Përforcimi i kapaciteteve Edukuese dhe trajnuese për ...

Praktikat më të mira

Financuar nga Bashkimi Europian

Përforcimi i kapaciteteve Edukuese dhe trajnuese për ruajtjen e Burimeve Natyrore në Basenet e Ohrit-Prespës

Programi i Bashkëpunimit Ndërkufitar (IPA Albania-Macedonia) Prill 2012 – Shtator 2013

Partnerët:

1. Research Centre for Rural Development (RCRD), Albania2. The Union of the Ecologists “Natyra”, Macedonia3. “Krste Jon”, Macedonia4. Programi Kombetar i Qendrave Rinore (SOEK), Albania5. “Kadmi & Harmonia” , Albania

Ky dokument u përgatiti nga:

KOCKA Training Institute,

Në kuadër të projektit:

“Përforcimi i kapaciteteve edukuese dhe trajnuese për Ruajtjen e Burimeve Natyrore në Basenet e Ohrit-Prespës”

Numri i Kontratës: 2012/288-302

Mars 2013

Financuar nga Bashkimi Europian

v


Përmbajtja

Çfarë janë PraKtiKat e mira? 1

Përse PraKtiKat e mira? 2

si të Përdorim PraKtiKat e mira? 4

reKomandime Për një imPlementim të suKsesshëm të PraKtiKës së mirë 6

PraKtiKat më të mira nga zona ndërKufitare 7

Rregullimi i rrugicave malore-turistike në rajonin e Ohër-Prespës ��9Modifikimi i produktit turistik për zonat rurale në mikrorajonin e Ohër-Debarca-Vevcanit ��11Kopshti i demostrimit për të testuar llojet e reja të frutave në rajonin e Ohrit �� 12Projekti për Bujqësinë dhe Zhvillimin Rural të Qëndrueshëm në Rajonet Malore – SARD - M �� 14Fillimi i përzgjedhjes së mbetjeve plastike parësore në rajonin e Strugës, Vevcanit dhe Debarcës �� 17Projekti i Ruajtjes së Liqenittë Ohrit – LOCP �� 18Ripërtëritja e Ekosistemit të Liqenit të Prespës ��22Menaxhimi i Integruar i Ekosistemit në Rajonin Ndërkufitar të Parkut të Prespës ��24Standardet e cilësisë në Prespë ��28

PraKtiKat më të mira nga ProjeKtet shumëPalëshe në rajon 33

Partneritetet Europiane për Programet e Gjelbra Lokale ��35Bashkimi i forcave për një të Ardhme të Qëndrueshme në Ballkanin Perëndimor ��39Një dritare në Programin e Gjelbër në Ballkanin Perëndimor – rrëfimi i historive lokale përmes Realizimit të Videove nëpërmjet Pjesëmarrjes ��43

PraKtiKat më të mira në eduKimin mjedisor nga rajoni 47

Shkolla e Ekologjisë Urbane Mal i Zi ��49

tabelat e ProjeKteVe të Përdorur Për Vlerësim 53

Praktikat më të mira nga zona ndërkufitare ��55Praktikat më të mira nga projektet shumëpalëshe në rajon �� 57Best practices in Environmental Education from the region ��58

1

Çfarë janë PraKtiKat e mira?

Një “praktikë e mirë” është një proces që përfaqëson mënyrën më efektive të arritjes së një objektivi specifik. Një mënyrë tjetër për të përkufizuar një praktikë të mirë është: një metodologji e cila është provuar se funksionon mirë dhe jep rezultate të mira, dhe prandaj rakomandohet si model. Thelbi i identifikimit dhe këmbimit të praktikave të mira është që të mësohet nga të tjerët dhe të ri-përdoren njohuritë. Përfitimi më i madh janë proceset e zhvilluara mirë të bazuara në përvojën e grumbulluar. Një praktikë e mirë shpesh nuk është çfarë bëjnë të gjithë të tjerët, por çfarë është e mundur të arrihet.

Fitimi i përvojës nëpërmjet përdorimit të ideve, veprimeve ose projekteve të mira dhe të ralizuara nuk nënkupton kopjimin ose marrjen e paligjshme të tyre. Kujtimi dhe përmendja e këtyre ngjarjeve është një mbrojtje efiçente kundër përdorimit të jashtëligjshëm. Kombinimi i kësaj përvoje të transferuar me idetë tona është një recetë e shkëlqyer për sukses.

Mund të duhen muaj dhe madje vite për të implementuar praktika të mira. Implementimi i tyre është një punë e vështirë dhe shpërblimi mund të mos vijë menjëherë. Por kur praktikat e mira realizohen me të vërtetë dhe këmbehen me të tjerët, përfitojnë të gjithë.

2

Përse PraKtiKat e mira?

Disa organizata kanë sukses në përdorimin e proceseve dhe mjeteve të zhvilluara nga të tjerë ndërsa organizata të tjera jo. Më poshtë paraqiten dy gabimet më të zakonshme në aplikimin e praktikave të mira dhe si mund të shmangen ato:

Mungesa e përshtatjes: Gabimi i parë është joshja për të marrë një proces ose mjet pa e përshtatur atë në mjedisin e ri. Meqënëse situatat dhe rrethanat janë shumë të ndryshme, është e rrallë që një praktikë e zhvilluar në një vend të mund të aplikohet në një tjetër pa një përshtatje të rëndësishme. Për këtë është e nevojshme jo vetëm përvetësimi i mjetit ose procesit, por të kuptuarit e vërtetë të parimeve në bazë të tyre. Të kuptuarit praktik kërkon një punë të madhe – shumë më tepër sesa realizimi i udhëtimeve ose dërgimi i disa personave për trajnim.

Mungesa e përvetësimit: Gabimi i dytë është përdorimi i proceseve ose mjeteve të huazuara pa mbështetjen dhe zotimin e plotë të drejtuesve, si të mjaftonte vetëm pasja e mjetit për të arritur rezultatet e dëshiruara. Një nga karakteristikat e projekteve/kompanive të mëdha është që ato mësojnë nga të tjerët aktivisht. Por të realizuar këtë në mënyrë të suksesshme, nevojitet më shumë sesa thjesht identifikimi dhe huazimi i praktikave më të mira; duhet gjithashtu përshtatja me kulturën tuaj dhe përvetësimi i plotë nga drejtuesit tuaj. Nëse nuk i jepet rëndësia e duhur këtyre dy hapave, është e pamundur që praktikat më të mira të vihen në zbatim.

Praktikat e mira mund të kenë shumë hapa dhe ekzistojnë shembuj në praktikë për këtë cikël në të gjithë botën:

3


1. Angazhohu në një veprim

2. Vlerëso përvojat dhe përvetëso mësimet

3. Kap praktikat e mira dhe organizo dokumentacionin

4. Këmbe dhe përhap praktikat e mira

5. ërvetëso, përshtat dhe apliko praktikat e mira

Cikli paraqitet në figurën e mëposhtme:

Angazhohu në një veprim

Kap praktikat e mira dhe organizo dokumentacionin

Vlerëso eksperiencat

dhe nxirr mësimet

Përvetëso, përshtat dhe zbato

praktikat e mira

Këmbe dhe përhap praktikat e mira

This is not a linear process, but and iterative and participatory one

4

si të Përdorim PraKtiKat e mira?

Përforcimi i Kapaciteteve Edukuese dhe Trajnuese për Ruajtjen e Burimeve Natyrore në Basenet e Ohrit-Prespës është një projekt shumë kompleks me një sërë objektivash. Kusht i rëndësishëm për implementimin e suksesshëm të këtij projekti është vlerësimi i projekteve dhe aktiviteteve të realizuara, të ngjashme me projektin tonë. Pjesa më e madhe e projekteve të realizuara nga burime të ndryshme kombëtare dhe të huaja janë përqëndruar në tema të ndryshme si: mbrojtja e mjedisit, menaxhimi i ujit, zhvillimi i ushqimit dhe bujqësisë, rritja ekonomike, modernizimi dhe përmirësimi i turizmit, ruajtja e biodiversitetit, etj. Gjatë këtij studimi nuk identifikuam një projekt të realizuar në rajon që trajtonte tema të tilla.

Kjo është arsyeja pse hapi i parë në përdorimin dhe aplikimin e praktikave të mira në projektin tonë ishte analiza më e gjerë e qindra projekteve të realizuara dhe përzgjedhja e ngushtë e atyre më të suksesshëm. Kështu, duke përdorur kërkimin në zyrë, ne përzgjodhëm disa projekte me objektiva dhe sfonde të ndryshme, i analizuam ato dhe propozuam disa ide që mund të merren në konsideratë gjatë realizimit të projektit tonë.

Duke rikujtuar objektivin e përgjithshëm të projektit, është e rëndësishme që të theksojmë që është i detyrueshëm përmirësimi i performancës profesionale në edukimin mjedisor që kontribuon në zhvillimin ekonomik të qëndrueshëm të zonës ndërkufitare të rajonit jugperëndimor të Maqedonisë, më saktë të basenit të Ohrit-Prespës. Duke ndjekur objektivat specifikë të projektit të tilla si: përmirësimi i kapacitetit të edukimit mjedisor nëpërmjet rritjes së nivelit të kompetencës në të dyja anët e kufirit; inkurajimi i transferimit të njohurive nëpërmjet krijimit të rrjeteve midis autoriteteve të qeverisjes lokale, punonjësve shkencorë, insitucioneve

5


trajnuese dhe OJQ-ve dhe promovimi i aktiviteteve të përbashkëta, ne vendosëm të shpjegojmë më në detaj projektet e mëposhtme:

Këto projekte u grupuan në katër fusha: bujqësia e qëndrueshme, zhvillimi i turizmit, koordinimi i aktivi-teteve dypalëshe dhe menaxhimi i mbetjeve. Kriteri kryesor për të gjitha projektet ishte fakti që ato ishin mbështetur nga organizatat ndërkombëtare dhe ishin aktivitete reciproke të palëve të interesuara në të dyja vendet.

