POTRZEBY W ZAKRESIE FINANSOWANIA - podlaskieit.pl - Podlaskie Forum Agroturystyczne... ·...
Transcript of POTRZEBY W ZAKRESIE FINANSOWANIA - podlaskieit.pl - Podlaskie Forum Agroturystyczne... ·...
Europejski Fundusz Rolny
na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie.
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Operacja realizowana przez Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w województwie podlaskim wspólnie z partnerami Sieci. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
POTRZEBY W ZAKRESIE FINANSOWANIA
DZIAŁALNOŚCI AGROTURYSTYCZNEJ
Raport z badań
przeprowadzonych podczas Konferencji
pn. „II Podlaskie Forum Agroturystyczne”
06-12-2013
2
Spis treści
Wstęp…………………………………………………….……………………………………………………………………………………. 3
Cel i zakres opracowania……………………………………………………………………………………………………………… 3
Charakterystyka grupy badawczej………………………………………………………………………………………………… 4
Potrzeby w zakresie finansowania działalności agroturystycznej………………………………………………….. 7
Finansowanie działalności gospodarstw agroturystycznych…………………………………………………………. 15
Wnioski………………………………………………………………………………………………………………………………………… 19
Rekomendacje……………………………………………………………………………………………………………………………… 21
3
Wstęp
Agroturystyka stanowi formę pozarolniczej działalności usługowej na obszarach wiejskich, która
z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością, zarówno w Polsce jak i w krajach Unii
Europejskiej. Jej ciągły rozwój stanowi szansę na wykorzystanie wiejskiej przestrzeni i infrastruktury
oraz przynosi dodatkowe korzyści ekonomiczne mieszkańcom wsi. Stymuluje ona również aktywność
społeczną oraz pozytywnie wpływa na rozwój współpracy przy realizacji przedsięwzięć
agroturystycznych i samorządności lokalnej.
Na przestrzeni ostatnich latach świadczenie usług agroturystycznych umożliwiło dywersyfikację
źródeł przychodów dla wielu gospodarstw rolnych. Jednak prowadzący działalność agroturystyczną
napotykają wciąż na wiele barier. Do najważniejszych z nich można zaliczyć brak systemu promocji
i dystrybucji produktów agroturystycznych, brak środków finansowych na realizację inwestycji
i przedsięwzięć w zakresie agroturystyki, a także zawiłość i trudności w interpretacji przepisów
prawnych. Dodatkowo należy zauważyć, iż bez finansowego wsparcia zarówno ze środków Unii
Europejskiej, jak również samorządów lokalnych nie jest możliwy dynamiczny rozwój tej formy
działalności pozarolniczej. W związku z tym istnieje konieczność rozpoznania potrzeb w zakresie
finansowania agroturystyki, czemu służyć ma badanie przeprowadzone podczas II Podlaskiego Forum
Agroturystycznego.
Cel i zakres opracowania
Raport został opracowany w ramach konferencji pn. II Podlaskie Forum Agroturystyczne, która odbyła
się 6 grudnia 2013 roku na Wydziale Zarządzania Politechniki Białostockiej. Organizatorami tego
przedsięwzięcia byli: Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, Podlaska Regionalna
Organizacja Turystyczna oraz Wydział Zarządzania Politechniki Białostockiej.
Celem przeprowadzonych badań było zdiagnozowanie potrzeb w zakresie finansowania działalności
agroturystycznej na terenie województwa podlaskiego. Kwestionariusz ankiety podzielono na dwie
części. Pierwsza była skierowana do wszystkich uczestników forum, druga wyłącznie do osób
prowadzących działalność agroturystyczną.
Kwestionariusz ankiety przygotowali pracownicy Podlaskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej.
Został on skonsultowany, a następnie przedłożony do akceptacji do Sekretariatu Regionalnego
Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w Departamencie Rolnictwa i Obszarów Rybackich Urzędu
4
Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. W dniu 6 grudnia 2013 roku ankietę rozpropagowano
wśród uczestników II Podlaskiego Forum Agroturystycznego. Po otrzymaniu wypełnionych
kwestionariuszy poddano analizie pozyskane dane w celu przygotowania raportu.
