POLSKA IZBA TURYSTYKI · Pod koniec kwietnia 2015r. przedstawiciele stowarzyszeń zrzeszających...

1

POLSKA IZBA TURYSTYKI POLISH CHAMBER OF TOURISM

Ewaluacja ex-post ustawy deregulacyjnej

Wyniki ankiety przeprowadzonej w terminie 16.06-07.07.2015r.

wśród pilotów wycieczek, przewodników turystycznych i organizatorów turystyki

WSTĘP

Pod koniec kwietnia 2015r. przedstawiciele stowarzyszeń zrzeszających pilotów wycieczek i przewodników turystycznych, a także organizacji branżowych, otrzymali od Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki, Pana Tomasza Jędrzejczaka, zaproszenie na spotkanie dotyczące ewaluacji ex-post ustawy deregulującej zawód pilota wycieczek i przewodnika turystycznego.

„Po niemal półtora roku funkcjonowania nowego stanu prawnego, Ministerstwo Sprawiedliwości, będące inicjatorem i autorem ww. ustawy rozpoczyna ocenę ex-post wprowadzonych rozwiązań. W związku z powyższym, Ministerstwo Sportu i Turystyki chce uważnie wsłuchać się w opinię środowiska przewodników turystycznych i pilotów wycieczek i poznać od strony praktycznej rzeczywisty wpływ powyższych zmian na rynek usług przewodnickich i pilockich w Polsce”.

Tomasz Jędrzejczak, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki

Spotkanie odbyło się 11 maja 2015 r. w Warszawie. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele: Ministerstwa Sportu i Turystyki, Federacji Stowarzyszeń Przewodnickich w Krakowie, Stowarzyszenia Zawodowych Przewodników Miejskich po Krakowie „Secesja”, Izby Turystyki Rzeczpospolitej Polskiej, Polskiej Izby Turystyki, Polskiego Stowarzyszenia Pilotów Wycieczek, Polskiego Stowarzyszenia Przewodników Wysokogórskich, Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Stowarzyszenia Ekspertów Turystyki, Zachodniomazurskiego Stowarzyszenia Przewodników Turystycznych i Pilotów Wycieczek, Polskiego Stowarzyszenia Turystyki i Polskiego Stowarzyszenia Pilotów Wycieczek Zagranicznych w Warszawie.

Polska Izba Turystki docenia inicjatywę obu Ministerstw jednocześnie zauważając niefortunność terminu spotkania, które odbyło się w okresie wzmożonej pracy pilotów wycieczek i przewodników turystycznych, co mogło uniemożliwić udział w spotkaniu wielu osobom.

Po spotkaniu, przedstawiciele Ministerstwa Sportu i Turystyki poprosili o przesłanie zwięzłych argumentacji stanowiska dot. deregulacji zawodów przewodnika turystycznego i pilota wycieczek.

2

„W miarę możliwości prosimy poprzeć swoją opinię danymi liczbowymi oraz ewentualnie zasadnymi w Państwa opinii konkretnymi propozycjami rozwiązań. Wszelkie działania podjęte przez MSiT, o które apelują Państwa organizacje, mogą być uruchomione jedynie w oparciu o konkretne argumenty pochodzące od branży, a także możliwie silnie uzasadnione liczbowo. Ministerstwo Sportu i Turystyki jest otwarte na postulaty branży i pragnie w miarę możliwości odpowiadać na zapotrzebowanie partnerów społecznych, jednak nie jest to możliwe bez aktywnej współpracy z organizacjami branżowymi, które najlepiej znają rynek usług przewodnickich i pilockich. Im lepsza argumentacja i mocniejsze twarde dowody liczbowe – tym lepsze uzasadnienie do odważnych zmian”.

Joanna Tomczak, starszy specjalista w Departamencie Turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki

Polska Izba Turystyki, wychodząc z założenia, że kwestia deregulacji zawodu przewodnika turystycznego i pilota wycieczek powinna być konsultowane nie tylko z przedstawicielami stowarzyszeń i organizacji branżowych, ale z szerszym gronem osób, których ta kwestia dotyczy (a nie są np. zrzeszone z stowarzyszeniach czy organizacjach branżowych), opracowała ankietę, której celem było poznanie opinii pilotów wycieczek, przewodników turystycznych i organizatorów turystyki na temat skutków wprowadzonej deregulacji. Przeprowadzone badania opinii miały także na celu pozyskanie danych liczbowych, o które postuluje Ministerstwo Sportu i Turystyki.

Pytania zawarte w ankiecie, przed jej opublikowaniem, zostały skonsultowane z przedstawicielami Ministerstwa Sportu i Turystyki.

3

BADANIE OPINII

Badanie zostało przeprowadzone w terminie 16.06-07.07.2015r. w formie ankiety dostępnej on line w serwisie ankietka.pl.

O prowadzonym badaniu Polska Izba Turystyki poinformowała poprzez wysyłkę mailingu do swojej bazy adresowej i publikację postu na portalu społecznościowym Facebook. Dodatkowo zaproszenie do wypełnienia ankiety zostało opublikowanie na stronie internetowej Ministerstwa Sportu i Turystyki.

W badaniu wzięło udział 1145 osób, w tym 777 deklarujących wykonywanie zawodu pilota wycieczek, 886 deklarujących wykonywanie zawodu przewodnika turystycznego i 196 deklarujących bycie organizatorem turystyki zatrudniającym pilotów wycieczek i/lub przewodników turystycznych. Ponieważ jedna osoba mogła zadeklarować przynależność do każdej z trzech grup respondentów, wyniki cząstkowe nie sumują się. Jest to normalna sytuacja, gdyż wiele osób pracuje w obu zawodach, pilota wycieczek i przewodnika turystycznego a niektórzy, oprócz bycia pilotem czy przewodnikiem, są też organizatorami turystyki.

Nie wszystkie otrzymane ankiety są kompletne, zatem przy niektórych pytaniach liczba otrzymanych odpowiedzi może różnić się od całościowej liczby respondentów.

Tab. 1. Podział respondentów wg wykonywanego zajęcia.

