ГОДИШЕН ГЛОБАЛЕН ПЛАН ЗА ЧЕТВТРО ОДДЕЛЕНИЕ -ДЕВЕТГОДИШ-НО ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ ЗА УЧЕБНАТА 2010/11 ГОДИНА

ООУ,,СВ.КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ,, ОПШТИНА:ДЕЛЧЕВОНАСТАВНИК:ВИОЛЕТА СПАСЕВСКА

НАСТАВЕН ПРЕДМЕТ: ПРИРОДА

Р.бр. НАСТАВНА ТЕМА БРОЈ НА ЧАСОВИ Време на реализацијаНово Утврдува-

ње и вежбиВкупно

1. Природа 6 2 8 IX, X

2. Материјалите и енергија-та во природата

10 6 16 X,XI

3. Планетата Земја е про-менлив систем 17 1 18

XI,I,II

4. Живиот свет во природата 11 5 16 II,III,IV

5. Екологија 12 1 13 IV,V,VIЦЕЛ НА НАСТАВАТА ПО ПРИРОДА ЗА ЧЕТВРТО ОДД:УЧЕНИКОТ/УЧЕНИЦКАТА:-да ги запознава и развива основните законитости и поими за природата околу себе;-да ги поврзува процесите во природата преку конкретни примери;да ги воочува системите,подреденоста и организацијата на поимите од природата преку конкретни примери а водата,почвата,воздухот,растенијата и животните; и да ги применува за -да стекнува знаењa и да ги применува за истражување на материјалите (облик,боја,површинска структура),гасовита,течна и цврста состојба;-да го разбира значењето на планетата Земја како променлив систем;-да ги познава и разбира условите за живот(воздух,вода,простор,топлина,свет-лина,храна);-да ги познава заемната поврзаност помеѓу животните средини и растенијата, животните и човекот (основите на екологијата);-да го разбира значењето на фактите за објектите (материјали,организми,човек) процесите (менување состојбите на материјалите) и феномените во природата (дневно-ноќни,долготрајни и да поставува природнонаучно засновани прашања;да го разбира значењето на фактите за објектите (материјали,организми,човек),процесите(менување на состојбата на материјалите) и феномените во природата(дневно-ноќни,долготрајни) и да поставува природнонаучно засновани прашања-да воочува разновидни текови на природните процеси и феномени(промените на карпите,влијание на условите за живот врз растење на растенијата и

животните) преку интегрираниот пристап;-да претставува бројни податоци графички и да користи податоци при усни интерпретации;-да изработува и предлага план за изведување едноставен експеримент;-да спроведува природнонаучни истражувања,да ги образложува воочените промени и закономерности.