W opracowaniu zawarto następujące elementy składowe:
charakterystykę grupy badawczej;
charakterystykę potrzeb w zakresie finansowania działalności agroturystycznej;
charakterystykę zakresu dotychczasowej działalności gospodarstw agroturystycznych oraz
potrzeb w zakresie źródeł jej finansowania w przyszłości;
wnioski i rekomendacje.
Najistotniejszą część raportu stanowią wnioski i rekomendacje. Wnioski zawierają wyniki
przeprowadzonej ankiety, odnoszące się głównie do potrzeb w zakresie finansowania działalności
agroturystycznej w województwie podlaskim. Rekomendacje natomiast określają priorytety działań,
które należy podjąć w celu dynamicznego rozwoju agroturystyki w województwie podlaskim.
Charakterystyka grupy badawczej
Badanie przeprowadzono na grupie 119 osób, uczestników II Podlaskiego Forum Agroturystycznego.
Zwrotność ankiet wyniosła 74%, co przekłada się na fakt wypełnienia kwestionariusza przez 91 osób.
Respondenci pochodzili z różnych segmentów związanych z działalnością agroturystyczną.
Najliczniejszą grupę reprezentowały gospodarstwa agroturystyczne, które stanowiły 62% badanych.
Znaczną część respondentów stanowili także przedstawiciele administracji samorządowej (14%) oraz
sektora wspierającego rozwój agroturystyki, w tym lokalne grupy działania, biura turystyczne,
stowarzyszenia rozwoju wsi, zrzeszenia producenckie (14%). W badaniu wzięli udział także
przedstawiciele stowarzyszeń agroturystycznych (4%) oraz sfery nauki (5%), (rys. 1).
5
Rys. 1. Struktura uczestników badania, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Wśród przedstawicieli gospodarstw agroturystycznych, drugą część ankiety wypełniło 51 osób
spośród 56 deklarujących przynależność do tego rodzaju segmentu respondentów. Najwięcej
ankietowanych reprezentowało powiat hajnowski (33%), sokólski (18%) oraz białostocki (12%).
Jednocześnie 12% respondentów nie udzieliło odpowiedzi w zakresie miejsca lokalizacji ich
gospodarstwa agroturystycznego. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono w tabeli 1.
Tab. 1. Struktura badanych gospodarstw agroturystycznych ze względu na obszar ich lokalizacji
Powiat Udział procentowy
hajnowski 33%
sokólski 18%
białostocki 12%
łomżyński 8%
suwalski 6%
bielski 4%
siemiatycki 2%
augustowski 2%
moniecki 2%
sejneński 2%
brak odpowiedzi 12%
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
6
Większość badanych gospodarstw cechuje posiadanie doświadczenia w prowadzeniu działalności
agroturystycznej. Co 4 badany prowadzi swoją działalność ponad 10 lat. Praktykę 4-6–letnią wskazuje
24%, a 22% specjalizuje się w tej dziedzinie od 7 do 10 lat. Co 7 ankietowany nie podał daty
rozpoczęcia działalności obiektu (rys. 2).
Rys. 2. Okres prowadzenia działalności agroturystycznej, n=51 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Zdecydowana większość, bo 73% właścicieli gospodarstw agroturystycznych nie posiada
wykształcenia w dziedzinie turystyki. Jedynie 22% deklaruje posiadanie kwalifikacji, wskazując na
udział w szkoleniach oraz kursach w tym zakresie. Szczegółowe wyniki przedstawiono na rysunku 3.
Rys. 3. Kwalifikacje przedstawicieli gospodarstw agroturystycznych w dziedzinie turystyki, n=51 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
7
Potrzeby w zakresie finansowania działalności agroturystycznej
Ważnym elementem wpływającym na rozwój agroturystyki jest sfera finansowania. Niezmiernie
istotne jest więc poznanie potrzeb branży turystycznej w zakresie dotowania poszczególnych działań.