Në mënyrë që të përdornim metodologjinë e përshtatshme në implementimin e projektit, ne vendosëm që të përzgjidhnim një projekt me objektiva të ngjashme me projektin tonë në një zonë tjetër të botës dhe në këtë mënyrë të siguronim përvojën e nevojshme në këtë fushë (edukimi mjedisor)

Analiza e çdo projekti konsiston në disa elementë: përshkrimi, rezultatet e arritura dhe efektet e mësimet e marra, si dhe praktikat e mira.

Jemi të ndërgjegjshëm që kishte shumë projekte tepër të suksesshme dhe të aplikueshme në rajon e më gjerë, por për të mbetur të përqëndruar në objektivat e përgjithshme dhe specifike që projektit tonë, ne vendosëm që të përzgjidhnim projektet e mëposhtme.

6

reKomandime Për një imPlementim të suKsesshëm të PraKtiKës së mirë

Bëni detyrat e shtëpisë: Kërkoni praktikat më të mira të kompanive/projekteve për të mësuar sesi i kryejnë ata gjërat – qofshin ato mbrojtja e mjedisit, angazhimi i komunitetit, sigurimi i shërbimeve për komunitetin apo menaxhimi i burimeve natyrore.

Komunikoni, komunikoni dhe komunikoni më shumë: komunikoni me të gjitha palët e interesuara rreth iniciativave të praktikës më të mirë – kush, çfarë, ku dhe pse. Mbani mend … nuk është e mundur që ta teproni në komunikim.

Matjet: Me kë do të mateni? Duhet të keni një sistem matës të punës suaj.

Menaxhimi i ndryshimit: Duhet të keni komponentin e menaxhimit të ndryshimit përpara fillimit të implementimit. Si do të menaxhoni frikën dhe shqetësimet e komunitetit?

Bëni modifikime për projektin tuaj. Modifikoni praktikat më të mira të organizatave/projekteve të tjera për t’i përshtatur me nevojat e projektit tuaj. Merrni më të mirën e asaj çfarë gjeni dhe bëni rregullimet e duhura në mënyrë që praktikat më të mira të funksionojnë për ju.

Përfshirja e të gjithëve. Duhet të përfshini komunitetin tuaj – në fund të fundit ata janë pala më e prekur nga praktikat e reja që ju do të implementoni.

Është vendi juaj, mjedisi juaj. Nëse përfshini konsultues dhe ekspertë të jashtëm, mbani mend që është mjedisi juaj – ju sillni ekspertizën për situatën tuaj në tryezë, konsultuesit dhe ekspertët e tjerë sjellin ekspertizën për implementimin e praktikave më të mira.

Vazhdoni të vlerësoni dhe përmirësoni. Pasi implementoni praktikën më të mirë, puna juaj nuk ka mbaruar. Vlerësoni dhe përmirësoni praktikën më të mirë për të plotësuar nevojat për ndryshim të komunitetit tuaj.

Praktikat më të mira Nga zONa NdërkufitarE

9


RREGULLIMI I RRUGICAVE MALORE-tURIStIKE Në RAjONIN E OhëR-PRESPëS

Mbështetur nga GIZ

a� Përshkrim:

Për të përmirësuar mini-infrastrukturën malore në kuadër të këtij projekti, u përzgjodhën 20 rrugica, dhe 5 prej tyre u pajisën me sinjalistikë dhe u rregulluan në përputhje me gjendjen dhe popullaritetin e tyre aktual. Rrugicat e pajisura me sinjalistikë, të cilat mbulojnë të gjithë rajonin, janë pjesë e një rrjeti më të gjerë malor të pranishëm në Maqedoni.

b� Rezultatet dhe efektet e arritura:

• Përzgjedhja dhe pajisja me sinjalistikë e 5 rrugicave malore që kalojnë në territorin e bashkive Ohër, Strugë, Vevcan, Debarka dhe Resen

• Vendosja e stolave dhe tabelave informuese në të gjitha vendbanimet

• 750 paketa materialesh promovuese për rrugicat (broshura, harta dhe CD 3-D)

• Oferta turistike e rajonit të Ohër-Prespës ka fituar një produkt turistik të ri

• Është rritur ndërgjegjësimi i popullsisë lokale për të promovuar shërbimet dhe potencialin e tyre, dhe

• Janë vendosur standarde të reja, duke ndjekur shembujt dhe praktikat europiane.

Rrjeti i ri i krijuar i rrugicave do të përmirësojë ofertën turistike në Rajonin e Ohër-Prespës dhe do të kontribuojë në ndërlidhjen më të mirë të zonave rurale me qendrat turistike kryesore dhe do të rrisë përfitimet nga turizmi në rajon. Ky projekt do të kontribuojë pozitivisht në sezonin turistik në rajonin e Ohër-Prespës, do të rrisë kohëzgjatjen e tij, duke ofruar mundësi të reja për popullatën lokale për të rritur gamën e shërbimeve që ofrojnë, si p.sh. në akomodim, ushqim dhe produkte të tjera.

10

Përforcimi i kaPaciteteve edukuese dhe trajnuese Për ruajtjen e Burimeve natyrore në Basenet e ohrit-PresPës

tabelat drejtuese në rrugicat e krijuara

c� Mësimet e nxjerra dhe praktikat e mira të aplikueshme

Qasja praktike në përmirësimin e mini-infrastrukturës malore dhe promovimi i saj nëpërmjet paketave informuese të përshtatshme mund të përdoret në projektin tonë. Përmbajtja e këtij projekti mund të integrohet në materialet e mësimdhënies dhe të promovimit që mund të përdoren për trajnimin mjedisor. Së fundi, ai mund të kontribuojë në prurjet turistike në të ardhmen, duke kontribuar në rritjen e të ardhurave për banorët e rajonit.

11


MODIFIKIMI I PRODUKtIt tURIStIK PëR ZONAt RURALE Në MIKRORAjONIN E OhëR-DEBARCA-VEVCANIt

Mbështetur nga GTZ

a� Përshkrim:

Gjatë implementimit të projektit u realizuan disa aktivitete: u krijua një produkt i ri turistik për të gjithë mikro-rajonin, u krijua dhe u shpërnda një broshurë informuese, u realizua një fushatë mediatike dhe u organizuan 4 mbledhje pune promovuese me 15 pjesëmarrës për çdo workshop.


• U krijuan produkte turistike të reja në zonat rurale (rrugica malore, ushqime dhe pije tradicionale të prodhuara në shtëpi, akomodim në shtëpi fshati tradicionale, eskursione në disa vende interesante) dhe u realizua promovimi i tyre;

• U krijuan mundësi dhe kushte të reja për përhapjen e mëtejshme të një pjese së asaj oferte turistike;

• U shtypën dhe u shpërndanë 1500 broshura (anglisht - maqedonisht) në mikro-rajonin e Debarca-Vevcani, ku u promovuan produktet e reja turistike;

• U përgatitën dhe shpërndanë 60 tabela informative (anglisht - maqedonisht), që jepnin informacion për shërbimet turistike në zonat rurale.

• Ndërtimi i bazave për zgjerimin e mëtejshëm të ofertës turistike të rajonit do të kontribuojnë në rritjen e të ardhurave për popullatën dhe në rritjen e zhvillimit ekonomik.

12


hartat informative të rrugicave për ecje


Duke pasur parasysh strukturën e rajonit dhe karakterin e tij kryesisht rural, hartat e rrugicave dhe strukturave të tjera do të përfshihen në materialet trajnuese të projektit tonë.

KOPShtI I DEMOStRIMIt PëR të tEStUAR LLOjEt E REjA të FRUtAVE Në RAjONIN E OhRIt

Mbështetur nga GIZ

a� Përshkrim:

Ky rajon ka kushte natyrore të përshtatshme për zhvillimin efiçent të prodhimit të frutave. Objektivi kryesor i projektit ishte krijimi i kopshtit demostrativ që mundëson testimin e llojeve të reja të mollëve (gala fendeka, gala fengal, zlaten delishes – gold rosio, reindera dhe jonagold) dhe qershive (burlat, kordia, octavia, regina, sam, starging hardi giant, sumit, sunburst, silvia dhe van), dhe ndihmon në futjen e praktikave bashkëkohore për prodhimin intensiv të frutave.

13



• Kopshti demostrativ i frutave ka si qëllim kryesor që të shërbejë si një pikë ndalimi informative për të gjithë prodhuesit e frutave në rajonin e Ohrit në mënyrë që t’i motivojë ata që të rrisin prodhimin e mollëve dhe qershive, duke përdorur metoda të reja të prodhimit dhe duke bërë ndryshime pozitive, çka do të sjellë prodhimin e produkteve në përputhje me kërkesat e tregjeve europiane.

• Përveç faktit që fermerët ishin të informuar vazhdimisht rreth krijimit të kopshtit demostrativ të frutave dhe mënyrës së përshtatshme të përgatitjes së tokës (mbjellje, menaxhim, etj), u organizua edhe një kurs i posaçëm mbi temën e pomologjisë ku morën pjesë 70 fermerë.

• Kopshti i frutave zë një sipërfaqe prej 0.28 ha.• Një ekspert CIM ka ndihmuar në blerjen e materialit

për mbjellje nga Gjermania dhe Italia (1000 fidanë molle dhe 100 fidanë frutash të tjera), dhe pemët u mbollën në përputhje me metodat më të reja europiane të mbjelljes.

• Kursi dhe konsultimet me ekspertët rritën njohuritë për mbjelljen e intensifikuar të frutave,

• Janë promovuar shërbime të reja të shërbimit restorator

Prodhimi i mollëve është një degë e rëndësishme në bujqësi

14


c� Mësimet e nxjerra dhe praktikat e mira të aplikueshme:

Zhvillimi i llojeve të reja të mollëve dhe vlerësimi i tyre i detajuar mund të përhapet nëpëmjet trajnimit të prodhuesve të tjerë gjatë implementimit të projektit.

