PRAKTYCZNE ASPEKTY POBIERANIA PRÓBEK Z ŁAŃCUCHA … · 2019-07-09 · PLANY POBIERANIA PRÓBEK...

1

PRAKTYCZNE ASPEKTY

POBIERANIA PRÓBEK

Z ŁAŃCUCHA PRODUKCJI I OBROTU

ŻYWNOŚCIĄ POCHODZENIA

ZWIERZĘCEGO

Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy

Krajowe Laboratorium Referencyjne

Al. Partyzantów 57

24-100 Puławy

Tel.: 81 889-30-00

Fax: 81 886-25-95

REMIGIUSZ POMYKAŁA

10-11 czerwca 2019 r., PIWet-PIB, Puławy

OIE Reference Laboratory for

Classical swine feverEnzootic bovine leucosis

Porcine reproductive and respiratory syndromeQ fever

OGÓLNE ZASADY POBIERANIA PRÓBEK ŻYWNOŚCI

DO BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH



Porcine reproductive and respiratory syndrome

Q fever

PRÓBKA PIERWOTNA: część partii pobrana jednorazowo z jednego miejsca towaru nieopakowanego lub z jednego opakowania jednostkowego (zapomocą szufli, rury, pipety, łyżki)

PRÓBKA JEDNOSTKOWA: łączna ilość próbek pierwotnych z jednego opakowania(worek, bela, skrzynka, beczka)

PRÓBKA ZBIORCZA: łączna liczba próbek pierwotnych lub jednostkowych pobranych zcałej partii

PRÓBKA ŚREDNIA: część próbki ogólnej przeznaczonej do badań, reprezentuje całąpartię

PRÓBKA LABORATORYJNA: próbka przekazana do laboratorium

PRÓBKA ANALITYCZNA: próbka przeznaczona do analizy

PARTIA MATERIAŁU

PRÓBKA PIERWOTNA

PRÓBKA JEDNO-

STKOWA

PRÓBKA ZBIORCZA (OGÓLNA)

PRÓBKA ŚREDNIA

PRÓBKA LABORA-TORYJNA

PRÓBKA ANALITYCZNA

O G Ó L N E Z A SA DY PO B I E R A N I A PRÓ B E K




Q fever

2

Próbki

pierwotne

Próbki

jednostkowe

Próbka ogólna

Średnia próbka

Jednorodna średnia

próbka laboratoryjna

1 2 3 4 5 6

I II III

C

B

A

1+2+3+4+5+6

(I+II+III)





Q fever

PRODUKT

Sztukowy Bezkształtny

Kontrola

stuprocentowa

Kontrola

wyrywkowa

ProcentowaSKJ

Według oceny

alternatywnej

Według oceny

właściwości

liczbowej

Ograniczenie

jednostronne

Ograniczenie

dwustronne

W opakowaniach jednostkowych Luzem

Liczba próbek jednostkowych

Stała precyzja badań

Jednorodny Niejednorodny

Liczba

próbek

pierwot-

nych

Liczba

próbek

pierwot-

nych

Stała Stała

precyzja

badań plany jednostopniowe

plany dwustopniowe

plany wielostopniowe

Liczba próbek jednostkowych zależy od:-wielkości partii towaru, -stopnia jednorodności produktu, -przyjętej precyzji badań;

Wielkość próbki, liczba próbek jednostkowych tym większa:-gdy partia bardziej niejednorodna,-mniejsza zawartość poszukiwanego składnika.

O G Ó L N E ZA SA DY PO B I E RA N I A PRÓ B E K




Q fever

CEL POBIERANIA PRÓBEK

MATRYCA I/LUB OZNACZANY PARAMETR

STRATEGIA POBIERANIA

PRÓBEK

MIEJSCE POBIERANIA

PRÓBEK

CZĘSTOTLIWOŚĆ POBIERANIA

WIELKOŚĆ PRÓBKI

TYP PRÓBNIKAODCZYNNIKI I MATERIAŁY





Q fever

3

CELE POBIERANIA PRÓBEK

MONITORINGOWY

ZGODNOŚĆ Z WYMAGANIAMI

KONTROLA JAKOŚCI





Q fever

PLANY POBIERANIA PRÓBEK ŻYWNOŚCI DO BADAŃ

MIKROBIOLOGICZNYCH




Q fever

KRYTERIA MIKROBIOLOGICZNE BEZPIECZEŃŚTWA ŻYWNOSCI I HIGIENY PROCESU

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr

2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów

mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (wraz ze

sprostowaniem)

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1441/2007 z dnia 5 grudnia 2007 r. zmieniające

rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w sprawie kryteriów mikrobiologicznych

dotyczących środków spożywczych

Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 365/2010 z dnia 28 kwietnia 2010 r. zmieniające

rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w sprawie kryteriów mikrobiologicznych

dotyczących środków spożywczych odnośnie do pałeczek jelitowych w mleku

pasteryzowanym i innych pasteryzowanych płynnych produktach mlecznych oraz

Listeria monocytogenes w soli spożywczej

Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1086/2011 z dnia 27 października 2011 r.

zmieniające załącznik II do rozporządzenia (WE) Nr 2160/2003 Parlamentu

Europejskiego i Rady oraz załącznik I do rozporządzenia Komisji (WE) Nr 2073/2005

w odniesieniu do salmonelli w świeżym mięsie drobiowym

Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 209/2013 z dnia 11 marca 2013 r. zmieniające

rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w odniesieniu do kryteriów mikrobiologicznych

dotyczących kiełków i zasad pobierania próbek z tusz drobiowych i świeżego mięsa

drobiowego

Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 217/2014 z dnia 7 marca 2014 r. zmieniające

rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w odniesieniu do salmonelli w tuszach

wieprzowych

Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1495/2017 z dnia 23 sierpnia 2017 r. zmieniające

Rozporządzenie (WE) Nr 2073/2005 w odniesieniu do Campylobacter w tuszach

brojlerów

PRAWO W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY ŻYWNOŚCI




Q fever

4

ROZPORZĄDZENIE (WE) Nr 2073/2005




Q fever

Rozporządzenie ustanawia kryteria mikrobiologiczne dotycząceniektórych mikroorganizmów oraz przepisy wykonawcze obowiązująceprzedsiębiorstwa sektora spożywczego przy wdrażaniu ogólnych iszczegółowych zasad higieny dla środków spożywczych o których mowaw art. 4 rozporządzenia (WE) nr 852/2004.

Właściwy organ kontroluje zgodność z zasadami i kryteriami ustanowionymiw niniejszym rozporządzeniu zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr882/2004, co nie ogranicza prawa tego organu do dalszegopobierania próbek i przeprowadzania badań w celu wykrywania iobliczania innych mikroorganizmów, ich toksyn lub metabolitów,bądź w celu weryfikacji procesów, bądź ze względu napodejrzenie, że dana żywność nie jest bezpieczna, bądź też wkontekście analizy ryzyka.





Q fever

TERMINOLOGIA

Termin Definicja

Mikroorganizmy oznaczają bakterie, wirusy, drożdże, pleśnie, glony, pierwotniakipasożytnicze, mikroskopijne robaki pasożytnicze oraz ich toksyny imetabolity

Kryterium mikrobiologiczne

oznacza wymaganie pozwalające na akceptację produktu, partii środkówspożywczych lub procesu na podstawie braku, obecności lub liczbymikroorganizmów i/lub ilości ich toksyn lub metabolitów w jednostcemasy, objętości, na powierzchni lub partii

Kryterium bezpieczeństwa żywności

oznacza wymaganie określające akceptację produktu lub partii środkówspożywczych, stosowane dla produktów wprowadzanych na rynek

Kryterium higieny procesu

oznacza wymaganie pozwalające na akceptację funkcjonującego procesuprodukcji. Kryterium tego nie stosuje się do produktów wprowadzanychna rynek. Kryterium to określa wskaźnikową wartość zanieczyszczenia, poprzekroczeniu której konieczne są działania naprawcze w celu utrzymaniahigieny procesu na poziomie zgodnym z prawem żywnościowym





Q fever

TERMINOLOGIA

Termin Definicja

Partia

oznacza grupę lub zbiór możliwych do zidentyfikowania produktów,uzyskanych w wyniku danego procesu w praktycznie identycznychwarunkach oraz wyprodukowanych w danym miejscu w ramach jednego,określonego okresu produkcji

Okresprzydatności do spożycia

oznacza okres odpowiadający okresowi poprzedzającemu datę ważnościlub datę przydatności do spożycia, zgodnie z definicjami tych dat,zawartymi odpowiednio w art. 9 i 10 dyrektywy 2000/13/WE