Respondenci w 57% za najistotniejszą uznają potrzebę dofinansowania modernizacji budynków
mieszkalnych (57%) oraz prawie na tym samym poziomie, promocję agroturystyki i poszczególnych
gospodarstw agroturystycznych (51%). Badani uznają również, że należy wspierać finansowo zakup
sprzętu rekreacyjnego i sportowego (36%), wprowadzanie żywności do obrotu (33%), a także
zagospodarowanie oraz poprawę estetyki zagród i obejść (30%). Tylko 10% badanych wskazuje
potrzebę finansowania działań związanych z podnoszeniem jakości i bezpieczeństwa usług
agroturystycznych, a 8% potrzebę finansowania kategoryzacji obiektów. Rozkład udzielanych
odpowiedzi przedstawiono na rysunku 4.
Rys. 4. Potrzeby w zakresie finansowania działalności agroturystycznej w województwie podlaskim, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Istotnym czynnikiem sprzyjającym pozyskiwaniu środków zewnętrznych pochodzących z budżetu Unii
Europejskiej jest dostępność informacji o tego typu źródłach wsparcia. Niepokojący jest fakt,
że zdecydowana większość badanych oceniła tę dostępność dość słabo. Prawie co 2 badany wystawił
ocenę dostateczną, natomiast źle i bardzo źle oceniło ją aż 28% respondentów (rys. 5).
8
Rys. 5. Ocena dostępności informacji na temat możliwości pozyskiwania środków z funduszy UE na rozwój agroturystyki, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Krytycznie została oceniona możliwość uzyskania środków z funduszy Unii Europejskiej
przez gospodarstwa agroturystyczne. Tylko 14% ankietowanych uważa, że dostępność do tej formy
wsparcia finansowego jest na poziomie dobrym i bardzo dobrym. Zdecydowana większość, bo 83%
respondentów, oceniła dostępność i możliwości pozyskania środków z UE w stopniu dostatecznym
i poniżej (rys. 6).
Rys. 6. Ocena dostępności i możliwości pozyskania środków z funduszy UE przez gospodarstwa agroturystyczne, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Zdecydowanie korzystniej ankietowani ocenili dostępności i możliwości udziału w szkoleniach
z zakresu rozwoju działalności gospodarstw agroturystycznych. 43% ankietowanych oceniło ją
dobrze, a 32% dostatecznie. Natomiast co 6 badany stwierdził, że dostępność i możliwości udziału
9
w szkoleniach jest na bardzo dobrym poziomie. Pełny rozkład odpowiedzi zaprezentowano na
rysunku 7.
Rys. 7. Ocena dostępności i możliwości udziału w szkoleniach z zakresu rozwoju działalności gospodarstw agroturystycznych, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Czynnikiem zwiększającym konkurencyjność agroturystyki w województwie podlaskim jest wsparcie
jej rozwoju przez administrację samorządową. 34% badanych oceniło wsparcie ze strony władz
lokalnych dostatecznie, a źle lub bardzo źle aż 43%. Co 6 badany (16%) uważa, że jest ono na dobrym
poziomie. Tylko 6 ankietowanych zaangażowanie i wsparcie ze strony władz lokalnych oceniło bardzo
dobrze (rys. 8).
Rys. 8. Ocena zaangażowania i wsparcia ze strony władz lokalnych na rzecz rozwoju agroturystyki, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
10
Nieco lepiej oceniono zaangażowanie i wsparcie na rzecz rozwoju agroturystyki otrzymywane ze
strony stowarzyszeń agroturystycznych. Co 4 respondent ocenił je dobrze, natomiast co 10 bardzo
dobrze. 59% badanych uznało, że stowarzyszenia agroturystyczne powinny mocniej zaangażować się
w działania wspierające rozwój agroturystyki (rys. 9).