PROjEKtI PëR BUjQëSINë DhE ZhVILLIMIN RURAL të QëNDRUEShëM Në RAjONEt MALORE – SARD - M

a� Përshkrim:

Projekti ka si qëllim vlerësimin dhe forcimin e dobësive të politikave për zonat malore, përfshi aspektet sociale, ekonomike, institucionale dhe mjedisore, në lidhje me parimet e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural të Qëndrueshëm. Në vendet e Europës Jug-Lindore (VEJL), vlerësimi i politikave SARD-M u krye në Shqipëri, Bullgari dhe Maqedoni nga janari në prill 2007. Vlerësimi lehtëson identifikimin e zonave kombëtare problematike që duhet të trajtohen (p.sh. nga Protokolli i bashkangjitur i Konventës për të Ardhmen e Vendeve të Europës Juglindore - VEJL). Përveç kësaj ai shpjegon më mirë sesi korniza SARD mund të aplikohet për Malet e VEJL, ku vëmendje i kushtohet faktit sesi avantazhet e maleve mund të përdoren për të promovuar zhvillimin në mënyrë të qëndrueshme.

b� Rezultatet e arritura:

• Rekomandimet dhe propozimet për aktivitetet e ndjekjes së projektit

• Zhvillimi i politikave për përmirësimin e standardeve të jetesës së popullatës së zonave malore

• Zhvillimi i një grupi instrumentash politikë për zhvillimin mjedisor të rajoneve malore

• Harmonizimi me politikat SARD-M të BE-së• Përforcimi i kapaciteteve të politikë-bërësve• Përforcimi i kapaciteteve administrative dhe

kapaciteteve të organeve të qeverisjes lokale• Reforma e institucioneve publike

15


• Përmirësimi i proceseve të pjesëmarrjes• Përmirësimi i efiçencës së financimeve të donatorëve• Përmirësimi i mobilizimit të financimeve dhe

investimeve të jashtme

Veprimet që u ndërmorën:

• Përforcimi i konkurueshmërisë së bujqësisë kombëtare dhe zhvillimit rural janë pikat qendrore dhe baza për zhvillimin e qëndrueshëm të mëtejshëm.

• Disa rrethe me profile malore duhet të përvetësojnë strategjitë e zhvillimit lokal sipas parimeve të Agenda 21.

• Duhet të krijohet një Agjensi specifike për Zhvillimin Malor.

• Përforcimi i mekanizmave të ndërlidhjeve me sektorët jo-qeveritarë dhe mekanizmat e mobilizimit financiar.

• Krijimi i një trupe përgjegjëse për promovimin e produkteve origjinale të Maqedonisë për t’i siguruar prodhuesve kompetitivë një avantazh në tregun e brendshëm dhe në tregun e huaj.

• Sigurimi i një sistemi të kreditit rural të pranueshëm për fermerët dhe prodhues të tjerë nga LFA.

• Krijimi i një grupi instrumentash politikë për zhvillimin mjedisor të rajoneve malore, reduktimin e dëmtimit të biodiversitetit të malit dhe pejsazheve nëpërmjet:

— Mbrojtjes së Trashëgimisë Natyrore dhe Jetës së Egër

— Ruajtjes së Trashëgimisë Kulturore — Politikave Bujqësore të Qëndrueshme — Politikave të Qëndrueshme të Menaxhimit të

Ujërave — Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunitetit dhe

Planifikimit Hapësinor të Qëndrueshëm — Përmirësimit të Vlerësimit Mjedisor — Përmirësimit të menaxhimit të qëndrueshëm të

pyjeve dhe politikave të përdorimit të tokës.

16


Harmonizimi me politikat e SARD-M të BE-së në përputhje me Programin Kombëtar për Integrimin në BE dhe Planin e Veprimit për Partneritetin Europian. Në këtë kontekst aktivitetet e ardhshme dhe prioritetet e reformave do të konsistojnë në përshtatjet kombëtare drejt integrimit në BE, përfshi këtu përshtatjet institucionale dhe legjislative për përdorimin e fondeve të IPARD të BE-së.

Përmirësimi i proceseve të pjesëmarrjes nëpërmjet:

— Rritjes së ndërgjegjësimit publik dhe mbështetjes së konceptit të zhvillimit të qëndrueshëm,

— Krijimit të lidhjeve bazë për partneritet midis të gjithë palëve të interesuara (qeverisë, sektorit privat dhe OJQ-ve),

— Ofrimit të edukimit publik dhe proceseve të ndërgjegjësimit publik më intensive,

— Kërkime shkencore të shpeshta dhe këmbimit të informacionit,

— Sigurimit të një buxheti, kapaciteteve dhe prioriteteve strategjike të qëndrueshme.

• Përmirësimi i efiçencës së financimeve të donatorëve për zhvillimin e zonave malore.

• Përmirësimi i mobilizimit të financimeve dhe investimeve të jashtme për zonat rurale meqënëse burimet buxhetore janë të kufizuara.


Projekti trajton çështjet e politikave dhe palët e përfshira në formulimin dhe implementimin e politikave të zhvillimit të zonave malore (rurale ose të largëta) në rajon dhe mund të shërbejë si mjet mësimdhënës gjatë implementimit të projektit.

17


FILLIMI I PëRZGjEDhjES Së MBEtjEVE PLAStIKE PARëSORE Në RAjONIN E StRUGëS, VEVCANIt DhE DEBARCëS

Mbështetur nga GTZ

a� Përshkrim:

Janë realizuar disa aktivitete: ekipi u krijua me detyrën për të implementuar projektin dhe identifikuar subjektet që do të blenin mbetjet plastike, u përcaktua një vend që do të shërbente për shitjen, u blenë kontenierët për mbledhjen e mbetjeve plastike, dhe u realizuara fushata promocionale, duke përdorur 10 000 fletëpalosje për të informuar personat e interesuar në mbledhjen e mbetjeve plastike.


• U përcaktuan 38 pika për mbledhjen e mbetjeve plastike dhe u vendosën 38 kontenierë;

• U përcaktuan dy pika për shitjen në bashkinë e Strugës. Pas implementimit të projektit, sasia totale e mbetjeve u ul me 1064 m3.

• Ndërmarrja komunale publike kurseu mbi karburantin, kohën dhe forcën e punës, sepse kamionat komunalë bënë 130 rrugë më pak se sa bënin para implementimit të projektit;

• Si rezultat i përzgjedhjes së mbetjeve plastike 10 familje rritën të ardhurat e tyre;

• Mjedisi është bërë më i pastër dhe higjena publike është përmirësuar;

• Projekti mbështeti idenë e riciklimit të mbetjeve plastike dhe kontribuoi në uljen e mbetjeve në rajon;

• Kështu, Projekti mbështeti implementimin e Strategjive për Zhvillimin Lokal në bashki

18


.Kontenier modern dhe efiçent për mbledhjen e kartonave

të shtypur


Ai mund të përdoret edhe në bashki të tjera duke ulur shpenzimet e CSE, duke kontribuar në procesin e pastrimit të mjedisit dhe në procesin e krijimit të vendeve të reja të punës e rritur të ardhurat e disa familjeve.

PROjEKtI I RUAjtjES Së LIQENIt të OhRIt – LOCP

mbështetur nga Struktura Mjedisore Globale nëpërmjet Bankës Botërore, 2005

a� Përshkrim:

Objektivi fillestar i projektit ishte ruajtja dhe mbrojtja e burimeve natyrore dhe biodiversitetit të Liqenit të Ohrit nëpërmjet zhvillimit dhe mbështetjes së një bashkëpunimi efektiv midis Shqipërisë dhe Maqedonisë për menaxhimin

19


e përbashkët mjedisor të basenit të Liqenit të Ohrit, duke kombinuar ripërtëritjen, ruajtjen dhe mbrojtjen e liqenit me përdorimin e qëndrueshëm të burimeve natyrore të tij. LOCP përbëhet nga këta komponentë:

Logo e Projektit të Ruajtjes së Liqenit të Ohrit

• Komponenti A - Zhvillimi i Kornizës Institucionale, Ligjore dhe Rregullatore për Menaxhimin Mjedisor në Basenin e Liqenit të Ohrit – ky komponent u përqëndrua në rritjen e kapacitetit të punonjësve publikë në basenin e Liqenit të Ohrit në përforcimin e ligjeve, rregullave, standardeve dhe politikave në të dy vendet.

• Komponenti B – Programi i Monitorimit të Liqenit të Ohrit – Ky komponent u përqëndrua në krijimin e një programi monitorimi dy-kombësh gjithëpërfshirës për të informuar zyrtarët publikë dhe lokalë rreth kushteve të liqenit dhe për të siguar informacionin e nevojshëm për një vendim-marrje efektive.

• Komponenti C – Komponenti i Pjesëmarrjes i Menaxhimit të Basenit – Ky komponent u përqëndrua në mobilizimin e grupeve të qytetarëve të basenit për të krijuar një plan veprimi strategjik, dhe Komponenti i Ndërgjegjësimit Publik dhe Pjesëmarrjes.

• Komponenti D – Komponenti i Ndërgjegjësimit Publik dhe Pjesëmarrjes Publike – që kishte si qëllim rritjen e ndërgjegjësimit të popullatës në zonën e basenit dhe rritjen e pjesëmarrjes së publikut në procesin e vendim-marrjes në rajon.

20



• Traktati i ri ndërkufitar “Marrëveshja për mbrojtjen dhe Zhvillimin e Qëndrueshëm të Liqenit të Ohrit dhe Basenit të tij” u firmos nga të dy vendet në qershor 2004 dhe u ratifikua plotësisht nga të dy vendet në verë të vitit 2005.

• LOCP ishte projekti i parë GEF i llojit të tij në Europën Juglindore, dhe është njohur ndërkombëtarisht si një model i suksesshëm i menaxhimit bilateral të burimeve ndërkufitare.