Żywność gotowa do spożycia

oznacza żywność przeznaczoną przez producenta lub wytwórcę dobezpośredniego spożycia przez ludzi, bez konieczności gotowania lub innejobróbki w celu wyeliminowania określonych mikroorganizmów lubograniczenia ich liczby do dopuszczalnego poziomu

Próbka

oznacza zbiór złożony z jednej lub kilku jednostek bądź porcję substancji,dobrane różnymi środkami z populacji lub znacznej ilości substancji; celempróby jest dostarczenie informacji na temat danej cechy badanej populacjilub substancji, a także dostarczenie podstaw do decyzji dotyczącej danejpopulacji lub substancji bądź dotyczącej procesu, w wyniku którego onapowstała

5





Q fever

TERMINOLOGIA

Termin Definicja

Próbkareprezentatywna

oznacza próbkę zachowującą cechy partii, z której została pobrana.Dotyczy to szczególnie prostej próbki losowej, w której każdy zelementów partii lub elementów włączonych do partii otrzymał taką samąszansę bycia dobranym do próbki;

Zgodność z kryteriami mikro-biologicznymi

oznacza uzyskanie wyników badań zadowalających lub dopuszczalnych,określonych w załączniku I, w odniesieniu do wartości ustalonych dladanych kryteriów, poprzez pobieranie próbek, wykonywanie badań orazwdrażanie działań naprawczych zgodnie z prawem żywnościowym orazzaleceniami wydanymi przez właściwy organ

Żywnośćprzeznaczona dla niemowląt

oznacza żywność przeznaczoną specjalnie dla niemowląt zgodnie zdefinicją zawartą w dyrektywie Komisji 91/321/EWG

Żywnośćspecjalnego przeznaczenia medycznego

oznacza żywność dietetyczną specjalnego przeznaczenia medycznegozgodnie z definicją zawartą w dyrektywie Komisji 1999/21/EWG





Q fever

PROCES PRODUKCJIZANIM PRODUKT OPUŚCI ZAKŁAD

PODCZAS OKRESU PRZYDATNOŚCI DO SPOŻYCIA

Odpowiedzialność przedsiębiorców sektora spożywczego

HIGIENA PROCESU

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI

BADANIA DODATKOWE wg zał. II (m. in. L. monocytogenes)

GHPHACCP

1. WYMAGANIA OGÓLNE

Zapewnienie: sposobu dostaw i przetwarzania surowców i środków spożywczych, będących pod kontrolądanego PPS i takiego postępowania z nimi by spełnione były kryteria HP oraz możliwości spełnienia kryteriówBŻ mających zastosowanie w całym okresie przydatności do spożycia, w dających się rozsądnie przewidziećwarunkach dystrybucji, przechowywania i stosowania





Q fever

2. BADANIE ZGODNOŚCI Z KRYTERIAMI

PPS przeprowadzają, w miarę potrzeb, badania zgodności z kryteriami wcelu potwierdzenia lub weryfikacji funkcjonowania procedur opartych ozasady HACCP i GHP

PPS decydują o odpowiedniej częstotliwości pobierania próbek z wyjątkiemprzypadków, gdy częstotliwości te określa Rozporządzenie

Częstotliwość pobierania próbek powinna być dostoswana do rodzaju iwielkości danego PPS, jednak pod warunkiem, że nie stworzy to zagrożeniadla bezpieczeństwa środków spożywczych

6





Q fever

3. SZCZEGÓŁOWE ZASADY POBIERANIA I BADANIA PRÓBEK

Metody badań oraz plany i metody pobierania próbek określone w zał. Istosuje się jako metody referencyjne

Gdy jest to konieczne, pobiera się próbki z obszarów środowiska produkcji.Stosuje się metody pobierania opisane w normie ISO 18593

Ci PPS, którzy produkują żywność typu RTE, w której możliwy jest wzrost L.monocytogenes, pobierają próbki z obszarów produkcji w tym kierunku

Ci PPS, którzy produkują żywność dla niemowląt oraz specjalnegoprzeznaczenia medycznego, monitorują obecność Enterobacteriaceae wobszarach produkcyjnych (E. sakazakii)

Zmniejszenie liczby próbek określonej w zał. I jest możliwe pod warunkiem,że PPS udowodni skuteczność stosowanych procedur opartych o HACCP





Q fever

3. SZCZEGÓŁOWE ZASADY POBIERANIA I BADANIA PRÓBEK c.d.

Gdy celem badania jest akceptacja partii środka spożywczego lub procesu,plany pobierania próbek określone w zał. I stosuje się jako minimum

PPS mogą stosować inne procedury pobierania i badania próbek, jeśli są wstanie wykazać, że procedury te dają co najmniej równoważny stopieńpewności. Procedury te mogą obejmować alternatywne miejsca pobraniaoraz wykorzystywać analizy tendencji

Badanie obecności alternatywnych mikroorganizmów oraz parametrówinnych niż mikrobiologiczne jest dopuszczalne jedynie w przypadku kryteriówhigieny procesu





Q fever

3. SZCZEGÓŁOWE ZASADY POBIERANIA I BADANIA PRÓBEK c.d.

Alternatywne metody badań są dopuszczalne, jeśli są zwalidowane wobecmetody referencyjnej zgodnej z zał. I oraz jeśli są certyfikowane przezstronę trzecią zgodnie z protokołem ISO 16140 lub innym uznanym w skalimiędzynarodowej

Jeśli dane PPS zamierza stosować inne metody analityczne niż walidowane icertyfikowane, metody te muszą być zatwierdzone zgodnie z protokołamiuznanymi w skali międzynarodowej, a ich stosowanie musi być zatwierdzoneprzez właściwy organ

7





Q fever

5. WYNIKI NIEZADOWALAJĄCE c.d.

Gdy wyniki niezadowalające

na etapie bezpieczeństwa

żywności

Gdy wyniki niezadowalające na etapie higieny

procesu

Wycofanie z obrotu lub od konsumenta zgodnie zart. 19 Rozporządzenia (WE) Nr 178/2002Jednak, produkty wprowadzone na rynek, które nieznajdują się w sprzedaży detalicznej, mogą byćprzekazane do dalszego przetwarzania w celu skutecznejeliminacji zagrożenia. Przetwarzanie to prowadzi innyprzedsiębiorca niż wytwórca danego środka spożywczego.

Przedsiębiorca może wykorzystać daną partię do innychcelów niż pierwotne pod warunkiem, że nie będziestanowiło to zagrożenia dla zdrowia publicznego izwierząt. Decyzja o takim wykorzystaniu zapada w ramachprocedur HACCP i jest zatwierdzana przez właściwy organ

Podejmowanie środków: poprawa higieny uboju,przegląd środków kontrolnych procesu uboju, środkówbezpieczeństwa biologicznego w gospodarstwachpochodzenia, poprawa higieny produkcji orazselekcji/pochodzenia surowców, kontrola skutecznościobróbki cieplnej





Q fever

PUNKTY ŁAŃCUCHA POKARMOWEGO KTÓRYCH DOTYCZĄ DANE KRYTERIA

LIMITY

MATRYCE ŻYWNOŚCI

METODY ANALITYCZNE

PLANY POBIERANIA PRÓBEK

n > m < M

DZIAŁANIA PODEJMOWANE W PRZYPADKU NIEZGODNOŚCI

MIKROORGANIZMY LUB TOKSYNY I METABOLITY

DEFINICJA KRYTERIUM MIKROBIOLOGICZNEGO





Q fever

DEFINICJA KRYTERIUM MIKROBIOLOGICZNEGO

Rodzaj żywności

Plan

pobierania

próbek

LimityMetody badania

referencyjne

Etap stosowania

kryterium

n c m M

1.1 Żywność gotowa do

spożycia przeznaczona dla

niemowląt oraz gotowa do

spożycia żywność

specjalnego medycznego

przeznaczenia

10 0 Nieobecne w 25 g EN/ISO 11290-1

Produkty wprowadzane

do obrotu w ciągu okresu

przydatności do spożycia

Liczba próbek badanych

Liczba próbek dających wynik

niezgodny

Dolny limit Górny limit

8





Q fever

PLAN POBIERANIA PRÓBEK – 2-KLASOWY

HIGIENA PROCESUKRYTERIA

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIKRYTERIA

m

ZADOWALAJĄCY NIEZADOWALAJĄCY

ZADOWALAJĄCY NIEZADOWALAJĄCY





Q fever

PLAN POBIERANIA PRÓBEK – 3-KLASOWY

HIGIENA PROCESUKRYTERIA

m M

ZADOWALAJĄCY DOPUSZCZALNY NIEZADOWALAJĄCY





Q fever

Zgodnie z Rozporządzeniem kryteria mikrobiologiczne żywności stanowiąpodstawę akceptacji produktu lub partii produktów na podstawie:

oznaczanej liczby wybranych drobnoustrojów

obecności lub nieobecności drobnoustrojów

obecności ich toksyn lub metabolitów

9





Q fever

KRYTERIA BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI

• Listeria monocytogenes• Salmonella spp.• Salmonella Enteritidis i S. Typhimurium• Escherichia coli• Escherichia coli STEC• Campylobacter spp.

