TIRANA:QYTETI IM- ZËRI IM!

JANAR-MARS 2012 Nr. 1, Viti 1 i Botimit, Botim i CRCA / DCI Shqipëri,

Mbështetur nga: Olof Palme International Centre

Politika E-CITY

BOTIM I CRCA/DCI SHQIPËRI. NUMRI I PARË, VITI I PARË I PUBLIKIMIT, JANAR-MARS 2012

CRCA/ DCI SHQIPERI

Adresa e zyrës: Rr. Rreshit Çollaku,

Vila13/1, Tiranë, Shqipëri

Adresa postare: Kutia Postare

1738, Tiranë / Shqipëri

Tel: + 355 4 2242264

E-mail: blemetaj@yahoo.it mersila.ballo@gmail.com

TIRANA: QYTETI IM-ZËRI IM!

- Rreth Programit ‘Tirana,

Qyteti im-Zëri im’_______Fq.2

- Fakte mbi Bashkinë e Tiranës

dhe Këshillin Bashkiak___Fq.3

-Kërkesat drejtuar Kuvendit

më 8 Mars____________Fq.4

- Grupi Rinor ‘Lidershipi i të

Rinjve të Tiranës_______Fq.5

-Relacion Vëzhgimi i I-rë i

Mbledhjes së Këshillit

Bashkiak ____________Fq.6-7

-Rinia që i duhet Shqipërisë

____________________Fq.7-8

-Intervista Jonë______Fq.9-10

KUR POLITIKA I KTHEHET POLIS-it…

ALTIN HAZIZAJ

Mirësevini në numrin e parë të gazetës sonë elektronike, të

programit më sfidues të CRCA në bashkëpunim me Koalicionin për

Nxitjen e Pjesmarrjes së Grave dhe të Rinjve në Politikë.

Pas gjashtë vitesh pune dhe përpjekjesh për përparimin dhe

forcimin e kapaciteteve të grave dhe të rinjve për të marrë pjesë në

politikë, një serë nismash ligjore dhe sociale, ne kthehemi aty ku

politika ka nisur zanafillën e saj, në polis.

Polis për grekët ishte qytet-shteti, ku zhvillohej e gjithë jeta politike,

sociale, kulturore, filozofike dhe ekonomike e qytetarëve të lirë të saj;

ishte vendi nga ku fillonte dhe mbaronte dialogu politik, pazaret

ekonomike të tregut; ku diskutohej zhvillimi i polis dhe mirëqenia e

banorëve të saj.

Në shtetet modern, polis nuk përfaqëson më shtetin në koncept,

por, ashtu si familja, përfaqëson njesinë bazë të politikë-bërjes

qytetare. Si i tillë qyteti nuk mund të konceptohet pa inputet që jep

secili prej qytetarëve të saj, pavarësisht gjendjes sociale, ekonomike,

politike etj. Avancimi i polis është avancim i politia-s (qytetarëve),

sepse njëra palë nuk mund të bënte pa tjetrën.

Ashtu si edhe në lashtësi, qytetarët marrin pjesë në jetën e

qytetit edhe sot. Gratë dhe të rinjtë përbëjnë mbi gjysëm e

popullësisë, pra përbëjnë një ndër pjesët më të rëndësishme të

vendim-marrjes qytetare në Bashki dhe Komuna. Sidoqoftë numrat jo

gjithmonë tregojnë sesa të avancuara janë grupet shoqërore në

jetën e qytetit. Përvojat e përditshme dhe historia na tregojnë se

shpesh proceset politike dhe vendim-marrja përqëndrohen në duart

e shumë pak personave, pavarësisht sesa demokratik është procesi.

Nisur nga të gjitha këto mësime të historisë dhe përvojës

jetësore, ne vendosëm që të modelojmë një koncept të ri të

pjesmarrjes së grave dhe të rinjve në politikë, që nuk vjen nga sipër-

poshtë, por që niset nga nevojat reale të demokratizimit të pushtetit

lokal, të rritjes së pjesmarrjes dhe përfaqësimit të të rinjve dhe grave

në vendim-marrje, të cilat sjellin si pasojë marrjen e vendimeve të

konsultuara me pjesmarrjen e qytetarët, forcojnë transparencën dhe

avancojnë në mënyrë të përbashkët të gjitha grupet shoqërore.