ТЕМАТСКИ ПЛАННАСТАВНА ТЕМА БР.1НАСТАВНА ТЕМА:ПРИРОДА (6+2=8) ЧАСА

СТРУКТУРА НА ТЕМАТА ВРЕМЕ НА РЕАЛИЗАЦИЈА

1. Ти си дел од групата .За да истражувам треба да знам стр.4,5 IX/1-1

2. Природа стр.6 IX/1-2

3. Природа . Средба со природата стр.6,7 IX/2-1

4. Што е природа стр.8,9 IX/2-2

5. Човекот и природата стр.10,11 IX/3-1

6. Промени во природата во есен стр.12,13 IX/3-2

7. Моите растенија пораснаа стр.14 IX/4-1

8. Што научив стр.15.Провери го своето знаење IX/4-2

ЦЕЛИ НА ТЕМАТА:Ученикот/ученичката:-да го разбере и сфаќа поимот природа во најширока смисла.-Да се воведува во едноставни природонаучни истражувања;-Да се поттикнува да поставува прашања за појавите во природата;-Да предвидува промени на објектите во природните процеси;-Да собира податоци и објекти од своето природно опкружување.-Да ги користи сетилата (око,уво,сетило за допир,за вкус) при истражувањата;-да ракува со лупа;-да врши мерења со помош на вага,линијар.-Да се поттикнува да формулира свои објаснувања;-Да ги поврзува објаснувањата со појавите во природата;-Да се поттикнува да ги разменува податоците и објаснувањата со другите.-Да обезбеди здрави услови на работа и престој во училишната зграда.АКТИВНОСТИ И МЕТОДИ:Разговарање,поставување прашања за природните објекти и појави.-Предвидување на промени кај објектите во природата.На пр.:прашање на лисјата од листопадни дрвја(растенија) во есен или други примери поврзани со годишните времиња.

-Набљудување:користење на сетила за вид,слух,за допир,за вкус.Набљудување со инструменти:-лупа(камен,песок,инсекти,делови од растенија);-пинцета,капалка,ножички (да се одделуваат делови од објектите).-Мерење:со помош на линијар-должина,широчина ;со вага-маса);-Собирање и запишување податоци/резултати.-Графичко прикажување на податоците/резултатите.-Заклучување/објаснување.-Проверување и споредување на своите податоци и објаснувања.-Истражување на растење (височина,маса и др.) на учениците:мерење,бележењеи споредување на податоците на почетокот и на крајот на учебната година.-Користење видеозаписи од различни извори за природни објекти и појави.-Ослободување од непотребните предмети во училишната зграда-Чистење на училишните ходници-Разубавување на училниците и училишните ходници со цвекиња-Формирање на еко патролиПоради интеграција на еколошкото образование во македонскиот образовен систем од ЕКО стандард3-одржување на училишната зграда и здрава средина во училиштето.Точка за акција:1,2,3,5,6,7 и 8 од наведениот стандард.ПОИМИ:Природа,истражување,материјали,сетило,сетило за вид,сетило за слух,сетило за допир,сетило за вкус,инструменти:лупа,линијарвага,капалка,пинцета,ножички, податоци.

Наставни методи:Наставни форми:Наставни средства:

ТЕМАТСКИ ПЛАН

НАСТАВНА ТЕМА БР.2:МАТЕРИЈАЛИТЕ И ЕНЕРГИЈАТА ВО ПРИРОДАТА(10+6=16)ЧАСА

СТРУКТУРА НА ТЕМАТА ВРЕМЕ НА РЕАЛИ-ЗАЦИЈА

1. Неживата природа е составена од различни ма-теријали стр.16,17

IX/1-1

2. Нешто повеќе за материјалите стр.18 X/1-2

3. Особини на материјалите во околината стр.19 X/2-1

4. Што научив стр.20 X/2-2

5. Материјалите се менуваат под влијание на топлина,притисок стр.21

X/3-1

6. Лесно запаливи материјали-обиди стр.22,23 X/3-2

7. Мешавини стр.24 X/4-1

8. Повторување X/4-2

9. Примена на различните материјали стр.25 XI/1-1

10. Енергијата ги придвижува објектите стр.26,27 XI/1-2

11. Светлина.Сенка истражувај стр.28,29 XI/2-1

12. ,,Домашно,,Виножито стр.30 XI/2-2

13. Топлина 31,32 XI/3-1

14. Звук стр.33 XI/3-2

15. Повторување затоплина и звук XI/4-1

16. Што научив стр.34.Провери го своето знаење XI/4-2

ЦЕЛИ НА ТЕМАТА: Ученикот/ученичката:-да открие дека неживата природа е составена од различни материјали;-да разликува и да ги споредува материјалите;-да открие дека материјалите имаат различни физички особини;-да ги групира(класифицира)материјалите според нивните особини;-да сознае дека материјалите се составени од помали составни делови кои се различни за различни материјали; -Да открие како се однесуваат материјалите кога врз нив се делува со :топлина, притисок.-Да ги открива особините на мешавините;-Да разбере дека објектите кои се движат имаат енергија;-Да разберат дека Сонцето е извор на светлина и топлина;-Да го поврзе осветлувањето на предметите со појавата на нивната сенка;-Да осознае дека топлината се мери преку температурата на објектот;-Да открие дека звукот е резултат на треперење на објектите и дека различни објекти даваат различни звуци;-да открие дека со звукот се пренесува енергија.-Намалување на потрошувачката на електрична и топлинска енергијаАКТИВНОСТИ:Набљудување објекти кои се составени од различни материјали:камен,дрво, кредапластика,парафин,метал.-Споредување и заклучување за физичките особини на материјалите од кои се направени:тврди,меки,еластични,крти.-Групирање на материјалите според откриените особини.Дробење на предметите на најмали делчиња и анализирање со помош на лупа/ микроскоп(наставникот демострира).-Заклучување за структурата на различните материјали.-Постепено загревање и набљудување што се случува со нив.-загревање наметално топче и обид тоа да помине низ метален обрач(жица).-Влијание со сила врз тела од различни материјали(притисок/влечење) и испитување на еластичноста.-Разговарање за материјали кои не ги испитувале и ги предвидуваат особините:

какви се најмалите делчиња ,цврстина,еластичноста,како материјалите ќе се однесуваат при загревање.-Мешање различни цврсти материјали креда,метал,песок,парафин.-Мешање наразлични течни атеријали:вода,масло.-Мешање наразни цврсти и течни материјали.-Разговарање,анализирање и предлагање како материјалите да се одвојат едни од други.-Планирање какви материјали ќе се употребуваат за определена активност:градење,изработка на еден предмет.-Прикажување на движењето преку обид со домино плочки,шутирање на топка и друго.-Мерење на должина на сенка на предмети поставени на различно растојание од изворот на светлина.-Докажување дека видливата (бела светлина) содржи повеќе бои,цртање и бое-ње.-мерење на температура на почва(во саксија).Материјали:стакло,метал,дрво,пластика,хартија,тврдо/меко,еластично/крто,цврсто,течно,гасовито,на сонце и во сенка,по определено време.-Идентификување назвук преку треперење на мембрана од звучник,музички инструмент и др.-Предизвикување слушање и споредување звуци од различни извори.Поради интеграција на еколошкото образование во македонскиот образовен систем од ЕКО стандард1-заштеда на енергијата Точките за акција и тоа:1.замена на сите светилки со енергетско штедливи светилки 2.санирање или замена на прозорци и врати.3.Истакнување на упатство за рационално користење на електричната и топлинска енергија во училишните згради.4.Формирање на ЕКО-патроли.ПОИМИ:Материјали:стакло,метал,дрво,пластика,хартија,тврдо/меко,еластично/крто,цврсто,течно,гасовито.Материјали:енергија,движење,светлина,сенка, топлина.Звук.Наставни методи:Форми на работа:Наставни средства:

ТЕМАТСКИ ПЛАН

ТЕМА БРОЈ 3.ИМЕ НА ТЕМАТА:ПЛАНЕТАТА ЗЕМЈА Е ПРОМЕНЛИВ СИСТЕМ (17+1=18)ЧАСАРед.бр СТРУКТУРА НА ТЕМАТА: ВРЕМЕ НА

РЕАЛИЗАЦИЈА

1. Земјата е активна планета стр.35,36 XII/1-1

2. Составот на земјата стр.37,38 XII/1-2

3. Почва стр.39,40 XII/2-1

4. Релјеф стр.41,42 XII/2-2

5. Релјеф од песок и глина стр.43 XII/3-1

6. Воздух .Атмосфера стр.44,45 XII/3-2

7. Без воздух нема живот стр.46 XII/4-1

8. Вода.Каде уште има вода стр.47,48 XII/4-2

9. Водата е неопходна за живот стр.49 I/3-1

10. Состојби на водата стр.50,51 I/3-2

11. Океан-море-езеро стр.52 I/4-1

12. Извор и река стр.54 I/4-2

13. Вечен мраз стр.55,56 II/1-1

14 Природни појави стр.57,58,59 II/ 1-2

15 Природни појави стр.60,61 II/2-1

16 Посета на метеоролошка станица стр.62,63 II/2-2

17Активности на луѓето во зависност од промените на времето стр.64,65

II/3-1

18 Што научив стр.66. II/3-2

ЦЕЛИ НА ТЕМАТА:Ученикот/ученичката:-да го открие составотна Земјата;-да го разбере поимот релјеф;-да осознава дека просторот е исполнет со воздух кој е неопходен за жи-вот;-да разбере дека поголемиот дел од планетата е покриен со вода,која енеопходна за живиот свет.-Да ги сфаќа пследиците од брзите и бавните промени на површината наЗемјата(годишните времиња и нивните карактеристики);-да го објаснува влијанието на годишните времиња врз однесувањето и активностите на човекот.

АКТИВНОСТИ: Собирање примероци од почвата.-изработување на модел на релјеф на блиската околина.-Преку експеримент откриваат дека во почвата има вода и воздух.-Разговараат за тоа каде на друго место ја има водата.-Наблјудуваат на глобус:мориња,езера,реки;-Прават експеримент за да испитаат што се сличува со водата и со почвата кога се загрева.-Прават експеримент за да испитаат што се случува со водата и со почвата кога се лади и замрзнува.-Посетуваат метеорлошка станица и разговараат со метеоролози.Се запознаваат со инструментите.-Ги следат промените на времето во подолг временски период,ги анализираат иги дискутираат.

-Разговараат за активностите на луѓето во зависност од промените на времето.

ПОИМИ:Камен,карпа,почва,релјеф,воздух,атмосфера,море,езеро,река,извор,ве-чен мраз,водена пара,облаци,магла,дожд,роса,снег.

ТЕМАТСКИ ПЛАН

ТЕМА БРОЈ 4.ИМЕ НА ТЕМАТА: ЖИВИОТ СВЕТ ВО ПРИРОДАТА (11+5=16) ЧАСАРед.бр СТРУКТУРА НА ТЕМАТА ВРЕМЕ НА

РЕАЛИЗАЦИЈА

1. Разлики меѓу живата и неживата природа стр.67,68

II/4-1

2. Разлики помеѓу растенијата и животните стр.69,70

II/4-2

3. Карактеристики на живите суштества стр.71 III/1-1

4. Влијание на условите за живот врз живиот свет-Услови за живот на растенијата

III/1-2

5. Што научив стр.74 III/2-1

6. Неопходност од храна како извор за живот стр.75,76

III/2-2

7. Растење и размножување кај растенијата и животните стр.77,78

III/3-1

8. Повторување III/3-2

9. Нарушување на функцијата на органите при силни влијанија стр.79,80

III/4-1

10. Совети за нега и хигиена на сетилните органи стр.81,82

III/4-2

11. Повторување IV/1-1

12. Здрава исхрана стр.82,83,84 IV/1-2

13. Повторување IV/2-1

14. Храни се живеј здраво стр.85 IV/2-215. Повторување IV/3-1

16. Што научив стр.86 IV/3-2ЦЕЛИ НА ТЕМАТА:Ученикот/ученичката:-да го свати поимот жив свет.-да ги разликува растенијата и животните според способноста за движењето.-да ја воочува различната храна што е потребна за растенијата и животните и човекот.-да го свати и да го објаснува значењето на условите за живот(воздухот,водата,