• Enterotoksyny gronkowcowe• Histamina





Q fever

KRYTERIA HIGIENY PROCESU

• Liczba drobnoustrojów tlenowych

• Salmonella spp.

• Enterobacteriaceae

• Escherichia coli

• Staphylococcus spp. koagulazo-dodatnie

• Campylobacter spp.

MIKROORGANIZMY W ŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO




Q fever

Surowce zwierzęce Zagrożenia mikrobiologiczne

Mięso wołowe i wieprzowe

Clostridium spp., Pseudomonas spp., Bacillus spp., Clostridium spp., Salmonelaspp., Escherichia coli STEC, Enterococcus spp., Alcaligenes spp., Staphylococcusspp., Streptococcus spp., Mycobacterium spp., Aeromonas spp., Proteus spp., Listeria spp., Yersinia spp., Campylobacter spp., drożdże i grzyby plesniowe

Mięso drobiowe

Clostridium spp., Pseudomonas spp., Bacillus spp., Clostridium spp., Salmonelaspp., Escherichia coli STEC, Enterococcus spp., Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Mycobacterium spp., Listeria spp., Yersinia spp., Campylobacter spp., drożdże i grzyby plesniowe

RybyVibrio spp., Escherichia coli VTEC, Clostridium spp., Salmonella spp., Shigellaspp., Yersinia spp., Aeromonas spp.

Mleko

Clostridium spp., Pseudomonas spp., Bacillus spp., Clostridium spp., Salmonelaspp., Escherichia coli STEC, Enterococcus spp., Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Mycobacterium spp., Listeria spp., Yersinia spp., Campylobacter spp., drożdże i grzyby plesniowe, Brucella spp., Corynebacterium spp.

JajaEscherichia coli VTEC, Clostridium spp., Salmonella spp., Shigella spp., Yersiniaspp., Staphylococcus spp., Mycobacterium spp.

10

PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ W PRZYPADKU WYNIKÓW NIEZADOWALAJĄCYCH




Q fever

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI HIGIENA PROCESU

Powiadomienie właściwego organu

Podjęcie działań adekwatnych do danego kryterium wg

zał. I rozdz. 2 Rozporządzenia

Czy partia produktu trafiła do konsumenta?

Tak Nie

Procedura wycofania Procedura cofnięcia

• Powiadomieni dostawcy

• Powiadomieni konsumenci

• Usunięcie z łańcucha

dystrybucji

• Gdy to konieczne

wycofanie od konsumenta

• Powiadomieni dostawcy

• Cofnięcie z łańcucha

dystrybucji

Możliwość powtórnego

przetworzenia w celu

eliminacji zagrożenia wg art. 7

ust. 2 Rozporządzenia

Podjęcie działań naprawczych zgodnie z HACCP oraz innych zabezpieczających zdrowie konsumenta

Podjęcie działań w celu identyfikacji przyczyny niezgodności

Podjęcie działań w celu zapobieżenia powtórnego wystąpienia niezgodności – modyfikacja HACCP/GHP

POBIERANIE PRÓBEK Z TUSZ ZWIERZĄT RZEŹNYCH –

WYMAGANIA NORMY PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

o Norma ma zastosowanie do pobierania próbek z tusz zwierzątrzeźnych w procesie:

o Kontroli higieny procesu na etapie rzeźni dla dużych zwierzątjako walidacja i weryfikacja kontroli procesu

o Bazującego na ocenie ryzyka systemu zapewnieniabezpieczeństwa produktu

o Monitorowania obecności i/lub liczby mikroorganizmówpatogennych

Norma zastępuje wydanie z 2005 roku.

11

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

Termin Definicja

Tusza Ciało zwierzęcia po uboju i po oporządzeniu

Technika wycinaniaPobranie fragmentu mierzalnej powierzchni skóry lub tkanki metodą wycinania

Zwierzę łowneSsaki i ptaki dziko żyjące pozyskiwane w celu konsumpcji mięsa lub hodowane

Duże zwierzęBydło (bizony, bawół), owce, świnie (dziki), różne typy jeleniowatych, konie (osły, muły)

Drób Ptaki małych i średnich rozmiarów

Plan pobieraniaOpis pobierania i badania określonej liczby próbek zdefiniowaną metodą analityczną zawierający kryteria akceptacji

Punkt pobierania Etap linii produkcyjnej, na którym próbka jest pobierana

Miejsce pobierania Miejsce na tuszy zwierzęcia, z którego próbka jest pobierana

Małe ssaki i inne małe zwierzęta

Zajęczaki, gryzonie, żółwie, żaby

Technika wymazuTechnika z użycia materiału absorbującego w celu pobrania mikroorganizmu z powierzchni

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

UWAGI !!!

o Wybór metody zależy od metody oznaczania zanieczyszczenia,wymaganej czułości metody, aspektów praktycznych poboru

o Metody wycinania pozwalają na pobranie większej liczbymikroorganizmów

o Nie wszystkie mikroorganizmy wzrastają w określonych warunkach

o Metody wycinania charakteryzują się mniejszą powtarzalnością niżmetody wymazowe

o Metody wycinania obejmują jedynie mały obszar powierzchni tuszy imogą nie pozwalać na wykrycie niskiego poziomu zanieczyszczenia

o Metody wycinania są preferowane dla produktu mrożonego

o Metoda popłuczyn jest preferowana dla małych zwierząt

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

Etap procesu, czas, częstotliwość zależą od:

Stosowanych praktyk ubojowych

Opartego na ocenie ryzyka zapewnieniu kontroli procesu

Wielkości produkcji

Analizy trendów

Występowania patogenów w regionie pochodzenia zwierzęcia

Regulacji krajowych, regionalnych i międzynarodowych

Dla kontroli procesu zależność od poziomu higieny w rzeźni

W procesie monitorowania występowania konieczność zmaksymalizowania szansy wykrycia/oznaczenia zanieczyszczenia

12

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

Punkty pobierania próbek:

Po oskórowaniu (świnie)

Po myciu (świnie i drób)

Po patroszeniu

Niezwłocznie po schłodzeniu lub zamrożeniu

Niezwłocznie przed chłodzeniem lub mrożeniem

W chłodni

Każdorazowo niezwłocznie po uboju

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

Miejsca pobierania próbek:

Duże zwierzęta: miejsca szczególnie narażone na zanieczyszczenie, konsekwencja konieczna dla zapewnienia analizy trendów, preferowane pobieranie próbek z większej liczby tusz niż większej liczby miejsc na tuszy

Drób i małe ssaki oraz inne małe zwierzęta: metoda popłuczyn, dla drobiu gdy konieczne, pobór skóry szyi lub piersi

Dzikie zwierzęta: podobnie jak dla dużych zwierząt

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

MIEJSCA POBORU Z TUSZ WIEPRZOWYCH

13

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

MIEJSCA POBORU Z TUSZ WOŁOWYCH

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

MIEJSCA POBORU Z TUSZ OWCZYCH

PN-EN ISO 17604:2015-10

POBIERANIE PRÓBEK Z TUSZ

METODY NISZCZĄCE

METODA Z UŻYCIEM

KORKOBORA

METODA WYCINANIA

Z SZABLONEM

METODA WYCINANIA

SKÓRY (DRÓB)

METODY NIENISZCZĄCE

METODA SUCHEGO I MOKREGO WYMAZU

METODA Z UŻYCIEM

GĄBKI

METODA POPŁUCZYN




Q fever

14

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

METODY NISZCZĄCE

TECHNIKA WYCINANIA KORKOBOREM

ODCZYNNIKI Etanol 70% v/v

WYPOSAŻENIE Sterylne skalpele, pęsety, korkobory z powierzchnią cięcia min. 5cm2 (śr. 2,5 cm), nożyczkiPrzenośne palnikiSterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczki

WYKONANIE Założyć rękawiczki, zdezynfekować i opalić korkobór, pobrać próbkęwycinając korkoborem fragment tkanki o grubości ok. 2 mm,pobrać go za pomocą skalpela, nożyczek i pęsety. Umieścić wworeczku na próbkęPo pobraniu próbki zdezynfekować narzędzia przez zanurzenie walkoholu i opalenie w płomieniu palnika.Zaleca się posiadanie kilku zestawów narzędzi równocześnie dlazapewnienia ciągłości procesu pobierania próbek

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

15

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

METODY NISZCZĄCE

TECHNIKA WYCINANIA Z UŻYCIEM SZABLONU


WYPOSAŻENIE Sterylne skalpele, pęsety, nożyczkiPrzenośne palnikiSterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczkiSterylne plastikowe lub metalowe szablony o powierzchni 10-100cm2

WYKONANIE Założyć rękawiczki, zdezynfekować i opalić szablon, przyłożyć dopowierzchni tuszy, pobrać próbkę wycinając skalpelem fragmenttkanki o grubości ok. 2 mm, pobrać go za pomocą skalpela,nożyczek i pęsety. Umieścić w woreczku na próbkęPo pobraniu próbki zdezynfekować narzędzia przez zanurzenie walkoholu i opalenie w płomieniu palnika.Zaleca się posiadanie kilku zestawów narzędzi równocześnie dlazapewnienia ciągłości procesu pobierania próbek

16

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

METODY NISZCZĄCE

TECHNIKA WYCINANIA SKÓRY (DRÓB) – SKÓRA SZYI


WYPOSAŻENIE Sterylne skalpele, pęsety, nożyczkiPrzenośne palnikiSterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczki

WYKONANIE Parą nożyczek pobrać potrzebny fragment skóry szyi i umieścić wsterylnym woreczku poprzez przewrócenie go na lewą stronę(wywinięcie).Ocenić wagę pobranej próbki – min. 10 g. Masa próbki połączonejto zazwyczaj 25 lub 50 g.

17

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

METODY NISZCZĄCE

TECHNIKA WYCINANIA SKÓRY (DRÓB) – SKÓRA PIERSI


WYPOSAŻENIE Sterylne skalpele, pęsety, nożyczkiPrzenośne palnikiSterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczki

WYKONANIE Parą nożyczek pobrać potrzebny fragment skóry z piersi i umieścićw sterylnym woreczku poprzez przewrócenie go na lewą stronę(wywinięcie).Ocenić wagę pobranej próbki – min. 10 g. Masa próbki połączonejto zazwyczaj 25 lub 50 g.

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever


TECHNIKA SUCHEGO I MOKREGO WYMAZU

ODCZYNNIKI Rozcieńczalnik sterylny wg ISO 6887-1 w obj. 10 mlAlkohol 70% v/v

WYPOSAŻENIE Sterylne wymazy pałeczkoweSterylne szablonySterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczkiPalnik przenośny

WYKONANIE Nawilżyć wymaz w rozcieńczalniku.Przycisnąć szablon do powierzchni tuszy.Pobrać wymaz przecierając powierzchnię wewnątrz szablonu conajmniej 10-krotnie w 2 kierunkach i umieścić w pojemniku.Suchą wymazówką zebrać z tej samej powierzchni pozostałośćpłynu po poprzednim użyciu wymazówki i umieścić w tym samympojemniku.Szablon poddać dezynfekcji

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

18

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

19

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever


TECHNIKA WYMAZU GĄBKOWEGO

ODCZYNNIKI Rozcieńczalnik sterylny wg ISO 6887-1 w obj. 10 mlAlkohol 70% v/v

WYPOSAŻENIE Sterylne gąbki wymazoweSterylne szablonySterylne woreczki do próbekSterylne rękawiczkiPalnik przenośny

WYKONANIE

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

20

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever


TECHNIKA POPŁUCZYN

ODCZYNNIKI Rozcieńczalnik sterylny wg ISO 6887-1 w obj. 300-600 mlAlkohol 70% v/v

WYPOSAŻENIE Sterylne woreczki do próbek o odpowiedniej pojemnościSterylne rękawiczki

WYKONANIE Tuszki drobiu pobrać z linii produkcyjnej. Otworzyć worek bezdotykania jego wewnętrznej powierzchni. Włożyć tuszkę do workawprost z haków. Gdy tuszka zawiera zbyt dużo wody odstawić ją nainny sterylny hak w celu usunięcia jej nadmiaru i dopiero umieścićw worku. Umieścić tuszkę w worku na płaskiej powierzchni i dodaćwymaganą objętość płynu (400 ml dla tuszek brojlerów, 600 ml dlatuszek indyków). Usunąć nadmiar powietrza z worka, zamknąćworek szczelnie. Trzymając worek obiema dłońmi potrząsać jegozawartością przez 1 min. Zachować popłuczyny do badania poprzezwyjęcie tuszki z worka lub odlanie jego zawartości do sterylnegopojemnika.

21

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

TRANSPORT PRÓBEK

Pobrane próbki transportować do laboratorium w przenośnychchłodziarkach, pojemnikach z pokruszonym lodem lub wkładamichłodzącymi (jałowymi).

Nie wolno zamrażać próbek.

Transportować w warunkach 1-8°C i poddać badaniu do 24 h odpobrania.

22

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

PN-EN ISO 17604:2015-10

METODY NISZCZĄCE

Technika z korkoborem

Technika wycinania


Technika mokrego i suchego wymazu

Technika wymazu gąbkowego

Technika popłuczyn

PN-EN ISO 17604:2015-10




Q fever

1,911,79

1,121,03

1,65 1,6

1,881,76

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

OLD Enterobacteriaceae

Wyniki badań mikrobiologicznych różnych technik poboru próbek z tusz zwierząt rzeźnych

Technika wycinania z szablonem Technika wymazówki Technika wymazu gąbkowego Technika popłuczyn

Liczba próbek: 56 Poziom zanieczyszczenia: ok. 2 log10

POBIERANIE PRÓBEK Z OBSZARÓW PRODUKCJI

PIERWOTNEJ – WYMAGANIA NORMY PN-EN ISO

13307:2013-06




Q fever

http://images.google.it/imgres?imgurl=http://www.nortonconsumer.com/media/documents/S0000000000000001032/Cellulose Sponge.jpg&imgrefurl=http://www.nortonconsumer.com/Data/Request/request.asp&h=1063&w=1064&sz=155&tbnid=xwcofSjoOiT-tM:&tbnh=149&tbnw=150&hl=it&start=3&prev=/images?q=sponge+surface&svnum=10&hl=it&lr=

http://images.google.it/imgres?imgurl=http://www.nortonconsumer.com/media/documents/S0000000000000001032/Cellulose Sponge.jpg&imgrefurl=http://www.nortonconsumer.com/Data/Request/request.asp&h=1063&w=1064&sz=155&tbnid=xwcofSjoOiT-tM:&tbnh=149&tbnw=150&hl=it&start=3&prev=/images?q=sponge+surface&svnum=10&hl=it&lr=

23

ZAKRES STOSOWANIA NORMY

Norma ma zastosowanie do pobierania próbek z etapu produkcjipierwotnej zwierzęcej, których celem jest wykrycie obecności luboznaczenie liczby drobnoustrojów ważnych z punktu widzeniabezpieczeństwa żywności.

Powołania normatywne:

– ISO 6887-1

– ISO 7218

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

TERMINY I DEFINICJE

Etap produkcji pierwotnej:obejmuje wszystkie etapy produkcji żywności od gospodarstwahodowlanego zwierząt do etapu połowu lub przekazania zwierząt dorzeźni

Próbka laboratoryjna:próbka przygotowana do wysłania do laboratorium i przeznaczona dobadania

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

OGÓLNE ZASADY POBIERANIA PRÓBEK

PERSONEL

Próbki powinny być pobierane przez personel posiadający dotego kompetencje, nabyte na podstawie szkoleń orazposiadanego doświadczenia w zakresie technik pobieraniapróbek.

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

24


PAKOWANIE I OZNAKOWYWANIE PRÓBEK

Próbki powinny być pakowane w sposób zabezpieczający je przedzanieczyszczeniem krzyżowym, wyschnięciem lub zagubieniem.

