Pomagamy - pe.szczecin.pl · stawowe zadania. 1. ... swoich twierdzeñ w ksi¹¿ce Lepszy œwiat...

Ok

³ad

ka:

Iw

ona

Sar

nic

ka

Nr 9 (156)Listopad 2011SzczecinISSN 1426-6474Cena 6 z³

Nr 9 (156)Listopad 2011SzczecinISSN 1426-6474Cena 6 z³

Œæ¿¿ê¹óŸñœ¯�Æ³£

Œæ¿¿ê¹óŸñœ¯�Æ³£

Zdjêcie Wies³aw Seidler

Ok

³ad

ka:

Iw

ona

Sar

nic

ka

Harcerstwo i szko³aHarcerstwo i szko³a

Miesiêcznik pedagogiczny

Kwiecieñ

Nr 3 (170) Marzec 2013

SzczecinISSN 1426-6474

Cena 6 z³

Ok

³ad

ka:

Iw

ona

Sar

nic

ka

Polacy

Miesiêcznik pedagogiczny

Nr 5 (182) Maj 2014


Nasz patron

Nr 9 (186) Listopad 2014


Sz ³akowydawc¹

Henryk S e kiewicz i n P TRON RO 2016A KU

Ok

³ad

ka:

Iw

ona

Sar

nic

ka;

Zd

jêci

e Jo

ann

a M

isiu

ra

Pomagamy

He r k S iew cn y ienk i z P TRO R 0 6A N OKU 2 1

20 lat

Ok

³ad

ka:

Iw

ona

Sar

nic

ka

Nr 5 (222) Maj 2018


Nr 5 (222) Maj 2018


Œwiêta czyni¹nas lepszymi

Œwiêta czyni¹nas lepszymi

Miesiêcznik pedagogicznyMiesiêcznik pedagogiczny

WychowanieWychowanie

Zd

jêci

e z

Pra

cow

ni

Fot

ogra

fii

Cyf

row

ej

i G

rafi

ki

Kom

pu

tero

wej

PM

2

Zdjêcia: Monika Wilczyñska

XI OgólnopolskiKonkurs Plastyczny

Poezjaw obrazach

3

„Dialogi” Miesiêcznik

Pedagogiczny

e-mail:

[email protected]

Wydawca:

Pa³ac M³odzie¿y –

Pomorskie Centrum

Edukacji

Redaguj¹:

Ewa Karasiñska

(redaktor naczelna)

Ryszard Goclan

(redaktor techniczny)

Kolegium redakcyjne:

Pawe³ Bartnik

Katarzyna Fenczak

Ró¿a Czerniawska-

Karcz

Bogdan Mat³awski

Wies³aw Seidler

Zastrzegamy sobie

prawo do skracania,

opracowañ,

redagowania

i adiustacji tekstów

oraz zmiany ich

tytu³ów.

Za treœæ og³oszeñ

odpowiedzialnoœci

nie ponosimy.

Adres redakcji:

Pa³ac M³odzie¿y – PCE

al. Piastów 7

70-327 Szczecin

tel. 91 422 52 61

Strona internetowa:

https://pe.szczecin.pl/

chapter_201347.asp

W numerze:

*Model czterech aspektów wychowania w praktyce ......................... 4-12

Warsztaty, konferencje, spotkania, projekcje

Sala do wynajêciaPa³ac M³odzie¿y oferuje do wynajêcia salê multimedialn¹ na 50

osób. Sala znajduje siê w budynku nowej siedziby, przy al. Piastów7 (centrum Szczecina). Wyposa¿ona jest w nowoczesny sprzêt tech-niczny, m.in. projektor, rzutnikmultimedialny i nag³oœnienie wsystemie dŸwiêkowym dolby sur-round. Mo¿na tu zorganizowaæm.in. warsztaty, konferencje, spo-tkania, projekcje. Gwarantujemypomoc techniczn¹ przy obs³udze.

Warunki wynajmu i terminy re-zerwacji – w sekretariaciePM-PCE, tel. 91 422 52 61

* W Pa³acu literacko ......... 16-18

* Relaks z ksi¹¿k¹ ............. 13* II Szczeciñskie Promocje Literatury ........................ 14-16

* Z wiatrem w ¿aglach ....... 19-28

* Rozstrzygniêcie konkursu „Poezja w obrazach” ....... 29

4

Model czterech aspektów wychowania opisali-œmy wraz z Katarzyn¹ Leœniewsk¹ w publikacjiJak tworzyæ program wychowawczy szko³y – opismodelu. Poradnik dla szkó³ (Garstka, Leœniew-ska, 2008). Potraktowaliœmy go jako jedn¹ z po-mocy w przygotowaniu programu wychowawcze-go szko³y: od wyznaczania celów do planowaniazadañ wychowawczych. W poradniku opisaliœmypropozycjê struktury i procedury tworzenia ta-kiego programu, natomiast w tej publikacji chcia³-bym szerzej omówiæ ideê modelu czterech aspek-tów wychowania w praktyce.

Rozpocznê od byæ mo¿e dalekiej, ale bardzoobrazowej analogii:

Co musi wzi¹æ pod uwagê ogrodnik, któremupowierza siê roœlinê?

Po pierwsze – ziarno. W nim zapisane s¹ pew-ne cechy przysz³ej roœliny. Ogrodnik nie ma nanie wp³ywu, jednak tworz¹c odpowiednie warun-ki, mo¿e sprzyjaæ aktywizowaniu siê adaptacyj-nych genów.

Po drugie – wymagania roœliny, zwi¹zane z jejnaturalnymi cechami. Trzeba wiedzieæ, czegopotrzebuje dana roœlina. Nale¿y rozpatrzyæ wieleczynników: œwiat³o, wilgotnoœæ, temperatura,odpornoœæ itp. Przyk³adowo: gatunki tropikalnepotrzebuj¹ wysokiej temperatury i du¿ej wilgot-noœci, a okopowe – systematycznego nawo¿eniai szczególnej ochrony w okresie wegetacji.

Po trzecie – historia wzrastania roœliny. Wa-runki, w jakich kie³kowa³o ziarno, maj¹ wp³ywna jej obecny stan. W zale¿noœci od tego, na jak¹glebê i w jaki klimat trafi³o ziarno oraz w jakisposób by³a dot¹d pielêgnowana siewka, ogrod-nik bêdzie mia³ do czynienia z roœlin¹ zdrow¹ isiln¹ lub chorowit¹ i s³ab¹.

Po czwarte – zapewnienie niezbêdnych wa-runków do uprawy roœliny, niezale¿nie od tego,jak wzrasta³a ona w przesz³oœci. Musz¹ one byæzgodne z wymaganiami roœliny i zabezpieczaæj¹ przed tym, co grozi jej rozwojowi – w ch³o-

dzie bêdzie siê Ÿle rozwijaæ i marnieæ, a rzêsistydeszcz mo¿e j¹ zniszczyæ.

Po pi¹te – uszkodzenia i choroby. Jeœli ro-œlina by³a np. krêpowana drutem, wzrasta³a wsilnie zanieczyszczonej atmosferze lub toczy-³y j¹ robaki, mo¿e nigdy nie osi¹gn¹æ swojejnaturalnej wielkoœci. Na szczêœcie dzia³anianaprawcze ogrodnika mog¹ przynieœæ dobreskutki. Zmiana warunków glebowych, od-chwaszczenie, podwi¹zanie po³amanych ga³¹-zek – to wszystko sprzyja powrotowi roœlinydo zdrowia.

Jeœli zatem ogrodnik otrzymuje pod opiekê ro-œlinê ju¿ podroœniêt¹, ma przed sob¹ cztery pod-stawowe zadania.

1. Ogrodnik nie mo¿e ju¿ zmieniæ gleby i kli-matu, w jakim dot¹d wzrasta³a roœlina, mo¿ejednak zadbaæ, aby w dalszym rozwoju mia³ato, czego jej potrzeba (dobr¹ glebê, wodê, na-œwietlenie, podporê itp.). Tym samym wspoma-ga jej rozwój.

2. Ogrodnik powinien te¿ przewidzieæ, jakiezagro¿enia i niebezpieczeñstwa mog¹ czekaæroœlinê w przysz³oœci (wiatry, paso¿yty itp.) ipostaraæ siê zabezpieczyæ j¹ przed tymi czyn-nikami (np. zapewniæ os³onê). Te dzia³ania topo prostu efektywne zapobieganie zagro¿e-niom.

3. Ogrodnik musi równie¿ pamiêtaæ, ¿e roœli-na bêdzie zajmowaæ miejsce wœród innych ro-œlin w ogrodzie. Chce te¿ nadaæ jej odpowied-ni kszta³t. Wymaga to od niego konkretnychdzia³añ (np. przycinania ga³¹zek czy usuwaniapsuj¹cych siê owoców). Dziêki temu roœlina niezdziczeje, nie zag³uszy innych roœlin i bêdzieprzynosiæ po¿ytek. Wszystkie te czynnoœcikszta³tuj¹ roœlinê jako wa¿ny element ca³oœcijego ogrodu.

4. Jeœli roœlina by³a w przesz³oœci zaniedby-wana lub niszczona, ogrodnik powinien posta-raæ siê – w miarê swoich mo¿liwoœci – napra-wiæ to, co jest dziedzictwem jej przesz³oœci, np.odchwaœciæ, usun¹æ paso¿yty i szkodniki, wy-leczyæ uszkodzone tkanki. Czasem roœlina po-nownie osi¹gnie stan zbli¿ony do zdrowych eg-zemplarzy dopiero w wyniku specjalnej pielê-gnacji. Dzia³ania te mo¿na nazwaæ korekcyj-nymi lub naprawczymi.

„Roœliny uszlachetnia siê przez uprawê, lu-

dzi – przez wychowanie” – napisa³ kiedyœ Jean-Jacques Rousseau (1712-1778), pisarz, filozofi pedagog.

Odczytajmy, co kryje siê za przedstawionymiprzeze mnie obrazami:

Modelczterech aspektów

wychowaniaw praktyce

Jak go wykorzystaæ przy tworze-niu programu wychowawczego?

5• ziarno oznacza wrodzone cechy i predyspo-

zycje ucznia1;• wymagania roœliny to naturalne potrzeby

dziecka;• historia wzrastania roœliny to po prostu do-

tychczasowe doœwiadczenia, które ukszta³towa³yucznia;

• warunki uprawy to w³aœciwy – ze wzglêdu nadobro dziecka – sposób wychowania;

• uszkodzenia i choroby to wszystko, co mo¿-na okreœliæ dysfunkcyjnym i dezadaptacyjnympostêpowaniem dziecka, a co jest rezultatemuprzedniego niew³aœciwego wychowania lub wy-nika z pewnych cech (predyspozycji) „ziarna”.Cech, które wesz³y w z³¹ interakcjê z warunkamiwzrastania (œrodowiskiem wychowawczym).

Proces wychowania jest oczywiœcie nieporów-nywalnie bardziej z³o¿ony i skomplikowany ni¿uprawa i pielêgnacja roœlin. A to zarówno ze wzglê-du na podmiotowoœæ uczniów, jak i dynamikêwzajemnych kontaktów: w grupie („ogrodzie”) iw relacji z nauczycielami („ogrodnikami”). Po-s³u¿y³em siê jednak tym obrazem, by przybli¿yæideê modelu czterech aspektów wychowania.

Cztery aspektyprocesu wychowawczego

Piêtnaœcie lat temu razem z psycholo¿k¹ i psy-choterapeutk¹ Monik¹ Jaroszewsk¹-£aœ2 zdecy-dowaliœmy siê naszkicowaæ praktyczny przewod-nik dla nauczycieli, który porz¹dkowa³by myœle-nie o procesie wychowawczym. Postanowiliœmyuj¹æ ten proces w pewne ramy. Przegl¹d literatu-ry (Garstka, Jaroszewska, 2000, s. 1-29) pozwoli³nam ustaliæ, ¿e ró¿ne nurty wychowawcze i kon-cepcje pedagogiczne da siê uporz¹dkowaæ we-d³ug przynale¿noœci do jednej z czterech grup(patrz rys. 1.).

Koncepcje z pierwszej grupy przywi¹zuj¹ wagêprzede wszystkim do wspomagania rozwoju m³o-dego cz³owieka. Koncentruj¹ siê one na natural-nych potrzebach i zadaniach (wyzwaniach) roz-wojowych.

Rys. 1. Cztery aspekty procesu wychowawczego. Linie³¹cz¹ce wszystkie aspekty oznaczaj¹ ich nieroz³¹cznoœæ iwspó³zale¿noœæ (oprac. w³asne).

„Wychowanie: proces rozwijania zalet moral-

nych, intelektualnych, artystycznych i fizycznych,

które dziecko ma w stanie potencjalnym. Wycho-

wanie nie ma na celu zmieniania natury ucznia,

ale wspomaganie jego rozwoju w harmonii z oto-

czeniem. (...)” (Sillamy, 1995).Rolê wychowawcy rozumiej¹ przede wszyst-

kim jako ¿yczliwe, wspieraj¹ce towarzyszeniem³odym ludziom w tym procesie. W nurcie tymlokuj¹ siê koncepcje antypedagogiczne, a tak-¿e socjoterapia. Ta ostatnia zak³ada, ¿e stwo-rzenie odpowiedniego otoczenia spo³ecznego(budowanie dobrych relacji rówieœniczych i re-lacji z doros³ymi) jest wystarczaj¹cym warun-kiem dobrego wychowywania i osi¹gania ce-lów. Tu te¿ mieœci siê koncepcja tzw. wycho-wania bezstresowego, popularyzowana przezpediatrê Benjamina Spocka (1946). Pod ko-niec ¿ycia Spock wycofa³ siê jednak z wieluswoich twierdzeñ w ksi¹¿ce Lepszy œwiat dlanaszych dzieci (1994).

Druga grupa to koncepcje koncentruj¹ siê szcze-gólnie na kszta³towaniu postaw. Uto¿samiane jestono zazwyczaj z tym, co tradycyjnie rozumiemyjako wychowanie, czyli kszta³towaniem charak-teru ucznia w zgodzie z jakimœ wzorcem.

„Wychowanie (…) zale¿y równie¿ od wyobra-

¿enia jakie ma siê o cz³owieku. (...)” (Sillamy,1995).

W tym nurcie lokuj¹ siê g³ównie teorie wy-chowawcze bazuj¹ce na psychologii uczeniasiê, ale te¿ tradycyjne, konserwatywne koncep-cje pedagogiczne. Podkreœlaj¹ one rolê wycho-wawcy jako wzoru (modelu) w³aœciwego po-stêpowania oraz znaczenie procesów uczenia.Wychowanie ma na celu uwewnêtrznianie pro-spo³ecznych wzorów postêpowania. Odbywasiê poprzez:

• wprowadzanie zasad reguluj¹cych zachowa-nia;

• naœladowanie modeli oczekiwanych zacho-wañ;

• analizê konsekwencji niepo¿¹danych zacho-wañ dla jednostki i grupy;

• wzbudzanie empatii – uto¿samianie siê zobiektami niepo¿¹danych zachowañ;

• budzenie wyobraŸni w celu przewidywaniapozytywnych konsekwencji oczekiwanych zacho-wañ i postaw;

• wyci¹ganie konsekwencji z ³amania ustalo-nych zasad;

• odbieranie przywilejów za niedostosowaniesiê do zasad;

6• wzmacnianie pozytywne po¿¹danych zacho-

wañ (np. poprzez pochwa³y, docenianie).Koncepcje z trzeciej grupy koncentruj¹ siê

na zapobieganiu zagro¿eniom, jakie mog¹ na-potykaæ m³odzi ludzie na drodze rozwoju. Wtakim podejœciu zak³ada siê (podobnie jak wewczeœniej opisanym nurcie wspomagania roz-woju), ¿e rozwój mo¿e naturalnie przebiegaæbez wiêkszych zak³óceñ, o ile efektywne bêd¹dzia³ania profilaktyczne (ochrona przed zagro-¿eniami, skuteczne radzenie sobie podczas kon-frontacji z nimi, dzia³ania zaradcze w celu zmi-nimalizowania ich ewentualnych skutków,opóŸnianie inicjacji w zakresie ró¿nych zacho-wañ ryzykownych).

