Programi Kombëtar për Parandalimin dhe Kontrollin e ... 2017... · obstructive pulmonare)...

1

Programi Kombëtar për Parandalimin dhe

Kontrollin e Sëmundjeve Joinfektive në Shqipëri

2

Përmbajtja Hyrje .............................................................................................................................................................. 3

Konteksti global dhe rajonale ................................................................................................................... 3

Politikat dhe programet e lidhura me SJI në Shqipëri .............................................................................. 4

Analiza e situatës .......................................................................................................................................... 5

Mortaliteti ................................................................................................................................................. 5

Sëmundshmëria ........................................................................................................................................ 6

Faktorët e riskut ........................................................................................................................................ 7

Kuadri strategjik .......................................................................................................................................... 10

Visioni ...................................................................................................................................................... 10

Qëllimi ..................................................................................................................................................... 10

Objektivat ................................................................................................................................................ 10

Përqasja strategjike ................................................................................................................................. 10

Principet e perqasjes strategjike ............................................................................................................ 10

Fushat prioritare të veprimit ................................................................................................................... 10

Objektivat e përgjithshëm ...................................................................................................................... 13

Financimi ..................................................................................................................................................... 13

Plani I implementimit të programit për parandalimin dhe kontrollin e SJI ................................................ 15

3

HYRJE

Konteksti global dhe rajonal

Sëmundjet joinfektive janë ( SJI) janë shkaku kryesor i vdekjeve, sëmundshmërisë dhe paaftësisë në

rajonin Europian. Në Europë, SJI kryesore(semundjet kardiovaskulare, kanceri, semundje kronike

obstructive pulmonare dhe diabeti) shkaktojnë 86 % të vdekjeve dhe 77 përqind të barrës së

sëmundjeve, duke rritur barrën për sistemet shëndetësore, zhvillimin economik dhe mireqenien e një

pjese të madhe të popullatës, në vecanti për popullatën mbi 50 vjeç. (ËHO Regional Office for Europe,

2013).

Shumica e SJI janë kronike dhe si rrjedhojë kanë një impakt të konsiderueshëm makroekonomik. SJI

kërkojne kontakte të shpeshta me sistemin shëndetësor dhe për pasojë shpenzime mjekësore që

shpesh mund te jenë shpenzime katastrofike per individin dhe familjen. Humbja e produktivitetit në

punë për shkak të SJI është sinjifikante, për çdo 10% rritje në vdekshmërinë nga SJI, ndodh një ulje prej

0.5 % të rritjes ekonomike.

SJI konsiderohet një barrierë për zhvillimin e qendrueshëm të kapitalit njerëzor. Në shumë vende,

njerëzit përjetojnë SJI në moshë të re, periudhat kohore E SJI janë më të gjata të sëmundjes, vdekjet e

parakohëshme dhe obeziteti është duke u rritur. Rritja e SJI në popullatat e reja po rrezikon “rritjen

demografike”-përfitimet ekonomike të pritshme kur një pjesë e madhe e popullatës është në moshë e

punës. Forumi Botëror i Ekonomisë, raporton se në vendet ku cilësia e sistemit shëndetësor dhe aksesi

perceptohet si e ulët, mundesia e dëmtimit të performancës së kompanisë për shkak të SJI në

punëtorët është e e lartë. SJI ndikon në mungesat në punë, humbjen e performancës në punë për shkak

të paaftësisë dhe humbjes së punonjësve të kualifikuar.

Në këtë kuadër, Deklarata Politike e Kombeve të Bashkuara per SJI në 2011 i përcakton SJI si kërcënim I

pavarur dhe në rritje për zhvillimin e qëndrueshëm njerëzor dhe ekonomik. SJI janë shkaku në rritje i

vdekjeve parakohshme dhe paaftësisë, dhe kanë një kosto në rritje për buxherin e dedikuar për

shendetësinë si në vendet në zhvillim dhe të zhvilluara. Në vitin 2015, objektivat e zhvillimit të

qendrueshëm (OZHQ), në ndryshim me objektivat e zhvillimit te mijevjecarit, përfshijnë objektivin për

uljen e vdekjes së parakohshem e lidhur me SJI dhe targete të tjera të lidhura me faktorët madhorë të

SJI .

Plani global i veprimit I OBSh për parandalimin dhe kontrollin e SJI, 2013-2020 ka nënvizuar dhe

theksuar për parandalimin dhe kontrollin e SJI ndërhyrjet kosto efektive në katër fusha kryesore ( i)

kontrolli I duhanit (ii) përdorimi I dëmshëm i alkoolit, (iii) dieta jo e shëndetshme dhe (iv) inaktiviteti

fizik. Këto ndërhyrje janë të bazuar në evidencë, impakt të lartë, janë të përballueshme dhe të

zbatueshme . Ndonëse këto ndërhyrje janë të thjeshta për tu implementuar, ato shpesh kërkojnë

angazhim politik dhe koordinim ndërsektorial. Nqs Ministritë e Shendetësisë punojnë vetëm në

parandlimin e SJI ato limitohen në ndërhyrje të lidhura me trajtimin dhe shërimin e sëmundjeve

joinfektive , ndërkohë që përqasja “ a ëhole government “ është e nevojshme për adresuar shkaqet

sociale të SJI-ve.

4

Në vazhdim, përfshirja e shoqërise civile, shoqatave të akademikëve dhe profesionistëve apo dhe

subjekteve private janë të nevojshme në parandalimin dhe kontrollin e SJI-ve.

Në korrik të 2014, Shtetet anëtare ndërmorën një rishikim dhe vlerësim të plotë në kontrollin dhe

parandalimin e SJI dhe progresi që nga Deklarata Politike E Kombeve të Bashkuara për SJI në 2011.

Anagazhimet kryesore ishin (i) vendosja e objektivave kombëtare për SJI për 2025 (ii) hartimi I politikave

ndërsektoriale për SJI dhe plane për arritjen e objektivave; (iii) formimi I një mekanizmi multisektorial

për përfshirjen e politikës dhe llogaridhenien e ndërsjelltë për sfera të ndryshme të politikës që kanq

ndikim në SJI; (iv) reduktimi I faktorëve madhorë të SJI duke implementuar ndërhyrjet e propozuara në

Plani global I veprimit I OBSh per parandalimin dhe kontrollin e SJI, 2013-2020

Politikat dhe programet aktuale të lidhura me parandalimin dhe kontrollin e SJI në Shqipëri

Parandalimi dhe kontrolli I SJI është konsideruar si një nga prioritetet e qeversië shqiptare. Në këtë

kuadër, parandalimi dhe kontrolli I SJI ka qënë përfshirë në ligjet në sistemin shëndetësor si Ligji 10107

dt 30.03 2009 “ Mbi kujdesin shëndetësor në Shqiperi “, ligji nr 10883 date 23. 02.2011 “ Mbi sigurimin

e detyruar të kujdesit shëndetësor ne Republikën e Shqiperisë”. Ligji 10138, date 11.05. 2009 “ Mbi

shendetin publik” , ligji 44 viti 2012 “ Mbi shëndetin mendor”. Ligji nr 9636 dt 6. 11. 2006 “ Mbi

mbrotjen e shëndetit nga produktet e duhanit”, ligji nr 9518 dt 18.04.2006 “ Mbi mbrojtjen e

minoreneve nga përdorimi I alkoolit” ose në plane e veprimit: si Plani I Veprimit në Kontrollin e

Kancerit 2011-2020. Plani i veprimit per shendetin mendor 2013-2021, dokumenti per politikat e

ushqyerjes dhe ushqimit 2013-2020.

Ceshtje të lidhura me parandalimin dhe kontrollin e SJI jane përfshirë në dokumente politike qeveritare

më të gjera

• Program katërvjecar i qeversisë shqiptare 2013-2017 – ku qellimi kryesor ështe zgjatja e viteve

të jetës së shendetshme të qytetarëve të Shqipërisë dhe parandalimi I vdekjeve të

parakohshem duke ruajtur dhe përmirësuar shëndetin.

• Programi Kombëtar Për Integrimin Europian

• Strategjia E Sistemit Shendetësor 2016-2020

Programi i propozuar ndërsektorial për parandalimin dhe kontrollin e SJI do të hartohet bazuar në

strategjitë dhe programet politike duke kombinuar dhe integruar perpjekjet e një numër aktorësh si

nga qeveria dhe nga fusha civile për të arritur qëllimet, dhe në përputhje me kuadrin global monitorues

të OBSh për SJI.

5

Analiza e situatës

Sipas raportit kombëtar të shëndetit 2014, SJI janë problemi kryesor në Shqipëri me një rritje të

dukshme përgjatë 1990-2010 , një trend që do të vazhdojë në rritje në të ardhmen, në kuadrin e rritjes

së jetëgjatësisë dhe moshimit të popullatës.

