PROBLEM

(ÇATIŞMA)

ÇÖZME

Ali PARMAKSIZ

Rehberlik Öğretmeni

ÇATIŞMA YÖNETİMİ

KİŞİLER ARASI İLETİŞİMDE

OLMAMASI GEREKENLER

1. Sürekli eleştirme ,

2. İbret olsun diye

utandırma

3. Irk, memleket, din,

mezhebe göre

aşağılama

4. Kalıplara sokma

5. Kişisel özellikleri ile ilgili

dalga geçme, ayıplama

6. Dışarıda bırakma

7. Görmemezlikten gelme

(yok sayma)

8. Eski kin ve hasetler

ÇATIŞMA

Kişiler arasında

yaşanan uyumsuzluk

ya da anlaşmazlıktır.

Çatışma insan

hayatında doğal ve

kaçınılmaz bir süreçtir.

Her birey aile, okul, iş,

sosyal çevre gibi

yaşamının farklı

alanlarında çatışma

yaşar.

Her insanın;

İHTİYAÇLARI,

İSTEKLERİ,

AMAÇLARI ve

DEĞERLERİ

farklıdır...

ÇATIŞMA

ÇATIŞMANIN TEMEL

UNSURLARI

• Anlaşmazlık

• Zıtlaşma

• Uyuşmazlık

• Engelleme

• Birbirine ters düşme

“Kendi içinde bile

çatışabilen bireyin

Farklı duygu,düşünce

ve davranışları olan

insanlarla çatışması

Kaçınılmazdır”

Çatışma bireysel ve grupsal

farklılıkların ürünüdür

KİŞİ İÇİ ÇATIŞMA

YANAŞMA- YANAŞMA Birey aynı derecede çekici iki isteğin etkisindedir.

KAÇINMA-KAÇINMA Birey hoş olmayan iki durum arasındadır.

YANAŞMA-KAÇINMA

Birey aynı anda hem çekici hem de itici bir durum karşısındadır.

ROL ÇATIŞMASI

Bireyin aynı anda birden fazla rolü

gerçekleştirme durumunda

kalmasıdır.

KİŞİLERARASI ÇATIŞMA

(Birbirine zıt ilgi, görüş ya da

fikirleri ifade eden kişiler

arasındaki etkileşimdir.)

ÇATIŞMALAR;

Farklı algı ve duygu, ihtiyaç,

iletişim becerileri gibi kişisel

faktörlerden, kültürel

faktörlerden, rol

farklılıklarından, sosyal ve

fiziksel çevrelerden

kaynaklanabilir.

ÇATISMALARIN YARARLARI

1.Yapıcı çatışma çözüm becerileri öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerini geliştirir.

2.Çatışmalar tarafların neyi önemsediğini belirler.

3.Çatışmalar bizim kim olduğumuzu ve değerlerimizin ne

olduğunu belirler.

4.Çatışmalar diğer kişinin kim olduğunu ve değerlerinin ne

olduğunu açığa çıkarır.

5.Çatışmaların yapıcı çözümü, ilişkileri gücenme duygularından ve diğer kişiye yönelik olumsuz

duygulardan korur.

6. Çatışma toplumsal değişim ve kişisel gelişim için olumlu bir güçtür.

ÇATIŞMA NEDENLERİ

1. ÖNYARGI:

Bir kişi ya da grup

hakkında öğrenilmiş,

benimsenmiş ve bir

kalıp olarak yerleşmiş

algılardır.

Önyargı, kişilerarası

iletişimde kişilerin

etiketlenmesine neden

olur.

Önyargıları kırmak

atom çekirdeğini

parçalamaktan daha

zordur

EINSTEIN

2. TEKTİPLEŞTİRME

Tanınmayan ve hakkında

bilgi sahibi olunmayan

kişileri belirli bir grup

içinde algılamaktır.

Kişilerin mesleği,

eğitimi, yaşı, cinsiyeti,

ırkı, hobileri...

Doktorlar

duygusuzdur.

Yöneticiler aşırı

denetimcidir

Yaşlılar huysuzdur

3. HALE ETKİSİ

İlk anda oluşan ve

sonraki kararlar

üzerinde belirleyici

olan etkidir.

İlk 4 saniye içerisinde

oluşan ilk izlenimin

kişilerin algılamasında

ve zihinde belirli bir

yere yerleşmesinde bir

referans kaynağı olur.

İlk karşılaştığınızda

mutlu gününde olan bir

kişi, size oldukça sıcak

kanlı gelebilir. Bu

kişiyi diğer insanlara

tanımlarken çok sıcak

kanlı biri şeklinde

bir ifade kullanılması

hale etkisini gösterir.

4. KEHANET TEORİSİ

Kişinin istekleri,

beklentileri, amaçları

doğrultusunda bir

inanış yaratması, bu

inanışa gerçekmiş

gibi bağlanmaları ve

davranış

sergilemelerine

dayanır.

