ééPRiNÜPESUPLEMENTO MENSUAL DE LA REVISTA, DESTINADO AL FOMENTO DEL VASCUENCE

DIPUTACIÓN FORAL DE NAVARRA Franqueo concertadoN.° clasificador 34/60

DELEGADO DIPUTADO: M. J. URMENETA Irugarren urtea. - Pamplona. - Mayo 1968. Maiatza. - Iruña. - 27 gn. zenbakia DIRECTOR: J. E. URANGA

EUSKAL-TZAINDIA

(I) EREINTZADuela ilabete batzuk Iruñen ginuen, aspaldiko partez, Euskaltzain-

dia. Abenduaren ogeia zen eta Díputazioko Jauregian batzarrea. Lmengure artean artutako erabaki bat da orai esku artean daramana: bereberrogei ta amar urtean direla ta urre ezteiak ospatzea.

Negargarrí da ainbeste urteren buruan eta, nunbaiteko Massielbat asn egun gutxíz mundu zabaleko ezpain guzitan itsasi daiken ga-raian, euskaldunok ain gutxi ezagutzea gure gauzak!

Zer eta Euskaltzaindia; euska! akademia. Izen orí iñoiz entzun ezdutenak ¡zango dirá; zertako den ez dakitenak, asko; eta egiten di-tuen lañen berrí nork daki gure erritan? Uda azkeneko ereintza ixüaekartzen dit gogora berrogei ta amar urte auetako bere lan ilunak.

Iraultze neketsua izan zuen gure lurrak. Etzegon bat-batean erei-ten asteko. Beste urre-eztei batzuk egingo zituzten, nahí izan balute,Euskaltzaindia sortu zuten gizonak: berrogeitamar urteko erdi-miñe-na, 1860'an lenbizsko aldiz asmo au Iruñen sortu zenetik pasatutakodenbora.

«Asociación Euskara» izeneko elkargoak indar aundia zuen garaiartan Iruñen. Beren aldizkaria ba zuten eta batzarre mamitsuak egi-ten. Iturralde y Suit eta Arturo Kanpion bezain gizon ospetsuak be-ren izena emango zíoten. Batzarre auetako batean zen Martin Iriba-rren jaunak euskera zaintzeko akademia eskatu zuena. Andik seí ur-tera, oiu bera entzun zuten Aristide Artinano'ren agotik Durango'koeuskal festetara joan zirenak. Gsroa sortzen asía zen.

Baño, Oñati'k eman zion gorputza aspaldiko amets zaharrari. Eus-kalerriko lau Diputazioak uztarturik tiratzen zuten goldea, ereintzakosaio artan. Geroztik egina du aziak elurte eta izozketa guziekin berelurpeko negu luzea.

Orai udaberria: jorra, xerto eta lepatze guzien artetik, lur iraultzeeta azi sartze guziak baño lan obea; pozgarriagoa. Eta nork daki ezden guretako egongo biltzen astea!

Euskaltzaindiatera adiAma-lurraren sabeletik.

Azal berriitzal aundiamets guzien oiñ eta belarri.

Denen argiahal balitz:batasunaren mutil bakarrik.

Eta betiEuskaltzaindi!

J. M. S.

Aldiren batez entzuna ginuenbatzu-batzuk Etxarrin etzirelaoso konten gure jokabidez; be-rak ain euskaldun eta beste gu-ziak aurreratzen ari. Ez ote ge-nituen azpikeriz baztartzen?

Jainkoak begira gaitzala! Zerirabaziko ginuen elkarri ozkakaibili ta! Ez izenez bakarrik, iza-tez ere Etxarri da inguruko errieuskaldun guzien buru. Bereneuskera jatorra da eta jende la-rrien nortasuna aundia. Zerbai-ten gatik gure 'Diputazioak' eus-kal gauzetarako aste - astetikEtxarrin begiak jarriak zituen.Damutu behar ote zakion?

Baño, etzuen balio itsu itsurajokatzen astea. Askotan esanadugu, tipul eta azak baratzeanbezela gure gauzak ere giroa be-har dutela erritan. Ezin ukatua!Zer irabaz ginezake laguntzarikgabe lanean asi ta burua autsiondoan?

Feri guzietan ba dirá astokilloostikolariak eta Euskal Errian

E T X A R R IA R A N A Zeuskal gauzen etsaiak. Zertakoaipatu beren buruari arrika da-biltzan gizaioak? Erriko plazankiskaltzen diren bonzo zana-rrak beren buruak erretzen di-tuzte. Gureak ez dirá ain gizoneta, ixilian, lapurretan bezelaetxeari su eman ondoan, aitaeta ama ñola erretzen diren kan-potik begira gelditzen dirá.Kontuz ibili behar!

Etxarri oraikotik esnatu da;pozez beterik aitortzen dugu.Azi ona artzeko prest dagonsoroan lan aundiena egina da.Ez da bat edo biren lana izan :erri eta agintari, mutil eta nes-ka sartuak dirá Etxarriko eus-kal-era berritze onen eginkizunpozgarrian.

Eta ñola esnatu ere! Aundikiegiten dituzte Etxarrin gauzak.Aspaldi zen. Ni aurra nintzan.Iñun ikusi ez nuena an ikusiadut: arrizko eliza zoragarri bat,ur baztarreko itsas-huntzia ba-litz bezela sokaz lotua. Oiñarri,zimendu berriak emana. Nere-tako ezin sinetsia zen orduan.Aurra nintzan eta orí geiditu zi-tzaidan gogoan.

Erri guzia euskeraz ari etaaurrak erdaldun, ez al da erribatean zimenduak galdu ditueneliza bezela? Orduan egin zu-tena egingo dute, nik ala usté,Etxarrin. Mutil onak! ! Inguru-

ko erri aberatsena da ta ñola¡antzia! Frontoi pare gabea,Erriko-etxe jauregia, Zine, pla-za eta eskola berriak. Mutii sen-do baten bizkar zabalak...

Eta anima indarrarekin esna-tzen asia den bere nortasunarenkezka. Etxarrin euskera bizi daeta biziko ere da giro berri augaltzen ez bada. Astokillorik baote da ferian?

SAGI

feu,

PRINCIPE DE VIANA MAYO 1968

San Juan de Pie de Puerto

"Les Amis de la Vieiile Navarre' y ' los Amigos

del Camino de Santiago": Jumelage culturalEl pasado día 1 de mayo, la Aso-

ciación Sanjuanesa "Amigos de laVieja Navarra", celebraba su re-

unión anual, a la que gentilmentehabían invitado a la Asociación Es-tellesa. Se trataba de una reuniónde familia, ya que no en balde,ambas Asociaciones cuya relaciónfraternal se extiende a lo largo devarios años, han sido la base de lasbuenas relaciones existentes en laactualidad entre ambas viejas Me-rindades de la Navarra histórica.

Como devolución de la visita yconferencia que en Estella dio laAsociación de la vieja Navarra, pormedio de su archivero Sr. Goyene-che, estaba programada una confe-rencia en francés, a cargo del de-legado de Bellas Artes en Estella ysecretario general de Los Amigosdel Camino de Santiago D. PedroM.a Gutiérrez Eraso.

En la asamblea se produjo la pri-mera sorpresa y sentimiento de tris-teza por la dimisión de Juan PedroSallaberry. Presentar desde aquí alseñor Sallaberry resulta un tantopueril. El condensa todas las virtu-des del caballero, del buen navarro,que ama de corazón a todos losque a una u otro lado de la rayafronteriza, forman parte de esagran familia navarra, que conservasus tradiciones, las mima y no pier-de de vista este mundo nuestro quecamina a pasos agigantados hacialas estructuras unitarias, necesariassin duda en la tarea de unidad deEuropa, pero por lo que es precisovigilar y conservar toda la esenciade una manera de ser, de pensar yde creer. Sallaberry, hombre de ex-cepción, perfecto anfitrión, amigo desus amigos, sincero y cordial: Sa-llaberry, navarro de excepción, senos aleja de la presidencia de laVieja Navarra. Sallaberry por pres-cripción facultativa, debe dejar to-da preocupación, todo trabajo. Ycuando así lo exponía en la asam-blea, con tristeza y emoción, todala asamblea le expresó su sentimien-

to y le animó a continuar. Sallabe-rry, deja la presidencia —su saludLo impone tajantemente—, pero con-tinúa con su sombra tutelar al La-do de la actual directiva, y su nuevopresidente Mme. D urque t-Haram-buru, de cuya inteligencia, y tena-cidad, la Asociación sacará abun-dantes frutos, ya que Mme. Dur-quet, ha sido el brazo derecho delSr. Sallaberry.

Tras una comida fraternal, conla Asociación Sanjuanesa, los seño-res Beruete y Gutiérrez Eraso, pre-sidente y secretario general de laAsociación Estellesa, visitaron elcastillo de un miembro de la VieiileNavarra e ilustre cirujano de SanJuan.

Por último, en el salón de actosdel Ayuntamiento de San Juan, re-pleto de público, D. Pedro MaríaGutiérrez Eraso, pronunció su con-ferencia: "Estella, son histoire, sesmonuments, ses traditions", conabundantes y magníficas diapositi-vas en color.

El Sr. Sallaberry, hizo la presen-tación, agradeciendo la presencia enSan Juan de tan gratos amigos. Des-tacó la impresionante labor de laAsociación Estellesa, que ha mere-cido del Gobierno español, la ca-lificación de Asociación de utilidadpública y destacó igualmente que sihoy Estella es conocida en toda Eu-ropa por sus actividades culturales,todo ello lo debe a esta maravillo-sa Asociación, de la que no sabequé destacar más: su organización,su sentido europeísta, su amor porla historia y las tradiciones, su gransentido de las relaciones públicasque hacen de cada interlocutor unamigo...

Del conferenciante hizo grandeselogios, y destacó que por su pro-fesión y formación de jurista cono-ce el valor que el Derecho tiene enlas comunidades históricas, y quecomo delegado de Bellas Artes, co-noce Navarra palmo a palmo, y to-das las muestras de su arte, ese ar-

te románico y gótico, que han he-cho de Navarra, Alta y Baja, un"foyer d'Art"'. Por último indicóque no pueden venir a San Juanmejores embajadores y conocedoresdel Camino de Santiago que estosamigos estelleses.