Rys. 9. Ocena zaangażowania i wsparcia ze strony stowarzyszeń agroturystycznych na rzecz rozwoju agroturystyki, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Respondentów zapytano również jakie czynniki ich zdaniem mogą zwiększyć skuteczność i szanse
przy aplikowaniu o środki zewnętrzne na rozwój gospodarstw agroturystycznych. Jako najważniejsze
badani wskazali: wsparcie merytoryczne i współpracę z samorządem lokalnym (84%), wsparcie
merytoryczne i współpracę z ośrodkami doradztwa rolniczego, stowarzyszeniami agroturystycznymi
(82%), jak również szerszą wiedzę na temat funduszy UE (79%). Za istotne uznali również szkolenia
specjalistyczne, na które wskazało 76% respondentów. Najmniej respondentów wymieniało
współpracę z uczelniami, jako potencjalny czynnik zwiększający skuteczność i szanse przy aplikowaniu
o środki Unii Europejskiej - 34%. Co ciekawe, prawie połowa badanych (48%) nie potrafiła
sprecyzować opinii odnośnie tego, czy uczelnie wyższe mogą im pomóc w pozyskiwaniu środków
pochodzących z funduszy Unii Europejskiej (rys. 10).
11
Rys. 10. Czynniki zwiększające skuteczność i szanse przy aplikowaniu o środki zewnętrzne na rozwój gospodarstw agroturystycznych, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Do największych przeszkód rozwoju działalności agroturystycznej respondenci zaliczyli brak funduszy
własnych (84%) oraz trudności w aplikowaniu o dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej (82%).
Za istotną barierę uznali również zawiły system prawny, zarówno w zakresie rozliczeń finansowych
działalności agroturystycznej, na który wskazało 71% ankietowanych, jak też w zakresie
wprowadzania żywności do obrotu (77%). Warto także zwrócić uwagę, iż badani większego wsparcia
oczekują od samorządu lokalnego niż od organizacji branżowych. Według opinii 62% z nich bierna
postawa samorządu lokalnego stanowi barierę rozwoju agroturystyki. Za przeszkodę rozwoju
działalności agroturystycznej respondenci nie uznają natomiast braku wiedzy na temat potrzeb
turystów (35%) oraz niskich kompetencji i wiedzy w zakresie prowadzenia działalności
agroturystycznej (25%). Dokładny rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku 11.
12
Rys. 11. Bariery rozwoju działalności agroturystycznej, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Na rysunku 12 przedstawiono rodzaje szkoleń, jakie według respondentów są pomocne przy
planowaniu rozwoju działalności agroturystycznej. Należy zauważyć, że organizowanie tego typu
działań jest pożądane wśród badanych. Zdecydowana większość, bo aż 97% z nich stwierdziło,
że przydatne są szkolenia z zakresu pozyskiwania dotacji z Unii Europejskiej dla gospodarstw
agroturystycznych, co też znacznie ułatwiłoby aplikowanie o te środki. Respondenci ponadto
wskazują na szkolenia z przepisów prawnych w zakresie prowadzenia działalności agroturystycznej -
84%, zasad rozliczeń finansowych działalności oraz skutecznych metod promocji - po 79%. Nieco
mniejsze zainteresowanie badani wykazują w stosunku do szkoleń w zakresie tworzenia i sprzedaży
produktów turystycznych (75%), wprowadzania żywności do obrotu (70%) oraz przygotowania
biznesplanu gospodarstwa agroturystycznego (69%). Mniejszą uwagę przywiązują również do kursów
z obsługi programów komputerowych i projektowania stron internetowych (58%) oraz rozwijania
współpracy sieciowej (59%).
13
Rys. 12. Szkolenia przydatne przy planowaniu rozwoju działalności agroturystycznej, n=91 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Przeprowadzone badanie obejmowało także pytanie, w którym respondenci zostali poproszeni
o samodzielne określenie zakresu działań jakie obecnie powinna podjąć Krajowa Sieć Obszarów
Wiejskich na rzecz rozwoju agroturystyki. Na 91 respondentów odpowiedzi udzieliło 45 osób, które
stanowiły 49% badanych. 15 respondentów za najistotniejsze działanie uznało prowadzenie promocji
agroturystyki, a zarazem stworzenie zintegrowanej bazy gospodarstw agroturystycznych
z województwa podlaskiego, łatwo dostępnej dla potencjalnych turystów.
