Zadanie domowe

Zarejestrować się na Participant Portal

http://ec.europa.eu/research/participants/portal/desktop

/en/home.html

Zasady udziału w programie HORIZON2020

Zdefiniowanie tematu

badawczego

Zbudowanie konsorcjum,

przygotowanie projektu

Odnalezienie konkursu

Ocena (kryteria i eksperci)

Czym się zajmuję? Tematyka moich badań, zainteresowań

Czy moja tematyka związana jest z polityką UE Programy Pracy http://ec.europa.eu/research/horizon2020/index_en.cfm?pg=h2020-documents

Negocjacje umowa i realizacja

Zamknięcie i kontrola

Lobbowanie tematów

Czy/kto pracuje nad podobnym tematem?

Bazy patentowe, Espacenet, projekty zrealizowane w

poprzednich PR http://cordis.europa.eu/fp5/projects.htm,

http://cordis.europa.eu/fp6/projects.htm,

http://cordis.europa.eu/fp7/projects_pl.html,

http://ep.espacenet.com/?locale=en_EP

Nowość nie tylko u nas!!!!!

Pomysł

„Aby wpaść na dobry pomysł, trzeba zgromadzić wiele pomysłów.”

Linus Pauling (1901-1994), słynny fizyk i chemik amerykański, dwukrotny laureat Nagrody Nobla

Doskonała baza

naukowa 21,6 mld €

• European Research

Council (ERC) • Infrastruktury

badawcze • Future and Emerging

Technologies (FET) • Akcje Marie

Skłodowska-Curie

Wiodąca pozycja w przemyśle

15,04 mld €

• Technologie wspomagające i przemysłowe ,

• Wsparcie innowacji w MŚP,

• Finansowanie ryzyka – instrumenty kapitałowe i dłużne

Wyzwania społeczne 26,24 mld €

• Zdrowie, zmiany demograficzne i dobrostan • Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone

rolnictwo, badania morskie i gospodarka ekologiczna

• Bezpieczna, ekologiczna i efektywna energia • Inteligentny, ekologiczny i zintegrowany transport • Działania w dziedzinie klimatu, efektywna

gospodarka zasobami i surowcami • Europa w zmieniającym się świecie - Integracyjne,

innowacyjne i refleksyjne społeczeństwa • Bezpieczne społeczeństwa – ochrona wolności i

bezpieczeństwa Europy i jej obywateli

JRC

Partnerstwa Art.185

Partnerstwa Art.187

EIT

EURATOM 2014-2018

Upowszechnianie doskonałości i poszerzenie uczestnictwa

Nauka z udziałem i dla społeczeństwa

Od czego zacząć? 1. Konkurs/Program Pracy –

tematyka/instrument/konsorcjum

2. Rezultaty – jakie i kto ich chce - IMPACT

3. Background – Dlaczego to robię – 5 pytań

4. Tytuł/Akronim

5. Cele – co planujemy zrobić

6. Pakiety pracy – jak będziemy to robić - NAUKA

7. Konsorcjum – kto

8. Koszty

Ćwiczenie

Wybór źródła finansowania

Szukam konkursu

(koordynacja)

Szukam koordynatora

(partner)

Gdzie jeszcze szukać partnerów? European R&D Partnersearch System - partnerzy dla MŚP www.rdpartners.net

Ideal-IST- uczestnictwo w Programie Technologii Społeczeństwa Informatycznego www.ideal-ist.net

Austrian Research IT-database http://www.ictprofiles.at/

SMEs go Health Partner Search - dla instytucji naukowych i firm zainteresowanych projektami badawczymi realizowanymi w dziale Health http://www.smesgohealth.org/common/ContactsLogin.asp

International Co-operation in Research and education http://www.kooperation-international.de/en/countries/themes/

EuroPartnerSearch - Animal Science Database - przedsiębiorstwa http://www.europartnersearch.net/animal-science/database/index_sme.php

EuroPartnerSearch - Animal Science Database - instytucje naukowe http://www.europartnersearch.net/animal-science/database/index_rtd.php

Baza MNiSW – aktualne oferty współpracy w ramach 7PR z Polski i innych krajów badawczych www.nauka.gov.pl/mein/index.jsp?place=Menu08&news_cat_id=1066&layout=2

Serwis KPK www.kpk.gov.pl/7pr/pp/index.html

IRC Network - sieć instytucji zajmujących się transferem technologii w Europie, usługi dla biznesu i przemysłu http://irc.cordis.europa.eu

http://cordis.europa.eu/technology-platforms/

Europejskie i Polskie Platformy Technologiczne http://www.kpk.gov.pl/ppt/

Od czego zacząć? 1. Konkurs/Program Pracy

2. Rezultaty – jakie i kto ich chce - IMPACT (Kryteria oceny – 1. Excellence, 2. Impact, 3. Implementation)

3. Background – Dlaczego to robię – 5 pytań

4. Tytuł/Akronim

5. Cele – co planujemy zrobić

6. Pakiety pracy – jak będziemy to robić - NAUKA

7. Konsorcjum – kto

8. Koszty

Struktura wniosku

B1 – co? Doskonałość naukowa B2 – po co? Oddziaływanie rezultatów B3 – jak? Realizacja B4 – kto? Konsorcjum B5 – etyka i bezpieczeństwo

Dlaczego impact?

Kryteria oceny:

1. Excellence = Scientific

2. Impact = Impact

3. Implementation = Administrative

Impact Wymaga działania Sam się nie zrobi W projekcie musimy go zaplanować i do

niego doprowadzić

Dlaczego jest ważny w naszym projekcie i po jego zakończeniu?

Impact …

• Traktowany jako najnudniejsza część

• Co tam wpisać?

• BLAAABLAAA…. = (european added value…..)????

• Ciekawy IMPACT podnosi jakość projektu

• Zaczynając od IMPACT projekt może stać się ciekawszy i efektywniejszy

• Impact to nie dostarczenie produktu, ale wpasowanie projektu do całego obrazka ERA

https://www.tekes.eu/globalassets/tekeseu/nyt/esitysaineisto/building_impactv2.pdf

Jak osiągnąć impact w badaniach?

Oceniane na etapie wnioskowania bardzo ważne w IA!!!!

Exploitation oficjalnie

REGULATION (EU) No 1290/2013 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 11 December 2013

(…) 'exploitation' means the use of results in further research activities other than those covered by the action concerned, or in developing, creating and marketing a product or process, or in creating and providing a service, or in standardisation activities; (…)

(…) Each participant that has received Union funding shall use its best efforts to exploit the results it owns, or to have them exploited by another legal entity, in particular through the transfer and licensing of results in accordance with Article 44. (…)

Expliotation • Bieżąca informacja o dostępnych możliwościach

wykorzystania (state of the art i dalej w czasie projektu) • IPR strategy (kto będzie właścicielem, na jakich zasadach)

również po zakończeniu (patentowanie, licencje) • Standaryzacja może prowadzić do rozwoju!!! • Analiza rynku i potrzeb • Strakeholders również spoza konsorcjum • Nie tylko komercyjne aspekty expliotation (impact: social,

scientific, economic) • Każdy partner powinien być przeszkolony z zakresu

realizacji exploitation

Prawa własności intelektualnej Ochrona własności intelektualnej

Patenty Wynalazki Wzory użytkowe Wzory przemysłowe Znaki towarowe Know-how

patent krajowy patent europejski (na

jakie kraje?)

czas oczekiwania na ochronę czas wprowadzenia produktu

na rynek

opłaty związane z ochroną własności intelektualnej, a zyski czerpane z późniejszych licencji

w projekcie mam innych partnerów – jak dzielimy się prawami?

wg potrzeb, wspólna własność, kto ponosi opłaty związane z ochroną po skończeniu projektu?

Ochrona własności intelektualnej

• Krajowe i międzynarodowe bazy patentowe (espacent, USPTO, Japonia, DEPATIS) • Ośrodki informacji patentowej • Literatura patentowa • Rzecznicy patentowi • CITT Patent europejski 4-5 lat – średnio 30 tyś. EURO Patent polski – 20 tyś zł

http://www.iprhelpdesk.eu/How_to_manage_IP_in_H2020_at_the_grant_preparation_stage IPR Helpdesk

Dissemination oficjalnie

(…) 'dissemination' means the public disclosure of the results by any appropriate means (other than resulting from protecting or exploiting the results), including by scientific publications in any medium; (…)

REGULATION (EU) No 1290/2013 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 11 December 2013

(…) With regard to the dissemination of results through scientific publications, open access shall apply under the terms and conditions laid down in the grant agreement (…).

(…)Subject to any restrictions due to the protection of intellectual property, security rules or legitimate interests, each participant shall through appropriate means disseminate the results it owns as soon as possible.(…)

Czy muszę dzielić się rezultatami projektu?

Open Access obowiązkowa publikacja on-line

• Open Access nie wymusza obowiązku publikacji wyników projektu.

Decyzja o publikacji podejmowana jest przez członków konsorcjum. Open access musi być zapewniony jedynie w przypadku, gdy publikacje są środkiem dysyminacji wyników projektu.

• OA nie koliduje z decyzją o komercyjnym wykorzystaniu wyników

projektu np. przez patentowanie. Decyzja o tym czy publikacja jest zasadna musi zapaść po uprzednim rozważeniu ochrony rezulatów.