SJI kryesore janë sëmundjet kardiovaskulare, gjendjet kronike respiratore (astma, semundje kronike

obstructive pulmonare) diabeti, kanceri I gjirit dhe I qafës së mitrës, depresioni. Tre sëmundjet e para

kanë të të njëjtët faktorë risku të modifikueshëm, përfshirë faktorë risku të sjelljes ( si duhani, alkooli,

dhe dieta jo e shëndetshme ) dhe gjendje shëndetësore fiziologjike ( hipertensioni dhe

hiperkolesterolemia).

Mortaliteti

Modeli I vdekshmërisë në Shqipëri i ngjan vendeve të zhvilluara. Sipas OBSh, SJI janë përgjegjëse për

rreth 90 % të vdekjeve në Shqipëri dhe probabiliteti I vdekjeve midis 30-70 nga katër SJI kryesorë është

19%. Sëmundjet kardiovaskulare janë shkaktare për 59 % të të gjitha vdekjeve (figura 1).

Figure 1.

Raporti Kombëtar I Shendetit 2014 tregon një rritje të nivelit të vdekshmërisë nga sëmundjet joinfektive

(Sëmumdje ishemike e zemrës (SIZ), neoplazma, diabeti dhe sëmundje kronike obstruktive të

mushkërive) përgjatë dy dekadave të fundit ( Tabela 1)

6

Table 1.Niveli krudo dhe I standardizuar I vdekshmërisë ( për 100 000 banorë)

SJI 1990 2010 1990* 2010*

SIZ 81 172 125 155

Sëmundje

cerebrovaskulare 92 163 144 147

Neoplasma 74 136 104 124

Diabeti 3 7 4 6

SPOK 13 19 20 17

* niveli I standardizuar I vdekjeve per 100,000. Burimi: Raporti Kombëtar Shendetësor 2014 . Shqipëria

Sëmundshmëria

Pjesa e SJI si në perqindje e viteve të axhustuara të kaluara në paaftësi totale është rritur në menyrë të

konsiderueshme nga 2000 në 2012 në Shqiperi (figura 2 )

Figura2.SJI si një përqindje e viteve të axhustuara të kaluara në paaftësi ( totali) në Shqipëri në vitin

2000 dhe 2012

Burimi: Raporti Kombëtar Shendetësor 2014 . Shqipëria

Përgjatë 1990- 2010, pjesa e SJI total dhe SJI specifike si një % ndaj SJI totale është rritur

7

Figure 3. SJI totale dhe SJI specifike si përqindje e viteve të axhustuara të kaluara në paaftësi në

Shqipëri në 1990 dhe 2010.

Burimi: Raporti Kombëtar Shendetësor 2014 . Shqipëria

Faktorët e riskut

Sipas raportit kombëtar të shëndetit, që bazohet ne të dhenat e barrës globale të sëmundjeve, tre ishin

faktorët e riskut përgjegjës për pjesë kryesore të barrës të sëmundjeve : dieta, hipertensioni arterial dhe

duhanpirja (Global Burden Disease, 2010)

Në vitin 2010, faktorët e lidhur me stilin e jetës llogariten për më shumë se 70% e barrës totale të

sëmundjeve në SHqiperi dhe dieta është përgjegjëse për 38 % e vdekshmërisë në Shqipëri.

8

Tabela 3. Barra e sëmundshmërisë atribuar faktorëve të stilit të jetës në Shqipëri 1990 dhe 2010

Burimi: Raporti Kombëtar Shendetësor 2014. Shqipëria

Sipas studimit të përdorimit të substancave në popullatën në Shqiperi , prevalence e duhanpirjes tek

burrat është 43.3 dhe tek femrat 10.7%.(Figura 4).

Figura 4. Prevalenca e përdorimit të duhanit sipas gjinisë në popullatën e përgjithshme 15-65 vjec në

Shqipëri, 2014.

Burimi: Studimi i përdorimit të substancave në popullatës e përgjithsme në Shqipëri 2014

9

Në vitin 2010, dieta si faktor rreziku llogaritet për 44 % të vdekjeve nga SJI dhe 22 % për barrën e

sëmundjeve nga SJI në total (tabela 4) .Faktorët e riskut të lidhur me dietën perfshijnë marrjen e

kalorive të tepërta dhe konsumimi I tepërt I kripës, yndyrnave të pasuturuara, mishi i përpunuar,

mungesa apo konsumi I ulët i fruta dhe perimeve.

Tabela 4. Niveli i vdekshmërisë bruto (NVB) dhe barra e SJI që I atribuohen rreziqeve të dietës në

Shqipëri sipas viteve

Burimi: Raporti Kombëtar Shendetësor 2014. Shqipëria

Studimet e fundit tregojn një prevalencë të lartë të mbipeshës /obezitetit dhe hipertensionit në

popullatën e përgjithshme shqiptare. (Figure 5).

Figure 5.Prevalenca e mbipeshës dhe obezitetit (majtas) dhe hipertensionit ( djathtas) në popullatën

15- 49 vjec në Shqipëri 2009 (ADHS 2009).

Sipas studimit te sjelleve shendetësore në femije të moshës shkollore, vetëm një në katër fëmijë kryen

aktivitet fizik të moderuar apo intensiv për të paktën një orë në ditë

10

KUADRI STRATEGJIK

Visioni

Promovimi i një shëndeti pa sëmundje joinfektive të parandalueshme, vdekjve të parakohshme dhe

paaftësi të menjanueshme.

Qëllimi

Qëllimi i programit shqiptar të parandalimit dhe kontrollit të SJI është të shmangë vdekjet e

parakohshme dhe reduktojë në mënyrë sinjifikante barrën e SJI-ve duke ndërmarrë aksione

ndërsektoriale, përmirësimojë cilësinë së jetës dhe barazojë jetën e pritshme të shëndetshme në rajon

dhe midis rajoneve.

Objektivat

• Të ndërmarrë ndërhyrje të intergruara për faktorët e rrezikut dhe determinantët përgjatë sektorëve

• Të forcojë sistemin shëndetësorë në parandalimin dhe kontrollin e SJI

Përqasja strategjike

Një përqasje gjithëpërfshirëse që integron sistematikisht politikën dhe ndërhyrjen për të reduktuar

pabarazinë në shendet dhe trajtojë SJI –ve me anë të :

1. Ndërhyrje promocionale në bazë popullare dhe programeve të kontrollit të sëmundjeve

2. Përfshirja aktive e grupeve dhe individeve me risk të lartë

3. Rritja e mbulesës së popullatës e kujdes dhe trajtim efektiv

Principet e perqasjes strategjike

• Shëndeti si e drejtë

• Focus në barazi

• Forcimi i sistemit shëndetesor

• Shëndeti në të gjitha politikat

• Perqasja e ciklit të jetës

• Balancimi i ndërhyrjeve në popullatë dhe të grupeve në risk

• Programe të integruara

• Përqasja “Whole of society”

Fushat prioritare të veprimit

Programi i propozuar nënvizon fillimisht prioritetët afatshkurtra për veprim që do të adresohen gjatë

dy viteve të ardhshme 2017-2018 dhe janë në përputhje me agjenden e integrimit në BE, fizibilitetit,

kosto efektive ( Best buy , WHO) dhe suportit politik. Fushat të tjera të veprimit janë identifikuar gjatë

periudhës 2016-2020 dhe janë dhënë në planin e veprimit bashkangjitur, por mund të kërkojnë një

konsultim shtesë me partnerët e interesuar.

11

Aktivitetet janë organizuar në katër objektiva strategjikë : qeverisja, parandalimi, sistemi shëndetesor

dhe survejanca

• Qeverisja : forcimi dhe zgjerimi I bashkëpunimit intersektoral dhe partnershipit për SJI

1. Forcimi I rolit të Komitetit ndërsektorial në SJI duke përcaktuar përgjegjësite e tij

specifike në zhvillimin , implementimin dhe vlerësimin e planit për të siguruar

përfshirjen , koherencën politike, llogaridhenien e përbashkët dhe linja të qarta raportimi

2. Sigurimi I realizueshmërisë së implementimit të planit duhet të paraprihet nga

perfshirja e tij në programin afat mesme të buxhetit të qeverisë.

3. Sigurimi i angazhimit nga partnerë dhe aktorë brenda dhe jashtë sistemit shëndetësor

4. Rritja e kapaciteteve të Ministrisë së Shendetësisë në fushën ë SJI

5. Përfshirja e SJI në raundin tjetër e UNDAF

• Parandalimi : Përshkallëzimi i ndërhyrjeve në nivel popullate për të adresuar faktorë e riskut dhe

determinantët social bazë

• Politika e gjithëqeverisjes

1. Bashkëpunimi me bashkitë për të krijuar kushte për ruajtjen dhe përmirësimin e

shëndetit(shëtitore, zona të gjelbëruara, korsi për bicikleta)

2. Promovimi I sportit dhe aktivitetit fizik duke filluar qe nga shkolla. Rishikimi dhe përditësimi I

kurrikulave shkollore në lidhje me aktivitetin fizik dhe ushqyerjen

3. Promovimi dhe vazhdimësia e iniciativës së “Shkollave të hapura” per të lehtësuar aktivitetin

fizik në nivel komuniteti

4. Forcimin e politikave kundër duhanpirjes nëpërmjet zgjerimit të kapacitetit te Inspektoriatit

Shtetëror Shëndetësor.

