenten. De strekking heeft van het vonnis heeft ook betrekking op de jaren 2015-2017. Het risico ‘leek’ hiermede vervallen. Ten aanzien van dit vonnis is door Attero een vordering tot vernietiging ingediend. De procedure hiervan heeft plaatsgevonden bij het Gerechtshof Den Haag. De vordering van Attero is afgewezen. Tegen dit vonnis staat formeel nog cassatie (hoge Raad) open. Er bestaat thans nog een nieuwe arbitrale procedure die Attero heeft aangespannen in een ander kalenderjaar (2015). Uw raad is over deze kwestie door middel van meerdere raadsinformatiebrieven (de laatste d.d. 30 juni 2017) van
71
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
de Vereniging van Eigenaren (VvC) geïnformeerd. De VvC behartigt de belangen van alle gewesten/gemeenten in Brabant, en laat zich in deze zaak bijstaan door deskundigen /advocaten. Uit berekeningen bleek dat het risico over 2011 t/m 2013 dat wij liepen, ligt tussen de € 113.000 en € 317.000 waarbij het meest waarschijnlijke scenario uitkwam op circa € 193.000. Deze claim lijkt nu van de baan. Rekening houdende met een extrapolatie tot februari 2017 zijn wij uitgegaan van een totaal bedrag van € 275.000. Resteert feitelijk nog een risico-bedrag van € 82.000. In de door Attero opgestarte arbitragezaak over 2015 is op 27 september 2017 een tussenvonnis gewezen. Dit tussenvonnis is voor de gemeenten niet gunstig.
GREX, exclusief LOG Graspeel
De grondexploitatie is een bedrijfsmatige tak van de gemeente-exploitatie die sterk afhankelijk is van de economische situatie. Na aftrek van de gevormde
De maatregelen bestaan uit twee verschillende soorten. Enerzijds administratief, in dit geval vooral de beoordeling van de uitgaven en inkomsten. Dit heeft een positieve invloed gehad op de uitkomsten.
€ 450.519 € 13.767.834 Zie kolom beheers-
maatregelen
€ 4.247.387
72
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
voorzieningen resteert uiteindelijk een boekwaarde van € 13,8 miljoen. De risico’s binnen de GREX zijn o.a. de volgende:
• De afzet van bouwpercelen vertraagd
• Procedures
• Onzekerheden in contracten met ontwikkelaars of garantiebepalingen in deze contracten en daarmee gepaard gaan van extra juridische kosten
• Onderzoekskosten flora en fauna en archeologie.
• Onverwachte inflatiestijging
• Verkoopprijzen per m2 niet haalbaar
• De kosten voor bouw- en woonrijpmaken
• Bodemverontreiniging
• Planschadekosten
• Hogere plankosten bij langere doorlooptijd van complexen
• Interne kosten hoger bij langere doorlooptijd van complexen
• Afwaarderingen
Als tweede worden er maatregelen genomen om de verkoop van percelen te bevorderen. Als voorbeeld kan worden genoemd het (tijdelijk) verlagen van de grondprijzen met 10%. Voor Reek Zuid worden de bouwmogelijkheden verruimd t.o.v. het nu geldende bestemmingsplan. De percentages voor de verschillende complexen zijn:
Achter-Oventje 50%
Akkerwinde 10%
Den Omgang 0%
Repelakker 10%
Reek Zuid 50%
Kerkpad III n.v.t.
Voederheil 30%
Vensteeg 50%
LOG Graspeel In de exploitatie zijn in de ramingen (net als voorheen)
Er is een overeenkomst met de provincie waarin is geregeld dat zij
€ 0 € 841.165 Klasse 2, 30%
€ 126.175
73
Risico Omschrijving Beheersmaatregel Gerealiseerd risico 2017
Risicobedrag begroting 2018 geactualiseerd
Risicoklasse/ percentage
Financieel effect begroting 2018 geactualiseerd
inkomsten opgevoerd i.v.m. dekking uit Vensteeg (2 x € 120.000). O.a. hierover lopen wij risico. Daarnaast moeten nog enkele grondverkopen worden gerealiseerd.
voor 50% garant staan voor nadelige exploitatie uitkomsten. In de reserve BIO/LOG is nog € 65.934 beschikbaar.
(daarvan de helft omdat
provincie 50% voor rekening
neemt)
TOTAAL VAN DE INCIDENTELE RISICO’S
€ 450.519,00 € 4.586.208,00
74
De gekwantificeerde risico’s worden vergeleken worden met de beschikbare weerstandscapaciteit. Daarvoor is de volgende tabel gevuld.
Structureel
Structureel risicobedrag 2.005.721
Beschikbare
weerstandscapaciteit1.780.049
Structurele ratio 0,89
Gewenste minimale ratio 1,20
Benodigde weerstandscapaciteit 2.406.865
Tekort structurele
weerstandscapaciteit626.816
Incidenteel
Incidenteel risicobedrag 4.586.208
Beschikbare
weerstandscapaciteit9.289.809
Incidentele ratio 2,03
Gewenste minimale ratio 1,20
Benodigde
weerstandscapaciteit*5.503.450
Overschot incidentele
weerstandscapaciteit3.786.359
Totaal structureel en
incidenteel
Risicobedrag 6.591.929
Beschikbare
weerstandscapaciteit11.069.858
totale ratio 1,68
Gewenste minimale ratio 1,20
Benodigde weerstandscapaciteit 7.910.315
Overschot weerstandscapaciteit 3.159.543
Totale ratio (structureel en
incidenteel samen), vereist is 1,21,68
* Benodigde weerstandscapaciteit GREX
(= onderdeel van totaal benodigde
weerstandscapaciteit)
5.248.275
75
Tot slot wordt in deze paragraaf het verloop van de berekende risico’s opgenomen. Dat is in de vorm van de volgende tabel:
Financiële kengetallen
Vanaf de begroting 2016 en de rekening 2015 moeten vijf nieuwe kengetallen in deze paragraaf worden opgenomen. Alle gemeenten nemen deze kengetallen op. Voor gemeenten zelf kan na enkele jaren het verloop van deze kengetallen worden gevolgd.
Het gaat over de volgende vijf kengetallen: 1. Netto schuldquote (in- en exclusief verstrekte geldleningen): schuldenlast t.o.v. eigen middelen 2. De solvabiliteitsratio: eigen vermogen t.o.v. balanstotaal 3. Kengetal grondexploitatie: boekwaarde GREX t.o.v. totale inkomsten gemeente 4. Structurele exploitatieruimte: t.o.v. totale inkomsten gemeente 5. Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishoudens t.o.v. landelijk gemiddelde
Rek. 2015 Rek. 2016 begr. 2017 na
wijz
Rek. 2017
1A. Netto schuldquote 22,79% 15,86% 38,02% 17,43%
1B. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen 20,73% 15,86% 38,02% 17,43%
2. De solvabiliteitsratio 54,55% 54,92% 40,87% 51,89%
3. Kengetal Grondexploitatie 45,74% 42,98% 33,91% 42,04%
4. Structurele exploitatieruimte 5,00% 1,63% -0,52% 1,18%
5. Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden 96,79% 97,50% 98,38% 98,24%
Berekende risico’s begroting
Herrekende risico’s in jaarrekening voorgaande jaar
Gerealiseerd risico jaarrekening
2011 n.v.t. 5.572.715 3.979.308
2012 6.183.636 3.403.516 963.709
2013 5.506.200 5.176.965 1.234.252
2014 4.545.144 5.086.222 803.539
2015 5.851.953 5.731.693 224.997
2016 6.425.419 6.812.326 1.558.158
2017 6.452.103 6.694.546 705.445
2018 6.571.135 6.591.929 n.v.t.
76
B. Onderhoud kapitaalgoederen
Wethouder Maathuis
Kapitaalgoederen Beleidskaders Vertaling financiële consequenties
1. Wegen Wegbeheerplan 2016 Uitgegaan wordt van een sober en doelmatig onderhoud. In 2017 is een groot raambestek voor het onderhoud aan asfaltwegen aanbesteed. Ook is het eerste jaarplan buiten uitgevoerd.
Onderhoud wegen - Dagelijks onderhoud - Toevoeging 2017 - Aanwending 2017 - Stand voorziening 31-12-2017
:
:
:
:
€ 104.003 € 565.765 € 402.394 € 849.877
2. Gebouwen Meerjaren onderhoudsplan gebouwen 2017-2021 (MJOP Gebouwen) Uitgegaan wordt van een sober en doelmatig onderhoud. Na de actualisatie van het Meerjaren Onderhouds Plan Gebouwen (MJOP gebouwen) zijn in 2017 de eerste groot-onderhoudsmaatregelen aan de gemeentelijke gebouwen voorbereid en gedeeltelijk uitgevoerd. Dit betreft o.m. het dak van de brandweergarage in Schaijk en het binnen schilderwerk aan diverse gebouwen.
Onderhoud schoolgebouwen - Toevoeging 2017 - Aanwending 2017 - Stand voorziening 31-12-2017 Onderhoud overige gebouwen - Toevoeging 2017 - Aanwending 2017 - Stand voorziening 31-12-2017
:
:
:
:
:
:
€ 57.337 € 6.079 € 154.397
€ 472.273 € 332.135 € 2.059.731
3. Riolering en waterplan Verbreed Gemeentelijk Rioolbeheerplan (VGRP)2016 Op basis van het in december 2016 door uw raad vastgestelde VGRP 2016-2021 worden de noodzakelijke vervangingen en groot onderhoud in de respectievelijke jaarplannen voorbereid en uitgevoerd. Bij riolering wordt bij uitstek gekeken naar integrale aanpak van de openbare ruimte om daarmee waar mogelijk “werk met werk” te maken. Zo is en wordt er in CP Schaijk, gelijktijdig met de herinrichting, een deel van de oude riolen vervangen.
Onderhoud riolering - Dagelijks onderhoud - Toevoeging 2017 - Aanwending 2017 - Stand voorziening 31-12-2017
:
:
:
:
€ 49.024 € 461.410 € 894.666 € 2.028.201
77
Kapitaalgoederen Beleidskaders Vertaling financiële consequenties
4. Bosbeheer Geïntegreerd bosbeheer 2008 In 2017 is volgens het systeem van geïntegreerd bosbeheer opnieuw een gebied aangepakt. Dit jaar is dat uitgevoerd in de Trentse bossen en in een gedeelte van het bos nabij de Weversweg.
Onderhoud bosbeheer - Toevoeging 2017 - Aanwending 2017 - Stand voorziening 31-12-2017
:
:
:
€ 34.911 € 37.138 € 151.948
5. Openbare verlichting Beleidsplan Openbare Verlichting 2017 Uitgegaan wordt van een sober en doelmatig onderhoud. In 2017 zijn, op basis van het geactualiseerde beleidsplan OV, de eerste geplande vervangingen van armaturen en dergelijke voorbereid, aanbesteed en uitgevoerd. Daarnaast is in de bebouwde kom van ’t Oventje de OV vernieuwd, gekoppeld aan het project LvA.
Onderhoud openbare verlichting - Dagelijks onderhoud - Toevoeging 2017 - Aanwending 2017 - Stand reserve 31-12-2017
:
:
:
:
€ 238.896 € 30.945 € 112.378 € 106.402
6. Speeltoestellen In 2017 worden de speeltoestellen vervangen die daar zowel op basis van afschrijving als op basis van onderhoud aan toe zijn. Dergelijke vervangingen gaan altijd in overleg met de betrokken buurt (-vereniging).
Onderhoud speeltoestellen - Dagelijks onderhoud - Toevoeging 2017 - Aanwending 2017 - Stand reserve 31-12-2017
:
:
:
:
€ 23.820 € 10.010 € 0 € 85.010
7. Openbaar groen Voor het openbaar groen hebben we geen onderhoudsfonds beschikbaar. Voor vervanging van verouderd groen hebben we een (beperkt)jaarlijks budget beschikbaar. Planning en prioritering gebeurt op basis van beoordeling, waarbij veelal ook wordt afgegaan op verzoeken uit de buurten. Zo wordt momenteel het groen van De Donk in Schaijk aangepakt in combinatie met renovatie van de paden.
Onderhoud openbaar groen - Dagelijks onderhoud - Geen reserve/voorziening
:
€ 57.527
8. Onderhoud sportvelden
Het (groot) onderhoud wordt jaarlijks gepland en uitgevoerd in de gesloten periode in de zomerperiode. Sinds een paar jaar plannen we geen grootschalige toplaagrenovaties meer, maar beperken we ons tot minder ingrijpende maatregelen op de velden waar dat noodzakelijk is.