Don Pedro M.'ci Gutiérrez Erasocontestó en francés, haciendo cons-tar cómo anecdóticamente, en 1833,un alcalde sanjuanés llamado Sa-llaberry y un coronel navarro, Era-so, se reunían en San Juan paradiscutir sobre límites y la faceríacomún. Se congratulaba del hechoque la reunión de hoy entre otroSallaberry y otro Eraso fueran pa-ra estar de acuerdo, y no para dis-cutir, indicando que de la amabi-lidad del entrañable amigo espera-ba que le permitiera regresar des-pués de ponerse el sol, a Estella,aunque así faltase a la esencia dela facería —tras las consiguientesrisas de los asistentes—.

Agradeció la amabilidad sanjua-nesa; hizo constar que su confe-rencia debe insertarse en el cicloinaugural de los actos culturalesentre las ciudades de Estella y SanJuan, que van a tomar un gran in-cremento y envió su saludo cordiala los amigos navarros de la 6'.a Me-rindad.

Don Francisco Beruete hizo uncanto a la amistad de la Alta y laBaja Navarra, explicó los fines dela Asociación Estellesa, pidió elapoyo de los sanjuaneses de buenavoluntad para la propagación delCamino de Santiago y por últimocon palabras emocionadas hizo unelogio del excelente navarro que esJuan Pedro Sallaberry.

Una vez terminada la conferen-cia dicha en un francés fluido, quehizo por sus maravillosas diaposi-tivas (obra del miembro de la Aso-ciación Sr. Jiménez Torrado) la de-licia de los numerosos asistentes, ladelegación estellesa fue muy feli-citada y atendida.

{Diario de Navarra'tik artua)

BAKOITZARI BEREAZein gutxitan agertu den Etxarri'

ren izena gure orri auetan! Eta be-ti erdi-negarraren doñuan. Lengoan«guraso batek» ziona arantza bezalagelditua dut biotzean:

—«Guraso denen utzitasuna da,ume fxikíen txikienetatik asita ja-betu dirá etxean eta. Gurasoak er-deraz ikas bearra... umeak ez eus-keraz ikasteko».

Gure buruari arrika... Zer egia!Neri berriz, beste askori bezala,

aurrak aipatzean monjatxoak eldugogora! Ainbeste aldiz entzuna du-gu berek galdu dutela Etxarrin eus-kera! Egia ote da, edo aitzeki bat?Bada ezpada, beren iritzia jakiteakomeni zen; ez da naiko jendeakesatea.

Buru egiten duen serora katalan-darra da eta ba daki nun dabillen:

—Egia esan, arrituak ginen emen-go jokabidez; etzuen euskera kon-turik iñork aipatzen efa gu ñola asi-ko ginen?

Askok zuen gain botatzen duteaurren arteko euskal giro txarra.Zuengatik ari ornen da galtzen eus-kera:

—Oso erreixa da utsak besterengain botatzea...

—Utsak esan duzu. Konturatzenal ziñaten uts aundiren bat ba zelajokabide ontan?

—Ez konturatu bakarrik; zuzen-tzen asteko ere prestatuak ginen. Badugu lagun bat euskalduna aur txi-kiendako ekarria. Euskalduna etabertako alaba.

Sor Idoya gaztea da eta biotzezmaite du euskera. Txikitatik bereetxean ikasia duela ageri dakio. On-rela besteak ere.

gi mintzo du. Nik usté miñ aundiaemango ziola aurretan gertatzen ze-nak. Ez al da ala?

—Asko poztu naiz giro berrí auikusí ta. Al dutan guzia egíteko prestnago euskeraren alde.

—Entzun dugu euskerazko esko-lak asi dituzuela.

—Bai,- Apirillaren lehenetik asigenituen. Ez dugu iñor behartzen;ikasi nahi dutenak gelditzen dirá ba-karrik.

—Ñola artu dute gurasoak?—Denetatik bada; baya geienak

oso ongi. Lenbiziko egunetik izenaematera etorri zirenak ba dirá. Nikusté denborarekin konturatuko di-

—Zenbat aur dituzu euskerazkoeskolan?

—Laurogeitamar. Bi alditan ema-ten diet; ordu erdi baña. Era ortanberrogei ta bost ditut txanda bakoi-tzean.

Nork esan Sor Idoya Jauregi iku-si ta euskeraren kanposatua direlagure erritako monjak! Argi berribaten urrezko printzak autsi dituzteEtxarriko monjatxoen laño beltzak.Obe ginuke bakoitzak geure alde-tik berek bezala egiten astea! Ixil-du ditezela beingoan azpi-jan etazurru-murru guziak. Bakoitzari be-rea.

J. M. SATRUSTEGUI

Eliza eta gaurko mundua (Batikano II batzarra)Mundukoak gorroto bazaituzte, ni len gorroto izan nautela jakin

zazute. Lurkoi baziñate, mundutarrak berena maite ¡zango lukete,baña, munduaren artetik nik berexita lurkoietakotik ez bait-zerate,munduak gorroto zaituzte. Oroitu zaitezte zuei Nik esana: ez da mo-rroia nagusia baño geiago. Ni ezetsi banaute, zuek ere ezetsiko zai-tuzte». (Jo. 15, 18-20).

Nundik dator Jesusenganako gorrotoa? «Nerau gorroto naute, aienegiñak txarrak direla agertzen bait-dut». (Jo. 7. 7) Xristok eta bereondotik dituzten egizko kristauak mundutarren ustela azaltzen dute,ortik elkarrekiko guda, naspilla eta gorrotoa, mundukoak ez izaki etamunduan egon bear. Azken apariko otoitzean zion Jesusek: «Mun-duak begitan artu ditu, mundukoak ez direlako. Ni ere mundukoa eznaizen bezela. Ez dizut eskatzen mundutik kentzeko gaizkilleangan-dik zaitzeko, besteik» (Jo. 17, 14-16). Xristok munduko buruzagiagaraitu zuen gurutzean, baño «gure inguruan dabil, leoi amorratuabezela, nori ozka egingo» (Ptr. 5, 8).

Elizak, gaurko eguneko munduan, daukan egitekoa eta egin bea-rra, azaltzen digu Batikanoko Batzar Nagusiak, 1965'ko Abenduaren7'an. Xristo mundura etorri zan egia aitortzeko eta azaltzeko, salba-tzeko ez apaitzeko, serbitzeko ez besteren serbitzua jasotzeko; egi-teko orri berari Elizak jarraitu bear dio, gizaki ororen senidetzalortzeko. Gizonak azken urte otan aurrerapide ikusgarriak egin dituteknika arazotan, bere esku dauzka beiñere baño diru geiago eta al-derdi ugariago, bat-batean azitze orrek ordea istillu asko sortu diz-kio. Indar asko sortu eta ezin ezi, controlatu, espirituaren txoko iz-kutuenak aztertu eta beiñere baño illunago etorkizuna igerrí. Gizar-tean saill osoak, geienak, goseak ixpitzen, ezin konta ala analfabetobaztarretan, gizonaren askatasuna mi orotan, eta egundoko era be-rrik besteak mendean itotzeko eta zapaltzeko. Ler-naiak politikan,gizartean, enda edo arraza tartekoz desberdintasuna eta guztin ga-ñetik dena txaro austu dezaken guda baten bildurra.

Naspill oiek dirala ta, ez dute askí kristauak beren txokoan onakizatea, ataríra atera eta urera jaurti edo salto egin bear dute etabesteekin nasian, kutsutu gabe noskí, mundu orri itz bat oiuz sar-arazi bear die, ots Jaungoikoaren Itza, Xristoren argia. (Const. 4-5).

PAU - BAIONA ERREGEBIDE NAGUSIA, EDO AUTOPISTA EGINGO DA

Baiona'ko «Herria» Astekarian au da irakurri duguna: «Baiona ondo-tik Pausurat egin beharra den «autoroute», erregebidea nausia buru-ratuko ornen dute hemendik sei urte barne... Orduko bururatua iza-nen da Pausutik Bilborat mugaz bertzaldean egitekoa den gisa be-reko bidé handia. Heldu baita, orain baino biziki errextasun geiagoizanen déla Baionatik Bilborat heltzeko».Eta orain guk dioguna: Eta Naparroan zer egiten dugu? Azken egunoketako biltzar batean gure Diputazioaneak Behobiatik Bilborakoerregebideari buruz erabaki bat artu duela gu atzean ez gelditzegatik.Gañera Baigorriko biltzar batean esan dutenez, bai gure Diputazio-naren partetik zirenak, ñola Frantziko aldetik egonak, AlduidestikIruñerako bidea iriki ondoren (eta emendik illabete bat barne irikikoda dakigunez) bidé estu eta mehe au bereala obeagotu eta gaurkoegunetan behar dituzten aurrerapenak egiteko. Onelaz Iruñea mu-gatik berrogei kilometrora balarrik egongo da eta bidé berri auerregebide aundi eta zabala egiten bada gure Europa eta bestealdeko Euskalerriko ateak gure eskuetan ¡zango ditugu.

«LA, LA, LA» EUSKERAZ

Bilbo'ko Xabier Gereño euskaltzale eta euskal idazle onak «ZerukoArgia» deitzen dan fama aundiko Euskal Astekarian «La, la, la» erdalkantua euskeratua argitaratu du. Ona emen itzulpena, bizkaiko iz-keraz, Xabier Gereñok euskeratu duen bezelaxe:

Mundu zabalean goizean, eguna argitzean,abesten (kantatzen) dot gabean, illargi danean.

Mundu zabalean gizonak dagozZorionaren eske, maitasunaren billa

Zertarako dirá armak, gorrotoak,zertarako dirá gerra eta indarra.

Zorion gose eta maitasunaOneik dirá gizonak eskatzen dituanak.

ANTONIO TOVAR IRAKASLEA «ERDAL IZKUNTZARENAKADEMIKOA» IZENDATUA

«Erdal Izkuntzaren Akademia»'k («Academia de la Lengua Española»erderaz deitzen dena) joan den Epaillaren azken egunean AntonioTovar Irakasle eta Izkuntzalari ospetsu eta yakintsua Akademikoaizendatu zuen.Antonio Tovar oso ezaguna da Euskalerrian. Salamankako Erretore¡zana, ospe aundiko gizona da Munduko Unibersidadeetan, berezekiizkuntzei, mintzaerei doazkioten bere ikasgaietatik. Gure euskeraxahar eta maitea ere ikasi, miatu, azterkatu eta menderatu du. Onen-gatik gure «Euskal Akademia»'k aspaldin Iaguntzale gisako akademi-koa izendatua dauka.Gure zorionak euskal aldizkari ontatik igortzen dizkiogu. Auniz urtez!