5. Përmirësimi I rregullores aktuale për ndalimin e duhanpirjes me anë të masave paralajmeruese

( paralajmërime me figurë në paketim) dhe reduktimin të mundësisë për blerje duke rritur

cmimin .

6. Bashkëpunim me sektorin social për të identifikuar dhe adresuar determinantët sociale të

shëndetit të lidhur sidomos me shtresat e marginalizuara me qellim përmirësimin e aksesit ndaj

shërbimit shëndetësor

7. Përgatitja dhe identifikimi I aktorëve kyç për reduktimin e kripës në bukë

• Ndërhyrje në popullatë

1. Rritja e ndërgjegjësimit mbi ushqyerjen e shëndetshme , aktivitetin fizik me anë të medias,

fushata dhe edukimit professional

2. Promovimi i ushqyerjes me gji

12

• Sistemi shëndetësor : forcimi I integrimit, llogaridhenies dhe përdorimit racional të shërbimit

shëndetësor për përmirësimin e menaxhimit të SJI

• Zbulimi i hershëm dhe menaxhimi

Mbi bazën e kontrollit baze të qytetarëve 40-65 vjec në kujdesin shëndetësor parësor që mbulon

dhe zbulimin dhe depistimin per SJI dhe faktorë risku :

1. Forcimi I aftësive këshilluese I mjekëve të familjes mbi faktorët e riskut

2. Identifikimi dhe ndjekja e popullatës në risk për SJI , sidomos për SKV me anë të përdorimit të

SCORE si pjesë e programit të kontrollit bazë.

3. Krijimi I kabineteve të pajisura sidomos për semundjet kardiovaskulare për të siguruar një

ndjekje të pështatshme të pacientëve qe kanë indikacione për trajtime të mëtejshme

4. Mundësimin e aksesit ndaj shërbimit të përparuara të trajtimit në kardiologji ( përfshi

kujdesin në urgjencë apo onkologjinë)

5. Përdorimi I të gjitha burime në dispozicion , publik dhe privat

6. Forcimi I elementeve të komunikimit dhe edukimit shëndëtesor

7. Pregatitja e terrenit per zhvillimin e depistimit të popullatës për kancerin cervical në linjë me

planin e veprimit të kontrollit te kancerit

8. Zgjerimin e kujdesit paliativ

• Heqja e barrierave financiare dhe administrative

1. Sigurimi që popullata e pasiguruar merr shërbim pa pagesë në nivelin e kujdesit shëndetësor

parësor

2. Rritja e aksesit ndaj medikamenteve: ulja e cmimit të medikamenteve (si ambulatore dhe

spitalor) me anë të rregulloreve

Survejanca dhe Kërkimi shkencor: Krijimi I një sistemi survejance kombëtare të koordinuar dhe

gjithepërfshirëse

1. Zbatimi i objektivave dhe indikatorëve në linje më ECHI , korniza globale e monitorimit të SJI

dhe objektivave të zhvillimit të qendrueshëm

2. Përshkallëzimi I survejancës së ushqyerjes së fëmijëve nën 5 vjec në nivel kombëtar

3. Përfshirja e një moduli dedikuar SJI ne studimin e ardhhëm demografik dhe shëndëtesor

4. Përgatitja dhe planifikimi I zhvillimit të studimeve kombëtare periodike të faktorëve të riskut

te SJI bazuar në ËHO STEP

5. Fuqizimi I kapaciteteve analitike në nivel local dhq qendror për analizimin e database të

ndryshëm.

13

OBJEKTIVAT E PËRGJITHSHËM

(bazuar në objektivat dhe indikatorët në përputhje me kornizën monitoruese globale të OBSh )

Stop rritjes së vdekjes parakohe nga SJI

1. Mundësisë të pakushtëzuar të vdekjes nga mosha 30-70 vjec nga SKV, kanceri,

diabeti apo sëmundje kronike respiratore

Alkooli

1. Ndalimi i rritjen e përdorimit të dëmshëm të alkoolit në femra

2. Reduktimi i përdorimin e dëmshëm të alkoolit në meshkuj

3. Stop rritjen e përdorimit të tepert “binge drinking” tek adoleshentët

Duhanpirja

1. Reduktimi I prevalencës së duhanit tek adoleshentët

2. Ndalimi I rrijtes së prevalencës tek femrat

3. Reduktimi I prevalencës tek të rriturit

Aktiviteti fizik

1. Reduktimi I inaktivitetit fizik tek femijët e moshës shkollore me 10 %

Presioni I lartë arterial

1.Reduktim relative I prevalencës me 10%

Diabeti dhe obeziteti

1.Ndalimi I rritjes së obezitetit

Përgjigja e sistemit shëndetësor

1.Të paktën 50% e popullatës në rrezik është nën terapinë e duhur

2. Përmirësimi I aksesit ndaj medikamenteve bazë për të trajtuar SJI ( me 25%)

Të tjera objektiva dhe indikatorë janë paraqitur ne aktivitetet specifike në planin e veprimit

Financing

15

Plani I implementimit të programit për parandalimin dhe kontrollin e SJI

Visioni: Promovimi I shendetit pa sëmundjet joinfektive të parandalueshme, vdekje të parakohshme dhe paaftësia e parandalueshme.

Qellimi: Reduktimi Ii vdekjeve parakohe dhe barrës së semundshmërisë nga SJI duke ndërmarrë aksione të integruara, përmirësimi i cilësinë e

jetës dhe barazimi i vitet e pritshme të jetës së shendetshme brenda rajoneve dhe midis tyre.

Domain 1: Qeverisja

Objektivi 1: Forcimi dhe zgjerimi I bashkëpunimit ndërsektorial dhe partnershipit në SJI

Objektiva Aktivitetet Indikatorët e matjes

së rezultateve

Koha Autoritetet

pergjegjëse

Organizatat

partnere

Kosto e

zbatimit (ne

leke)

Filli

mi

Mbar

imi

1. 1 Forcimi i rolit të

Komitetit ndërsektorial

në SJI duke përcaktuar

përgjegjësite e tij

specifike në zhvillimin ,

implementimin dhe

vlerësimin e planit për të

siguruar përfshirjen ,

koherencën politike,

llogaridhenien e

përbashkët dhe linja të

qarta raportimi

Krijimi i

komitetit

intersektorial

(anëtarët,

termat e

referencës,

hartimi I planit

vjetor të

punës -

takimet e

rregullta të

komitetit

Hartimi i termave të

referencës

Përcaktimi I planit të

punës të Komitetit

intersektorial

2016 2020 Komiteti

intersectorial

Organizatat

pjesëmarrëse

2.400.000

1.2 Promovimi i intergrimit

të SJI në politikat

kombëtare të zhvillimit

(strategjia e sistemit

1. Analiza

politike e

strategjive të

ministrive të

1. SJI janë

prioritizuar në

politikat kombëtare

të zhvillimit

2

0

1

8

2020 Komiteti

Intersectorial

WHO Pa kosto

shtese

16

shëndetësor, strategjia

kombëtare e zhvillimit

dhe integrimit )

tjera për të

identifikuar

akttivitetet e

lidhura me SJI

2. Hartimi i

rekomandimev

e për

Komitetin

intersektorial

SJI për të

integruar këto

aktivitete në

programin e

parandalimit

dhe kontrollit

të SJI

3.Promovimi I

Partnnership

Publik Privat

në

promocionin e

iniciativave të

stilit të

shëndetshëm

të jetës

2. Rekomandimet

janë propozuar në

Komitetin

Intersektorial dhe

zbatuar

3.PPP në stilin e

jetës janë

promovuar dhe

zbatuar

1.3 Angazhimi i të gjithë

aktorët e interesuar në

të gjitha nivelet duke

përfshirë dhe qeverisjen

1.3.1.

Krijimi i

Komiteti

Intersektorial

1.3.1 Adoptimi i

politikave të

favorshme në lidhje

me SJI

2016 2020 Ministria e

Shëndetësisë

Pa kosto

shtese

17

lokale në adresimin e SJI

1.3.2

Identifikimi I

pikave fokale

të aktorëve

pjesëmarrës

në Komitet

1.3.3

Workshop

bashkëpunimi

në fushën e

parandalimit

dhe kontrollit

të SJI

1.3.2 Përcaktimi I

pikave fokale për

secilin aktor

1.3.3

Rekomandimet e

Workshop-it janë

implementuar sipas

vendimit te

Komitetit

Intersektorial

2.200.000

1.4 Përfshirja e SJI në

raundin tjetër të UNDAF

1.4.1–

Përfshirja e SJI

në CPD 2017-

21

1.4.2

Bashkëveprim

me të gjitha

agjensitë në

parandlimin

dhe kontrollin

e SJI

1.4.1 SJI janë

përfshirë ne

raundin pasardhës

të UNDAF-it


Shendetësisë

Agjensitë e

Kombeve të

Bashkuara

Pa kosto

shtese

1.5 Rishikimi dhe përditësimi

i legjislacionit në lidhje

me parandalimin dhe

1.5.1.