W szkolnictwie, w zwi¹zku z wymaganiem two-rzenia programu profilaktyki, ten aspekt procesuwychowawczego obejmuje przede wszystkim dzia-³ania profilaktyczne kierowane do ca³ej spo³ecz-noœci uczniowskiej (jest to zatem profilaktykauniwersalna), a tak¿e do „grup zwiêkszonego ry-zyka, które z uwagi na szczególne warunki ¿ycio-we, podlegaj¹ dzia³aniu licznych czynników ry-zyka i s¹ bardziej zagro¿one wystêpowaniem pro-blemów i zaburzeñ” (profilaktyka selektywna;por. Szymañska, 2012, s. 37).

Wreszcie czwarta grupa to koncepcje poœwiê-cone przede wszystkim korygowaniu w zacho-waniach, przekonaniach i postawach m³odychludzi tego, co jest dezadaptacyjne (sztywne iniedostosowane, nieadekwatne do wymogówsytuacji) albo szkodliwe dla nich lub dla in-nych ludzi. W takim podejœciu akcentuje siêterapeutyczn¹ rolê wychowawcy. W tym nur-cie lokuj¹ siê g³ównie teorie inspirowane psy-choterapi¹ i psychologi¹ spo³eczn¹ (np. doty-cz¹c¹ wywierania wp³ywu). Tu równie¿ lokujesiê socjoterapia, zak³adaj¹ca – co nie znala-z³o potwierdzenia w wynikach badañ nauko-wych – ¿e tzw. korekcyjne doœwiadczenia two-rzone przez dobre otoczenie spo³eczne wystar-czaj¹ do zmiany wzorów destrukcyjnych za-chowañ.

Psychoterapia i resocjalizacja nie mieszcz¹siê w obszarze profilaktyki. Jednak profilak-tyka wskazuj¹ca kierowana jest do grup zwiêk-szonego ryzyka, które inicjuj¹ zachowania ry-zykowne, szkodliwe, prowadz¹ce do pogorsze-nia zdrowia czy dezadaptacyjne (Szymañska,2012, s. 37). Zmiana takich wzorców zacho-wañ, niepo¿¹danych ze wzglêdu na realizacjêcelów tak programu wychowawczego, jak iprogramu profilaktyki u uczniów z tych grup,

odpowiada aspektowi korygowania w zapre-zentowanym modelu.

Uznaliœmy, ¿e te cztery sposoby akcentowa-nia naczelnych zadañ wychowawczych nie s¹roz³¹czne i wzajemnie siê do siebie odnosz¹.Przyk³adowo, wspomaganie rozwoju obejmu-je równie¿ zapobieganie zagro¿eniom rozwo-ju, zaœ efektywna profilaktyka wymaga wy-kszta³cenia odpowiednich postaw dotycz¹cychzarówno w³asnego zdrowia, jak i wzorców po-¿¹danych zachowañ. Podobnie dzia³ania ko-rekcyjne musz¹ przygotowywaæ do radzeniasobie z przysz³ymi zagro¿eniami oraz odwo-³ywaæ siê do celów, zgodnych przecie¿ z ocze-kiwanymi postawami i wzorami zachowañ.Spe³nianie potrzeb i podejmowanie wyzwañrozwojowych, uwzglêdnianych we wspomaga-niu rozwoju, musi wyraŸnie ³¹czyæ siê z profi-laktyk¹, odpowiadaj¹c¹ na zagro¿enia zwi¹-zane z danym etapem ¿ycia. Do celów robo-czych postanowiliœmy zintegrowaæ te wspó³-zale¿ne aspekty. I w³aœnie wspomaganie, za-pobieganie, kszta³towanie i korygowanie uczy-niliœmy punktami odniesienia dla rozumieniaprocesu wychowawczego.

Obecnie ka¿da szko³a (placówka) jest zobowi¹-zana do przygotowania programu wychowawcze-go i programu profilaktyki. Zaproponowany prze-ze nas model procesu wychowawczego uwzglêd-nia aspekty, które powinny byæ ujête w obu pro-gramach:

• wspomaganie rozwoju i kszta³towanie ocze-kiwanych spo³ecznie postaw stanowi¹ generalnecele programu wychowawczego;

• zapobieganie odpowiada profilaktyce uniwer-salnej (kierowanej do ca³ej spo³ecznoœci uczniow-skiej) i selektywnej (kierowanej do grup zwiêk-szonego ryzyka);

• korygowanie obejmuje profilaktykê wskazu-j¹c¹ (kierowan¹ do grup zwiêkszonego ryzyka, uktórych wyst¹pi³y zwiastuny zachowañ dysfunk-cyjnych).

Mimo ¿e poœwiêcam swój artyku³ tworzeniuprogramu wychowawczego szko³y z zadbaniemo spójnoœæ modelu, przedstawiam równie¿ wy-¿ej wymienione aspekty zapobiegania i korygo-wania. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e program profilakty-ki obejmuje zwi¹zane z nimi cele i zadania, aoba programy (wychowawczy i profilaktyki)maj¹ wyznaczaæ drogê procesowi wychowywa-nia uczniów. Postaram siê zatem, by poni¿szymateria³ mia³ charakter u¿ytecznego przewodni-ka do wykorzystania na pewnych etapach przy-

7gotowania programu wychowawczego szko³y, zodniesieniem do programu profilaktyki.

Praca zespo³owa nadprogramem wychowawczymFunkcja wychowawcy bywa postrzegana jako

odrêbna od funkcji nauczycielskiej. Zapamiê-ta³em s³owa Ireny Dzierzgowskiej3 wypowie-dziane podczas jednego ze szkoleñ do grupy,z któr¹ pracowa³em: „Ka¿dy nauczyciel jestwychowawc¹”. W istocie wszystkie sytuacjes¹ wychowawcze. Uczniowie czerpi¹ w³aœniez takich doœwiadczeñ, to one maj¹ wp³yw naich okreœlony stosunek do zadañ i wyzwañ,na ich relacje z doros³ymi i rówieœnikami, awreszcie na postrzeganie siebie i samoocenê.

Zawód nauczycielski bywa z kolei postrzega-ny jako praca indywidualna: doros³y naprzeciw-ko grupy (zespo³u klasowego) dzieci lub m³odzie-¿y. Prze³amywaæ ten stereotyp mog³aby pracanauczycieli w zespo³ach przedmiotowych. Nadaljednak tworzenie zespo³ów problemowych, któ-re opracowywa³yby sposoby zaradzenia napoty-kanym – nawet jednostkowym – trudnoœciom wy-chowawczym, nie jest czêst¹ praktyk¹.

Bywa, ¿e samo pisanie programu wychowaw-czego szko³y jest delegowane na pedagoga lubpsychologa szkolnego, podczas gdy powinno byæprac¹ zespo³ow¹, w któr¹ anga¿owa³aby siê ca³arada pedagogiczna. Wszyscy nauczyciele identy-fikowaliby siê wtedy z efektami pracy i rozumie-li sensownoœæ dzia³añ programowych. Programokreœla w pewien sposób to¿samoœæ szko³y (pla-cówki), ma byæ w niej (i dla niej) u¿yteczny, anie jedynie skopiowany z internetowych stroninnych placówek.

Nad czym powinna zatem pracowaæ rada pe-dagogiczna podzielona na zespo³y zadaniowe?Odwo³ajmy siê modelu czterech aspektów wy-chowania. Zanim jednak przejdê do szczegó³ów,chcê podkreœliæ, ¿e ta odpowiedzialna praca ka¿-dego z zespo³ów powinna obj¹æ trzy wa¿ne eta-py (patrz rys. 2.):

1. przygotowanie teoretyczne,2. diagnozê (w znaczeniu opisu stanu obecne-

go i zapotrzebowania),3. propozycjê dzia³añ wynikaj¹cych z diagno-

zy potrzeb (problemów).Choæ nauczyciele dzia³aj¹ g³ównie w zespo³ach,

koniecznie powinni nawi¹zaæ wspó³pracê z inny-mi podmiotami spo³ecznoœci szkolnej: uczniami,ich rodzicami, pracownikami administracyjnymii technicznymi szko³y.

Zespó³, który zaj¹³by siê aspektem wspomaga-nia rozwoju, powinien:

1. Przygotowaæ przegl¹d aktualnej wiedzy na-ukowej na temat potrzeb, wyzwañ i prawid³owo-œci rozwojowych charakterystycznych dla dane-go wieku (uczniów danej szko³y czy placówki).Wiedza ta ma uœwiadomiæ, z jakimi potrzebaminale¿y siê szczególnie liczyæ, by nie zak³ócaænormalnego toku rozwoju dzieci i m³odzie¿y.

2. Zebraæ informacje (wywiady, grupy fokuso-we, kwestionariusze) od uczniów i ich rodzicówdotycz¹ce stopnia zaspokajania naczelnych po-trzeb dzieci i m³odzie¿y z tej szko³y. Ich frustra-cja mo¿e bowiem wywo³ywaæ agresjê, siêganiepo œrodki zmieniaj¹ce œwiadomoœæ i inne k³opo-ty wychowawcze. Diagnoza powinna dotyczyæm.in.: potrzeby bezpieczeñstwa, potrzeby przy-nale¿noœci i identyfikacji grupowej, potrzeby sza-cunku i godnego traktowania, potrzeby docenie-nia i poczucia w³asnej wartoœci, potrzeby kontro-li nad tym, co wa¿ne w ¿yciu, potrzeby osi¹gniêæ.

3. Sformu³owaæ cele, których realizacja bêdziepolegaæ na wspomaganiu rozwoju.

4. Sformu³owaæ postulaty dotycz¹ce sytuacjiwychowawczych (codziennych i planowanychzdarzeñ), zasad oraz metod postêpowania nauczy-cieli i innych pracowników szko³y oraz sposo-bów wspó³pracy z rodzicami uczniów, które wspo-maga³yby dzieci i m³odzie¿ w rozwoju.

Diagnoza stopnia realizacji (zaspokojenia) po-trzeb musi byæ dokonywana z wielk¹ uwa¿noœci¹i w sposób zrozumia³y dla danej grupy wieko-wej. Okazuje siê, ¿e badaj¹c zaspokojenie potrze-by bezpieczeñstwa w domu i w szkole, nie wy-starczy poprosiæ o ocenê na skali, ale raczej trze-ba zapytaæ o czêstoœæ znalezienia siê w sytu-acjach, gdy poczucie bezpieczeñstwa zosta³o na-ruszone (wyzwiska, pobicie itp.) i miejsca, w ja-

Rys. 2. Etapy pracy nad przygotowaniem programuwychowawczego z odwo³aniem do modelu czterech aspek-tów wychowania.

8kich dosz³o do takich zdarzeñ (dom, podwórko,szatnia szkolna itp.).

Zespó³ pracuj¹cy nad kszta³towaniem uuczniów oczekiwanych postaw powinien:

1. Przygotowaæ przegl¹d aktualnej wiedzy na-ukowej na temat sposobów kszta³towania postaw(psychologia spo³eczna).

2. Przygotowaæ przegl¹d postulatów formu³o-wanych w ró¿nych nurtach pedagogicznych.

3. Przygotowaæ argumentacjê na rzecz wartoœcipromowanych w podstawie programowej, charak-teryzuj¹cych demokratyczne spo³eczeñstwo oby-watelskie (wspó³praca, tolerancja, wolnoœæ, odpo-wiedzialnoœæ, respektowanie praw, bezpieczeñ-stwo, dbanie o zdrowie, rodzina).

4. Przeanalizowaæ prawo oœwiatowe pod k¹tempostulatów wychowawczych.

5. Zebraæ informacje (wywiady, grupy fokuso-we, kwestionariusze) od rodziców uczniów, a tak¿eod nauczycieli, dotycz¹ce naczelnych wartoœci,uznanych zasad i oczekiwanych postaw, któremia³yby byæ kszta³towane u m³odych ludzi.

6. Zebraæ informacje (wywiady, grupy fokuso-we, kwestionariusze) od uczniów – zapytaæ, cona swoim etapie rozwoju uznaj¹ za wa¿ne i war-toœciowe.

7. Zintegrowaæ wiedzê psychologiczn¹, peda-gogiczn¹ oraz zebrane oczekiwania i zapropono-waæ wizjê wychowanka oraz sformu³owaæ cele,których realizacja bêdzie polegaæ na kszta³towa-niu po¿¹danych wychowawczo postaw, przeko-nañ i zachowañ.

8. Sformu³owaæ postulaty dotycz¹ce oddzia³y-wañ wychowawczych (codziennych i planowa-nych zdarzeñ), zasad oraz metod postêpowanianauczycieli i innych pracowników szko³y orazsposobów wspó³pracy z rodzicami uczniów, któ-re sprzyja³yby osi¹ganiu zak³adanych celów wzakresie kszta³towania postaw.

Szko³a ma wspomagaæ rodziców uczniów wwychowaniu ich dzieci. Dlatego w przygoto-waniach programu wychowawczego nale¿y roz-poznaæ i uwzglêdniaæ ich oczekiwania. Nale-¿y jednak pamiêtaæ, ¿e nie mo¿e to oznaczaæspe³niania postulatów rodziców, dotycz¹cychkszta³towania u m³odych ludzi postaw niezgod-nych z prawem (np. w szkole nie mo¿na wy-chowywaæ do nietolerancji odmiennoœci w za-kresie wyznania religijnego, orientacji seksu-alnej, niepe³nosprawnoœci fizycznej i intelek-tualnej itp.).

Warto równie¿ pamiêtaæ, ¿e obraz wychowan-ka (cel wychowania) nie mo¿e w nierealistycz-

ny sposób pomijaæ ró¿nic indywidualnych. Pa-miêtajmy, ¿e ³atwiej oczekiwaæ kultury osobi-stej od ucznia zdrowego, który przez swoje pro-wokacyjne zachowania testuje psychologicz-ne granice innych, a czym innym jest pracanad wyrobieniem oczekiwanych zachowañ uucznia z zespo³em Aspergera, który ma nieza-le¿ne od niego charakterystyczne deficytyempatii.

Podsumowuj¹c, mo¿na stwierdziæ, ¿e „idealnywychowanek” nie realizuje marzeñ grupy nauczy-cieli, ale musi uwzglêdniaæ oczekiwania rodzi-ców oraz spe³niaæ wymogi nak³adane przez pra-wo polskie i europejskie. Nie mo¿na przy tymzapominaæ o osobistym potencjale ka¿dego m³o-dego cz³owieka.

Zespó³, którego praca ma koncentrowaæ siê nazapobieganiu niebezpieczeñstwom i zagro¿eniomdla rozwoju i funkcjonowania uczniów, powinien:

1. Przygotowaæ przegl¹d aktualnej wiedzy na-ukowej na temat efektywnej profilaktyki (psycho-logia).

2. Zebraæ informacje o zagro¿eniach z rozpo-znania œrodowiska (wywiady, grupy fokusowe,kwestionariusze) od uczniów i ich rodziców, na-uczycieli oraz pracowników szko³y.

3. Odwo³aæ siê do celów programu profilakty-ki, których realizacja ma s³u¿yæ zapobieganiuniebezpieczeñstwom dla rozwoju i funkcjonowa-nia uczniów.

4. Odwo³aæ siê do programu profilaktyki, któ-ry powinien odpowiadaæ na zdiagnozowane za-gro¿enia.

Warto pamiêtaæ o dwóch kwestiach. Po pierw-sze, publikowane programy profilaktyczne z jed-nej strony koncentruj¹ siê na doœæ powszechniewystêpuj¹cych zjawiskach (np. eksperymentowa-nie ze œrodkami zmieniaj¹cymi œwiadomoœæ), zdrugiej zaœ nie wyczerpuj¹ listy zagro¿eñ (orazprofilaktyki i ich skutków), jakie mog¹ stano-wiæ wyzwanie dla danej szko³y (placówki) (np.£akomski, 2007). Œrodowiska, w których ¿yj¹uczniowie i spo³ecznoœci szkolne, s¹ ró¿ne. Coza tym idzie? Ró¿ne mo¿e byæ nasilenie poszcze-gólnych zagro¿eñ. W jednych spo³ecznoœciachna pierwszy plan bêdzie siê wysuwaæ zagro¿e-nie uzale¿nieniami, a w innych – niebezpieczeñ-stwo wystêpowania dyskryminacji, z³ego trak-towania i wykluczania rówieœników z rodzin ogorszym statusie materialnym i spo³ecznym albomniejszoœci narodowych. Diagnoza powinnawykazaæ szczególnie potrzeby danej szko³y czyplacówki. Niestety czêsto programy publikowa-

9ne w internecie s¹ do siebie bliŸniaczo podob-ne, jakby by³y przygotowywane wed³ug jedne-go gotowego wzoru.