BILBOKO «EUSKERAZALEAK» ELKARTASUNA

Tolosako «GOIZ ARGI» lllerokoan irakurria: «Euskerazaleak» deri-tzaion Alkarte berriak, lanari ederki ekin dio. Aurreneko pausoa ezinobea izan. Euskeraz irakurtzen, erakutsi! Ementxe baidago gure erru-rik aundiena. Erdera bezin errez, gure izkuntza ez da leitzen ikasiezdegulako. Maixuen arteko konkurso bat eratu da, sari ta guzi, eaarazo ontan zeñek irakur-biderik onena ateratzen duan».Emen, euskeraz alfabetatze ontan da euskeraren etorkizunaren gil-tza, euskaldunek euskeraz irakurtzen, baita ere idazten (izkribitzen)ikasi ditzaten.

MAYO 1968 PRINCIPE DE VIANA

AFRIKAKO GERRAN BERRIYAK(1922 urtean Lesaka'ko Paulo Yantzi zenak yarriak)

Bertsuak jartzen naiz asi,kojiatuaz ta guzi,nai ditubenak ikasi,Afrika aldera oraingo aldiyungazteri aundiyak duazi,diote adiderazi,ez déla juan biar igesi,amak negarrez daudezi.

— 2 —

Erriyetan jarri nota,esperuan dagola flota,enbarkatutzeko tropa;deitu dituzte lizenziatnak,eszedente ta kuota,eman fusil eta arropa,balaren artera bota*etzaizkiyo asko gosta.

— 3 —

Artu manta ta motxilla,juana bada asko milla,moro artera Melilla,eben buruan defenditzeko,matxetia ta fusilla,ogei urtetan mutilla,obediente ta umilla,bizi jokatzen dabilla.

__ 4 _

Asiya naiz adbertizen,gaxuak ñola dabiltzen,atakian elkar iltzen,soldado oyen ama tristiakegon zaitezte aditzen,gaba eta egnn sufritzen,ñola zeraten aritzen,gerrako seme azitzen.

— 5 —

Gasuak balan artian,gaur Afrikako partianmoruekin atakian,pena aundiyak utzita jaunakbakotxak eben etxian,dabiUza malamentian,go?tiak ogei urdan,ez ortarako ustian.

_ 6 —

Españiko soldaduak,zuri seme onraduak,leyalak eta brabuak,zer defenditzen den jakiñ gabeAfrikara bialduak,an gerrillan zabalduak,gose egarriyak aulduak,asko betiko galduak.

7

Asko aman seme brabo,Afrika juana badago,galoi dun oyen anparo,jaun oriyeri serbitu biareskaporikan ez dago,ñora dirade juango,ogei urtetan soldado,miliziara esklabo.

Bete besnak galoyez,zular ta urre kolorez,agindu modu gogorrez,artu ta eramen gure semiakazitakuak dolorez,ez dute e-skatzen faborez,batek nai badu eta ez,tur bustitzera odolez.

g

Eman arma ta trajia,Afrikara barajia,mutikuak korajiakristandadian izenarekiñgizon iltzera biajia,moro edo salbajia,lira da ayen parajia,¡aun zerukuak lajia.

_ 10 —

Izar dun oyek poztutabeti aurrera kenduta,oray geldy dirá oztuta,Ameka urtian irabaziyakegun gutxitan galdida,denak badute diskulpabañan ez dago anztuta,jefe zenbaiten konduta.

Galdu lerigo terrenuak,armamentu modernuak

gostiak gure Reinuak,bay eta ere galdu dituztebesten seme tiernuak,ai zer lotza gobiernuakematia rifeñuak,gure tropari frenuak.

— 12 —

Gazte elegante lirañak,bay eta goxo mingañak,engañatzeko rifeñak,soldaduak mendiyan utzi etaeurek erriyan azañak,eben buruari mañak,Kobratuaz paga bikañakalderdi ona dauko Españak.

— 13 —

Mantxatu da miliziya,kulpa gabe ta guziya,argi bedi maliziya,inozente askok kulparik gabegaldu dute eben biziya,artu biar den kareziya,baldin bada fiñezia,egiñ bedi justiziya.

— 14 —

Arruit, Zeluan ta Nadorrak,ango odol galze gogorrak,gorriturik daude lurrak,ango kontuak aditu etabat artutzen du beldurrak,ez dirá noski gezurrakegazkiyak ta txakurraktxupatzen Ulan ezurrak.

— 15 —

Beltzan sarrera zorrotzak,egiñ diguzte destrozak,milla asko eriotzak,ñola jarriko ziran ondotikjuan dirán ayen biotzak.ikustian ala gortputzak,utziyak moro ferotzak,eben anayak ill otzak.

— 16 —

Zori gaistozko markallak,ayetan egiñ batallak,galdu floreko galayak,oyen gorputzak ikusgarriyakartuak daude u-sayak,ill ta utziyak lasayak,ayek enterratu nayak.juan dirá eben anayak.

_ 17 __

Triste oriyen galera,oray nua esatera,ñola dituzten atera.Alta eta amaren ondotikanbost' etik iru iltzera,oyen paga zer ote da,entuta ospitalera,ill gizajuak lurpera.

— 18 —

Triste gelditu dirade,makiñatxo bat nerabe,eben aitarikan gabe.oriyen amak senarrak galdusolterak ez nobiyuen jabe,azkar egin dute galde,oyek utzita egiñ alde.denak pensaketan daude.

__ 19 _

Asi ezkeroztikan sutan,negarrak naziyo ontan,usté det geyen lekutan,ama triste oyek gaba eta eguneben semiak burutan,asiyak eben petxutan,ill dira-sufrimentutansalbaje ayen eskutan.

— 20 —

Asko ama españolaikusten det badagola,negar franko dariyola.Anparo gabe Afrikan galdubere entranako odola,martirizatua orla,pen au zenbat edo ñola,eziñ det neurtu iñola.

_ 21 —

Seme maitiak faltatueziñ dituzte billatu,Jainkuan detzala anparatuprisionero salbaje ayen

artian denak gertatu,zer ote ditu pasatu,iñoiz al badu eskapatu,izango du zer kontatu.

— 22 —

Egiya eziñ det isildubeltzak zuri asko il du,jendiak ziñetan mindu,martirizatu ayen arimakezda ditezen an galdu,biotzez gaiten umildu,Jaun zerukuari agindu,bere ondorat detzan bildu.

—- 23 —

Orra gerran ondoria,gure gazteri floria,desastre ortan eroria,triste oyentzat eskatzen ditzuzeru ta lurran Jabia,beste munduan gloria,zorion pare gabia,Afrikan baño obia.

— 24 —

Gure Reinuak nastiabat anztu gabe bestia,au da bizitze tristia,urriki zaite zere umiaz,zu Jaun zeruko maitia,gutaz oroitu zaitia,ontan artzazu partía,len bailen jarri pakia.

25

Onekin dijua azkena,nik betetzen det ordena,amatxo batek emana,gerra ontako sentimentuakzabaldu guziyon gana.Etorri gazteri denu,eraman papertxo baña,Afrikako oroipena.

OHARRA:

Aita Zabala Jesuitak lesaka'ko bertsolari zen Paulo Yantzskparatutako bertso-paper sortaaundi bat büdu du eta berreunorriko ¡iburu bat prestatzen arida, ñapar bertsolari onen bizi,bertsu eta gertaerak guziok ya-kin ditzaqun. Gauden bada pix-koat argitaratzeko den iiburuoni» Tofosa'ko «Auspoa» deitzenden Liburutegíak aurki argitara-tuko du.

Bixtu ezkero illen artetiketsai dañen garaitzalleberriro elkartu ziran aburozinitunak maitatzaüe.¡Menderatuta gelditu ereainbat otso banatzaile!Lotsaz beteta, indarrik gabeiliunpetan ukatzalle.Zu zera, Jesús, gizon guztiyenArtzai on ta Salbatzaile.

Apostolu ta jarraitzaliiakberrogei egun txanguanegon ziraden egik ikastengogotik zure onduan.Zure Ama re etzan urrutizugandik, noski, orduan.Artuko zitun Seme bakarrenlaztandu aidiyak musuan.Seme Jesusen Ama donetsua,zaitugu Amatzat zeruan.

Bakia beti aiíatzen dezuegunak ditun unetan.Bake sendua izan dediilaondo sartuta errayetan.Nork berak bakia izan deza!abarrun beren konzientzietan.Zimendu bakia elkarren artianfamili eta erriyetan.Bera au gabeko egoera dainfernu bat egiyetan,

Bazuaz, Jesús, Aitarenganaazken epai egun arte.Utziko dezu emen Elizabizkor, sendo, beti gazte.Zanpatu naiez iñungo erasokez dio egingo, ez kalte.Etzaite, Jesús, egon zerutikumezurtzetik aparte.Izan qaitzatzu erruki ta onezzure biotzian maite.

Gu re baguaz luzatu gabeprest-prest dauden tokitara.Ezgaitezela berriz makurtumunduko zikin loitara.Ez da sartuko zolda daukanikzeru eder argitara.Zuazte emendik, zakur guztiyak,zuazte emendik kanpora.Lagun urkua maite etzendun...¿Nolaz oraiñ zu zerura?

Zer neurrin maite zendun anaia,izango zaitzu neurriya.Baso bat ura eman badiozu,

ZDUBIHizango dezu sariya.Azken Juiziuan agertuko dazer dan zizaña, gariya.Biotz gogorra ta esku uts-utsa...¡Ura betiko larriya!Fnun artantxe ikusiko rtadzentasun agiriy^

JOAQUÍN AIDAVE

MAYATZKANTUAUrdain'go errian bildua. Ba-

dira Burundan garizurnakokantuak eta pazko mayatze-koak. San Juan'en eta SanPedro'renak. Aín da aípatuaUrdiaíngo baso eliza!

Gaur argitaratzen dugun«Mayatz kantuak», Ama Birji-naren ilabeteko festak aipa-tzen ditu. Sabas Agirreri ar-tuak ditugu.

Urteak i i bi dituAlegererik.Maietz ApiribíllaLoraz beterik.

Maiatzaren SenengoSantu Philipe,Andik irugarrenaSanta Kurutze.

Zortzi-garrena deguSan Migel ere,Azentzioak ereEfdu dirade.