Rishikimi dhe

analiza e

1.5.1

Legjislacioni në

lidhje me SJI është


Shëndetësisë

Pa kosto

shtese

18

kontrollin e SJI si një hap

I nevojshëm në

mundësimin të

implementimit të

ndërhyrjeve të SJI .

legjislacionit të

lidhur me SJI

1.5.2

Identifikimi I

ligjeve për

secilin aktor

të përfshirë

riparë, përditësuar

dhe hartuar me

qëllim mundësimin

e nderhyrjeve ne

lidhje me SJI

1.6 Hartimi i kornizës të

llogaridhenies me

objektiva , indicatorë ,

role dhe përgjegjësi të

qarta për të gjithë

aktorët

1.6 .1

Workshop

ndërsektorial

për hartimin e

objektivave ,

indicatorëve ,

roleve dhe

përgjegjëisive

t qarta

1.6.2

Rekomandime

të workshop-it

paraqiten

përpara KI

1.6

Objektivat,

indikatorët, role dhe

përgjegjësitë janë

përcaktuar

Rekomandimet e

propozuara në KI

dhe miratuar nga KI

janë zbatuar

2016 2020 Komiteti

Intersektorial

Ministria e

Shendetësisë

WHO 2.500.000

1.7 Futja programit të SJI në

programin afatmesëm

të rishikimin e buxhetit

të qeverisë me qëllim

sigurimin e

zbatueshmërisë së

programit të

parandalimit dhe

1.7.1

Workshop

ndërsektorial

në prezantimin

e analizës së

burimeve (

financiare,

njerësore ) në

dispozicion

Raporti mbi

procesin e

realizueshmërinë

është përgatitur

Hapat janë

identifikuar, hartuar

dhe implementuar

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë

Kosto e

perfshire ne

aktivitetin e

mesiperm

19

kontrollit të SJI

për secilin

sector

1.7.2 Hartimi I

hapave për

implementimi

n e NCD

1.7.3

Monitorimi I

procesit të

realizueshmëri

së se

programit

1.8

Hartimi I një plani

komunikimi për

përfshirje efektive të

aktorëve të interesuar

dhe publikut

1.8.1

Hartimi i planit

të

komunikimit

përgatitur nga

një specialist )

me focus në

komunitet

1.8.2

Hartimi i plani

të

komunikimit

me focus në

aktorët e

interesuar në

1.8.1

Rritja e përfshirjes

së aktorëve dhe

publikut në

implementimin e

programit të SJI


Shendetësisë

Instituti i Shëndetit

Publik

WHO 100.000

20

parandalimin

dhe kontrollin

e SJI

1.9

Rritja e kapaciteteve të

secilës minisrri në

fushën e SJI

Rritja e numrit të

burimeve njerëzore

dedikuar

parandalimit dhe

kontrollit të SJI


Shendetësisë

Pa kosto

shtese

Domain 2 : Parandalimi

Objective specific : Pershkallëzimi I ndërhyrjeve ( equity-sensitive ) në popullatë për adresimin e faktoëve të riskut dhe determinantëve social kryesorë

Objektivat Aktivitetet Indikatorët e matjes

së rezultateve

Koha Autoritetet

përgjegjese

Organizatat

partnere

Kosto e

zbatimit

Viti I

fillimi

t

Viti I

mbar

imit

Përdorimi I duhanit

2.1 Forcimi I implementimit

të FCTC me theks të

vecantë:

• Vendet publike të

mbyllura

• Reklama të duhanit

• Politikat e taksave dhe

2.1.1-a

Forcimi

iinfrastrukturë

s së

Inspektoriatit

Shtetëror

Shëndetësor

2.1.1-b

Fuqizimi I

2.1.1

Numri i personelit e

Inspektoriatit

Shtetëror

Shëndetësor është

rritur dhe janë

trajnuar .

Platforma

elektronike është ne

2016 2020 Komiteti Kombëtar

mbi mbrojtjen e

shëndetit nga

produktete e

duhanit

Inspektoriate

Qendror Kombëtar

22.000.000

21

cmimit

• Shitje tek minorenët

• Etiketave

paralajmëruse –figurë

kapaciteve të

burimeve

njerëzore

-rritja e numrit

të

inspektorëve

-rritja e

kapaciteteve

të stafit për

monitorimin e

akteve

administrative

2.1.1.c

Krijimi dhe

mirëmbatja e

platformës

elektronike të

inspektoriatit

shëndetësor

2.1.2.a

Vlerësimi i

impaktit

ekonomik dhe

shëndetësor

të rritjes së

taksës të

akcizës.

2.1.2.b

Akte

administrative

funksion Inspektoriati

Shtetëror

Shëndetësor

1.000.000

100.000

2.1.2 a

Gjetjet nga vlerësimi

i impaktit ekonomik

dhe shëndetësor

nga rritja e taksës së

akcizës në cmimin e

duhanit.

2.1.2.b Taksa e

akcizes e rritur dhe

për pasojë dhe rritja

e cmimit të duhanit

Përmasat e

etiketave

paralajmëruese-

figurë sipas

standardeve të

Bashkimit Europian

22

në rritjen e

taksës së

akcizës ne

cmimin e

produkteve të

duhanit

2.1.3.a

Takimi i

Komitetit

Kombëtar të

Mbrojtjes nga

Produktet e

Duhanit për

aprovimin dhe

ndryshimit të

përmasave të

etiketave

paralajmerues

e –figurë sipas

standarteve

Europiane

2.1.3.b

Monitoritmi I

implementimit

të akteve

administrative

100.000

2.2 Ofrimi i shërbimit për

ndërprerjen e duhanit

nëpërmjet programit të

kontrollit bazë dhe rritja

2.2.1

Përfshirja e

terapisë të

zëvendësues

2.2.1

Terapia e

zëvendësueve të

nikotinës është e


Shendetesisë

Fondi I Kujdesit të

Organizatat

profesionale me

focus të vecantë

tek mjeket e

?????

23

e disponueshmërisë së

terapisë të zëvendësueve

të nikotinës

të nikotinës në

listën e

rimbursmit

2.2.2.

Hartimi I

protokolllit

/udhëzuesve

për ndalimit e

duhanit në

nivelin e

kujdesit

parësor

2.2.2.b.

Trajnimi i

stafit

shëndërtësor

në kujdesin

parësor mbi

ndalimin e

duhanit

2.2.3

Krijimi I

qendre

ambulatore

reference për

ndalimin e

duhanit ne

QSUT “Nënë

Teresa”

perfshirë në listën e

ilaceve të

rimbursuara

2.2.2.a

Protokollet/udhëzue

sit janë hartuar

2.2.2 b

Numri I aktiviteteve

trajnuese ne

ndalimin e duhanit

Numri I stafit

shëndetësor të

trajnuar

2.2.3

Qendra ambulatore

e referencës për

ndalimin e duhanit

në funksionim

Detyrueshëm

Shendetësor

Drejtoritë Rajonale

të Shëndetit Publik

familjes dhe

infermieret

50.000

10.000.000

100.000.000

24

2.3 Rritja e ndërgjegjësimit

të mbi dëmet

shëndetësore të

përdorimit të duhanit

me focus të vecantë tek

të rinjtë dhe gratë.

Reduktimi i përdorimit të

duhanit dhe ekspozimit

dytësor ndaj duhanit.

2.3

Fushata në

lidhje me

dëmet

shëndetësore

të duhanpirjes

apo

ekspozimit

dytësor ndaj

duhanit në

insitucionet e

arsimit, media

dhe vendet e

punës

2.3

Rritja e numrit të

individevë që

identifikojnë dëmet

shendëtësore të

përdorimit të

duhanit dhe

ekspozimit dytësor

të duhanit

2016 2020 Instituti i Shëndetit

Publik

Ministria e Arsimit

dhe e Sporteve


të Shëndetit publik

Media

Dhomat e Tregtisë

5.000.000

Përdorimi i dëmshëm i

alkoolit

2.4 Rishikimi dhe forcimi i

legjislacionit me fokus

special në:

• Forcimi i legjislacionit

mbi kufizimin e

aksesit për shitjen e

alkoolit tek minorenët

• forcimi I legjislacionit

mbi ndalimin e

alkoolit gjatë

përdorimit të

2.4.1-a

Forcimi i

infrastrukturës

së

Inspektoriatit

Shëndetësor

2.4.1-b

Forcimi I

kapacitete të

burimeve

njerëzore

-rritja e numri

2.4.1

Kapaciteti i

Inspektoriatit

Shëndetësor në

zbatimin e

legjislacionit alktual

të ndalimit të

alkoolit është rritur


Shendetësisë

Ministria e

Brendshme

Ministria e

Drejtësisë

Ministria of

Financave

Kosto e

Perfshire ne

piken 2.1

2.4.2

Akcisa dhe për

rrjedhojë cmimi I

shitjes me pakicë e

25

makinës.