Onderhoud sportvelden -Dagelijks onderhoud - Geen reserve/ voorziening
:
€15.000
78
C. Financiering Wethouder Maathuis
Voor het beheer van de gemeentelijke gelden is een nota treasurybeleid opgesteld, waarin de treasuryfunctie is omschreven. De treasuryfunctie ondersteunt de uitvoering van de programma’s. De treasuryfunctie omvat de financiering van beleid en het uitzetten van geldmiddelen die niet direct nodig zijn. Gelden die niet direct nodig zijn worden volgens de Wet Schatkistbankieren gestort in ’s Rijks schatkist. De uitvoering vereist snelle beslissingen in een complexer geworden geld- en kapitaalmarkt. Er zijn aan de uitvoering van de treasuryfunctie budgettaire gevolgen verbonden, onder meer afhankelijk van het risicoprofiel. Onder de treasuryfunctie valt niet het garanderen of verstrekken van leningen aan derden. Deze activiteiten vallen onder het desbetreffende programma. Het betalingsverkeer verloopt in hoofdzaak via de huisbank, de NV Bank voor Nederlandse Gemeenten. Schatkistbankieren voor decentrale overheden Vanaf 15 december 2013 is schatkistbankieren voor decentrale overheden wettelijk verplicht. Deelname van de decentrale overheden aan schatkistbankieren draagt bij aan een lagere EMU-schuld van de collectieve sector (Rijk en decentrale overheden gezamenlijk). Gemeenten worden verplicht om hun overtollige (liquide) middelen aan te houden in de schatkist bij het Ministerie van Financiën. Wel is er sprake van een bepaalde drempel. De hoogte van deze drempel is afhankelijk van de financiële omvang van de gemeente. De drempel is vastgesteld op 0,75% van het jaarlijks begrotingstotaal, met een minimum van € 250.000 en een maximum van € 2.500.000. De drempel voor de gemeente Landerd bedraagt 0,75% van € 36.686.000 (2016 € 32.995.000) is € 275.145 (2016 € 247.463). Rentebeleid In 2017 is er bijna elke maand een kortlopende geldlening afgesloten. Bij het lenen van geld hebben wij in 2017 rente ontvangen in plaats van betaald. Een aantal grote projecten zoals Maashorst (Palmstraat) en centrumplannen Schaijk en Zeeland zijn in voorbereiding, maar hebben in 2017 nog niet geleid tot de noodzaak om een vaste geldlening af te sluiten. Risicobeheer; de Kasgeldlimiet en Rente-risiconorm De provincie houdt toezicht op de kasgeldlimiet. Als er drie achtereenvolgende kwartalen een overschrijding plaatsvindt moet de toezichthouder hiervan op de hoogte worden gebracht. De kaslimiet is in het eerste kwartaal overschreden. In de overige kwartalen is er geen overschrijding geweest. Financieringsbehoefte en leningenportefeuille In 2017 zijn er uit hoofde van de liquiditeitsbegroting kasgeldleningen aangegaan. Overtollige middelen zijn gestort in ’s Rijks schatkist. Het drempelbedrag is niet overschreden in 2017. Rentelasten, renteresultaat en doorbelasting Op basis van de nieuwe BBV moeten de volgende onderdelen aan deze paragraaf worden toegevoegd:
• De rentelasten
• Het renteresultaat
• De wijze waarop rente wordt toegerekend aan investeringen, GREX en projecten In onderstaande tabel zijn de twee bovenste terug te vinden:
79
De doorbelasting van de rente GREX vindt plaats op de voorgeschreven wijze. Dit betekent dat het percentage van onze leningenportefeuille wordt afgezet tegen de verhouding eigen en vreemd vermogen per balansdatum van de laatst vastgestelde GREX (in dit geval 1-1-2017). Daaruit komt een percentage van 0,65%. Dit percentage wordt berekend over de boekwaarde per 1-1-2017 van de GREX. Daaruit komt een bedrag van € 122.388 (zie tabel hierboven). Er heeft geen doorbelasting van rente plaatsgevonden aan onze investeringen. Het renteresultaat is op het taakveld treasury is € 51.684 voordelig (zie tabel). Dit betekent dat we meer rente-inkomsten hebben gehad dan rentelasten. Daarom mag er geen rente doorbelast worden.
Renteschema jaarrekening 2017
a Externe rentelasten korte en lange financiering 73.832
b Externe rentebaten -3.128
Totaal door te rekenen externe rente 70.704
c Rente die aan de GREX doorberekend moet worden -122.388
Rente projectfinanciering die aan taakvelden
doorberekend moet worden 0
subtotaal -122.388
Aan taakvelden toe te rekenen externe rente -51.684
d1 Rente over eigen vermogen 0
d2
Rente over voorzieningen (gewaardeerd op contante
waarde) 0
Totaal geraamde aan taakvelden toe te rekenen rente -51.684
e De aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag) 0
f Renteresultaat op het taakveld treasury (voordelig) 51.684
80
Kasstroomoverzicht De exploitatie geeft de lasten en baten van een bepaald dienstjaar weer. Dit is in enkele gevallen niet gelijk aan de uitgaven en inkomsten. Zo zijn afschrijvingen geen uitgaven, maar wel lasten in de exploitatie. Onttrekkingen aan de reserves worden wel als baten aangemerkt, terwijl dit geen werkelijke inkomsten zijn. Om deze redenen geeft de exploitatie (zie programma 9 Bestuur) dan ook geen inzicht in de werkelijke geldstromen. Onderstaand kasstroomoverzicht 2017 geeft dat wel.
Positief saldo 2017 1.741.000
Aangegane langlopende geldlening 0
Aflossing langlopende reguliere geldleningen 800.000
Toename financiële vaste activa 308.000
-1.108.000
Afschrijvingen (geen uitgaven) 1.168.000
Bijdragen van derden 440.000
Toevoeging reserves 1.395.000
Toevoeging voorzieningen 1.839.000
3.234.000
Onttrekkingen reserves 3.305.000
Onttrekkingen voorzieningen (t.g.v. exploitatie) 1.712.000
-5.017.000
Investeringen -4.326.000
Desinvesteringen 1.991.000
Mutaties overige vaste passiva 3.000.000
Mutaties overige vlottende activa (exclusief liquide middelen) -669.000
Mutaties vlottende passiva 58.000
Bestemd resultaat 2016 -109.000
Totaal kasstroom 403.000
Saldo liquide middelen 31-12-2016 177.000
Saldo liquide middelen 31-12-2017 580.000
Toename liquide middelen 403.000
Specificatie liquide middelen/balans: 31.12.2016 31.12.2017
Kassaldi 3.000 2.000
Banksaldi 122.000 108.000
BNG (schatkistbankieren) 52.000 470.000
177.000 580.000
81
82
D. Bedrijfvoering Burgemeester Bakermans
Waar gaat deze paragraaf over? Wij besteden ons geld rechtmatig, doelmatig en doeltreffend. We zijn een betrouwbare en transparante partner. Hoe we hieraan werken noemen we bedrijfsvoering. Die gaat over de hele gemeentelijke organisatie, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Deze paragraaf gaat in op de nieuwe elementen voor bedrijfsvoering.
Wat wilden wij bereiken in 2017?
Hebben we dat bereikt in 2017? Effecten
1. Voldoen aan nieuwe wetgeving privacybescherming
Ja Nee Gedeeltelijk. Is nog in voorbereiding, verplicht vanaf mei 2018.
Privacy rechten van burgers nog niet volledig beschermd conform eisen AVG (mei 2018).
2. Voorbereiden van e-facturering per medio 2018
Ja Nee. Wordt voorbereid en afgerond voor deadline april 2019. Gedeeltelijk
Nog niet gereed voor e-factureren.
3. Personele formatie om basis op orde te brengen
Ja Nee Gedeeltelijk. Twee vacatures ingevuld met inhuur, (opnieuw) openstellen in 2018.
- Meer capaciteit beschikbaar
4. Uitbreiding personele formatie om bestuurlijke ambities in te vullen
Ja Nee Gedeeltelijk
- Meer capaciteit beschikbaar - Bestuurlijke ambities
waarmaken
5. Verbetering digitale dienstverlening
Ja Nee Gedeeltelijk, aansluiting op informatieportaal Mijn Overheid Berichtenbox is voorbereid, volgt in 2018.
Inwoners kunnen nog geen berichten ontvangen via Mijn Overheid.
6. Degelijke geluidinstallatie in de raadzaal.
Ja Nee, doorgeschoven 2018 Gedeeltelijk
Geluidsinstallatie is nog niet vervangen en de geluidskwaliteit daardoor niet optimaal.
Overzicht personeelsformatie gemeente Landerd
Jaar: FTE’s excl. bestuur: Aantal personeelsleden excl bestuur:
2007 80,31 105
2008 81,89 91
2009 90,07 110
2010 88,85 111
2011 88,47 104
2012 91,01 105
2013 90,40 105
2014 92,83 111
2015 91,00 111
2016 96,68 104
2017 103,32 118
83
Overzicht budgetten inhuur extern personeel
Jaar: Budget:
2006 € 360.704
2007 € 374.332
2008 € 716.678
2009 € 2.166.734
2010 € 1.194.534
2011 € 804.730
2012 € 317.397
2013 € 580.019
2014 € 901.440
2015 € 689.354
2016 € 751.308
2017 € 976.046
Personeelsbudgetten Structureel werk wordt in principe door eigen medewerkers uitgevoerd. Er is alleen ingehuurd als het gaat om tijdelijke werkzaamheden (bijv. ziekte, tijdelijke werkdruk), specialistische kennis, of indien de externe inhuur goedkoper is. 2017 Is een bijzonder druk jaar geweest: we hebben 20 medewerkers in dienst genomen en afscheid genomen van 6, dat is een personeelsverloop van 17% (2016: 5%, 2015: 10%, 2014:12%, 2013: 6%). Een van de redenen van de grote instroom is het generatiepact, waarbij oudere medewerkers uren inleveren die ingevuld worden door nieuwe jonge collega’s. Een aantal moeilijk invulbare vacatures zijn via inhuur ingevuld, die inhuur wordt dan ook volledig gedekt door begrote personeelsbudgetten. Ziekteverzuim In 2017 is het ziekteverzuim uitgekomen op 3,4% (2016: 3,5%, 2015: 4,5% , 2014: 3,8%, 2013 4,5%). De landelijke cijfers over het verzuim bij gemeenten in 2017 zijn nog niet bekend. Over 2016 was het landelijke gemiddelde bij gemeenten 5,6%. Bij gemeenten onder 20.000 inwoners was het gemiddelde verzuim in 2016 3,7%. WNT-verantwoording 2017 Gemeente Landerd Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op de gemeente Landerd van toepassing zijnde regelgeving: het algemene WNT-maximum. De landelijke bezoldigingsnorm in 2017 is € 181.000 (2016: 179.000, 2015: € 178.000, 2014: € 230.474). Het weergegeven toepasselijke WNT-maximum per persoon of functie is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens de duur) van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte.
84
Bezoldiging topfunctionarissen In de volgende tabel staan de verplichte gegevens conform de WNT 2016.
Leidinggevende topfunctionarissen met dienstbetrekking
J.A.G Huijs J.A.J. Lensen
Functiegegevens Griffier Gemeentesecretaris
Aanvang en einde functievervulling 2017 01/1 – 31/12 01/01 – 31/8
Deeltijdfactor in fte 1,0 1,0
Gewezen topfunctionaris Nee Nee
(Fictieve) dienstbetrekking Ja Ja
Bezoldiging
Beloning € 76.772 € 65.636
Belastbare onkostenvergoeding - € 5.000
Beloningen betaalbaar op termijn € 7.868 € 6.937
Totale bezoldiging € 84.640 € 77.573
Toepasselijk WNT-maximum € 179.000 € 119.333
Motivering indien overschrijding N.v.t. N.v.t.
In de volgende tabel staan de verplichte gegevens conform de WNT 2017.
Leidinggevende topfunctionarissen met dienstbetrekking
E.E. Weijenberg C.C. Boode
Functiegegevens Griffier Gemeentesecretaris
Aanvang en einde functievervulling 2017 01/06 – 31/12 01/04 – 31-12
Deeltijdfactor in fte 0,89 1,00
Gewezen topfunctionaris Nee Nee
(Fictieve) dienstbetrekking Ja Ja
Individueel toepasselijk bezoldigingsmaximum
Ind.toepasselijk bezoldigingsmaximum € 94.329 € 136.370
Bezoldiging
Beloning plus belastbare onk.vergoeding € 36.462 € 67.001
Beloningen betaalbaar op termijn € 4.368 € 8.048
Subtotaal € 40.830 € 75.049
-/- Onverschuldigd betaald bedrag n.v.t. n.v.t.
Totale bezoldiging € 40.830 € 75.049
Reden overschrijding n.v.t. n.v.t.
85
Leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking
E.E. Weijenberg Th. M.M. Hoex
Functiegegevens Griffier Gemeentesecretaris
Kalenderjaar 2016 2017 2016 2017
Periode functievervulling kalenderjaar 01/01 -31/05 29/08 – 31/12 01/01 – 31/03
Aantal kalendermaanden functievervulling 0 5 4 3
Individueel toepasselijk bezoldigingsmaximum
Maximum uurtarief kalenderjaar € 175 € 176 € 175 € 176
Maxima o.b.v. normbedrag per maand 0 € 122.500 € 96.000 € 67.500
Individueel toepasselijk maximum gehele periode kalendermaand 1 t/m 12
€ 122.500 € 163.500
Bezoldiging
Werkelijk uurtarief lager dan max. uurtarief Ja Ja
Bezoldiging in betreffende periode € 0 € 35.367 € 52.150 € 41.700
Totale bezoldiging gehele periode kalendermaand 1 t/m 12
€ 35.367 € 93.850
-/- Onverschuldigd betaald bedrag n.v.t. n.v.t.
Totale bezoldiging, exclusief btw € 35.367 € 93.850
Reden overschrijding n.v.t. n.v.t.
Toezichthoudende topfunctionarissen: Niet van toepassing Uitkeringen wegens beëindiging dienstverband aan topfunctionarissen: Niet van toepassing Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen die in 2017 een bezoldiging boven het toepasselijke WNT-maximum hebben ontvangen, of waarvoor in eerdere jaren een vermelding op grond van de WOPT of de WNT heeft plaatsgevonden of had moeten plaatsvinden. Er zijn in 2017 geen ontslaguitkeringen aan overige functionarissen betaald die op grond van de WNT dienen te worden gerapporteerd.