Azentzio egunaSeñalaturikKristo zerura dijoaBesoak zabalik.

Azentzioak etaGorputz KristiakEldu dirade PazkuMayatzekuak.

J. M. SATRUSTEGUS

ARALARKO AINGERUA IRUÑEAN

Aprillaren 22 egunean, Bazkoren bigarren egunaren ondoko lenengo astelenean, oitura denez, gureEuskalerriko Zaindari maite den Migel Aingeru Saindua Naparroko Iri Nagusira etorri zen fruñeko lantegi,denda, karrika ta baztar guziak bedeinkatuz eta ruendietak© aize garbi eta euskaldunak zabalduz.

Iruñsheme zintzoek bere ongi etorria eman zioten gogo onez Iduri Sainduan musu bat ematen zutelarik.

Datorren arte arte Aralarko Migel Aingeru maite-maitea!

PRINCIPE DE VIANA MAYO 1968

MiK^/i...¿APEZ ZAR ETA ZARMINDUA?

—Jainkoak diola eun on, jaune.

—Baíta zurí, ere.

—Nere Iagun guzien ordezkari nator berorrengana. «Galdetu bea diok«IKASI, MIKASI» paatzen dunai», ta, emen nao, jaune.

—Zuk esango didazu, ze duzuten.

—Gue erriko apez jauna oso ona da, ta denak asko maite dugu, baño,zartzen ai da —ia lauetan ogei urte urbil ibilliko da-ta, gizajoa, ¡zarmin-tzen...!

—¿Urdai zarra bezala?

—Olatsu, jaune, olatsu...

—¿Jakin diteke, zetan?

—Itz gutxitan, esango diot. Oain berrogei urte, ba ornen zen gue erringizon mordoxka bat, urtean bein bakarrik komekatzen zutenak, eta apezakez ornen zien deus esaten. Oain, gizon guzik Jauna artzen dugu bizpiru aidiz(emakumetaz eztao ze esan bearrik...). Alaree, ¡andero ai da esan da esan,maizexeo komekatu bea duula, batez ee mutill gaztik. ¿Elizeen legik, aldatualdee?

—Elíz Ama Santaren legeak, ez, baño oíturak eta gaiztabideak, baí.Orrengatik, lenagoko gutxi zena, oraingo gutxiago da...

—¿Beorrek esango dee, zeengati?

—Bereala, ikusiko duzu. ¿Badakizu zer dan komekatzea?

—Jauna artzea.

—Ongi esan dezu: komekatzea da Jauna artzea. Euskerazko esakuntzanbaño obekiago ezin diteke esan zer den komekatzea: JAUNA ARTZEA.

—Gue errin, ala esaten da.

—Orduan, ¿siñestatzen duzu, Aldareko Sakramentuan Jesukristo da-goala?

—Aithu izandu'et, Sakramentu au Jesukriston egotearen signo batbesteik ez déla. Au da, Jesukristo Aldarean dagoala, eguzkia nolabaitlurrean dagoan bezala...; baño, nik siñestatze'ot. Ola eakutsi ziuten, taola izango da.

—Kristogan síñestatzen degun guztiak elkartzeko asmoan gauden ez-kero, ez dizut aipatuko ere Misterio au ukatzen duten inoren izenik. ützidezagun zer iruditzen zaion ereje oneri edo arreri. Ikusi dezagun zer dia-gun Ebanjelio Santuak, Misterio ontaz. Emen daukat «!TUN BERRIA» (Tes-tamentu Berriko liburu txorta). Leitu dezagun zer dion Aldareko Sakra-mentuaz:

«Aparikoan Jesusek ogi bat artu zun, onetsi, zatitu, ta ikasleaieman zien, esanaz: —ARTU TA JAN; AU NERE GORPUTZA DA.Eta ontzia arturik, eskerrak egin et emanez, au esan zien: EDA-ZUTE GUZIOK ONTATIK, AU NERE ODOLA BAITA. (Mat. XXV!,

26-27).

—¿Apostoluak, usté ortan zeuden?

—Jesukristok Bere Gorputza emango ziela agindu zienin, gogor xa-marra iruditu zitzaien. Baño, ekus zazu zer esan zien Jesusek:

«Orduan asi ziran juduak ez eta bai alkarren artian. —ÑOLAEMAN DEZAIGUKE ONEK BERE ARAGIA JATEKO? —EGI EGSTAN,esan zien Jesusek, GIZASEMEAREN ARAGIA JATEN ETA ARENODOLA EDATEN EZ BADEZUTE, EZ DEZUTE ZUENGAN BIZIRIKIZANGO». (Juan, VI, 52-53).

—Itz oitan ez dao dudaik.

—Zuk diozun bezala, ez dago dudarik. Jesukristoren itzak argia bañoargiagoak diré eta, Eliz Ama Santak ezin du besterik esan eta siñestu.

—Len esan dioten bezala, nik ee ola siñestatze'ot, baño Eliz AmaSantak ez baitiu agintzen urtean bein besteik komekatzea, ¿zeengati aida gue apeza esan da esan, maizexeo komekatu bea duula?

—Eliz Ama Santak ez digu agintzen urtean bein bakarrik komekatzea,baizik: GUTXIÑEZ, URTEAN BEIN. Apostoluen denboran, eta urte asko geroere, kristauak egunero komekatzen zuten. Polliki, poliiki, lendabiziko fedeaoztu zen, eta askok uzten baizuten Jauna artzea eriotzeko ordu arte, ElizAma Santak jarri zun Iege au: EZAGERA ORDUTIK, KRISTAU GUZIAK,URTEAN BEIN BIÑEPIN, KOMUNIO SANTURA URBILTZEKO. Onek ez duesan nai, ez déla komeni maizexeago — al izan ezkero, egunero ere jetaongi! komekatzea. Bestela, ikus dezagun zertako ematen digun Bere Gor-putza janaritzat. ¿Badakizu zertako?

—Gue fedea bizkortzeko.

—Fedea eta GRAZIA. Jakiñe da, Bataioan ematen zaigula Grazia: JAIN-KOAN BIZITZA. Eta, jakiñe da, bizia duten izaki guztiak, nolabait JAN BEARDUTELA, bizirik egoteko eta sendotzeko. Zugaitzak jaten dute lurretíkberen sustraiekin. Piztiak, egaztiak, abereak eta baita gizonak ere, janbear degu egunero; bestela aulduko giñeke. Ta animaren bizitzak, ¿naikoizango du urtean bein bakarrik jatea? Eskritura Santua eskuan daukatenezkero, leitu bear dizut beste zatitxo bat:

«NI NAIZ B1ZI-OGIA. ZUEN GURASOAK JAN ZUTEN MANA MEM-DIAN, ETA ILL EGIN ZIRAN. AU DA ZERUTIK JETX3 DAN OGIA,JATEKO TA EZ ILTZEKO. OGI AU JATEN DUNA, BFTIKO BIZIKODA. NERE ARAGIA JAN ETA NERE ODOLA EDATEN DUNAK,BETIKO BIZIA DAUKA, ETA NIK PIZTUAZIKO DET AZKEN-EGU-NEAN». (Juan, VI, 48-54).

—Oi dena, egi delarik, denentzat komeni izango da maíz komekatzea.¿Zeengati, baa, gue apez jauna, geinin, oyuka ai da gui, mutülei bakarrik?

—Zuek gazteak zeratelako. ¿Ez duzu ikusten, gaztaroan, norbait aritzenari danean, janari geiago bear duela? Baita ere, gaztien animak, gaiztabidegeiagotan, okasio txarretan eta dabiltzatelako, bear dute anima MAIZE-XEAGO bizkortu Zeruko Ogiakin.

—Ekuste'ot, beorre beti apezen alde jartzen déla...

—Ez apezen alde; arrazoien alde, baizik. Oraingoan biñepin, ikusi dezuzuen apezak diona, ongi esanda dagoala. Gizagajoa, naiz zarra, ez dagoalazarminduta...

—Ala da, jaune. ¡Asi bearko duu, baa!

—¿Asi, asi lenbailen, Jauna maizexeago artzen! ¡Komeni zaizute, gra-zian egoteko!

A. ASTIZ ARREGI

ZER, O R BARNAEuskaldunok, geyenok beintzat,

badaukagu arrisko ta gaitz bat: Orbarna, gure erritik urrutira gerta-tzen dirán gora-bera oieri ajo! edoinportanzirik ez ematea. Ona emengure baserri ta erriskatan sortu, edobeti menpetuak iduki digun gaitznazkagarria.

Yllabete ontan ere, Ameriketangizon aundi bat il dute: MARTINLUTHER KIMG. Egunerokoak iriki be-ziñ laster; izpi edo radioaren bidez,entzun dezu izen au. Baño «Ta guri,zer?», erranaz, ezgera saiatu ñorzan, ta zer-gañ il duten ikasi naizik.«Ni nere etxean... tg or konponüEz. Ezgenuke olakoak bear, ba! Orbarna, urruti edo urbiil gertatzendirán zarpallkeri ta naigabekeriak,guri ere ezer erran nai diguíe, zer-bait erran bear digu.

Ba, asiera emateko: ÑOR ZANMARTIN LUTERO KiNG?:

Enda edo raza beltzako seme bat.Ez Afrikan jaioa, Atlanta deitzaionerrian, an Ameriketan, baizik. Ogeita emeretzi (39) urte zauzkan, ildanean. Ezkondua. Emaztea ta !auseme utzi ditu.

ZERGATIK IL DUTE?:Azkeneko udan, oroituko zerate,

beltz ta zurien arteko burruketanodoi aunitz ixuri zan. Beltzak, zurienanka azpian egonik, gizonen esku-bideak eskatzen zituzten. Ta naia auargirazi naizik, zenbat ta zenbat gel-ditu ziran bertanü

MARTÍN LUTHER KING, beltzeennagusi berria, bere erriaren azkata-suna eskatzen zuan. Ez indarrez, eziskanbillez, ez burrukaren bidez. Pa-ke-zale, pake ta adiskidetasunez,beltz ta zurien arteko batasuna sor-tuazi nai zuen.

MARTIN LUTHER KING i! dute!!Leioan zegolikan, zuri batek il du,eziñ-eramana ta gorrotoa berriro zi-rikatu naizik!!

ATSEDEN DEZAN—1>—

Gazteak aspalditxo ontan, naikoarrotuak dabiltz. Or, an, emen, lekuguztietan, gazteak, ikaslari edo es-tudianteak batez ere, zarata naikoaiositzen ari diré.