• Megjithëse sasia nuk është përcaktuar, ngarkesa e lëndëve ushqyese është ulur pa dyshim nga aktivitetet e projektit (veçanërisht nga ndërtimi i platformave të plehut organik dhe projektet e ripyllëzimit) dhe aktualisht po bëhen investime të rëndësishme nga donatorë të tjerë në mbledhjen dhe trajtimin e mbetjeve ujore të cilat do të ulin edhe më shumë këtë ngarkesë.

• Përqëndrimi mesatar i fosforit në liqen është ende nën nivelin që përdoret për të përkufizuar një gjendje oligotrofike.

• Analiza “Gjendja e Mjedisit” e realizuar në kuadër të projektit tregon që po ndodhin ndryshime në përbërjen e specieve, dhe ekzistojnë disa pika të nxehta, por nuk është zhdukur asnjë specie dhe gjendje e përgjithshme e ekosistemit është ende e pranueshme.


Ai mund të përdoret si një shembull i një modeli të suksesshëm të menaxhimit bilateral të burimeve ndërkufitare dhe si një bazë për menaxhimin e ardhshëm të projekteve bilaterale të ngjashme.

21


hartë e rajonit me statusin specifik të zonave të ndryshme

22


RIPëRtëRItjA E EKOSIStEMIt të LIQENIt të PRESPëS

Mbështetur nga Bashkëpunimi Svicerian për Zhvillim, 2012 – Zbatuar nga UNDP në partneritet

me Bashkinë e Resen

a� Përshkrim:

Baseni i Liqeneve të Prespës është më shumë se pesë milionë vjet i vjetër dhe ujërat e tij janë ndër liqenet më të vjetër me ujë të freskët në botë. Në rajon strehohen më shumë se 2000 specie peshqish, zogjsh, gjitarësh dhe bimësh. Shumë prej këtyre specieve janë unike dhe në rrezik zhdukjeje nëse habitati i tyre nuk mbrohet.

Pelikani i Madh © UNDP/Ljubomir Stefanov

UNDP është e zotuar seriozisht për të ndihmuar ripërtëritjen dhe ruajtjen e biodiversitetit të këtij rajoni të bukur dhe me mjedis të ndjeshëm, duke nisur dhe mbështetur shumë projekte vitet e fundit me të gjitha palët e interesuara kryesore për të ndërtuar kapacitetet lokale dhe siguruar menaxhimin e përgjegjshëm të mjedisit për një të ardhme të qëndrueshme.

23


Liqenet e Prespës kanë vuajtur shumë 40 vitet e fundit nga praktikat bujqësore të paqëndrueshme, erozioni dhe mbetjet e patrajtuara. Përdorimi i tepërt i fertilizantëve dhe pesticideve dhe grumbullimi i mbetjeve bujqësore janë veçanërisht të dëmshme.

Fermerët lokalë nuk kanë qenë të ndërgjegjshëm sa duhet për rreziqet e hedhjes së mbetjeve të biodegradueshme dhe përdorimit të tepërt të fertilizantëve dhe peticideve. Gjithashtu ka munguar kapaciteti teknik për të menaxhuar dhe monitoruar ujërat.

Ripërtëritja e ekosistemit të liqenit të Prespës është projekti i fundit për mbështetjen e zhvillimit të qëndrueshëm të këtij rajoni të qëndrueshëm. Ai është implementuar nga UNDP në partneritet me bashkinë e Resen me fonde të siguruara nga Bashkëpunimi Svicerian për Zhvillim.

b� Rezultatet:

Pritet që ky projekt të sjellë shumë përfitime gjashtë vitet e ardhshme për popullsinë lokale dhe mjedisin. Dhe duke reduktuar presionet në ekosistem, të përmirësojë ndjeshëm shëndetin dhe aftësinë ripërtëritëse të liqenit.

Qindra fermerë do të mësojnë metodat më të përgjegjshme të vaditjes, fertilizimit dhe depozitimit të mbetjeve bujqësore. Do të mbillen mijëra pemë për të luftuar efektet e dëmshme të erozionit. Do të krijohet për herë të parë një Sistem i Monitorimit dhe Shërbimi i Menaxhimit të Liqenit.


Shembull i menaxhimit të integruar të burimeve natyrore ndërkufitare ku popullsia lokale do të përfitojë nga pastërtia më e madhe e ujërave. Cilësia më e mirë e ujit do të ndihmojë gjithashtu në tërheqjen e më shumë turistëve. Fermerët lokalë do të përfitojnë nga përdorimi i metodave më të qëndrueshme dhe do të kursejnë para nga përdorimi i lëndëve organike.

24


Çafka e Vogël UNDP/Ljubomir Stefanov

MENAxhIMI I INtEGRUAR I EKOSIStEMIt Në RAjONIN NDëRKUFItAR të PARKUt të PRESPëS

mbështetur nga GEF, 2005 – 2012

Implementuar nga UNDP në Shqipëri, Maqedoni dhe Greqi

a� Përshkrim:

Duke pranuar domethënien ekologjike dhe historike/kulturore të rajonit ndërkufitar të Liqeneve të Prespës, Kryeministrat e tre vendeve fqinje (Shqipërisë, Ish Republikës Jugosllave të Maqedonisë dhe Greqisë) bënë një Deklaratë në 2 shkurt 2000 ku shpallën krijimin e “Parkut të Prespës” si zona e parë ndërkufitare e mbrojtur në Europën Juglindore. Deklarata e Kryeministrave propozoi rritjen e bashkëpunimit midis autoriteteve kompetente të të tre vendeve dhe përcaktoi ndërmarrjen e veprimeve të mëposhtme:

• ruajtjen dhe mbrojtjen e vlerave ekologjike unike të “Parkut të Prespës”;

25


• parandalimin dhe/ose rikthimin e shkaqeve të degra-dimit të habitatit të tij;

• kërkimin e metodave të përshtatshme të menaxhimit për përdorimin e qëndrueshëm të ujërave të Liqenit të Prespës;

• moskursimin e përpjekjeve për shndërrimin dhe mbajtjen e “Parkut të Prespës” si një model të llojit të vet si dhe një referencë më shumë për bashkëpunimin e paqtë.

PrespaUNDP/Zivko Spirovski

Në vazhdimësi të Deklaratës së Parkut të Prespës, është krijuar një “Komitetet Bashkëpunimi për Parkun e Prespës - PPCC” të përkohshëm ku bëjnë pjesë përfaqësues nga autoritetet mjedisore, qeverisja lokale, dhe OJQ-të në secilin vend si dhe Zyrën/Webmet e Konventës së Ramsarit si ent vëzhgues. Përgjegjësia kryesore e Komitetit të Koordinimit është sigurimi i bashkëpunimit midis tre vendeve dhe palëve të interesuara për të lehtësuar krijimin e Parkut të Prespës trepalësh, mbrojtjen e ekosistemeve të tij dhe zhvillimin e qëndrueshëm të rajonit. Pritet që Komiteti të bëhet trupa zyrtare përgjegjëse për implementimin e programit trepalësh, ndërkufitar mjedisor dhe të zhvillimit të qëndrueshëm, duke sjellë përfitimeve për zonën e liqenit.

26


Projekti ka si qëllim të ndihmojë popullatat e rajonit nëpërmjet zhvillimit ekonomik dhe social afatgjatë, të ruajë biodiversitetin e pasur dhe të mbrojë ujërat e Basenit të Liqeneve të Prespës, duke pajisur palët e interesuara me mjetet e nevojshme për të siguruar menaxhimin më të mirë të burimeve natyrore që sjellin përfitime kombëtare, ndërkufitare dhe globale. Objektivi i përgjithshëm i projektit është promovimi i menaxhimit të integruar të ekosistemit të rajonit të Parkut ndërkufitar të Prespës me pjesëmarrjen e të gjitha palëve të interesuara dhe nëpërmjet përforcimit të bashkëpunimit midis tre vendeve liqenore. Objektivat specifike të projektit, të cilat do të çojnë drejt realizimit të objektivit të përgjithshëm janë:

• Objektivi 1: të mbrohen vlerat e ekosistemit nëpërmjet planifikimit efektiv të përdorimit të tokës, menaxhimit efektiv të zonës së mbrojtur dhe menaxhimit të integruar të burimeve ujore.

• Objektivi 2: të rrisë ndërgjegjësimin dhe kuptimin e vlerave ekologjike të rajonit në publik në nivel lokal dhe ndërkombëtar dhe të promovojë zhvillimin e qëndrueshëm lokal.

• Objektivi 3: të krijojë një mjedis pozitiv për zhvillimin e qëndrueshëm në rajonin e Parkut të Prespës nëpërmjet politikave të përshtatshme, incentivave dhe mundësive dhe bashkëpunimit ndërsektorial.

• Objektivi 4: të ndërtojë mekanizma për bashkëpunimin ndërkufitar nëpërmjet përforcimit të PPCC dhe Segretariatit të tij dhe kërkimit të mundësive për krijimin e një komisioni rajonal të përhershëm.


• Është zhvilluar një plan zhvillimi strategjik, në bashkëpunim me palët e interesuara nga të tre vendet, i cili identifikon çështjet kyçe që duhen trajtuar për të përmirësuar më tej statusin e shëndetit të përgjithshëm të ekosistemit të basenit.

• Janë futur praktikat e mira bujqësore për të reduktuar përdorimin e pesticideve. Më shumë se 150 burra e gra, fermerë, peshkatarë dhe pylltarë janë trajnuar në modifikimin e praktikave të menaxhimit.

27


• Është krijuar një sistem i kontrollit dhe parandalimit të ndotjes industriale për të gjithë rajonin e Prespës

• Më shumë se 500 banorë kanë përfituar nga sistemi i menaxhimit të mbetjeve ujore i ndërtuar

• Të paktën 2000 hektarë habitatesh prioritare për zogjtë, peshqit, bimët e rralla dhe gjitarët janë tani nën një menaxhim të përmirësuar të ruajtjes

• 6000 hektarë pyje janë nën një menaxhim më të mirë të orientuar nga biodiversiteti.