Informacje towarzyszące próbce:

– rodzaj próbki

– identyfikacja próbki

– dane próbkobiorcy

– data i czas pobrania próbki

– miejsce pobrania próbki

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


PROTOKÓŁ POBRANIA PRÓBEK

Pobranym próbkom powinien towarzyszyć protokół pobrania, podpisanyprzez próbkobiorcę. Powinien on zawierać następujące informacje:

– miejsce, data i czas pobrania

– identyfikacja próbkobiorców

– rodzaj, numer i identyfikator próbki

– cel pobrania próbki

– kierunek badania

– dodatkowe dane, istotne dla przygotowania i postępowania z próbką w laboratorium, w tym o użytych rozcieńczalnikach, pożywkach transportowych i neutralizatorach

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

ODCZYNNIKI I DEZYNFEKTANTY

ROZCIEŃCZALNIKI

Rozcieńczalniki używane do zwilżania wymazów:

– roztwór soli fizjologicznej z peptonem wg ISO 6887-1

– buforowana woda peptonowa wg ISO 6887-1

– jałowa woda

– woda kranowa, o ile nie wykazuje ona wpływu na wynik badania

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

25


POŻYWKI TRANSPORTOWE

Pożywki te stosowane są do zabezpieczenia odpowiednich warunkówtransportu dla wymagających drobnoustrojów:

– buforowana woda peptonowa wg ISO 6887-1

– pożywka transportowa Cary-Blair lub równoważna

– pożywka transportowa Amies z węglem lub równoważna

Użyte podłoże transportowe ma szczególne znaczenie w przypadku, gdycelem badania jest oznaczenie liczby drobnoustrojów.

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


DEZYNFEKTANTY

Do dezynfekcji wszystkich sprzętów niezbędnych do pobierania próbekoraz innych przedmiotów, powierzchni, których dezynfekcja jestkonieczna, stosować alkohol etylowy o stężeniu 70% obj.

Dopuszcza się stosowanie dostępnych w handlu gotowychwacików/tamponów nasączonych alkoholem etylowym o podanymstężeniu.

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


NEUTRALIZATORY

W przypadkach podejrzenia obecności pozostałości dezynfektantów należystosować odpowiednie neutralizatory.

Mają tu zastosowanie środki neutralizujące opisane w części dotyczącejpobierania próbek z tusz zwierząt rzeźnych oraz powierzchni.

Objętość stosowanego neutralizatora wynosi zazwyczaj 10% objętościużywanego rozcieńczalnika do pobierania próbek.

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

26

WYPOSAŻENIE I MATERIAŁY

Cały sprzęt i wyposażenie używane do pobierania próbek powinno byćsterylizowane zgodnie z warunkami opisanymi w normie ISO 7218.

Zaleca się stosowanie gotowych do użycia zestawów jednorazowychnarzędzi do pobierania próbek. Napoczęty zestaw powinien być zużyty wjednym miejscu pobierania próbek.

Bezwzględnie należy pamiętać o zachowaniu jałowychwarunków podczas operowania narzędziami.

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


Narzędzia do pobierania próbek:

– sterylne rękawiczki jednorazowego użytku

– ochraniacze na obuwie z wysokim kołnierzem ściąganym gumką

– tkaniny (gaza) do pobierania wymazów z dużych powierzchni

– wymazówki pałeczkowe

– skarpety na buty wykonane z materiału, do pobierania wymazów zpodłogi podczas chodzenia

– tampony, ręczniki sanitarne

– palniki przenośne

– sterylne skalpele, nożyczki, pęsety, łyżki, szczotki

– przenośna lodówka i pojemniki na próbki

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


Ochraniacze na buty

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

27


Tkaniny wymazowe

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


Wymazówki

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


Skarpety na buty

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

28


Tampony

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

TECHNIKI POBIERANIA PRÓBEK

ZASADY OGÓLNE

Próbki mogą być pobierane od zwierząt oraz ich środowiska, w tym wczasie ich transportu i przebywania w rzeźni, w celu monitorowaniaobecności czynników zoonotycznych u żywych zwierząt.

Próbki należy pobierać w sposób reprezentatywny.

Należy bezwzględnie pamiętać o zachowaniu warunkówaseptycznych w czasie pobierania i transportu próbek.

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


POBIERANIE PRÓBEK ZE ŚRODOWISKA GOSPODARSTW

Pobieranie próbek po myciu i dezynfekcji:

– próbki pobiera się z dużych powierzchni (ściany, podłogi, konteneryna wodę i paszę, boksy, wagi, przewody wentylacyjne, belki, półki,panele kontrolne, przenośniki taśmowe)

– wymazy przenieść niezwłocznie do odpowiedniej pożywkinamnażającej i przesłać do badania w dniu pobrania. Gdy nie jest tomożliwe, rozcieńczalnik z neutralizatorem wykorzystać do zwilżeniawymazu przed pobraniem próbki

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

29



Pobieranie próbek z powierzchni:

– tampony: pobierać próbkę z powierzchni co najmniej 1 m2

– wymazówki: do mokrych powierzchni używać suchychwymazówek, a do suchych uprzednio zwilżonych rozcieńczalnikiem.Używać odpowiednio dużych wymazówek, najlepiej kilku do pobraniapróbek z różnych miejsc powierzchni

– po pobraniu umieścić w podłożu transportowym, jeśli to konieczne

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever



Pobieranie próbek z podłóg:

– skarpety na buty: pobierać próbkę chodząc po odpowiednio dużejpowierzchni wykonując co najmniej 100 kroków/pomieszczenie

– próbki ze ściółki: pobiera się 2 kg ściółki z co najmniej 60 miejscpomieszczenia i wysyła do laboratorium lub miesza dokładnie iwysyła do laboratorium próbkę o masie minimum 25 g. Próbkipobiera się przed wymianą ściółki

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever



Pobieranie próbek z podłóg:

– próbki kału zwierząt: pobiera się 5-20 fragmentów kału jakojedną próbkę. Próbki te pobierane są z podłogi, na której stojązwierzęta lub pobiera się je z odchodów uległych wymieszaniu wsposób naturalny, np. poprzez ugniatanie przez chodzące zwierzęta

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

30



Pobieranie próbek kurzu:

– próbki te pobiera się z powierzchni suchych, ale również skóry,włosów, tułowia zwierząt, wysuszonej ściółki, wysuszonych resztekkarmy. Nie zaleca się pobierania kurzu w celu badania obecnościCampylobacter spp.

– próbki pobiera się mokrym wymazem tkaninowym lubrównoważnym, zbiera do pojemników lub woreczków lub za pomocąurządzeń elektrostatycznych

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever



Pobieranie próbek wody:

– próbki pobiera się z osadów oraz systemu wodopojnego

– do pobrania próbek używa się suchego tamponu absorbującego 20-30 ml wody do pobrania próbek z systemu wodopojnego, pobiera sięduże objętości wody do badania (5-10 litrów) lub umieszczaodpowiednie filtry w systemach ujęcia wody

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever



Pobieranie próbek z barier boksów zwierząt:

– próbki pobiera się z lin lub rur ograniczających przestrzenie,pomiędzy które zwierzęta wkładają głowy w celu pobrania wody lubpaszy lub lin zawieszonych pionowo nad kontenerami na wodę ipaszę

– najczęściej stosuje się technikę wymazów tkaninowych lubgąbkowych lub też pobiera się fragmenty lin

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

31



Pobieranie próbek z barier boksów zwierząt:

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever



Pobieranie próbek z linii udoju/zbioru mleka:

– próbki pobiera się umieszczając odpowiednie filtry pomiędzysprzętem udojowym a zbiornikami, do których odprowadzane jestudojone mleko

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


POBIERANIE PRÓBEK Z WYLĘGARNI

Pobieranie próbek z klatek:

– próbki pobiera się ze wszystkich powierzchni klatki obejmując obszarokoło 1 m2

Pobieranie próbek z pękniętych skorupek jaj:

– próbki pobiera się zbierając skorupki z wylęgłych jaj

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

32



Pobieranie próbek piór:

– próbki pobiera się zbierając tak dużą ilość luźnych piór jak to tylkomożliwe

Pobieranie próbek meconium:

– próbki pobiera się podczas segregacji płciowej kurcząt, próbkęstanowi próbka zbiorcza pochodząca od co najmniej 250 sztukzwierząt

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever



Pobieranie próbek zmacerowanych odpadów:

– próbki pobiera się tworząc wymaz z maszyny macerujacej odpady

Pobieranie próbek martwych zarodków:

– próbki pobiera się z 60 jaj dostarczonych do laboratorium

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


POBIERANIE PRÓBEK Z URZĄDZEŃ TRANSPORTOWYCH

Pobieranie próbek z samochodów do transportu:

– próbki pobiera się za pomocą wymazów z możliwie największychpowierzchni

Pobieranie próbek z klatek dla drobiu:

– próbki pobiera się za pomocą wymazów z możliwie największychpowierzchni

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

33


POBIERANIE PRÓBEK OD ZWIERZĄT W GOSPODARSTWIE

Pobiera się próbki:

– kału

– wymazów ze skóry, tułowia

– wymazów z odbytu

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever


POBIERANIE PRÓBEK OD ZWIERZĄT W RZEŹNI

Pobiera się próbki:

– treści jelitowej

– treści odbytowej

– całych jelit

– węzłów chłonnych

– języków

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

WARUNKI PRZECHOWYWANIA I TRANSPORTU

Mają zastosowanie wytyczne normy ISO 7218.