86
Overhead Door de wijziging in de BBV is er vanaf 2017 een andere manier van presenteren van o.a. de overhead. Wat houdt de wijziging in? Om de vergelijkbaarheid tussen gemeenten te verhogen wordt o.a. de overhead niet langer verdeeld via de kostenplaatsen maar in een apart overzicht aan de raad gepresenteerd. Dat overzicht is in deze paragraaf opgenomen. Er zijn regels opgesteld in het BBV over welke kosten wel en niet onder de overhead geschaard worden. Dit betekent voor ons het volgende;
• De uitgaven en inkomsten van onze kostenplaatsen zijn in eerste instantie opgenomen als overhead. Daarnaast een aantal posten die niet onder de kostenplaatsen vielen maar nu wel als overhead betiteld moeten worden. Deze posten zijn:
BMO Facilitair / Advies / ICT
Samenleving, Welzijn
Samenleving, SoZa
Samenleving, Burgerzaken
Ruimte
R&B Binnendienst
R&B Werf Schaijk
R&B Werf Zeeland
R&B buitendienst / tractie
Gemeentesecretaris
Bestuurlijke en juridische ondersteuning
Voorlichting
• De lasten van deze posten werden voorheen verdeeld over de producten (= nu taakvelden). Dat is niet meer toegestaan met uitzondering van de GREX en projecten. Aan de GREX en enkele projecten zijn daarom nog wel de uren/overhead toegerekend, net zoals voorheen gebeurde. Aan de taakvelden is in 2017 op basis van de werkelijke urenbesteding doorbelast. Hiervoor is bepaald wat onze directe uren voor de taken zijn van de andere posten in onze begroting op basis van het tijdschrijven van 2017. Aan die posten mogen en zijn alleen de directe salarislasten van de betrokken medewerkers toegerekend en geen overhead meer. Die directe lasten worden dus verdeeld over de taken, net als in vorige jaren. Was dat voorheen inclusief overhead, nu betreft het alleen de directe salarislasten.
• Voor deze doorberekening berekenen we per afdeling een direct uurtarief. Dat zijn de totale salarislasten van die afdeling gedeeld door de directe uren. Voorgeschreven is ook dat de uren/salarislasten van leidinggevenden die functioneringsgesprekken voeren, in zijn geheel als overhead beschouwd moeten worden, ook al werken deze personen (gedeeltelijk) aan directe taken. Ook administratieve en/of secretariële ondersteuners zijn overhead.
• Dit betekent dat de totale lasten die niet verdeeld worden over de taken, fors stijgen en in de overhead opgenomen zijn.
• De direct door te belasten salarissen zijn aan de hand van de werkelijke uren berekend. Nadat de totale overhead is bepaald wordt dit bedrag gedeeld door de direct doorbelaste salarissen. Daaruit komt een percentage. Dat is onze opslag overhead.
87
Wat is onze uitkomst? Op basis van het bovenstaande kan voor ons de volgende opstelling worden gemaakt:
begroting 2017
jaarrekening 2017
totale lasten t.b.v. bepaling overhead 8.605.078 8.466.895
Af: Doorbelaste directe salarislasten -3.946.529 -4.057.666
Af: verschil doorbelasting GREX oud <--> nieuw -67.777 0
totaal van de overhead 4.590.772 4.409.229
Berekening percentage overhead
totaal van de overhead 4.590.772 4.409.229
Gedeeld door totaal van de directe doorbelaste salarissen 3.946.529 4.057.666
percentage overhead 116,32% 108,66%
Dit overheadpercentage wordt gebruikt om de lasten te berekenen voor taken of taakvelden als dat nodig is. Dat geldt bijvoorbeeld voor de toerekening aan onze heffingen zoals, leges, afval en riolering. Op die taakvelden zijn alleen de directe salarislasten geraamd. Voor de bepaling van de tarieven worden die uurtarieven (die zijn per afdeling bepaald) opgeslagen met een percentage van 116,32% (begroting 2017) of 108,66% (jaarrekening 2017). In de jaarrekening 2017 worden nu twee overheadpercentages genoemd die verschillend zijn. Deze zijn:
1. De hierboven berekende 108,66%. Dit is het percentage opslag overhead dat toegerekend kan worden aan onze directe salarislasten per uur. Als een uurtarief dus € 40 is dan moeten we daar € 43,46 bij tellen om de totale lasten per direct uur te bepalen. Dat zijn de directe salarislasten plus de overhead. Dat is dan in dit voorbeeld € 83,46.
2. In programma 9 word in de tabel beleidsindicatoren een overheadpercentage genoemd van 12,53% (begroting 2017 was 12,35%). Dit zijn de totale overheadkosten gedeeld door de totale lasten van de begroting excl. de stortingen in de reserves. Dit percentage geeft dus aan dat 12,53% van onze jaarrekeninglasten bestaan uit overhead.
Informatiebeveiliging De college van B&W is verplicht per 2017 om aan de gemeenteraad verantwoording af te leggen over geselecteerde informatiebeveligingsnormen inzake DigiD en Suwinet. Dit gebeurd op basis van de Eenduidige Normatiek Single Information Audit (ENSIA) systematiek. Verklaring college Het college verklaart dat bij de gemeente Landerd op 31 december 2017 de interne beheersingsmaatregelen in opzet en bestaan voldoen aan de geselecteerde normen inzake DigID en Suwinet. Voor DigiD-aansluitnummer 999841 wordt niet aan alle geselecteerde normen voldaan. De op de uitzondering gerichte beheersmaatregelen zijn in verbeterplannen opgenomen, zijn belegd en inmiddels uitgevoerd, waardoor op het moment van ondertekening geheel aan alle normen wordt voldaan. Bijlage beleidsnota’s
• Organisatie verordening (2012)
• Financiële verordening (2017) en besluit Regeling Budgethouders (2012)
• Informatiebeveiligingsbeleid (2014-2018)
• Visiedocument Landerd in Beweging (2017)
• Coalitieprogramma (2015-2018)
• Nota personeelsbeleid (2010)
• Aanbestedings – en inkoop beleid (2017)
• Notitie reserves en voorzieningen (2012)
• Intern controleplan 2017-2020 (2016)
88
E. Verbonden partijen
Burgemeester Bakermans Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) en de gemeentelijke financiële verordening (artikel 212 Gemeentewet) schrijven voor dat het college in de programmabegroting een paragraaf Verbonden partijen opneemt. Het gaat om een overzicht van de externe rechtspersonen waar Landerd een bestuurlijke en financiële band mee heeft. Op basis van het BBV moet jaarlijks inzicht worden geboden in: - het doel - de betrokken partijen - het bestuurlijk belang - het financieel belang - de ontwikkelingen De gemeente Landerd heeft bestuurlijke en financiële belangen in diverse verbonden partijen, waaronder gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen. Deze partijen voeren beleid uit voor de gemeente. De gemeente blijft eindverantwoordelijk voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de uit te voeren programma’s van de verbonden partij. Naast de beleidsmatige verantwoordelijkheid blijft Landerd uiteraard ook financiële verantwoordelijkheid houden ten aanzien van deze partijen. De financiële bijdragen aan de verbonden partijen kunnen een belangrijk budgettair beslag leggen op de begroting. De gemeente Landerd heeft geen beleid voor de verbonden partijen vastgelegd in een aparte nota. In deze paragraaf wordt per verbonden partij inzicht gegeven in het doel, het risico en de financiële positie. De gemeente Landerd heeft besloten dat bezuinigingen bij de gemeenten percentueel worden door vertaald op bijdragen aan samenwerkende partners en gemeenschappelijke regelingen. Op initiatief van de gemeente Oss is bij de gemeenten in de regio geïnventariseerd of er draagvlak is om vanaf 2015 opnieuw een bezuinigingsronde door te voeren bij onze gemeenschappelijke regelingen in het kader van “samen de trap op, samen de trap af”. Dit heeft te maken met de door het rijk aangekondigde kortingen op de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De gemeenten hebben uitgesproken zich te conformeren aan bezuinigen van 5% in 2015 oplopend tot 9% in 2017. Daar waar het mogelijk was de bezuinigingen te verwezenlijken is dit in de begrotingen opgenomen.
De gemeente Landerd participeert per 1 januari 2017 in de volgende gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen:
89
Hieronder volgt een toelichting per verbonden partij.
A. Gemeenschappelijke regelingen
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Hart voor Brabant (GGD) Deelnemers: Brabant-Noord en Regio Tilburg. Totaal 26 gemeenten Doel: Gezamenlijke behartiging van de gezondheidszorg in Brabant-Noord en regio Tilburg. Bestuurlijk belang: Lid: Wethouder Jonkergouw Plv lid: Wethouder Brands Vestigingsplaats: Tilburg
De begroting van de GGD bevat een paragraaf weerstandsvermogen. De risico’s zijn in beeld gebracht en zijn beperkt.
Bijdrage Landerd 2017 Basispakket Uniform deel € 426.648
Basispakket lokale accenten € 14.538
Autonome kosten € 1.683
Totaal € 442.869
Eigen vermogen Vreemd Vermogen Verwacht resultaat
1-1-2016 31-12-2016 € 12.236 € 11.087 € 10.467 € 10.334 nihil X 1.000
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-West en Noord (RAV) Deelnemers: 44 gemeenten in Brabant-Noord, Midden en West Doel: De regeling heeft tot doel een goede ambulancezorg te waarborgen en een bijdrage te leveren aan de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen Bestuurlijk belang: Lid: Wethouder Jonkergouw Plv lid: Wethouder Brands Vestigingsplaats: Tilburg
De begroting van de RAV bevat een paragraaf weerstandsvermogen. De risico’s zijn in beeld gebracht en zijn beperkt.
Sinds 2012 wordt er geen gemeentelijke bijdrage gevraagd.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 € 9.837 € 12.569 € 26.410 € 21.193 X 1.000
90
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Veiligheidsregio Brabant-Noord Deelnemers: Alle 17 gemeenten van de regio Brabant-Noord. Doel: De Veiligheidsregio heeft 3 hoofdtaken:
− regionale brandweerzorg
− Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR)
− meldcentrum voor politie, brandweer en ambulancezorg.
Bestuurlijk belang: Lid: Burgemeester Bakermans Plv lid: Wethouder Maathuis Vestigingsplaats: ’s-Hertogenbosch
De begroting van de veiligheidsregio bevat een paragraaf weerstandsvermogen, waarin risico’s worden benoemd.
De bijdrage aan de Veiligheidsregio bedraagt voor 2017 € 872.365. Dit bedrag is als volgt opgebouwd:
- Brandweer: € 800.742 - GHOR: € 28.295 - GMC: € 31.448 - Bevolkingszorg: € 11.880
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 € 10.758 € 9.468 € 20.430 € 26.776 X 1.000
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Werkvoorzieningsschap Noordoost Brabant Deelnemers: Brabant-Noordoost Doel: Betreft bestuurskosten van het Werkvoorzieningsschap. Daarnaast is het Werkvoorzieningsschap opdrachtgever voor de IBN-groep als uitvoeringsorganisatie van de Wet Sociale Werkvoorziening. Bestuurlijk belang: Lid: Wethouder Jonkergouw Plv lid: Wethouder Brands Vestigingsplaats: Uden
Sinds 1 januari 2015 ( Participatiewet) kunnen er geen mensen meer in de Wsw instromen. Dit geldt ook voor mensen met een Wsw-indicatie die op de wachtlijst stonden voor een Wsw-plek. Zij krijgen mogelijk bijstand. Bestaande Wsw’ers met een vast dienstverband houden hun baan en hun salaris.
De van het Rijk te ontvangen vergoeding voor de subsidiabele eenheden (SE) wordt doorgesluisd naar IBN, die voor de uitvoering verantwoordelijk is. De totale bijdrage van de gemeente Landerd in 2017 in de bestuurskosten bedroeg € 4.137.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen Verwacht resultaat
1-1-2016 31-12-2016 € 29.119 € 27.592 € 1.650 € 3.098 nihil X 1.000
91
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Milieustraat Oss Deelnemers: Gemeente Oss en Landerd Doel: Exploiteren en beheren van de milieustraat aan de Maaskade te Oss Bestuurlijk belang: Lid: Wethouder Brands Plv lid: Wethouder Jonkergouw Vestigingsplaats: Oss
Beheer is via tariefstelling rendabel. Risico’s beperkt.
In 2017 was de bijdrage van de gemeente Landerd aan de milieustraat € 205.718.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. X 1.000
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Brabants Historisch Informatiecentrum Deelnemers: 15 gemeenten in Brabant-Noord, de provincie Noord-Brabant, waterschap Aa en Maas en waterschap De Dommel Doel: Beheer archieven in Brabant-Noordoost. Deze organisatie is in 2004 ontstaan uit een fusie van het Streekarchief Brabant-Noordoost met het Rijksarchief Bestuurlijk belang: Lid: Burgemeester Bakermans Plv lid: Wethouder Maathuis Vestigingsplaats: ‘s-Hertogenbosch
Het BHIC heeft in haar paragraaf weerstandsvermogen de risico’s benoemd. Deze zijn beperkt.
De totale bijdrage van de gemeente Landerd in 2017 bedroeg € 52.400
Eigen vermogen Vreemd Vermogen Verwacht resultaat
1-1-2016 31-12-2016 € 418 € 460 € 4.396 € 5.327 nihil X 1.000
92
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Omgevingsdienst Brabant-Noord Deelnemers: Alle 16 gemeenten van de regio Brabant-Noord. Met uitzondering van Heusden. Doel: De ODBN is ingesteld om ten behoeve van de deelnemers taken uit te voeren op het gebied van de fysieke leefomgeving en om als verlengstuk van het lokaal en provinciaal bestuur een bijdrage te leveren aan een leefbare en veilige werk- en leefomgeving van de regio Brabant Noord. Bestuurlijk belang: Lid: Wethouder Brands Plv lid: Wethouder Jonkergouw Vestigingsplaats: ’s-Hertogenbosch
Er zijn voor de komende jaren bezuinigingen opgenomen (2015-2018). Het is afwachten of deze taakstellende bezuiniging van 9% zal worden behaald. .