Po drugie, wystêpowanie zagro¿eñ – przynaj-mniej niektórych – wi¹¿e siê z wiekiem uczniów.Przyk³adowo, zazwyczaj dopiero w okresie doj-rzewania m³odzi ludzie mog¹ stan¹æ wobec nie-bezpieczeñstw dostêpu do narkotyków i dopala-czy, wczesnej inicjacji seksualnej i nieplanowa-nej ci¹¿y, chorób przenoszonych drog¹ p³ciow¹itp. Nie mo¿na jednak nie zauwa¿aæ, ¿e wiek eks-pozycji na ró¿ne zagro¿enia (np. dopalacze) wpewnych œrodowiskach siê obni¿a. Profilaktyka,zw³aszcza ta uniwersalna, bêdzie tym skuteczniej-sza, im lepiej zareaguje na œrodowiskowe zagro-¿enia dla danej grupy wiekowej.

Zespó³, którego praca bêdzie siê koncentrowaæna korygowaniu tego, co w zachowaniachuczniów niepo¿¹dane, powinien:

1. Przygotowaæ przegl¹d aktualnej wiedzy na-ukowej na temat wywierania wp³ywu na zmianyzachowania i funkcjonowania, zapobiegania za-burzeniom emocji i zachowania (psychologia,psychiatria, pedagogika), jak równie¿ mo¿liwo-œci oddzia³ywania korekcyjnego w warunkachœrodowiskowych – nie w gabinecie psychotera-peuty czy placówce specjalistycznej.

2. Zebraæ informacje (wywiady, grupy fokuso-we, kwestionariusze, obserwacje) od nauczycie-li, rodziców uczniów, samych uczniów na tematprzejawów niepo¿¹danych, dysfunkcyjnych lubpatologicznych zachowañ w spo³ecznoœciuczniowskiej.

3. Zaproponowaæ sposoby oddzia³ywania (co-dzienne i planowane akcje) w przypadku ró¿ne-go rodzaju niepo¿¹danych i/lub dysfunkcyjnychzachowañ.

W tym miejscu konieczne wydaje mi siêostrze¿enie przed planowaniem oddzia³ywañw oparciu o koncepcje nieznajduj¹ce potwier-dzenia w naukowej wiedzy psychologicznej.Odwo³am siê tu do postulatów Eamoona No-onana wyg³oszonych na berliñskiej konferen-cji "Dekada umys³u" w 2009 r. G³osi on ko-niecznoœæ stworzenia pedagogiki opartej nadowodach przez analogiê do medycyny opar-tej na dowodach. Stwierdzi³, ¿e do „rewolucjiedukacyjnej” niezbêdne s¹ (Noonan, 2009):

• profesjonalne szkolenia dla nauczycieli, ba-zuj¹ce na wiedzy naukowej p³yn¹cej z dowodówz badañ empirycznych;

• badania pedagogiczne prowadzone czêœciej iz wiêksz¹ starannoœci¹;

• œciœlejszy zwi¹zek miêdzy badaniami a praktyk¹;• systematycznie rejestrowany i archiwizowa-

ny nadzór nad badaniami i praktyk¹;• system sprzyjaj¹cy prowadzeniu badañ w pla-

cówkach oœwiatowych;• zmiana technologiczna (rozwój metod reje-

stracji materia³u badawczego i wykorzystania pro-gramów komputerowych do analizy statystycz-nej danych).

Postulaty Noonana mog¹ wydawaæ siê obceosobom polegaj¹cym w wychowaniu wy³¹czniena humanistycznej intuicji. Ta jednak bywa myl-na, dlatego tak wa¿ne jest badanie efektywnoœcioddzia³ywañ wychowawczych. Program wycho-wawczy szko³y powinien obejmowaæ równie¿ ta-kie zagadnienia.

Pomocne pytaniaPoni¿ej przedstawiam zestaw pytañ, które mog¹

byæ pomocne w pracach nad przygotowaniemprogramu wychowawczego szko³y wedle zapro-ponowanego modelu czterech aspektów wycho-wania w praktyce.

Pytania te bêd¹ wymaga³y uszczegó³owienia,zw³aszcza jeœli poruszone w nich kwestie maj¹byæ przedmiotem badañ (diagnozy) metod¹ an-kiet, kwestionariuszy, wywiadów czy grup foku-sowych prowadzonych z uczniami, nauczyciela-mi z rady pedagogicznej i innymi pracownikamiszko³y.

Pytania pomocnicze do uwzglêdnienia aspek-tu wspomagania rozwoju w programie wycho-wawczym

1. Przygotowanie teoretyczne• Jak psychologia rozwojowa rozumie natural-

ne potrzeby dziecka w danym okresie ¿ycia?• Jak psychologia rozwojowa rozumie wyzwa-

nia i zadania rozwojowe w danym okresie ¿yciadziecka?

• Co, zgodnie z wiedz¹ psychologiczn¹, umo¿-liwia niezak³ócony rozwój dziecka i mu sprzyja?

2. Diagnoza stanu, zapotrzebowania i okreœle-nie oczekiwañ

• W jakim stopniu dom, szko³a4 i œrodowiskorówieœnicze zaspokajaj¹ naturalne potrzeby dzie-ci z naszej szko³y?

• W jakim stopniu dom, szko³a i œrodowiskorówieœnicze wspieraj¹ dzieci z naszej szko³y wradzeniu sobie z wyzwaniami rozwojowymi?

• Czego potrzebuj¹ od szko³y uczniowie, by wniezak³ócony sposób rozwijaæ siê fizycznie, po-znawczo, psychicznie (emocjonalnie), spo³eczniei duchowo5?

103.1. Okreœlenie celów wychowawczych w tym

aspekcie• Jakie potrzeby powinna zaspokajaæ szko³a?

W jakim zakresie?• Jak szko³a powinna uczyæ zaspokajania wa¿-

nych potrzeb? Jakie to potrzeby, jak je zaspoka-jaæ?

• Jak szko³a powinna uczyæ umiejêtnoœci odra-czania zaspokojenia potrzeb? Jakie to potrzeby?

• Jakie zasady (normy) powinny obowi¹zywaæw szkole, by nie dochodzi³o do nieuzasadnionejfrustracji wa¿nych potrzeb psychologicznych?

3.2. Okreœlenie zadañ s³u¿¹cych realizacji ce-lów

• Jakiego rodzaju dzia³ania zostan¹ podjêtecelem budowania wspieraj¹cej relacji nauczycie-le-uczniowie?

• Jakie dzia³ania bêd¹ s³u¿yæ wspieraniu kon-struktywnych relacji rodziców uczniów z ichdzieæmi?

• Jak szko³a bêdzie wspomagaæ rozwój natu-ralnych mo¿liwoœci dziecka, uczyæ zaspokajaniapotrzeb rozwojowych i wspieraæ w realizacji roz-wojowych zadañ i wyzwañ6?

Pytania pomocnicze do uwzglêdnienia w pro-gramie wychowawczym aspektu kszta³towaniaoczekiwanych postaw.

1. Przygotowanie teoretyczne• Jakie s¹ wymagania prawne wobec obywate-

la?• Jak psychologia spo³eczna i wychowawcza

t³umaczy procesy wywierania wp³ywu i kszta³to-wania postaw?

• Jakie postulaty wychowawcze zawarte s¹ wg³ównych koncepcjach pedagogicznych?


• Jakie s¹ po¿¹dane zachowania i postawyuczniów oczekiwane przez ich rodziców?

• Jakie s¹ po¿¹dane zachowania i postawyuczniów oczekiwane przez nauczycieli?

• Jakie wartoœci ceni¹ sobie rodzice uczniów?• Jakie wartoœci wi¹¿¹ siê w szczególny sposób

z misj¹ szko³y?• Jakie zasady i normy s¹ wa¿ne dla uczniów,

ich rodziców, nauczycieli?• Czego potrzeba, by w szkole mo¿liwe by³o

wychowanie do okreœlonych wartoœci i zasad po-stêpowania?

3.1. Okreœlenie celów wychowawczych w tymaspekcie

• Do jakich wartoœci chce wychowywaæ szko³aw porozumieniu z rodzicami uczniów?

• Jakie zasady postêpowania szko³a chce pro-pagowaæ wœród uczniów?

• Jakie postawy i zachowania maj¹ prezento-waæ uczniowie szko³y?


• Jakie wartoœci/zasady/wzory osobowe szko³awpisze do swojej misji?

• Jakie dzia³ania zostan¹ podjête celem kre-owania i wskazywania wzorców osobowych god-nych naœladowania przez uczniów?

• Jakie dzia³ania zostan¹ podjête celem prze-kazywanie wartoœci uniwersalnych (powszech-nych), tradycji kulturowych i edukacji wielokul-turowej?

• Jakie zasady postêpowania oraz budowaniakontaktów i relacji z uczniami przyjmie rada pe-dagogiczna celem modelowania i wzmacnianiapostaw prospo³ecznych?

Pytania pomocnicze do uwzglêdnienia za-pobiegania niebezpieczeñstwom dla prawid³o-wego rozwoju i funkcjonowania w programiewychowawczym aspektu (w kontekœcie spraw-dzenia spójnoœci tego programu z programemprofilaktyki – profilaktyka uniwersalna i se-lektywna).

1. Przygotowanie teoretyczne• Jak psychologia rozwojowa widzi niebezpie-

czeñstwa dla rozwoju i zdrowia dziecka – zw³asz-cza w danym okresie ¿ycia?

• Jak psychologia rozwojowa rozumie dzia³a-nie czynników zagra¿aj¹cych?

• Co, zgodnie z wiedz¹ psychologiczn¹ (np.jakie umiejêtnoœci), s³u¿y rozpoznawaniu i uni-kaniu niebezpieczeñstw dla rozwoju i zdrowia lubradzeniu sobie w sytuacjach konfrontacji z nimi?

• Co, wed³ug wyników badañ psychologicz-nych, zmniejsza prawdopodobieñstwo podejmo-wania zachowañ ryzykownych, stanowi¹cych nie-bezpieczeñstwo dla prawid³owego rozwoju i za-gro¿enie dla zdrowia?

• Czego potrzebuj¹ uczniowie, by radziæ sobiez rozpoznanymi niebezpieczeñstwami i zagro¿e-niami?


• Jakie niebezpieczeñstwa dla rozwoju i zagro-¿enia dla zdrowia dzieci s¹ obecne w ich œrodo-wisku (w domu, w szkole, na podwórku)?

• Które niebezpieczeñstwa zagra¿aj¹ prawid³o-wemu rozwojowi fizycznemu, poznawczemu, psy-chicznemu (emocjonalnemu), spo³ecznemu i du-chowemu?

11• Od kogo i w jaki sposób powinniœmy zebraæ

informacje na ten temat?• Co przemawia za zastosowaniem poszczegól-

nych metod (wywiady, kwestionariusze, grupyfokusowe, sprawozdania z obserwacji) w bada-niach diagnostycznych przeprowadzanych w po-szczególnych grupach (uczniowie, ich rodzice,nauczyciele, inni pracownicy szko³y)?

• Jak liczne s¹ w szkole grupy zwiêkszonegoryzyka? W jakich klasach?

• Jakie czynniki ryzyka wysuwaj¹ siê na pierw-szy plan w szkole (placówce)?


• Na jakie niebezpieczeñstwa i zagro¿enia szko-³a powinna zwróciæ uwagê w pierwszej kolejno-œci?

• Jak wi¹¿e siê to z realizacj¹ celów programuprofilaktyki szko³y?

• Jakie minimalizowaæ wyst¹pienie czynnikówrozpoznanych jako niebezpieczeñstwa i zagro¿e-nia oraz zmniejszyæ prawdopodobieñstwo wyst¹-pienia zachowañ niepo¿¹danych (ryzykownych,dysfunkcyjnych)? Jakie zasady (normy) i wzoryrelacji powinny obowi¹zywaæ w szkole?


• Jakiego rodzaju dzia³ania zostan¹ podjêtecelem stworzenia alternatywnego, zdrowego œro-dowiska i zminimalizowania si³y czynników za-gra¿aj¹cych?

• Jakie dzia³ania bêd¹ s³u¿yæ wspó³pracy z ro-dzicami uczniów oraz uœwiadamianiu im roli do-brych relacji rodzinnych jako elementu efektyw-nej profilaktyki?

• W jakie umiejêtnoœci i wiedzê niezbêdn¹ doobrony przed tymi zagro¿eniami i niebezpieczeñ-stwami dzieci zostan¹ wyposa¿one w szkole?

Pytania pomocnicze do uwzglêdnienia aspek-tu korygowania pierwszych przejawów zacho-wañ dysfunkcyjnych w programie wychowaw-czym (w kontekœcie sprawdzenia spójnoœci tegoprogramu z programem profilaktyki – profi-laktyka wskazuj¹ca).

1. Przygotowanie teoretyczne• Jaka jest wiedza psychologiczna na temat

powstawania dysfunkcji oraz zaburzeñ zachowa-nia i emocji?

• Jakie s¹ skuteczne – oparte na wynikach ba-dañ naukowych – metody wczesnego korygowa-nia (psychologia wzorców zachowañ)?

• Jaka jest (wed³ug pedagogiki i psycholo-gii wychowawczej) rola szko³y we wczesnej

interwencji wobec dezadaptacyjnych, dys-funkcyjnych, ryzykownych i destrukcyjnychzachowañ?


• Jakie niepo¿¹dane zachowania niektórychuczniów obserwuj¹ nauczyciele?

• Jakie niepo¿¹dane zachowania niektórychuczniów zg³aszaj¹ rodzice?

• Jakie niepo¿¹dane zachowania niektórychuczniów zg³aszaj¹ pracownicy szko³y?

• Jakie zagra¿aj¹ce, niepokoj¹ce zachowanianiektórych uczniów zg³aszaj¹ inni uczniowie?

• Jaka jest skala opisanych zjawisk (ilu uczniówprzejawia takie zachowania, jak czêsto dochodzido takich sytuacji, jakich szkód doœwiadczaj¹ inniitp.)?


• Co mo¿e przyczyniæ siê do zmiany niepo¿¹-danych zachowañ lub zmniejszenia ich skali?

• Jakie warunki musi tworzyæ szko³a, by sprzy-jaæ takim zmianom?


• Jakie dzia³ania zostan¹ podjête celem kory-gowania niepo¿¹danych zachowañ uczniów?

• Jakie procedury dzia³ania wobec zachowañniepo¿¹danych nale¿a³oby ustaliæ – wspólnie dlaca³ej rady pedagogicznej?

• Czym musz¹ siê cechowaæ zachowania nie-po¿¹dane, by szko³a zwraca³a siê do specjalistówzewnêtrznych po pomoc terapeutyczn¹ (wykra-czaj¹c¹ poza dzia³ania wychowawcze i profilak-tyczne)?

Na zakoñczenieW naukach medycznych czêsto mówi siê, ¿e

profilaktyka jest tañsza ni¿ leczenie. Swobodnatrawestacja tego powiedzenia na warunki szkol-ne mog³aby brzmieæ: „Im efektywniejsze wycho-

wanie i profilaktyka, tym rzadziej potrzebna te-

rapia i resocjalizacja”. Chcê tym samym pod-kreœliæ wagê spójnoœci oddzia³ywañ wychowaw-czych i profilaktycznych, zw³aszcza na poziomieprofilaktyki uniwersalnej.

Ponadto „dzia³ania podejmowane w (…) trzech

kategoriach (poziomach) profilaktyki ró¿ni¹ siê

intensywnoœci¹ i czasem trwania. Im g³êbszy po-

ziom profilaktyki, tym dzia³ania s¹ d³u¿sze i bar-

dziej intensywne. Równoczeœnie, im g³êbszy po-

ziom profilaktyki, tym mniejsza jest liczba odbior-

ców” (Szymañska, 2012, s. 37).