светлината,топлината и храната);-да ги разликува поимите светлина и топлина;-Да го свати растењето и размножувањето на организмот;-да објаснува како човекот ги прима пораките од средината(светлосни,звучни, за топло,за допир,за вкус,за мирис).-Да ги проширува знаењата за здравата исхрана.-Да ги проширува знаењата за личната хигиена.-да ги познава најчестите заразни и други болести;-да умее да се заштитува од заразните болести;-да го сватат значњето на лекарските прегледи и вакцинацијата; Активности:Набљудување и запишување на однесувањето и развитокот на:растенија во отворен и затворен сад(воздух).-На растенија во садови со и без вода;-на растенија во садови со и без присуство насветлина;-на растенија при различна собна температура;-следење,мерење и бележење на растењето на претходно изникнато растение (грав,пченица).-Следење и набљудување на размножување на птица(јајце-пиле);-следење и размножување на риба(аквариум);-Разговор и заштита од силна бучава,светлина и екстремни температури.-Набљудување и следење на изборот (количината)на храната на домашните миленичиња(куче,маче),во различни временски услови);-истражување што содржи еден здрав оброк.-Разговор за сопствените навики за редовно одржување на личната хигиена на забите и телото со другите.-набљудување на најчестите заразни болести и постапките за заштита од нив.ПОИМИ:жив свет;растенија,животни,човек;услови за живот,расење,размножување, размножување,исхрана,здрава храна,лекарски преглед.НАСТАВНИ МЕТОДИ:НАСТАВНИ ФОРМИ:НАСТАВНИ СРЕДСТВА:

ТЕМАТСКИ ПЛАНТЕМА БРОЈ 5.ЕКОЛОГИЈА (12+1=13) ЧАСАРед.бр СТРУКТУРА НА ТЕМАТА ВРЕМЕ НА

РЕАЛИЗАЦИЈА

1. Екологијата е наука за планетата земја стр.87,88,89

IV/4-1

2. Пораки стр.90 Еко патрола IV/4-2

3. Поврзаност меѓу живата и неживата природа стр.91,92

V/1-1

4. Што е животна средина стр.93 V/1-2

5. Вода.почва.Воздух стр.94 V/2-1

6. Почвата како животна средина стр.95 V/2-2

7. Воздухот како животна средина стр.96 V/3-1

8.. Живеалиште стр.97 V/3-2

9. Врската меќу организмите и нивните живеалишта стр.99

V/4-1

10 Птици стр.100 V/4-2

11 Ливада стр.101,102 VI/1-1

12 Човекот ги користи растенијата и животните во својата исхрана стр.103,14

VI/1-2

13 Што научив стр.105 VI/2-1

14 Повторување на учениот материјал VI/2-2

Цели на темата:-да се воведува во предметот на изучување на екологијата.-да набројува животните средини и нивните особини.-да ги објаснува разликите и поврзаноста на растенијата,животните и неживата природа преку исхраната.-Да разбира како исхраната на човекот зависи од растенијата и животните и неживата природа во живеалиштето.АКТИВНОСТИ:Изготвување на збирки од катчиња,растенија и животни.-набљудување на објектите под лупаи под микроскоп(наставникот демострира).-Запишување податоци со цртање и со текст.-Следење и набљудување на условите во животните средини,некои растенија и животни во непосредната окоина.-Истражување на поврзаноста меѓу едно растение/животно и неговата животна средина и живеалиштето.-набљудување и истражување на декоративно растение при нормални услови на недостиг на вода вопочвата.-набљудување на ливадата во летен и зимски период и активноста на животинскиот свет во врска со исхраната(сезонска поврзаност).-Прикажување на исхрана на човекот и едно животно со растителна храна,со цртеж или слики.-хранење на птици во зима-истражување за тоа со каква храна се хранат птиците во зима.-следење на сезонските временски промени врз растенијата и животните.-водење на еколошки бележник за исхраната во лето и зима (растенија и животни).ПОИМИ:Екологија,животна средина,живеалиште,произведувачи и потрошувачи.