De bijdrage voor 2017 bestaat uit een aantal onderdelen en bedraagt in totaal € 452.774.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 € 8.233 € 7.077 € 20.280 € 18.219 X 1.000
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Kleinschalig Collectief Vervoer (KCV) Deelnemers: Brabant- Noordoost, samen met de provincie Noord-Brabant Doel: Deur-tot-deur vervoer voor WMO- geïndiceerden en alle andere reizigers. Bestuurlijk belang: Lid: Wethouder Maathuis Plv lid: Burgemeester Bakermans Vestigingsplaats: Oss
Vanaf 1 januari 2017 is ZCN Totaalvervoer de opdrachtnemer voor het Regiotaxivervoer. Dit contract loopt van 1-1-2017 tot 1-1-2019 met de mogelijkheid van 2 x 1 jaar verlenging. In het aanbestedingstraject is rekening gehouden met" de stip aan de horizon" van een brabantbrede regiecentrale. Dit project loopt. De financiële gevolgen hiervan zijn
nog niet bekend.
Sinds de oprichting van de GR KCV in 2001 zijn de financiële verantwoordelijkheden van de GR-partners vastgelegd in afspraken. Uit deze overeenkomst ontvangen de gemeenten een samenwerkingsbijdrage OV van de Provincie. De totale bijdrage van de gemeente Landerd in 2017 bedroeg € 9.651.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 € 1.134 € 871 € 491 € 592 X 1.000
93
B. Privaatrechtelijke rechtspersonen Hierbij gaat het om deelnemingen in naamloze of besloten vennootschappen en stichtingen voor de behartiging van oorspronkelijk gemeentelijke taken. Lidmaatschappen van verenigingen die zijn gericht op belangenbehartiging en kennisoverdracht, zoals de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Vereniging van Bouwrecht, zijn buiten beschouwing gelaten. Rechtspersoon, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
NV Brabant Water Deelnemers: Brabant water is een Naamloze vennootschap, waarvan de aandelen in het bezit zijn van provincie en gemeenten. De gemeente Landerd is in het bezit van 12.712 aandelen (nominaal € 0,10) van de Brabant Water N.V. Doel Het leveren van drink- en industriewater aan de inwoners en het bedrijfsleven in Noord-Brabant. Lid: Burgemeester Bakermans Plv lid: Wethouder Maathuis Vestigingsplaats: ‘s-Hertogenbosch
Zowel de bestuurlijke inbreng, als het financieel risico is te verwaarlozen.
In verband met de solvabiliteit van Brabant Water is besloten de jaarresultaten toe te voegen aan de algemene reserve. Er vindt geen uitkering van dividend meer plaats.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 € 524.465 € 560.451 € 397.332 € 399.576 X 1.000
Rechtspersoon, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Bank Nederlandse Gemeenten Deelnemers: Bank Nederlandse Gemeenten, waarvan de aandelen in het bezit zijn van de gemeenten. De gemeente Landerd is in het bezit van 29.094 aandelen. Doel Bankier van de Nederlandse gemeenten en huisbankier van de gemeente Landerd. Lid: Burgemeester Bakermans Plv lid: Wethouder Maathuis Vestigingsplaats: ‘s-Gravenhage
Zowel de bestuurlijke inbreng, als het financieel risico is te verwaarlozen.
In 2017 hebben wij een dividenduitkering van € 47.714 ontvangen.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 € 4.163 € 4.486 € 145.328 € 149.494 X 1.000.000
94
Rechtspersoon, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Belastingsamenwerking Oost-Brabant Deelnemers: Waterschap Aa en Maas, gemeente Oss, Uden, Veghel, Deurne, Boekel en Landerd Doel Het efficiënt opleggen en innen van de gemeentelijke belastingen en de afhandelingen van bezwaren tegen deze belastingen. De hoogte van de tarieven worden vastgesteld door de Raad van de gemeente Landerd Bestuurlijk belang Lid: Wethouder Maathuis Plv lid: Burgemeester Bakermans Vestigingsplaats: Oss
Doordat gegevens niet tijdig beschikbaar zijn, wordt de berekening van de OZB grof matiger.
De bijdrage van 2017 is € 191.182.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 € 542 € 1.414 € 11.516. € 9.402 X 1.000
Rechtspersoon, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
D!mpact Deelnemers: 33 gemeenten Doel: De missie van Dimpact luidt: “door samenwerking, kennisbundeling en klantgerichte innovatie – gemeenten te voorzien van gestandaardiseerde ICT oplossingen die optimale dienstverlening naar burgers, bedrijven, verenigingen & instellingen mogelijk maakt. In nauwe samenwerking met de deelnemende gemeenten selecteert Dimpact hiervoor de meest geschikte ondersteunende software c.q. laat waar nodig software realiseren en ondersteunt deelnemers bij de goede implementatie hiervan. Bestuurlijk belang: Lid ALV: Burgemeester Bakermans Vestigingsplaats: Enschede
Te weinig bijdrage / inzet vanuit de gemeenten, waardoor Dimpact genoodzaakt is om voor de voortgang extra capaciteit in te huren.
De totale exploitatiebijdrage van de gemeente Landerd in 2017 bedroeg € 89.799,99.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen Resultaat
1-1-2016 31-12-2016 € 608 € 774 n.v.t. n.v.t. € 205 € 166 X 1.000
95
Rechtspersoon, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Stichting Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (RVML) Deelnemers: Brabant- Noordoost Doel: De stichting is in 2007 opgericht om een betere afstemming tussen partners op het terrein van veiligheid te bereiken (politie, gemeenten, Openbaar Ministerie en diverse welzijnsinstellingen). Bestuurlijk belang: Lid: Burgemeester Bakermans Plv lid: Wethouder Maathuis Vestigingsplaats: Oss
Een belangrijke ontwikkeling is de samenwerking tussen de Veiligheidshuizen binnen Brabant-Noord. Daarnaast dient er goede afstemming plaats te vinden met de ontwikkelingen van de decentralisaties. Welke financiële consequenties dit met zich meebrengt is niet te benoemen.
De gemeenten dragen jaarlijks bij in de kosten. Die bijdrage bestaat uit twee componenten: a. een vast bedrag per inwoner van € 0,10. b. Een bijdrage die is gebaseerd op de mate van participatie van gemeenten in het RVML. Voor 2017 was de vaste bijdrage voor de gemeente Landerd € 3.567.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 €131.043 €183.856 €127.133 € 60.500
Rechtspersoon, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Stichting Maashorst in Uitvoering Deelnemers: De gemeenten Bernheze, Landerd, Oss en Uden, de provincie Noord-Brabant, Staatsbosbeheer, Recron, Stichting Natuurcentrum Slabroek, VVV Noord-oost-Brabant, De Maashorstboeren, lokale ZLTO-afdelingen en lokale/reg. natuur- en milieuorganisaties Doel: In opdracht van de Stuurgroep De Maashorst uitvoeren van projecten en activiteiten in en betreffende het natuurgebied De Maashorst. Bestuurlijk belang: Lid: vervallen Plv lid: vervallen Vestigingsplaats: Heeswijk-Dinther
De stichting is in 2012 opgericht. De stichting gaat alleen projecten uitvoeren (in opdracht van de Stuurgroep), waarvoor een budget is verstrekt. De risico’s zijn hierdoor beperkt.
De Stichting Maashorst in Uitvoering ontvangt een jaarlijks budget voor de uitvoering van projecten en activiteiten. De bijdrage van de gemeente Landerd aan het jaarplan 2017 bedraagt € 29.750 en € 60.000 administratiekosten programmabureau. Voor de Maashorst wordt rechtstreeks € 70.344 betaald aan stichting de Ark voor de realisatie Natuurkern. Dit gebeurde in 2017 voor de laatste keer. Verder wordt met subsidie van de provincie het project ‘Meer Maashorst’ uitgevoerd.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 € 145 € 237 € 3.273 € 9.052
96
Rechtspersoon, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Stichting Openbaar Onderwijsgroep Deelnemers: openbaar onderwijsinstellingen van de gemeenten Bernheze, Landerd, Oss, Sint-Oedenrode, Uden, Veghel en Boekel. Doel: Het gemeenschappelijk orgaan coördineert en oefent de bevoegdheden van de gemeenteraad uit met uitzondering van een aantal zaken zoals de opheffing van scholen of wijziging van de statuten. Bestuurlijk belang: Lid: Wethouder Jonkergouw Plv lid: Wethouder Brands Vestigingsplaats: Uden
Beperkt.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
1-1-2016 31-12-2016 n.v.t. n.v.t.. n.v.t.. n.v.t.
Gemeenschappelijke regeling, doel en bestuurlijk belang
Risico’s Financieel
Regionaal Bureau Leerplicht
Deelnemers: Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis, Sint Oedenrode, Uden en Veghel Doel: Het Regionaal Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Brabant Noordoost (RBL BNO) voert voor 12 gemeenten de Leerplichtwet en de RMC-wet uit. Het bureau ziet erop toe dat kinderen tussen de 5 en 18 jaar onderwijs volgen en dat kinderen tussen de 18 en 23 jaar een startkwalificatie halen. Bestuurlijk belang: Lid: Wethouder Jonkergouw Plv lid: Wethouder Brands Vestigingsplaats: Oss
Beperkt De gemeentelijke bijdrage 2017 bedroeg € 34.168.
Eigen vermogen Vreemd Vermogen
01-01-2016 31-12-2016 € 130.085 € 137.609 € - € 0
97
Indien in bovenstaande tekst gesproken wordt over Brabant-Noord en Brabant Noordoost betreft dit de volgende gemeenten: Brabant-Noord, 17 gemeenten: Boekel, Bernheze, Boxmeer, Boxtel, Cuijk, Grave, Haaren, ’s-Hertogenbosch, Heusden, Landerd, Meierijstad, Mill, Oss, Sint Anthonis, Sint-Michielsgestel, Uden en Vught. Brabant-Noordoost, 11 gemeenten: Boekel, Bernheze, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Meierijstad, Mill, Oss, Sint Anthonis en Uden. Omgevingsdienst Brabant Noord: Boekel, Bernheze, Boxmeer, Boxtel, Cuijk, Grave, Haaren, ’s-Hertogenbosch, Landerd, Meierijstad, Mill, Oss, Sint Anthonis, Sint-Michielsgestel, Uden, Vught en de provincie Noord-Brabant. C. Afwikkeling voormalige gemeenschappelijke regelingen Van enkele voormalige gemeenschappelijke regelingen bestaat nog het risico van nadelige afrekeningen. Deze zijn:
• Sinds 1994 is Landerd lid van de gemeenschappelijke regeling Welstand Noord-Brabant. Deze gemeenschappelijke regeling is in 2011 geliquideerd. Er blijft echter een risico op wachtgeldverplichtingen bestaan. Deze kan oplopen tot maximaal 2,1 miljoen voor alle deelnemende gemeenten wat neerkomt op maximaal € 26.620 voor de gemeente Landerd. Het risico is ontstaan vanaf 2012 indien niet alle medewerkers elders emplooi hebben gevonden. In de afwikkeling van de liquidatie is ook de verkoop van het pand betrokken waar de organisatie is gehuisvest. Een tegenvallende opbrengst kan de liquidatiekosten negatief beïnvloeden.
98
F. Grondbeleid Wethouder Brands
Het gemeentelijk grondbeleid heeft veel relaties met andere programma’s. Het grondbeleid heeft een grote invloed op en samenhang met de realisatie van de programma’s Ruimtelijke ordening, Volkshuisvesting en stedelijke vernieuwing, Verkeer en vervoer, Sport, Cultuur, Recreatie en Natuur en Economie en toerisme. De eventuele baten, maar vooral de financiële risico’s zijn van belang voor de algemene financiële positie. Het grondbeleid van de gemeente Landerd is opgenomen in de nota’s:
- Nota grondbeleid 2012 - Nota grondprijsbeleid 2017 woningbouw
Deze schetsen het kader voor het financiële beleid en voor de financiële uitvoering van het gemeentelijk grondbeleid. De hoofdlijnen van het grondbeleid zijn de volgende:
- In Landerd was het grondbeleid in het verleden actief. Op dit moment worden er geen gronden meer aangekocht.
- Winsten zijn toegestaan ter dekking van eventuele risico’s en ter uitvoering van ander gemeentelijk beleid.
- Goede beheersing van de bedrijfsvoering en een tijdige informatieverschaffing over de bouwgrondexploitaties is essentieel.
- Risico’s dienen tijdig en duidelijk in kaart te worden gebracht. - Elk complex wordt duidelijk afgebakend.
Zoals gebruikelijk zijn ook bij deze herziening de ramingen kritisch bekeken en geactualiseerd. Dit betreft vooral de ramingen voor woon- en bouwrijpmaken, de posten onvoorzien en de plankosten. De nu opgenomen ramingen kennen nog steeds een bandbreedte. O.a. afhankelijk van marktwerking, de versnelde groei van de vraag naar bouwgrond etc. kunnen werkelijke uitgaven hoger of lager worden. In deze jaarrekening zijn de uitkomsten door drie oorzaken fors beïnvloed:
• Hertaxatie Reek Zuid in verband met de vennootschapsbelasting en daardoor af moeten waarderen naar marktwaarde (zie onder Risico’s verderop in dit programma). In totaal is voor Reek Zuid een extra storting in de voorziening gedaan van circa € 932.000.