Uzyskana liczba wypełnień ankiety świadczy o zaangażowaniu szczególnie pilotów wycieczek i przewodników turystycznych w temat deregulacji ich zawodów i chęć wyrażenia opinii na temat jej skutków, mimo iż badanie zostało przeprowadzone w II połowie czerwca i pierwszym tygodniu lipca, czyli w okresie najbardziej pracowitym dla ww. grup zawodowych.

Polska Izba Turystki zadecydowała o jak najszybszym przeprowadzeniu badania, mimo trwającego tzw. sezonu. Podjęte działania wiązały się z oczekiwaniami ze strony Ministerstwa Sportu i Turystyki. Dziękujemy wszystkich respondentom za udział w badaniu, doceniamy poświęcony czas. Polskiej Izbie Turystyki zależało, aby usłyszano głos pilotów wycieczek, przewodników turystycznych i organizatorów turystyki w istotnych dla nich kwestiach.

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000

pilot wycieczek

przewodnik turystyczny

organizator turystyki

pilot wycieczek przewodnik turystyczny organizator turystyki

Respondenci 777 886 196

Respondenci

4

WYNIKI

DECYZJA O DEREGULACJI ZAWODÓW

Czy uważasz, że decyzja o deregulacji zawodu pilota wycieczek była słuszna? (N=1145)

Wyniki w grupie osób, które deklarują rozpoczęcie pracy w zawodzie pilota wycieczek po 01.01.2014r. (N=44)

Odpowiedź %

zdecydowanie tak 20,45%

raczej tak 27,27%

nie mam zdania 0,00%

raczej nie 20,45%

zdecydowanie nie 31,82%

Wyniki w grupie osób, które deklarują bycie organizatorem turystyki jednocześnie nie będąc pilotem wycieczek i/lub przewodnikiem turystycznym (N=37)

Odpowiedź %


raczej tak 10,81%


raczej nie 21,62%


0% 50% 100%


raczej tak 6,90%


raczej nie 18,25%


zdecydowanie tak raczej tak nie mam zdania raczej nie zdecydowanie nie

5

Czy uważasz, że decyzja o deregulacji zawodu przewodnika turystycznego była słuszna? (N=1145)

Wyniki w grupie osób, które deklarują rozpoczęcie pracy w zawodzie przewodnika turystycznego po 01.01.2014r. (N=52)

Odpowiedź %


raczej tak 5,77%


raczej nie 19,23%


Wyniki w grupie osób, które deklarują bycie organizatorem turystyki jednocześnie nie będąc pilotem wycieczek i/lub przewodnikiem turystycznym (N=37)

Odpowiedź %


raczej tak 8,11%

nie mam zdania 0%

raczej nie 13,51%


0% 50% 100%

6,38%

6,38%

raczej tak 5,33%


raczej nie 11,09%


raczej tak nie mam zdania raczej nie zdecydowanie nie

6

WYMAGANIA DOTYCZĄCE PRACE W ZAWODZIE

Czy uważasz, że powinny być jakiekolwiek wymagania dotyczące możliwości pracy w zawodzie pilota wycieczek (np. pełnoletność, niekaralność, wykształcenie min. średnie, ukończone szkolenie, zdany egzamin, zaświadczenie lekarskie itp.)? (N=1145)

tak, powinny być wymagania dotyczące możliwości pracy w zawodach 95,90%

nie, zawody powinny być dostępne bez spełnienia jakichkolwiek wymagań 4,10%

Jakie powinny być wymagania dotyczące możliwości pracy w zawodzie pilota wycieczek? (N=1098) Pytanie zadane osobom, które uważają, że powinny być jakiekolwiek wymagania dotyczące pracy w

zawodzie pilota wycieczek. Możliwość wyboru kilku odpowiedzi.

pełnoletność 89,71%

zdanie egzaminu dla kandydatów na pilotów wycieczek 83,33%

wykształcenie min. średnie 79,05%

ukończenie kursu przygotowującego do zawodu 77,05%

niekaralność 74,77%

zaświadczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy 56,19%

udokumentowanie posiadania ubezpieczenia OC dla pilotów wycieczek 31,33%

inne, jakie? 10,29%

95,90%

4,10%

tak

nie

7

Wyniki w grupie osób, które deklarują rozpoczęcie pracy w zawodzie pilota wycieczek turystycznego po 01.01.2014r. i uważające, iż powinny być wymagania dotyczące pracy w zawodzie pilota wycieczek (N=37)





zdanie egzaminu dla kandydatów na pilotów wycieczek 65,79%


inne, jakie? 18,42%

udokumentowanie posiadania ubezpieczenia OC dla pilotów wycieczek 15,79%

Pytanie posiadało możliwość dodania własnej odpowiedzi. Respondenci dodali m.in. następujące odpowiedzi jako sugerowane wymagania dotyczące pracy w zawodzie pilota wycieczek:

wykształcenie wyższe wykształcenie kierunkowe (np. studia z zakresu geografii lub technika turystyczne ze

specjalizacją pilocką i przewodnicką) wiedza merytoryczna i praktyczna testy predyspozycji psychologicznych do pracy w zawodzie ukończenie kursu pierwszej pomocy przedmedycznej posiadanie certyfikatu kompetencji zawodowych wpis na listę zawodową praktyka lub staż u doświadczonego pilota obowiązkowe dokształcanie się prawidłowa dykcja i umiejętność wysławiania się ograniczenie wieku (minimalny i maksymalny wiek osoby wykonującej zawód) narodowość polska a w przypadku obcokrajowców test znajomości języka polskiego przynależność do stowarzyszeń lub organizacji branżowych

Często Respondenci podawali także znajomość języków obcych, chcemy jednak przypomnieć, iż deregulacja nie zmieniła zapisów Ustawy o usługach turystycznych dotyczących znajomości języków obcych przez pilotów wycieczek i przewodników turystycznych a egzaminy językowe wciąż odbywają się w Urzędach Marszałkowskich.