Drugim istotnym według respondentów działaniem jest pomoc Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich
w procesie pozyskiwania środków finansowych na rozwój przedsięwzięć agroturystycznych (12
wskazań). Między innymi wskazywano na pomoc w przygotowaniu wniosków o dotacje,
pokonywanie barier biurokratycznych przy aplikowaniu o środki z funduszy Unii Europejskiej oraz
potrzebę interwencji Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w zakresie uproszczenia formularzy
wniosków o dotacje.
Kolejnym niezbędnym działaniem, rekomendowanym do podjęcia przez Krajową Sieć Obszarów
Wiejskich jest organizacja seminariów, szkoleń, warsztatów specjalistycznych i spotkań, podczas
których branża agroturystyczna mogłaby pozyskać informacje w szczególności w zakresie zasad
przygotowywania wniosków o dotacje oraz finansowania działalności agroturystycznej. Pożądane jest
także organizowanie spotkań właścicieli gospodarstw agroturystycznych z doradcami w sprawach
14
prawnych, a także z zakresu zakładania działalności agroturystycznej dla potencjalnych rolników
zainteresowanych prowadzeniem działalności pozarolniczej.
Respondenci twierdzą również, iż Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich powinna zapewnić pomoc
w nawiązywaniu współpracy z samorządami lokalnymi (5 wskazań) oraz podejmować i rozwijać
działania dążące do nawiązywania współpracy sieciowej pomiędzy gospodarstwami
agroturystycznymi (3 wskazania).
Ankietowani wyrazili również potrzebę przeznaczania przez Krajową Sieć Obszarów Wiejskich
funduszy na pomoc finansową i dotacje dla gospodarstw agroturystycznych (7 wskazań) oraz na
rozbudowę i modernizację lokalnej i regionalnej infrastruktury turystycznej (na przykład szlaków
turystycznych), (rys. 13).
Rys. 13. Zakres działań rekomendowanych do podjęcia przez Krajową Sieć Obszarów Wiejskich, n=45 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
W celu uzupełnienia przedstawionej analizy zbiorczej zakresu działań rekomendowanych do podjęcia
przez Krajową Sieć Obszarów Wiejskich, wartych przytoczenia jest kilka propozycji działań
przekazanych w ankietach:
„Dostęp do źródeł finansowania. Organizowanie cyklicznych szkoleń specjalistycznych.
Wypromowanie działalności agroturystycznej. Odpowiednia współpraca z samorządami
i doradztwo agroturystyczne.”;
„Usprawnić pozyskiwanie funduszy na rozwój agroturystyki (zawiły kwestionariusz do
wypełniania).”;
15
„Szkolenia i/lub konferencje dla tych osób: rolnicy oraz mikroprzedsiębiorstwa, które
znajdują się na obszarze wiejskim, a chciałyby rozwinąć swoją działalność o turystykę.”;
„Szkolenia z wymiany doświadczeń. Szkolenia z pozyskiwania funduszy europejskich.”;
„Intensyfikacja szkoleń dla osób prowadzących działalność agroturystyczną. Poszukiwanie
gospodarstw wymagających wsparcia. Promocja regionów w mniejszym stopniu
odwiedzanych przez turystów, aby zwiększyć szanse gospodarstw z tych regionów.
Doradztwo, zarówno dla gospodarstw jak i dla samorządu.”;
„Pobudzanie do współpracy sieciowej w promocji i sprzedaży usług turystycznych na obszarze
całego województwa i poszczególnych gmin.”;
„Uświadomienie samorządom lokalnym o słuszności prowadzenia gospodarstwa oraz
zachęcanie do wspierania działania gospodarstw.”;
„współpraca KSOW bezpośrednio z gospodarstwem (baza danych gospodarstwa). Pomoc
w wymianie doświadczeń pomiędzy gospodarstwami.”
Finansowanie działalności gospodarstw agroturystycznych
Różnorodność świadczonych usług wpływa na wzrost ruchu turystycznego. Biorąc pod uwagę
właścicieli gospodarstw agroturystycznych, obecnych podczas II Podlaskiego Forum
Agroturystycznego oraz ich ofertę skierowaną do turystów można zauważyć, że świadczą oni przede
wszystkim usługi noclegowe - 98%. Dodatkowo 65% badanych wynajmuje swoim gościom sprzęt,
a 63% przyrządza posiłki. Najmniej kwaterodawców sprzedaje pamiątki, zajmuje się tym zaledwie co
12 ankietowany. Pojedyncze obiekty mają w swojej ofercie organizację szkoleń, a także usługi SPA,
w tym masaże (rys. 14).