• rishikimi i politikave

të taksës në

produktet e alkoolit

• përditësimi I kornizës

rregullatore për

permbajtjen dhe

volumin e alkoolit

të

inspektorëve

- Rritja e

kapacitetit të

stafit të

inspektoriatit

për të

monitoruar

aktet

administrative

2.4.1.c.

Krijimi dhe

forcimi I

platforms

elektronike të

inspektoriatit

shëndetësor

2.4.2.

Monitorimi I

zbatimit të

ndalimit të

përdorimit të

alkoolit gjatë

përdorimit të

makinës

2.4.3

Workshop mbi

rritjen e

ndërgjegjësimi

t mbi politikën

produkteve të

alkoolit është rritur

Autoriteti

Kombëtar I

Ushqimit

2.4.3 Kornizat

rregullatore mbi

përmbajtjen dhe

volumin e alkoolit

janë përditësuar

26

e taksimit në

produktet e

alkoolit

(pjesëmarrje

nga të gjitha

grupet e

interesit )

2.4.3.b

Hartimi i

rekomandime

ve mbi

politikën e

taksimet të

produkteve

alkoolike

2.4.4

Përditësimi I

kornizës

rregullatore

për

përmbajtjen

dhe volumin e

alkoolit

2.5 Rritja e ndërgjegjësimit

të dëmeve shëndetësore

e konsumit te tepërt të

alkoolit tek të rinjtë dhe

2. 5 Fushata

mbi

ndërgjegjësimi

t të dëmeve

2.5 Rritja e numrit

të individëve qe

identifikojnë korrekt

riskun e përdorimit

2

0

1

8

2020 Instituti i Shëndetit

Publik

Ministria e Arsimit

Media

Dhoma e tregtisë

5.000.000

27

të rriturit

shëndetësore

e konsumit te

tepërt të

alkoolit tek të

rinjtë dhe të

rriturit ne

institucionet e

arsimit, media

dhe vendet e

punës

të tepërt të alkoolit dhe e Sporteve



2.6 Rritja e këshillimit mbi

përdorimin e tepërt të

alkoolit në kujdesin

shëndetësor parësor

nëpërmjet kontrollit

bazë të qytetarëve

2.6.1.

Hartimi i

protokolleve

/udhëzuesve

per

përdorimin e

alkoolit

2.6.2

Trajnimi i

stafit

shendetësor

në kujdesin

shëndetësor

parësor mbi

përdorimin e

alkoolit

2.6.1

Protokollet/udhëzue

it janë përgatitur

2.6.2

Numri i aktiviteteve

trajnuese mbi

këshilimin mbi

përdorimin e

alkoolit në kujdesin

shendetësor parësor


Shëndetesise


Detyrueshëm

Shendetësor



Organizatat

profesionale me

focus të vecantë

mjekët e familjes

dhe infermierët

50.000

10.000.000

2.7 Zgjerimi i kapaciteteve

për trajtimin e varësisë

2.7.1

Zgjerimi i

2.7.1

Kapaciteti i

2

0

2020 Ministria e

Shendetësisë

40.000.000

28

ndaj alkoolit kapaciteve

humane ( dy

mjeke, dy

punonjës

social dhe 2

psikologë )

2.7.2

Trajnimi i

burimeve

njerëzore në

qendrat

aktuale

2.7.3

Ndërtimi i dy

qendrave të

reja (në Veri

dhe Jug të

Shqipërisë)

burimeve njerëzore

zgjerohet

2.7.2


trajnuese të

punonjësve aktual

2.7.3

Dy qendra në

trajtimin e varësisë

ndaj alkoolit janë

ndërtuar

1

8

QSUT

Qeverisja locale

Kosto e

perfshire tek

strategjia e

alkoolit

2.8 Forcimi I kapaciteteve të

profesionistëve të

shëndetit për të

identifikuar më përgjigje

të përshtatshme ndaj

dhunës të lidhur me

përdorimin e alkoolit

2.8.1.

Përditësimi I

protokolleve/

udhëzuesve

mbi

identifikimin e

dhunës të

lidhur me

përdorimin e

alkoolit

2.8.2

Trajnimi i

2.8.1

Protokollet/

udhëzuesit mbi

identifikimin e


përdorimin e

alkoolit jane

përditësuar

2.8.2

Numri I stafit

shëndetësor të

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë

Urdhëri I Mjekëve

dhe Infermierëve

Ministria e Punes

dhe Mbrojtjes

Sociale

Ministria e

Brendshme

Kosto e

perfshire tek

strategjia e

alkolit

29

stafit

shëndetësor

në kujdesin

shëndetësor

parësor mbi

identifikimin e

dhunën e

lidhur me

përdorimin e

alkoolit

kujdesit


të trajnuar mbi

identifikimin e


përdorimin e

alkoolit

2.9 Përmirësimi i sistemit të

transportit publik në

zonat me bare

restorante për të

reduktuar përdorimin e

alkoolit gjatë përdorimit

të makinës

2.9 .1

Tavolinë e

rrumbullakët

në

“Përmirësimin

e sistemit e

transportit

public në

zonat me

bare

restorante për

të reduktuar

përdorimin e

alkoolit gjatë

përdorimit të

makinës” me

pjesëmarrjen

e aktorëve

2.9.1

Rekomandimet e

tavolinës së

rrumbullakët janë

zbatuar

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë


Publik

Ministria e

Transporteve

Qeverisja locale

100.000

30

kryesore (

Ministria e

Transporteve,

E

Shendetësisë

dhe Qeverisja

lokale )

2.9.2

Zbatimi dhe

monitorimi i

zbatimi i

rekomandime

ve të tavolinës

së

rrumbullakët

Ushqyerja dhe aktiviteti

fizik

2.10 Hartimi i udhëzuesve

mbi aktivitetin fizik

2.10.1Hartimi I

udhëzuesve

mbi

aktivitetin fizik

2.10.1 Udhezuesit

mbi aktivitetin fizik

janë hartuar dhe

zbatuar

2

0

1

8

2019 Instituti I Shëndetit

Publik

Ministria e

Shendetësisë

Instituti per

Zhvillimin e

Kurrikulave

Universiti I

Sporteve

100.000

2.11 Promovim dhe

qendrueshmëri në

inisiativat e “Shkollave të

hapura” për të lëhtësuar

2.11

Përcaktimi i

burimeve

njerëzore të

2.11 Numri I

shkollave nën

iniciativen “Shkollë

e hapur për

2016 2020 Ministria e Arsimit

dhe e Sporteve

Qeverisja locale

Ministria e

Shendetësisë

Pa kosto

shtese

31

aktivtetin fizik në nivelin

e komunitetit

dedikuar

kesaj iniciative

komunitetin “

Bordet e shkollave

Instituti I Shëndetit

Publik

2.12 Mundesim I zbatimit të

protokolleve të trajnimit

në lidhje me aktivitetin

fizik dhe dietën për

personelin shendetësor

në shkolla me fokus në

zonat rurale dhe të

largëta.

2.12.1

Trajnimi në

lidhje me

aktivitetin fizik

dhe dietën I

personelit

shendetesor

në shkolla me

fokus në zonat

rurale dhe të

largëta.

2.12.1

Numri i trajnimeve

në lidhje me

aktivitetin fizik dhe

dietën për

personelin

shëndetesor në

shkolla me fokus në

zonat rurale dhe të

largëta.

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shëndetesisë

Ministria e Arsimit

dhe e Sporteve


Publik



Drejtoritë Arsimore

Rajonale

300.000

2.13 Bashkëpunimi me

bashkitë për të krijuar

kushte për promovimin e

aktivitetit fizik ( hapësira

të gjelbra, korsi për

bicikleta, për ecje të lirë)

2.13

Advokaci për

përfshirjen e

një prej

bashkive të

mëdha

(Tirana) në

projektin e

OBSh –së

“Qyteteve të

shëndetshme”

2.13

Bashkia e TIranës

pjesë e projektit të

OBSh –së “Qytete të

shendetshme”

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shëndetësisë

Ministria e

Transporteve

Ministria e

Brendshme

Shoqata e Bashkive

WHO Pa kosto

shtese

2.14

Vlerësimi I konsumit të

kripës në nivel popullatë

2.14.1

Zbatimi i

studimit mbi

2.14 .1

Raporti mbi

konsumin e kripës

2

0

1


Publik

Instituti I Sigurisë

UShqimore dhe

Veterinarisë

Pa kosto

shtese

32

bazuar në sistemin aktual

të monitorimit të kripës

së jodizuar

nivelin e

përdorimit të

kripës në nivel

popullate

2.14.2

Përgatitja dhe

ndërtimi I

kapacitetit për

studime në

popullatë për

përdorimin e

kripës

në nivel popullate 8

2.15

Bashkepunim me

industrinë ushqimore për

të reduktuar

përmbajtjen e kripës në

bukë ( por duke ruajtur

sasine e kripes së

jodizuar) bazuar në

standardet e ligjit actual

“ Mbi parandalimin e

crregullimeve shkaktuar

nga mungesa e jodit në

trup”