Szczegółowe zalecenia dotyczące przechowywania i transportu próbekpodano w normie.

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

34

WARUNKI PRZECHOWYWANIA I TRANSPORTU

PN-EN ISO 13307:2013-06




Q fever

POBIERANIE PRÓBEK Z OBSZARÓW PRODUKCJI I

OBROTU ŻYWNOŚCIĄ – WYMAGANIA NORMY PN-EN

ISO 18593:2018-08




Q fever


Zastosowanie normy do:

– pobierania próbek z powierzchni środowiska produkcyjnegoprzemysłu spożywczego i zakładów produkcji żywności z użyciempłytek kontaktowych i wymazów, mających na celu wykrycie luboznaczenie liczby żywych drobnoustrojów




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08

35


Ograniczenia normy:

– opisane techniki pobierania próbek nie są wiarygodne podwzględem ilościowym ani odtwarzalne




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08

ODCZYNNIKI I WYPOSAŻENIE

Odczynniki:

– pożywki hodowlane i rozcieńczalniki – właściwe dla danegodrobnoustroju objętego badaniem

– płyn neutralizujący:

● buforowana woda peptonowa● płyn fizjologiczny z peptonem● płyn ¼ Ringera● bufor fosforanowy pH 7,5,● roztwór peptonu 1g/l




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08


Płynu neutralizującego należy używać przez dodanie go dorozcieńczalnika i pożywek stosowanych w płytkach kontaktowych wsytuacji, gdy przewiduje się obecność na badanych powierzchniachpozostałości środków używanych do dezynfekcji.




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08

36


Wyposażenie:

– wymagania ogólne wg PN-EN ISO 7218

– szkło i materiały jednorazowego użytku mogą być stosowane podwarunkiem posiadania przez nie odpowiedniej specyfikacji




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08


Wyposażenie:

– płytka kontaktowa: plastikowa płytka o średnicy 65 mmwypełniona w postaci menisku wypukłego określoną objętościąpożywki właściwej dla danego drobnoustroju badanego, wykonanapod kątem pobierania próbek z powierzchni




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08


Wyposażenie:

– płytka/kasetka zanurzeniowa (Dipslide): płytki lub kasetki zmateriału syntetycznego, o wielkości od 7 do 10 cm2, pokryte zjednej lub dwóch stron warstwą pożywki agarowej, właściwej dladanego drobnoustroju objętego badaniem




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08

37


Wyposażenie:

– wymazówka: łatwo łamiąca się pałeczka z przędzą bawełnianą lubmateriałem syntetycznym (alginian, sztuczny jedwab) umieszczona wprobówce lub woreczku. Powinny być one pakowane pojedynczo,sterylizowane oraz certyfikowane na nieobecność substancjiinhibitujących wzrost drobnoustrojów




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08


Wyposażenie:

– tkanina: zwilżony sterylny materiał nie zawierający substancji odziałaniu przeciwdrobnoustrojowym, pakowany pojedynczo wsterylne torebki plastikowe, stosowany do pobierania próbek zdużych powierzchni (≥ 100 cm2)




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08


Wyposażenie:

– gąbka: zwilżony sterylny kawałek gładkiej gąbki o kształciesześcianu, nie zawierający substancji o działaniuprzeciwdrobnoustrojowym, pakowany pojedynczo w sterylne torebkiplastikowe, stosowany do pobierania próbek z dużych powierzchni(≥ 100 cm2)




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08

38


Wyposażenie:

– pojemniki – butelki, probówki, kolbki, odpowiednie do sterylizacji iprzechowywania pożywek hodowlanych

– pojemnik lodówkowy do przetrzymywania próbek w niskiejtemperaturze podczas transportu do laboratorium

– szablon wykonany z materiału odpornego na korozję (np. stal)obejmujący obszar 20 lub 100 cm2, łatwy do mycia i sterylizacji




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08

METODY POBIERANIA PRÓBEK

ZASADY OGÓLNE

Laboratorium powinno otrzymać próbkę reprezentatywną dlabadanej powierzchni. Próbka ta nie powinna ulegać zmianie podczastransportu i przechowywania oraz pod wpływem pozostałości środkadezynfekującego.

Jeśli celem badania jest określenie skuteczności programu mycia idezynfekcji, to pobieranie próbek należy rozpocząć najwcześniej poupływie czasu podanego w specyfikacji środka dezynfekcyjnego lubmyjącego.




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08


ZASADY OGÓLNE

Wskazany w normie płyn neutralizujący ogólnego stosowania mazastosowanie do większości przypadków, w których konieczna jestneutralizacja pozostałości środków myjących i dezynfekujących (gdyrodzaj środka nie jest znany).

Nie jest możliwe wskazanie składu płynu neutralizującego dlawszystkich, spodziewanych przypadków.




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08

39


ZASADY OGÓLNE

Niemniej, w przypadkach gdy rodzaj zastosowanego środkamyjącego/dezynfekującego jest znany, można stosować się donastępujących zaleceń:




Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08





Q fever

PN-EN ISO 18593:2018-08


PN-EN ISO 18593:2018-08




Q fever

40


METODA PŁYTEK KONTAKTOWYCH

Technika pozyskiwania próbek:

– płytkę wyjąć z opakowania z zachowaniem warunków sterylności

– płytkę przytknąć stroną z pożywką agarową do badanejpowierzchni nie wykonując przy tym żadnych ruchów

– stosując nacisk z siłą masy 500 g przez 10 s pobrać próbkę

– po pobraniu płytkę niezwłocznie zamknąć i umieścić z powrotemw opakowaniu transportowym

PN-EN ISO 18593:2018-08




Q fever


METODA WYMAZÓW


– wymazówkę wyjąć z opakowania z zachowaniem warunkówsterylności i nawilżyć jej koniec przez zanurzenie w probówce zrozcieńczalnikiem

– przycisnąć koniec wymazówki do ścianki probówki celemusunięcia nadmiaru płynu

– koniec wymazówki umieścić na badanej powierzchni i przetrzećnią obszar o powierzchni 20-100 cm2 obracając ją międzykciukiem a placem wskazującym w dwóch kierunkach

– po pobraniu próbki wymazówkę włożyć do probówki zrozcieńczalnikiem i aseptycznie złamać lub odciąć patyczek

PN-EN ISO 18593:2018-08




Q fever


METODA TKANINOWA/GĄBKOWA


– wyjąć tkaninę/gąbkę aseptycznie z woreczka za pomocą sterylnejpęsety lub dłonią w sterylnych rękawiczkach

– nawilżyć tkaninę/gąbkę odpowiednią ilością rozcieńczalnika bezjego nadmiaru

– nawilżoną tkaninę/gąbkę ponownie umieścić w woreczku izamknąć zabezpieczając przed wyciekiem

PN-EN ISO 18593:2018-08




Q fever

41


METODA TKANINOWA/GĄBKOWA


– Pobrać próbkę z wybranej powierzchni w dwóch prostopadłychkierunkach zmieniając strony tkaniny/gąbki

– Umieścić tkaninę/gąbkę w sterylnym pojemniku, dodać pozostałąilość rozcieńczalnika i zamknąć

– Alternatywnie – otworzyć torbę z tkaniną/gąbką

PN-EN ISO 18593:2018-08




Q fever

TRANSPORT I PRZECHOWYWANIE PRÓBEK

Próbki wymazów transportować do laboratorium w warunkach:

Płytki kontaktowe: 1-8°C do 48 h

Wymazy: 1-8°C do 24 h

PN-EN ISO 18593:2018-08




Q fever


POBIERANIE PRÓBEK METODĄ ODCISKÓW AGAROWYCH

POBIERANIE PRÓBEK




Q fever

42

POBIERANIE PRÓBEK




Q fever

POBIERANIE PRÓBEK




Q fever

POBIERANIE PRÓBEK




Q fever

43

POBIERANIE PRÓBEK




Q fever

PN-A-82055-19:2000




Q fever

P R Z Y K Ł A D O W E P U N K T Y KO N T R O L I M I K R O B I O L O GI C Z NE J

Kontrola mikrobiologiczna:• Surowce• Magazyny: surowca, półproduktu,

wyrobu gotowego• Urządzenia technologiczne: mieszalniki,

masownice, komory wędzalnicze,parzelnicze, nastrzykiwarki, maceratory,wózki transportowe, kutry, peklownice,gilotyny, wilki, transportery do mięsa,kostkownice, łuskownice, mieszarki, prasydo mięs, nadziewarki, emulsyfikatory,klipsownice, krajalnice, pakowalnice,zamykarki prózniowe, dozowniki,transportery, zamrażarki, chłodziarki