16
Rys. 14. Zakres oferty gospodarstw agroturystycznych, n=51 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Aby poszerzyć swoją ofertę i poprawić jakość oferowanych usług większość badanych w ciągu
najbliższych 3 lat zamierza dokonać nowych inwestycji. Rozwijać działalności swojego gospodarstwa
agroturystycznego nie zamierza co 13 badany. 67% ankietowanych widzi potrzebę remontu
i modernizacji pomieszczeń mieszkalnych, a 57% chciałoby zwiększyć zakres promocji, tak aby
informacja o ich gospodarstwie dotarła do większego grona odbiorców. Prawie połowa zamierza
uatrakcyjnić swoją ofertę dodatkową. Spośród innych inwestycji właściciele jednostkowych
gospodarstw agroturystycznych wymieniali także działania takie, jak wykopanie stawu czy
modernizację budynku do celów muzealnych (rys. 15).
Rys. 15. Planowane inwestycje w rozwój gospodarstwa agroturystycznego, n=51 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
17
Wszelkie planowane inwestycje właściciele gospodarstw agroturystycznych deklarują, iż w większej
mierze zostaną pokryte z własnych środków (92%). Pomimo wskazywanych trudności w aplikowaniu
o środki z funduszy Unii Europejskiej, 78% respondentów zamierza ubiegać się o taką formę wsparcia
finansowego. Co 4 badany zamierza skorzystać z oferty instytucji bankowych, a kredyt preferencyjny
sięgnie co 6 badany (rys. 16).
Rys. 16. Źródła finansowania planowanych inwestycji w rozwój gospodarstwa agroturystycznego, n=51 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Wykorzystanie środków pochodzących z programów Unii Europejskiej, w dotychczasowej działalności
deklaruje jedynie 35% badanych. Aż 63% osób prowadzących gospodarstwo agroturystyczne nie
skorzystało z tej formy wsparcia (rys. 17).
Rys. 17. Dotychczasowe wykorzystanie środków UE przez gospodarstwa agroturystyczne, n=51 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Wśród 18 gospodarstw agroturystycznych, które do tej pory skorzystały z funduszy Unii Europejskiej,
najczęściej wskazywano środki pochodzące z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Po 3
gospodarstwa uzyskały natomiast pomoc z programu LEADER oraz SAPARD. Odpowiedzi na to
18
pytanie nie udzieliło 2 respondentów (rys. 18). Większość środków właściciele gospodarstw
agroturystycznych przeznaczyli na działania związane z budową i modernizacją obiektu, jak też na
zakup sprzętu rekreacyjnego.
Rys. 18. Wykorzystane programy unijne, n=18 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Optymistycznie napawa fakt, że w przyszłości skorzystać ze środków Unii Europejskiej zamierza 69%
respondentów. 20% właścicieli gospodarstw agroturystycznych jeszcze nie jest zdecydowanych, czy
będą aplikowali o środki finansowe z Unii Europejskiej. Natomiast 12% ankietowanych jest pewnych,
że nie podejmie starań o pozyskanie środków pochodzących z funduszy unijnych (rys. 19).
Rys. 19. Deklaracje gospodarstw agroturystycznych w zakresie pozyskiwania w przyszłości środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, n=51 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Na pytanie o przyczyny nie ubiegania się w przyszłości o dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej
odpowiedzi udzieliło 11 badanych. Jako główny powód wskazywali zbyt dużą biurokrację oraz zawiłą
procedurę składania wniosku, odpowiednio po 82%. 4 ankietowanych, jako czynnik braku aktywności
w aplikowaniu o środki finansowe Unii Europejskiej w przyszłości, wymieniło niedostateczną
19
informację na temat bezzwrotnych źródeł finansowania oraz brak kompetencji i umiejętności
przygotowania wniosku (rys. 20).