ZER ESKATZEN DUTE?:Ona emen, aunitz-aunitzek egiten

ari diren galde modua. Bati! Zereskatzen dute gaztediak? Zertarako

ainbeste bulla ta iskamilla? Ziur tagarbi, ezdut usté iñorrek erran dua-nik. Bakoitzak bere erara ulertzerabeartuak gaudez.

Madrid, Barcelona, Roma, Bruse-las...-ko gaztediak gauz berdiña es-katzen al dute?: Ezda ala izango.Berdiñak ez beintzat, antzekoak,bai!! Au edo ura eskatzen dutela,baño daña biraaurutze berara bil-tzen dira: PAKEA, GIZONEN ESKU-BIDEAK, BATASUNA, ALKARTASU-NA. Ona emen gaurko gaztediak es-katzen duen mesedea; gaurko gaz-tearen jarraibidea. Eben erara, bai,baño gogo onez.

Gauzak argi ta garbi ikasitzean,ezagutzen dute mundua okertasunta bidegabekeriz ankapetua dagola.

Zenbat ta zenbat aldiz, ankape-tzen degu gure gaztedia. Burrukabat asi ezkero, atzeratuko ornen di-rá, ta ¡xiiduko, berialaxe. Au egiaedo gezurra izanen dan, ezin dizuteterran. Baño, bai, gaurko gazteennaiak ta eskaerak zuzenak direla,bidé onatik badijoazela; gizon zuzenbaten eskaerak dira.

Gaurko gazteak, ITZAK EZ, EGI-ÑAK ESKATZEN DITUZTE.

ANTÓN

L A R I A KDonosti'ko Turismo Etxeak antolaturik, goan den Api-

rilaren 21'an Donosti'ko zezen plazan, Espaiñiako aizko-larien Txapelketa yokatu zuten. Zeingeiagoketa ontanEuskalerriko sei aizkolari oberenak ari izanak dira, seimutil euskaldun (ala bear ere) eta denak sasoiko gazteindartsuak.

Emen aipatuko ditugu denen izenak:Erramun Latasa sunbildarra, 39 urte, 1,77 m iuze eta

82 kilo pisu.Miguel Irazusta «Poiípaso» hernaniarra, 42 urte, 1,80

Iuze eta 100 kilo pisu.Frantzisko Astibia leitzarra, 25 urte, 1,82 m Iuze eta

86 kilo pisu.José Ignazio Orbegozo azpeitiarra «Arriya», 22 urte,

1,88 m Iuze eta 95 kilo pisu.Teodoro Irazusta oiartzuarra «Usategieta», 29 urte,

1,82 m. Iuze eta 88 kilo pisu.Frantzisko Berekoetxea gorritiarra, 32 urte, 1,78 m

Iuze eta 86 kilo pisu.Iru ñapar eta iru gipuzkoar. Aizkolari bakotxaren

eginkizuna auxe zen:Bi egur 36 ontzako (0,85 m ingurua). Bi 45 ontzako

(1,05 m.) Bat 54 ontzako (1,25 m.). Bat 60 ontzako (1,40m.). Bat 72 ontzako (1,70 m.). Bi 80 ontzako (1,85 m.).Bat 72 ontzako. Bat 60 ontzako. Bat 54 ontzako. Bi 45ontzako, eta azkenean bertze bi 36 ontzako.

Amasei egurrak gisa ortan Ierro Ierro paraturik etaaizkolari bakotxak bat banaka eta bat bertzearen ondo-tik moztu bearrak, denak batean asi ta amasei onborrakzeñek lasterrago moztu.

Sariak ere ederrak ziren. Irabaztaleak 100.000 pezta.Bigarrenak 75.000. Irugarrenak 60.000. Laugarrenak40.000. Bortzgarrenak 30.000. Seigarrenak 20.000. Gañe-ra denei trofeo delako edergailu baña.

Amabi terdietan eman zitzaion asiera aizkolarien gu-dukaldiari. Lenbiziko egurra ttipienetakoa zen eta arerilotu zitzaioten denak egiñal guzian. Lendabiziko onborhori Latasak eta Arriyak moztu zuten lenengo eta biekbatean. Bigarren ta irugarren egurra Latasa aintzinean,iduri baizuen gisa ortan denak porrokatu bear zituela.Bainan iaugarrena asi orduko Astibia leitzarra agertzenzaigu indar ikaragarriarekin eta denen gañetik aintzina!-dia arturik ortxe doa garaipenaren billa.

Berekoetxea gorritiarrak urbil urbildik yarraikitzen

dio, au ere sasoñean baitago. Latasa'ren indarrak aul-tzen ari dira eta ea bortzgarrenean Arriya gazteak sun-bildarrari aintzinetzen dio. Usategieta eta Polipaso ereor dabiltza gogorki lanean, baño oiartzuarra beti herna-niarraren aurrean. Denak ari dira bururik goratu gabe la-nean, baño denen gañetik Astibia leitzarra; au beti de-nen aintzinean bortizki ari déla eta sobera nekatu gabegisa ortan lan guzia akitu arte garaipena erdietsirik,eta bigarrenari 1,39 minutoen aldea atera ziolarik. Asti-bia ohore guziekin Txapeldun. Zorionak.

Emen aizkolarien markak.Onborrak Astibia Berekoetxea Arriya Latasa Usateg. PolÉpaso

36 0,35 0,40 0,32 0,32 0,35 0,4036 1,10 1,24 1,16 1,08 1,20 1,2545 2,30 2,42 2,31 2,30 2,55 2,5545 3,40 3,44 3,48 3,46 4,20 4,2054 5,48 5,49 6.08 6,17 6,37 7,0060 8,23 8,51 9,21 9,50 9,51 9,5572 12,58 13,53 14,06 15,20 16,10 15,5080 19,38 20,51 20,49 22,26 23,27 24,3380 26,30 28,21 29,06 30,57 31,50 33,0572 31,55 34,03 34,49 36,51 38,41 40,1460 35,40 37,12 38,40 41,16 42,07 44,2554 38,30 39,47 41,52 44,34 44,55 47,1545 40,15 41,37 43,44 46,11 46,25 49,1745 42,00 42,52 45,20 47,46 48,05 50,5136 43,00 44,38 46,17 48,49 49,20 52,0336 43,55 45,34 47,10 49,46 50,19 53,00

Oraingoan Astibia merezimendu guziekin txapeldun.Leitzarra adin oberenean dago, gazte ta indartsu eta la-nean ere ongi dakiena. Espaiñiako txapelketa ontanbere balioa erakutsi du eta zalla izanen da orreri Txa-pela kentzea.

Berekoetxea beti ona, lenbizikoa ezpada bigarrena,ortxe dabilla beti. Gorritiarra beldurgarria izaten da.

Arriya gaztea ere ongi ari ¡zana da eta ohore guzie-kin irugarren Saria erdietsi zuen. Ongi merexia.

Latasa laugarren, yendeak etzuen ba hori espero,bainan yokoa ola da. Sunbildarrak egiñala egin zuenler egin arte eta ez diogu geiago eskatzen ahal.

Usategieta'k denak arritu ditu iñork ezpaitzuen ustéoiartzuarra aizkorian orrenbertzetarañokoa zenik. Mutilbizkorra ta indartsua Usategieta.

Polipaso denetan zaharrena eta denen gibeletik az-kena, baño mantso eta seguro aunitzik nekatu gabe languzia eginik.

Aizkolarien ekiñaldia ederra izan da. Zorionak Txa-pelketaren antolatzaleeri.

ANZANARRI

MAYO 1968 PRINCIPE DE VIANA

SUNBILLA

Bidasoako Pillotaren Txapelketa'riasipena eman zaio. Sunbillako-erriaolako Txapelketan sartzen daña, len-biziko aldia da. Bertze PillotarenTxapelketan ari izan da lenago; ba-ñan Bidasoako Pillotaren Txapelke-tan lenbiziko aldia da.

Azkeneko urte auetan pillota-pla-zan egin nairik dabiltza erriko agin-tariak, eta aurten asiko ornen dire-la egiten, errian zabaldu da. Bitar-tean Sunbillan ari bearrian, Donez-tebeko pilot-plazan ariko dirá Bida-soako Pillotaren Txapelketan.

Sunbillan pillotari propiak badira:Mariano González, José AntonioElizondo ta José Mikel Galarregui.Baño au aurten ez diteke ari, Barze-lonako begiko espezialista famatue-kin baidabilla. José Antonio Elizon-do ez ongixko ornen dabilla, ta pillo-tan aritzeko betarik ez ornen duizanen. Ala guztiz ere sunbildarrakez dute erritiratzeko asmorik, ta Ma-rianokin esperantza aundia dute.

Gaztetxoen sallan berriz, badireemen pillotari politak, bakarrik ora-indik plaza-gizon ez dirala, Latasaaizkolari bezala.

—•—Martxoko 4'an Alsupereko Tomasa

il zan. Goian bego!

Apillako 4'an il zan TxangonekoPatxiku. Oso oñaze aundiak izan zi-tuen bere bizitzako azkeneko seiillabetetan, baño kristau on bateridagokion bezala eraman zituan.

Aprillako 9'an bete ziran sei illa-bete Xoraxuriko Maria il zana, taain zuzen egun artan «ataque» bateman zion bere senarrari, ta Ortze-gun Santu goizean il zan. Sei illa-hete barrenean Xoraxuriko familiaita ta amarik gabe qelditu da.

Aurten lenbiziko aldian Naparran«Coca-Cola'k» antolatu du ume-txoen artean leiaketa (concurso)bat nork obeki euskeraz eskribitu.Lenbizi umetxoak leiaketa ori esko-letan egin zuten. Sunbillatik auke-ratu zituzten zortzi umetxo, ta auekdirá: Maria Lurdes Apezteguía, Ma-ría Aránzazu Izaguirre, Juan Luis Al-zugaray, José Miguel Petrirena, Ma-ría Victoria Elizondo, Manolita Agui-rre, Faustino Mariezcurrena, ta Jo-sé Luis Iriarte.

Zortzi auek yoan ziran Martxoko30'an Iruñera, eta Naparroko bertzeumetxoekin izan zuten bertze lanbat egin bearra. Eta Sunbillako lauumetxo Naparra'ko umetxo oberenartean, atera ziran. Aprillako 28'angoizeko 11'30 an Iruñako Teatro Ga-yarre'n «Coca-Cola'k» antolatu zuenbesta polit batean artu zituzten sa-riak. Egun artan sariak artu zituztenSunbillako umetxoak auek dirá:

Solleneko, M.a Lurdes Apezteguía.