8

Czy uważasz, że powinny być jakiekolwiek wymagania dotyczące możliwości pracy w zawodzie przewodnika turystycznego (np. pełnoletność, niekaralność, wykształcenie min. średnie, ukończone szkolenie, zdany egzamin, zaświadczenie lekarskie itp.)? (N=1145)

Odpowiedź %

tak, powinny być wymagania dotyczące możliwości pracy w zawodach 95,98%

nie, zawody powinny być dostępne bez spełnienia jakichkolwiek wymagań 4,02%

Jakie powinny być wymagania dotyczące możliwości pracy w zawodzie przewodnika turystycznego? (N=1099) Pytanie zadane osobom, które uważają, że powinny być jakiekolwiek wymagania

dotyczące pracy w przewodnika turystycznego. Możliwość wyboru kilku odpowiedzi. Możliwość wyboru kilku odpowiedzi. zdanie egzaminu dla kandydatów na przewodników turystycznych 89,17%






udokumentowanie posiadania ubezpieczenia OC dla przewodników turystycznych 28,30%

inne, jakie? 10,65%

95,98%

4,02%

tak

nie

9

Wyniki w grupie osób, które deklarują rozpoczęcie pracy w zawodzie przewodnika turystycznego po 01.01.2014r. i uważające, iż powinny być wymagania dotyczące pracy w zawodzie przewodnika turystycznego (N=48)



zdanie egzaminu dla kandydatów na przewodników turystycznych 79,17%




udokumentowanie posiadania ubezpieczenia OC dla przewodników turystycznych 22,92%

inne, jakie? 4,17%

Pytanie posiadało możliwość dodania własnej odpowiedzi. Respondenci dodali m.in. następujące odpowiedzi jako sugerowane wymagania dotyczące pracy w zawodzie przewodnika turystycznego:

wykształcenie wyższe wykształcenie kierunkowe (np. studia z zakresu geografii lub technika turystyczne ze

specjalizacją pilocką i przewodnicką) wiedza merytoryczna i praktyczna ukończony kurs pierwszej pomocy przedmedycznej praktyka lub staż u doświadczonego przewodnika prawidłowa dykcja i umiejętność wysławiania się posiadanie certyfikatu kompetencji zawodowych wpis na listę zawodową obowiązkowe dokształcanie się ograniczenie wieku (minimalny i maksymalny wiek osoby wykonującej zawód) narodowość polska a w przypadku obcokrajowców test znajomości języka polskiego przynależność do stowarzyszeń lub organizacji branżowych testy predyspozycji psychologicznych do pracy w zawodzie

Często Respondenci podawali także znajomość języków obcych, chcemy jednak przypomnieć, iż deregulacja nie zmieniła zapisów Ustawy o usługach turystycznych dotyczących znajomości języków obcych przez pilotów wycieczek i przewodników turystycznych a egzaminy językowe wciąż odbywają się w Urzędach Marszałkowskich.

10

SZKOLENIE

Czy uważasz, że powinien być opracowany jeden ustandaryzowany program szkolenia dla kandydatów na pilotów wycieczek i przewodników turystycznych? (N=1145)

Odpowiedź %

tak, powinien obowiązywać program szkolenia obejmujący minimum programowe (jeżeli organizatorzy szkoleń chcieliby realizować więcej mieliby taką możliwość)

46,38%

tak, powinien obowiązywać program, który byłby realizowany podczas wszystkich szkoleń

32,93%

może być opracowany program szkolenia obejmujący minimum programowe, ale tylko jako rekomendacja dla organizatorów szkoleń a nie obowiązek jego realizowania

11,62%

nie trzeba opracowywać programu szkolenia, każdy organizator szkoleń sam decyduje, czego naucza - jego ofertę zweryfikuje rynek

9,08%

EGZAMINY

Kto, według Ciebie, powinien przeprowadzać egzamin dla kandydatów na pilotów wycieczek i przewodników turystycznych? (N=944) Wyniki w grupie osób deklarujących bycie

pilotem wycieczek, przewodnikiem turystycznym, organizatorem turystki, którzy uważają, że egzamin powinien być jednym z wymagań dotyczących wykonywania zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego.

komisje przy urzędach marszałkowskich 53,38%

komisje przy organizacjach i stowarzyszeniach branżowych 22,63%

komisje przy organizatorach szkoleń dla kandydatów na pilotów wycieczek i przewodników turystycznych

18,34%

inna odpowiedź, jaka? 5,66%

Pytanie posiadało możliwość dodania własnej odpowiedzi. Respondenci dodali m.in. następujące odpowiedzi:

komisje złożone z przedstawicieli wszystkich powyższych organów pracodawcy samorządy zawodowe izby regionalne Ministerstwo Sportu i Turystyki urzędy miast

W komentarzach często pojawiały się wpisy dotyczące składu ewentualnych komisji egzaminacyjnych. Respondenci podkreślali, iż egzaminatorami powinny być doświadczeni piloci i przewodnicy.

11

PILOCI WYCIECZEK

W badaniu wzięło udział 777 osób, które deklarują wykonywanie zawodu pilota wycieczek.

Kiedy rozpocząłeś pracę jako pilot wycieczek? (N=777)

Odpowiedź %

przed 01.01.2014 r. 94,34%

po 01.01.2014 r. 5,66%

Czy posiadasz dokumenty potwierdzające Twoje kwalifikacje zawodowe? Np. zaświadczenie o ukończeniu szkolenia, certyfikat organizacji lub stowarzyszenia branżowego (N=44) Pytanie zadane tylko osobom, które rozpoczęły pracę w zawodzie pilota wycieczek po

01.01.2014r.

Odpowiedź %

tak 84,09%

nie 15,91%

Czy zdarzyło się, że chciałeś/aś aplikować do danego biura podróży, jednak potencjalny pracodawca wymagał posiadania tzw. uprawnień państwowych (wydawanych do 31.12.2013r.)? (N=44) Pytanie zadane tylko osobom, które zadeklarowały, iż rozpoczęły pracę w zawodzie

pilota wycieczek po 01.01.2014 r.