• Gewijzigde regelgeving over winstneming GREX (zie Raadsinformatiebrief R3 7 december 2017). In deze brief is een bedrag genoemd van € 2.220.000 waarbij rekening werd gehouden met een zekerheidsmarge. Inmiddels is duidelijk geworden dat enige voorzichtigheid bij de winstnemingen niet is toegestaan. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een winstneming van € 2.669.000.
• Volgens de gewijzigde voorschriften BBV mag de geraamde duurzaamheidssubsidie LOG Graspeel ad € 400.000 niet in de GREX worden opgenomen. Dit verklaart het vrijvallen van de voorziening LOG Graspeel en de winst voor dit complex. Dit bedrag wordt bij de bestemming resultaat van de jaarrekening als apart budget geraamd.
Winstneming per complex
Grondexploitatie Tussentijdse winstneming
Akkerwinde 781.637
Den Omgang 240.784
Kerkpad III 176.083
Repelakker 1.260.017
Voederheil 132.976
LOG Graspeel 77.334
Totaal 2.668.831
99
De uitkomsten van de GREX zijn: Overzicht eindewaarde (-/- is voordelig)
Vennootschapsbelasting (VPB) Vanaf 2016 is vennootschapsbelasting verschuldigd over o.a. de GREX. Aan de hand van de GREX 1-1-2016 en 1-1-2017 wordt de fiscale beginbalans 1-1-2016 opgesteld. Deze wordt dan afgezet tegen het werkelijke verloop. De eerste aangifte, over 2016, wordt voor 1 mei 2018 gedaan. Een 1e voorlopige berekening gaf aan dat een bedrag van € 53.650 betaald moet worden. Voor de aangifte Vennootschapsbelasting over het jaar 2017 is een bedrag van € 50.000 als nog te betalen op de balans opgenomen. Verschillenanalyse Met de raad is, n.a.v. een rapport van de Rekenkamercommissie, afgesproken om een verschillenanalyse per complex op te nemen. Daarbij worden de eindwaarden vergeleken. Deze analyse is hieronder opgenomen:
1-7-2016
(begroting
2016)
1-1-2017
(jaarrekening
2016)
1-1-2018
(jaarrekening
2017)
afname /
toename t.o.v.
1-1-2017
Tussentijdse
winst
afname /
toename t.o.v.
1-1-2017
Achter-Oventje -316.467 -390.232 -385.837 -4.395 0 -4.395 afname winst
Akkerwinde -1.049.843 -1.310.144 -579.770 -730.374 781.637 51.263 toename winst
Den Omgang -387.955 -441.908 -58.386 -383.522 240.784 -142.738 afname winst
Kerkpad III -723.468 -699.125 -502.210 -196.915 176.083 -20.832 afname winst
Reek Zuid 2.766.809 2.940.036 3.871.930 -931.894 0 -931.894 toename verlies
Repelakker -1.986.908 -2.036.435 -524.707 -1.511.728 1.260.017 -251.711 afname winst
Vensteeg 701.861 695.705 715.609 -19.904 0 -19.904 toename verlies
Voederheil -1.065.831 -923.333 -911.612 -11.721 132.976 121.255 toename winst
LOG Graspeel 100.690 129.782 -21.239 151.021 77.334 228.355 toename winst
-1.961.112 -2.035.654 1.603.778 -3.639.432 2.668.831 -970.601
100
Tabel verschillenanalyse verloop eindwaarden GREX
(-/- = voordelig) 01-01-2016 (jaarrekening 2015) 01-07-2016 (begroting 2016) 01-01-2017 (jaarrekening 2016) 01-01-2018 (jaarrekening 2017)
Achter-Oventje -321.597 -316.467 -390.232 -385.837
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaar
Stimuleringsgelden niet meer
opgenomen, voordeel 22.000. Verlaging
budget civiel techniek, voordeel 14.000.
Rentelasten, nadeel 16.000. Diverse
kleine verschillen.
verlaging rentepercentage naar
0,65%.
Planschade niet meer opgenomen,
voordeel 75.000. Meer interne uren
opgenomen, nadeel 4.300. Raming
WRM aangepast, voordeel 2.700.
Rentelasten, voordeel 400.
Meer interne uren opgenomen.
Akkerwinde -631.024 -1.049.843 -1.310.144 -579.770
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaar
Minder interne uren begroot, voordeel
60.000. Verlaging budget civiel techniek
en plankosten, voordeel 66.000.
Inflatiecorrectie, voordeel 90.000.
Stimuleringsgelden niet meer
opgenomen, voordeel 131.000.
Opbrengst 2 verplaatsingen bijgesteld,
nadeel 280.000. Verleende korting, nadeel
23.000. Gewijzigde m2 prijs fase 1,
nadeel 87.000. Rentelasten, nadeel
10.000. Diverse kleine verschillen.
verlaging rentepercentage naar
0,65%.
Minder interne uren opgenomen,
voordeel 52.400. Minder externe
plankosten opgenomen, voordeel
60.600. Ramingen BRM en WRM
aangepast, 186.500 voordeel.
Planschade niet meer opgenomen,
voordeel 138.300.. Verleende
korting, 10.700 nadeel. Nieuwe
verkaveling, 176.500 nadeel.
Prijsafspraak ontwikkelaars, 62.400
nadeel. Rentelasten, voordeel
71.000.
Tussentijdse winstneming 781.600 +
rentelast 31.000. Meer interne uren
opgenomen, nadeel 31.500. Meer
budget voor externe VTU, nadeel
40.400. Minder budget externe
advieskosten, voordeel 18.400.
Ophogen terrein heeft met gesloten
grondbalans plaatsgevonden,
voordeel 92.000. Ramingen BRM en
WRM aangepast, voordeel 165.500.
Verleende korting, nadeel 30.300 en
nog te verlenen korting, nadeel
154.000. Claimkavel, voordeel
46.700. Prijsverhoging, voordeel
21.800. Verkaveling, nadeel 25.900
Rentelasten, voordeel 20.400.
Kerkpad III -786.197 -723.468 -699.125 -502.210
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaar
Tussentijdse winstneming, nadeel
360.000. Stimuleringsgelden niet meer
opgenomen, voordeel 62.000. Verleende
korting, nadeel 42.000, Rentelasten,
nadeel 58.000. Diverse kleine verschillen.
verlaging rentepercentage naar
0,65%.
Ramingen BRM en WRM
aangepast, nadeel 6.200. Meer
interne uren opgenomen, nadeel
5.400. Verleende korting, nadeel
6.600. Rentelasten, nadeel 6.100.
Tussentijdse winstneming 176.100 +
4.000 rentelast. Verleende korting,
nadeel 12.150. Grondprijsverlaging,
nadeel 4.300.
101
Reek Zuid 4.250.149 2.766.809 2.940.036 3.871.930
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaar
Minder interne uren begroot, voordeel
30.000. Stimuleringsgelden niet meer
opgenomen, voordeel 35.000.
Inflatiecorrectie, voordeel 24.000.
Rentelasten, voordeel 23.000. Diverse
kleine verschillen.
verlaging rentepercentage naar
0,65%.
Meer interne uren opgenomen,
nadeel 95.200. Ramingen BRM en
WRM aangepast, voordeel 80.500.
Tijdelijk beheer geraamd, nadeel
11.000. Kavel verkocht voor €
120,00 p/m2, nadeel 156.000.
Rentelasten, voordeel 8.600.
Meer interne uren opgenomen,
nadeel 58.400. Meer budget voor
externe plankosten, nadeel 33.900.
Meer budget voor externe VTU,
nadeel 17.000. Ramingen tijdelijk
beheer, nadeel 18.100. Ramingen
BRM en WRM, nadeel 11.600.
Nieuwe taxatie, nadeel 571.500.
Minder opbrengst verkoop kavel 1-8-
9 na taxatie, nadeel 153.500.
Rentelasten, nadeel 67.700.
Repelakker -2.022.270 -1.986.908 -2.036.435 -524.707
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaar
Minder interne uren begroot, voordeel
38.000. Verlaging budget civiel techniek
en plankosten, voordeel 43.000.
Stimuleringsgelden niet meer
opgenomen, voordeel 126.000. Verleende
kortingen, nadeel 121.000.
Inflatiecorrectie, voordeel 92.000.
Rentelasten, voordeel 194.000. Diverse
kleine verschillen.
verlaging rentepercentage naar
0,65%.
Minder interne uren opgenomen,
voordeel 56.300. Verwerving grond,
nadeel 39.700. Verkaveling, voordeel
12.300. Ramingen BRM, WRM en
externe plankosten aangepast,
voordeel 208.600. Planschade niet
meer opgenomen, voordeel 24.100.
Verleende korting, nadeel 180.300.
Rentelasten, nadeel 31.800.
Tussentijdse winstneming 1.260.000
+ rentelast 24.700. Minder interne
uren opgenomen, voordeel 38.400.
Verhoging budget externe VTU en
advieskosten, nadeel 25.400.
Ramingen BRM en WRM
aangepast, nadeel 31.700.
Verleende korting, nadeel 154.700.
Nog te verlenen korting, nadeel
96.400. Verhoging grondprijs,
voordeel 21.500. Rentelasten,
voordeel 22.400.
Vensteeg 834.624 701.861 695.705 715.609
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaar
Verlaging budget civiel techniek, voordeel
15.000. Stimuleringsgelden niet meer
opgenomen, voordeel 30.000. Bijdrage
provincie, voordeel 18.000. Diverse kleine
verschillen.
verlaging rentepercentage naar
0,65%.
Raming WRM aangepast, nadeel
5.600. Rentelasten, nadeel 500.
Meer interne uren opgenomen,
nadeel 7.000. Ramingen BRM en
WRM aangepast, nadeel 2.300.
Rentelasten, nadeel 10.600.
Voederheil -272.746 -1.065.831 -923.333 -911.612
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaar
Verlaging budget civiel techniek en
plankosten, voordeel 99.000.
Stimuleringsgelden niet meer
opgenomen, voordeel 53.000.
Inflatiecorrectie, voordeel 52.000.
Verkopen naar achteren, rentelasten,
nadeel 543.000.
verlaging rentepercentage naar
0,65%.
Meer interne uren opgenomen,
nadeel 201.600. Ramingen WRM en
BRM aangepast, nadeel 3.900.
Afvoer grond naar Repelakker,
voordeel 34.100. Pachten, voordeel
4.800. Raming externe plankosten
aangepast, voordeel 40.800.
Rentelasten, nadeel 16.800.
Tussentijdse winstneming 133.000 +
rentelast 8.900. Minder interne uren
opgenomen, voordeel 14.100.
Verhoging budget externe
plankosten en VTU, nadeel 32.000.
Ramingen BRM en WRM
aangepast, voordeel 99.300.
Rentelasten, voordeel 48.800.
102
(-/- = voordelig) 01-01-2016 (jaarrekening 2015) 01-07-2016 (begroting 2016) 01-01-2017 (jaarrekening 2016) 01-01-2018 (jaarrekening 2017)
Den Omgang -387.955 -441.908 -58.386
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaarMinder plankosten opgenomen,
voordeel 7200. Meer interne uren,
nadeel 400. Minder kosten voor VTU
opgenomen, voordeel 19.400.
Raming BRM en WRM aangepast,
voordeel 22.300. Verkaveling,
voordeel 5000. Rentelasten,
voordeel 400.
Tussentijdse winstneming 240.800 +
rentelast 1.600. Meer interne uren
opgenomen, nadeel 15.700.
Verhoging budget externe VTU,
nadeel 18.700. Aanpassing
ramingen BRM en WRM, nadeel
18.700. Verleende korting, nadeel
91.700. Rentelasten, voordeel 2.400.
LOG Graspeel 127.957 100.690 129.782 -21.239
verklaring verschil t.o.v.
voorgaand jaar
Rentelasten, nadeel 33.000. Diverse
kleine verschillen.
n.v.t. Meer interne uren opgenomen,
nadeel 8.900. Meer
voorbereidingskosten, nadeel
15.600. Opbrengst verpachtingen,
voordeel 5.100. Tijdelijk beheer,
nadeel 2.100. Rentelasten, nadeel
7.500.
Tussentijdse winstneming 77.334.
Duurzaamheidssubsidie uit de grex
400.000 voordeel. Leges vergunning
locatie Heihorst, nadeel 106.000.
Verhoging sloopkosten, nadeel
54.300. Meer interne uren
opgenomen, nadeel 7.400. Tijdelijk
beheer, nadeel 3.700. Diverse
kosten, nadeel 600. Rentelasten,
nadeel 5.100. Pachtopbrengten,
voordeel 5.100.
1.178.896 -1.961.112 -2.035.654 1.603.778
103
Wonen In juli 2015 is de Woonvisie vastgesteld. Volgens de woonvisie zetten we in op “bouwen naar behoefte” door te bouwen voor de juiste doelgroep op de juiste locaties. In 2017 zijn veel goede woningen gebouwd onder meer in de uitbreidingsplannen Akkerwinde te Schaijk, CPO Den Omgang te Schaijk en Repelakker te Zeeland. Tevens zijn diverse plannen gereed gekomen waarmee realisering van nog meer woningen in de toekomst mogelijk is (bijvoorbeeld CP Schaijk en uitwerkingsplan Akkerwinde). Verder zijn prestatieafspraken gemaakt met de woningcorporatie. Werken Landerd heeft bedrijventerrein Voederheil II en woon-werk locatie Reek-Zuid ontwikkeld. Voederheil II betreft een bedrijventerrein (ca. 6,7 ha uitgeefbaar) met kavels (1.000 tot 5.000 m²) met flexibele grenzen waardoor maatwerk geleverd kan worden. Na de vaststelling van het bestemmingsplan is het plan bouwrijp gemaakt en begonnen met de uitgifte. Er zijn inmiddels 9 kavels daadwerkelijk verkocht en er lopen gesprekken met verschillende potentiële kandidaten. Reek-Zuid betreft een Woon-werkgebied (ca. 4 ha uitgeefbaar) met kavels van 750 tot 1.775 m². De verkoopbaarheid van de kavels is de afgelopen jaren lastig gebleken. Inmiddels is er vanuit verschillende ondernemers toch concrete interesse getoond voor een kavel op Reek-Zuid. Mogelijk is dit het resultaat van onze uitgedragen visie om de mogelijkheden die het bestemmingsplan biedt, te verruimen. Hierbij zijn ook marktpartijen actief betrokken om mee te denken in alternatieve invullingen (zowel wonen als werken).