B E R A

Ara emen ¡bardín'go bentak Frantzi'ko aldetikan ikusita.

Aunizetan lotsatzen naiz nere erriko gauzak ez diralako agertzen erre-bista onetan. Zergaitik? EZ da gairikan escribitzeko edo? Galdera okeriezin erantzun.

Azkenian antzintu naiz ta emen nauzue emendik aurrera. Lenbizikoaldi onetan, Ierro batzuek eskribitu bear ditut nere erriaren bizia ta berenikusgarriak kontatuz.

Nik erran biar dituenakin ezdut nai iñori miñ egin, beste batzuekezdute ola pensautuko. Beintzat ohartu ezdela erraxa paratzia denen gus-tora. Au erraten dut pensatuz erraten duten guzia ezdela ola izanen. De-nak gizonak gera eta bakotxak bere utsak izaten ditu.

Al duten obekiena egiñen dut.Onetan erriko gauz agerienak eskribituko dut:Iru milla yende ta geiago ditu. Erri zabala da agitz eta berezia lau

aldetara. Bera'ko errian badira fabrika berriak, etxe ederrak, karrika lu-zeak eta itzalez beteak zoragarriak ezkogaientzat.

Alde batera utziz beste egunerako, itz batzuek erran bear ditut Ibar-din'go benteri buruz.

Erritikan sei kilometrora gelditzen da Ibardin. Frantzi ta Españi'komuga mendin. Karretera ara alletzen ta yuan dirán amabi urte otan sortudirá benta ok.

Denak berriak dirá ta kolorez beteak, beren egunetan yende gora tabera dabillena ezin da Ierro batzuekin erran. Orain arte amar dirá etaalik ere denak ongi ateratzen, ez ori bakarra antzintzen eta berritzen aridirá urtero zerbait. Udan dute garai obena. Eroszalle guziak frantzesakdirá. Udan neska-mutil asko artzen dute toki au frantzesa ikasteko taberiala diru batzuek irauzteko. Setiembre edo Buruilla aldera yendea gu-txitzen da, baña Julio'an eta Aguztu'an mugitasun bertzerik ez dago. Alai-tasuna, egualdi ederra ta dirua lasai illabete otan ikusten ta gozatzendena.

Pensa zazue denentzako ogia alletzeko eroszalle garbia ta oietatikananitz bear déla gero. Yendea yan ta edan egiten du udako denborakin al-derdi otan.

Baita ere gauz politak eta garestiak erosi, onetan dute bizi guzia. Ansaltzen dirán gauzak ezin erran, aukera izaki. Saltzen diranak erostzalleakFrantzira pasautu bear, ara or koxka ederra.

Ibardin eta mendi-kate au polita déla ezin ukatu. Andik artzen dirábistak oso ederrak: itxasoa, Frantzi'ko erriak eta Españi'ko mendiak berriz.

Muga-arri bi anka tartin jarritu ezkero bat ohartzen da bi natzioko lurrendiferentziak; Españia mendi ta mendi Frantzia zelaya ta itxasoa.

Bertze gauz ikusgarriak alde batera baztertu gabe poztu gaitezen bera-tarrok olako toki zoriontsugaitikan. Baita ere itz ederrak onen bidez entzu-ten dugulako.

Urrengoetan beste gaien buruz eskribituko dut. Urrengo arte ba.GAZTE BATEK

Ermitagoyako, M.a Aránzazu Iza-guirre.

Yaungeneko, Faustino Mariezcu-rrena, eta.

Martindorteneko José Luis Iriar-te.

Zorionak!BIDASOA

DONEZTEBE

EUSKERA'REN ALDE GERAIruña'ko Eliz-Barrutiak astero ar-

gitaratzen duen LA VERDAD orri-txoan, Martxoa'ren 31-garrenekoan,irakurri gendun onako au: CIENTOCINCUENTA NIÑOS ESTUDIAN YREZAN EN VASCO EN PAMPLONA.

Zorionez, ba-genekian azkenekoiru urte auetan Ikastola orrek de-nentzat ateak idekiak zeuzkala taon aundia egiten ari zalá euskera'ren alde. Pozgarri zaigu LA VER-DAD'ek bere onura ta ardura jar-tzen duelakotz Naparroko Iri-Buruaneuskera erakusteagatik.

Bertako erakusketak, euskerautsean dirá: irakurtzen da, idazten,abesten, errezatzen ta jostatzen.Lan bikaña!

Bai. Naparroko Iri-Buru Iruña ede-rrean euskeraz erakusten da. Ikas-kizun edo ejenplu ederra ematendigute guri, erri txiki ta mendi tar-tean bizi geranoi. la, gure epeltasun,zabarkeri ta euskeraganako ajola-gabetasuna pixka bat astintzen de-gun. Iruogei ta amar milla (70.000milla) napartar mintzatzen diráoraindik euskeraz. Gu, zorionez, tai-de orretan gaude. Bañan... min-tzatze utsarekin edo euskera «ez-galtze» utsarekin gelditu bear otedegu? Ez ote genduke geixeagoeuki bear? Ez ote degu merezieskoletan euskera erakustea? Iru-ñan... Altsasun... Elizondon... eus-kera erakusten delako berri ba-degu, bañan, entzun-ta nago ere,Malda-Erreka alde ontan beste otsakdiranik, au da, trabak jartzen dituz-telakoz.

Premi aundiko ta bear-bearrezkodan lan oni, erakusketa oni, ez di-rá goi-agintariak «uko» egiten diote-nak —zorionez, goi-agintariak esku-bide onak ematen bai dizkigute era-kusketa onetarako— baizik, bertakoagintariak dirá nai ez dutenak tagogorkerizko «ezetzari» eusten dio-tenak.

Ez ditut erri ta aiuntamentu oienizenak emen agertu nai, ez mere-zi ez dutelako, baizik, egunen batezeuren gain eroriko baita justizizkoordaña. Ez baitu sekulan balio «bil-dots-itxuran» azaltzea, «ozka» otso-arena gelditzen bada. Itz batean:EUSKERA, GORROTATUA DAGO.

G. TA U. YON

S ALDI AS

GURE GIZONAK ARRETAZ DABILZBIDÉ BERRIAK EGITEN

Bein erriko gizon bati entzun nionauxe: «Emen bidé ona izateak ba-karrik balio du». Geroztik asko aldizpentsatu izan dut arek orduan esanartaz, eta oartu izan naiz arrazoiaundia zela arek orduan esan zida-na.

Bai, bada. Orain denak konformedaude biderik gabe ez ditekela deusere egin. Orregatik aurten ere, go-gor lotu dirá Iandetara bidé berriakegiten. Barbaretik Oztazurakoa bu-katu dute. Galtzar-aldekoa ere egindute. Iturri-gaiñetik Bizulerakoa ereaurreratuxia dute. Erasungo bideanere zerbait egiteko asmoetan dirá.Denak oso ongi etorriko dirá alorre-tik eraman-ekartzeak askoz ere orai-ñarte baño arraxago egiteko.BIDÉ BERRIA INTXURIIRA

Berriro jakin dugu zenbat luzeta-sun duen erritik lntxurira egitekodan bidé zabalak: Bi kilómetro etalaueun metro, or nunbait inguruan.Baita ere kostarioaren berri jakindugu: Bi milloi ta erdi, batera esa-teko.

Gauza bat egitean ezdugu kosta-tzen denari begiratu bear, eman de-zaken mesedeari baizik. Eta bestealdera konturatu gaitezen bidé onakainbat deusek ezduela ematen.

«ARGI-EZKILLA»(IRUÑEKO SEMINARIOAREN EUSKAL ALDIZKARIA)

Aurtengo Otsaíllaren gure PRINCIPE DE VIANA Astekari ontako24 numeroaren azken orrialdean «IRUÑEKO SEMINARIOTIK IGORR1-TAKO KARTA» argifaratu gendun eta beste gauz eta erabaki batzuenartean seminarioko apezgai euskaldunek zioten auxe:

«Euskal gaietan oso atzeratuak eta ezjakiñak gaudela ikusi dugu;orregatik gure yakintza txiki ori ugaritzeko asmo batzuek artu ditugu;Euskera ikasi, euskeraz irakurtzen eta idazten saiatu, eta asmo auekegitera iristeko, ALDIZKARI TXIKI BATEAN AGERTZEA...».

Seminarioan euskal gauzak ondo dijoaz. Oraindik illabete bat ezdapasatu eta badugu gure eskuetan «Iruñeko Seminarioaren Euskal AI-dizkari txiki ori», «ARGI-EZKILLA» izenez dena.

Ona emen bere lenengo orrian diona:«ARGI-EZKILLA», bere lenbiziko orrialdetik, gizaki eta kristaua

¡zan nai du. Ortarako jaio da. Bere lanak onak ezdira ¡zango, bañoberengan jarriko dugun maitetasunak aundi ta garrantzisuak egingoditu. Orrengatik, maitetasun aundi batekin, ARGI EZKILLA'k Napa-rroko Diputazioari, bere laguntzarengatik, agur eta eskerrak ematendizkio. Eta, batez ere, PRINCIPE DE VIANA'ri. Naparroko Diputazio-arekin batean, guk ere esaten dugu: Euskera bizi ta biziko da. Ge-rra oyua ezda, maitetasunezkoa baizik; maitetasuna gizonak eta kris-tauak lenbiziko agindua dugu-ta. Eskerrik Askol».

Eskerrik asko guk ere ematen diegu Üruñeko euskal Apezgaiei es-ker onezko itz oengatik. Gauden denok bat euskeraren alde!

Aldizkari onen lenbiziko idazlana ekartzen dugu gure errebistarairakurtzeak merezi baidu.

ATARÍA

Euskal aldizkari oni, bere sortze- egunean, euskal apezgaiak biotzbiotzez: Agur eta ongi-etorria. Pozgarri zaigu nork egiña den jakitea:apezgaiak, biar Jainkoaren itza Euskalerriari zabalduko diotenak.

Jainkoaren itza: «ereilleak lurrean aziaren pare, Jainkoak gurebiotzetan ereiten dueña. Hitz au, Joan santuak dionez haste — has-tetik Jainkoaren baitan eta Jainko zen: Guziak deuseztik egiñak ditu.Dabid bertsolariak bere bertsoetan ederki adiarazten digu Jainkoarenhitzaren indarra...».