2.15

Studimi i

realizueshmëri

së së

reduktimit të

kripës në bukë

duke ruajtuar

nivelin e kripës

së jodizuar

sipas ligjit “

Mbi

parandalimin

e

crregullimeve

shkaktuar nga

mungesa e

jodit në trup”

2.15

Raporti i studimit

mbi

realizueshmërisë së

reduktimit të kripës

në bukë duke

ruajtuar nivelin e

kripës së jodizuar

sipas ligjit “ Mbi

parandalimin e

crregullimeve

shkaktuar nga

mungesa e jodit në

trup”

2

0

1

7

2020 Ministria e

Shendetësisë,

Këshilli I

Agrobiznesit

Organizatat e

Bukëpjekësve

Pa kosto

shtese

(UNICEF)

2.16 Rritja e ndërgjegjësimit 2.16. Rritja e numrit të 2016 2020 Instituti i Shëndetit 500.000

33

mbi ushqyerjen e

shëndetshme dhe

aktivitetin fizik në

popullatë

Fushata

sensibilizuese

mbi aktivitetin

fizik dhe

ushqyerjen e

shëndetshme

2.17.2

Zbatimi i

kontrollit bazë

të shtetasve

40-65 vjec në

lidhje me

këshillimin

mbi

ushqyerjen

dhe aktivitetin

fizik

2.17.3 shih

2.12

individëve që

raportojnë

ushqyerje të

shendetshme dhe

aktivitet fizik sipas

normave

Publik

Ministria e Arsimit

dhe e Sporteve

Media

Pa kosto

shtese

2.17 Rishikimid dhe

përditësimi I udhëzuesve

kombëtare të ushqyerjes

2.17.1

Rishikimi I

udhëzuesve

kombëtare të

ushqyerjes me

focus në

adultë dhe

adoleshente

2.17.2

Përditësimi I

udhëzuesve

2.17.1

Udhëzuesit

kombëtare të

ushqyerjes me focus

në adultë dhe

adoleshente janë

përditësuar

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë


Publik

Universiteti

Agrobujqësor

Universiteti

UNICEF

300.000

34

kombëtare të

ushqyerjes me

focus në

adultë dhe

adoleshente

Mjekësor

2.18 Promovimi i ushqyerjes

me gji

2.18.1

Forcimi I

implementimit

të ligjit “ Mbi

inkurajimin

dhe mbrojtjen

e ushqyerjes

me gji “

2.18.2

Vlerësimi i

spitaleve që

mbajnë

certifikatën “

Spital mik i

fëmijëve”

2.18.3

Zgjerimi I

iniciativës “

Spital mik I

femijëve

2.18.4

Krijimi I

modelit të

grupit “nëna

me femijë

2.18.1

2.18.2

Raporti mbi

vlerësimin e

spitaleve që mbajnë

certfifikaten “Spital

mik I fëmijëve “

2.18.3

Rritja e numrit të

Spitaleve Miq të

fëmijëve

2.18.4

Modeli për

grupin”Nëna dhe

bebi” është krijuar

dhe funksionon


Shendetësisë

Inspektoriati

Shendëtësor

Shtetëror

UNICEF

30.000.000

35

“për

promovimin e

ushqyerjes me

gji

2.19

Trajnimi i personelit

shendetësor të kujdesit

parësor mbi aktivitetin

fizik dhe ushqyerjes

bazuar në programet e

trajnimit në kujdesin

parësor

2.19.1

Trajnimi i

personelit

shendetësor

në kujdesin

parësor mbi

aktivitetin fizik

dhe

ushqyerjen

2.19.1


trajnuese të

personelit

shëndetësor në

kujdesin parësor

2

0

1

8


Publik

Qendra Kombëtare

e Edukimit ne

Vazhdim



Organizatat e

profesionisteve

Kosto e

perfshire ne

piken 2.3

2.20 Rishikimi I iniciativave

regulluese ekzistuese të

lidhura me reduktimin e

ndikimit të tregut mbi

ushqimin dhe pijet

joalkoolike për fëmijët

dhe propozimi I

rekomandimeve

specifike

2.20.1

Rishikimi

iiniciativave

regulluese

ekzistuese të

lidhura me

reduktimin e

ndikimit të

tregut mbi

ushqimin dhe

pijet

joalkoolike për

fëmijët dhe

propozimi I

rekomandime

ve specifike

2.20.1

Raporti mbi gjetjet e

rishikimit e

iniciativave

regulluese

ekzistuese të lidhura

me reduktimin e

ndikimit të tregut

mbi ushqimin dhe

pijet joalkoolike për

fëmijët dhe

propozimi I

rekomandimeve

specifike

2.20.2

2

0

1

7

2020 Ministria e

Shendetësisë


Publik

Ministria e Arsimit

dhe e Sporteve

Komiteteti

parlamentar

Lidhja e gazetarëve

WHO

UNICEF

1.000.000

36

2.20.2

Tavolinë e

rrumbullakët

mbi paraqitjen

e gjetjeve nga

rishikimi dhe

formulimi I

rekomandime

ve për

vendimmarrës

it

Prezantimi I gjetjeve

dhe rekomandimeve

në tavoline të

rrumbullakët

25.000

2.21 Vlerësimi I sasisë së

trans fat në zinxhirin

ushqimore dhe vlerësimi

I kostots benefite të

masava të mundshme

për reduktimin e trans

fat

2.21.1

Vlerësimi i

sasisë aktuale

të trans fat ne

zinxhirin

ushqimor

2.21.2

Vlerësimi I

kostos

benefite te

masave për

reduktimin e

trans fat

2.21.3

Krijimi i

kapaciteve

laboratorike

ne IShP në

2.21.1

Raporti i gjetjeve në

vlerësimit të sasisë

aktuale të trans fat

në zinxhirin

ushqimor

2.21.2


vlerësimit te kostos

benefite të masave

për reduktimin e

trans fat në

zinxhirin ushqimore

2.21.3

Kapacitetet

laboratorike të IShP

në vlerësimit të

2

0

1

8

2019 Ministria e

Shendetësisë


Publik

WHO

FAO

?????

37

vlerësimin e

sasisë së trans

fat ne zinxhirin

ushqimore

sasisë të trans fat në

zinxhirin ushqimore

janë ngritur

Domain: Sistemi shëndetësor

Objeckive strategjik 3: Forcimi I integrimit, llogaridhënies dhe përdorimit racional të shërbimit për përmirësimin e menaxhimit të SJI .

Objektivat Aktivititet Indikatorët e matjes

se rezultateve

Koha Autoritetet

përgjegjëse

Organizatat

partnere

Kosto e

zbatimit fillimi Mbar

imi

3.1 Vlerësimi I sistemit

shëndetësor në lidhje me

parandalimin dhe

kontrollin e SJI

Kryerja e një

vlerësimi të

sistemit

shëndetesor

në lidhje me

me

parandalimin

dhe kontrollin

e SJI.


vlerësimit të

sistemit

shëndetesor në

lidhje me

parandalimin dhe

kontrollin e SJI.

2

0

1

8

2

0

1

9

Ministria e

Shendetësisë

Instituti I Shëndetit

Publik

WHO 50.000

3.2 Hartimi, përditësimi I

bazuar në evidencë I

udhezuesve klinik në

lidhje m SJI në të gjitha

nivelet e kujdesit

shendetësor dhe sigurimi

I zbatimit efektiv të tyre.

Përditësimi I

udhëzuesve

klinike në të

gjitha nivelet e

kujdesit

shëndetësor

në lidhje me

SJI.

Udhezuesit klinik

mbi SJI janë në

përdorim në të

gjitha nivelet e

kujdesit

shëndetësor.

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë

Qendra kombëtare

per Sigurimin e

Cilësisë , Sigurisë

dhe Akreditimit

QSUT

Shoqata e

kardiologeve,

endokrinologeve

etj..

500.000

3.3 Zgjerimi I grupit të

indikatorëve dhe

3.3.1

Zgjerimi i

Grupi i indikatorëve

për matjen e

2

0

2020 Ministria e

Shëndetësisë

Organizatat e

profesionistëve

50.000

38

fizibilitetit të sistemit për

një cilësi më të mirë të

monitorimit të

komplikacioneve nga

diabeti, vdekjet nga

astma, dhe niveli I

fatalitetit nga infarkti

akut I miokardit

grupit të

indikatorëve.

3.3.2

Hartimi I

manualit për

mbledhjen e

të dhënave

3.3.3

Urdhëra

administrative

për matjen e

cilësisë së

kujdesit

nëpërmjet

grupit të

indiaktorëve

të prodhuar

cilësissë së kujdesit

është krijuar.

Raporti mbi cilësine

e kujdesit për SJI

eshte prodhuar

1

8

Qendra kombëtare

për Sigurimin e


dhe Akreditimit


Publik

QSUT

Pa kosto

shtese

3.4 Sigurimi i cilësisë së

depistimit, zbulimit të

hershëm dhe integrimi i

tyrë në të gjithë nivelet e

sistemit shëndetësor psh

kanceri I gjirit, I klonoit,

kontrolli bazë në

kujdesitn parësor.