• Strefy produkcji: powierzchnie nie mającekontaktu z wyrobem gotowym,powierzchnie mające kontakt z wyrobemgotowym, ściany, podłogi, kratkiściekowe, kontakty elektryczne, miejscaujęcia wody, szczególnie miejsca trudnodostępne

Próbki pobierane z określoną częstotliwością i metodyką i przesłane do

laboratorium

Kontrola mikrobiologiczna personelu:• Ubrania• Obuwie• Środki osobiste: telefony, smycze,

biżuteria, klucze, inne• Stan nosicielstwa: Salmonella,

Staphylococcus, Listeria, ewentualnie inne• Stan higieny rąk: wymazy, odciski,

popłuczyny

Próbki pobierane z określoną częstotliwością i metodyką i przesłane do laboratorium




Q fever

44

SPECYFICZNE ZASADY POBIERANIA PRÓBEK

ŻYWNOŚCI – WYMAGANIA NORMY ISO/TS 17728:2015




Q fever

ISO/TS 17728:2015




Q fever

Norma ma zastosowanie do pobierania próbek żywności występującej wróżnych postaciach i przechowywanej w różnych warunkach.

Norma nie ma zastosowania do pobierania próbek z tusz zwierzątrzeźnych, próbek ze środowiska produkcji i obrotu żywnością orazpróbek mleka i produktów mlecznych.

Od próbkobiorcy wymaga się przeszkolenia i doświadczenia wtechnikach poboru próbek żywności do badańmikrobiologicznych. W szczególności z zakresu technikaseptycznych i doświadczenia w zakresie rodzaju pobieranychpróbek. Próbkobiorca musi być świadomy znaczenia procesupobierania próbek oraz konieczności minimalizowania zmian,które mogą zajść w pobranej próbce.

ISO/TS 17728:2015




Q fever

Termin Definicja

Pobieranie próbek Procedura stosowana w celu pozyskania i ustanowienia próbki

Plan pobieraniaOkreślona procedura selekcji, poboru i przygotowania próbek z partii w celu wydania decyzji o zgodności z kryterium

Technika poboru Procedura stosowana w celu pobrania próbki

Partia Identyfikowalna ilość produktu wyprodukowana lub wytworzona w wystandaryzowanych warunkach

Wielkość partii Liczba jednostek lub ilość materiału tworzącego partię

Próbka Wydzielona część partii z jej populacji, reprezentująca właściwości partii

Próbka reprezentatywna

Próbka reprezentująca partię, z której została pobrana

Próbka pulowanaPróbka ustanowiona przez zmieszanie liczby jednostek tego samego rodzaju, stanowiąca próbkę laboratoryjną

Próbka złożonaPróbka ustanowiona przez zmieszanie liczby jednostek tego samego rodzaju, z której zostaje wydzielona próbka laboratoryjna

Produkt masowy Produkt nie podzielony do postaci indywidualnych porcji

45

ISO/TS 17728:2015




Q fever

Termin Definicja

Produkt pakowanyProdukt podzielony na indywidualne porcje, zapakowany lub opakowany przez wytwórcę

Produkt otwarty Produkt w otwartych opakowaniach

Próbka masowa Próbka pobrana z produktu masowego, nie opakowanego

ISO/TS 17728:2015




Q fever

WYMAGANE WYPOSAŻENIE

o Alkohol 70% v/vo Plastikowe woreczki jałowe różnej wielkości, najlepiej typu whirlpako Pojemniki i kontenery do przechowywania próbeko Butelki i probówki dla próbek płynnycho Strzykawki, pipetyo Termometro System opisu próbkio Sterylne łyżki, pęsety, skalpele, nożyczki, noże, sampleryo Elektryczne lub ręczne wiertarki lub korkoboryo Piłyo Zestaw odzieży ochronnej

ISO/TS 17728:2015




Q fever

PRODUKTY MASOWE (płynne, stałe, sproszkowane itd.)

POBRANIEPRÓBKI

Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbki do pojemnika, woreczka lub

butelki i szczelnie zamknąć Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku

transportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz

Można używać autopróbników

46

ISO/TS 17728:2015




Q fever

PRODUKTY PAKOWANE (chłodzone, mrożone, stabilne)

POBRANIEPRÓBKI

Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek w sposób gwarantujący brak

uszkodzenia ich opakowania Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku


ISO/TS 17728:2015




Q fever

PRODUKTY CHŁODZONE

POBRANIEPRÓBKI

Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek w sposób gwarantujący

utrzymanie temperatury 2-8°C Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku


ISO/TS 17728:2015




Q fever

PRODUKTY MROŻONE

POBRANIEPRÓBKI


utrzymanie temperatury poniżej minus 15°C, najlepiej poniżejminus 18°C

Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemnikutransportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz

47

ISO/TS 17728:2015




Q fever

PRODUKTY MROŻONE W BLOKACH

POBRANIEPRÓBKI


utrzymanie temperatury poniżej minus 15°C, najlepiej poniżejminus 18°C

Nawiercić otwory za pomocą wiertarki stosując prędkośćobrotową do 900/min w celu zapobieżenia niepożądanemuwzrostowi temperatury

Za pomocą łyżki pobrać wióry/strużyny materiału i umieścić wopakowaniu na próbkę

Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemnikutransportowym w sposób zabezpieczający przed kontaminacją zzewnątrz

ISO/TS 17728:2015




Q fever

PRODUKTY STABILNE W TEMPERATURZE POKOJOWEJ

POBRANIEPRÓBKI


utrzymanie temperatury poniżej minus 18-27°C Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku


ISO/TS 17728:2015




Q fever

PRODUKTY GORĄCE

POBRANIEPRÓBKI

Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek za pomocą narzędzi ze stali

nierdzewnej Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku


Zapewnić by próbki tego rodzaju nie stykały się z próbkami oinnych wymaganiach temperaturowych

48

ISO/TS 17728:2015




Q fever

CAŁE JAJA

POBRANIEPRÓBKI

Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek gwarantując brak ich

uszkodzenia podczas poboru i transportu Pobierać wyłącznie całe, nieuszkodzone jaja Umieścić w przenośnej chłodziarce lub innym pojemniku


Jaja nie podlegają myciu, wycieraniu ani innej procedurze przedich pobraniem

ISO/TS 17728:2015




Q fever

PRÓBKI DO BADAŃ PRZECHOWALNICZYCH

POBRANIEPRÓBKI

Opisać pojemnik na próbkę Pobrać wymaganą ilość próbek gwarantując brak ich

uszkodzenia Próbki pobierać tak by zapewnione były naturalne warunki

produktu, z którego są pobierane Transport i przechowywanie próbek w warunkach zgodnych z

produktem, z którego je pobrano Gdy nie określono inaczej, liczba pobranych próbek powinna

spełniać wymóg: do 10% z partii o liczności do 100 sztuk (niemniej niż 5 próbek), do 5% z partii o liczności 101-999 sztuk(nie mniej niż 10 próbek), do 2% z partii o liczności powyżej1000 sztuk (nie mniej niż 10 próbek)

ISO/TS 17728:2015




Q fever

POBÓR PRÓBKI Z PRODUKTU W POSTACI BLOKU – NIE HOMOGENNEGO

Bloki produktu o masie 25-30 kg

49

ISO/TS 17728:2015




Q fever

POBÓR PRÓBKI Z PRODUKTU W POSTACI BLOKU –HOMOGENNEGO

ISO/TS 17728:2015




Q fever

ALGORYTM POBORU PRÓBEK

PARTIABardzo małe jednostki

(zbyt małe by użyć jako pojedynczej próbki)

PARTIAProdukt masowy lub w dużych

jednostkach (worki)

PARTIAProdukt zapakowany lub

masowy

□□□□□□□X jednostek

□□□□□□□Z porcji z partii

□□□□□□□N jednostek lub N porcji z

partii

1 próbka laboratoryjna 1 próbka laboratoryjna 1 próbka laboratoryjna

z N jednostek

PRÓBKA PULOWANA PRÓBKA ZŁOŻONA N badań wymagane

ISO/TS 17728:2015




Q fever

OGÓLNE WARUNKI TRANSPORTU I PRZECHOWYWANIA

PRODUKT TEMPERATURA CZAS TRANSPORTU

Trwały i pasteryzowany

Temperatura pokojowa (<40°C)