Hitz bat erran du: horra Iurra. Zer bizi eta zer indarra. Hitz orígizonen argi da: Jainkoa ñor eta nolakoa den erakusten digun argia.Baita ere gizonen hazkurri edo janari, gizona ezbaita ogi utsetik bizi,Jainkoaganikako hitzetik ere bai.

Baña egun batez gizonen hobeki argitzeko eta osasunerako, Jain-koak bere itza gure artera igorri du: egiazko Jainko geldituz, egiazkogizon egin zan: gizon mintzaira batean mintzo da, Palestinako jendexehen mintzaira xumea (aramearra). Eta oiturak artu ditu. BañanJainkoaren aginduz, hitz ori Palestinako mugaz kanpo edatu bear da:Zoazte eta jendalde guziei ager zazue berri ona. Eta ontarako Espí-ritu Saintuak mirari gaitza egin zuen: apostoluak arrotz — mintzai-retan mintzatu ziran.

Jainkoaren itza elizaren bidez guregana etortzen da, Jainkoa gaurEuskaraz mintzo zaigu: Eleizaren nahia, Apezpikuek Konzilioan esanduten bezala, Herrialde bakoitzak liturjia bere mintzairan egitea da.Gizon bati erakaspen bat biotz erdirako sar arazteko, aurtzarokomintzairan eman bear zaio: Jainkoa gurí eskuaraz mintzo eta gukeskuaraz ihardetsi bear diogu (gogoratu Lurdes'ko Ama Birgiñak Ber-nardetari «kaskoin» mintzairan mintzatu zaiola).

Eskuara Jainkoak emandako ontasun bat da: bi mintzaira jakinahal eta batekin gelditzea, kristau batentzat ez da erokeria bakarrik;pekatua ere bai, Ebangelioko gaztearen pare. Estima eta zaitu deza-gun Eskuara; bañan gorde dezagun ere mintzairik baliotsuena, beiñe-re ixilduko ez da mintzaira: anaien arteko maitasuna, karidadeaamodioa.

B AZ TA N

ERIOTZAJoan zan Martxo'ko ogei ta sei-

garrenean, ARRAIOTZ'ko «Etxenike»etxean, il zan denon adixkide Ben-goetxea ta Dolagarai'tar Xalbadorjauna. Usté gabeko berri txar arrekmindu ta naigabeturik utzi zigun.Iruogei ta zortzi urte zeuzkala, Jau-nak dei egin zion. Goian bego.

Usté gabean, bañan, bere anima-ren aldezko gauzak ongi bete-ta,Jaunak bere-ganatu zuen. II bear de-gula —jaiotzari, iltzea zor— ongi da-kigu, bañan... «iltze ori etzaigu bein-ere ongi etortzen». Eriotzak uztenduen utsunea, ezin betetakoa iza-ten baita.

Bada Euskal-Errian esaera xaarbat, mami aundiko esaera, gañera:«Ñola bizi, ala il». Auxe bera etadudari tokirik eman gabe, esaten aldegu Xalbador gizon zintzo zanarengatik. Ñola bizi, ala il egin bai zan.

Gizon zintzo bat galdu du Arraiotz'ko erriak. Gizon leial, zentzu argita erakutsia. Beti zuzentasunarengose-egarri agertu izan oi zan gi-zona. Benetako kristaua. Eta, eus-kaldun zan aldetik —Arraiotztar guz-tiak bezela— euskera biotzez maiteta bere zabalkundean gertu lan eginzuena. Xalbador, denen adixkideazan. Arjentinatarra zan jaiotzez,Amar edo amaika urteekin eta bereguratso ta senideekin etorri zanArraiotz'ko xokora.

Len aipatu bezela, iruogei ta zor-tzi urte mundu ontan pasaturik, era-man zigun gure Yainko maiteak.Benetan maite zuen Euskal-Erriko«Arraiotz'ko xokoa» utzirik, angoian, betiko gure «aberrian», dau-ícagu merezi izan zuen sariaren ja-be egiñik.

PRINCIPE DE VIANA onen lerroe-tatik agertzen diegu gure dolu-miña-ta lagun egiten naigabean, TiburtxiEtxenike emazteari, Joxe Xabier se-mearekin batera, senide ta aide gu-zieri. Itxaropen ta indarkor dan Ze-ruko Aitak.eman dezaiola illari be-tiko atsedena. Eta lurrean negarrezutzi zituen maite-kuttuneri biotzekopake ta sinismen-bizi.

BASERRITARRAK KEJO DIRÁjOrrela ez dago nekazaritzan bi-

zitzerik!Auxe da gure errietan entzuten

dan keja: «Bururik ez degu altxa-tuko jarri dizkiguten kargen-gatik».¡Egi galanta! Arrazoi osoa ba-dauka-te.

Itz ederrez ta «discurso» bikañezasperturik dago jendea. Itzaldi ede-rrak bai ta ¿gero zer? ¡Porru-salda!Gaurko egunean tontorik ez dago.Geixeago edo gutxixeago, jendea,jakiñen gañean dago zer pasatzendan. Pezeta, duroaren alde kanbia-tzerik ez dago... «Eginkizunak diráegi, ta ez itz ederrak», alaxe dioesaera xarrak.

Gaurko mundua, leporaño betetadago esaten ta agintzen dirán gau-zetaz. Nazkatuta-ere bai. Aurrerape-nak ta erreztasunak ttanttoka-ttant-toka dirá nekazari ta baserritarren-tzat. Ta, kargak ¿nolakoak dirá?

Berritu dirán kontribuzioak, ikara-garriak dirá. Ganaduak, pagatu bearaundiak dauzkate. Larreko iratze(garó) metak ere beren pagatu bea-rrak badituzte (Baztan'en, peseta,meta bakoitzarentzat). Nor-berarenárbol bakoitzak ere pagamentaaundiak ditu. Eta dena orrela.

Ez, ez ta ez. Orrela bizitzerik ezdago. Egiten daña, besteantzat egi-ten da. Kontribuzioarentzat, alegia.Nekazariak, baserritarrak, edozeinbidé artzera beartuak arkitzen dirá.Baserriak ustutzen? Ez da mixterio!

GORTARI TA UGARTE'TAR YON

PRINCIPE DE VIANA MAYO 1968

COCA-COLA P I L O T A R I A KTA FANTA'ren

LEIAKETA

EUSKERAK«Coca-cola» eta «Fanta»'ren Euskal Leiaketa bukatu da. Lenbizikoz

Lurralde bakoitzean Leiaketak izan dirá, au da, bat Naparroan, beste batGipuzkoan eta beste ainbeste Bizkaian. Probintzia bakoitzaren leiaketak biizan dirá: Idatz leiaketa, eta Ipuieri oin jartze leiaketa.

Idatz Leiaketan ikastetxetan eta Eskoletan 3gn., 4gn., 5gn., 6gn. eta«Preuniversitarioa» egiten ari diren ikasle guziek parte artu ahal izan dute.Azkenengo iru kursoetakoek A Talde osatu zuten. Beste irutakoak B Tal-dean sartu ziran.

Ipuieri Oin Jartze Leiaketan Lehen Maillako Eskolategietan eta Bachi-llerko 1go., eta 2gn., urtean ikasketak egiten ari dirán ikasle guziek parteartu ahal izan dute. Emen ere bi Talde ziran, A eta B, bere adinei da-gozkienez.

Ona emen Naparroko Leiaketetan saritutakoen izen eta deiturak (ape-Iliduak).

1DAZ LEIAKETATalde A: Maria Soledad Iriarte Aranguren - Iruña (Vedruna fkaste-

txekoa).José Antonio Cía Arguiñarena - Iruña (Seminariokoa).José Manuel Alemán Astiz - Iruña (Seminariokoa).

Talde B: Iñigo Oregui Goñi - Lekarotz (lkastetxekoa).Maria Milagros Celaya Echeberria - Altsasu (N. S. Com-pasión lkastetxekoa).Luis Sgnazio Lujanbio Echeberria - Iruña (Seminariokoa).M. Benedita Urrutia Liceaga - Iruña (M.a Inmaculada lkas-tetxekoa) .José Luis Arocena Michelena - Iruña (Seminariokoa).Pedro J. Celaya Larrañaga - Lekarotz (Skastetxekoa).M. Ángel Zelayeta Errandonea - Bidasoko Bera (San Antonio).Alfredo Urrutia Lizeaga - Saldias (Eskola).M. Aranzazu Eizaguirre Ochandorena - Sunbilla (Eskoia).M. Lourdes Apeztegia Bertiz - Sunbilla (Eskola).

IPUIERI OIN JARTZE LEIAKETATalde A: María Coro Goicoetxea Silba - Urdiain (Eskola).

Micaela Celaya Echeberria - Urdiain (Eskola).Lourdes Iriarte Otamendi - Inza (Eskola).Idoya Astiz Landiribar - Etxaleku (Eskola).Jesús Mari Berastegi Nazabal - Etxarri-Aranaz (Iturri eder).Pedro Aguirre Goikoetxea - Bidasoko Bera (San Antonio).Martin Azpiroz Aldareguia - Iruña (Seminariokoa).Faustino Mariezcurrena Azpiroz - Sunbilla (Eskola).Concepción Otamendi Irurzun - Azkarate (Eskola).Maria José Andueza Oscoz - Doneztebe (Eskola).

Talde B: Juan Manuel Iriarte Eguzkiza - Astiz (Eskola).Emilio Azpiroz Satrustegi - Astiz (Eskola).Antonio Fagoaga Oyarzabal - Lesaka (Irulegi).M. Esther Buches Plaza - Iruña (Ikastola).Migel Orayen Sorabilla - Iruña (Ikastola).Eugenia Urrutia Gastesi - Iruña (Ikastola).Mariano Gaiarza Lizarraga - Urdiain (Eskola).F. Xabier Aristorena Osteriz - Lizarraga (Eskola).Amaya Orayen Sorabilla - Iruña (Ikastola).José Luis Iriarte Ibarra - Sunbilla (Eskola).