Rys. 20. Przyczyny nie ubiegania się w przyszłości o dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej, n=11 Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Wnioski
Uczestnicy II Podlaskiego Forum Agroturystycznego pochodzili z różnych segmentów
związanych z działalnością agroturystyczną. Byli to w większości przedstawiciele gospodarstw
agroturystycznych, a także osoby z administracji samorządowej, stowarzyszeń
agroturystycznych, lokalnych grup działania, ośrodków doradztwa rolniczego oraz pracownicy
biur turystycznych i otoczenia naukowego. Dało to możliwość spojrzenia z różnej
perspektywy na szeroką dziedzinę, jaką jest agroturystyka.
Najliczniejsze gremium stanowili przedstawiciele gospodarstw agroturystycznych (62%),
którzy posiadają już doświadczenie w prowadzeniu tego typu działalności. 47% z nich istnieje
na rynku powyżej 7 lat. Osoby te w dużej mierze nie posiadają wykształcenia turystycznego.
Na rzecz turystów świadczą szereg usług, głównie w zakresie noclegu, wypożyczania sprzętu
oraz wyżywienia.
Ankietowani przybyli z różnych części województwa podlaskiego, zarówno z Suwalszczyzny,
Ziemi Sokólskiej oraz Łomżyńskiej, powiatu białostockiego. Wśród respondentów dominowali
przedstawiciele powiatu hajnowskiego.
Największe potrzeby wskazywane przez badanych w zakresie finansowania działalności
agroturystycznej dotyczyły modernizacji obiektów mieszkalnych oraz promocji agroturystyki,
która jest nieodzownym elementem budowania wizerunku.
20
Ankietowani negatywnie ocenili dostępność informacji o sposobach pozyskania środków
z Unii Europejskiej na rozwój agroturystyki, a także w efekcie możliwość otrzymania dotacji.
Zdecydowanie lepiej respondenci ocenili możliwość udziału w szkoleniach z zakresu rozwoju
działalności gospodarstw agroturystycznych. Dodatkowo należy zauważyć, iż branża
agroturystyczna widzi potrzebę uczestniczenia w szkoleniach oraz kursach.
Na poprawę konkurencyjności agroturystyki wpływa zaangażowanie i wsparcie ze strony
władz lokalnych. Dotychczasowa pomoc ze strony samorządu w zakresie rozwoju
agroturystyki przez ankietowanych została oceniona na bardzo niskim poziomie. Nota ta nie
uległa poprawie od zeszłorocznej konferencji. Wówczas również przeprowadzono badanie,
a na podstawie opublikowanego raportu pt. Priorytety działań na rzecz agroturystyki
w województwie podlaskim, można stwierdzić, iż wynik był podobny.
W badaniu nieco lepiej wypadły stowarzyszenia agroturystyczne. Niemniej jednak 59%
uczestników konferencji uważa, że organizacje te powinny bardziej zaangażować się
w działania wspierające rozwój agroturystyki.
W przypadku czynników zwiększających skuteczność i szansę przy aplikowaniu o środki
zewnętrzne ponownie dominującą rolę i nadzieje badani pokładali we wsparciu
merytorycznym i współpracy z samorządem lokalnym (84%), a w drugiej kolejności
z ośrodkami doradztwa rolniczego i stowarzyszeniami agroturystycznymi (82%). Respondenci
po raz kolejny wskazali również na ogromną rolę szkoleń specjalistycznych.
Wśród najistotniejszych barier rozwoju działalności agroturystycznej badani wymieniali brak
funduszy własnych oraz trudność w aplikowaniu o dofinansowanie ze środków Unii
Europejskiej. Dla wielu również zawiłe przepisy prawne w zakresie rozliczeń finansowych
i wprowadzania żywności do obrotu, stanowią barierę na drodze rozwoju działalności przez
nich prowadzonej.