МЕСЕЧНО РАСПРЕДЕЕНИЕ НА НАСТАВНИОТ МАТЕРИЈАЛ ПО ПРИРОДА ЗА ЧЕТВРТО ОДДЕЛЕНИЕ

СЕПТЕМВРИПрва седмица

1.Ти си дел од групата.За да истражувам треба да знам стр.4,52.Природа стр.6

втора седмица1.Природа.споредба на природата стр.6,72.Што е природа стр.8,9

трета седмица1.Човекот и природата стр.10,112.Промени во природата во есен стр.12,13

четврта седмица1.Моите растенија пораснаа стр.142.Што научив стр.15-Провери го своето знаење

ОКТОМВРИпрва седмица

1.Неживата природа е составена од ралични материјали стр.16, 172.Нешто повеќе за материјалите стр.18

втора седмица1.Особини на материјалите во околината стр.192.Што науччив стр.20

трета седмица1.Материјалите се менуваат под влијание на топлина ,притисок стр.212.Лесно запаливи материјали -обиди стр.22,23

четврта седмица1.Мешавини стр.242.Повторување

НОЕМВРИпрва седмица

1.Примена на различните материјали стр.252.Енергијата гипридвижува објектите стр.26,27

втора седмица1.Светлина-сенка-истражувај стр.28,29

2.,,Домашно,, виножито стр.30трета седмица

1.Топлина стр.31,322.Звук стр.33

четврта седмица1.повторување за топлина и звук2.Што научив.Провери го своето знаење.

ДЕКЕМВРИпрва седмица

1.Земјата е активна планета стр.35,362.Составот на земјата стр.37,38

втора седмица1.Почва стр.39,402.Релјеф стр.41,42

трета седмица1.Релјеф од песок и глина стр.432.Воздух.Атмосфера стр.44,45

четврта седмица1.Без воздух нема живот стр.462.Вода.каде уште има вода стр.47,48

ЈАНУАРИтрета седмица

1.Водата е неопходна за живот стр.492.Состојби на водата стр.50,51

четврта седмица1.Океан-море-езеро стр.522.Извор и река стр.54

ФЕВРУАРИпрва седмица

1.Вечен мраз стр.55,562.Природни појави стр.57,58,59

втора седмица1.Природни појави стр.60,612.Посета на метеоролошка станица стр.62,63

трета седмица1.Активности на луѓето во зависност од промените на времето стр.64,652.Што научив стр.66

четврта седмица1.Разлики меѓу живата и неживата природа стр.67,682.Разлики помеѓу растенијата и животните стр.69,70

МАРТпрва седмица

1.Карактеристики на живите суштества стр.712.Влијание на условите за живот врз живиот свет-услови за живот на растенијата стр.72,73

втора седмица1.Што аучив стр.742.Неопходност од храна како извор за живот стр.75,76

трета седмица1.Растење и размножување кај растенијата и животните стр.77,782.Повторување

четврта седмица1.Нарушување на функцијата на органите при силни влијнија стр.79,802.Совети за нега и хигиена на сетилните органи стр.81,82

АПРИЛпрва седмица

1.Повторување 2.здрава исхрана стр.82,83,84

втора седмица1.Повторување2.Храни се живеј здраво стр.85

трета седмица1.Повторување2.Што научив стр.86

четврта седмица1.Екологијата е наука за планетата земја стр.87,88,892.Пораки стр.90-Еко патрола

МАЈпрва седмица

1.Поврзаност меѓу живата и неживата природа стр.91,922.Што е животна средина стр.93

втора седмица1.Вода.Почва.Воздух стр.942.Почвата како животна средина стр.96

трета седмица1.Воздухот како животна средина стр.962.Живеалиште стр.97

четврта седмица1.Врската меѓу организмите и нивните живеалишта стр.992.Птици стр.100

ЈУНИ

прва седмица1.Ливада стр.101,1022.Човекот ги користи растенијата и животните во својата ис-храна стр.103,104

втора седмица1.Што научив стр.1052.Повторување на ученото