• UNDP ka qenë duke punuar intensivisht me ministritë dhe palët e interesuara në të tre vendet për realizimin e proceseve të përbashkëta, të tilla si monitorimi i cilësisë së ujit dhe peshkimit dhe duke mbështetur punën e trupave të përbashkëta të tilla si Komiteti i Bashkëpunimit i Prespës, Grupi i Punës i Menaxhimit të Ujit dhe të tjerë.

Panoramë e Liqenit të Prespës UNDP/Zivko Spirovski


Ai mund të përdoret si një model i suksesshëm i bashkëpunimit trepalësh të burimeve ndërkufitare, nëpërmjet implementimit të planeve të veprimit strategjik, futjes së praktikave bujqësore të mira për reduktimin e pesticideve dhe një sistemi kontrolli për parandalimin e ndotjes nga industria.

28


StANDARDEt E CILëSISë Në PRESPë

Mbështetur nga Bashkimi Europian nën Programin CARDS INTERREG

Implementuar nga Bashkia Resen

a� Përshkrim

Objektivi kryesor i projektit të propozuar është arritja e Standardeve Lokale të Cilësisë në kapacitetin e turizmit alternativ në Bashkinë e Resen. Qëllimi bazë ishte përgatitja e një Studimi që të vlerësonte kapacitetin e shtëpive lokale në zonën e liqenit dhe të krijonte një Çertifikim Lokal të Cilësisë (përfshi edhe një logo) për këto shtëpi lokale. Ky çertifikim do të siguronte një “garanci” për një nivel të caktuar standartesh në shërbimet turistike në rajonin e Prespës dhe në të njëjtën kohë do të kontribuonte në përmirësimin e ofertës turistike të ofruar nga banorët lokalë.

Vula Lokale e Cilësisë

Projekti u realizua nëpërmjet implementimit të një sërë aktivitetesh dhe veprimesh, të tilla si inventari i shtëpive të disponueshme për akomodimin e turistëve dhe studimi i

29


vlerësimit të kapacitetit të këtyre shtëpive, aktivitetet për informimin e banorëve lokalë për projektin dhe veprimet që do të ndërmerreshin, shfrytëzimi i trashëgimisë kulinare/gastronomike për promovimin e kuzhinës lokale që çoi në botimin e një libri që përfshinte receta tradicionale, lokale të ndryshme, krijimi i një plani për kategorizimin e shtëpive, përcaktimi i Standardeve Lokale të Cilësisë dhe krijimi i një Certifikate/Simboli Lokal të Cilësisë.

Projekti lidhet me zhvillimin e të gjitha llojeve të turizmit alternativ – sezonal, natyror, rural, sportiv, të gjuetisë dhe peshkimit, vëzhgimit të zogjve, etj. dhe në të njëjtën kohë do të çojë në rritjen e ndërgjegjësimit për mbrojtjen e mjedisit të Liqenit të Prespës dhe zonat rreth tij duke kontribuar në zhvillimin e qëndrueshëm të rajonit me përfitime për ruajtjen e natyrës dhe për prosperitetin e banorëve të tij dhe brezave të ardhshëm.

Shembull i një harte turistike dixhitale në fshatin Brajcino

30


b� Rezultatet e arritura

Objektivat dhe rezultatet e pritshme janë:

• Përmirësimi i cilësisë së ofertës dhe shërbimeve turistike

• Struktura të standartizuara për akomodimin e turistëve• Rritja e numrit të turistëve• Marrëveshje të realizuara për standardet lokale të

cilësisë në Prespë• Krijimi i një sistemi për zhvillimin e agroturizmit në

rajonin e Prespës• Sigurimi i qëndrueshmërisë dhe efekteve financiare

pozitive që projekti do të ketë në nivel lokal;• Rritja e kapaciteteve ndërmarrëse të popullatës lokale;• Forcimi i kapaciteteve të institucioneve lokale, OJQ-ve

dhe sektorit privat për një bashkëpunim më të mirë, planifikim të veprimeve, dialog dhe vendim-marrje më të mirë, si dhe për një kuptueshmëri më të mirë të moduleve ekonomike që çojnë në qëndrueshmërinë financiare të Bashkisë, një nevojë kjo e diktuar nga Ligji për Decentralizimin e Vetë-Qeverisjes Lokale.


Projekti ka mundësuar veprime të mëtejshme për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve turistike nëpërmjet standartizimit dhe kategorizimit të strukturave në fshatrat rreth Liqeneve të Prespës. Aktivitetet e projektit kanë siguruar gjithashtu një shtysë të mëtejshme për projektet që janë në vazhdimësi në kuadër të Parkut të Prespës (që u krijua nga veprimet e tre Kryeministrave në Agios Germanos në vitin 2000), dhe për projekte të tjera të implementuara gjatë viteve të fundit rreth zhvillimit të turizmit, përmirësimit të infrastrukturës rrugore, përmirësimit të trashëgimisë kulturore, etj.

Pritet që ai të shumëzojë efektet në:

• Rritjen e numrit të turistëve

31


• Rritjen e bashkëpunimit midis stafit administrativ të Bashkisë dhe popullatës lokale rreth funksionimit të agro-turizmit

• Rritjen e bashkëpunimit midis Bashkisë të Resenit dhe të Prespës

• Promovimin e rajonit si një destinacion turistik

Shembull i hartës dixhitale turistike të rajonit të Prespës

• Implementimin e projektit në anën shqiptare si dhe zbatimin e efekteve pozitive dhe eksperiencës së fituar në zona të tjera të vendit me kushte mjedisore të ngjashme, d.m.th. në zonën e Liqenit Dojran

32


Kopertina e Studimit për vlerësimin e kapaciteteve të zhvillimit të agroturizmit

Praktikat më të mira Nga PrOjEktEt

shumëPalëshE Në rajON

35


PARtNERItEtEt EUROPIANE PëR PROGRAMEt E GjELBRA LOKALE

подржан до Европска Унија под ИПА Програма 2008 година– Асоцијација на граѓанско општество,

Подршка за партнерски активности „Животна средина,енергетска ефикасност и Здравје и безбедност

на работа”

Implementuar nga Milieukontakt International, KOCKA Training Institute, OZON dhe EDEN Center në Shqipëri,

Maqedoni dhe Mal i Zi 2009 – 2011

a� Përshkrim:

Ky projekt është një iniciativë e përbashkët e Organizatave të Shoqërisë Civile nga Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi dhe Hollanda. Projekti ka si synim krijimin e një rrjeti të Organizatave të Shoqërisë Civile (OSHC) që do të rriten dhe bëhen të njohura si një strukturë drejtuese në promovimin e pjesëmarrjes publike në çështjet mjedisore në bashkitë që marrin pjesë. Anëtarët e këtij rrjeti do të bashkëpunojnë me organet e qeverisjes lokale dhe do të luajnë një rol drejtues në promovimin e praktikave që respektojnë mjedisin në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

Projekti ka si qëllim:

• Të zhvillojë një rrjet CSO-sh nga Hollanda, Maqedonia, Shqipëria dhe Mali i zi të cilat do të punojnë së bashku me qeverisjen lokale (bashkitë) për të implementuar projektet mjedisore të zhvilluara nga procesi i Programit të Gjelbër.

• Të këmbejë përvojën dhe praktikat më të mira të implementimit të projekteve mjedisore të zhvilluara nga procesi i programit të Gjelbër midis një vendi të BE-së dhe tre vendeve të Ballkanit Perëndimor.

• Të nisë, ndërtojë dhe forcojë rrjetin e programit të Gjelbër midis vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe Bashkimit Europian.

36



• Është krijuar faqja e internetit, • U zhvillua një grup mjetesh të qeverisjes së mirë

në kuadër të projektit Parteriteti Europian për Programet e Gjelbra lokale. Ky grup mjetesh fokusohet në ndihmën ndaj bashkive dhe Organizatave të Shoqërisë Civile lokale në zhvillimin e partneritetit lokal të qëndrueshëm gjatë procesit të zhvillimit dhe implementimit të Programit të Gjelbër.

• Partnerët dhe bashkëpunëtorët kanë punuar drejtpërdrejt në terren me organizatat e shoqërisë civile dhe administratat e bashkive në pesë bashki në Maqedoni, Shqipëri dhe Mal të Zi, me asistencën dhe duke përdorur eksperiencën nga Hollanda.

• U zhvillua Manuali për bashkitë dhe OQL si pjesë e grupit të mjeteve të Qeverisjes së Mirë. Ky grup mjetesh përdor përvojat e disa bashkive të caktuara, dhe ka si qëllim të ndihmojë iniciativat e reja për zhvillimin e Programeve të Gjelbra dhe bashkitë e OSHC-të e reja që do të donin të përdornin këto mjete për të sjellë aktivitetet e bashkive më afër qytetarëve.

Logoja e projektit e përgatitur për qëllime promocionale

37


• Grupi i mjeteve përfshin tre pjesë të ndryshme: — Një instrument online i Programit të Gjelbër – një

faqe interneti që ju udhëheq përmes procesit të Programit të Gjelbër sipas një qasjeje hap-pas-hapi;

— Manuali për bashkitë dhe OSHC – një manual praktik që përfshin gjithashtu tema mbështetëse të nevojshme për praktikimin efiçent të qeverisjes së mirë nga bashkitë dhe për pjesëmarrjen e publikut në procesin e vendim-marrjes;

— Skedat e praktikave më të mira të projekteve pilote të zbatuara në secilën nga bashkitë e synuara brenda këtij projekti.