Tijdelijke prijsverlaging 2017 De raad heeft besloten om de grondprijzen van een aantal complexen ook in 2017 tijdelijk te verlagen. De verlaging is 10% en geldt voor gemeentelijke woningbouwkavels en de woon-werkkavels in Reek-Zuid. Per 1 januari 2018 is deze kortingsregeling vervallen en zijn de nieuwe verkoopprijzen gebaseerd op taxaties. Kostprijsbegrotingen De grondexploitaties per 1-1-2017 zijn in de jaarrekening 2017 en de begroting 2018 opgenomen. Deze zijn door de raad vastgesteld op 31 mei 2017, respectievelijk 2 november 2017. Dit sluit aan met de nota Grondbeleid waarin is opgenomen dat de GREX één keer per jaar wordt herzien. De herziening per 1-1-2018 wordt ook opgenomen in de begroting 2019. Storting in de Reserve Groen voor Groen-voor-Rood Conform de regelgeving die ook in de notitie Reserves en Voorzieningen wordt genoemd mogen er ten laste van de GREX geen stortingen in de Reserve Groen worden gedaan voor verplichtingen in het kader van Groen-voor-Rood. Dit betekent dat er de komende jaren, op basis van de GREX 1-1-2018, nog € 326.615 direct ten laste van de behoedzaamheidsreserve in de Reserve Groen gestort gaat worden via de jaarrekeningen van die jaren. Uiteraard wordt ook dit bedrag jaarlijks herrekend. In dit bedrag is de storting voor 2017 inbegrepen. Deze bedraagt € 77.533. Verloop van de boekwaarden Het verloop van de boekwaarden vanaf 2016 tot 2022 is als volgt:
Boekwaarde grexen 01-01-2016 01-01-2017 01-01-2018 01-01-2019 01-01-2020 01-01-2021 01-01-2022
Achter-Oventje 78.672 80.046 82.407 -148.081 -147.961
Akkerwinde 2.948.398 2.084.076 2.519.579 410.324 343.556 -87.044 -347.957
Den Omgang 0 226.970 -174.892
Repelakker 3.028.024 2.120.945 1.945.578 -103.828 -736.426
Reek Zuid 7.556.496 7.622.425 7.746.820 7.569.517 6.299.140 5.985.769 5.495.608
Kerkpad III -95.177 -126.107 53.386 -49.002 -342.731
Voederheil 4.946.424 4.583.417 4.582.805 2.569.062 2.515.643 2.047.230 1.641.489
Vensteeg 1.573.553 1.583.613 1.599.690 1.306.290 1.012.222
LOG 635.690 653.522 907.099 473.265
Totaal 20.672.080 18.828.907 19.262.472 12.027.547 8.943.443 7.945.955 6.789.140
104
Risico’s Grondexploitatie De grondexploitatie is een bedrijfsmatige tak van de gemeente-exploitatie die sterk afhankelijk is van de economische situatie. We moeten rekening houden met mogelijke tegenvallers zoals stagnatie van de gronduitgifte. Voor het opvangen van eventuele risico’s is de behoedzaamheidsreserve beschikbaar. Naast dit risico kan er sprake zijn van plannen die sluiten met een exploitatietekort. Voor deze plannen zijn in de afgelopen jaren voorzieningen ingesteld ten laste van de behoedzaamheidsreserve voor een bedrag van € 3,8 miljoen. In de jaarrekening 2017 zijn de onderstaande voorzieningen ingesteld. T.o.v. 1-1-2017 zijn deze voorzieningen gestegen. Dat wordt vooral veroorzaakt door een toegenomen verlies voor Reek Zuid. Dit complex is, mede in verband met het bepalen van en marktwaarde ervan voor de Vennootschapsbelasting, getaxeerd. Daaruit blijkt dat de boekwaarde hoger is dan de marktwaarde en heeft er een afwaardering plaats moeten vinden. Uitgaande van die taxatie en onze gebruikelijke herijking moet er een extra bedrag in de voorziening gestort worden van circa € 932.000 (zie ook de verschillenanalyse eerder in deze paragraaf).
Naast bovengenoemde voorzieningen is 75% (€ 2.835.000) van de BIO opbrengsten (bedoeld als dekking voor het LOG) in een aparte reserve gestort. Hiervan is in de afgelopen jaren een groot deel ingezet. Van deze reserve is nog € 65.934 beschikbaar voor eventuele toekomstige verliezen.
01-01-2015 01-01-2016 01-07-2016 01-01-2017 01-01-2018
Reek Zuid 4.367.207 4.250.149 2.766.809 2.940.036 3.871.930
Vensteeg 901.086 834.624 701.861 695.705 715.609
Log Graspeel 95.451 127.957 100.690 129.782 0
Voederheil 0 0 0 0 0
Totaal: 5.363.744 5.212.730 3.569.360 3.765.523 4.587.539
105
In de onderstaande tabel zijn de risico’s weergegeven die voor kunnen komen.
Risico Omschrijving
Resultaat Grondexploitatie wijkt af van geprognosticeerd resultaat.
De volgende risico’s zijn te onderscheiden:
• De afzet van bouwpercelen kan vertraging oplopen door conjuncturele ontwikkelingen
• Er kan vertraging optreden door extra procedures
• Onzekerheden in contracten met ontwikkelaars of garantiebepalingen in deze contracten en daarmee gepaard gaan van extra juridische kosten
• Er kunnen extra onderzoekskosten zijn i.v.m. flora en fauna en archeologie.
• De inflatie kan hoger of lager uitvallen dan waarmee in de exploitatieopzet is gerekend
• De opgenomen prijzen per m2 zijn niet haalbaar
• De kosten voor bouw- en woonrijpmaken kunnen hoger of lager uitvallen dan geraamd
• Hogere kosten sanering bij bodemverontreiniging
• Planschadekosten kunnen hoger uitvallen dan voorzien
• De plankosten kunnen hoger uitvallen bij langere doorlooptijd van complexen
• De totale interne urenbesteding kan hoger uitvallen bij een langere doorlooptijd van complexen
• Het (deels) afstoten van complexen (uitnemen uit de GREX) waardoor afgewaardeerd moet worden
• Bouwplannen buiten de huidige capaciteit waardoor binnen de GREX woningbouw af bestemd moet worden terwijl de kosten daarvan niet volledig gedekt zijn (uitruil)
Ten behoeve van Paragraaf A, Weerstandsvermogen en risicobeheersing is vanaf de begroting 2016 een andere benadering van de bepaling van het totale risico voor de GREX gebruikt. Deze is niet langer gebaseerd op één percentage (was 25%) voor de gehele GREX maar is er per complex een percentage bepaald (notitie Weerstandsvermogen en risicobeheersing). Deze zijn als volgt:
Achter-Oventje 50%
Akkerwinde 10%
Den Omgang 0%
Repelakker 10%
Reek Zuid 50%
Kerkpad III 10%
Voederheil 30%
Vensteeg 50%
LOG Graspeel 30%*
* Waarvan de helft voor rekening van de provincie
Deze percentages zijn ongewijzigd t.o.v. de vorige herziening. Den Omgang is nieuw.
106
Financiële positie De grondexploitatie is een van de belangrijkste financiële onderwerpen van de gemeente. Onderstaand wordt inzicht gegeven in de boekwaardes en het verloop van de grondexploitatie. De boekwaarde van de in exploitatie genomen gebieden verloopt vanaf 2017 als volgt: Bedragen x 1.000
In 2017 werd in totaal € 4.538.194 (2016 € 1.308.723) aan kosten verantwoord waarvan € 0 (2016 € 38.710) aan grondaankopen. De opbrengsten voor 2017 bedragen € 4.104.629 (2016 € 3.151.894) waarvan € 3.995.111 (2016 € 3.081.551) grondverkopen. De grondverkopen 2017 kunnen als volgt gespecificeerd worden:
Repelakker 1.574.942
Akkerwinde 1.056.947
Voederheil 538.320
Den Omgang 824.902
Totaal 3.995.111
In exploitatie
genomen
complexen
boekwaarde
begin rekening-
jaar (-/- =
voordelig)
vermeerderingen
rekeningjaar
verminderingen
rekeningjaar
boekwaarde eind
rekeningjaar
geraamde nog te
maken kosten
geraamde
opbrengsten
geraamd eind
resultaat -/- is
winst
opvangen
nadelige
resultaten
Kerkpad -126 180 1 53 130 -685 -502 0
Reek Zuid 7.622 125 0 7.747 1.069 -4.944 3.872 3.872
Akkerwinde 2.084 1.493 1.057 2.520 1.221 -4.321 -580 0
Repelakker 2.121 1.493 1.668 1.946 801 -3.272 -525 0
Voederheil 4.583 539 540 4.583 1.303 -6.797 -912 0
Vensteeg 1.584 16 0 1.600 296 -1.181 715 715
Achter-Oventje 80 2 0 82 18 -486 -386 0
Den Omgang 227 432 834 -175 117 0 -58 0
LOG Graspeel 654 258 5 907 215 -1.143 -21 0
Totaal: 18.829 4.538 4.105 19.263 5.170 -22.829 1.603 4.587
107
De uitgifteplanning die in de GREX is opgenomen is de volgende:
Door de raad is gevraagd deze planning te vergelijken met die van voorafgaande jaren. Dat is in onderstaande tabel samengevat. Er is een vergelijking gemaakt tussen de vastgestelde GREX’en van 2014, 2015, 2016, 2017 en 2018.
* Het geplande aantal daalt door werkelijke verkopen. In het aantal woningen in het jaar 2017 zijn 20 woningen van Den Omgang toegevoegd.
Toelichting per complex Onderstaand wordt per complex een toelichting gegeven op de gevolgen voor de herziening van de exploitaties. Daarbij wordt ook ingegaan op de aanpassingen t.o.v. de vorige GREX. Het uitgangspunt hierbij is dat verliezen direct genomen worden door een voorziening te vormen t.l.v. de behoedzaamheidsreserve en dat winsten genomen worden op het moment dat deze gerealiseerd zijn. Hiervoor is vanaf 2017 een nieuwe en verplichte benaderingswijze vastgesteld in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). In grote lijnen zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd bij de huidige herziening:
1. De kosten voor bouw- en woonrijp maken zijn marktconform en op het prijspeil 2017 geraamd.
2. Er is rekening gehouden met een inflatie van 1,4% (structureel). 3. De rentevergoeding aan de Algemene Dienst is 0,65%, conform verplichte
berekeningswijze BBV. 4. Er is een gedetailleerde inschatting gemaakt van alle interne uren die (meerjarig) voor de
GREX worden gemaakt. Daarbij is sterk gelet op de activiteiten die voor de desbetreffende jaren voor een complex zijn voorzien.
5. De opbrengsten zijn gebaseerd op de vastgestelde grondprijzen voor woningen in Zeeland en Schaijk € 270, voor bedrijven € 120 en voor Reek Zuid op € 198. Voor Vensteeg en Achter Oventje zijn in 2012 verlaagde prijzen vastgesteld van € 213,60. I.v.m. de tijdelijke
GREX Nog te verkopen kavels per 1 januari 2018
2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027
Achter-Oventje 2 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0
Akkerwinde 75 38 12 13 6 6 0 0 0 0 0
Kerkpad 5 1 3 1 0 0 0 0 0 0 0
Reek Zuid 2 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0
Repelakker 31 23 8 0 0 0 0 0 0 0 0
Vensteeg 3 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0
Den Omgang 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
118 64 26 16 6 6 0 0 0 0 0
Reek Zuid 27.756 in m2 2.806 3.381 3.368 3.263 3.456 3.815 4.080 3.587
Voederheil 55.056 in m2 17.000 4.228 4.228 4.228 4.228 4.228 4.228 4.228 4.228 4.232
Woningen Aantallen*
2014 262 18 20 24 20 23 26 24 24 23 23 23 14
2015 239 29 20 30 23 23 20 20 18 20 18 18
2016 205 32 30 25 20 19 18 16 17 14 14
2017 194 57 43 32 37 16 9
2018 118 64 26 16 6 6
Industrie m2*
2014 94.154 3.947 4.946 8.925 5.060 9.677 13.318 13.191 9.152 8.807 11.581 5.550
2015 94.154 6.406 4.541 5.042 18.084 14.702 18.084 11.084 8.501 4.626 3.084
2016 90.298 4.742 4.742 9.084 9.084 9.084 9.084 10.626 10.626 9.084 6000 6.000 2.142
2017 87.298 7.000 9.155 9.155 9.155 9.155 9.155 9.155 9.011 5455 5.455 5.447
2018 82.812 19.806 7.609 7.596 7.491 7.684 8.043 8.308 7.815 4.228 4.232
2017Totaal 2014 2015 2016 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027
108
korting zijn deze prijzen tot 1 januari 2018 met 10% verlaagd (m.u.v. Achter Oventje en Vensteeg).