Proces decyzyjny

Źródło: IPR Helpdesk

Komunikacja czyli promocja • Strona www, newsletter, konferencje

• Dołączanie się do kampanii/inicjatyw społecznych w temacie

• Promocja na targach/konferencjach

• Film promocyjny (umieszczony on-line), media społecznościowe

• Dedykowane warsztaty dla grup docelowych (np. PhD)

Impact Rezultat Użytkownik

końcowy (dla kogo?)

Jak użytkownik końcowy może wykorzystać rezultaty?

Jak dotrę do grup docelowych?

Prototyp sensorów mierzących zawartość węglowodorów w wodzie pitnej

Firma z sektora wodnego, która produkuje urządzenia pomiarowe (dział projektowania)

Komercyjna produkcja i sprzedaż urządzenia

-Klastry wodne -Platformy technologiczne – polskie i europejskie -Firmy w konsorcjum -Sensors for Water Interest Group (SWIG)

Oddziaływanie na poziomie: naukowym (co mój projekt wniesie do europejskiej nauki); społecznym (jak to wpłynie na życie/rozwój Europejczyków, czy to jest ekologiczne); politycznym (jak wpłynie na gospodarkę).

Exploitation Dissemination IPR Results

a) Rozpowszechnienie i/lub wykorzystanie wyników projektu

Odbiorcy końcowi - kto czeka na rezultaty naszego projektu?

• schemat Planu wykorzystania i rozpowszechniania wyników projektu (chyba, że nie jest wymagany). Dla projektów innowacyjnych opisz realistyczną ścieżkę wejścia produktów na rynek;

• uwzględnij wszystkie grupy docelowe (wymiar badawczy, komercyjny, inwestycyjny, społeczny, środowiskowy, polityczny, dydaktyczny) ;

• podejście całościowe – dopasowane do kwestii technicznych, rynkowych i organizacyjnych;

• działania zarówno w trakcie, jak i po projekcie;

B2.2 Działania podjęte w celu zwiększenia oddziaływania

Interesariusze - Stakeholders Osoby, które nie są bezpośrednio zaangażowane w projekt, lecz jego wyniki mają na nie wpływ, dlatego są zainteresowane w pomyślnym lub niepomyślnym przebiegu projektu. kto jest bezpośrednio zaangażowany w projekt? kim są potencjalni beneficjenci badań? kto może mieć negatywny wpływ na projekt? kto bezpośrednio lub pośrednio wspiera badania? czy mam przeciwników? czy istnieją pozytywne lub negatywne relacje między interesariuszami?

1. Ja 2. Współpracownicy 3. Przełożeni 4. Instytucja (może uzyskać przychody lub prestiż w

wyniku prowadzonych badań) 5. Społeczeństwo (może korzystać z nowej wiedzy

uzyskanej z projektu 6. Użytkownik końcowy (może korzystać z namacalnego

produktu)

Przykładowi interesariusze

Najpopularniejsze kanały rozpowszechniania

http://www.useanddiffuse.eu/

http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/other/gm/h2020-guide-comm_en.pdf

Wyobraźcie sobie, że znajdujecie się w ciemnym pokoju.

W pokoju znajduje się pewne zwierzę. Za chwilę rozdam Wam opis tego zwierzęcia.

Opisy są pewnego rodzaju sprawozdaniem osób,

które miały okazję być w pokoju i dotknąć zwierzęcia.

Spróbujcie odgadnąć co to za zwierzę.

Zespół I „Coś twardego, podłużnego, ok.3 m, ostre zakończenie, o nie zbyt dużej średnicy‖

Odpowiedź — słoń (kość słoniowa)

Zespół II „Czuję oddech zwierzęcia, coś podłużnego, jest zakończone dwoma wyrostkami‖

Odpowiedź — słoń (trąba)

Zespół III „Duża powierzchnia, do 1,5 m długości. Gdy zwierze się porusza odczuwam lekki wiatr‖

Odpowiedź — słoń (uszy)

Zespół IV — „Coś o kształcie kolumny lub filaru, na spodzie coś miękkiego i delikatnego. Gdy zwierzę się porusza robi to bezszelestnie‖

Odpowiedź — słoń (stopy/nogi)

Zespół V — „Ogromna powierzchnia, wyczuwam pomarszczenia i szczątkowe owłosienie. Skóra jest gruba, marszczona skóra o grubości 2–4 cm‖

Odpowiedź — słoń (tułów)

Cele ćwiczenia

ludzie w różny sposób postrzegają świat, sytuacje często ulegamy schematom i działamy tylko wg ustalonego

wzoru czasami może rozmawiać o tym samym, używając innych

słów, patrząc na dany problem z innej perspektywy. ważna jest sztuka komunikacji kreatywnego myślenie, wyobraźnia zwiększenie dynamiki pracy (pobudzenie do myślenia,

współzawodnictwa)

Czas trwania projektu

Communication and dissimination

Exloitation

Jak dobrze napisać impact?

• Przeczytać WP, zidentyfikować impact’y

• Określić sposób ich zrealizowania

• Ustalić, kto będzie na nie pracował (stakeholders)

• Utworzyć plan dissemination & exploitation

Przykłady z projektów

• Expected result of the project: A technical prototype of a sensor for

measuring seismic movements particularly in areas most threatened

by earthquakes. Expected accuracy varies between XXX.

Manufacturing costs of the device should not exceed XXX Euro.

Specification of the sensor will be published and used later by XXX to

build fully functional commercial prototypes. Patent application is

intended. The device will meet ISOxxx standard.

• With the planned installation of more than 1 MW of storage systems

we will be able to provide about 0.75 MW of reserve power within the

project. A share of 20 % equivalent to 6.6 GW would be equivalent to

a market volume of 1,101 Mio €/a.

• It will stimulate two spin-off companies as result of innovations”

Przykładowe zdania Dissemination of knowledge in the project: • Inter-exchange of personnel • 10 Scientific-industrial workshops • Web platform for cooperation • The publication of a monograph in English edited by the

project manager and with co-author by persons representing the non-profit organizations and industry.

The results obtained in the course of the project will be

presented and proposed to units having a decisive impact on the xxx theme during 4 seminars.

Spreading of excellence and project results will be achieved

primarily by scientific journal publications od high impact factor.

Od czego zacząć

1. Konkurs/Program Pracy

2. Rezultaty – jakie i kto ich chce - IMPACT

3. Background – Dlaczego to robię – 5 pytań

4. Tytuł/Akronim

5. Cele – co planujemy zrobić

6. Pakiety pracy – jak będziemy to robić - NAUKA

7. Konsorcjum – kto

8. Koszty

5 pytań – musisz przekonać oceniającego

1. Po co się męczymy? (jaki problem starasz się rozwiązać?)

2. Czy to jest europejski priorytet? Czy może być rozwiązane na szczeblu krajowym?

3. Czy jest już dostępne rozwiązanie (produkt, usługa, transfer)?

4. Dlaczego teraz? (Co się stanie, jeśli nie to zrobić teraz?)

5. Dlaczego? (Czy jesteś najlepszym zespołem do tej pracy?)

Dokumentacja konkursowa

Skuteczne aplikowanie w Horyzoncie 2020

Zbudowanie konsorcjum,

przygotowanie projektu

Ocena (kryteria i eksperci)

Negocjacje, umowa

i realizacja

Zamknięcie i kontrola

Zdefiniowanie tematu

badawczego

Projekty realizowane przez konsorcja (co najmniej 3 partnerów z 3 różnych państw członkowskich UE i/lub państw stowarzyszonych), wyj. badania pionierskie (ERC), instrument MŚP, działania koordynacyjne i wspierające oraz w zakresie mobilności

Czy mam partnerów

Status (MŚP, JBR, uczelnia, inne) - podmiot prawny mający siedzibę w MS, AC. Pozostałe kraje - możliwość finansowania określono w Programie Pracy 1. Participant Portal 2. PIC – Participant Identification Code

Projekt składany TYLKO elektronicznie

Odnalezienie konkursu

Konsorcjum

• Partnerzy niezbędni do prowadzenia badań, MŚP dążące do rozwoju, o komplementarnych obszarach ekspertyzy

• Dostosuj partnerów do idei i celów projektu – nie na odwrót;

• Poznaj partnerów osobiście – ważne zaangażowanie;

• Dobierz partnerów tak, aby uniknąć przyszłych konfliktów interesów;

• Koordynator – musi mieć kompetencje i zasoby, aby zapewnić płynną koordynację – musi mieć doświadczenie

Konsorcjum

VS

-profesjonalizm, - doświadczenie w dziedzinie projektu, -komplementarne umiejętności, - zaangażowanie i umiejętność pracy w międzynarodowym zespole

Ćwiczenie - litery

Formularze administracyjne

Aktywne formularze PDF -wypełnij dane teleadresowe i budżet

-Akronim do 20 znaków bazując na IMPACT -Tytuł do 200 znaków bazując na IMPACT -słowa kluczowe – ważne pod kątem doboru panelu ekspertów! -streszczenie do 2000 znaków – pierwsza informacja, jaką dostaje oceniający

Tytuł wniosku : Max 200 znaków (ze spacjami). Musi być zrozumiały dla nie-specjalistów w swojej dziedzinie (następujące znaki nie są akceptowane w propozycji tytułu <> "& )

Okres w miesiącach: Przewidywany czas trwania projektu w pełnych miesiącach

Słowa kluczowe: Wprowadź słowa kluczowe, które opisują szczegóły wnioskowanego tematu (max 200 znaków ze spacjami). Streszczenie Krótkie podsumowanie ( max. 2000 znaków ze spacjami ), aby dokładnie wyjaśnić: • Twój projekt oraz koncepcję podkreślającą osiągnięcia techniczne i/lub innowacyjne oraz

przyszłe wyzwania • Opis oczekiwanego rezultatu, jasno podkreślić zawartość innowacyjności przewidywanej

koncepcji • Uwzględnij w opisie również oczekiwany europejski / globalny wymiar pod względem

europejskich / globalnych wyzwań i rynków • Streszczenie jako krótki opis wniosku będzie brane pod uwagę w procesie oceny, w

komunikacji z komitetami zarządzającymi programem oraz innymi zainteresowanymi stronami trzecimi, trafi także do ogólnodostępnej bazy projektów realizowanych w H2020

• Nie przedstawiaj żadnych poufnych informacji • Użyj zwykłego tekstu, unikaj formuł i innych znaków specjalnych

Powszechną praktyką jest wniosek składany w języku angielskim.