12Dobrze przygotowany program wychowawczy

wraz z programem profilaktyki maj¹ na celu roz-wijanie potencja³u uczniów w radzeniu sobie zwyzwaniami rzeczywistoœci, kszta³towanie u nichpostaw prospo³ecznych, zapobieganie przejawomdysfunkcji i zachowaniom niepo¿¹danym, a tak¿ekorygowanie – tak szybko jak to mo¿liwe – pierw-szych przejawów niechcianych wzorców zachowañ.

Taka wczesna interwencja (przewidziana w pro-gramie profilaktyki), prowadzona w otoczeniuspo³ecznym ukszta³towanym w zgodzie z celamiprogramu wychowawczego mo¿e ograniczyæ ko-rzystanie z pomocy specjalistycznej (terapeutycz-nej) przez uczniów identyfikowanych jako nale-¿¹cych do grup szczególnego ryzyka.

Na zakoñczenie pozwolê sobie zacytowaæ Ja-nusza Korczaka, który swoje s³owa kierowa³ donauczycieli:

„B¹dŸ sob¹ – szukaj w³asnej drogi. Poznaj siebie,

zanim zechcesz dzieci poznaæ. Zdaj sobie sprawê z

tego, do czego sam jesteœ zdolny, zanim dzieciom po-

czniesz wykreœlaæ zakres ich praw i obowi¹zków. Ze

wszystkich sam jesteœ dzieckiem, które musisz poznaæ,

wychowaæ i wykszta³ciæ przede wszystkim”.

Warto, by te s³owa przyœwieca³y zarówno ze-spo³om pracuj¹cym nad ka¿dym z czterech aspek-tów wychowania, jak i ca³ej radzie pedagogicz-nej podczas zatwierdzania ostatecznej wersji pro-gramu wychowawczego szko³y.

O AutorzeTomasz Garstka – psycholog, szkoleniowiec

(wspó³pracuje z MSCDN, WCIES, ORE oraz or-ganizacjami pozarz¹dowymi, m.in. Fundacj¹ ONEi Fundacj¹ Wsparcie i Rozwój). Pracuje z Pacjen-tami w NZOZ „Prosen” w Warszawie. Szkoli³ siêw Specjalistycznej Poradni dla Dzieci z RodzinDysfunkcyjnych OPTA, Instytucie Psychoanali-zy i Psychoterapii (IPP) oraz Studium Psychote-rapii Analitycznej (SPA). Pracowa³ jako socjote-rapeuta dzieci i m³odzie¿y, a nastêpnie jako psy-choterapeuta psychoanalityczny osób doros³ych.

W latach 1996–2009 wspó³pracowa³ z Central-nym Oœrodkiem Doskonalenia Nauczycieli. Jestwspó³autorem ksi¹¿ki Nauczyciel na starcie (2000,Warszawa: Wydawnictwa CODN), programów WoSi Wd¯ dla gimnazjum To jest wa¿ne… (1999,2001, Warszawa: Wydawnictwo JUKA) oraz pod-rêcznika wychowania do ¿ycia w rodzinie Kim je-stem? (2003, Warszawa: Wydawnictwo JUKA).Autor ksi¹¿ek Opiekun nauczyciela – umiejêtno-œci psychologiczne (2003, Warszawa: Wydawnic-two CODN) i Psychopedagogiczne mity (2016, w

przygotowaniu) oraz tekstów w poradnikach Wy-dawnictwa Raabe, w czasopiœmie „Dyrektor Szko-³y” Wydawnictwa Wolters Kluwer oraz serii arty-ku³ów w „G³osie Nauczycielskim” (2010-2015).

Jest cz³onkiem Klubu Sceptyków Polskich, któ-ry upowszechnia rzeteln¹ psychologiczn¹ wiedzênaukow¹ i ujawnia dzia³alnoœæ pseudonaukow¹.

BibliografiaGarstka T., Jaroszewska M., (2000), Ramy pra-

cy wychowawczej z uczniami, [w:] PomianowskaM. (red.), Poradnik wychowawcy, uzupe³nienieC.1.1., Poznañ: Wydawnictwo Raabe, s. 1-29.

Garstka T., Leœniewska K., (2008), Jak tworzyæ

program wychowawczy szko³y – opis modelu.

Poradnik dla szkó³, Warszawa: CMPPP.£akomski M., (2007), Pomó¿ uzale¿nionym. In-

tegralny program profilaktyczny w szkole. Porad-

nik dla nauczycieli i wychowawców, Kraków:Oficyna Wydawnicza Impuls.

Noonan E., (2009), How can we developer evi-

dence-based pedagogy?, materia³y z konferencji„Decade of the Mind Conference”, Berlin11.09.2009.

Sillamy N., (1995), S³ownik psychologii, Kato-wice: Wydawnictwo Ksi¹¿nica.

Spock B., (1946), The Common Sense Book of

Baby and Child Care, Nowy Jork: Duell, Sloan& Pearce [wyd. polskie: Dziecko, pielêgnacja i

wychowanie. Poradnik dla nowoczesnych rodzi-

ców (2006), Poznañ: Rebis].Spock B., (1994), A Better World for Our Chil-

dren, Bethesda: National Press Book.Szymañska J., (2012), Programy profilaktycz-

ne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki,Warszawa: Oœrodek Rozwoju Edukacji.

X X X1. W ca³ym artykule u¿ywam rodzaju mêskiego zgod-

nie ze zwyczajem jêzykowym. Jednak wszêdzie tam, gdziepiszê o uczniach, mam na myœli uczniów i uczennice,gdy piszê o nauczycielach, dotyczy to nauczycieli i na-uczycielek, a gdy piszê o wychowawcach – osób oby-dwu p³ci pe³ni¹cych te funkcje w szkole.

2. Monika Jaroszewska u¿ywa obecnie tylko pierwsze-go nazwiska.

3. Irena Dzierzgowska (1948–2009), w latach 1997–2000 sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodo-wej.

4. Tu i dalej s³ów "dom, "szko³a" u¿ywam w znaczeniugrupy, spo³ecznoœci, instytucji.

5. Terminu "rozwój duchowy" u¿ywam tu w znaczeniurozwijania systemu wartoœci i poczucia sensu.

6. Doskona³ym, choæ czêsto pomijanym, wyzwaniemrozwojowym dla dzieci na niemal ka¿dym etapie ¿yciajest odraczanie zaspokojenia, które mo¿e dotyczyæ ró¿-nych potrzeb.

Tomasz GarstkaMateria³ oprtacowany na podstawie strony In-

ternetowej Oœrodka Rozwoju Edukacji (ORE).

13

RELAKSZ

KSI¥¯K¥

Zdobywanie wiedzyze szkolnych podrêczni-ków dla wielu uczniówmo¿e wydawaæ siê nud-ne. I to bez wzglêdu nato, jak wiedza jest tampodana. Tak po prostujest. Dlatego warto pro-ponowaæ dzieciom i m³odzie¿y ksi¹¿ki, które udo-wodni¹, ¿e zdobywanie wiedzy i dobra zabawa mog¹iœæ ze sob¹ w parze…

Tym, którzy rzadko zagl¹daj¹ do podrêcznika odmuzyki, polecam szósty tom przebojowej serii eduka-cyjnej zapocz¹tkowanej przez D.O.M.E.K. Przeczytaj-

cie tê ksi¹¿kê, by przekonaæ siê, ¿e s³uchanie jest fascy-

nuj¹c¹ przygod¹, a w muzyce wspó³czesnej wszystko

mo¿e siê zdarzyæ. Kompozytor z innej planety i silniki

graj¹ce na instrumentach. Muzyka z wnêtrza butelki i

z serca tropikalnej d¿ungli. Koncert na zabawkowe

b¹czki i symfonia na syreny fabryczne. Spacery dŸwiê-

kowe, mosty s³uchowe i tapeta do s³uchania… Czym

jest muzyka? Gdzie jej szukaæ? Jak j¹ tworzyæ? Muzy-

cy i kompozytorzy zadaj¹ sobie te pytania od wieków.

Ale w ci¹gu ostatnich 100 lat wielu z nich znalaz³o

odpowiedzi, o jakich wczeœniej nikomu siê nie œni³o.

W muzyce wspó³czesnej wszystko mo¿e siê zdarzyæ! I

w³aœnie o tym opowiada ta ksi¹¿ka.

W 44 zwiêz³ych i przystêpnych rozdzia³ach auto-

rzy przedstawiaj¹ wybranych kompozytorów, muzy-

ków i ich dzie³a, ukazuj¹c na ich przyk³adach ró¿no-

rodne sposoby myœlenia o dŸwiêku, muzyce, kompo-

nowaniu oraz byciu muzykiem. Wœród bohaterów znaj-

dziecie m.in. Johna Cage'a, Steve'a Reicha, Arnolda

Schönberga, Karlheinza Stockhausena, Paw³a Szy-

mañskiego i Iannisa Xenakisa, a tak¿e The Beatles,

Briana Eno, Einstürzende Neubauten, Kraftwerk czy

Madonnê.

Ksi¹¿ce towarzyszy strona internetowa muzykow-nik.pl umo¿liwiaj¹ca ods³uchanie wiêkszoœci opisa-

nych utworów. Gor¹co polecam pozosta³e tytu³y, wktórych m.in. o sztuce, architekturze i designie.

M.U.Z.Y.K.A., Mo¿esz us³yszeæ zygzaki, krajobrazyi archidŸwiêki, tekst: Micha³ Libera, Micha³ Men-dyk, ilustracje: Aleksandra i Daniel Mizieliñscy, Se-ria: S.E.R.I.A. Wydawnictwo Dwie Siostry, 2017

Poleca –Monika Wilczyñska

(SzczecinCzyta.pl)

Kolejna propozycjato trzeci tom œwietnejserii „To o czym do-roœli ci nie mówi¹.Przy okazji polecamszczerze dwie po-przednie ksi¹¿ki tegoautora, – „Polityka”oraz „Ekonomia”.Czytelnicy, którzychc¹ wiedzieæ jeszczewiêcej – nie zawiod¹siê! Jest ciekawie,dowcipnie i …. ekscytuj¹co! A i doroœli z pewno-œci¹ chêtnie sprawdz¹ „czego nie mówi¹” albo (przy-znajmy siê szczerze) „nie wiedz¹”.

Najnowsza ksi¹¿ka to mnóstwo ciekawostek omózgu. Procesy, które w nim zachodz¹, omówio-ne zosta³y przez autora w prosty i zabawny spo-sób, zrozumia³y dla ka¿dego (od 9 do 113 lat).

Sk¹d siê wziê³o myœlenie i czy nam siê op³aci-³o? Czy myœlenie ma swoje granice?

Kiedy nasz mózg nie daje rady, a kiedy dzia³aznakomicie? Dlaczego tak czêsto myœlimy na skró-ty? Twój mózg a ty - kto tu w³aœciwe rz¹dzi? Dla-czego nastolatki myœl¹ inaczej? Sztuczna inteligen-cja - nowy przyjaciel czy groŸny wróg? Humor iilustracje, które zapadaj¹ w pamiêæ!

Mózg. To, o czym doroœli Ci nie mówi¹, tekst:Boguœ Janiszewski, ilustracje: Max Skorwider,Wydawnictwo: Publicat, 2018 Seria: To, o czymdoroœli Ci nie mówi¹.

Uczniów, którychciê¿ko oderwaæ odkomputerów powinnazainteresowaæ pozycjao kodowaniu. Marzyszo tworzeniu w³asnychgier komputerowych?Chcesz wydaæ polece-nie swojemu kompute-rowi, by odpar³ atak la-taj¹cych robotów?Czas zacz¹æ naukê programowania!

Z tej ksi¹¿ki dowiedz¹ siê jak stworzyæ kosmiczn¹grê, jak zaprogramowaæ z³udzenie optyczne, jak wy-dawaæ polecenia gadaj¹cym duszkom. To prostewprowadzenie w œwiat kodowania pomo¿e im po-znaæ jêzyki programowania: Scratch i Python.

Kodowanie dla dzieci, Marc Scott, prze-k³ad:Krzysztof Wo³czyk, ilustracje: Mick Marston,Wydawnictwo Nasza Ksiêgarnia, 2018

14

To projekt szczeciñskiego oddzia³u Zwi¹zku Li-teratów Polskich dofinansowany przez Miasto Szcze-cin, w ramach którego realizowane s¹ dwa wa¿nedla œrodowiska literackiego przedsiêwziêcia:

Pierwsze to Szczeciñska Wiosna Poezji, ju¿ trze-cia, a w niej III Ogólnopolski Konkurs Poetyckiim. Józefa Bursewicza wdwóch kategoriach „OZ³ot¹ Metaforê” i „O Me-taforê Niepodleg³¹”.

Drugim dzia³aniem, prze-widzianym do realizacji wII pó³roczu 2018 roku, jestwydanie w VII ju¿ edycji,6 ksi¹¿ek w serii:akcent,która liczy ju¿ 50 pozycjipoetyckich i prozatorskich,a publikowana jest od 2012roku.

Zarówno kolejne wy-dawnictwa jak i promocjeksi¹¿ek oraz autorów ob-jête s¹ patronatem Mie-siêcznika Pedagogicznego„Dialogi” oraz wpisuj¹ siêwe wspó³pracê z Pa³acemM³odzie¿y. To w³aœnie zPa³acem M³odzie¿y i Dia-logami w 2010 roku Od-dzia³ ZLP podj¹³ bardzoaktywn¹ dzia³alnoœæ, któ-ra owocuje do dzisiaj.

A oto KALENDARIUM tegorocznej III SZCZE-CIÑSKIEJ WIOSNY POEZJI (21.03.-24.06.2018)

Pierwszym wydarzeniem by³a, naturalnie, inau-guracja Wiosny w Ksi¹¿nicy Pomorskiej,

21 marca 2018 roku. We wspó³pracy z t¹ sza-cown¹ instytucj¹ oraz z Fundacj¹ na rzecz kultu-ry „NOC POETÓW” odby³a siê uroczystoœæ z uho-norowaniem szczeciñskiej poetki BARBARYTERESY DOMINICZAK Medalem „Zas³u¿onyKulturze Gloria Artis” przyznanym Poetce przezMinistra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zadzia³alnoœæ artystyczn¹, dydaktyczn¹ i spo³eczn¹.

Marsza³ek Województwa Zachodniopomorskiegoodznaczy³ Barbarê T. Dominiczak Z³ot¹ Hono-row¹ Odznak¹ Gryfa Pomorskiego.

Jako, ¿e 21 marca jest nie tylko pierwszymdniem wiosny, „dniem wagarowicza”, ale te¿ œwia-towym dniem poezji, nie mog³o zabrakn¹æ ak-centów poetyckich i muzycznych. Koncertowa³am³odzie¿ ze Szczeciñskiej Akademii Sztuki, azespó³ m³odych recytatorów, laureatów konkur-sów, pod kierownictwem Zenona Lacha zaprezen-towa³ fragmenty poematu „SIEKIERKI” autorstwaBarbary T. Dominiczak. Wykonawcy poruszylizebranych kunsztem i ekspresj¹ przedstawionejprezentacji. Aplauz by³ wyrazem uznania.

By³y laudacje i gratulacje, podziêkowania iwzruszenia. Wiosna zosta³a otwarta.

A potem w Szcze-cinie i w regioniewiosna z jej poetyc-kimi przejawami…trwa³a…

Ju¿ 23 marca2018 roku w Miej-skiej Bibliotece Pu-blicznej im. MariiSk³odowskiej-Curiew Policach, w Dzia-le Regionalnym,pod Honorowym Pa-tronatem PowiatuPolickiego orazSzczeciñskiego Od-dzia³u ZLP, odby³siê VII Fina³ Powia-towego KonkursuRecytatorskiego podhas³em: „Miejsco-woœci w poezji re-gionalnej wojewódz-twa zachodniopo-morskiego”.

17 kwietn ia2018 r. w Policach, w Miejskim Oœrodku Kul-tury odby³ siê przegl¹d wierszy pn. WIERSZO-MANIA. Jest to coroczny konkurs recytator-ski dla przedszkolaków z Polic i powiatu. Or-ganizatorem jest Poradnia Psychologiczno-Pe-dagogiczna w Policach, która od 10 lat wspó³-pracuje ze szczeciñskim oddzia³em ZLP. Te-goroczny konkurs dla maluchów odby³ siê podhas³em „Jestem Polakiem” dla uczczenia 100-rocznicy odzyskania Niepodleg³oœci.