Odpowiedź %

tak 34,09%

nie 65,91%

12

SKUTKI DEREGULACJI ZAWODU PILOTA WYCIECZEK

Jakie są według Ciebie skutki deregulacji zawodu pilota wycieczek?

a. Standard usług (N=777)

obniżenie taki sam podwyższenie

67,57% 29,73% 2,70%



56,81% 29,55% 13,64%

b. Stawka za pilotaż (N=777)

obniżenie taka sama podwyższenie

46,46% 51,35% 2,19%

Pytania nie zadano osobom, które deklarują rozpoczęcie pracy w zawodzie pilota wycieczek po 01.01.2014r.

c. Liczba zleceń (N=733) Pytanie zadane tylko osobom deklarującym rozpoczęcie pracy w zawodzie

pilota wycieczek przed 01.01.2014r.

mniejsza taka sama większa

44,88% 50,20% 4,92%

Pytania nie zadano osobom, które deklarują rozpoczęcie pracy w zawodzie pilota wycieczek po 01.01.2014r.

d. Jakie jeszcze dostrzegasz skutki deregulacji zawodu pilota wycieczek? (N=777)

Odpowiedź nieobowiązkowa.

obniżenie poziomu bezpieczeństwa turystów 67,95%

trudniejsze nawiązanie współpracy ze zleceniodawcą (szczególnie dla osób nie posiadających byłych uprawnień państwowych)

37,19%

utrudnienia w świadczeniu usług w innych państwach członkowskich UE 30,76%

inne, jakie? 21,23%


13

powstawanie zamkniętych karteli zawodowych gorsza renoma zawodu/spadek prestiżu zawodowego większa konkurencja na rynku możliwa zdrowa konkurencja/brak monopolu narzucanie przez pracodawców wykonywania obowiązków przewodnika

turystycznego przejęcie obsługi pilockiej na terenie Polski przez pilotów zagranicznych inne traktowanie pilotów bez identyfikatorów pilockich w obiektach

turystycznych budowanie nieprawdziwego wizerunku danego miejsca przez pilotów z

zagranicy obniżenie zaufania klienta do pilota wycieczek brak możliwości otrzymania identyfikatora pilota wycieczek, który pomaga

w kontakcie z policją, obsługą muzeum itp. wykonywanie zadań pilota wycieczek przez osoby bez przygotowania

merytorycznego, np. kierowców brak sprawdzania jakichkolwiek kompetencji niezbędnych do pracy w

zawodzie trudniejsze nawiązanie kontaktu z pracodawcą, który stosuje szantaż

finansowy wykonywanie zawodu przez osoby przypadkowe (np. księży, nauczycieli)

bez odpowiedniego przygotowania

Mimo, iż we wcześniejszym pytaniu była poruszona kwestia standardu usług, to respondenci jeszcze raz mocno zasygnalizowali obniżenie standardu pracy pilotów wycieczek po deregulacji, szczególnie podkreślając brak wiedzy niezbędnej do wykonywania zawodu u osób rozpoczynających pracę po 01.01.2014r.

e. Jak myślisz, z czego wynikają zaznaczone przez Ciebie skutki deregulacji? (N=777) Odpowiedź nieobowiązkowa.

wykonywanie usług pilockich przez osoby nie posiadające zweryfikowanych kompetencji zawodowych

77,73%

wykonywanie usług pilockich przez pilotów zagranicznych 33,20%

zwiększona liczba pilotów wycieczek na rynku, a tym samym większa konkurencja

26,00%

inne, jakie? 10,93%


trudniejsza praca rekrutera szukającego pilotów sytuacja finansowa wielu zleceniodawców chęć maksymalizacji zysków przez organizatorów turystyki biura wciąż wymagają „starych” uprawnień brak urzędowego dokumenty o posiadanych kwalifikacjach w innych

państwach UE

14

stworzenie miejsc pracy dla pilotów z zagranicy, a tym samym zabranie części rynku pilotom polskim

problem z uzyskaniem pozwolenia na pracę dla polskich pilotów za granicą chaos na rynku szkoleń, wprowadzanie w błąd potencjalnych kursantów brak należytej konsultacji Ministerstwa ze środowiskiem pilockim przed

wprowadzeniem deregulacji

15

PRZEWODNICY TURYSTYCZNI

W badaniu wzięło udział 886 osób, które deklarują wykonywanie zawodu przewodnika turystycznego.

Kiedy rozpocząłeś pracę jako przewodnik turystyczny? (N=886)

Odpowiedź %

przed 01.01.2014r. 94,13%

po 01.01.2014r. 5,87%

Czy posiadasz dokumenty potwierdzające Twoje kwalifikacje zawodowe? Np. zaświadczenie o ukończeniu szkolenia, certyfikat organizacji lub stowarzyszenia branżowego (N=52) Pytanie skierowane tylko do osób, które rozpoczęły pracę w zawodzie przewodnika turystycznego po

01.01.2014r.

Odpowiedź %

tak 78,85%

nie 21,15%

Czy zdarzyło się, że chciałeś/aś aplikować do danego biura podróży, jednak potencjalny pracodawca wymagał posiadania tzw. uprawnień państwowych (wydawanych do 31.12.2013r.)? (N=52) Pytanie skierowane tylko do osób, które zadeklarowały, iż rozpoczęły pracę w

zawodzie przewodnika turystycznego po 01.01.2014 r.

Odpowiedź %

tak 28,85%

nie 71,15%

16

SKUTKI DEREGULACJI ZAWODU PRZEWODNIKA TURYSTYCZNEGO

a. Standard usług (N=866) obniżenie taki sam podwyższenie

66,86% 30,48% 2,66%



51,35% 35,14% 13,51%

b. Stawki za usługę (N=866) obniżenie taki sam podwyższenie

46,77% 50.12% 3,12%

c. Liczba zleceń (N=814) Pytanie zadane tylko osobom deklarującym rozpoczęcie pracy w zawodzie

pilota wycieczek przed 01.01.2014r.

mniejsza taka sama większa

69,36% 28,95% 1,69%

d. Jakie jeszcze dostrzegasz skutki deregulacji zawodu przewodnika turystycznego?