Jeżeli wniosek jest napisany w innym języku niż angielski, należy załączyć angielską wersję streszczenia w rozdziale "Technical Annex".

Formularz A – informacje ogólne

UWAGA! Streszczenie to pierwsza wizytówka projektu – pierwszy tekst, który widzi ekspert oceniający

STRESZCZENIE

The aim of this proposal is to develop a technical prototype of an infrared sensor that will measure hydrocarbons in water. The sensor will use a fibre-optic cable, coated with a polymer and the level of the hydrocarbons will be determined by measuring the changes in refractive index. The key research challenges will be: assessing the use of infrared to measure the level of hydrocarbon in water; identifying a range of polymers that could be used in the sensor and finally assessing the accuracy of the sensor.

Część B - wniosek

PROPOSAL FORMS A DO EDYCJI

PROPOSAL FORMS B1-3 PROPOSAL FORMS B4-5

B1 – Doskonałość naukowa Twój wniosek musi być zgodny z tematyką danego konkursu według Programu Pracy.

1.1 Cele

Opisać cele ogólnej innowacyjności projektu oraz oczekiwany wynik. Opisz szczególne cele, które powinny być jasne, konkretne, wymierne, realne i możliwe do osiągnięcia w czasie trwania projektu. Cele powinny być spójne z oczekiwanym wpływem projektu.

1.2 Nawiązanie do Programu Pracy

Wskazać temat z Programu Pracy do którego odnosi się Twój wniosek

1.3 Koncepcja i podejście, jakość działań koordynujących i zarządzających

Opisać koncepcje i idee projektu.

Wyjaśnij, w jaki sposób innowacyjne rozwiązanie rozwiąże problem i/lub w jaki sposób skorzystasz z możliwości biznesowych. Opisz obecny etap rozwoju innowacji. Wskaż, co chcesz osiągnąć w projekcie. Wyjaśnij podejście i metodologię. Wyjaśnij, w jaki sposób Twój projekt ma wpłynąć na rozwój czegoś nowego w Europie. W stosownych przypadkach opisz, jak kwestie równości płci/gender będą uwzględnione w treści projektu.

1.4 Ambicja

Wyjaśnij „nowość/odkrywczość” projektu. Jak wyobrażasz sobie kluczowe zastosowanie wyniku projektu na rynku? Wyjaśnij planowane rozwiązania (produkty, procesy, usługi, itd.) i podkreśl przewagę swojego rozwiązania w stosunku do konkurencyjnych rozwiązań; wstępne porównanie z alternatywnymi rozwiązaniami tych samych lub podobnych problemów. Dlaczego warto się rozwijać / lub inwestować w projekt?

1.1 Cele

jasne, mierzalne, konkretne, realistyczne,

osiągalne w czasie trwania projektu

The project will deliver a new integrated and adaptive system…

We propose a new instrument…

We will apply this new technology to…

The error rate will be reduced by 10 %...

We will analyse the data of 1500 individuals for their lung cancer development –

lifstyle interaction…

Błąd!: The objective of the project is to improve European industrial competitiveness and promote knowledge-based industry. We will probably be able to analyse the data of some relevant target groups.

1.2 Nawiązanie do Programu Pracy odniesienie do opisu tematu z Programu Pracy (SCOPE) 1.3 Koncepcja i podejście • koncepcja – założenia, pomysł,

modele • kwestie transdyscyplinarne • TRL – gotowość technologiczna • powiązanie z innymi badaniami i

działaniami • opis metodologii, podejście do

działań badawczych, demonstracyjnych, pilotażu itd.

• kwestie płci/gender

1.4 Ambicja postęp ponad aktualny stan wiedzy przełomowość celów, koncepcji, metod potencjał innowacyjny

The current state indicates that………………………[ , ] Literature review shows that the key problem in…… is…… [ , ] The solution to this problem is our idea to develop……….. Current patented solutions do not cover the area of …

Błąd! Powoływanie się tylko na własne badania, brak rozeznania w światowej literaturze, patentach.

ogół informacji na temat danej technologii nie tylko w naszym najbliższym otoczeniu, potencjalnie dostępnej każdemu

wszystko to, co przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób

za stanowiące część stanu techniki uważa się również informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich ogłoszenia w sposób określony w ustawie

State of the art/stan techniki

B2 – Oddziaływanie rezultatów/wpływ

2.1 Spodziewany wpływ

Opisz, jak projekt przyczyni się do:

- Osiągnięcia „Expected impact” z Programu Pracy

- Poprawienia innowacyjności i integracji nowej wiedzy (opisz główne korzyści ekonomiczne dla użytkowników, które w porównaniu z obecnym stanem, pozwolą użytkownikom kupować i inwestować w innowacje)

Wskaż najważniejsze bariery / przeszkody, w tym prawne, które należy przezwyciężyć i które mogą wpłynąć na osiągnięcie celów. Nie powielaj informacji z tabeli 3.2 Ryzyko.

2.2. Środki do maksymalizacji wpływu

A) Upowszechnianie i wykorzystywanie wyników

Wyjaśnij początkowy plan wykorzystania i dysyminacji wyników projektu (chyba, że nie dotyczy). Wyjaśnij, jak zaproponowane działania przyczynią się do osiągnięcia celów, załącz biznes plan (jeśli dotyczy). Plan zarządzania danymi. Strategia zarządzania danymi i ochrona własności intelektualnej.

B) Komunikacja

Opisz działania promocyjne, dostosowane do skali projektu, z wykorzystaniem różnych kanałów dysyminacji

i dotarciem do różnych grup docelowych

B3 – Implementacja - realizacja

3.1. Plan pracy – pakiet roboczy i realizacja Proszę przedstawić plan projektu zawierający pakiety pracy 3.2. Struktura zarządzania i procedur Opisać strukturę organizacji i plan podejmowania decyzji w projekcie. 3.3. Konsorcjum jako całość (jeśli dotyczy) Poszczególni członkowie konsorcjum są opisani w rozdziale 4. Nie ma potrzeby powtarzać tych informacji tutaj. Opisać konsorcjum. Jak wpłynie na osiągniecie celów projektu? Jak członkowie Wzajemnie się uzupełniają? W jaki sposób każdy z nich mógłby przyczynić się do tego projektu? Jak mogliby skutecznie razem pracować? 3.4. Zasoby Tabela budżetowa Tabele do wypełnienia (Pakiety pracy, osobomiesiące, deliverables, milestones, Gantt itp.)

3.1 Plan Pracy • Ogólna struktura planu pracy

• Umiejscowienie pakietów w czasie (Gantt)

• Szczegółowy opis pracy:

o Pakiety pracy – szczegółowy opis (tabela 3.1 a)

o Lista pakietów pracy (tabela 3.1 b)

o Lista rezultatów – deliverables (tabela 3.1 c)

• Graficzna prezentacja zależności między pakietami

Work Packages Pakiety pracy

• podział projektu na zadania, logiczna konstrukcja

• ustalenie liderów pakietów pracy i alokacja czasu i zasobów

• Obowiązkowe pakiety: oManagement - zarządzanie konsorcjum (administracyjne) oPromocja i wykorzystanie/upowszechnianie wyników – „Dissemination

and exploitation” „Communication activities” (możliwy jeden pakiet)

• liczba WP proporcjonalna do skali projektu i planowanych zadań

• pakiety pracy dzielimy na zadania – tasks

• Opisz na tyle szczegółowo, aby oceniający mógł określić, czy alokacja środków jest proporcjonalna do pracy

Struktura podziału pracy Work Breakdown Structure (WBS)

Dzielenie projektu na mniejsze elementy: specyfikacja produktów cząstkowych /celów projektu, opis prac do wykonania w projekcie mająca doprowadzić do cząstkowych celów, zależności pomiędzy zadaniami i celami, logiczna zależność od siebie w strukturze

D.1.1 Kick-off meeting (M2)

Management

20 2 2 SUT MIK ElKOR

1 2 3

T.1 Management Board meetings (M6,12,24) The coordinator will be responsible for ….