Uczestnicy konferencji pozytywnie odnieśli się do idei organizacji szkoleń. 97% stwierdziło,
że pomocne byłyby szkolenia z zakresu przygotowania wniosków o dotacje z Unii
Europejskiej. Respondenci ponadto wykazywali zainteresowanie kursami z zakresu przepisów
prawnych w zakresie działalności agroturystycznej - 84%, zasad rozliczeń finansowych
działalności oraz skutecznych metod promocji - po 79%. Należy nadmienić, iż promocja
internetowa była najbardziej pożądanym szkoleniem, wskazywanym w badaniu
prowadzonym podczas I Forum Agroturystycznego w 2012 roku.
Aby rozwinąć działalność agroturystyczną 96% badanych właścicieli gospodarstw
agroturystycznych zamierza dokonać inwestycji w zakresie poprawy infrastruktury jednostki
mieszkalnej oraz promocji obiektu. Planowane inwestycje zostaną w większości pokryte ze
21
środków własnych (92%). Dodatkowo 78% respondentów deklaruje podjęcie próby
aplikowania o dofinansowanie z programów unijnych.
Dotychczas z programów unijnych skorzystało 35% badanych. Pozyskane środki
wydatkowane były na działania związane z budową i modernizacją obiektów oraz zakupem
sprzętu rekreacyjnego.
69% badanych po uczestnictwie w II Podlaskim Forum Agroturystycznym deklaruje,
że w przyszłości złoży wniosek o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej. Pozostali, jako
czynnik braku aktywności w aplikowaniu o środki finansowe, wymieniają zbyt dużą
biurokrację oraz zawiłą procedurę składania wniosku.
Rekomendacje
Przedstawiciele branży agroturystycznej wykazują ogromną potrzebę uczestnictwa w warsztatach,
szkoleniach, seminariach i spotkaniach, podczas których mogliby poszerzyć swoją wiedzę
specjalistyczną oraz wymienić się doświadczeniami w zakresie prowadzenia działalności
agroturystycznej. W związku z tym rekomenduje się przygotowanie i prowadzenie tego typu
działalności edukacyjno-doradczej dla następujących grup docelowych: właścicieli gospodarstw
agroturystycznych, przedstawicieli władz samorządowych, stowarzyszeń agroturystycznych i innych
organizacji wspierających rozwój agroturystyki. Tematyka szkoleń powinna obejmować
w szczególności: zasady przygotowania wniosków o dofinansowanie z programów Unii Europejskiej,
źródła finansowania działalności agroturystycznej, przepisy prawne dotyczące prowadzenia
działalności agroturystycznej, a także zasady skutecznej promocji oferty agroturystycznej.
Respondenci wskazują również na potrzebę nawiązania szerszej współpracy z lokalnym samorządem
i stowarzyszeniami agroturystycznymi, co według nich zwiększy skuteczność i szanse w aplikowaniu
o środki z funduszy Unii Europejskiej. W związku ze zidentyfikowaną potrzebą rekomenduje się
organizację cyklicznych spotkań branżowych z przedstawicielami samorządów lokalnych
i stowarzyszeń agroturystycznych, na których będą podejmowane ważkie tematy dotyczące
finansowania i rozwoju agroturystyki w regionie oraz dyskutowane możliwości rozwiązania
istniejących problemów w zakresie prowadzenia działalności agroturystycznej.
Władze samorządowe przy współpracy szeroko rozumianych podmiotów branży agroturystycznej
powinny również rozważyć potrzebę przeprowadzenia zintegrowanej kampanii promocyjnej
produktów agroturystycznych z województwa podlaskiego oraz stworzenia kompleksowej bazy
gospodarstw agroturystycznych z regionu, dzięki której informacja na temat ich oferty byłaby łatwo
22
dostępna dla potencjalnych turystów. Pożądanym jest aby działanie zainicjował Sekretariat
Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w Departamencie Rolnictwa i Obszarów Rybackich
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego, będący podmiotem łączącym przedstawicieli
różnych segmentów branży turystycznej z województwa podlaskiego. Działanie pozytywnie
wpłynęłoby na rozwój oferty agroturystycznej poszczególnych gospodarstw, jak również na wzrost
przychodów z tego typu działalności, a w konsekwencji na rozwój agroturystyki w regionie.