(N=866) Odpowiedź nieobowiązkowa.

pogorszenie wizerunku kraju w oczach turystów zagranicznych 62,00%

obniżenie poziomu bezpieczeństwa turystów 57,50%

trudności w świadczeniu usług z muzeach i zabytkach 43,53%

inne, jakie? 29,21%


tworzenie się zamkniętych karteli zawodowych spadek rangi zawodu przewodnika turystycznego chęć zwiększenia zarobku organizatora turystyki poprzez rezygnowanie z

usług zawodowych przewodników wykonywanie zadań przewodnika turystycznego przez pilotów wycieczek wykonywanie zadań przewodnika turystycznego przez osoby z zagranicy

(pilotów, kierowców, opiekunów grup) bez jakiegokolwiek przygotowania merytorycznego

17

niektóre osoby aktualnie wykonujące zadania przewodnika turystycznego nie są „ambasadorami” miejsca, po którym oprowadzają

większa możliwość pracy w miejscach do tej pory „regulowanych” wprowadzenie przez muzea obowiązkowych certyfikatów, za które trzeba

płacić. nieznajomość organizacji zwiedzania zabytków gorsze traktowanie nowych przewodników, którzy nie mieli możliwości

zdobycia uprawnień ze względu na wprowadzoną deregulację (podział na „z licencją” - lepsi i „bez licencji” – gorsi lub źli)

trudności w świadczeniu usług przewodnickich za granicą utrudnienie dostępu do zawodu osobom bez uprawnień wzrost kosztów szkolenia brak nowych osób w zawodzie umożliwienie dostępu do zawodu osobom pewnym swojej wiedzy, którzy

odczuwali potrzeby szkolenia i zdawania egzaminu brak nowych legitymacji, a przez to brak możliwości wylegitymowania się np.

w muzeum

e. Jak myślisz, z czego jeszcze wynikają zaznaczone przez Ciebie skutki deregulacji? (N=866) Odpowiedź nieobowiązkowa.

wykonywanie usług przez osoby nie posiadających zweryfikowanych kompetencji zawodowych

84,64%

wykonywanie usług przewodnickich przez polskich pilotów wycieczek 54,04%

wykonywanie usług przewodnickich przez zagranicznych pilotów wycieczek 52,38%

zwiększona liczba przewodników turystycznych na rynku, a przez to większa konkurencja

24,36%

inne, jakie? 9,35%


nieuświadamianie odbiorców usług o konsekwencji taniego, byle jakiego oprowadzania

wybór przez organizatorów turystyki tańszych „oprowadzaczy” zamiast zawodowych przewodników

brak kontroli świadczonych usług przez państwo wykonywanie usług przewodnickich „na czarno”, bez odprowadzania

podatków umożliwienie wykonywanie zadań przewodnika osobom, które chcą jedynie

skupić się na niszy, którą znają (np. szlak warszawskich graffiti)

W obu pytaniach dotyczących skutków deregulacji Respondenci najczęściej wyrażali opinię dotyczącą obniżenia jakości świadczonych usług przez osoby wykonujące zadania przewodnika turystycznego bez jakiegokolwiek przygotowania (brak wiedzy, przekazywane błędne informacje, tworzenie „nowej” historii, brak promocji Polski, przekłamywanie faktów).

18

ORGANIZATORZY TURYSTYKI

W badaniu wzięło udział 196 osób deklarujących bycie organizatorem turystyki zatrudniającym pilotów wycieczek i/lub przewodników turystycznych (z czego 159 zadeklarowało jednocześnie bycie pilotem wycieczek i/lub przewodnikiem turystycznym).

Czy do obsługi organizowanych przez Ciebie imprez zatrudniasz osoby posiadające tzw. uprawnienia państwowe (wydawane do 31.12.2013r.)? (N=196)

Odpowiedź %

tak 92,35%

nie 7,65%

92,35%

7,65%

tak nie

19

Czy do obsługi organizowanych przez Ciebie imprez zatrudniasz osoby NIE posiadające tzw. uprawnień państwowych (wydawanych do 31.12.2013r.)? (N=196)

Odpowiedź %

Tak 28,57%

Nie 71,43%

Jakich dokumentów oczekujesz od osób nie posiadających tzw. uprawnień państwowych? (N=56) Pytanie zadane tylko osobom, które zadeklarowały, iż przyjmują do pracy

osoby nie posiadające tzw. uprawnień państwowych.

Odpowiedź %

Referencji 71,43%

zaświadczenia o ukończeniu szkolenia dla kandydatów na pilotów wycieczek lub przewodników turystycznych

39,29%

certyfikatu kompetencji zawodowych wydawanych przez organizacje lub stowarzyszenia branżowe

19,64%

innych, jakich? 7,14%

nie potrzebuję żadnych dokumentów potwierdzających kwalifikacje danej osoby 26,79%


zaświadczenie lekarskie znajomość języków obcych

28,57%

71,43%

tak nie

20

Jakie są według Ciebie skutki deregulacji zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego? (N=196)

większa liczba kandydatów, którzy nie spełniają podstawowych wymagań pracodawcy

70,41%

większa trudność z wyborem właściwego kandydata 44,90%

większa swoboda w zatrudnianiu wybranych kandydatów 28,06%

większa możliwość negocjacji cen za usługę pilocką i przewodnicką 22,45%

większa dostępność kandydatów na rynku 19,90%

inne, jakie? 14,80%

Wyniki w grupie osób, które deklarują bycie organizatorem turystyki zatrudniającym pilotów wycieczek i/lub przewodnikiem turystycznym a jednocześnie nie będących pilotami wycieczek i/lub przewodnikami turystycznymi (N=37)

większa liczba kandydatów, którzy nie spełniają podstawowych wymagań pracodawcy

59,46%

większa trudność z wyborem właściwego kandydata 32,43%

większa swoboda w zatrudnianiu wybranych kandydatów 29,73%

większa możliwość negocjacji cen za usługę pilocką i przewodnicką 16,22%

większa dostępność kandydatów na rynku 21,62%

inne, jakie? 21,62%


obniżenie jakości usług pilockich i przewodnickich utrata rangi zawodu „szara strefa” możliwość oprowadzania po dużych miastach przez przewodników z prowincji

po odpowiednim samokształceniu brak konieczności zatrudniania beznadziejnych przewodników mimo

posiadania przez nich uprawnień brak fachowości usług skutkujących złym obrazem Polski w oczach turystów

zagranicznych możliwość zatrudnienia osoby bez egzaminu, ale z odpowiednimi

kompetencjami, wiedzą, doświadczeniem i pasją zlikwidowanie monopolu na stowarzyszeń pilockich i dyktatu Urzędów