Flawless execution of the proposed research workplan.

Lista pakietów pracy

1 2 3

Management Development of nutritional ingridients In vivo testing

1 3 2

SUT UNIMO

ELPRO

30 60 20

1 3 15

60 25 30

Deliverables

SMART – Specific, Measurable, Achievable Realistic Targets

‘Deliverable’ means a distinct output of the project, meaningful in terms of the project's overall objectives and constituted by a report, a document, a technical diagram, a software etc.

R: Document, report (excluding the periodic and final reports) DEM: Demonstrator, pilot, prototype, plan designs DEC: Websites, patents filing, press & media actions, videos, etc. OTHER: Software, technical diagram, etc.

Specyficzny (Specific) - jasno sprecyzowany – Co chcesz osiągnąć? – nowa technologia wypieku zdrowego chleba

– Po co chcesz to osiągnąć? – smaczniejsze i zdrowsze artykuły za mniejszą cenę

– Jak chcesz to osiągnąć? – zaproszenie 2 nowych partnerów z zagranicy znających się na składnikach smakowych i zdrowotnych, zbudowanie 1 nowej instalacji do pieczenia chleba

Mierzalny (Measurable) - cel musi być możliwy do zmierzenia w celu stwierdzenia czy został osiągnięty, czego nie da się zmierzyć, nie można osiągnąć. Skąd będzie wiadomo, że cel został osiągnięty?

- Obniżenie kosztów produkcji - NIE

- Obniżenie o 10% kosztów produkcji chleba

Ambitny, osiągalny (Attainable/Ambitious) – taki, aby jego osiągnięcie wymagało wysiłku i pracy, nie może być czynnością rutynową, powtarzaną. Nie przesadzajmy z wielkością celu, ale musimy go tak opisać, aby był ciekawy, inspirujący i pobudzający do działania;

-Nowa technologia produkcji chleba zmniejszy zapadalność społeczeństwa na cukrzycę zgodnie ze Strategią EUROPA 2020 NIE -Obniżę wartość kaloryczną chleba o 20%, co wpłynie na zmniejszenie zapadalności na cukrzycę zgodnie z wytycznymi zawartymi w Strategii Europa 2020 o 0,02% -Podniosę zawartość kwasów omega w chlebie o 5% -Koszty produkcji obniżę o 10% w pierwszym roku po wprowadzeniu nowego składnika obniżającego wartość kaloryczną

Realny - mierzalne cele, ich osiągnięcie musi być realne

- Uzyskam patent na nową recepturę NIE

- Złożę wniosek patentowy na nową recepturę

Terminowy - cele są ograniczone ramami czasowymi

- W ramach projektu produkcja zostanie wdrożona w mojej piekarni NIE

- W ramach projektu wybuduję instalację pilotażową

Źródło: Projekt EDIPAC http://www.kpk.gov.pl/pliki/11248/edipac_internet%20120.pdf

Wykres Gantta • Harmonogram - przedstawia zadania na osi czasu

• Dowolna skala (miesiące, kwartały) bez podawania dokładnych miesięcy

• Logiczna struktura przejścia między zadaniami

• Pamiętaj – będziesz rozliczany z rezultatów osiągniętych w danym czasie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

WP 1T.1.1. Creation of questionnaire for interested institutions M 1.1

T.1.2. ECOnetus Project presentation M.1.2

T.1.3 .Creation of Partner's Database M 1.3

T.1.4. Creation of Electronic Catalogue M 1.4

WP2T.2.1.Promotion of ECOnetus brokerage meetings M.2.1

T.2.2. 6 Brokerage meetings and working groups forming M.2.2.

WP3T.3.1. 2 two-days workshops M.3.1.

WP4T.4.1. 6 workshops for subtopic groups M 4.2

T.4.2. Assistance of SAG and AG M.4.1.

WP5T.5.1. Closing conference M.5.3

T.5.2. WebPage with electronic catalogue M.5.1.

T.5.3. Paper version of the catalogue M.5.2.

WP6T.6.1. Consortium agreement preparation M.6.1.T.6.2. Project management M.6.2. M.6.3

RTD projects within

7th Framework

Programme and

other European

joint research

Workpackage descriptions

DurationYear 1 Year 2

M 6.2. Periodic Progress Report

M.6.3. Final Report

M 1.4. Creation of 6 subtopics groups

well prepared pro-

posals for deadline

M 5.1. ECOnetus WebPage with interactive database

M 5.2. Paper version of the potential partners’ catalogue

M 5.3. Closing conference

M 6.1. Signed consortium agreement

M.2.2. 6 Brokerage meetings with net- and consultation-meetings and working groups forming for all subtopics

Gannt's Chart

M 3.1. 25 experts from ACC countries Contact Points trained in the field of negotiations, contracts and management

M 4.1. Trained researchers, project partners and industrial units’ representatives.

M 4.2. Feedback from the participants after the first 2 days of the workshop, their suggestions and needs.

M 1.1. SAG and AG conclusions for questionnaire contents

M 1.2. Questionnaires collection

M 1.3. EcoDatabase launching

M.2.1. Leaflets with basic information about ECOmplete network and dates of brokerage events and its distribution

3.2 Zarządzanie i procedury

•struktura organizacyjna (wykres) i sposób podejmowania decyzji - strategia i struktura zarządzania musi odpowiadać wielkości i złożoności projektu, jasno sprecyzowany zakres odpowiedzialności

• kamienie milowe (tabela 3.2 a)

•zarządzanie innowacjami (jeśli dotyczy)

• koordynator ds. naukowych i administrator projektu

•ryzyko związane z implementacją, środki zaradcze (tabela 3.2 b)

Project Coordinator

Advisory Board

Złożona z ekspertów w danej dziedzinie nie koniecznie z reprezentantów partnerów

projektu oceniających funkcjonalność projektu

Steering Commitee (członkowie to np.

reprezentanci partnerów, liderzy pakietów pracy)

Work Package 1

Work Package 2

Work Package 3

Work Package ……

Lider….

Struktura organizacyjna

Monitoring and reporting progress will be carried out through a series of reports and meetings, including regular visits by the Project Coordinator to Task Leaders or Research locations. Technical meetings will take place every 3 months, with representatives of the partners involved in the current activities for that period.

Exploitation Bord (członkowie to np.

reprezentanci partnerów przemysłowych – odpowiedzialnych za pakiet Dissemination)

The project management will be focused on: (1) creating the necessary governance structure for an effective project direction and management; (2) performing the financial, legal, administrative and technical coordination; (3) establishing the communication flows and methods for reporting, progress monitoring, and quality assurance; (4) management of knowledge and intellectual property; (5) promoting the gender equality; and (6) networking with other related projects, networks and construction/energy platforms and initiatives. Measures for avoiding risks related to financial, legal, administrative and technical coordination will be established from the beginning of the project and contingency plans will be ready to be launched when necessary.

Project Coordinator is responsible for leading Management Structure and chairing the General Assembly (decision-making body) and Steering Committee (execution body). The Coordinator will be responsible for the overall management and will be supported by the Steering Committee in aspects related to progress monitoring and project coordination.

3.2 Struktura - przykład

Milestones

Środki weryfikacji. Np.: prototyp działa w warunkach laboratoryjnych; oprogramowanie ocenione przez grupę docelową; dane zebrane a ich jakość zweryfikowana

‘Milestone’ - punkt kontrolny w projekcie Milestones may correspond to the completion of a key deliverable, allowing the next phase of the work to begin. They may also be needed at intermediary points so that, if problems have arisen, corrective measures can be taken. A milestone may be a critical decision point in the project where, for example, the consortium must decide which of several technologies to adopt for further development.

software fully operational

Software package for demonstrators implementation available

Kamienie milowe/ MILESTONES

zadania o zerowym czasie trwania sygnalizujące początki i końce etapów;

podsumowujące określony zestaw zadań bądź daną fazę projektu;

oznaczają pewne istotne, jednorazowe zdarzenie, które można w jednoznaczny sposób określić.

przykład: podpisanie dokumentu, otrzymanie wyniku, ważne spotkanie, zatwierdzenie pracy itp.

wystąpienie kamienia milowego wiąże się z dalszymi decyzjami odnośnie rozwoju projektu.

Ryzyko

Krytyczne czynniki ryzyka Pomocna analiza ryzyka na uczelni Czynniki: administracyjne, finansowe, ludzkie, ale przede wszystkim technologiczne

Trudności w dostępie do danych publicznych – niezbędnych do badań Zła jakość otrzymanych danych Testowane substancje tracą właściwości po obróbce cieplnej

Ryzyko w projektach badawczych

Operacyjne - problemy z partnerami, którzy z różnych powodów nie będą wywiązywali się z powierzonych im obowiązków (brak kompetencji, rezygnacja z projektu, śmierć, bankructwo…). Sposób postępowania w konkretnych sytuacjach powinna regulować również umowa konsorcjum.