21 kwietnia 2018 roku w kinie „Pionier”, naj-starszym kinie œwiata, które to miejsce jest chlub¹

II SZCZECIÑSKIEPROMOCJE

LITERATURY

Szczecin kulturalny

15Szczecina, zaistnia³o poetyckie wydarzenie „PO-EZJA NA EKRANIE”. Poeci, muzycy, artyœci pla-stycy oraz filmowcy-amatorzy, graficy kompute-rowi z Nieformalnej Grupy Literackiej „IuvenisArs”, z Grupy Literacko-Artystycznej „Horyzont”US Szczecin, Wojskowej Grupy Literackiej „InAeternum” oraz uczniowie z Zespo³u Szkó³ z Re-ska, skupieni przy oddziale ZLP w Szczecinie, przy-gotowali i zaprezentowali 19 etiud filmowych, dowierszy wybranych szczeciñskich poetów. Przed-stawiona twórczoœæ wzbudzi³a entuzjazm wœródwidzów, szczególnie odebra³a ten pokaz m³odzie¿z Reska, która wraz z opiekunk¹ Joann¹ Murat przy-jecha³a na ten spektakl. Wyrazy wzruszenia, ale idumy z efektu pracy na warsztatach filmowych,które przynios³y takie efekty. By³a te¿ na prezen-tacji grupa taneczna p. Justyny Koz³owskiej z Pa-³acu M³odzie¿y. Tancerki zosta³y w swoim wystê-pie „taniec wiosny” uwiecznione na obrazie filmui wpisane w przestrzeñ wiersza Ma³gorzaty Hrycaj.

26 kwietnia2018 r. w ramach II SzczeciñskichPromocji Literatury odby³ siê 52. wieczór w PA-£ACU literacko, którego bohaterk¹ by³a Leoka-dia Szymañska, promuj¹ca twórczoœæ swego mê¿aJanusza W. Szymañskiego. Rozmowy o pisarzu,czytanie fragmentów legend z ksi¹¿ki LEGEN-DY PUSZCZY GOLENIOWSKIEJ, w wykonaniuKrystyny Maksymowicz, wype³ni³y to kwietnio-we spotkanie.

9.05.2018 roku w Stargardzie odby³o siê spo-tkanie autorskie w Ksi¹¿nicy Stargardzkiej, naktórym swoj¹ twórczoœæ poetyck¹, prozatorsk¹oraz plastyczn¹ prezentowa³a Danuta RomanaS³owik, nie po raz pierwszy integruj¹ca Szcze-cin ze Stargardem.

A w najbli¿szej przysz³oœci, gdy majowa awkrótce czerwcowa aura sprzyja kulturalnym wy-darzeniom, szczeciñscy pisarze ze Zwi¹zku Lite-ratów zapraszaj¹ na wspomaganie w kwitnieniuzainteresowania Szczeciñsk¹ Wiosn¹ Poezji.

Oto, co proponujemy:17.05.2018 r. dla tych, którzy nie mieli oka-

zji spotkaæ siê z Rafa³em Podraz¹ i jego ostat-ni¹ ksi¹¿k¹ ANNA JANTAR Ikona z przypad-ku? mieli mo¿liwoœæ nadrobienia owej straty.Tego dnia, o godzinie 18 na £adodze cumuj¹-cej przy brzegu £asztowni, mo¿na by³o pos³u-chaæ Autora, porozmawiaæ nie tylko o jegomuzycznych pasjach, ale te¿ o Kossakach i oMadzi Samozwaniec.

Dwa dni póŸniej, 19.05.2018 r., wróciliœmy na£asztowniê w Szczecinie, o godz.17 do sali Ilu-zjon na mistyczny performance „SI£A ¯YWIO-

£OW”, gdzie zaprasza³a Grupa Literacko-Arty-styczna Horyzont.

Zakoñczyæ mo¿na by³o ten dzieñ Szczeciñsk¹Noc¹ Poezji, podczas Nocy Muzeów w MuzeumNarodowym w Szczecinie na Wa³ach Chrobrego.

25.05.2018 r. odbêdzie siê Fina³ V Ogólnopol-skiego Konkursu Poezji i Fotografii Marynistycz-nej „IMPRESJE MORSKIE 2018”, które organi-zuje Szko³a Podstawowa Nr 68 im. U³anów Po-dolskich w Szczecinie. ZLP wspó³pracuje od 4lat z nauczycielami szko³y i obejmuje patrona-tem te literacko artystyczne i promocyjne dzia³a-nia, na rzecz krzewienia tematyki marynistycznejw Polsce. Jesteœmy jurorami i fundujemy nagro-dy dla laureatów konkursu.

Wspieramy dzia³ania organizatorów podczas fi-na³u. Nale¿y podkreœliæ mocno wszystkie elemen-ty marynistyczne wieñcz¹ce nagrody dla laure-atów: dla wszystkich uczestników rejs statkiempo porcie i jeziorze D¹bie. Dla zwyciêzców rejsna ¿aglowcu STS „Kapitan Borchardt”.

27.05.2018 r. od g. 11 do 17 – zapraszamy nastoisko Zwi¹zku Literatów Polskich na Jasne B³o-nia, gdzie pisarze naszego oddzia³u bêd¹ prezen-towaæ swoj¹ twórczoœæ w XII Szczeciñskich Spo-tkaniach Organizacji Pozarz¹dowych „Pod Plata-nami”. Bêdzie to okazja nie tylko nabyæ unika-tow¹ ksi¹¿kê z podpisem pisarza, ale tak¿e po-rozmawiaæ i wymieniæ uwagi na temat szczeciñ-skiej kondycji literatury.

A w czerwcu, gdy coraz bli¿ej lata, gdy wiosnama siê ku schy³kowi, wci¹¿ jeszcze czekaj¹ ko-lejne promocje szczeciñskiej literatury.

8-10 czerwca 2018 r. podczas Miejskich DniMorza, ZLP Oddzia³ w Szczecinie zaprasza wgodzinach po³udniowych, na „Wodowanie stat-ków poezji”. To ju¿ taka trzecia impreza tegotypu, która wpisuje siê w kalendarz obchodówDni Morza w Szczecinie. W tym roku temu wy-darzeniu artystycznemu bêd¹ towarzyszyæ s³o-wa poetki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej:Morze polskie

Nad polskim morzem wiatr w k³osach zgrzyta,

Fale przechodz¹ w faliste ¿yta,

Rzeœka syrena w k³osy zniesiona

P³ynie - dŸwigaj¹c maki w ramionach

14 czerwca 2018 roku, na godzinê 17.30 za-praszamy do Pa³acu M³odzie¿y przy al. Piastów7, na 53. wieczór z cyklu W PA£ACU literacko.Tym razem nie bêdzie to spotkanie autorskie. Tymrazem zbior¹ siê panie i panowie pos³uguj¹cy siê

16mow¹ wi¹zan¹, cokolwiek to dzisiaj znaczy, naWIOSENNYM FORUM POETÓW, by jeszcze wwiosennej aurze porozmawiaæ wierszem o… wier-szach… Naturalnie, bêdzie to rozmowa na wier-sze, z dopuszczaj¹cym krótkim komentarzem-na-wi¹zaniem, ale g³ównie bêdzie wybrzmiewa³wiersz z ust 12 uczestników tego wiosennego fo-rum poezji… G³osy publicznoœci mile s³yszane iwidziane… i oczywiœcie wierszem. Tematykawierszy ograniczona do tematu z motywami wio-sennymi oraz w temacie autotematycznym, czyliwiersze o wierszach/ o pisaniu/ oraz o poezji ogól-nie i poetach w szczególnoœci. Czy nie zapowia-da siê ciekawie? Wszyscy zainteresowani nie tyl-ko rozmow¹, ale i poetyck¹ aur¹, któr¹ zapewniaza ka¿dym razem Pa³ac… zapewne siê spotkaj¹w ten czerwcowy czwartek, na tydzieñ, a w³aœci-wie na dziesiêæ dni przed wielkim fina³em!

Ale zanim spotkamy siê na RÓ¯ANCE…Mo¿emy 20 czerwca 2018 r., o godzinie 17

zajrzeæ do Ksi¹¿nicy Pomorskiej, do sali im.prof. Henryka Markiewicza i pos³uchaæ jedy-nej w swoim rodzaju relacji z podró¿y po Eu-ropie bez granic, ale za to w najbardziej arty-stycznym, bo malarsko-fotograficzno-literac-kim wyrazie. Takow¹ prezentacjê przygotujeDanuta Romana S³owik, poetka, prozatorka,malarka, autorka dwóch powieœci i dwóch to-mów wierszy. Mo¿e warto siê skusiæ, by po-s³uchaæ i zobaczyæ, jak mo¿na malowaæ i opi-sywaæ œwiat widziany w naturze i… w dzie-³ach mistrzów?

A gdy Wiosna, III Szczeciñska Wiosna Poezji do-biega koñca, to oczywiœcie wieñczy j¹ nie tylkofina³ koncertowy w Parku Miejskim RÓ¯ANKA…

Najpierw musi siê odbyæ Turniej JednegoWiersza „Miêdzy Morzem a Tatrami”, na któ-ry zjad¹ siê poeci z ró¿nych stron Polski i bêd¹mówiæ wieloma jêzykami swoich wierszy… apotem wybior¹ najlepszy z najlepszych, naj-piêkniejszy z najpiêkniejszych, by uwieñczyænagrod¹ Zwyciêzcê. A te ogólnopolskie zawo-dy turniejowe odbêd¹ siê 23 czerwca, na dzieñprzed œw. Janem, w ostatnim oddechu wiosnyi w narodzinach lata. Miejscem tego zmaga-nia mo¿e byæ Szczeciñski Inkubator Kulturyalbo ka¿da inna zacna przestrzeñ naszego ma-gnoliowego Miasta.

Za to 24 czerwca 2018 r., po szaleñstwach œwiê-tojañskiej nocy, z kwiatem paproci w kieszenialbo tylko w marzeniach, spotkamy siê w po³u-dnie poœród kwitn¹cych ró¿ na RÓ¯ANCE, byuraczyæ siê Koncertem na fina³:

W Pa³acu literackoPo spotkaniu z legend¹…

Tegoroczna wiosna W PA£ACU literacko wpi-sa³a siê w aurê zachodniopomorsk¹ legend¹. Tymrazem na 52. wieczorze, 26 kwietnia 2018 roku ogodzinie 17:30 w szczeciñskim Pa³acu M³odzie-¿y po raz kolejny wehiku³em czasu publicznoœæmog³a odbyæ literack¹ podró¿. O ile na 51. wie-czorze cofnêliœmy siê o sto lat do podszczeciñ-skich Rzêdzin, po których oprowadza³a nas wrazz hrabin¹ Elizabeth von Arnim, dziennikarka El¿-bieta Bruska, o tyle w kwietniowy wieczór, w brzo-zowym gaju, wyczarowanym jak z baœni przezEwê Banaœ, Leokadia Szymañska, wdowa po zna-komitym pisarzu i kronikarzu historii PomorzaZachodniego, Januszu W³adys³awie Szymañskim,pielêgnuj¹ca i promuj¹ca twórczoœæ i pamiêæ onim, powiod³a goœci wieczoru w ostêpy PuszczyGoleniowskiej…

Dziêki bowiem jej staraniom ukaza³a siêksi¹¿ka, przygotowana jeszcze za ¿ycia pisa-rza, LEGENDY PUSZCZY GOLENIOWSKIEJ. Zdofinansowania Gminy Miasta Goleniów i na-k³adem Leokadii Szymañskiej – zbiór legend,nie tylko o Ziemi Goleniowskiej, ale i z histo-rii Pomorza Zachodniego, ilustrowany przezm³odzie¿ z goleniowskich szkó³, sta³ siê ko-lejn¹ pozycj¹ w dorobku pisarza, którego go-

– Fina³ III Ogólnopolskiego Konkursu Poetyc-kiego im. Józefa Bursewicza, tym razem o dwiemetafory:

„O Z³ot¹ Metaforê” i „O Metaforê Niepodleg³¹”,ustanowion¹ na czeœæ 100-lecia Niepodleg³oœci.Zostan¹ wrêczone nagrody, wyró¿nienia i dyplo-my uczestnictwa z nieod³¹cznym Almanachem na-grodzonych i zauwa¿onych wierszy. Odczytane

bêd¹ wiersze i laudacje. Mo¿e siê znajdzie not-ka o laureatach na szpaltach Dialogów?

– po nim fina³ muzyki wizualizowanej tañcem…– fina³ w galerii wierszy poetów z Antologii

Przep³ywaj¹cy œwiat s³owa…– fina³ wydarzeñ artystycznych w wystawach prac

malarskich, fotograficznych oraz innych rzemios³…I tak z rozmachem, aczkolwiek z ró¿an¹ nostal-

gi¹ odejdzie III Szczeciñska Wiosna Poezji do prze-sz³oœci… Czy nie powinno siê jej odprowadziæ dobram tajemniczego ogrodu za RÓ¯ANK¥?

PSO wydarzeniach zwi¹zanych z promocjami nowo

wydawanych ksi¹¿ek w serii: akcent opowiem powakacjach.

Ró¿a Czerniawskaz-Karcz

17œciliœmy w paŸdzierniku 2011 roku, na 8. wie-czorze W PA£ACU literacko.

W promieniach zachodz¹cego s³oñca, w pó³-mroku brzozowego gaju odleg³ym echem minio-nego czasu wybrzmiewa³y czytane przez aktorkêTeatru Wspó³czesnego, Krystynê Maksymowiczlegendy… o pomorskich Gryfach, o herbie Gole-niowa, o rodzie Gryfitów i jego najznakomitszymprzedstawicielu, Ksiêciu Bogus³awie X oraz jegoma³¿once, Annie Jagiellonce… która wraz zeswym ksi¹¿êcym ma³¿onkiem sadzi³a dêby i lipyw Ksi¹¿êcy kr¹g Gryfitów.

Dope³nieniem wieczoru by³a rozmowa o pi-sarzu Januszu W. Szymañskim, który by³ nie-ustaj¹cym tropicielem i propagatorem historiio naszym regionie. Ta dzia³alnoœæ wynika³azarówno z Jego zainteresowañ, pasji, ale te¿ zpowo³ania nauczycielskiego. Przypomnia³y-œmy z pani¹ Leokadi¹ kilka tytu³ów, opróczpromowanych legend, np. Zwyczaje i obycza-

je pogañskie zachowane w kulturze narodu,

monografiê WALDENSI, o zapomnianej dzisiaj,a mieszkaj¹cej w okolicach Chojnej i Mory-nia chrzeœcijañskiej grupie waldensów. DlaLeokadii Szymañskiej, najcenniejsz¹ w dorob-ku mê¿a, jest autobiograficzna, najwa¿niejszapowieœæ – ̄ ycie oraz wspólnie napisana ksi¹¿-ka – Diabelskie pomioty, nagrodzona w kon-kursie Ksi¹¿nicy Pomorskiej.

Wraz ze zmrokiem odesz³y w przesz³oœæ ra-zem z legendami duchy zachodniopomorskichpradziadów, skry³a siê wraz z nimi miêdzy brzo-zami postaæ Autora Legend Puszczy Goleniow-

skiej. A szkoda. Tyle jeszcze tajemnic przesz³o-œci do odkrycia. RK

W Pa³acu M³odzie¿y zapachnia³o ró¿ami zogrodów Elizabeth von Arnim… mimo ¿e œro-dek zimy. 22 lutego o godzinie 17:30 w szcze-ciñskim Pa³acu M³odzie¿y, w cyklu spotkañ WPA£ACU literacko mia³o miejsce 51. spotkanieautorskie. Bohaterk¹ wieczoru by³a, odkryta i przy-pominana przez szczeciñsk¹ dziennikarkê El¿bietêBrusk¹, popularyzatorkê hrabiny z Rzêdzin ko³oDobrej, Elizabeth von Arnim. Tê uznan¹ pisarkêsprzed stu lat i jej twórczoœæ promuje od lat El¿-bieta Bruska, przek³ada jej ksi¹¿ki, wydaje, wci¹¿poszukuje œladów i pami¹tek oraz z najwiêksz¹pasj¹ opowiada na spotkaniach o fascynuj¹cym¿yciu swojej bohaterki, ilustruje tê opowieœæ bo-gat¹ prezentacj¹ archiwalnych fotografii. Tak by³oi tym razem. Wieczór, jak zawsze w Pa³acu, by³

***

magiczny, a czas przeniós³ mnie oraz zas³uchan¹i zapatrzon¹ publicznoœæ do rzêdziñskich ogro-dów sprzed stu lat.