Marszałkowskich oraz Ministerstwa w kwestiach programowo egzaminacyjnych

21

mniejszy wybór kandydatów osoby, które nie mogły sobie pozwolić finansowo na zrobienie kursu a mające

wiedzę i potencjał mogą być pilotami/przewodnikami brak dopływu nowej kompetentnej kadry przewodnickiej i pilockiej na rynek

usług; mniejsza chęć do doszkalania się przez osoby nie posiadające dotychczasowych uprawnień (tzw. państwowych)

22

PODSUMOWANIE

Ustawa deregulacyjna w swoim założeniu miała ułatwić dostęp do rynku pracy, czy uważasz, że tak się stało? (N=1145)

Odpowiedź %


raczej tak 18,17%


raczej nie 31,79%



Odpowiedź %


raczej tak 29,55%


raczej nie 27,27%



Odpowiedź %


raczej tak 30,77%


raczej nie 30,77%


Wyniki w grupie osób, które deklarują bycie organizatorem turystyki zatrudniającym pilotów wycieczek i/lub przewodnikiem turystycznym a jednocześnie nie będących pilotami wycieczek i/lub przewodnikami turystycznymi (N=37)

Odpowiedź %


raczej tak 16,22%


raczej nie 21,62%


23

WNIOSKI

Każda zmiana ma swoich zwolenników i przeciwników. Tak samo sytuacja wygląda w przypadku deregulacji zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego.

Przekazujemy Państwu aktualną opinię osób bezpośrednio związanych z pilotażem i przewodnictwem na temat skutków wprowadzonych zmian.

W badaniu wzięło udział aż 1145 osób. Mamy nadzieję, że uzyskane wyniki będą pomocne w dalszych działaniach związanych ze statusem zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego.

Szczegółowe wyniki procentowe dotyczące odpowiedzi na zadane w ankiecie pytania publikujemy powyżej. We wnioskach staramy się ująć to, co według nas (opinia jak najbardziej subiektywna) jest najistotniejsze:

Wniosek główny

Państwa troska o wysoką jakość wykonywania usług pilockich i przewodnickich. Oczywiście każdy tę troskę może różnie interpretować, jednak widać ją zarówno po stronie zwolenników jak i przeciwników deregulacji.

Pozostałe wnioski

Najczęściej podawanym przez Respondentów skutkiem wprowadzenia deregulacji było obniżenie standardu usług świadczonych przez pilotów i przewodników bez tzw. uprawnień państwowych, a przede wszystkim niska jakość wiedzy merytorycznej, którą takie osoby posiadają („obniżenie merytorycznego poziomu przekazywanej wiedzy”, „można usłyszeć wiele nieprawdziwych informacji”, „przypadkowe osoby plotą wierutne bzdury”, „spłaszczenie wiedzy”, „opowiadają głupoty”, „przyzwolenie na zakłamywanie historii”, „możliwość opowiadania największych idiotyzmów zupełnie bezkarnie”) a to szczególnie przekłada się na budowanie nieprawdziwego wizerunku danego miejsca w oczach turystów, polskich i zagranicznych („znaczne pogorszenie wizerunku Polski”). Szczególnie zawód przewodnika turystycznego jest funkcją reprezentacyjną, przewodnik pełni rolę „ambasadora” danego miejsca.

Nawiązując do promocji Polski niektórzy Respondenci zauważają, że deregulacja sprawiła, iż aktualnie po polskich miastach oprowadzają piloci i przewodnicy z zagranicy, którzy „opowiadają własną historię, daleką od prawdy, nie promując naszego kraju” czy „używają sformułowań <polskie obozy koncentracyjne>”, a także zagraniczni kierowcy („opowiadają bzdury i brednie”, „zastąpienie dobrych przewodników kimkolwiek z zagranicy, kto tylko uważa , że wie lepiej od miejscowych profesjonalistów”). W tym temacie pojawiają się także argumenty o niesprawiedliwości w traktowaniu polskich i zagranicznych pilotów wycieczek („my jako przewodnicy i piloci nie mamy możliwości oprowadzania np. po Wiedniu bez ich uprawnień, natomiast w Polsce piloci zagraniczni oprowadzają po naszych miastach bez żadnych ograniczeń”, „wchodzenie na polski rynek pracy obcokrajowców i brak możliwości wejścia Polaków na zagraniczne rynki pracy”, „grupy zagraniczne coraz częściej są oprowadzane przez pilotów z zagranicy, polscy przewodnicy tracą klienta. Tymczasem polski

24

pilot nie ma prawa oprowadzać w wielu miastach za granicą”) i zmniejszeniu szans na zatrudnienie („stworzono nowe miejsca pracy ale dla pilotów i przewodników z zagranicy a nam utrudniono pracę”; „udostepnienie rynku zagranicznym pilotom i odebranie zleceń lokalnym przewodnikom”, „mniej zleceń w językach obcych”).

Oprócz braku wiedzy merytorycznej w opiniach Respondentów pojawia się także brak przygotowania zawodowego osób wchodzących do zawodu do wykonywania zadań pilota wycieczek i przewodnika turystycznego ("brak przygotowania organizacyjnego”, „brak znajomości metodyki pracy”, „świadczenie usług przez osoby nieprzygotowane do zawodu, nie mające pojęciach o technice pracy”, „nieumiejętne przekazywanie informacji”, „myślą, że jeżeli mają gadane to wystarczy przeczytać pierwszy lepszy przewodnik i oprowadzać”, „bycie pasjonatem nie wystarczy do poprawnego wykonania usługi”).

Brak przygotowania merytorycznego i zawodowego może skutkować brakiem pewności jakości usługi u usługobiorcy („brak gwarancji rzetelności informacji”).

To, co niektórzy Respondenci podkreślają jako skutek deregulacji to także zdeprecjonowanie statusu zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego („spadek renomy zawodu pilota”, „spadek i tak już niskiego prestiżu zawodu”, „obniżenie prestiżu zawodu”, „utrata wiarygodności w oczach turystów”, „obniżenie zaufania klienta do pilota”, „pauperyzacja zawodu”, „błędy niedoświadczonych i nie douczonych pilotów i przewodników kładą się cieniem na wszystkich pracujących w tym zawodzie. Także na tych realizujących swą pracę nienagannie”).