Merytoryczne - wysoka innowacyjność finansowanych pomysłów, których nikt wcześniej nie sprawdził, stąd niewiadoma co do efektu końcowego. Dlatego tworząc projekt od razu należy zaplanować, co stanie się w sytuacji X … jak postąpimy w przypadku Y… Koordynator wraz z powołanym zespołem „antykryzysowym” szacują zagrożenia i ich skutki oraz opracowują plany zaradcze

• opis partnerów jako grupy działającej wspólnie aby osiągnąć założone cele • jasno przedstawić jak poszczególni partnerzy uzupełniają się nawzajem i co każdy z nich wnosi do projektu • wykazać, że dobór partnerów ma na celu jak najlepsze wykonanie zadań w projekcie • opis udziału przemysłu/ partnerów komercyjnych, który zapewni właściwe wykorzystanie rezultatów projektu • kraje trzecie – uzasadnienie udziału

Umiejętność Partner Rola partnera

Sieci informatyczne Partner 2 zaprojektowanie

systemu

Partner 4 zagadnienia prawne

Portal …. ….

…. ….

3.3 Konsorcjum

Tabela osobomiesięcy (3.4 a) Tabela z innymi kosztami (3.4 b)

•opisujemy budżet na tyle szczegółowo, aby dało się ocenić czy ilość zasobów jest proporcjonalna do pracy

• w zgodzie z danymi z części A3 i tabeli 2.3d należy wymienić główne koszty

• należy opisać wszystkie zasoby, które będą użyte do realizacji projektu, w tym wkład własny, jeżeli występuje

• plan finansowy dla projektu – szacowany i elastyczny

Dobrze skomponowany budżet jest podstawą do sprawnej realizacji projektu

3.4 Zasoby

Osobomiesiące

Tabela 3.4.b „Inne koszty bezpośrednie” (podróże, sprzęt, infrastruktura, towary i usługi, duża infrastruktura badawcza) Proszę wypełnić poniższą tabelę dla każdego uczestnika, jeżeli suma kosztów 'podróży', 'sprzęt' i 'towarów i usług’ przekracza 15% kosztów personelu dla tego uczestnika

Participant

Number/Short Name

Cost (€) Justification

Travel

Equipment

Other goods and

services

Total

Tabela dla wszystkich uczestników deklarujących koszty dużej infrastruktury badawczej na podstawie art 6.2 GA, niezależnie od procentu kosztów osobowych.

Participant Number/Short

Name

Cost (€) Justification

Large research

infrastructure

Inne koszty

Najczęściej pojawiające się uwagi

Na podstawie niejasno opisanego planu pracy nie da się ocenić, czy zastosowane zasoby są

odpowiednie, nie opisano, w jaki sposób projekt będzie realizowany, kluczowe badania

zostały zlecone na zewnątrz, rażąco nierównomierne obciążenie pracą partnerów, mało

przekonujący plan pracy (nie wiadomo, czy doprowadzi do zakończenia projektu sukcesem).

Brak doświadczonych partnerów, wśród nich brak lidera z doświadczeniem,

niejasny/niewystarczający opis partnerów, brak partnerów z przemysłu/SME, brak odbiorców

końcowych, którzy mogliby sprawdzić rezultaty projektu, fikcyjny partner przemysłowy, zbyt

niskie kompetencje partnerów w porównaniu do założeń projektu.

Opisane procedury zarządzania są niewystarczające dla pełnej realizacji projektu, słaba,

nieprzekonująca struktura zarządzania, nieopisane zarządzanie wiedzą, nieuzasadniony

wkład wielu partnerów w zarządzanie projektem, słaba kontrola nad przebiegiem realizacji,

zbyt ogólnikowy opis zarządzania.

B4 - Konsorcjum Ta sekcja nie jest objęta limitem stron.

Proszę podać dla każdego uczestnika:

• opis podmiotu prawnego, a w przypadku konsorcjum, jego głównych zadań, wraz z wyjaśnieniem

przydzielenia zadań we wniosku • życiorys lub opis profilu osób, w tym płci, które będą odpowiedzialne za przeprowadzenie

proponowanych działań • listę do 5 odpowiednich publikacji i / lub produktów, usług (w tym powszechnie stosowanych

zestawów danych lub oprogramowań) lub innych osiągnięć adekwatnych do tematyki konkursu • listę do 5 odpowiednich projektów lub działań związanych z przedmiotem niniejszego wniosku • opis wszelkich istotnych infrastruktur i / lub większych elementów wyposażenia technicznego,

właściwych dla proponowanej pracy • w przypadku nowo utworzonej spółki, wyjaśnić cel utworzenia spółki

4.2 Strony trzecie uczestniczące w projekcie • Proszę wypełnić tabelę dla każdego uczestnika

Ta sekcja mówi ekspertom, czy konsorcjum posiada odpowiednie zasoby ludzkie i infrastrukturalne do wykonania zaplanowanych zadań.

B5 –Kwestie etyczne i bezpieczeństwo Ta sekcja nie jest objęta limitem stron

5.1. Etyka

Jeśli występują jakiekolwiek kwestie etyczne to w tabeli „ethical issue” w formularzach administracyjnych należy:

• złożyć samoocenę etyki, która opisuje, czy wniosek spełnia wymogi prawne i etyczne w kraju lub krajach w których zadania będą przeprowadzane,

• wyjaśnić, w jaki sposób zamierzasz rozwiązać problemy etyczne w szczególności w odniesieniu do:

- celów badawczych (np. badania z populacji wrażliwych, podwójnego zastosowania, itp.) - metodologii badania (np. badania kliniczne, zaangażowanie dzieci i związanych z nimi procedur zgody, ochrona wszelkich danych zgromadzonych, itp.) - potencjalnego wpływu na badania (np. kwestie podwójnego zastosowania, szkód w środowisku, stygmatyzacji określonych grup społecznych, odwetu politycznego lub finansowego, podziału korzyści, niewłaściwego użytku itp.)

• Przedstawić potrzebne dokumenty na mocy prawa krajowego np.: opinia komitetu etyki, dokument powiadamiający czy podmiot nie porusza kwestii etycznych lub czy ma zezwolenie na takie działania

5.2 Bezpieczeństwo

Proszę wskazać czy projekt będzie obejmować:

• działalność bądź wyniki, które będą poruszać kwestie bezpieczeństwa

• 'EU-classified information’

Jeżeli w projekcie poruszane są kwestie etyczne, wniosek może zostać skierowany do opiniowania przez Komisję Etyki. Należy zapewnić przede wszystkim bezpieczeństwo danych osobowych i innych „czułych” danych.

Ćwiczenie

Przygotowanie wniosku projektowego

Zadania:

1. Wymyśl akronim i tytuł projektu

(max 20 i 200 znaków)

2. Zbuduj konsorcjum: dobierz odpowiednich

partnerów i wyznacz koordynatora;

Mogą to być jednostki fikcyjne – podaj tylko typ (np. duża firma IT,

uczelnia wydział energetyki) oraz kraj w którym ma siedzibę.

3. Zdefiniuj pakiety pracy i wybierz ich liderów

i określ min. 1 deliverable

4. Określ budżet projektu z podziałem na partnerów

Poziom gotowości technologicznej TRL

Poziom 9 Uruchomiono produkcję na skalę przemysłową

Poziom 8 Zakończono badania i demonstrację ostatecznej formy

technologii

Poziom 7 Dokonano demonstracji w warunkach operacyjnych

Poziom 6 Dokonano demonstracji w warunkach zbliżonych do

rzeczywistych

Poziom 5 Zweryfikowano w środowisku zbliżonym do

rzeczywistego

Poziom 4 Zweryfikowano w warunkach laboratoryjnych

Poziom 3 Potwierdzono analitycznie i eksperymentalnie

Poziom 2 Określono koncepcję technologii

Poziom 1 Zaobserwowano podstawowe zasady danego zjawiska

Badania podstawowe

Badania technologiczne

Demonstracja produktu

Produkcja na warunkach komercyjnych

Poziomy dofinansowania: 100% finansowania: TRLs 3-6 70% finansowania: TRLs 5-8

Stworzenie innowacyjnego system monitorowania terenów niedostępnych w wyniku klęski żywiołowej

WP1 Szczegółowa identyfikacja potrzeb dotycząca urządzenia mobilnego (wymagania odnośnie mobilności urządzenia, potencjału jego komunikacji – kamery, czujniki, system kontroli urządzenia) D.1.1. Raport zawierający specyfikację wymagań urządzenia mobilnego WP2 Zaprojektowanie i wybudowanie urządzenia mobilnego (systemy mechaniczne, systemy sterowania i rejestracji) D2.1. Prototyp mechaniczny urządzenia mobilnego D2.2. Prototyp systemu sterowania i rejestracji urządzenia mobilnego spełniający normy PN12/12/12 WP3 Wybudowanie symulatora do szkoleń oraz stworzenie programu szkolenia użytkowników D3.1. Prototyp symulatora D.3.2. Opracowany program szkolenia

WP4 Szkolenie pracowników i testy w warunkach rzeczywistych D 4.1. Raport z przygotowania użytkowników do używania urządzenia wg standardów ISO D.4.2. Raport z przeprowadzania testów WP5 Rozpowszechnianie wyników projektu D.5.1. 6 artykułów w prasie specjalistycznej nt. urządzenia mobilnego D.5.2. Strona www projektu D.5.3. Konferencja prasowa WP6 Zarządzanie i koordynacja projektu D.6.1. Protokół z kick-off meeting D.6.2. Protokoły z zebrań Management Board

Zadania:

1. Wymyśl akronim i tytuł projektu

(max 20 i 200 znaków)

2. Zbuduj konsorcjum: dobierz odpowiednich

partnerów i wyznacz koordynatora;

Mogą to być jednostki fikcyjne – podaj tylko typ (np. duża firma IT,

uczelnia wydział energetyki) oraz kraj w którym ma siedzibę.