Przed upływem terminu przydatności do spożycia – nie dłużej niż 48 h

Świeży i chłodzony 1-8°C W ciągu 24 h od pobrania

Mrożony i niskomrożony

< -15°C (najlepiej -18°C)

Przed upływem terminu przydatności do spożycia – nie dłużej niż 48 h

W opakowaniu uszkodzonym

1-8°C Przed upływem 24 h od pobrania

50

POBIERANIE PRÓBEK POWIETRZA




Q fever

METODY POBIERANIA

METODA SEDYMENTACYJNA

METODA ZDERZENIOWA

METODA FILTRACYJNA

149OIE Reference Laboratory for



Q fever

PROTOKÓŁ POBRANIA PRÓBKI

METODA SEDYMENTACYJNA

• grawitacyjne osiadanie bioaerozolu na szlakach Petriego z pożywką• przyjmuje się, że w czasie 5 min ekspozycji na płytce o pow. 100 cm2 osiada tyledrobnoustrojów ile znajduje się w 10 dm3 powietrza• brak precyzyjnego określenia objętości pobranego do badania powietrza• ruch powietrza ma ogromny wpływ na wyniki• przydatna do badania powietrza w pomieszczeniach o wysokim zapyleniu• tania

METODA ZDERZENIOWA

• zderzanie strumienia zasysanego przez próbnik z powierzchnią zestalonejpowierzchni pożywki w głowicy próbnika• dokładnie znana objętość pobranego do badania powietrza

METODA FILTRACYJNA• przepuszczanie powietrza przez jałowy filtr membranowy a następnie umieszczaniego na pożywce celem inkubacji• najdokładniejsza• możliwość badania różnych grup drobnoustrojów

150OIE Reference Laboratory for



Q fever

POBIERANIE PRÓBEK POWIETRZA

51

DOKUMENTOWANIE PROCESU POBIERANIA PRÓBEK




Q fever

PROTOKÓŁ POBRANIA PRÓBKI

o Miejsce pobrania: lokalizacja, punktpoboru i miejsce poboru z obiektu

o Data i czas pobraniao Identyfikacja próbkobiorcyo Metoda pobierania próbeko Zgodność z planem poboruo Informacje o przygotowaniu próbki

o Liczba i rodzaj pobieranych próbeko Temperatura w chwili poboruo Identyfikacja próbek, partiio Warunki transportu próbeko Sposób zabezpieczenia próbeko Identyfikacja właściciela próbeko Identyfikacja wyposażenia do pobierania

próbeko Zastosowane techniki w chwili pobrania

próbek, np. dezynfekcja, płukanie itp.o Wielkość pobranych próbeko Rodzaj badań do wykonaniao Stwierdzone nieprawidłowości w chwili

pobrania próbeko Zastosowane odstępstwa




Q fever

OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ.

INTERPRETACJA WYNIKU BADANIA




Q fever

52

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ

o Identyfikacja zleceniodawcyo Identyfikacja obiektów badańo Odniesienie do programu pobierania próbek, w tym identyfikację pobierającego próbki

i zastosowane metody/techniki poboruo Identyfikacja metod badawczycho Wyniki badań wraz z oszacowaną niepewnością, gdy dotyczyo Stan próbek w chwili przyjęcia do laboratoriumo Wszelkie nieprawidłowości wynikłe w toku badaniao Zastosowane odstępstwao Ocenę zgodności ze specyfikacją, gdy dotyczyo Informację laboratorium o niepewności wyniku badaniao Identyfikacja personelu wykonującego badania, sprawdzającego i autoryzującego

wynikio Informację o wykorzystaniu wyniku badania zgodnie z przeznaczeniem – obszar

regulowany prawnieo Datę i miejsce wystawieniao Identyfikację stron i statusu dokumentuo Daty wykonania badaniao Informację o statusie akredytacji metody badaniao Warunki inkubacji próbek, gdy dotyczy




Q fever

OCENA ZGODNOŚCI ZE SPECYFIKACJĄ

W odniesieniu do laboratoriów badawczych, w normie ISO/IEC 17025jest zamieszczone wymaganie, że „sprawozdania z badań powinny, gdyjest to konieczne do interpretacji wyników badań, zawieraćstwierdzenie, gdy to istotne, zgodności/niezgodności z wymaganiamii/lub specyfikacjami.

W wypadku, kiedy w specyfikacji określono przedział z górną i dolnągranicą, zaleca się, aby stwierdzenie zgodności lub niezgodności byłoprzedstawiane tylko wtedy, jeżeli stosunek przedziału niepewnościrozszerzonej do wyspecyfikowanego przedziału jest wystarczająco małyoraz odpowiedni do zastosowania (oznacza to, że laboratorium będzie wstanie spełnić potrzeby klienta).




Q fever


Zaleca się, aby w wypadku stwierdzenia zgodności ze specyfikacją,klient jednoznacznie wiedział, jaki został zastosowany poziom ufnościdla niepewności rozszerzonej. W większości wypadków stosowany jestpoziom ufności 95%, a w sprawozdaniu powinna być zamieszczonauwaga, na przykład „Stwierdzenie zgodności jest oparte na poziomieufności 95% dla niepewności rozszerzonej.”

Oznacza to, że prawdopodobieństwo uzyskania wyniku pomiaru poniżejgórnej granicy podanej w specyfikacji jest większe niż 95%, to jest wprzybliżeniu 97,5% dla rozkładów symetrycznych. Dolna granica jesttraktowana podobnie. Zaleca się, aby inne wartości poziomu ufności dlaniepewności rozszerzonej były uzgodnione pomiędzy laboratorium aklientem.

Można zastosować poziom ufności większy niż 95 % dla niepewnościrozszerzonej, jednak zaleca się, aby unikać mniejszych wartości.




Q fever

53


Zgodność: Jeżeli wynik pomiaru zwiększony o niepewność rozszerzoną przypoziomie ufności 95% nie przekracza granicy podanej w specyfikacji, wtedymożna stwierdzić zgodność ze specyfikacją. Może to być przedstawione wsprawozdaniu jako „Zgodność” lub „Zgodność – Wynik pomiaru zuwzględnieniem niepewności pomiaru znajduje się wewnątrz (lub poniżej)granicy podanej w specyfikacji.”




Q fever


Niezgodność: Jeżeli wynik pomiaru zmniejszony o rozszerzoną niepewnośćprzy poziomie ufności 95% przekracza granicę podaną w specyfikacji, wtedymożna stwierdzić niezgodność ze specyfikacją. Może to być przedstawione wsprawozdaniu jako „Niezgodność” lub „Niezgodność – Wynik pomiaru zuwzględnieniem niepewności pomiaru znajduje się na zewnątrz (lub powyżej)granicy podanej w specyfikacji”.




Q fever


Jeżeli wynik pomiaru zwiększony/zmniejszony o niepewność rozszerzoną przy poziomie ufności 95%zachodzi na granicę, nie można stwierdzić ani zgodności, ani niezgodności. Zaleca się, aby wynikipomiarów oraz niepewność rozszerzona przy poziomie ufności 95% były przedstawione razem zestwierdzeniem, że nie można wykazać ani zgodności, ani niezgodności. Stwierdzenie np.: „Nie możnastwierdzić zgodności”. Można wskazać, że pomiary są poniżej granicy, co można zrobić stosującpodobne stwierdzenie „Nie jest możliwe stwierdzenie zgodności przy poziomie ufności 95 % dlaniepewności rozszerzonej, chociaż wynik pomiaru znajduje się poniżej granicy”. Jeżeli podawane są

krótsze stwierdzenia, nie powinny one sprawiać wrażenia, że wyniki są zgodne ze specyfikacją.




Q fever

54





Q fever

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

OIE Reference Laboratory forClassical swine fever

Enzootic bovine leucosisPorcine reproductive and respiratory

syndromeQ fever

[email protected]@piwet.pulawy.pl

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

PRAKTYCZNE ASPEKTY POBIERANIA PRÓBEK Z ŁAŃCUCHA … · 2019-07-09 · PLANY POBIERANIA PRÓBEK...

Documents

Transcript of PRAKTYCZNE ASPEKTY POBIERANIA PRÓBEK Z ŁAŃCUCHA … · 2019-07-09 · PLANY POBIERANIA PRÓBEK...