Niektórzy respondenci sygnalizują, że piloci wycieczek wykonują jednocześnie zadania przewodnika turystycznego, bo są do tego namawiani, a nawet „zmuszani”, przez organizatorów turystyki otrzymując to samo lub niewiele większe wynagrodzenie niż za podstawową usługę pilocką („dodatkowa praca <przewodnika miejskiego> za te same pieniądze”, „piloci oprowadzają a my tracimy zlecenia”, „pilot wykonuje dodatkowo obowiązki przewodnika, czyli za niższe stawki podwójna praca, a jakość usług mniejsza”).

Piloci wycieczek dostrzegają jako skutek deregulacji problemy ze świadczeniem usług za granicą („problemy ze świadczeniem usług na świecie np. Chiny, Rosja”, „problem z uzyskaniem pozwolenia na pracę w charakterze przewodnika w krajach poza UE”, „przepisy w niektórych krajach UE dot. uznawania kwalifikacji zawodowych”) a ten wiąże się z kolejnym, brakiem możliwości otrzymania tzw. państwowej legitymacji i identyfikatora pilota wycieczek i przewodnika turystycznego („brak ID które pomaga w kontaktach z policją, pogranicznikami, obsługą muzeum”, „utrudnienia związane z brakiem legitymacji państwowej”, „jaki dokument będę przedstawiać za 2 lata gdy ważność identyfikatora minie?”, „brak urzędowego dokumentu o posiadanych kwalifikacjach w innych państwach UE (legitymacja , identyfikator)”, „inne traktowanie pilotów bez identyfikatorów pilockich w obiektach turystycznych”).

Respondenci jako skutek deregulacji podają także obniżenie stawek za usługę i zwiększenie konkurencji („chęć maksymalizacji zysków przez organizatorów”, „obniżanie stawek za prace w Polsce przez zatrudnianie osób bez uprawnień”, które gotowe są pracować za jakąkolwiek stawkę byle wejść na ten rynek pracy”, „szukanie oszczędności przez biura podróży”, „biura zatrudniają osoby bez uprawnień za połowę stawki i to tylko one mają z tego dodatkowy zysk”, „trudniejsze nawiązanie współpracy ze zleceniodawcą, który stosuje szantaż finansowy nie biorąc pod uwagę doświadczenia, wiedzy”, „ludzie bez licencji zawsze będą obniżać stawki”).

25

Według niektórych Respondentów po deregulacji zauważalny jest chaos związany ze statusem zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego („bałagan organizacyjny”, „bardziej chaotyczny rynek pracy”, „chaos w sprawie zatrudniania przewodników”) i brak kontroli („świadczonych usług przewodnickich przez państwo polskie”). Respondenci podkreślają, ze negatywnym skutkiem deregulacji jest fakt, iż aktualnie nie ma możliwości zdobycia uprawnień państwowych („realne utrudnienie napływu nowych ludzi do zawodu”, „brak możliwości zdobycia uprawnień przez tych, którzy chcieliby mieć legitymację”, „trudno udowodnić kompetencje pilockie”, „brak określonego standardu kompetencji pilota i przewodnika”, „utrudniony dostęp do zawodu dla młodych przewodników, którzy nie mogą już zdobyć licencji”), które wciąż są wymagane przez pracodawców („pracodawcy wciąż chcą "stare kadry”) Respondenci zwracają uwagę, że sprawy związane z ich zawodem powinny być konsultowane ze środowiskiem pilotów i przewodników („brak należytej konsultacji Ministerstwa ze środowiskiem pilotów i przewodników przed podjęciem decyzji o deregulacji”). Jako skutek deregulacji Respondenci wymieniają także wprowadzenie przez muzea egzaminów i certyfikatów upoważniających do oprowadzania w danym obiekcie („muzea bronią się przed obniżeniem jakości oprowadzania wprowadzając egzaminy i certyfikaty, za które trzeba płacić”, „instytucje i muzea wprowadzają wewnętrzne egzaminy i uprawnienia do oprowadzania”. „wewnętrzne ustalenia obiektów”, „polityka muzeów”). Według niektórych Respondentów kolejnym efektem deregulacji jest zwiększenie tzw. szarej strefy i

brakiem płacenia podatków w Polsce („brak wpływu z podatków do budżetu”, „zwiększenie

działalności szarej strefy”, „spadek wpływów finansowych na rzecz państwa”, „spadek dochodów skarbu państwa z racji mniejszych wpływów”).

Respondenci także zauważają podział na „przewodników z licencją” i „przewodników bez licencji” („jest to utrudnienie dostępu do zawodu dla osób, które chcą być przewodnikami. Zrobił się podział na osoby z uprawnieniami i bez, niektóre instytucje lepiej traktują przewodników z uprawnieniami. My, "przewodnicy marszałkowscy", podkreślamy, że jesteśmy przewodnikami licencjonowanymi, co w jakimś sensie jest dyskryminujące wobec nowych osób wchodzących do zawodu. Być może też by chcieli mieć licencje, a nie mogą”).

Tak, jak zostało wspomniane na wstępie, opinie na temat deregulacji zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego są podzielone.

Niektórzy Respondenci uważają, że dzięki deregulacji ułatwiono dostęp do zawodu i zwiększono standard świadczonych usług („wcześniej cała masa zleceń była wyłącznie dla znajomych znajomych”, „możliwość pracy przez ludzi, którzy mają wiedzę i umiejętności, a nie znajomości pozwalające zdać egzamin”, „mogę oprowadzać tam, gdzie dotychczas nie mogłem. Sam dbam o poziom wiedzy!”, „wreszcie słabi przewodnicy ale "licencjonowani" przestali zarabiać, a dobrzy przewodnicy, w tym dawni "licencjonowani" i nowi zderegulowani mogą zarabiać porządne pieniądze, więc automatycznie zwiększają jakość świadczonych przez siebie usług”, „praca dla najlepszych”).