3. Zdefiniuj pakiety pracy i wybierz ich liderów

4. Określ budżet projektu z podziałem na partnerów

Pełnomocnictwo do złożenia wniosku

7/12/13 Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 24 października 2012 roku w sprawie uruchomienia na Politechnice Śląskiej elektronicznego wspomagania systemu zarządzania projektami – programu e-CZP 16/13/14 Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 27 listopada 2013 roku w sprawie funkcjonowania na Politechnice Śląskiej Systemu Zarządzania Projektami 42/12/13 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 18 lutego 2013 roku w sprawie refundacji kosztów związanych z przygotowaniem projektów badawczych europejskich i strukturalnych

Umowy grantowe przygotowano z komentarzami i wyjaśnieniami – zastąpi to dotychczasowy „Financial guidelines”

• Annotated model grant agreement

Podstawy prawne

Budżet

1. We wniosku ‘estimated budget’ = Aneks 2 do GA

2. Szacowany podział budżetu może być zmieniany przez transfery kwot między beneficjentów albo pomiędzy kategoriami budżetowymi (lub oba). Nie wymaga to zmiany zgodnie z Artykułem 55, jeśli jest realizowane działanie opisane w Aneksie 1 GA.

Wyj. „Therefore, the transfer of budget intended to increase the eligible costs under the budget category ‘subcontracting’ (due to an additional subcontract) is considered as reflecting a significant change in Annex 1and would normally require an amendment”

UWAGA NA ZAPISY W UMOWIE KONSORCJUM!!!!!

Budżet 3. Kategorie budżetowe (Art. 6.2 GA) w tabeli w Aneksie 2 do GA:

A. Koszty personelu;

B. Inne koszty bezpośrednie: Koszty podróży ; Koszty amortyzacji sprzętu trwałego; Koszty innych usług i materiałów– materiały, dobra, aparatura, oprogramowanie – w inwentaryzacji wykonawcy nie stanowią sprzętu trwałego; usługi audytu, tłumaczeń itp.

C. Podwykonawstwo - zlecenie prac z Aneksu I, których konsorcjum nie jest w stanie wykonać własnymi siłami;

Zakup dóbr i usług – np. audyt, tłumaczenia, promocja, catering – nie są podwykonawstwem i nie pomniejszają kosztów pośrednich

D. Koszty udzielenia wsparcia finansowego osobom trzecim (jeśli ma zastosowanie opcja)

E. Wkład rzeczowy do projektu nie związany z siedzibą beneficjenta

F. Koszty pośrednie (0,25*A+B-E)

G. Specjalne jednostkowe/ryczałtowe koszty obejmujące koszty bezpośrednie i pośrednie np. koszty osobowe właścicieli MŚP nie otrzymujących wynagrodzenia lub zryczałtowane, zatwierdzone koszty osobowe

Koszty kwalifikowane

• realne, poniesione przez beneficjenta (przetrzymywane do 2 lat od otrzymania ostatniej transzy z KE – balance payment),

• poniesione w czasie trwania projektu (wyj. koszty przygotowania raportu końcowego oraz wydania świadectwa kontroli do 60 dni po zakończeniu realizacji projektu),

• wymienione jako koszty kwalifikowane w budżecie szacunkowym projektu, • niezbędne do realizacji celów projektu, oszacowane w Aneksie I do

kontraktu • przyporządkowane bezpośrednio do projektu, • zaksięgowane w księgach rachunkowych wykonawcy, który je poniósł, • racjonalne, uzasadnione i zgodne z zasadami należytego zarządzania

finansami i zarządzania, w szczególności w zakresie gospodarki i efektywności, tj. ekonomicznie uzasadnione

• zgodne z zasadami krajowymi

Koszty niekwalifikowane

• koszty odnoszące się do zwrotu z inwestycji kapitałowych

• długi i koszty obsługi długów

• rezerwy na poczet przyszłych ewentualnych strat lub wierzytelności

• należne odsetki

• zbędne lub nieprzemyślane wydatki

• ujemne różnice kursowe

• koszty bankowe naliczane przez bank beneficjenta do transferów z Komisji, Agencji,

• podatek VAT, który możemy odzyskać

• koszty poniesione w okresie zawieszenia realizacji działań

Koszty osobowe

Kosztem kwalifikowanym mogą być: Koszty umowy o pracę (lub równoważne np. akt mianowania) związane z personelem

pracującym dla beneficjenta składki na ubezpieczenia społeczne, podatki i inne koszty zawarte w wynagrodzeniu, jeżeli

wynikają one z prawa krajowego lub umowy o pracę (lub równoważnego aktu powołującego)

Wskazanie, że osoba pracuje dla projektu (he/she must be „assigned to the action”) Dla non-profit kwalifikowane jest również dodatkowe wynagrodzenie jeśli:

jest częścią zwyczajowych praktyk w zakresie wynagrodzeń beneficjenta i jest wypłacane w sposób spójny;

kryteria stosowane do obliczania płatności uzupełniających są obiektywne i powszechnie stosowane przez beneficjenta bez względu na źródło finansowania

jeżeli osoba pracuje w pełnym wymiarze godzin i wyłącznie w projekcie w ciągu całego roku ograniczenie do 8 000€;

jeżeli osoba pracuje w niepełnym wymiarze czasu lub nie w całym roku – dzielimy proporcjonalnie kwotę 8 000€ - Około 666,66 euro miesięcznie, 4,27 euro/godzinę.

Stawka godzinowa:

The beneficiaries must use the annual personnel costs and the number of annual productive hours for each financial year covered by the reporting period concerned. If a financial year is not closed at the end of the reporting period, the beneficiaries must use the hourly rate of the last closed financial year available. The beneficiary cannot submit adjustments (neither positive nor negative) in the next reporting period resulting from a re-calculation of the hourly rate once the on-going financial year is closed.

Wyliczenia stawki godzinowej rocznej (rok finansowy) dla każdego pracownika w każdym okresie

raportowym, na podstawie rocznego wynagrodzenia (nie tylko w projekcie! a u beneficjenta)

2013 Kowalski

20 euro/h

2015 Kowalski

21 euro/h

2014 Kowalski

20,5 euro/h

2016 Kowalski

21,5 euro/h

Okres raportowy 1/06/2013-31/12/2014 Stawka raportowa – 20 euro/h

Chyba, że do czasu złożenia raportu – zamknięty finansowo będzie rok 2014

Wtedy: Stawka za 2013 – 20 euro/h, stawka 2014 - 20,5 euro/h

Okres raportowy 1/01/2015-30/05/2016

Stawka raportowa– 21 euro/h

1 okres raportowy (1,5 roku) 2 okres raportowy (1,5 roku)

• Premie uznaniowe kwalifikowalne? variable complements, if

− they must be paid for the performance of the usual work, duties or tasks of the employee, on the basis of objective conditions and

−the amounts and the conditions are established by national law or in the employment contract (or equivalent appointing act) and are in accordance with the internal regulations of the beneficiary

Wynagrodzenie

XXIV/176/ 2007/2008 - Uchwała Senatu Politechniki Śląskiej z dnia 29 października 2007 r. w sprawie przeznaczenia dodatkowych środków na wynagrodzenia dla osób uczestniczących w realizacji projektów finansowanych ze środków, o których mowa w art. (...) 52/12/13 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 15 kwietnia 2013r. w sprawie zasad wynagradzania osób uczestniczących w realizacji projektów finansowanych ze źródeł innych niż określone w art. 94 ust.1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz w sprawie zasad ewidencji i rozliczania czasu pracy pracowników Pol. Śl. Zatrudnionych w projektach w ramach stosunku pracy

Rozporządzenie płacowe mówi:

"§ 19. 1. Z tytułu zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań albo ze względu na charakter pracy lub warunki jej wykonywania rektor, na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej, może przyznać pracownikowi dodatki specjalne." Te dodatkowe obowiązki i zadania muszą być sprecyzowane więc wracamy do kwestii regulaminów wynagradzania.

„3. Dodatki specjalne wypłaca się w ramach posiadanych środków na wynagrodzenia, przy czym łączna ich kwota nie może przekroczyć 80% sumy wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego pracownika.” Czyli jeżeli nie ma pieniędzy to ich nie wypłacamy, to chyba też się kłóci z założeniami KE.

"5. Łączna kwota przyznanych dodatków specjalnych w części przekraczającej 10% wynagrodzenia zasadniczego pracownika może być finansowana wyłącznie ze źródeł innych niż określone w art. 94 ust. 1 ustawy" Czyli ze źródeł zewnętrznych, np. z projektu albo bonus payment albo w ogóle niekwalifikowalne, jeżeli nie ma regulaminu wynagradzania.