Rozstanie z Elizabeth trwa³o krótko. Bo mog³amponownie przenieœæ siê w epokê fin de siecle'u ju¿w zaciszu domowym i przywo³aæ w wyobraŸni tam-ten œwiat i jego bohaterkê. A oto zapiski z lekturymojej pierwszej powieœci Pani na Rzêdzinach.

Jak¹ ja jestem szczêœliw¹ kobiet¹, ¿e ¿yjê w

ogrodzie z ksi¹¿kami, z dzieæmi, z ptakami i kwia-

tami i w takim spokoju, ¿eby siê tym wszystkim

rozkoszowaæ.

Te s³owa wziê³am za motto moich refleksji poprzeczytaniu autobiograficznej powieœci Elizabethvon Arnim pt. Elizabeth i jej ogród.

To by³a niezwyk³a lektura. A przecie¿ nie z ta-kimi tekstami obcowa³am w swoim czytelniczymdoœwiadczeniu. Jednak powieœæ Elizabeth i jej

ogród, która dziêki szczeciñskim dziennikarkom-t³umaczkom, El¿biecie Bruskiej i Berenice MarcieLemañczyk, trafi³a po raz pierwszy do r¹k polskie-go czytelnika, przywróci³a mi ponownie wiarê ws³owo pisane, w mo¿liwoœæ obcowania z tekstemliterackim bez przymusu, a tylko z niewys³owion¹przyjemnoœci¹. Delektowa³am siê s³owem, obrazem,radoœci¹ lekkiej frazy, niewymuszon¹ ironi¹ czysubtelnym dowcipem. Jednym s³owem… ju¿ daw-no nie czyta³am tak dobrej ksi¹¿ki. I te moje ulu-bione klimaty… prze³omu XIX i XX wieku. I to

18miejsce … podszczeciñskie Rzêdziny dzisiaj…wówczas, gdy przyby³a do nich przysz³a autorkapowieœci, nosi³y nazwê Nassenheide i nale¿a³y domaj¹tku von Arnimów. Opowieœæ Elizabeth vonArnim, m³odej angielskiej ¿ony pruskiego grafa,zaczyna siê w³aœnie w Rzêdzinach. I bohaterka snujeswój pamiêtnik od 7 maja (1896 roku jak obja-œniaj¹ t³umaczki powieœci) do 18 kwietnia rokunastêpnego. Mo¿na by siê zastanowiæ, co takiegofascynuj¹cego odkry³am w tym dzienniku z jedne-go roku ¿ycia niemieckiej hrabiny? Czym zachwy-ci³a i co ofiarowa³a niezwyk³ego czytelnikom, alei krytykom literatury, ¿e przyjêli wówczas jejpierwsz¹ powieœæ i nastêpne, z takim entuzjazmem,a który przetrwa³ ponad sto lat? Otó¿ wydaje misiê, ¿e niezwyk³oœæ ksi¹¿ki Elizabeth von Arnimwynika z ducha i talentu samej bohaterki, która zniezwyk³¹ prostot¹, ale i z niew¹tpliwym talentemliterackim uwieczni³a czas, miejsce i ludzi tamte-go roku z koñca XIX stulecia. Rzêdziny, niewiel-ka, ale urokliwa wioska na Pomorzu Zachodnim, z³agodnym klimatem, z niepowtarzalnym krajobra-zem (który wywar³ wra¿enie na m³odej wra¿liwejAngielce), dziêki Elizabeth von Arnim sta³a siê sy-nonimem ma³ej Arkadii, miejscem ukochanym, bostworzonym niemal w³asnorêcznie, a na pewno zw³asnej wyobraŸni. Równoczeœnie wioska Nassen-heide/Rzêdziny przesz³a jako miejscowoœæ do li-teratury œwiatowej i znalaz³a w gatunku literaturaogrodu swoje miejsce obok raju biblijnego, rajuutraconego, ogrodu ró¿anego czy innych ogrodówliterackich, np. tajemniczego ogrodu. Zarównoukochany ogród jak i dom sta³y siê bowiem nakilka lat dla g³ównej bohaterki azylem od wielkie-go obwarowanego konwencjami œwiata. W wykre-owanym ogrodzie i urz¹dzonym niekonwencjonal-nie domu (z ukochan¹ bibliotek¹ w³¹cznie) odna-laz³a spokój i spe³nienie zarówno jako matka, wy-chowuj¹ca swoje córeczki (Kwiecieñ, Maj i Czer-wiec) wbrew skostnia³ym tradycjom, w bliskimkontakcie z natur¹. Jako ogrodniczka, wprawia³aw zdumienie swoimi oryginalnymi pomys³ami do-boru roœlin na rabatach czy w kompozycjach kwia-towych zestawów, nie tylko kolejnych ogrodników,ale te¿ s¹siadów czy przyjezdnych goœci. Sama takopisuje z dowcipem te opinie o niej: S¹siedzi, rzeczjasna, uwa¿aj¹ mnie, delikatnie mówi¹c, za eks-

centryczkê, poniewa¿ kr¹¿¹ pog³oski, ¿e spêdzam

ca³e dnie z ksi¹¿k¹ na powietrzu i ¿aden œmiertel-

nik nie widzia³ mnie przy szyciu czy gotowaniu.

Ale dlaczego mia³abym gotowaæ, skoro mo¿e przyjœæ

kucharka? A co siê tyczy szycia, to dziewczyny ob-

szywaj¹ przeœcierad³a lepiej i szybciej, ni¿ ja mo-

g³abym to robiæ, i ca³e to modne haftowanie jest

wynalazkiem diab³a, który chce powstrzymaæ g³u-

pich przed otwieraniem serc na m¹droœæ.

Autorka w swojej pierwszej powieœci prezentujenie tylko swój ukochany ogród, ale te¿ dzieli siêswoimi obserwacjami z codziennego obcowania zludŸmi. To znakomita galeria postaci… od Gniew-nego, pana i ma³¿onka, przez wymienione wy¿ejcóreczki w znakomitych scenkach rodzajowych,ukazuj¹cych z dowcipem ich rozwój intelektual-ny, poprzez postaæ oryginalnej przyjació³ki Irais,ale te¿ niezbyt sympatycznych goœci, s¹ kolejneguwernantki, s³u¿ba, s¹siedzi, w koñcu najemnirobotnicy z folwarku. Niezwykle wnikliwie jestprezentowany œwiat obyczajów, mentalnoœci kla-sowych czy osobowych. Ksi¹¿ka jest te¿ pe³na traf-nych, dowcipnych, ale te¿ niezwykle m¹drych s¹-dów, spostrze¿eñ czy refleksji, mog¹cych œmia³oznaleŸæ miejsce poœród sentencji czy aforyzmównajbardziej uznanych i cytowanych autorów.

Na szczególn¹ uwagê zas³uguje wydanie graficz-ne ksi¹¿ki. Staranne i estetyczne. Ju¿ ok³adka przy-ci¹ga oko czytelnika. Urokliwa ogrodniczka z ob-razu z 1910 roku nieznanego autora, natychmiastkojarzy siê z g³ówn¹ i tytu³ow¹ bohaterk¹. Kolejneobrazy tak ogrodów jak i ogrodniczki w tych¿ekwietnych krajobrazach dope³niaj¹ wyobraŸniê czy-telnika, poniewa¿ s¹ wykreowane w klimatach ma-larzy z prze³omu wieków. By³am pod wra¿eniemtak w³aœciwego doboru obrazów jak i rysunkówgatunków ró¿, zamieszczonych w ksi¹¿ce, dziêkiktórym, wydawca stworzy³ niezwykle cenn¹ edy-torsko publikacjê literack¹, godn¹ polecenia ka¿-demu, nie tylko wyrafinowanemu czytelnikowi.

Jest Elizabeth i jej ogród ksi¹¿k¹ jedyn¹ w swo-im rodzaju, niepowtarzaln¹, która musi pozosta-wiæ swój œlad, po którym trzeba do niej ponow-nie powracaæ.

Elizabeth von Arnim, Elizabeth i jej ogród,t³umaczenie: El¿bieta Bruska i Berenika Mar-ta Lemañczyk, Wydawnictwo MG

Ró¿a Czerniawska-Karcz

Zaproszenie14 czerwca 2018 r. o godz. 18 zapraszamy

na 53. Wieczór Literacki z cyklu spotkania zpisarzami i poetami nie tylko szczeciñskimi.

W programie: Wiosenne FORUM PO-ETÓW podczas III Szczeciñskiej WiosnyPoezji.

Spotkanie odbêdzie siê w sali 106 Pa³acuM³odzie¿y, al. Piastów 17 w Szczecinie(wstêp wolny).

19

„Dzieñ na morzu” w Filii PP 5023 kwietnia 2018 r. w Filii Przedszkola Pu-

blicznego Nr 50 odby³ siê „Dzieñ na morzu”.Wszystkie przedszkolaki zamieni³y siê w "Wil-ki Morskie", które przenios³y siê w œwiat wiel-kich przygód i wypraw ¿eglarskich. Tego dniaprzedszkole odwiedzi³ Krzysztof Jaszczuk,który przybli¿y³ dzieciom ciekawostki z ¿yciamarynarza. Podczas wspólnej podró¿y dowie-dzieliœmy siê jak zbudowany jest statek, na-uczyliœmy siê czytaæ mapy, odbyliœmy wielk¹bitwê na kule armatnie, urz¹dziliœmy wyœcigi¿aglowców, z³owiliœmy ryby, przenosiliœmyskarby na statek, posprz¹taliœmy dok³adnie po-k³ad a ostatecznie uda³o nam siê odnaleŸæSkarb Piratów. Zwieñczeniem morskiej podró-¿y by³ egzamin na marynarza: marynarz jestodwa¿ny i zjada wszystkie okropne-okropno-œci, w zwi¹zku z tym zadaniem ka¿dego przed-szkolaka by³o wypicie ³y¿eczki soku z cytry-ny bez skrzywienia siê. Mo¿emy zapewniæ, ¿enie by³a to nasza ostatnia wspólna morska pod-ró¿. AHOJ!

Tekst i zdjêcia: Monika Rutkowska

Sezon 2018 ZOZ¯ zainaugurowany! Bandera na maszcie– tym razem w C¯

„¯yczê wszystkim ¿eglarzom pomyœlnych wia-trów w nowym sezonie, na zachodniopomorskich,krajowych i œwiatowych wodach! Sezon ¿eglar-ski ZOZ¯ 2018 uwa¿am za otwarty!” – tak zwy-czajowo zakoñczy³ swoje wyst¹pienie Prezes Zbi-gniew Zalewski, podczas Okrêgowej Inaugura-cji Sezonu 2018, po³¹czonej tym razem z Jubile-uszem 10-lecia Centrum ¯eglarskiego! Chwilêwczeœniej podobnie zakoñczy³ swoje powitalnewyst¹pienie Dyrektor C¯ £ukasz Pundyk, a ca-³oœæ uroczystoœci odby³a siê w sobotê 12 maja wsamo po³udnie, na przystani C¯ nad jezioremD¹bie. Licznie zgromadzon¹ m³odzie¿, rodziców,

oficjeli i goœci wprowadzi³y w ¿eglarski nastrój -jak corocznie - rozœpiewane i roztañczone malu-chy z Ko³a Edukacji Morskiej przy PP 27 „¯agie-lek”, po czym odby³ siê tradycyjny ceremonia³podniesienia Bia³o-Czerwonej i wybicia szklanek,w wykonaniu pocztu Sztandarowego C¯ (na zdjê-ciach).

Zarówno ogólnopolski jak i nasz okrêgowy Se-zon ¯eglarski 2018 jest szczególny, wpisuje siêbowiem w narodowe podnios³e obchody 100-leciaodzyskania niepodleg³oœci, na co ju¿ z³o¿y³a siê ijeszcze z³o¿y szereg kolejnych wa¿kich rocznico-wych dzia³añ i dokonañ. Nie zabraknie w tym wiel-kich rejsów i wyczynów ¿eglarskich, przede wszyst-kim z rozpoczynaj¹cym siê ju¿ 20 maja w Gdynijubileuszowym wokó³ziemskim Rejsem Niepodle-g³oœci „Daru M³odzie¿y”, a w naszym szczeciñskimwydaniu z wokó³ba³tyckim m³odzie¿owym „Rej-sem Odkrywców – do miast partnerskich Szczeci-na”, na jachtach C¯ i na 100-letnim ¿aglowcu „Ka-pitan Burchardt”. Niebawem z dalekich wokó³ziem-skich wypraw wracaj¹ dla odmiany trzy nasze jach-ty, w tym „Wassyl”, „Sputnik III” i „Atlantic Puf-fin”, z Karaibów wraca do Szczecina „FryderykChopin”, a 10-13 czerwca specjalnym goœciemszczeciñskich i Œwiatowych Dni Morza bêdzie w³a-

Szczeciñski Program Edukacji Wodneji ̄ eglarskiej „Morze przygody

– z wiatrem w ¿aglach”

20œnie „Dar M³odzie¿y”, ju¿ w trakcie Rejsu Niepod-leg³oœci, na pocz¹tek z praktykantami ze œrednichszkó³ morskich ze Szczecina i Œwinoujœcia. Wewszystkich tych najwa¿niejszych wydarzeniach¿eglarskich bior¹ te¿ udzia³ inne grupy szczeciñ-skiej i zachodniopomorskiej m³odzie¿y, bior¹ w nichudzia³ m.in. wychowankowie C¯ i laureaci Szcze-ciñskiego Programu Edukacji Morskiej, np. z ZCE-MiP czy ZSE-E, pod patronatem morskiego i ¿eglar-skiego Szczecina, co zgodnie podkreœlali w swoichwyst¹pieniach podczas sobotniej uroczystoœci za-równo zastêpca prezydenta miasta Grzegorz Soska,jak i Prezes ZOZ¯ Zbigniew Zalewski.

czystoœci na przystani C¯ nie zabrak³o równie¿innych atrakcji na wodzie i na l¹dzie. Oprócz przed-szkolaków z PP 27 „¯agielek” koncertowa³ te¿ za-przyjaŸniony zespó³ IGA'CKI BAND (na zdjêciu),ponadto by³ jubileuszowy tort, a dla najm³odszychorganizatorzy przewidzieli gry i zabawy na œwie-¿ym powietrzu, i wspólne pieczenie kie³basek. Nachêtnych czeka³y te¿ krótkie rejsy po jeziorzeD¹bie, jachtami C¯ – „Urtic¹”, „Darem Szczeci-na” i „Forsycj¹”. Wydarzeniem towarzysz¹cym in-auguracji by³y tak¿e otwarte zawody i eliminacjedo Mistrzostw Polski w widowiskowej klasie F5-E, czyli modeli jachtów sterowanych radiem. Za-wody odby³y siê w sobotê, a zakoñczy³y w nie-dzielê og³oszeniem wyników i wrêczeniem nagród.

Podobne uroczystoœci odby³y siê ju¿ wczeœniejalbo tak¿e w sobotê w wielu okrêgach i klubach,w Szczecinie i w kraju, m.in. w Lubczynie, naprzystani MOSiR Goleniów. Nowy Sezon¯eglarski 2018 rozpoczêty - Bia³o-Czerwonapowiewa na masztach! Pomyœlnych wiatrów!!!