1

Kopertina e grupit të mjeteve të gjelbër

38


Grupi i mjeteve është përgatitur në katër gjuhë – Anglisht, Maqedonisht, në gjuhën e Malit të Zi dhe Shqip, sepse ka si objektiv bashkitë dhe OSHC-të në vendet e përcaktuara dhe gjithashtu është rezultat i përpjekjeve të përbashkëta I katër organizatave partnere të mëposhtme:

— Milieukontakt International, Hollandë, — KOCKA Training Institute – Maqedoni — EDEN Center – Shqipëri — CSO OZON – Mal i Zi

Ekipet e trajnuesve të të katër vendeve dhe të gjithë trajnuesit, ekspertët e tjerë dhe stafi mbështetës, si dhe të gjithë të tjerët e përfshirë në implementimin e të gjithë projektit, bashkitë partnere: Vevcani – Maqedoni, Delcevo – Maqedoni, Preza – Shqipëri, Dajçi – Shqipëri and Mojkovac – Mal i Zi që treguan interes të madh për t’u bërë bashki/komuna më efektive dhe më të mira dhe t’u tregojnë qytetarëve të tyre që ata e vlerësojnë me të vërtetë opinionin e tyre dhe mbështesin aktivizmin lokal. Ky projekt ishte vazhdimi i një procesi më të gjatë zhvillimi mbi mjetet efektive për pjesëmarrjen publike që përdor metodën e Programit të Gjelbër në Ballkanin perëndimor dhe u nis nga Milieukontakt International.


Projekti zhvilloi një grup mjetesh si dhe një faqe interneti për të këmbyer përvojat e mira në projekte ku bashkitë dhe OJQ-të përfshihen në trajtimin e çështjeve mjedisore. U këmbyen gjithashtu praktikat ndërkombëtare.

39


BAShKIMI I FORCAVE PëR Një të ARDhME të QëNDRUEShME Në BALLKANIN PERëNDIMOR

Mbështetur nga Programi Rajonal Mjedisin në Ballkanin Perëndimor i Ministrisë së Punëve të Jashtme të Hollandës

Implementuar nga Milieukontakt International, në Shqipëri, Bosnje – Herzegovinë, Maqedoni, Serbi, Mal i Zi, Kosovë

2007 – 2010

a� Përshkrim:

Implementimi i projektit bazohet në Metodën e Programit të Gjelbër. Programi i Gjelbër është një metodë pjesëmarrëse për zhvillimin dhe implementimin e strategjive dhe planeve të zhvillimit të qëndrueshëm lokal me përfshirje aktive të përfaqësuesve nga sektorë të ndryshëm të komunitetit lokal ku realizohet procesi.

Një nga karakteristikat e Metodës së programit të Gjelbër është që ajo fokusohet jo vetëm në krijimin e një dokumenti, por gjithashtu në implementimin e ideve të parashtruara në dokument: projekte pilote – projekte të vogla që implementojnë pjesë të planeve të Programit të Gjelbër.

Objektivi i Projektit Bashkimi i Forcave për një të Ardhme të Qëndrueshme të Ballkanit Perëndimor është të kontribuojë në kalimin drejt demokratizimit (të mëtejshëm), zhvillimit të qëndrueshëm dhe stabilitetit në Ballkanin Perëndimor.

Qëllimet e projektit:

• të zhvillojë dhe implementojë Programet e Gjelbra;• të ketë 12 Programe të Gjelbra të përvetësuara nga

autoritetet lokale në 12 komunitete;

40


• të promovojë Programet e Gjelbra në të gjithë rajonin e Ballkanit;

• të krijojë metodologji të reja për zhvillimin e Programeve të Gjelbra dhe të përfshijë metoda të reja për të punuar me popullatën lokale;

• të zhvillojë, testojë dhe promovojë metoda të reja të Edukimit Mjedisor;

• të zhvillojë dhe mbështesë bashkëpunimin dhe këmbimin e informacionit midis OJQ-ve;

• të mbështesë OJQ-të mjedisore në rajon në përftimin dhe përdorimin e njohurive dhe ekspertizës mbi zgjerimin e BE-së.


• Tre komunitete në secilin vend kanë zhvilluar procesin e Programit të Gjelbër.

• U krijuan grupe tematike të punës lokale në çdo komunitet të cilët përbëheshin nga rreth tetë përfaqësues të autoriteteve lokale, bizneseve, OJQ-ve dhe qytetarëve të interesuar.

• Filluan aktivitetet e Grupeve të Punës Lokale• U krijuan Grupe Rajonalë Trajnuesish të cilët u trajnuan

edhe më shumë mbi metodën e Programit të Gjelbër, përfshi praktikat dhe shembujt më të mirë nga vendet e tjera.

• U krye trajnimi mbi ICT dhe Menaxhimin e Informacionit, i cili siguroi një pikënisje të mirë për këmbimin efektiv të informacionit dhe ideve midis komuniteteve pjesëmarrëse.

• Dokumentat e Programit së Gjelbër përfshijnë një analizë si dhe një plan strategjik, një plan veprimi dhe një plan monitorimi. Ky dokument është përvetësuar nga autoritetet lokale dhe implementuar nga komuniteti lokal.

• U realizuan vizita studimore kombëtare në komunitete të tjera ku janë zhvilluar Programe të Gjelbra.

41


• Vizitat studimore ndërkombëtare dhanë mundësinë që të shihej sesi Programet e Gjelbra zhvillohen dhe funksionojnë në vende të tjera.

• Çdo vend zhvilloi manualin e tij të implementimit të procesit të Programit të Gjelbër.

• Janë organizuar mbledhje pune kombëtare në secilin vend për të përhapur rezultatet në një audiencë më të gjerë dhe për të frymëzuar organizmat e tjerë në vend që të realizojnë një proces të Programit të Gjelbër dhe ta mbështesin atë (financiarisht).

• Faqe interneti dhe letra elektronike me lajme me anë të të cilave këmbehen përvojat nga të gjitha vendet.

• U zhvillua një metodologji rajonale si një përpilim i të gjitha përvojave dhe u krijua një manual i përbashkët për Ballkanin Perëndimor.

• U zhvilluan dhe përhapën Mbledhjet e Punës së Trajnuesve mbi Edukimin Mjedisor

• U krijuan Platforma Kombëtare mbi Programin e Gjelbër ku përfaqësues të të tre komuniteteve, OJQ dhe trajnues mund të këmbenin përvojën si dhe idetë për promovimin e rezultateve dhe metodës në vend.

• U organizuan workshope mbi hyrjen në BE dhe financimin nga BE duke u përqëndruar në ligjet e BE, procesin e hyrjes dhe financimit të ardhshme për OJQ-të dhe komunitetet pjesëmarrëse.

• U organizuan seminare Rajonale të Këmbimit të Aftësive ku u këmbyen njohuritë, përvojat dhe dijet e reja me qëllimin për të formuar një rrjet rajonal të OJQ-ve mjedisore, komuniteteve aktive me përvojë mbi Programin e Gjelbër, trajnuesve e ekspertëve (nga BE).

• Për të mbështetur OJQ-të dhe trajnuesit e Maqedonisë, Shqipërisë, Serbisë, Malit të Zi, Bosnjës dhe Kosovës që të marrin pjesë në aktivitetet e hyrjes në BE dhe në takimet ndërkombëtare mbi këtë çështje, u organizuan vizita në Bruksel dhe në evenimente ndërkombëtare dhe europiane, për takime me OJQ të tjera ndërkombëtare.

42


hartë e Komuniteteve të Programit të Gjelbër në Ballkanin Perëndimor


Projekti prezanton një model të ri për mendimin dhe veprimin strategjik të qëndrueshëm që bashkon të gjithë aktorët e fushës mjedisore, që të punojnë për forcimin e vlerave e parimeve demokratike në komunitet.

43


Një DRItARE Në PROGRAMIN E GjELBëR Në BALLKANIN PERëNDIMOR – RRëFIMI I hIStORIVE LOKALE PëRMES REALIZIMIt të VIDEOVE NëPëRMjEt PjESëMARRjES

Mbështetur nga PSO, Hollandë

Implementuar nga Kocka Training Institute

a� Përshkrim:

Nëpërmjet këtij projekti OJQ-të rrisin dukshmërinë e tyre në komunitet dhe promovojnë rezultatet e Programit të Gjelbër (AGj) në mënyrë tërheqëse dhe transparente me videot që tregojnë rezultatet e AGj në nivel lokal. OJQ-të kanë kanale të ndryshme që përdorin për promovim si p.sh. televizionet kombëtare/rajonale të cilët janë tashmë me të vërtetë të interesuar në GA, sepse disa ngjarje nga programi GA janë shfaqur tashmë në televizione në vende të ndryshme. Platforma Kombëtare Maqedonia po planifikon të organizojë një festival filmi ku videot mund të prezantohen dhe diskutohen. Këto aktivitete promovuese do të jenë pjesë e strategjisë promovuese të zhvilluar në fund të projektit.

Këshillat dhe trajnimet e ekspertëve do të kryhen nga organizata Insightshare, me bazë në Francë dhe Angli, me trajnues të vendosur në të gjithë botën në Angli, Francë, Kroaci, Afrikën e Jugut, Ruanda dhe Peru. Insightshare ka më shumë se 15 vjet përvojë në Realizimin e Videove nëpërmjet Pjesëmarrjes si një mjet për zhvillimin e komunitetit. Kjo organizatë do të përfshihet gjithashtu në perpilimin dhe montimin përfundimtar të videove për grupe e ndryshme të synuara dhe do t’i hedhë në DVD. (http://www.insightshare.org) Të gjitha videot do të jenë të disponueshme në faqen e internetit të Programit të Gjelbër të Milieukontakt www.greenagenda.net dhe në faqet e internetit të 18 OJQ-ve lokale. Çdo video kombëtare do të realizohet në të gjitha gjuhët e folura në secilin prej gjashtë vendeve dhe në anglisht për personat e interesuar nga vende të tjera.

44



• Rritja e ndërgjegjësimit në të gjitha nivelet (komunitet, nivel politik, financuesit) nga ndikimi i Programit të Gjelbër në nivel lokal dhe mënyra sesi ajo kontribuon në një përfshirje më të lartë të popullatës lokale në formësimin e mjedisit të tyre dhe politikë-bërjen mjedisore në nivel lokal. Për të treguar se çfarë AGj do të thotë për popullatën lokale nëpërmjet tregimeve të treguara nga pikëpamja e tyre në formën e një videoje të realizuar nga dhe për popullatën lokale.