Kişi kendi öngörüleri

doğrultusunda

çevresindeki diğer

kişileri de etkileyebilir,

o kişileri de bu öngörüye

inandırabilir.

5. SUÇLAMAK

Yaşanan olay ve

durumlara ilişkin kişinin

kendisinde ya da

diğerlerinde hata

bulmasıdır.

Suçlamayı bir düşünce ve

davranış biçimi haline

getiren kişiler,

ilişkilerinde hem kendini

hem de karşısındaki

kişiyi yıpratır.

“Hatalısın,

dikkatsizsin, senin

sorumsuzluğun”

6. ZİHİN OKUMA

iletişim başlamadan,

kişilerin

düşündükleri,

hissettikleri ve yapıp

yapmayacakları

hakkında bazı

çıkarımlarda

bulunmaktır.

“Zihin okumayı genel

bir davranış şekline

dönüştüren insanların

kişilerarası iletişimde

başarılı olamadıkları

görülmektedir.”

7. DEĞİŞTİRME ÇABASI

Karşıdaki kişide beğenilmeyen

özelliklerin ve bu özellikler

değiştiği takdirde daha

kabul edilebilir

olunacağının bir ifadesidir.

“Değiştirme çabası, karşıdaki

kişiye kendini yetersiz,

önemsiz ve değersiz

hissettirir.”

8. AÇI SADAKATİ

Kişi kendi doğrularını

ve gerçeklerini “tek ve

eşsiz” olarak algılar.

Kişi sadece kendi

düşünce ve

davranışlarının

doğru olduğuna inanır,

bunun dışındakileri

kabul etmez.

Açı sadakati gösteren

kişilerle iletişim

kurmak oldukça

güçtür.

9.KİŞİSELLEŞTİRME

Kişinin çevresindeki her

olaydan, davranıştan ya da

kişiden kendisi ile ilgili bir

anlam çıkarmasıdır.

Kişiselleştirme hem kişinin

kendisini hem de iletişim

kurduğu kişileri

yormaktadır.

Kişiselleştirme yapan

kişilere sürekli

olarak, anlatılanların

onunla ilgili

olmadığının

açıklanması gerekir.

10. SAVUNUCULUK

Kişinin sürekli olarak kendisini

savunmaya odaklamasıdır. Kişinin

daha çok kendini anlatma, ispat etme

çabasından kaynaklanır.

“Savunuculuk arttıkça

mesaj anlamını yitirir,

yanlış anlamalar artar”

11.KUTUPLARDA DÜŞÜNMEK

Kutuplarda düşünen kişiler için mutlaka doğrular

ve yanlışlar, iyiler ve kötüler, başarılar ve

başarısızlıklar vardır. Bu sınıflamanın dışındakiler

kabul edilmez.

“Ya hep ya hiç

yaklaşımı”

ÇATIŞMA ÇÖZME YOLLARI

1. ÇATIŞMADAN KAÇMAK

Kişiler arası ilişkilerde çatışma yaşayan kişiler,

sorundan kaçarak, küserek, görmezden gelerek,

sorun yokmuş gibi davranarak vb. tepkiler vererek

davranabilirler. Bunun sonucunda da kişi kendi

gereksinimlerini göz ardı ederek diğerinin çıkarlarına

en uygun anlaşmaya varılmasını (kaybet-kazan) ya da

yaşanılan çatışmada her iki tarafında kaybetmesi

(kaybet-kaybet) ile sonuçlanır.

(Kaybet-kazan) (Kaybet-kaybet)

ÇATIŞMADAN KAÇMANIN SONUÇLARI

Kızgınlık Artar : Çatışmalar çözülmeden bırakılınca,

kızgınlıklar yavaş yavaş artar. Sonra, belki aylar

sonra, küçücük bir sorun çıkınca, onunla orantılı

olmayan biriktirilmiş tüm kızgınlıklar ortaya dökülür.

Duygular, Başka Kişi ve Şeylere Yöneltilir :

Çatışmalarını çözmeyen kişi, kızgınlığını daha güçsüz

olduğunu düşündüğü kişilere yönlendirebilir.

Kişileri Yakınmaya, Arkadan Konuşmaya ve Yaygın

Dedikoduya İter : Çatışmalar çözülmediğinde kişiler

sürekli ve yoğun bir biçimde eleştiri ve dedikodu

ortamı yaratabilirler.

2. SALDIRGAN VE YIKICI TEPKİLER

Kişiler arası ilişkilerde çatışma yaşayan

kişiler, birbirlerini tehdit ederek, vurarak,

küfrederek, saldırganca davranışlar

sergileyerek, şikayet ederek, dedikodu

yayarak yıkıcı tepkiler verebilirler.

Bunun sonucunda da diğer kişinin

istekleri, gereksinimleri, hedefleri ve

değerleri göz ardı edilmiş ve kendi çıkarları

doğrultusunda hareket edilmiş olur.