Tekst i zdjêcia: Wies³aw Seidler

Obaj ¿yczyli te¿ dalszych sukcesów i osi¹gniêæCentrum ¯eglarskiemu, œwiêtuj¹cemu swój Jubile-usz 10-lecia samodzielnej dzia³alnoœci, jako najwiêk-sza w Szczecinie i na Pomorzu Zachodnim m³o-dzie¿owa „szko³a ¿eglarska”, wpisana obecnie wstruktury Wydzia³u Sportu Urzêdu Miasta. Ta szko-³a jest równoczeœnie spadkobierczyni¹ i kontynu-atork¹ wspania³ych tradycji wczeœniejszego Oœrod-ka Morskiego Pa³acu M³odzie¿y, który od 1970roku wpisa³ siê ju¿ trwale w powojenne dzieje pol-skiego ¿eglarstwa na Pomorzu Zachodnim, m.in. pio-nierskimi rejsami „Magnolii” do Murmañska i naIslandiê, czy licznymi zwyciêstwami „Daru Szcze-cina” – od 2004 r., a tak¿e pozosta³ych pe³nomor-skich jachtów C¯ – „Magnolii”, „Zrywa” i „Urti-ci”, w miêdzynarodowych regatach TTSR. W³aœniePrezes Z. Zalewski przekaza³ te¿ serdeczne symbo-liczne pozdrowienia w imieniu wszystkich dla nie-strudzonej Matki Chrzestnej „Daru Szczecina” Da-nuty Kopacewicz, której wyj¹tkowo zabrak³o na uro-czystoœci, ze wzglêdu na leczenie w szpitalu.

Na czêœæ oficjaln¹ z³o¿y³o siê jeszcze wrêczeniegratulacji i podziêkowañ ze strony ¿eglarzy, w po-staci jubileuszowego grawertonu i medali ZOZ¯,które na rêce prezydenta Grzegorza Soski i dyrek-tora C¯ £ukasza Pundyka przekaza³ Prezes ZOZ¯Zbigniew Zalewski. Dla wiceprezesa ZOZ¯ Zbi-gniewa Jagni¹tkowskiego by³a z kolei odznaka „Zazas³ugi dla turystyki”, przyznana przez Minister-stwo Sportu i Turystyki. Podczas sobotniej uro-

21Przedszkolu Publicznym Nr 79 „Figielek”Dzia³ania Edukacji MorskiejW roku szkolnym 2017/2018 w Przedszkolu Pu-

blicznym 79 zosta³o za³o¿one ko³o ¿eglarskie onazwie WILCZKI MORSKIE, do którego nale¿¹dzieci z najstarszej grupy . Ko³o jest za³o¿one iprowadzone przez nauczycielki: Annê Toma-szewsk¹ i Annê Grutkowsk¹, które przyst¹pi³y doprogramu Edukacji Morskiej. W ramach dzia³añw tym zakresie zosta³o zaplanowanych i zorgani-zowanych szereg wydarzeñ, które przybli¿a³ydzieciom wiadomoœci ¿eglarskie .

Ju¿ we wrzeœniu odby³ siê Rodzinny Festyn wogrodzie „Morskie przygody”, w czasie które-go wszyscy we wspólnej zabawie poznawali tru-dy i radoœci ¿eglowania, szukali skarbu pirackie-go i przygotowywali ¿eglarski posi³ek.

W paŸdzierniku zosta³a zorganizowana wprzedszkolu wystawa zdjêæ „Wspominamy zlot¿aglowców Tall Ship Races 2017” – na któr¹dzieci przynios³y z domu zdjêcia z krótkim opi-sem wra¿eñ z tego wydarzenia.

W listopadzie kolejn¹ uroczystoœci¹ w eduka-cji morskiej by³o Uroczyste Pasowanie Na Ma-³ego ¯eglarza , z udzia³em goœcia specjalnegoWies³awa Seidlera; w czasie pasowania dziecipokaza³y program artystyczny o tematyce mor-skiej, zdawa³y egzamin ¿eglarski, s³ucha³y opo-wieœci goœcia a na koniec cieszy³y siê niespo-dziank¹ jak¹ by³ tort z ¿aglówk¹. Ta uroczystoœæzosta³a upamiêtniona artyku³em w czasopiœmie„Dialogi” nr 10/2017.

W marcu czworo dzieci z ko³a morskiego„Wilczki Morskie” wziê³o udzia³ w konkur-sie morsko – matematycznym w PP 35 wZdrojach.

W kwietniu w ramach dzia³añ ko³a morskiegow przedszkolu odby³y siê warsztaty wiedzy mor-sko-¿eglarskiej poprowadzone przez Jolê Ga-³¹zowsk¹ z programu Edukacji Morskiej w Szcze-cinie. W czasie warsztatów dzieci pozna³y wieleciekawych informacji na temat budowy statków ,obejrza³y ró¿ne ¿aglowce, pos³ucha³y ciekawo-stek a nawet przes¹dów o ¿eglowaniu.

Równie¿ w kwietniu w przedszkolu odby³osiê szantowo-muzyczne spotkanie, w czasie któ-rego przedszkolaki pozna³y rytmy i piosenki¿eglarskie , ogl¹da³y tañce marynarzy i s³ucha-³y melodii morskich granych na fla¿oletach wwykonaniu zaproszonego zespo³u muzyczne-go z SP Nr 12.

Anna Grutkowska i Anna Tomaszewska– koordynatorki Ko³a Morskiego „Wilczki

Morskie” w PP 79

22Wielki Rejs Niepodleg³oœci

coraz bli¿ej!Na trasie „Daru M³odzie¿y” tak¿e Szczecin!„Dar M³odzie¿y” koñczy w³aœnie wiosenny cykl

praktyk morskich, ze studentami macierzystej gdyñ-skiej AM, oraz belgijskiej Antwerp Maritime Aca-demy, i od pi¹tku 27 kwietnia br. ponownie bêdziew Gdyni. Przed fregat¹ jeszcze ostatnie prace stocz-niowe, i wreszcie – od 20 maja – wielki rocznicowyRejs Niepodleg³oœci – druga historyczna podró¿ do-oko³a œwiata! Oprócz za³ogi sta³ej, w Rejsie weŸmieudzia³ w sumie 934 m³odych ludzi z ca³ej Polski, wtym praktykanci - studenci gdyñskiej AM i ucznio-wie œrednich szkó³ morskich ze Œwinoujœcia i Szcze-cina, oraz laureaci wczeœniejszego specjalnego ogól-nopolskiego konkursu; wœród tych ostatnich te¿ bêd¹kolejni szczêœliwcy ze Szczecina i naszego wojewódz-twa. Polska Fundacja Narodowa zadeklarowa³a ju¿,¿e wesprze finansowo zarówno Rejs Niepodleg³oœci„Daru M³odzie¿y”, jak i równoleg³y projekt sporto-wy „POLSKA100”. Warto dodaæ, ¿e po starcie wGdyni „Dar M³odzie¿y” odwiedzi Kopenhagê, na-stêpnie bêdzie specjalnym goœciem Œwiatowych DniMorza w Szczecinie (w dn.13-15 czerwca), i od nasruszy dalej, na Teneryfê (WS)

Ju¿ w niedzielê 20 maja, w samo po³udnie, „DarM³odzie¿y” odda w Gdyni cumy i ruszy po raz drugiw swojej historii na Wielki Kr¹g. Akademia Morskaw Gdyni od lat marzy³a o kolejnym wielkim rejsiefregaty, planowa³a trasy, utrzymywa³a ¿aglowiec wstanie technicznym pozwalaj¹cym niemal z marszupodj¹æ wielkie wyzwanie. W³aœnie 100-lecie powro-tu Rzeczypospolitej na mapê Europy i œwiata okaza-³o siê momentem, w którym pomys³ wielkiej podró-¿y zyska³ uznanie i rz¹dowe wsparcie. Tak narodzi³siê Rejs Niepodleg³oœci – rejs „Daru M³odzie¿y” –godnego morskiego ambasadora promuj¹cego w œwie-cie Polskê i bia³o-czerwon¹ banderê. Bia³a Fregatazapisze kolejny piêkny rozdzia³ w dziejach polskiej¿eglugi – przejdzie do historii, obok pionierskiejpodró¿y „Lwowa” do Brazylii (1923/1924), rejsudooko³a œwiata „Daru Pomorza” w latach 1934/1935,czy pierwszego wokó³ziemskiego rejsu „Daru M³o-dzie¿y” w latach 1987/1988. W ka¿dej z tych podró-¿y, podobnie jak podczas wszystkich szkoleniowychrejsów ¿aglowców gdyñskiej Akademii Morskiej,œwiat ujrza³ m³odych dzielnych ludzi – adeptówmorskiego fachu, przysz³ych oficerów i kapitanówpolskiej i miêdzynarodowej floty. Tak bêdzie rów-nie¿ i tym razem, bowiem Rejs Niepodleg³oœci, obokwznios³ego, rocznicowego przes³ania i udzia³u 400laureatów ogólnopolskiego, patriotycznego konkur-su, bêdzie pracowitym rejsem szkoleniowym - morsk¹zawodow¹ praktyk¹ dla 534 studentów AM i uczniówœrednich szkó³ morskich.

Odrobina statystyki – dane w przypadku takskomplikowanego logistycznie i nautycznieprzedsiêwziêcia w detalach mog¹ jeszcze uleckorektom. Oprócz za³ogi sta³ej, w rejsie weŸmieudzia³ 472 studentów Akademii Morskiej wGdyni, ponadto uczniowie œrednich szkó³ mor-skich z ZSM w Œwinoujœciu (33) i z ZCEMiPw Szczecinie (29), oraz 400 laureatów wspo-mnianego ogólnopolskiego konkursu. Zaplano-wano siedem wymian grup praktykantów i za-³ogantów – w sumie 934 m³odych ludzi z ca³ejPolski weŸmie udzia³ w tym przedsiêwziêciu.

Powrót do Gdyni zaplanowano na 28 marca2019 roku. Planuje siê, ¿e „Dar M³odzie¿y” za-winie do 21 portów na czterech kontynentach,pokonuj¹c na trasie trzy oceanay. Dzieñ roczni-cy Stulecia Niepodleg³ej – 11 listopada 2018 r.– zastanie fregatê gdzieœ miêdzy Szanghajem aOsak¹. W dniach 22-28 stycznia 2019 roku „DarM³odzie¿y” weŸmie udzia³ w ŒwiatowychDniach M³odzie¿y w Panamie. Wszêdzie ¿aglo-wiec poka¿e Bia³o-Czerwon¹ banderê, a jegopojawienie siê zostanie dostrze¿one – tak by³ozawsze, bo ¿aglowiec z za³og¹ m³odych ludzimorza w ka¿dym z portów budzi zainteresowa-nie i pozytywne emocje.

Ciekawie wygl¹da zestawienie z pierwszym pol-skim rejsem dooko³a œwiata – podró¿¹ „Daru Po-morza” w latach 1934/1935. Rejs Niepodleg³o-œci odbêdzie siê na podobnej trasie, choæ jakbyw przeciwn¹ stronê. Wówczas zaczêli od Pana-my, obecnie Panama bêdzie zwieñczeniem pod-ró¿y. Punktów wspólnych jest zreszt¹ wiêcej –np. siedem portów na obu trasach powtarza siê.W samo po³udnie 20 maja 2018 roku „Dar M³o-dzie¿y” zacznie pisaæ kolejny rozdzia³ w hi-storii polskiej bandery.

•ród³o: Biul. Gospodarka Morska, kwiecieñ 2018Zdjêcie: Wies³aw Seidler

„Dar M³odzie¿y” w Szczecinie.

23Dziêkujemy równie¿ sponsorom nagród, czyli

Wojewódzkiemu Funduszowi Ochrony Œrodowi-ska w Szczecinie, Wydzia³owi Oœwiaty UrzêduMiasta Szczecin, Szczeciñskiemu ProgramowiEdukacji Wodnej i ¯eglarskiej.

Uroczysty fina³ konkursu odby³ siê 27.04.2018 r. Oprawê artystyczn¹ uroczystoœci zapew-nili uczniowie z Ko³a Edukacji Morskiej przed-stawiaj¹c inscenizacjê „Zdrowa woda”.

Karina Czerechowicz, Jolanta Radomska– koordynatorzy konkursu

Miêdzyszkolny Konkurs Plastyczno-Literacki „Ekowodni”

organizowany przezSzko³ê Podstawow¹ Nr 41z Oddzia³ami Integra-cyjnymi, pod patrona-tem Szczeciñskiego Pro-gramu Edukacji Wodnej i ¯eglarskiej.

Mi³o nam poinformowaæ, ¿e nast¹pi³o podsu-mowanie konkursu.

Na konkurs wp³ynê³o ponad 60 plakatów z 5szkó³. Plakaty przedstawia³y zatroskanie uczniów oczystoœæ otaczaj¹cych nas akwenów lub pomys³yna to, jak oszczêdzaæ wodê. Ró¿norodnoœci zasto-sowanych technik artystycznych towarzyszy³y cie-kawe has³a lub wiersze o tematyce „proekowodnej”.

W kategorii klas 1-3:I miejsce – Bartosz W³odkowski, Szko³a Pod-

stawowa Nr 54II miejsce – Wiktoria Marciniak, Szko³a Pod-

stawowa Nr 54III miejsce – Micha³ Staniszewski, szko³a Pod-

stawowa Nr 54Wyró¿nienie otrzymuje:Paulina Marciniak, SP 54W kategorii klas 4–6I miejsce – Alex Ciechacki, Szko³a Podstawo-

wa Nr 42II miejsce egzekwo – Daria Grzybowska, Szko-

³a Podstawowa Nr 42, Wioletta Poliakowa, Szko³aPodstawowa nr 54

III miejsce – Piotr Ga³gus, Szko³a Podstawowa Nr 54Wyró¿nienia otrzymuj¹:Marlena Trych, Szko³a Podstawowa Nr 23Magdalena £adna, Szko³a Podstawowa Nr 42Maksymilian Ba³ut, Szko³a Podstawowa Nr 41 z OIJakub Etryk, Szko³a Podstawowa Nr 41 z OIDziêkujemy uczniom za udzia³ w konkursie.Sk³adamy serdeczne podziêkowania opiekunom

uczniów: Agnieszce ̄ egliñskiej, Marcie Filipiak- Bie-rzanowskiej, Bo¿enie Thomsen, Jolancie Radomskiejza przygotowanie podopiecznych do konkursu.

24Quiz o Szczecinie

26 kwietnia 2018 r. w SP 54 w Szczecinie odby³siê XVII Miêdzyszkolny Konkursu Wiedzy o Szcze-cinie „Szczecin i okolice, znam ich tajemnice”.Celem konkursu by³o rozwijanie zainteresowañ hi-stori¹ w³asnego miasta, uwra¿liwienie na otaczaj¹-ce nas piêkno miasta, uczenie „zdrowej rywaliza-

cji” i ponoszenia ewentualnej pora¿ki. Uczestnika-mi konkursu byli uczniowie klas trzecich szkó³ pod-stawowych. Konkurs sk³ada³ siê z jednego etapu imia³ formê quizu. Dwuosobowe zespo³y reprezen-tuj¹ce szko³y odpowiada³y pisemnie i ustnie napytania dotycz¹ce Szczecina, jego historii, zabyt-ków, legend i „dnia codziennego”. Ka¿da dru¿ynaodpowiada³a pisemnie na przygotowany zestaw 10pytañ, takich samych dla ka¿dego zespo³u, dru¿y-ny odpowiada³y ustnie na trzy zestawy wylosowa-nych przez siebie pytañ. Jednym z zadañ by³o roz-poznawanie na slajdach miejsc charakterystycznychdla naszego miasta, rozwi¹zanie krzy¿ówki, którejhas³em by³ symbol naszego miasta- magnolia, uk³a-danie puzzli obrazuj¹cych ciekawe miejsca w Szcze-cinie i o nich opowiadali. W jury oprócz nauczy-cieli SP 54 zasiedli goœcie Jolanta Ga³êzowska orazWies³aw Seidler. Praca jury przebiega³a wed³ug re-gulaminu i bez zak³óceñ, nad ca³oœci¹ i prawid³o-wym przebiegiem czuwa³a Jolanta Ga³êzowska aefektem pracy jury by³o wytypowane zwyciêzców.