In de navolgende paragrafen zullen de exploitaties kort worden beschreven (meestal in tabelvorm). Daarbij wordt ingegaan op:
- De oppervlakte van het plangebied en nog uit te geven m2 - Het eindresultaat van deze herziening t.o.v. de vorige herziening - Enkele andere kengetallen - Het risicopercentage t.b.v. paragraaf A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing - Een korte toelichting
Kerkpad Reek (-/- = voordelig)
Eindwaarde jaarrekening 2016 -699.125
Eindwaarde jaarrekening 2017 -502.210
Tussentijdse winst 2017 176.083
Boekwaarde per 1-1-2018 53.386
Te verkopen m2 2.628
Boekwaarde per m2 8,90
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2019
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 2018-2020
Jaar van afsluiting 2020
Risicopercentage 10%
Reek Zuid (-/- = voordelig)
Eindwaarde jaarrekening 2016 2.940.036
Eindwaarde jaarrekening 2017 3.871.930
Boekwaarde per 1-1-2018 7.746.820
Te verkopen m2 29.069
Boekwaarde per m2 266,50
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2024
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 2018-2025
Verhoging van de voorziening voor dekking verlies 931.894
Gevormde voorziening 1-1-2017 2.940.036
Gevormde voorziening 1-1-2018 3.871.930
Jaar van afsluiting 2025
Risicopercentage 50%
Voor de kavels in Reek-Zuid is de animo minimaal. In 2015 is een plan in ontwikkeling gezet dat voorziet in verruiming van de mogelijkheden die in het bestemmingsplan zijn opgenomen. Actief worden marktpartijen benaderd om mee te denken in alternatieve invullingen. Op die manier zal geprobeerd worden om een zo breed mogelijk koop potentieel te krijgen voor het terrein. Het bestemmingsplan zal pas worden gewijzigd op het moment dat zich een koper meldt.
109
Akkerwinde Schaijk (-/- = voordelig)
Eindwaarde jaarrekening 2016 -1.310.144
Eindwaarde jaarrekening 2017 -579.770
Tussentijdse winst 2017 781.637
Boekwaarde per 01-01-2018 2.519.579
Te verkopen m2 18.802
Boekwaarde per m2 134,00
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2023
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 2018-2023
Jaar van afsluiting 2023
Risicopercentage 10%
De planning voor verkoop is bijgesteld, o.a. naar aanleiding van nieuwe overeenkomsten met ontwikkelaars. Voederheil Zeeland (-/- = voordelig)
Eindwaarde jaarrekening 2016 -923.333
Eindwaarde jaarrekening 2017 -911.612
Tussentijdse winst 2017 132.976
Boekwaarde per 1-1-2018 4.582.805
Te verkopen m2 55.056
Boekwaarde per m2 83,24
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2027
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 2018-2027
Jaar van afsluiting 2027
Risicopercentage 30%
In de jaarrekening 2016 is het verwachte herstel vorm gegeven door de planning van de verkopen weer iets naar voren te halen. Dat herstel heeft zich in 2017 voortgezet. Er zijn diverse percelen verkocht. Repelakker (-/- = voordelig)
Eindwaarde jaarrekening 2016 -2.036.435
Eindwaarde jaarrekening 2017 -524.707
Tussentijdse winst 2017 1.260.017
Boekwaarde per 1-1-2018 1.945.578
Te verkopen m2 15.173
Boekwaarde per m2 128,23
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2022
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 2018-2020
Jaar van afsluiting 2020
Risicopercentage 10%
110
Vensteeg Zeeland (-/- = voordelig)
Eindwaarde jaarrekening 2016 695.705
Eindwaarde jaarrekening 2017 715.609
Boekwaarde per 1-1-2018 1.599.690
Te verkopen m2 4.406
Boekwaarde per m2 363,07
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2019
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 2018-2020
Verhoging van de voorziening voor dekking verlies 19.904
Gevormde voorziening 1-1-2017 695.705
Gevormde voorziening 1-1-2018 715.609
Jaar van afsluiting 2020
Risicopercentage 50%
In dit Ruimte voor Ruimte complex zijn nog een drietal kavels uit te geven. Het betreft hier moeilijk te verkopen kavels vanwege de grootte van de kavels. Uiteraard is niet alleen de grootte van de kavels het probleem maar ook de economische situatie is direct van invloed op de vertraagde uitgifte. In 2012 is als stimuleringsmaatregel de grondprijs per m2 verlaagd naar € 213,60. Inmiddels is er regelmatig belangstelling voor deze kavels. Den Omgang (-/- = voordelig)
Eindwaarde jaarrekening 2016 -441.908
Eindwaarde jaarrekening 2017 -58.386
Tussentijdse winst 2017 240.784
Boekwaarde per 1-1-2018 -174.892
Te verkopen m2 0
Boekwaarde per m2 n.v.t.
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2018
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 n.v.t.
Jaar van afsluiting 2018
Risicopercentage 0%
111
LOG Graspeel (-/- = voordelig)
Achter Oventje Zeeland (-/- = voordelig)
Eindwaarde jaarrekening 2016 -390.232
Eindwaarde jaarrekening 2017 -385.837
Tussentijdse winst 2017 0
Boekwaarde per 1-1-2018 82.407
Te verkopen m2 2.277
Boekwaarde per m2 36,19
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2020
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 2018-2020
Jaar van afsluiting 2020
Risicopercentage 50%
Evenals het complex Vensteeg betreft het hier ook een Ruimte voor Ruimte locatie met twee grote uit te geven kavels. In 2012 is als stimuleringsmaatregel de grondprijs per m2 verlaagd naar € 213,60. Samenvatting van de financiële gevolgen GREX voor de jaarrekening 2017 De herziening van de GREX per 1-1-2018 heeft gevolgen voor de jaarrekening en de (meerjaren)begroting. Deze gevolgen zijn hierboven al genoemd en worden hieronder samengevat. Het betreft de vergelijking met de vorig jaar vastgestelde GREX per 1-1-2017.
• Stijging van de verliezen binnen de GREX (excl. LOG Graspeel) van in totaal € 951.798. Dit bedrag is toegevoegd aan de voorzieningen t.l.v. het rekeningresultaat.
• Vrijval van de voorziening voor verlies LOG Graspeel ad € 129.782 en het nemen van winst ad € 77.334
• In 2017 is € 2.668.831 aan tussentijdse winst genomen.
• Afname van de winsten o.a. door de tussentijdse winstneming binnen de GREX met € 2.838.655 voor de winstgevende complexen (per einddatum complex). Dit heeft nu geen direct gevolg voor het jaarrekeningsaldo of de begrotingssaldi).
Eindwaarde jaarrekening 2016 129.782
Eindwaarde jaarrekening 2017 -21.239
Tussentijdse winst 77.334
Boekwaarde per 1-1-2018 907.099
Uitgiftetermijn jaarrekening 2016 2017-2018
Uitgiftetermijn jaarrekening 2017 2018-2019
Vrijval voorziening 129.782
Gevormde voorziening 1-1-2017 129.782
Gevormde voorziening 1-1-2018 0
Jaar van afsluiting 2019
Risicopercentage 30%
112
De nieuwe raming van de interne uren voor de GREX heeft vooral gevolgen voor de meerjarenbegroting. De komende jaren worden er meer uren aan de GREX geraamd dan voorheen. Gebleken is dat onderhandelingen etc. langer duren en daardoor aanzienlijk meer tijd vraagt. De gevolgen voor de meerjarenbegroting zijn vanaf 2018 licht voordelig voor de begroting (nadelig voor de GREX). In de begrotingswijziging behorende bij de jaarrekening 2017 en vaststelling GREX 1-1-2018 wordt dit verwerkt. In de GREX 1-1-2018 zijn deze uren al verwerkt. Voor de jaren 2018 t/m 2027 is het voordeel in totaal € 45.329.
Grondprijzen. De grondprijzen in 2017 zijn:
- Bouwgrondprijs voor bedrijventerrein Voederheil € 120 per m2 - Bouwgrondprijs voor woningbouw € 267 per m2 - Reek Zuid (woning/bedrijven) € 198 per m2 - Vensteeg en Achter Oventje € 213,60 per m2
In oktober 2017 is de nota “grondprijsbeleid 2018 woningbouw” vastgesteld. Vanaf 2018 gelden de volgende prijzen per m2 voor woonkavels.
- Bouwgrondprijs voor Zeeland en Schaijk € 270,00 p/m2 - Bouwgrondprijs voor Reek € 265,00 p/m2 - Bouwgrondprijs voor de exploitatie Vensteeg en Achter-Oventje € 213,60 p/m2
De grondprijs voor Voederheil blijft € 120,00 p/m2 en voor Reek Zuid voor een woon-werkkavel € 198,00. Stimuleringsmaatregelen De mogelijkheden voor stimulering van de verkoop van woningbouw- en bedrijfskavels zijn: Woningbouw
Stimuleringsmaatregelen Doel
1 Aanpassing verkoopvoorwaarden (doorhaling verbod op doorverkoop) bevordering doorstroming
2 Verlengde optietermijn voor een kavel binnenhouden potentiële kopers
3 Voortzetting starterslening stimulering verkoop
4 Verlaging grondprijs "grote" kavels Vensteeg / Achter-Oventje stimulering verkoop
5 Verkoopmiddagen op bouwlocatie in samenwerking met afdeling Vergunningen
binnenhalen potentiële kopers
6 Kopers wijzen op mogelijkheden verhuur “oude” woning via de Leegstandwet bevordering doorstroming
7 (Virtuele) kavelwinkel stimulering verkoop
8 Bordjes in de nog beschikbare kavels binnenhalen potentiële kopers
9 Nu met gratis tuin? stimulering verkoop
10 Mogelijkheid uitgestelde betaling stimulering verkoop
11 Mogelijk maken van flexibele kavels binnen bestemmingsplannen stimulering verkoop
113
Stimuleringsmaatregelen Doel
12 Probleeminventarisatie woningmarkt met marktpartijen / corporaties inzicht in markt
13 Samenbrengen van vraag en aanbod stimulering verkoop
14 Goed digitaal overzicht van beschikbare kavels / woningen stimulering verkoop
15 Stimulering kavelafname door marktpartijen stimulering verkoop
16 Collectief Particulier Opdrachtgeverschap stimulering verkoop
17
Trex (tijdelijke transformatie exploitatie) oftewel gronden tijdelijk anders bestemmen (zonnepanelen, tijdelijke huisvesting enz.)
genereren van een tijdelijke opbrengst
18 Informatiemarkt gemeentehuis stimulering verkoop
19 (Virtuele) kavelwinkel i.c.m. social media stimulering verkoop
20 Gezamenlijke coupon/kortingsactie met marktpartijen/plaatselijke ondernemers
stimulering verkoop / bevordering doorstroming
Verder zijn er een aantal maatregelen welke nader onderzocht kunnen worden.
Mogelijk nog in te zetten stimuleringsmaatregelen Doel
1 “Zelf” ontwikkelen van huurwoningen voortgang op de huurmarkt
2 Verkoopfee voor makelaars / tussenpersonen stimulering verkoop
3 Korting op de grondprijs bij afspraak start bouw stimulering verkoop
4 Stimuleringsmaatregel duurzaamheid (voldoen aan convenant duurzaam bouwen) stimulering verkoop
5 Premie voor bouw levensloopbestendige woningen stimulering verkoop
6 De woonketting stimulering verkoop / bevordering doorstroming
7 Garantieregeling koopwoning stimulering verkoop / bevordering doorstroming
Bedrijfskavels In het verlengde van de stimuleringsmaatregelen voor de woningbouw zijn er ook mogelijke stimuleringsmaatregelen voor de verkoop van bedrijfskavels en dan vooral voor de exploitatiegebieden Reek-Zuid en Voederheil. Het gaat daarbij om de volgende maatregelen:
Stimuleringsmaatregelen bedrijfskavels Doel
1
Trex (tijdelijke transformatie exploitatie) oftewel gronden tijdelijk anders bestemmen (zonnepanelen, tijdelijke huisvesting enz.)
genereren van een tijdelijke opbrengst
2 Mogelijk maken van flexibele kavels binnen bestemmingsplannen stimulering verkoop
3 (Virtuele) kavelwinkel i.c.m. social media stimulering verkoop
4 Gesprekken knelpunten bestaande bedrijventerreinen
stimulering verkoop / bevordering doorstroming
114
G. Lokale heffingen Wethouder Maathuis
In deze paragraaf zijn opgenomen:
• Het belastingbeleid in Landerd
• Kwijtscheldingsbeleid
• Regeling tegemoetkoming kosten huishoudelijk afval
• Overzicht op hoofdlijnen van de heffingen en belastingen 2017 inclusief tariefwijzigingen. Het belastingbeleid in Landerd In 2016 is de Nota Lokale Heffingen vastgesteld. De insteek is om tarieven niet meer dan noodzakelijk te laten stijgen. Dit in relatie met de wensen en plannen die de gemeente heeft en de ontwikkeling van de algemene koopkracht van de burger. Er vindt steeds een afweging plaats tussen de wensen en de daarvoor soms noodzakelijke verhoging van de belastingen. Kwijtscheldingsbeleid Voor 2017 is een bedrag van € 41.033 (2016 € 37.279) besteed aan het verlenen van kwijtscheldingen. Er zijn 164 aanvragen (2016: 140) geweest hiervan zijn 58 (2016: 50) automatische toekenningen 67 (2016: 65) gehele of gedeeltelijke toekenningen op verzoek toegekend. Kwijtschelding kan verkregen worden voor de OZB, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. De kwijtschelding wordt door de BSOB uitgevoerd. Regeling tegemoetkoming in de kosten voor huishoudelijk afval in bijzondere gevallen Deze regeling houdt in dat in bijzondere gevallen (meestal bij voortdurende ziekte) de mogelijkheid bestaat om de kosten van de extra minicontainer die speciaal voor deze “bijzondere omstandigheden” van de gemeente wordt gehuurd via een vergoedingsregeling te compenseren.