Powszechne stosowanie tych dodatków, aby stanowiły kwalifikowany składnik wynagrodzenia i stworzenie obiektywnych zasad ich przyznawania.

http://www.bip.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2015_09/d2f033dfedfe90fa43a995a85d465ebb.pdf

Koszty osobowe w projektach PR w uczelniach wyższych i JBR

Naliczane zgodnie z pismem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego do Rektorów Szkół Wyższych i Dyrektorów Instytutów Naukowych z dnia 7 września 2006 roku. Podstawą dla obliczania kosztów osobowych dotyczących pracowników zaangażowanych w realizację projektów, mogą być wynagrodzenia składające się z dwóch części:

• stałego wynagrodzenia zasadniczego, wynikającego ze stawek uregulowanych przez odpowiednie przepisy

• wynagrodzenia uzupełniającego, uzasadnionego szczególnymi warunkami wykonywania dodatkowego zadania badawczego

Koszty osobowe – umowa o pracę

Stawka godzinowa w projekcie =

=Wynagrodzenie podstawowe godzinowe* + Stawka

Godzinowa Uzupełniająca

*Koszt wynagrodzenia danej osoby wylicza się jako pełne brutto (wynagrodzenie zasadnicze oraz

wszystkie obciążenia socjalne - wynagrodzenie zasadnicze, dodatkowe wynagrodzenie roczne,

grusza)

Koszt wynagrodzenia w projekcie =

= wynagrodzenie miesięczne * ilość osobomiesięcy w projekcie

Osobomiesiąc = koszty personelu

Zasada 10 osobomiesięcy

Koszty personelu oddelegowanego przez stronę trzecią są kwalifikowalne jeśli warunki określone w artykule 11 są spełnione.

Koszty osób fizycznych pracujących w ramach bezpośredniej umowy z beneficjentem, innej niż umowa o pracę są kwalifikowalne jeśli: osoba pracuje na polecenie beneficjenta (o ile nie uzgodniono inaczej), w siedzibie beneficjenta, rezultaty prac należą do beneficjenta, koszty nie są znacząco różne od kosztów pracowników wykonujących podobne zadania w ramach

umowy o pracę

Koszty osobowe

Koszty właścicieli MŚP

Koszt osobowy = aktualny koszt rocznego wynagrodzenia (bez wynagrodzenia dodatkowego)/ilość godzin produktywnych

Godziny produktywne: 1 720 godzin w pełnym wymiarze czasu Całkowita liczba godzin przepracowanych przez osoby w roku dla beneficjenta (roczna liczba godzin (zgodnie z

umową o pracę) plus praca w godzinach nadliczbowych minus nieobecności (takie jak zwolnienia chorobowe i urlop))

Standardowa liczba godzin stosowana przez beneficjenta zgodnie ze zwykłymi praktykami rachunkowości. Min. 90% „standardowej liczby godzin”

• Brak wymogu rejestracji czasu pracy dla osób zatrudnionych wyłącznie do realizacji projektu. Wystarczy oświadczenie potwierdzające, że dana osoba wykonywała pracę wyłącznie w ramach projektu.

Wybór między: • ustaloną liczbą godzin rocznego efektywnego czasu

pracy(1720godz./rocznie) • wyliczaniem efektywnego czasu pracy (indywidualnie lub

standardowo)

• Audyt zewnętrzny: jedynie w momencie sporządzania końcowego sprawozdania w sytuacji, gdy żądane z KE dofinansowanie jest wyższe lub równe 325 000 EURO

Inne kwestie:

Czy to się opłaca?

Koszty projektu X 100 jednostek

(w tym koszty refundacji

wynagrodzeń)

15-25 jednostek PREMIA NA

HORYZONCIE (na niekwalifikowane

wynagrodzenia)

Czy to się opłaca?

Wynagrodzenie zasadnicze

dotychczasowe

Dodatek specjalny 10-80% ze środków

13/10/11 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 30 listopada 2010 roku w sprawie wysokości stawek godzinowych przy realizacji prac zleconych w umownej działalności badawczej

26/10/11 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 23 grudnia 2010 roku w sprawie wynagradzania pracowników administracji centralnej wykonujących zadania związane z realizacją Projektów badawczych i edukacyjnych

82/10/11 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 23 sierpnia 2011 roku w sprawie wprowadzenia wzoru KARTY STANOWISKA PRACY

70/11/12 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 1 lipca 2012 roku w sprawie zatrudniania na stanowiska kierownicze, naukowo-techniczne, inżynieryjno-techniczne i administracyjne w administracji centralnej, wydziałowej i w innych jednostkach organizacyjnych Politechniki Śląskiej

Karty Czasu Pracy w eCZP

Podwykonawstwo

Podwykonawca to strona trzecia (niewymieniona w umowie o grant), która zatrudniona jest do realizacji zadań projektu przez beneficjenta będącego stroną umowy o grant. Zlecane mogą być te zadania, które nie mogą zostać poprowadzone przez samego beneficjenta lub efektywniejsze jest zatrudnienie podwykonawcy (np. wykonanie strony internetowej).

Jeżeli spełnia ogólne warunki rzeczywistych kosztów kwalifikowalnych (tj. poniesione w czasie trwania projektu, niezbędne, związane z projektem);

Zostały poniesione na podwykonawstwo zadań, działań opisanych w Aneksie 1

Dodatkowe warunki kwalifikowalności określone w art. 13 zostały spełnione

Koszty podwykonawstwa poniesione na udzielenie ponadnarodowego lub wirtualnego dostępu do infrastruktury badawczej (Transnational access): Dodatkowe warunki kwalifikowalności określone w art. 16 muszą być spełnione.

Podwykonawstwo

Procedura wyboru podwykonawcy:

• Podmioty publiczne stosują Ustawę o zamówieniach publicznych, • Podmioty prywatne stosują konkurs ofert, • Zachowanie proporcji pomiędzy rozmiarem

i kosztem podzlecanego zadania a zasięgiem i sformalizowaniem procedury wyboru,

• Można tu korzystać z umów ramowych.

• podwykonawca nie pracuje pod nadzorem beneficjenta, • ma z nim zawartą umowę, • nie można zlecać zadań pomiędzy poszczególnymi beneficjentami, • odpowiedzialność za pracę podzlecającego ponosi zlecający

beneficjent.

Koszty podróży

Ogólną zasadą jest realizowanie podróży zgodnie z zasadami normalnie

przyjętymi w danej jednostce.

Uwaga FLAT RATES FOR DAILY ALLOWANCES

ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/fp7/docs/flat-rates-subsistence_en.pdf

Faktury za opłaty konferencyjne, sprawozdania z podróży, bilety (karty

pokładowe) Rozliczanie € jako € !!!!!

Wyj. jeżeli przyznano lump sum lub wartość per diem w projekcie to koszt ten

rozliczamy z pomocą tych stawek.

86/12/13 Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 24 września 2013 roku w sprawie wprowadzenia „Instrukcji dotyczącej wyjazdów zagranicznych pracowników, doktorantów i studentów Politechniki Śląskiej oraz innych osób, a także trybu ich rozliczania” 47/09/10 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 21 czerwca 2010 roku w sprawie dofinansowania pobytu osób przyjeżdżających na Politechnikę Śląską w ramach współpracy międzynarodowej

Inne koszty- Zakup dóbr i usług

65/13/14 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 24 czerwca 2014 roku w sprawie obowiązków jednostek i komórek organizacyjnych Politechniki Śląskiej w zakresie stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych Costs of other goods and services Kwalifikowane jeżeli: (a) Zakupione w związku z realizacją projektu zgodnie z zasadami art. 10 (zam.

publiczne) (b) Wkład rzeczowy zgodnie z art. 11 (contribution in-kind) Np. materiały, surowce, zapasy, koszty dysyminacji i publikacji, koszty ochrony praw własności intelektualnej, audyt, tłumaczenia itp.

Amortyzacja środków trwałych

• Koszt amortyzacji uznawany jest za koszt bezpośredni w danej instytucji,

• Amortyzacja rozliczana jest według normalnych zasad stosowanych w danej

instytucji,

• Wartość amortyzacji nie przekracza kosztu zakupu sprzętu,

• Sprzęt podlega jeszcze amortyzacji,

• Amortyzacja naliczana jest proporcjonalnie do użycia sprzętu na rzecz realizacji

projektu,

• Nie jest ważne, czy sprzęt został zakupiony przed rozpoczęciem projektu, o ile jego

zakup spełnia warunki kosztu kwalifikowanego,

• W koszt sprzętu wchodzi również niezbędny koszt dostawy, instalacji itp.,

• Kosztem może również być leasing (finansowy i operacyjny)

• WYDATEK A KOSZT

• Przetargi!!!!

25% ryczałtowa stawka dla wszystkich kosztów bezpośrednich z wyłączeniem kosztów podwykonawstwa oraz kosztów udzielenia wsparcia

finansowego osobom trzecim (jeśli opcja ma zastosowanie) minus wkład rzeczowy do projektu nie związany z siedzibą beneficjenta

25%*(koszty personelu + inne koszty-wkład rzeczowy stron trzecich)

Koszty pośrednie

70/14/15 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 8 lipca 2015 roku w sprawie planowania poziomu kosztów pośrednich w 2015 roku

WPŁYWY 1. Wpływy z działalności:

Opłata konferencyjna organizowana przez konsorcjum Sprzedaż urządzeń zakupionych w projekcie.