(Kazan-Kaybet)

3. YAPICI, BARIŞCIL

VE ONARICI TEPKİLER

İnsanlar çatışma içinde oldukları kişilerle, karşılıklı konuşarak, birlerinin isteklerini anlamaya çalışarak, karşılıklı empati kurarak, ortak sorunlarını her iki tarafında yararına çözebilirler. Bu yolla ulaşılmış çözüm her iki tarafında kazanmasını sağlar. Dolayısıyla kişiler arasındaki çatışma karşılıklı uzlaşarak, barışarak ve olumsuz giden ilişki onarılarak yapıcı bir biçimde çözülmüş olacaktır.

(Kazan-Kazan)

KAZAN –KAZAN TEKNİĞİ

Kişiler arası çatışmaların ve

anlaşmazlıkların çözümünde “müzakere” iki ya

da daha fazla kişinin aralarındaki ortak

sorunu çözmek için yüz yüze etkileşime

girdikleri sorun çözme sürecini işaret eder.

Müzakere sürecinde hedef, ortak sorunun

yapıcı ve barışçıl bir biçimde çözülmesi ve

tartışmaya katılan herkesin birlikte

kazanmasıdır.

KAZAN –KAZAN TEKNİĞİ

Kişiler, aralarındaki ortak sorunu isteklerini

ve nedenlerini, duygularını ve nedenlerini

birbirlerine karşılıklı ifade ederek, ortak

sorunlarını birbirlerinin penceresinden görerek

ve her iki tarafında yararına yapıcı, barışçıl ve

onarıcı çözümler üreterek çözerler. Öğrenciler

müzakere sürecini gerçekleştirerek, kendi

yarattıkları sorunlarını bir yetişkin yardımı ve

desteği olmaksızın bağımsız bir biçimde yine

kendileri çözerler. Bu yolla kendilerine ve

becerilerine ilişkin hem özgüvenleri artar hem

de bağımsızlık duyguları yaşarlar.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Birbirinize

eleştirilerinizi teke tek

ve sebep sonuç ilişkine

dayandırarak yapın.

Her ilişkinizde “lütfen”

ve “teşekkür ederim”

deyin.

Geçmiş hataların

üzerinde durmayın.

Kızgın davranış ve

söylemlerden kaçının.

Grup arkadaşlarınızın

ilerlemesi ve gelişmesi

için çaba harcayın.

Arkadaşlarınızı

etiketlemeyin (tembel,

isteksiz vb)

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Birbirinizi kışkırtmayın (meydan okumak, rest çekmek)

aranızda daima sınır olsun.

Başkalarının yaptıkları hatalara gülmeyin ve onları koz

olarak kullanmayın.

İstemeden kırıcı ve kaba davrandıysanız özür dileyin.

Birbirinizin başarılarını tebrik edin.

HİKAYE ZAMANI

Emeklilik günlerini klasik müzik bestelerini

dinleyerek geçiren bir psikoloji profesörü

vardı.Aradığı şey huzurdu ve sessiz bir parkın

bitişiğindeki mütevazı bir evde oturuyordu.Ilık bir

bahar günü Mozart dinlerken bitişik parka bir

grup genç geldi.Sabahın erken saatlerinde büyük

bir hoparlörden bir rock şarkısının acı haykırışları

yayıldı.Bütün pencere ve kapılarını kapatmasına

rağmen,içeride gürültüden duramıyordu.

HİKAYE ZAMANI

Birkaç gün devam eden bu gürültüden sonra profesör bir çözüm bulmak için düşünmeye başladı.Ne yapabilirdi ? Polis çağırmak ,evi satmak,gençlerin arasına katılmak,daha yüksek sesli müzik çalmak gibi.

Bir akşam gençler tam parktan ayrılırken yanlarına gitti ve müziklerini dinlemekten çok zevk aldığını söyledi.

Eğer yarın yine gelirler ve aynı şey, yaparlarsa hepsine birer dolar vermeyi önerdi. Bu şaşırtıcı para kazanma önerisini gençler hemen kabul etti.Ertesi gün müziklerini icra ettiler ve ücretlerini sevinerek aldılar. Profesör gençlere ertesi gün tekrar gelirlerse yarım dolar vereceğini söyledi.Gençler yine geldiler ve paralarını aldılar.

HİKAYE ZAMANI

Daha sonraki gün profesör çeyrek dolar

önerdi ve gençler yine gelip müziklerini icra

ettiler. Profesör çeyrek dolarları verirken artık

kendilerine ücret veremeyeceğini belirtti.

Gençler öfkelendi ve karşılığını almadan

müzik yapamayacaklarını ve bir daha oraya

gelmeyeceklerini söylediler. Bilge profesör

amacına ulaşmıştı.

TEŞEKKÜR EDERİM

Ali PARMAKSIZ

Rehberlik Öğretmeni