3.4.1

Hartimi i

algoritmeve

për ndjekjen e

rasteve të

rezultuar

positivë gjatë

kontrollit baze

te shtetasve

40-65 vjec

3.4.2

Decentralizimi

i shërbimit të

3.4.1

Algoritmet janë

prodhuar dhe

përdoren

3.4.2

Numri i qendrave

që ofrojnë

kemioterapi është

rritur

3.4.3 Raporti mbi

gjetjet e vlerësimit

të aksesin dhe

përdorimin racional


Shendetësisë

Qendra kombëtare

per Sigurimin e


dhe Akreditimit

50.000

Pa kosto

shtese

39

1 për detaje të mëtejshme referohu planit kombëtar të kontrollit të kancerit 2013-2020

kemioterapisë

për të rritur

aksesin ndaj

trajtimit të

kancerit

3.4.3

Hartimi I

raportit mbi

aksesin dhe

përdorimin

racional të

teknologjisë

në depistim,

dignozë

trajtim dhe

ndjekje në

kujdesit

paliativ në

lidhje me SJI

3.4.41

3.4.5

Studim në

popullatë në

lidhje me

depistimin e

kancerit të

qafës së

të teknologjisë në

depistim , dignozë

trajtim dhe ndjekje

në kujdesit paliativ

në lidhje me SJI

3.4.5 Gjejtjet dhe

rekomandimet nga

studimi në popullatë

për depistimin e

kancerit cervical

janë zbatuar.

300.000

300.000

40

mitrës me

qëllim

zgjerimin e

mëtejshëm në

të ardhmen

3.5 Zgjerimi i vlerësimit e

riskut metabolik në

menaxhimin më të mirë

të SJI

3.5.1

Monitorimi i

vlerësimin e

riskut

metabolik

3.5.2

Trajnimi i

stafit

shëndetësor

për

vlerësimin/int

erpretimin e

riskut

metabolic.

3.5.3.

Prezantimi i

gjetjeve në

një

konference

kombëtare të

shëndetit

publik

3.5.1

Raport mbi gjetjet e

monitorimit të

vlerësimin e riskut

metabolik

3.5.2


trajnuese në

përdorimin

/interpretimin e

riskut metabolik .


Shendetësisë



Organizatat e

profesionistëve

50.000

Kosto e

Perfshire ne

piken 2.3

3.6

Menaxhimi efektiv i

ngjarjeve akute

kardiovaskulare

3.6.1

Zbatimi

modelit të ri

3.6.1 Sistemi i

urgjencës mjekësore

është funksional.

2016 2020 Qendra kombëtare

e shërbimit të

urgjencës

Shoqata e

kardiologëve

100.000.000

41

sherbimit të

urgjencës.

3.6.2

Trajnimi I

personelit të

urgjencave

për

menaxhimin e

ngjarjeve

akutë

kardiovaskular

e.

3.6.3 Krijimi I

rrjetit të

qendrave

mjekësore

gjatë

periudhave të

verës në

zonat

turistike.

3.6.2 Numri I

aktiviteteve

trajnuese në

menaxhimin efektiv

të ngjarjeve akute

kardiovaskulare .

3.6.3 Qendrat e

urgjencës mjekësore

janë funksionale

gjatë sezonit të

verës .

3.7

Sigurimi i aksesit të

barabartë në

medikamentet për SJI

3.7.1

Pëmirësimi i

menaxhimit,

planifikimit

dhe

prokurimit të

medikamente

ve për

Proceduat e

prokurimit në ldhje

me medikamentet e

SJI janë

përmirësuar.


Shendetësisë


Detyrueshëm

Shendetësor

Spitalet Rajonale

Urdhëri I

farmacistëve

????

42

trajtimin e SJI

3.7.2

Përmirësimi i

aksesit për

listen

esenciale të

medikamente

ve

3.7.3

Sistemi track

and trace I

medikamente

ve është në

funksion

pranë

spitaleve .

3.7.2

Akses me i mirë per

listën e

medikamenteve

esenciale

3.7.3

Sistemi track anc

trace I

medikamenteve

është në funksion .

Ministria e

Shendetësisë


Detyrueshëm

Shendetësor

Spitalet Rajonale

Agjensia

Kombëtare e

konrollit të

medikamenteve

dhe pajisjeve

mjekësore

Qendra e

teknologjisë

mjekësore

Unioni i

Importuesve dhe

shpërndarësve të

medikamenteve

3.8 Mundësimi që e gjithë

pjesa e popullatës e

pasigururar të marrë

shërbim pa pagese në

vizitën në kujdesin

shëndëtësor parësor.

3.8.1

heqja e

barrierës

financare për

vizitat në

kujdesin

shëndëtësor

parësor

3.8.2

Minimizimi I

barrierave

3.8.1

Vizitat në kujdesin


është pa pagesë për

personat e

pasiguruar

3.8.2

Vizitat në nivelet e

tjera te kujdesit

shëndetësor kanë

më pak barrë


Shendetësisë


Detyrueshëm

Shendetësor

Pa kosto

shtese

43

financiare per

nivelet e tjera

të kujdesit ne

zbatim te

sistemit të

referimit

3.8.3

Ofrimi pa

pagesë i

kontrollit bazë

të shtetasve

40-65 vjec në

kujdesin

shëndetësor

parësor.

financiare për

personat e

pasiguruar

3.8.3

Paketa bazë e

kontrollit për

shtetasit 40-65 vjec

pranë kujdesit


është papagesë

3.9 Zhvillimi përmirësimi dhe

orientimi I programeve

të edukimit në

vazhdimësi në fushën e

parandalimit dhe

kontrollit të SJI

3.9

Hartimi i

instrumentave

për

inkurajimin e

edukimin në

vazhdim të

personelit

shëndetëor në

kujdesin

shëndetësor

parësor në

drejtim të SJI

3.9.

Numri i trajnimeve

të ofruara nga OJF

dhe jo vetëm në

fushën e

parandalimit dhe

kontrollit të SJI

është rritur

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë

Qendra kombëtare

e Edukimit në

Vazhdim


Detyrueshëm

Shendetësor

Urdhëri i

infermiereve

QSUT

Të gjithë ofruesit e

trajnimeve në

kujdesin

shëndetësor

Pa kosto

shtese

3.12 Fuqizimi i programve të

edukimit të pacientëve

3.11.1

Krijimi I

3.11.1.

Rrijta e numrit të

2

0

2020 Ministria e

Shendetësisë

OJF

44

diabetik ( dhe

përshkallëzimi në SJI të

tjera)

kabineteve

për edukimin

pacientëve

diabetikë në

nivel rrethi

3.11.2

Krijimi i

modelve për

edukimin e

pacientëve me

IAM dhe ACV .

kabinetetve për

edukimin e

pacientëve diabetik

ne nivel rrethi .

3.11.2

modeli I edukimit te

pacientëve me IAM

Është krijuar dhe

replikuar në nivel

rrethi .

1

8

Shoqata e Diabetit

20.000.000

3.12 Hartimi I një plani për të

adresuar

keqshpërndarjen dhe

mungesat në mjekë

specialist per të

menaxhimin dhe

survejancen e SJI ( në

nivel shëndet public dhe

në kujdes shëndetësor )

3.12.1

Mundësimi i

shpërndarjes

së barabartë

të personelit

shëndëtsor që

ka lidhje me

SJI

3.12.2

Paraqitja e

stimujve për

mbulimin e

zonave te

pambuluara

për kontrolline

SJI

3.12.1

Plani për burimet

njrësorë është

hartuar

3.12.1

Stimujt për

mbulimin e zonave

të pambuluara me

shërbim për SJI janë

propozuar dhe

implementuar

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë


Publik

QSUT

Shoqatat e

profesionistëve

Pa kosto

shtese

3.13 Zgjerimi i bashkëpunimit

të sektorit public dhe atij

3.13.1

Zbatimi i

3.13.3

% e qytetarëve 40-


Shendetësisë

Pa kosto

shtese

45

privat me anë të një

sistemi të vetëm të

blerjen për të

maksimizuar potencialin

e burimve njerëzore në

adresimin e SJI

paketës të

kontollit bazë

të qytëtarëe

40-65 vjec ne

kujdesin

shëndetësor

parësor

3.13.2

Mundësimin e

paketave të

ndërhyrjeve

kardiovaskular

e

(koronarografi

a,

valvulopastika,

pace maker etj

) në spitalet

private të

mbuluara nga

fondi i

sigurimeve

shëndetësore

65 vjec që janë

nënshtruar

kontrollit bazë në

kujdesin


3.13.2 Numri I

qytetarëve që ia

janë nënshtruar

ndërhyrjeve

kardiovaskulare ne

spitale private dhe

mbuluar nga Fondi I

sigurimeve

shëndetësore

Fondi i Kujdesit të

Detyrueshëm

Shendetësor

3.15 Zgjerimi i kujdesit

palliative në lidhje me

SJO

3.14.1

Krijimi i

qendrave të

kujdesit

paliativ pranë

3.14.1

Numri i qendrave

palliative prane

spitaleve rajonale.