Overzicht op hoofdlijnen van de heffingen en belastingen van 2017:
Leges titel I Begroting 2017 Werkelijk Stijging %
Berekening kostendekkendheid
Kosten taakveld(en) incl. rente 217.124 114.748
Inkomsten taakveld(en) excl. Heffingen 0 0
Netto kosten taakveld 217.124 114.748
Toe te rekenen kosten:
Kosten van andere taakvelden 0 0
Overhead incl. rente 195.439 83.608
BTW 0 0
Totale kosten 412.563 198.356
Totale opbrengst 167.946 218.267 50.321
Kostendekkendheid 40,71% 110,04% 69,33%
115
Leges titel II Begroting 2017 Werkelijk Stijging %
Berekening kostendekkendheid
Kosten taakveld(en) incl. rente 309.303 489.330
Inkomsten taakveld(en) excl. Heffingen -35.000 0
Netto kosten taakveld 274.303 489.330
Toe te rekenen kosten:
Kosten van andere taakvelden 66.927 11.200
Overhead incl. rente 251.664 331.427
BTW 19.218 40.924
Totale kosten 612.112 872.881
Totale opbrengst 548.320 1.095.141 546.821
Kostendekkendheid 89,58% 125,46% 35,88%
Leges titel III Begroting 2017 Werkelijk Stijging %
Berekening kostendekkendheid
Kosten taakveld(en) incl. rente 34.610 41.378
Inkomsten taakveld(en) excl. Heffingen 0 0
Netto kosten taakveld 34.610 41.378
Toe te rekenen kosten:
Kosten van andere taakvelden 0 0
Overhead incl. rente 40.257 44.956
BTW 0 0
Totale kosten 74.867 86.334
Totale opbrengst 12.228 7.996 -4.232
Kostendekkendheid 16,33% 9,26% -7,07%
o Uitgangspunt is maximaal 100% kostendekkendheid. Op verschillende onderdelen
wordt deze 100% niet gehaald. In 2003 is de laatste notitie kostenverhaal vastgesteld door de raad. Daarbij zijn voor een aantal leges lagere dekkingspercentages vastgesteld.
o De kosten bestaan uit:
Titel 1: o Aanschaf documenten o Kosten informatiebeveiliging o Diverse kleine aanschaffingen o Salarislasten buitengewoon ambtenaar burgerlijke stand o Toegerekende interne uren o Toegerekende overhead
Titel 2:
o Bouwplantoetser inhuur o Externe advieskosten o Kosten welstandscommissie o Bouwtoezicht door ODBN o Gisviewer / kaarten
116
o Toetsing BZV o Toetsing GGD o Toetsing door brandweer o Toe te rekenen interne uren o Toe te rekenen overhead o Toe te rekenen BTW
Titel 3:
o Toe te rekenen interne uren o Toe te rekenen overhead
• Kruissubsidiering. Dit betekent dat er op onderdelen binnen de leges overschotten of tekorten zijn t.o.v. de voor die dienst gemaakte kosten. Die overschotten en tekorten mogen met elkaar verrekend worden terwijl het totaal beneden de 100% kostendekking blijft. Kruissubsidiering tussen de drie titels vindt niet plaats. Alle drie de titels zitten begrotingstechnisch ruim beneden de 100% kostendekkendheid. Kruissubsidiering binnen de titels vindt wel plaats.
o Titel 1: De hoogte van de tarieven is bepalend of een tarief kostendekkend is. Een aantal tarieven binnen deze titel is gemaximeerd door het rijk (rijbewijs, paspoorten etc). Daarnaast is bijvoorbeeld het uittreksel BRP bewust lager vastgesteld om dit laagdrempelig te houden. Dit zijn oorzaken van kruissubsidiering binnen deze titel.
o Titel 2: Voor de leges omgevingsvergunning, onderdeel bouwen, is er een staffeling waarbij een degressief tarief geldt. Desondanks kan het voorkomen dat een aanvraag net binnen of buiten een staffel valt en daardoor aanzienlijk meer of minder moet betalen. De kosten zijn in zo’n geval hetzelfde. Binnen de titel zelf vindt geen kruissubsidiering plaats. Alle tarieven zijn lager dan de kosten.
o Titel 3: Binnen de titel vindt kruissubsidiering plaats tussen de verschillende vergunningen. Bijvoorbeeld een evenementenvergunning voor een grote activiteit kent hetzelfde tarief als een kleineer evenement. De urenbesteding kan echter fors verschillen.
117
Lijkbezorgingsrechten Begroting 2017 Werkelijk Stijging %
Berekening kostendekkendheid
Kosten taakveld(en) incl. rente 51.881 47.857
Inkomsten taakveld(en) excl. Heffingen -1 0
Netto kosten taakveld 51.880 47.857
Toe te rekenen kosten:
Kosten van andere taakvelden 0 0
Overhead incl. rente 11.521 13.236
BTW 0 0
Totale kosten 63.401 61.093
Totale opbrengst 50.000 80.392 30.392
Kostendekkendheid 78,86% 131,59% 52,72%
• Uitgangspunt is 100% kostendekkendheid
• De kosten bestaan uit: o Onderhoud begraafplaats (groen en aula) o Graf delven o Kapitaallasten gebouwen o Belastingen en verzekeringen o Toegerekende interne uren o Toegerekende overhead
Marktgelden Begroting 2017 Werkelijk Stijging %
Tarief per m2 per kwartaal 8,63 8,65 0,02
Kosten taakveld(en) incl. rente 12.652 14.996
Inkomsten taakveld(en) excl. Heffingen 0 0
Netto kosten taakveld 12.652 14.996
Toe te rekenen kosten:
Kosten van andere taakvelden 0 0
Overhead incl. rente 1.150 2.480
BTW 0 0
Totale kosten 13.802 17.475
Totale opbrengst 8.050 6.643 -1.407
Kostendekkendheid 58,32% 38,01% -20,31%
118
• Uitgangspunt is 100% kostendekkendheid
• De kosten bestaan uit: o Elektriciteit o Huur marktkramen o Salariskosten marktmeester o Toegerekende interne uren o Toegerekende overhead
Afvalstoffenheffing Begroting 2017 Werkelijk Stijging
Tarief eenpersoonshuishoudens 162,60 162,60 0
Tarief eenpersoonshuishoudens 255,00 255,00 0
Tarief extra container 266,40 266,40 0
Berekening kostendekkendheid:
Kosten taakveld(en) incl. rente 1.256.236 1.164.219
Inkomsten taakveld(en) excl. Heffingen -192.421 -230.256
Netto kosten taakveld 1.063.815 933.963
Toe te rekenen kosten:
Kosten van andere taakvelden 37.645 25.416
Overhead incl. rente 85.505 77.964
BTW 221.004 221.190
Totale kosten 1.407.969 1.258.533
Totale opbrengst 1.376.539 1.373.103 -3.436
Kostendekkendheid 97,77% 109,10% 11,34%
Uitgangspunt is 100% kostendekkendheid
• De kosten bestaan uit: o Inzamelen en verwerken restafval o Inzamelen en verwerken GFT-afval o Inzamelen en verwerken PMD o Inzamelen en verwerken oud papier, glas, kleding, chemisch afval etc. o Onderhoud en aanschaf containers o Onderhoud en kapitaallasten ondergrondse glascontainers o Ophalen grof huisvuil o Opruimen zwerfafval o Bijdrage milieustraat Oss o Toegerekende interne uren o Toegerekende overhead o Toegerekende kosten heffing en inning BSOB o Toegerekende BTW o Toegerekende kosten kwijtschelding afvalstoffenheffing
Doel is om de tarieven zo laag mogelijk te houden. Egalisatie van de tarieven vindt daarom plaats via de reserve afvalstoffenheffing.
119
Rioolheffing Begroting 2017 Werkelijk Stijging
Tarief waterverbruik 0 t/m 100 m3 123,24 123,24 0
Tarief waterverbruik 101 t/m 250 m3 176,28 176,28 0
Tarief waterverbruik 251 t/m 500 m3 299,52 299,52 0
Tarief waterverbruik 501 t/m 750 m3 493,68 493,68 0
Tarief waterverbruik > 25,001 m3 4.127,40 4.127,40 0
Berekening kostendekkendheid:
Kosten taakveld(en) incl. rente 725.261 721.403
Inkomsten taakveld(en) excl. Heffingen -875 -1.754
Netto kosten taakveld 724.386 719.648
Toe te rekenen kosten:
Kosten van andere taakvelden 76.645 31.538
Overhead incl. rente 177.296 153.161
BTW 135.815 227.824
Totale kosten 1.114.142 1.132.172
Totale opbrengst 1.036.667 1.056.452 19.785
Kostendekkendheid 93,05% 93,31% 0,27%
• Uitgangspunt is 100% kostendekkendheid
• De kosten bestaan uit: o Elektriciteit o Inhuur derden o Telefoonkosten o Reiniging, inspectie en onderhoud o Onderhoud minikraan o Bijdrage WION o Kosten rioolbeheerprogramma o Contributies vakverenigingen o Toegerekende interne uren o Toegerekende overhead o Toegerekende kosten heffing en inning BSOB o Toegerekende BTW o Toegerekende kosten kwijtschelding rioolheffing o Toegerekende kosten veegvuil (50%)
Doel is om de tarieven zo laag mogelijk te houden. In de begroting en jaarrekening wordt het verschil tussen de baten en de lasten in de voorziening riolering gestort. Als dit verschil wijzigt wordt de storting hoger of lager. Uitzondering hierop zijn de verschillen in de geraamde exploitatielasten die niet door hoeven te schuiven naar volgende jaren (bijvoorbeeld elektriciteit). Deze voordelen worden bij de jaarrekening in een reserve gestort.
120
Onroerende-zaakbelastingen 2014 2015 2016 2017
Tarief woningen eigenaren 0,0914 0,10092 0,10293 0,10315
Tarief niet-woningen eigenaren
0,2152 0,23714 0,25302 0,27197
Tarief niet-woningen gebruikers 0,1627 0,17912 0,19111 0,20546
Totale opbrengst begroot 2.688.753 2.850.229 3.030.103 3.023.009
Woningen eigenaren 1.469.186 1.558.213 1.597.445 1.697.461
Niet-woningen eigenaren 763.815 809.412 899.333 835.372
Niet-woningen gebruikers 455.752 482.604 533.325 490.176
Totale opbrengst werkelijk 2.675.927 2.876.065 2.958.184 2.984.615
Woningen eigenaren 1.473.606 1.560.048 1.616.330 1.690.426
Niet-woningen eigenaren 758.892 806.858 829.689 812.214
Niet-woningen gebruikers 443.430 509.159 512.166 481.975
Verschil -12.826 25.836 -71.919 -38.394
Precariobelasting 2014 2015 2016 2017
Tarief per m2 per jaar (terras) 10,6 10,75 10,85 10,95
Tarief standplaats 159,3 161,3 162,5 163,95
Totale opbrengst begroot 5.362 5.278 3.478 6.500
Totale opbrengst werkelijk 3.686 3.761 6.070 7.527
Verschil -1.676 -1.517 2.592 1.027
Toeristenbelasting 2014 2015 2016 2017
Tarief per overnachting 1,1 1,1 1,1 1,1
Totale opbrengst begroot 227.884 257.884 239.884 257.884
Totale opbrengst werkelijk 247.711 251.753 216.029 265.761
Verschil 19.827 -6.131 -23.855 7.877
Forensenbelasting 2014 2015 2016 2017
Bebouwde oppervlake < 45 m2 124,7 124,7 124,7 124,7
Bebouwde oppervlakte 45 m2 - 100 m2 188,6 188,6 188,6 188,6
Bebouwde oppervlakte > 100 m2 377,2 377,2 377,2 377,2
Totale opbrengst begroot 13.205 13.198 13.198 26.400
Totale opbrengst werkelijk 13.344 18.526 33.661 25.326
Verschil 139 5.328 20.463 -1.074
121
122
RAADSBESLUIT Zaaknummer: 1468-2018
Gemeentehuis Landerd Kerkstraat 39 Postbus 35 5410 AA Zeeland tel.: 0486-458111
fax: 0486-458222 e-mail: [email protected] internet: www.landerd.nl BNG IBAN rekeningnummer: NL29 BNGH 028.50.60.619
Agendapunt: Programmarekening 2017 en Meerjarenperspectief grondexploitatie 2018 De raad van de gemeente Landerd; Gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van Landerd d.d. 8 mei 2018; B E S L U I T:
1. Het Meerjarenperspectief grondexploitatie 2018 vast te stellen.
2. De programmarekening 2017 vast te stellen.
3. Te besluiten tot stortingen ad € 569.361 en onttrekkingen ad € 264.895 van de reserves
n.a.v. de vaststelling van de programmarekening 2017.
4. Een bedrag van € 1.184.353 beschikbaar te stellen in 2018 uit de reserve diverse
bestemde budgetten.
5. Een bedrag van € 400.000 beschikbaar te stellen voor duurzaamheid in het
buitengebied.
6. De 7e begrotingswijziging 2018 vast te stellen.
Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad der gemeente Landerd van 4 juli 2018. De raad voornoemd, de griffier, de voorzitter, E.E. Weijenberg M.C. Bakermans
123