2. Wpływy otrzymane ze sprzedaży aktywów Maszyna zakupiona za 21 000€ w roku X, sprzedana w roku X + 4 (oba zdarzenia

w czasie trwania projektu) za 16 000 €. Maszyna została wykorzystana w 50% na działania w projekcie, Okres amortyzacji 3

lata (7000€/rok, z czego 3 500€/rok jako koszt projektu) Kwota wpływów do zadeklarowania: 50% z 16 000€ = 8 000€ (max 10 500 (3 x 3 500))

3. Wkłady finansowe udzielone przez strony trzecie w celu wsparcia kosztów kwalifikowalnych w projekcie (np. pieniądze podane w formie darowizny przez osoby trzecie, bezpłatne korzystanie z urządzeń, oddelegowanie eksperta bez zwrotu kosztów)

Nie są wpływami: (a) Dochód generowany przez wykorzystanie rezultatów projektu (Art. 28); (b) Wkład finansowy stron trzecich na koszty niekwalifikowalne (Art. 6); (c) Wkład finansowy stron trzecich bez obowiązku zwrotu niewykorzystanej kwoty po skończeniu projektu Np. odsetki, różnice kursowe, profesor uniwersytetu, którego wynagrodzenie jest wypłacane przez

Ministerstwo i nie zwrócone przez uczelnię, nie jest uznawany za wpływ, chyba że profesor został specjalnie oddelegowany przez Ministerstwo do uniwersytetu do pracy dla danego projektu.

Tabela 3.4.b „Inne koszty bezpośrednie” (podróże, sprzęt, infrastruktura, towary i usługi, duża infrastruktura badawcza) Proszę wypełnić poniższą tabelę dla każdego uczestnika, jeżeli suma kosztów 'podróży', 'sprzęt' i 'towarów i usług’ przekracza 15% kosztów personelu dla tego uczestnika

Participant

Number/Short Name

Cost (€) Justification

Travel

Equipment

Other goods and

services

Total

Tabela dla wszystkich uczestników deklarujących koszty dużej infrastruktury badawczej na podstawie art 6.2 GA, niezależnie od procentu kosztów osobowych.

Participant Number/Short

Name

Cost (€) Justification

Large research

infrastructure

Skuteczne aplikowanie w Horyzoncie 2020

Ocena (kryteria i eksperci)

Negocjacje umowa i realizacja

Zamknięcie i kontrola

Zdefiniowanie tematu

badawczego

Odnalezienie konkursu

Zbudowanie konsorcjum,

przygotowanie projektu

Kryteria Formalne termin (deadline: nieprzekraczalny termin); minimalna liczba partnerów w konsorcjum; zawartość merytoryczna zgodna z opublikowanym tematem; system finansowania i budżet zgodne z Programem Pracy; inne dodatkowe kryteria formalne – w dokumentach konkursowych.

Ekspert (oceniający i monitorujący) http://ec.europa.eu/research/participants/portal/desktop/en/experts/index.html Każda osoba działająca w sferze badawczo-naukowej; Podstawowe kryterium doboru posiadana wiedza i

doświadczenie w danej dziedzinie i typie ocenianych projektów; (wykształcenie -have at least a university degree)

Ważna znajomość języka angielskiego, dodatkowym atutem jest znajomość innych języków; wcześniejsze doświadczenie w ocenie międzynarodowych projektów oraz znajomość obszaru przemysłowego;

Rejestracja nie gwarantuje wyznaczenia jako eksperta; Dzienna stawka 450 euro, dieta ~92 euro, dieta hotelowa

~100 euro/doba oraz zwrot kosztów podróży, gł. oceny on-line

In Horizon 2020, there will very limited scope for recommending improvements to proposals (including improvements on the budget). In particular, proposals with an inflated budget, taking into account cost efficiency considerations, should receive a lower score .

S/T Quality:

“Scientific and/or technological excellence (relevant to the topics

addressed by the call)”

• Soundness of concept, and quality of objectives

• Progress beyond the state-of-the-art

• Quality and effectiveness of the S/T methodology and associated work plan

Impact:

“Potential impact through the development, dissemination and use of

project results”

• Contribution, at the European (and/or international] level, to the expected impacts listed in the Work Programme under the relevant topic/activity)

• Appropriateness of measures for the dissemination and/or exploitation of project results and management of intellectual property.

Implementation

• Appropriateness of the management structure and procedures

• Quality and relevant experience of the individual participants

• Quality of the consortium as a whole (including complementarity, balance)

• Appropriateness of the allocation and justification of the resources to be committed (staff, equipment ...)

Ocena projektu

Uwaga, w danych konkursach mogą być narzucone ostrzejsze kryteria, np. w projektach Instrument MŚP min. 4/5 pkt za każde kryterium i 12 ogółem

Ocena – minimalny próg kwalifikujący do finansowania

Skuteczne aplikowanie w Horyzoncie 2020

Negocjacje umowa i realizacja

Ocena (kryteria i eksperci)

Zamknięcie i kontrola

Zdefiniowanie tematu

badawczego

Odnalezienie konkursu

Zbudowanie konsorcjum,

przygotowanie projektu

Kryteria merytoryczne: 1. Excellence Przełomowy charakter badań tj. ponad istniejącą wiedzę, nowatorskie interdyscyplinarne podejście, rozwiązanie problemu, podejście interdyscyplinarne)

2. Impact „Oczekiwane rezultaty” wymienione w Programie Pracy w ramach danego tematu, poprawa zdolności do wykorzystania nowej wiedzy, wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez rozwój innowacji, wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez rozwój innowacji spełniających zapotrzebowanie rynku europejskiego i światowego. Skuteczność proponowanych środków komunikacji; rozpowszechnienie i wykorzystanie wyników projektów (odbiorcy), zarządzanie prawami własności intelektualnej.

3. Quality and efficiency of implementation Spójność i skuteczność planu pracy; kompetencje, doświadczenia partnerów, komplementarność konsorcjum; struktury i procedury zarządzania, jasność podejmowania decyzji, zarządzanie ryzykiem.

Winston Churchill

„Success is the ability to go from one failure to another with no loss of

enthusiasm.”

Skuteczne aplikowanie w Horyzoncie 2020

Negocjacje umowa i realizacja

Zamknięcie i kontrola

Ocena (kryteria i eksperci)

Zdefiniowanie tematu

badawczego

Odnalezienie konkursu

Zbudowanie konsorcjum,

przygotowanie projektu

REALIZACJA PROJEKTU 1. Negocjacje – elektronicznie 2. Umowa o dofinansowanie - elektronicznie 3. Umowa konsorcjum

4. Spotkania 5. IPR

http://www.kpk.gov.pl/pliki/12824/2a_IPR.pdf

6. Raporty – elektronicznie 7. Praca u podstaw!!!!

8. Audyt

Umowa o grant

Rozdział 1: Ogólne warunki – temat Rozdział 2: Działania, czas trwania, budżet Rozdział 3: Wysokość dofinansowania, koszty Rozdział 4: Prawa i obowiązki Rozdział 5: Podział obowiązków Rozdział 6: Zakończenie, zmiany, konsekwencje naruszenia umowy itp. Rozdział 7: Postanowienia końcowe (prawo, aneksy)

6/10/11- Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 22 listopada 2010 roku w sprawie tłumaczenia umów obcojęzycznych na język polski

Realizacja Projektu

• Pełnomocnictwo do zarządzania (kontrasygnata kwestora)

• LISTY KONTROLNE

22/13/14 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 20 grudnia 2013 roku w sprawie wprowadzenia zasad kontroli finansowej na Politechnice Śląskiej 23/10/11 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 15 grudnia 2010 roku w sprawie zmiany niektórych Zarządzeń i Pism Okólnych Rektora Politechniki Śląskiej 35/13/14 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 28 lutego 2014 roku w sprawie realizacji prac i usług w projektach krajowych, europejskich i strukturalnych na podstawie umów cywilnoprawnych zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych

18/10/11 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 15 grudnia 2010 roku w sprawie „OBIEGU DOKUMENTÓW” dla działalności naukowo-badawczej i usługowo-badawczej oraz dla projektów realizowanych z udziałem środków krajowych, Unii Europejskiej i innych środków zagranicznych 42/10/11 - Zarządzenie Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 7 kwietnia 2011 roku w sprawie udzielania pożyczki w związku z realizacją projektu finansowanego lub współfinansowanego ze środków funduszy strukturalnych/europejskich/krajowych

PRZED KONTROLĄ PO AUDYCIE

AUDYT

7/13/14 - PISMO OKÓLNE Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 25 listopada 2013 roku w sprawie wprowadzenia wzoru opisywania dokumentów finansowych w projektach współfinansowanych

ze środków funduszy europejskich

Zadbajmy, aby było lepiej !!!!

Składajmy projekty jako koordynatorzy,

Włączajmy się „agresywnie” w projekty jako partnerzy (spotkania, konferencje itp.),

Bądźmy recenzentami projektów,

Uczestniczmy w Platformach Technologicznych i innych gremiach!!!!!!

Bądźmy widoczni na arenie międzynarodowej

Pomimo że….

Nauka jest wspaniałym zajęciem,

o ile nie musimy z niej czerpać środków do życia.

Albert Einstein

Dziękuję za uwagę!