26

Nawiązując do jakości świadczonych usług, to w wynikach przeprowadzonej ankiety pojawia się także opinia, że deregulacja przyniosła pozytywne skutki a aktualna sytuacja w środowisku pilocko-przewodnickim spowodowana jest „złością tych, którzy całe życie myśleli, że zdanie jednego egzaminu zapewni im gwarancje na pracę przez całe życie bez względu na jej jakość”.

Jednym ze skutków deregulacji jest umożliwienie wykonywanie usług przewodnika turystycznego osobom specjalizującym się w wąskiej tematyce („dopuszczenie do przewodnictwa ludzi, którzy nie chcą opowiadać o historii miejsca od króla Ćwieczka, tylko skupić się na niszy, którą znają np. szlak warszawskich graffiti”). W opinii Respondentów pojawia się także zdanie, że dzięki deregulacji organizatorzy turystyki mogą zatrudniać fachowców a nie tylko osoby z uprawnieniami („biura turystyczne stawiają teraz na jakość, mogą zatrudniać rzeczywiście fachowców a nie tylko ludzi z uprawnieniami”). Niektórzy Respondenci twierdzą, że deregulacja nie stanowi zagrożenia dla dobrych pilotów i przewodników („dobrzy piloci od lat współpracują ze swoimi biurami a biuro i tak nie chce ryzykować zatrudniając pilota "nieobjeżdżonego", „dobry pilot zawsze będzie mieć powodzenie”), bowiem o zatrudnieniu decydują kompetencje („kompetencje zawodowe weryfikuje praca. I wiele osób zostało dzięki temu zweryfikowanych”). Skutkiem deregulacji dla niektórych Respondentów jest polepszenie wizerunku kraju w oczach turystów („mają do czynienia wreszcie z profesjonalistami, a nie z grupkami sfrustrowanych przewodników, których nikt nie chce zatrudniać, a którzy byli członkami tzw. "policji turystycznej" i żądali wlepiania mandatów np. nauczycielom na Rynku w Krakowie za to, że nauczyciele wypełniali swój obowiązek nauczania dzieci albo turystom zagranicznym, którzy na głos czytali informacje zawarte w profesjonalnym przewodniku turystycznym”). Niektórzy Respondenci zauważają, że deregulacja dała możliwość zwiększenia zarobków w ramach świadczonych usług („możliwość oprowadzania bez niepotrzebnego egzaminu pozwala na jednoczesny pilotaż i przewodnictwo, zatem zarabiam więcej na jednej wycieczce”)

27

Komentarz Polskiej Izby Turystyki Wyniki ankiety a także WSZYSTKIE Państwa komentarze w pytaniach otwartych przekazujemy do Ministerstwa Sportu i Turystyki. Dla polskiej turystyki niezmiernie istotny jest wysoki standard usług świadczonych przez pilotów wycieczek i przewodników turystycznych a wyniki ankiety związane z tym tematem są wysoce niepokojące. Zwracamy się do Ministerstwa Sportu i Turystyki z prośbą o zorganizowanie spotkania (po letnim sezonie turystycznym), podczas którego będzie możliwość przedyskutowania wyników niniejszej ankiety, zapoznania się z opiniami przesłanymi przez inne organizacje i stowarzyszenia branżowe, a także wysłuchania głosów innych osób bezpośrednio związanych ze środowiskiem pilocko-przewodnickim. Mamy nadzieję, że takie spotkanie umożliwi podjęcie wspólnych działań związanych ze statusem zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego w Polsce. Jednocześnie zwracamy się z uprzejmą prośbą do Koleżanek i Kolegów Pilotów i Przewodników. Widzimy w ankiecie Wasze opinie na temat pogorszenia się przygotowania merytorycznego i praktycznego osób dopiero co rozpoczynających pracę, jednak nie wszyscy młodzi stażem piloci i przewodnicy nie są przygotowani do wykonywania zawodu. Wyniki ankiety pokazują, że zdecydowana większość z nich ukończyła szkolenia (które przecież wciąż się odbywają), wiele osób przystąpiło do egzaminów organizowanych przez stowarzyszenia i organizacje branżowe (PIT, PTTK, DIT i inne) a to że nie miała możliwości zdania egzaminu państwowego nie jest ich winą. Na rynku były, są i będą „czarne owce” w każdym zawodzie. Zwracamy się do Państwa z serdeczną prośbą o nie klasyfikowanie osób pracujących w zawodzie jako „z uprawieniami – dobrzy”, „bez uprawnień – źli”. Oceniajmy po kompetencjach. Szanujmy także odmienne zdania. Przeciwnicy deregulacji mają swoje argumenty, zwolennicy swoje. Możemy się z nimi nie zgadzać, jednak to nie oznacza, że nie możemy rozmawiać i przyglądnąć się danemu zagadnieniu z różnych stron. W wielu krajach zawód pilota wycieczek i przewodnika turystycznego nie był lub już nie jest regulowany a mimo to prężnie działają stowarzyszenia i organizacje branżowe jak i piloci/przewodnicy niezrzeszeni. Każdy pilot/przewodnik ma prawo wyboru: działam wspólnie lub sam. Gwarancją sukcesu jest zdobycie renomy (przez osobę indywidulaną lub stowarzyszenie/organizację). To oczywiście jedna ze stron medalu, drugą jest pomoc administracji państwowej w kluczowych kwestiach związanych ze statusem danego zawodu. I nie ma tu mowy o jakiejkolwiek regulacji a o wspólnym dążeniu do zapewnienia wysokiego standardu usług pilockich i przewodnickich polskim i zagranicznym Klientom z poszanowaniem różnych punktów widzenia.

Wierzymy, że taka dyskusja może się odbyć a jej efektem będą wypracowane rozwiązania kwestii, które zostały zasygnalizowane w wynikach naszej ankiety.

Paweł Niewiadomski

Prezes Polskiej Izby Turystyki

POLSKA IZBA TURYSTYKI · Pod koniec kwietnia 2015r. przedstawiciele stowarzyszeń zrzeszających...

Documents

Transcript of POLSKA IZBA TURYSTYKI · Pod koniec kwietnia 2015r. przedstawiciele stowarzyszeń zrzeszających...