3.14.2


Shendetësisë


Detyrueshëm

Shoqatat e Kujdesit

Paliativ

Ofruesit jo publik

Perfshire tek

strategjia e

kujdesit

paliativit

46

spitaleve

rajonale

3.14.2

Zgjerimi i listës

së

rimbursueshm

e në kujdesin

paliativ

3.14.3

Trajinim i

personelit

shëndetësor

nelidhje

mekujdesin

palliative (me

focus në zonat

me pak

shërbim

paliativ)

Numri i

medikamneteve

palliative të

rimbursuar është

rritur

3.14.3


trajnuese mbi

kujdesin paliativ

Shëndetësor

Ministria e Punës

dhe mbrojtjes

Sociale

Qeverisja vendore

WHOCC on

Palliative Care

(Barcelona)

Domain: Survejanca dhe kërkimi shkencor

Objektivi specific 4: Krijimi i një sistemi survejance të koordinuar dhe gjithëpërfshirës

Objektivat Aktivititet Indikatorët e matjes

së rezultateve

Koha Autoritetet

përgjegjëse

Organizatat

partnere

Kosto e

zbatimit Fillim

i

Mbar

imi

4.1 Përditësimi i sistemit të

regjistrimit të vdekjeve

duke përdorur ICD 10

4.1.1

Përkthimi dhe

përshtatja në

shqip

4.1.2

Krijimi i

4.1.1

ICD 10 është

prezantuar dhe

adaptuar

4.1.2

Mekanizmi

2

0

1

7

2020 Ministria e

Shëndetësisë

INSTAT

Ministria e

Brendshme


Publik

Urdheri I Mjekëve

Pa kosto

shtese

47

2 për detaje të mëtejshme referohu planit kombëtar të kontrollit të kancerit 2013-2020

mekanizmit

koordinuës

për

menaxhimin e

përditësimit

dhe adaptimit

të sistemit të

informacionit .

4.1.3

Trajnimi I

stafit që do të

perdorë ICD

10 .

koordinuës për

menaxhimin e

përditësimit dhe

adaptimit të

sistemit të

informacionit është

në funksion të plotë.

2.000.000

4.2 Krijim I registrit ( në bazë

popullate ) të kancerit

Zbatimi I VKM

mbi ngritjen e

regjistrave të

sëmundjeve

joinfektive 2

4.1

Regjistri i kancerit

është funksional

2

0

1

8


Publik

Ministria e

Shendetësisë

QSUT

WHO

IAEA

Perfshire tek

strategjia e

kancerit

4.3. Krijimi i regjistrit spitalor

të Infarkti akut i

miokardit dhe

aksidenteve

cerebrovaskulare

4.3.1

Zbatimi I VKM

mbi ngrijten e

regjistrave për

sëmundjet

joinfektive në

Shqipëpri

4.3.1 Regjistrat e

IAM dhe ACV janë

krijuar

Raporti

epidemiologjik mbi

IAM dhe ACV është

publikuar


Shëndetësisë


Publik


WHO Pa kosto

shtese

48

4.3.2

Hartimi i

manualit mbi

mbledhjen e

të dhënave

4.3.3

Trajnimi I

përsonelit

shëndetësor

në spitale

rajonale

/rrethi dhe

drejtoritë e

shendetit

publik mbi

mbledhjen e

të dhënave


QSUT

1.000.000

4.4 Përdorim më i mirë i të

dhënave ekzisteuese për

monitorimin e cilësisë së

kujdesit

4.4.1 Hartimi i

raporteve mbi

kujdesin

shëndetësor

në nivel

rajonal dhe

kombëtar

4.4.2

Ndërtimi I

një sistemi të

ri të

monitorimit të

kontrollit bazë

4.4.1 &2

Raporti mbi cilësinë

e kujdesit është

publikuar

2

0

1

8


Publik

Ministria e

Shëndetësisë


Detyrueshëm

Shendetësor

QSUT

500.000

500.000

49

në kujdesin

parësor për

të krijuar

indikatorët e

cilësisë së

kujdesit

4.5 Operacionalizimi i

kornizës globale të SJI në

Shqipëri

4.5.1

Standardizimi

I studimit

shëndetësor

dhe

demografik në

linjë më

kornizën

monitoruese

globale të SJI

4.5.2

Përgatitja dhe

planifikimi i

studimeve

kombëtare

periodike mbi

faktorët e

riskut bazuar

në WHO STEP

4.5.3

Vazhdimi dhe

koordinimi I

studimeve në

shkolla mbi

Raporte

epidemiologjik mbi

faktorët e riskut

bazuar në studime

në popullatë apo në

shkolla .

2016 2019 Instituti i Shëndetit

Publik

INSTAT

Agjensitë e

Kombeve të

Bashkuara

USAID

Sëiss Cooperation

Pa kosto

shtese

50

faktorët e

riskut si HBCS,

COSI, ESPAD,

YRBS

4.6 Përshkallëzimi I

survejancës së

ushqyerjes së femijeve

nen 5 vjec ne nivel

kombëtar

4.6.1

Krijimi i

manualit të

mbledhjes së

të dhënave

4.6.2

Trajnimi i

përsonelit

shëndetesor

në kujdesin

shëndetësor

parësor mbi

mbledhjen e

të dhënave

4.6.1&2 Survejanca

e ushqyerjes është

ngritur .

Presantimi I raportit

të parë në nivel

kombëtar për

ushqyerjen e

fëmijëve


Shendetësisë


Publik

UNICEF Pa kosto

shtese

4.7 Institucionalizimi i

intergrimit të survejancës

të SJI si pjesë sistemit të

informatizimit

shëndetesor

4.7.1

Zhvillimi dhe

lidhja e

E-prescription

E health card

E health

record

duke synnuar

survejancën e

SJI-ve

Survejanca e SJI

ëshë e intergruar në

sistemin e

informacionit

shëndetësor

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë

INSTAT


Publik

Pa kosto

shtese

4.8 .

Përmirësimi I cilësisë

4.8

Rishikimi I

4.8

Faktorët e riskut të

2

0

2020 Ministria e

Shendetësisë

50.000

51

dhe shtrirjes së

survejancës së SJI dhe

faktorëve të riskut duke

përfshirë informacion

socioekonomik dhe

statusi I punësimit

metodologjisë

të mbledhjes

dhe analizimit

të të dhënave

SJI jane analizuar

sipas indikatorët

socioekonomike

shpërndarja

gjeografike ,

edukimi dhe

punësimi

1

8


Publik

4.9 Sigurimi i disagregregimit

të të dhenave

shëndetësore dhe

përdorimit të shërbimeve

sipas indikatorëve bazë

sociale si shpërndarja

gjeografike, punësimi

dhe edukimi

4.9

Rishikimi I

metodologjisë

të mbledhjes

dhe analizimit

të të dhënave

4.9

Të dhënat

shëndetësore dhe

mbi përdorimin e

shërbimeve

shëndetësore janë

analizuar të

disagreguar sipas

indikatorëve bazë

social

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shendetësisë


Publik

Kosto e

perfshire ne

piken 4.8

4.10 Zhvillimi I kapacitetit për

vlerësimiin e impaktit në

shëndet dhe kryerja e

kërkimeve të tjer ane

këtë fushë

4.10

Programe

exchange me

qendra

Europiane për

vlerësimin e

impaktit në

shëndet

4.10

Numri I

specialistëve që

kanë ndjekur

programet exchange

në vlerësimin e

impaktit

shëndetësor

2

0

1

8

2020 Ministria e

Shëndetësisë

Agjensitë e

Kombeve të

Bashkuara

Pa kosto

shtese

52

4.11 Vlerësimi i

implementimit të

programit të

parandalimit dhe

kontrollit të SJI bazuar në

kornizën e monitorimit.

4.11.1

Hartimi I

raporti

midterm dhe

final në

implementimi

n e programit

për

parandalimin

dhe kontrollin

e SJI

Raporti I publikuar 2019 2020 Ministria e

Shëndetësisë


Publik

ËHO 50.000

4.12 Forcimi I kapaciteteve

analitike në nivel local

dhe qendror në lidhje me

analizimin e databasave.

4.12.1

Programe

exchange me

qendra

Europiane me

ekspertizë.

4.12.2

Publikimi i një

botimi special

ne Albanian

Medical

Journal mbi

cështjet e SJI

4.12.3

Prezantimi i

kërkimeve

mbi SJI në

konferencat e

shëndetit

4.12.1 Numri I

individëve të

trajnuar në

analizimin e

databasave

4.12.3 Numri I

publikimeve rreth

SJI


Shendetësisë


Publik

WHO ?????

53

publik

Programi Kombëtar për Parandalimin dhe Kontrollin e ... 2017... · obstructive pulmonare)...

Documents

Transcript of Programi Kombëtar për Parandalimin dhe Kontrollin e ... 2017... · obstructive pulmonare)...