• OJQ-të kanë fituar aftësi, përvojë dhe njohuri në menaxhimin dhe koordinimin e projektit. Kanë rritur praninë e tyre në nivel lokal dhe rajonal. OJQ-të mësuan të përdorin realizimin e videove nëpërmjet pjesëmarrjes si një mjet për zhvillimin e komunitetit dhe ta përhapin atë nëpërmjet kanaleve të ndryshme për promovimin e projektit të Programeve të Gjelbra.

• KOCKA është zhvilluar edhe më shumë si organizatë për sa i përket zhvillimit të burimeve njerëzore, zhvillimit institucional dhe organizativ dhe ka forcuar pozicionin në shoqërinë maqedonase si një institut trajnues inovativ që përdor teknika të tilla si PV.

• Në të gjashtë vendet u formuan ekipe të trajnuesve lokalë të PV (që vinin nga 18 komunitete lokale) të cilët kanë fituar njohuri dhe aftësi për të lehtësuar proceset e PV dhe mund ta plikojnë atë në punën e tyre të ardhshme.

Material promocional nga projekti

45


Rezultat u arritën nëpërmjet:

• Realizimit të videove nga popullata lokale që tregonin GA në nivel lokal në të gjithë 18 komunitetet në të gjashtë vendet.

• Shpërndarjes dhe transmetimit të videove në televizionet kombëtare/rajonale, faqe interneti, Platforma Kombëtare, rrjete dhe shoqata në rajon. U zhvillua një strategji promovimi.

• Trajnime rajonale dhe kombëtare mbi Realizimin e Videove nëpërmjet Pjesëmarrjes.

• Konferencës rajonale në një të katërtën përfundimtare të projektit, në shtator 2010.

• Zhvillimit dhe këmbimit të ekspertizës mbi materialet dhe metodat (praktikat më të mira).

• Zhvillimit aftësive të monitorimit, atyre praktike dhe të menaxhimit të projektit nga partnerët.

Aktivitetet e projektit u zbatuan në komunitetet e mëposhtme nga 18 OJQ-të partnere:

• Shqipëri — Permaculture Association, Prezë — Transborder Wildlife, Voskopoja — PPNEA and Ylber, Dajci

• Bosnje-Herzegovinë — CZZS, Banja Luka — Nove Nade, Visegrad — Sadnice Mira, Zavidovici

• Kosovë — ERA, Rugova valley, Peja — Natural Fresh, Recan, Prizren — Liria, Istog

• Maqedoni — Biosfera, Bitola — Krste Jon, Vevcani — RAC Delcevo, Delcevo

46


• Mal i Zi — Green Step – Ulcinj; — Local Democracy Agency – Niksic; — FORS Montenegro – local office Berane.

• Serbi — Timok Club, Knjazevac — Nature Conservation Movement of Sremska

Mitrovica (Pokret gorana Sremske Mitrovice) — Staniste - Vrsac


Projekti paraqet një mjet të ri për promovimin publik nëpërmjet realizimit të videove nëpërmjet pjesëmarrjes. Ky mjet mund të përdoret për promovimin e gjerë të aktiviteteve mjedisore dhe organizatave të shoqërisë civile si partnerë seriozë në procesin e vendim-marrjes.

Material promocional nga projekti

Praktikat më të mira Në EdukimiN

mjEdisOr Nga rajONi

49


ShKOLLA E EKOLOGjISë URBANE MAL I ZI

a� Përshkrim

Parlamenti i Malit të Zi bëri një Deklaratë mbi Malin e Zi si një Shtet Ekologjik në vitin 1991. Kushtetuta e vitit 1992 konfirmoi Deklaratën duke përcaktuar që Mali i Zi është një shtet “demokratik, social dhe ekologjik”. Gjithsesi, gjatë krizës politike dhe ekonomike të viteve 1990, pak u bë për të zbatuar këto dispozita dhe konceptin e ‘shtetit ekologjik’. Që nga viti 2000, janë bërë përpjekje për ka shndërruar këtë koncept në të zbatueshëm nëpërmjet zhvillimit të dokumentave strategjikë dhe kohët e fundit nëpërmjet harmonizimit të legjislacionit kombëtar me ligjet mjedisore të BE. Zhvillimi i qëndrueshëm ka fituar rëndësi në politikë-bërje dhe në publik gjatë viteve të fundit me implementimin e iniciativave të ndryshme mbi forcimin institucional për zhvillim të qëndrueshëm. Në të njëjtën kohë disiplina mjedisore është futur në të gjitha nivelet e arsimit nga ai fillor deri në universitet.

Pavarësisht këtyre përpjekjeve, edukimi mjedisor nuk është i zhvilluar sa duhet. Nuk ka një sistem jo-zyrtar të edukimit mjedisor për të rriturit ose për trajnimin e mësuesve në edukimin mjedisor dhe zhvillimin e qëndrueshëm. Mundësitë e vetme për këtë edukim sigurohen nga programet ndërkombëtare të bashkëpunimit dhe asistencës teknike. Për të trajtuar këto çështje në mënyrë të plotë dhe për të promovuar aktivizmin dhe përgjegjësinë ekologjike Lëvizja Mjedisore OZON ka krijuar Shkollën e Ekologjisë Urbane.

SHKOLLA E EKOLOGJISË URBANE – PËRMBLEDHJE E PROGRAMIT

Objektivat e projektit:

• të nxisë mënyrën e qëndrueshme të jetës, përgjegjësinë mjedisore dhe të mësuarit gjatë gjithë jetës;

50


• të mbështesë besimin që individi mund të marrë pjesë dhe të ndikojë në zgjidhjen e problemeve mjedisore.

• të mbështesë sistemin e edukimit mjedisor të Malit të Zi.

Qëllimet e programit: Të përmirësojë njohuritë profesionale të pjesëmarrësve rreth çështjeve mjedisore: legjislacionit, kompetencave, pjesëmarrjes në vendim-marrje, ndërtimit të bashkëpunimit shumë-sektorial, përmirësimit të kurrikulës së shkollës mjedisore, dhe promovimit të praktikave më të mira nëpërmjet mbledhjeve të punës ndërvepruese dhe paneleve të diskutimit.

Grupet e synuara: mësuesit e shkollës fillore dhe mesme të biologjisë, gjeografisë, edukatës qytetare dhe mësuesit që japin mësim në lëndët mjedisore.

Programi i shkollës përfshin katër module:

Moduli I, Dita I

• Gjurma ekologjike – ushtrime • Rëndësia e pjesëmarrjes publike në proceset e vendim-

marrjes e diskutime.• Vlerësimi i Ndikimit në Mjedis dhe Pjesëmarrja

Publike – prezantim• Konventa e Aarhus në Mal të Zi - prezantim

Dita II

• Leksion “Planifikimi Urban i Qytetit”• Leksion “ Ekologjia Urbane – Menaxhimi Mjedisor”• Leksion “Efiçenca e Energjisë dhe Energjia e

Rinovueshme”

Moduli II, Dita I

• Leksion: “Ruajtja e Shëndetit dhe Mjedisit nga faktorë të dëmshëm të ndryshëm”

• Leksion: “ Riciklimi dhe Ndarja e Mbetjeve”• Diskutim në Panel: “Menaxhimi i mbetjeve – Çfarë të

bëjmë?”

51


Dita II

• Leksion: “Marrëdhëniet Publike dhe Gazetaria Bioetike”

• Leksion: “Shoqëria Civile dhe Roli i Saj në Mbrojtjen e Mjedisit”

b� Rezultatet e arritura

Pjesëmarrësit janë të detyruar të kryejnë detyra dhe ese gjatë kursit.

Numri i pjesëmarrësve: 15

Shkolla është e çertifikuar nga Zyra për Shërbimet e Edukimit e Malit të Zi dhe është e cilësuar si një program edukues profesional për mësuesit e shkencave natyrore dhe sociale, dhe edukatës qytetare.

Rezultatet e Programit:

Pas përfundimit të shkollës pjesëmarrësit:

• kuptojnë dhe vlerësojnë ndërvarësinë e dimensioneve ekonomike, ekologjike, sociale dhe kulturore, në nivel lokal, kombëtar dhe global;

• reflektojnë në mënyrë kritike sesi kjo ndërvarësi ndikon mbi komunitetet, vendin e punës, familjen dhe individët dhe janë në gjendje të marrin vendimet e duhura;

• zhvillojnë sjellje dhe aftësi që janë të favorshme për arritjen e një të ardhmeje të qëndrueshme.

• zhvillojnë një etikë përgjegjësie personale dhe kujdes kundrejt të gjitha aspekteve të mjedisit, dhe

• marrin pjesë si qytetarë aktivë dhe të përfshirë në ndërtimin e një të ardhmeje të qëndrueshme

Përveç aftësive të radhitura më sipër Lëvizja Mjedisore OZON i ofron pjesëmarrësve mbështetje për veprimet e vogla mjedisore në komunitet, duke e vënë kështu teorinë në praktikë dhe duke rritur aktivizmin mjedisor. Mësuesit i zhvilluan këto aktivitete me nxënësit e tyre.

52



Ky model aktivitetesh të Edukimit Mjedisor mund të përdoret dhe zbatohet shumë lehtë në situatën lokale në rajonin ndërkufitar.

Nga aktivitetet e projektit www�ozon�org�me

taBElat E PrOjEktEVE të PërdOrur Për

VlErësim

55


Nr. Titulli Fusha Objektivi Praktika e mirë

PRAKtIKAt Më të MIRA NGA ZONA NDëRKUFItARE

1 Rregullimi i rrugicave turistike malore në rajonin e Prespës-Ohrit

Turizëm/zhvillim i qëndrueshëmј

Përmirësimi i infrastrukturës malore

Qasja praktike në përmirësimin e mini-infrastrukturës malore dhe promovimi i saj nëpërmjet paketave informuese të përshtatshme mund të përdoret në projektin tonë. Përmbajtja e këtij projekti mund të integrohet në materialet e mësimdhënies dhe të promovimit që mund të përdoren për trajnimin mjedisor. Së fundi, ai mund të kontribuojë në prurjet turistike në të ardhmen, duke kontribuar në rritjen e të ardhurave për banorët e rajonit.