Espaiñia'ko esku-uskako eta bu-ruz-buruko pilota txapelketa badoaaintzinat eta gure nafartar pilota-riek gogor ari izanak dirá. Martxo-aren amarrean lendabiziko maila-koen partideri asiera eman zitzaieneta ain xuxen lendabiziko gudukal-dian Lajos eta Retegi elkarren kon-tra aritu ziren. Bi napartar auen bo-rrokaldiak errekesta aundia izanzuen Gazteiz'ko plaza leporaño betezelarik; an baziren napartarrak etabai Euskalerriko eskualde guzieta-tik ere. Retegi erasundarra indaraundian agertu zitzaikun eta partidaaise irabazi, Lajos ultzamarra garai-turik (22-13).

Amabortz egunen buruan Tolosa'ko plazan berriz ere Retegi etaoraingoan Andueza azkoitiarra kon-trarioa zuelarik. Partida au ere era-sundarrak aisa irabazi (22-5). Berrizere bertze amabortz egunen buruanirugarren partida. Oraingo huntanIruñe'ko «Labrit»'en aritu ziren Re-tegi eta Tapia, (au ere azkoitiarra)eta berriz ere erasundarra garaileazkoitiarra tanto soi! batean utzirik(22-1).

Iru partida yokatuak eía iruak ira-baziak eta badirudi erasundarrak de-nak porrokatu bear dituela, aurten-go Txapelketa edo «Campeonatoa»aisa bereganaturik, nafartar pilota-zale geienak ala usté baiginuen. ¡rupartida oiek irabazi ondorean bada-tor laugarrena eta oraikoan Ataño'ren kontra. Azkenengo partida hu-nek errekista Izigarria izan du, zor-tzi edo amar egunez ¡enago nafar-tar pilotazale guziak airetuek zahil-tzen erasundarraren baitan ustéosoa zutelarik. Goan den igandeApiriiaren 28'an yokatu zuten parti-da au eta Bergara'ko pilota-Iekua¡zan da bi pilotari oien arteko bo-rrokaldiaren lekuko. Partida asi ain-tzin, trabesak naparraren alde zau-den 100-80'ri uyu egiten zutelarik.Ameka terdietan asi zen partida,Retegi'k lendabiziko sakea eginik.Erasundarrak iau tanto Ierro ¡erroegin zituen bere alde 4-0 zuelariketa orduan trabesak 200-80'ri jarriziran. Gero Atano'k bere lenbizikotantoa egin ondoren, orren segidanbertze zazpi eginik partida 8 eta 4bere alde paratu zuen eta orduantrabesak itzulikatu ziren 100-70'ri

Denek Euskal Liburu multzo edo sorta baña artu dute sari gisan. On-taz gañera Lenbizi gelditu dirán Iauek (Maria Soledad iriarte, Iñigo Oregui,Coro Goicoetxea eta Juan Manuel Iriarte) beste sari baña artu dute:«Tocadisco» baña. Denei zorionakü

Euskalerriko Leiaketetan Gipuzkoan, Bizkaian eta Naparroan sarituakizan zirenak parte artu zuten eta naparrok pozik egon gaitezke emengo bisarituak izan direlakoz: Iñigo Oregui Goñi, Bergarako semea eta LekarotzkoIkastetxean ikasketak egiten ari dena eta Urdiango alaba den Miren KoroGoikoetxea Silba. Azken onek bereziko sari bat, edo nagusia irabazi du:Frantzi aldeko Euskal Errian zear aste beteko ibiilaldi bat.

Ondoren dagon «ETXEA» izenezko lana Iñigo Oregik idatzia da etaonekin sari berezi bat irabazi zuen.

E T X E AAspaldi aspalditik etiki du gizonak etxearen bearra.

Lenbizi otzaz gordetzeko bakarrik zan, eta ortarako sar-tu ziren gure aspaldikoak lezetara bizstzera.

Baña, gutxi gutxika, emakumearekin bizi eta familiazer zan ezagutu zuanian konturatu zan etxea ez zaSa ba-karrik bizi zan tokia, ez bakarrik lo egiten zuan edo ja-ten zuan lekua: etxea familiaren lekua zala; etxeagatikalkartzen zalá familia.

Ola eldu da ora i familiaz daukagun ulerkaira.Orain ere, eta esan liteke orain len baño geio, etxea-

gaitik ezagutu litekegu an bizi dan familia. Esate batez:erakusten ba digute leza baten argazksa etxe bezela,bereala dator gure burura bere familian izatea. Aita as-takilloa bere makila aundiarekin eta narruz jantzita.Emakumea arri batekin aragia txikitzen, beti apal; etaazkenian semeak bata besteari arrizka edo ostikoka.

Ontaz ezagutu litezke erri guzti eta denbora dane-tako familiak, beren etxeagaitik: griego eta erromata-rren etxeak lo egiteko gelekin bakarrik; oiek bizitza ka-lean egiten zuten, ba. Erdi aroko gazteluak, arrizko men-di antzerakoak, bere orma aundiekin; an bizi ziran jaun-txuak bere gudarostearekin, beti beste jauneki burrukaeta gizontasunaz gai bere ikuskera politekin. Azkeniangaurko etxeak, txiki eta askotan zikiñak, bizitza aundi-etan sartuta, bere problemekin: umeak diraía, emaztianama dala, eta ainbeste eta ainbeste geio.

Azkenean, betiko dan etxe bat: basarria. Len izanzana, orain daña eta, Jaungoikoaren laguntzarekin, geroere ¡zango daña. Baserrian daude gure erriaren oñarrigogorrenak; eta guk geran bezela izatea nai ba degu,gorde egin bear ¡zango degu orain eta geroko.

(X.X.) OREGUI. LEKAROTZ

' : ' • • * *

v_/•#'¥ /1 *:fr¡f*"~'

r

Atano'ren alde uyu egiten zutelarik.Atano'k saketik ainbertze tanto egi-nik badoa garaipenaren billa eía be-rak ogeigarren íantoa egin zuelarikRetegi bederatzigarrenean zagon.Trabesak 1.000-50'ri azkoitiarrarenalde. Badirudi ea partidak eztuelakolorerik bainan Retegi'k eztu amoreman nai eta asten zaigu ezker-es-kuia indar ikaragarriarekin. Bedera-tzigarren tantotik zuzen zuzenean 18garrena erdiesten du bi tanto baka-rrik falta ditueia berdintzeko. 20-18Ataño aintzinean, eta trabesak 100-50'ri aizkoitiarraren alde. Bi pilota-riek atseden pixka bat arturik ya-rraikitzen dute yokoa eta Atanokbere 21 garren tantoa eginik garai-pena eskuetan dauka. Tanto huntanRetegi'k suerte txarra izan zuen,pilotari ezkerrarekin yo bear zuela-rik, irristatu ta lurrera eroririk tan-toa galdu zuen. (21-18). Gero azke-nengoa azkoitiarrak saketik egin

zuen eta azkenean partida irabazi22-18.

Partida atakatua izan da bi pilo-tariak gogor ari izanak dirá eta era-sundarrak oraingoan galdu badu,urrengoan irabazi dezake, ortarakokapable baiía, bainan kasu Ataño'rekin azkoitiarra pilotari ona da,beti ona izan da eta oraindik eresasoin izigarrian dago, buruz-burukopartidetan beldurgarria eta eztaerrex izanen hori garaitzea. Beti erezorionak bi pilotarieri eta AurreraRetegi!

Partidak 50 minutu iraun zuen.Saketik Atano'k 11 tanto ta uts bateta Retegik 7 tanto ta bi uts.

Orai Ataño eta Azkarate, igaz be-zala elkarren kontra azken parti-dan. Goan den urtean Azkarate'kirabazi zuen eta aurten ñor garai?Denbora lekuko.

ANZANARRI

Elizondoko feriakGoan den Apirillaren 19'an udaberriko feriak ospatu diré Elizondo'n.

Aurtengo feri oiek eztute aunitz kontatzekorik; yende guti etorri zen etadenbora batez ain famatuak eta ainbertze errekiste izan zuten feriak, errandezakegu orai utsean gelditu direía, baño alare ferien izena déla, ta yen-deak lagunarteko bilgurak maite baititu, beti izaten da ferien señaiea.Feri txarrak izan direla egia da bai bainan erran bear dugu auríen trabaaundiak ere bazirela, zorigaiztoko beien mainguerie déla medio etzutenutzi azienda beren lekutik mugitu zadien, eta beiek kutsatu etzitezenkanpoko tratulariek eta gañerakoek etzuten aziendik ekarri, debekatuazagolagotz. Aunitz baziren beren beiekin merkatura eldu zirenak eta Eli-zondo'n sartu gabe beren etxetara itzultzeko lana izan zutenak. Beti eregure nekazariek alde guzietatik traba. Maingueriengatik merkatua debeka-tua zagon baño alare bei ta aratxe bakar batzuk baziren eta zaldi beor tapottoko ere bai.

Merkatuko prezio edo sal-neurriak agertuko ditugu.

Aragitako beiak (bereala iltzeko) ... 27-30 pezta kiioa bizikAratxeak ... 52-58 »Beor ernariak 12000-18000 pezta bakarrak.Aragitako zaldiak 7000-12000Pottokoak 6000-11000

Euskalerriko Coca-Cola eía Fanta'ren Leiaketan Naparroko neskata muttiko bat garaiüe geríatu dirá. Ona emen ezkerrean IñigoOregi, eta eskubian Coro Goikoetxea, beren sariak, Euskal disko

eta Tokadiskoak, agertzen dituztelarik. — (Foto Gómez).

Arratsaldean Antxitoneko trinketean esku-uskako pilota partida edevbat ¡zan ginuen. Bereartan aritu ziren mugaz bertzaldeko Iau pilotari on,elkarren arteko gudukaldia gisa untan moldaturik: Behengaray eta L\xc-berria; Darrigol eta Dagerre'ren kontra. Partida aski gustagarria izan ZGH,Iau pilotariak yokada politak egin zituztela. Partida Darrigo! eta Degerre'kirabazi zuten.

ikusliar gutti Antxitonea'n, penagarria izan da gertatu dena, olakopartida xarmanta eta ain yende guti trinketean. Badakigu egun ortan yen-dearen eskasia bazela, bainan non daude Baztan'go piloíazaleak? Bearbada bertze egunen batez eta «propaganda» geiago eginez yende geiagobilduko litzake.

Auríengo Apirileko feriak arrabots aundirik gabe yoan dirá.

M. IZETA

GRÁFICAS NAVARRAS. S. A. (GRAFINASA) - M. DE FALLA, 3 - PAMPLONA - D. L. NA. 319-66