I miejsce – SP 7 – Szymon Jacoszek i Micha³Kowalewski – opiekun Lucyna Zuba

II miejsce – SP 54 – Lena Kulossa i MarcelImpert – opiekun Ma³gorzata Durys

III miejsce – SP 63 – Zuzanna Zieliñska i Alek-sandra Krzeska – opiekun Jolanta Spychalska

IV miejsce – SP 48 – Ludmi³a Je¿ i Maksymi-lian Przyby³owski – opiekun Beata Nowak

Zwyciêska szko³a otrzyma³a puchar, a uczestni-cy od miejsca I-III medale z³ote, srebrne i br¹zowe.Wrêczenia nagród dokona³a dyrektor Iwona Bo-gus oraz Jolanta Ga³êzowska. Ka¿dy uczestnik zr¹k J. Ga³êzowskiej otrzyma³ plecak oraz kubekufundowany przez Pa³ac M³odzie-¿y, a W. Seidler dostarczy³ mate-ria³y do przygotowania kolejnychedycji konkursów.

Mamy nadziejê, ¿e gratulacjeoraz wiele ciep³ych s³ów wypo-wiedzianych na koniec przezdyrektor I. Bogus sprawi, ¿e wnastêpnym roku szkolnym kolej-na edycja konkursu przyci¹gniewielu uczestników i bêdzie rów-nie pasjonuj¹ca.

Iwona MilczarekMa³gorzata Durys

25Konkurs wiedzy z okazji

100-lecia ¿aglowcaJu¿ po raz drugi w tym roku odby³ siê konkurs

wiedzy z okazji obchodów 100-lecia ¿aglowcaKapitan Borchardt. Tym razem do rywalizacjiprzyst¹pi³y uczniowie klas

IV-VII ze SKEM SP 23, 41,52 i MOS 1. Gospo-darzem i organizatorem imprezy by³a Szko³a Pod-stawowa Nr 5. Najlepsz¹ dru¿yn¹ okazali siê go-spodarze z SP 5 ( opiekun El¿bieta Rajewska), IImiejsce zajê³a SP 41( opiekun Karina Czecho-wicz). Na III miejscu uplasowa³a siê SP 23 (opie-kun Bo¿ena Thomsen).

Wszystkim serdecznie gratulujemy i zaprasza-my na rejsy w ramach projektu Szlakiem MiastPartnerskich z okazji uczczenia 100- lecia Nie-podleg³oœci Polski na pok³ad ¿aglowca KapitanBorchardt lub jachty Dar Szczecina i Urtica.

Na pok³adzie PP 27 „¯agielek”Niezwyk³a barwna i roztañczona „za³oga” ma-

³ych ¿eglarzy wype³ni³a rozs³oneczniony placzabaw Przedszkola „¯agielek” przy ul. H. Po-bo¿nego, gdzie 17 maja br. odby³ siê 14. Prze-gl¹d Tañca Morskiego „Z wiatrem w ¿aglach”.Liczni goœcie i przyjaciele Przedszkola, m.in.z w³adz oœwiatowych, ludzie morza, rodzice, wy-chowawcy, i inni, podziwiali i oklaskiwali ca³ytaneczny korowód piratów, ¿eglarzy, nimf i ru-sa³ek (jak na zdjêciach), z Neptunem na czele,z placówek przedszkolnych ze Szczecina (z PP5, 9, 50, 65, 66, ŒPEW, i SP 11), i z Polic,dodatkowo w oprawie umundurowanych studen-tów zaprzyjaŸnionej szczeciñskiej AkademiiMorskiej. Te miêdzypokoleniowe wiêzi „mor-skiego” PP 27 z morskim Szczecinem trwaj¹ odlat, z „absolwentów” przedszkola wyros³o ju¿spore grono ludzi morza, a dzisiejsi wychowan-kowie czêsto zapraszani s¹ na morskie i ¿eglar-skie uroczystoœci, gdzie w³aœnie popisuj¹ siêtañcem i piosenk¹ morsk¹…

Tak by³o np. w Centrum ¯eglarskim, gdzie„¿eglarze” z PP 27 tradycyjnie rozpoczynaj¹ swo-im tañcem takie uroczystoœci, jak coroczne inau-guracje i podsumowania sezonu, i inne. Teraz w³a-œnie dla wszystkich ma³ych artystów by³y statu-etki, dyplomy, upominki i s³odki poczêstunek,ufundowane przez Centrum ̄ eglarskie, i Wydzia³Oœwiaty Urzêdu Miasta, By³y te¿ gratulacje i pre-zenty od goœci, by³a dobra wspólna zabawa, wspól-ne zdjêcia. Du¿e brawa dla organizatorów i go-spodarzy przegl¹du, z „kapitanem” Gabriel¹ Po-leszak, dyrektor PP 27 na czele, i dla ma³ych wy-konawców, tak œwietnie przygotowanych do mor-skich wystêpów przez ich nauczycieli. Morskazabawa, w morskim przedszkolu, a wszystko wramach Szczeciñskiego Programu Edukacji Wod-nej i ¯eglarskiej. Tak trzymaæ!

Tekst i zdjêcia: Wies³aw Seidler

27Konkurs plastyczny rozstrzygniêty

„Dzielny ¿eglarzKOT UMBRIAGA”

Umbriaga – kot ¿eglarz jest postaci¹ historyczn¹w koñcach lat 40 XX wieku ¿eglowa³ na jachtachze studentami Akademickiego Zwi¹zku Morskie-go (AZM) potem AZS (Akademickiego Zwi¹zkuSportowego). By³ kotem przystaniowym, maœcirudej i ¿eglowa³ na jachtach „Tuñczyk” i „Przo-downik” obecnie S/y Nadir.

W czasie jednego z rejsów po J. D¹bie zszed³na l¹d w pó³nocno-wschodniej czêœci wyspy Dê-bina i tam zamieszka³. Od tego czasu ta jej czêœænosi nazwê - Ziemia Umbriagi. Równie¿ jeden znurtów Odry nosi nazwê Kana³ Umbriagi. W 1975roku jacht typu Carter 30 zosta³ nazwany „Um-briaga”, który p³ywa³ a barwach PolitechnikiSzczeciñskiej z JK AZS i przez wiele lat by³ do-wodzony przez kapitana J. Madejê. Poœrednio wraz z jachtem i kpt. J. Madej¹ jest bohaterem szanty„O Umbriadze, która wci¹¿ gna”.

I w³aœnie ten kot zosta³ bohaterem konkursuplastycznego skierowanego do przedszkoli i klas1-3 szkó³ podstawowych

Na konkurs wp³ynê³o 49 prac z 10 placówekSKEM. Dzieciêce wyobra¿enia o kocie Umbria-ga mia³y ró¿n¹ koncepcjê, kolorystykê i techni-kê wykonania..

Jury ocenia³o prace w grupach wiekowych przy-znaj¹c nastêpuj¹ce miejsca:

Grupa wiekowa 4 - 5 lat:I miejsce Emilia Lokocz – PP 65 „Zatoczka”II miejsce Ma³gorzata Chrobak – PP 65 „Za-

toczka”III miejsce Julia Ku³akowska – PP 27 „¯agielek”Wyró¿nienia:Gabriela Soko³owska – Filia PP 50Zofia Cho³odowska – PP 66 „Pod Kasztanem”

Grupa wiekowa 6 lat:I miejsce Liliana Kujawa – PP 27 „¯agielek”II miejsce Helena Szarek – PP 27 „¯agielek”III miejsce Paulina Wojdy³ – PP 66 „Pod Kasz-

tanem”Wyró¿nienia:Amelia Iwanejko – PP 50Pawe³ Psarski – Zespó³ Szkó³ SzpitalnychAdam Lau – PP 50

Grupa wiekowa 7 lat:I miejsce Lena Brzezicka – Filia PP 50II miejsce Paulina Piechocka SP 68III miejsca jury nie przyzna³o.

Wyró¿nienia:Marcel Kolasiñski – SP 68Arkadiusz Konieczny – SP 68

Grupa wiekowa 8 – 10 lat:I miejsce Szymon Uchañski – SP 54II miejsce Hubert Fr¹czkowski – SP 23III miejsce Hanna Osojca – Zespó³ Szkó³ Szpi-

talnychWyró¿nienia:Lila Mielczarek – SP 54Kornelia Krawczyk –SP 23Amelia Szeszko – SP 54Nagrody i wyró¿nienia zostan¹ wrêczone 1

czerwca o godzinie 11 w Alei ¯eglarzy, podczasods³oniêcia postaci kota Umbriagi.

Wszystkim nagrodzonym serdecznie gratuluje-my i zapraszamy na tê uroczystoœæ.

Prace dzieci równie¿ na stronie 27

29

Na tegoroczny konkurs wp³ynê³o 119 prac plastycz-nych (w tym 2 prace ceramiczne) z 24 placówek.

Komisja w sk³adzie – Mariola Grochowska (prze-wodnicz¹ca), Magdalena Kucharska i Ewa Karasiñ-ska – nagrodzi³a, wyró¿ni³a oraz zakwalifikowa³ado wystawy pokonkursowej nastêpuj¹ce prace:

W kategorii wiekowej 7–9 lat:3 równorzêdne nagrody otrzymuj¹:• Ma³gorzata Kuleszczyk 8 lat – do wiersza

Wandy Chotomskiej „Przygody je¿a spod Zgie-rza”, SP Nr 3 w Tomaszowie Lubelskim, opiekun:Bo¿ena Gajewska

• Lena Makoœ 7 lat – do wiersza Juliana Tuwi-ma „Rzepka”, Boles³awicki Oœrodek Kultury–Miêdzynarodowe Centrum Ceramiki w Boles³aw-cu, instruktor: Stanis³awa Wojda-Pytliñska

• Ula Sobiecka 7,5 lat – do wiersza Jana Brze-chwy „Bajka o królu”, MDK Filia „PrzystanekMaciuœ”, P³ock, opiekun: Danuta Znyk

8 równorzêdnych wyró¿nieñ otrzymuj¹:• Cyprian Rodzik 9 lat – ceramika do wiersza

Juliana Tuwima „Kotek”, Miêdzyszkolna Pracow-nia Ceramiczna, SP Nr 3 w Polkowicach, opie-kun: Ma³gorzata Waciñska

• Zuzia Tarnawska 9 lat – do wiersza JanaBrzechwy „Leñ”, Pracownia Rysunku, Malarstwai Grafiki, Pa³ac M³odzie¿y Katowice, nauczyciel:Agnieszka Zaj¹c-Wnukowska

• Maja Nowicka 8 lat – do wiersza Jana Brze-chwy „Przyjœcie wiosny”, Pracownia Rysunku,Malarstwa i Grafiki, Pa³ac M³odzie¿y Katowice,nauczyciel: Agnieszka Zaj¹c-Wnukowska

• Julia Pieni¹¿ek 6 lat – do wiersza Jana Brze-chwy „Stonoga”, M³odzie¿owy Dom Kultury¯yrardów, nauczyciel: Bo¿ena Liszewska

• Gabriela W¹sikowska 9 lat – do wiersza JanaBrzechwy „Siedmiomilowe buty”, M³odzie¿owy DomKultury ¯yrardów, nauczyciel: Bo¿ena Liszewska

• Krzysztof Marach 8,5 lat – do wiersza Wan-dy Chotomskiej „Kurczê blade”, SP Nr 61 Szcze-cin, opiekun: Barbara Milewska

• Micha³ Garlej 7,5 lat – do wiersza TadeuszaŒliwiaka „Jedna papuga”, M³odzie¿owy Dom Kul-tury filia „Przystanek Maciuœ”, P³ock, opiekun:Danuta Znyk

• Maria Wiœniewska 8 lat – do wiersza WandyChotomskiej „Wypo¿yczalnia skrzyde³”, Szko³aPodstawowa Nr 3 Tomaszów Lubelski , opiekun:Bo¿ena Gajewska

W kategorii wiekowej 10–12 lat:3 równorzêdne nagrody otrzymuj¹:• Nikola Janiak 10 lat – do wiersza Agnieszki

Karcz „Parasolki”, M³odzie¿owy Dom Kultury filia„Przystanek Maciuœ” P³ock, opiekun: Danuta Znyk

• Aicha Hanaf 10 lat – do wiersza FranciszkaKobryñczuka „Kocia Muzyka”, Boles³awickiOœrodek Kultury – Miêdzynarodowe Centrum Ce-ramiki w Boles³awcu, opiekun: Stanis³awa Woj-da-Pytliñska

• Ania Jab³oñska 10 lat – do wiersza Jana Brze-chwy „Ma³pa w kapieli”, Stowarzyszenie „Drukar-nia wyobraŸni” Zamoœæ, opiekun: Maria Œliczniak

4 równorzêdne wyró¿nienia otrzymuj¹:• Kinga Kurek 10 lat – do wiersza Jana Brze-

chwy „Mucha”, Pa³ac M³odzie¿y Katowice, na-uczyciel: Agnieszka Zaj¹c–Wnukowska

• Jakub Miœ 11 lat – do wiersza Kingi Pitali„Stary Kraków”, SP Nr 162 w Krakowie, opie-kun: Maria Œmigla, Ma³gorzata Owsianka

• Magdalena Panek 11 lat – do wiersza JanaBrzechwy „Ma³pa w k¹pieli”, SP Nr 3 w Toma-szowie Lubelskim, opiekun: Iwona Jêdruszko

• Mi³osz Wojtowicz 11 lat – do wiersza JulianaTuwima „Lokomotywa”, Boles³awicki OœrodekKultury – Miêdzynarodowe Centrum Ceramiki wBoles³awcu, opiekun: Stanis³awa Wojda–Pytliñska

W kategorii wiekowej 13– 15 lat:3 równorzêdne nagrody otrzymuj¹:• Gabriela Ryszko 15 lat – do wiersza Bole-

s³awa Leœmiana „Trzy ró¿e”, indywid. z Pu³aw,opiekun: Ryszard Rusek

• Weronika GoŸdzik 15 lat – do wiersza Jana Brze-chwy „Przepowiednia”, I Prywatne Gimnazjum w P³oc-ku, nauczyciel: Magdalena Sikorska-Tokarska

• Maja Oleszczuk 15 lat – do wiersza W³odzi-mierza Pietrzaka „Geneza opowieœci”, SP Nr 18w Lublinie, opiekun: El¿bieta Starek

2 równorzêdne wyró¿nienia:• Aleksandra Tomczak 13 lat – do wiersza

Boles³awa Leœmiana „Wiatrak”, MDK filia „Przy-stanek Maciuœ” w P³ocku, opiekun: Danuta Znyk

• Patrycja Grabarczyk 13 lat – do wiersza AnnyKwieciñskiej-Utkin „Wró¿ki czterech pór”, SP Nr 51w £odzi, opiekun: Katarzyna Stachowiak-Ksi¹¿ek

W kategorii wiekowej 16–19 lat2 równorzêdne nagrody otrzymuj¹:• Seweryn Go³dyn 16 lat – ceramika do wier-

sza Boles³awa Leœmiana „Przyœpiew”, Miêdzysz-kolna Pracownia Ceramiczna, SP Nr 3 w Polko-wicach, opiekun: Ma³gorzata Waciñska

• Maria Szewczyk 17 lat – do wiersza K.K. Ba-czyñskiego „Don Kichot”, Bialskie Centrum Kultu-ry w Bia³ej Podlaskiej, instruktor: Renata Sobczak

2 równorzêdne wyró¿nienia otrzymuj¹:• Marlena Wiœniewska 16 lat – do wiersza Ada-

ma Mickiewicza „Niepewnoœæ”, SP Nr 11 w Bo-bolicach, nauczyciel: Izabela Skiba

• Monika Kosieradzka 17 lat – do wiersza MariiKonopnickiej „¯uczek”, Bialskie Centrum Kulturyw Bia³ej Podlaskiej, instruktor: Renata Sobczak.

Zdjêcia prac na str. 2, 30 i 31

XI OGÓLNOPOLSKI KONKURS PLASTYCZNY

„POEZJAW OBRAZACH”

Szczecin 2018 r.

30


Poezjaw obrazachZdjêcia: Monika Wilczyñska

31


Poezjaw obrazach

Zdjêcia: Monika Wilczyñska

Pomagamy - pe.szczecin.pl · stawowe zadania. 1. ... swoich twierdzeñ w ksi¹¿ce Lepszy œwiat...

Documents

Transcript of Pomagamy - pe.szczecin.pl · stawowe zadania. 1. ... swoich twierdzeñ w ksi¹¿ce Lepszy œwiat...