2 Modifikimi i produkteve turistike për zonat rurale në mikro-rajonin e Ohër-Debarca-Vevcani

Turizëm/zhvillim rural

U krijua një produkt i ri turistik për të gjithë mikro-rajonin, u realizua dhe shpërnda një broshurë promocionale, dhe u realizua një fushatë mediatike

Duke pasur parasysh strukturën e rajonit dhe karakterin e tij kryesisht rural, hartat e rrugicave dhe strukturave të tjera do të përfshihen në materialet trajnuese të projektit tonë.

3 Kopësht demostrimi për testimin e llojeve të reja të frutave në rajonin e Ohrit

Mjedis, bujqësi Krijimi i kopshtit demostrativ mundëson testimin e llojeve të tjera të mollëve dhe qershive dhe ndihmon në futjen e praktikave bashkëkohore për prodhimin intensiv të frutave

Zhvillimi i llojeve të reja të mollëve dhe vlerësimi i tyre i detajuar mund të përhapet nëpëmjet trajnimit të prodhuesve të tjerë gjatë implementimit të projektit.

4 Projekti për Bujqësinë dhe Zhvillimin Rural të Qëndrueshëm në Rajonet Malor SARD-M

Zhvillim i qëndrueshëm, Bujqësi, Zhvillim rural

Vlerësimi i dobësive dhe fuqive të politikave malore përfshi aspektet sociale, ekonomike, institucionale dhe mjedisore në lidhje me parimet e Zhvillimit Bujqësor dhe Rural të Qëndrueshëm

Projekti trajton çështjet e politikave dhe palët e përfshira në formulimin dhe implementimin e politikave të zhvillimit të zonave malore (rurale ose të largëta) në rajon dhe mund të shërbejë si mjet mësimdhënës gjatë implementimit të projektit.

56


Nr. Titulli Fusha Objektivi Praktika e mirë5 Fillimi i

përzgjedhjes parësore të mbetjeve plastike në rajonin e Strugës, Vevcanit dhe Debarcas

Mbrojtje mjedisore Implementimi i projektit dhe identifikimi i subjekteve që do të blenin mbetjet plastike, përcaktimi i pikave që do të shërbenin për shitjen, blerja e kontenierëve për mbledhjen e mbetjeve plastike dhe realizimi I fushatës promocionale

Ai mund të përdoret edhe në bashki të tjera duke ulur shpenzimet e CSE, duke kontribuar në procesin e pastrimit të mjedisit dhe në procesin e krijimit të vendeve të reja të punës e rritur të ardhurat e disa familjeve.

6 Projekti i Ruajtjes së Liqenit të Ohrit - LOCP

Mbrojtje mjedisore, menaxhim i burimeve natyrore në rajonin ndërkufitar

Ruajtja dhe mbrojtja e burimeve natyrore dhe biodiversitetit të Liqenit të Ohrit nëpërmjet zhvillimit dhe mbështetjes së bashkëpunimit efektiv midis Shqipërisë dhe Maqedonisë për menaxhimin e përbashkët të basenit të Liqenit të Ohrit, duke kombinuar ruajtjen dhe mbrojtjen e liqenit me përdorimin e qëndrueshëm të burimeve natyrore të tij

Ai mund të përdoret si një shembull i një modeli të suksesshëm të menaxhimit bilateral të burimeve ndërkufitare dhe si një bazë për menaxhimin e ardhshëm të projekteve bilaterale të ngjashme.

7 Ripërtëritja e Ekosistemit të Liqenit të Prespës

Mbrojtje mjedisore, Biodiversitet, menaxhim i burimeve njerëzore

Mbështetja e zhvillimit të qëndrueshëm në këtë rajon të ndjeshëm

Shembull i menaxhimit të integruar të burimeve natyrore ndërkufitare ku popullsia lokale do të përfitojë nga pastërtia më e madhe e ujërave. Cilësia më e mirë e ujit do të ndihmojë gjithashtu në tërheqjen e më shumë turistëve. Fermerët lokalë do të përfitojnë nga përdorimi i metodave më të qëndrueshme dhe do të kursejnë para nga përdorimi i lëndëve organike.

57


Nr. Titulli Fusha Objektivi Praktika e mirë8 Menaxhimi

i Integruar i Ekosistemit në Rajonin ndërkufitar të Parkut të Prespës

Mbrojtje Mjedisore, Biodiversitet, Menaxhim i Burimeve Njerëzore

Të ndihmojë popullatën e rajonit nëpërmjet zhvillimit ekonomik dhe social afatgjatë, të ruajë diversitetin e pasur dhe të mbrojë ujërat e Basenit të Liqeneve të Prespës, duke pajisur palët e interesuara me mjetet e nevojshme për të siguruar një menaxhim më të mirë të burimeve natyrore që krijojnë përfitime kombëtare, ndërkufitare dhe globale

Ai mund të përdoret si një model i suksesshëm i bashkëpunimit trepalësh të burimeve ndërkufitare, nëpërmjet implementimit të planeve të veprimit strategjik, futjes së praktikave bujqësore të mira për reduktimin e pesticideve dhe një sistemi kontrolli për parandalimin e ndotjes nga industria.

9 Standardet e Cilësisë në Prespë

Turizëm, zhvillim i qëndrueshëm

Krijimi i Standardeve Lokale të Cilësisë për kapacitetet e turizmit alternativ

Projekti ka mundësuar veprime të mëtejshme për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve turistike nëpërmjet standartizimit dhe kategorizimit të strukturave në fshatrat rreth Liqeneve të Prespës. Aktivitetet e projektit kanë siguruar gjithashtu një shtysë të mëtejshme për projektet që janë në vazhdimësi në kuadër të Parkut të Prespës (që u krijua nga veprimet e tre Kryeministrave në Agios Germanos në vitin 2000), dhe për projekte të tjera të implementuara gjatë viteve të fundit rreth zhvillimit të turizmit, përmirësimit të infrastrukturës rrugore, përmirësimit të trashëgimisë kulturore, etj.

PRAKtIKAt Më të MIRA NGA PROjEKtEt ShUMëPALëShE Në RAjON

10 Partneriteti Europian për Programet e Gjelbra Lokale

Menaxhim mjedisor, qeverisje e mirë

Krijimi i një rrjeti të Organizatave të Shoqërisë Civile që do të rritet dhe të bëhet i njohur si një strukturë drejtuese në promovimin e pjesëmarrjes publike në çështjet e mjedisit në bashkitë pjesëmarrëse

Projekti zhvilloi një grup mjetesh si dhe një faqe interneti për të këmbyer përvojat e mira në projekte ku bashkitë dhe OJQ-të përfshihen në trajtimin e çështjeve mjedisore. U këmbyen gjithashtu praktikat ndërkombëtare.

58


Nr. Titulli Fusha Objektivi Praktika e mirë11 Bashkimi i Forcave

për një të Ardhme të Qëndrueshme në Ballkanin Perëndimor

Menaxhim mjedisor, planifikim mjedisor

Zhvillimi dhe implementimi i planeve dhe strategjive të zhvillimit të qëndrueshëm lokal me përfshirje aktive të përfaqësuesve të sektorëve të ndryshëm në komunitetin lokal

Projekti prezanton një model të ri për mendimin dhe veprimin strategjik të qëndrueshëm që bashkon të gjithë aktorët e fushës mjedisore, që të punojnë për forcimin e vlerave e parimeve demokratike në komunitet

12 Një dritare në Programin e Gjelbër në Ballkanin Perëndimor – rrëfimi i historive lokale nëpërmjet Realizimit të Videove nëpërmjet Pjesëmarrjes

Menaxhim mjedisor, pjesëmarrje publike, fushatë publike

OJQ-të përmirësojnë praninë e tyre në komunitet dhe promovojnë rezultatet e Programit të Gjelbër në një mënyrë tërheqëse dhe transparente me shfaqjen e videove që tregojnë rezultatet e AGj në nivel lokal

Projekti paraqet një mjet të ri për promovimin publik nëpërmjet realizimit të videove nëpërmjet pjesëmarrjes. Ky mjet mund të përdoret për promovimin e gjerë të aktiviteteve mjedisore dhe organizatave të shoqërisë civile si partnerë seriozë në procesin e vendim-marrjes

BESt PRACtICES IN ENVIRONMENtAL EDUCAtION FROM thE REGION

13 Shkolla e Ekologjisë Urbane Mal i Zi

Edukim mjedisor Nxitja e mënyrës së qëndrueshme të jetës, përgjegjësisë mjedisore dhe të mësuarit gjatë gjithë jetës; mbështja e mendimit që individi mund të marrë pjesë dhe të ndihmojë në zgjidhjen e problemeve mjedisore

Ky model aktivitetesh të Edukimit Mjedisor mund të përdoret dhe zbatohet shumë lehtë në situatën lokale në rajonin ndërkufitar

Финансирано од Европска Унија

Partnerët:

1. Research Centre for Rural Development (RCRD), Albania2. The Union of the Ecologists “Natyra”, Macedonia3. “Krste Jon”, Macedonia4. Programi Kombetar i Qendrave Rinore (SOEK), Albania5. “Kadmi & Harmonia” , Albania

Ky dokument u përgatiti nga:

KOCKA Training Institute,

Në kuadër të projektit:

“Përforcimi i kapaciteteve edukuese dhe trajnuese për Ruajtjen e Burimeve Natyrore në Basenet e Ohrit-Prespës”

Numri i Kontratës: 2012/288-302

Mars 2013

Përforcimi i kapaciteteve Edukuese dhe trajnuese për ...

Documents

Transcript of Përforcimi i kapaciteteve Edukuese dhe trajnuese për ...