Polis, ishte një qytet i krijuar nga qytetarët për qytetarët, ashtu

si edhe ne duam që polisi ynë, Tirana, të jetë vendi ku qytetarët,

burrat, gratë dhe të rinjtë, janë pjesmarrës dhe thonë mendimin e

tyre në qeverisjen që ata kanë zgjedhur.

Mirëseerdhët në Tirana: Qyteti im-Zëri Im!

1

PROJEKTI ˝TIRANA, QYTETI IM-ZËRI IM˝ PROJEKTI

˝TIRANA, QYTETI IM-ZËRI IM˝

Qendra për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve në

Shqipëri, CRCA, në partneritet me Koalicionin për

Nxitjen e Pjesëmarrjes së Grave dhe të Rinjve në

Politikë dhe me mbështetjen financiare të Olof

Palme International Center, zbaton këtë vit

Projektin “Tirana, Qyteti im – Zëri im”.

Projekti “Tirana, Qyteti im – Zëri im”, është një

metodologji dhe qasje e integruar në drejtim të

trajtimit të mungesës së interesit të qytetarëve

përsa i përket pjesmarrjes në proceset politike në

vend, duke forcuar organizatat e shoqërisë civile si

struktura të ndryshimit social për tu bërë zëri i

qytetarëve përmes pajisjes së tyre me instrumenta

për demokratizim dhe ndryshim social.

Për këtë qëllim, projekti fokusohet në informimin,

mobilizimin

dhe fuqizimin

e organizatave

të shoqërisë

civile që

punojnë për

fëmijët, të

rinjtë dhe

gratë, si dhe

forumeve

politike rinore,

për të

monitoruar në

mënyrë efektive dhe për të vënë përpara

përgjegjësisë qeverisjen lokale dhe atë qëndrore

përmes pjesmarrjes në proceset vendimmarrëse.

Në këtë kuadër ndërhyrjet kryesore do të jenë:

1.Lobim dhe Advokim, në emër të grave dhe të të

rinjve, me partitë politike dhe Parlamentin për të

përmirësuar Kodin Zgjedhor dhe zbatimin e kuotës

gjinore 30%, përmes identifikimit të problematikave

në legjislacion e praktika dhe përmes fushatave për

përmirësimin e Kodit.

Për të arritur këtë, do të synohet formimi i një grupi

pune nga /brenda Koalicionit për Nxitjen e

Pjesmarrjes së Grave dhe të të Rinjve në Politikë,

për të riparë e propozuar ndryshime ligjore në

Kodin zgjedhor; nënshkrimi i një Peticioni Kombëtar

në mbështetje të ndryshimeve të kuotës gjinore si

dhe organizimi i takimeve lobuese e advokuese me

partitë politike parlamentare për ti prezantuar ato

me Peticionin dhe për tu kërkuar publikisht të

mbështesin ndryshimet në Kodin zgjedhor.

2. Mobilizim dhe përfshirje të organizatave të grave

e të të rinjve dhe Forumeve politike në Tiranë, për

të monitoruar dhe vënë përpara përgjegjësisë

politikanët lokalë dhe përfaqësuesit e tyre në

Bashkinë e Tiranës.

Për të arritur këtë, do të synohet zhvillimi dhe

konsultimi i instrumentave dhe mjeteve se si të

mobilizojmë dhe përfshijmë komunitetet dhe

grupet lokale në ndikimin e politikave lokale dhe

monitorimin dhe vënien përpara përgjegjësisë të

zyrtarëve dhe politikanëve lokalë në Bashkinë e

Tiranës; krijimi i një grupi të rinjsh të quajtur

“Lidershipi i të Rinjve të Tiranës”, me përfaqësues

të grupeve politike rinore dhe OJF-ve në Tiranë, të

cilët do të monitorojnë punën dhe vendimet e

këshillit Bashkiak të Tiranës; forcimi i grupeve dhe

forumeve politike të grave dhe të të rinjve,

përfshirë edhe OJF-të, për tu përfshirë në një dialog

direkt me politikanët në Këshillin Bashkiak;

organizimi çdo 6-muaj i një seance dëgjimore në

mbështetje të çështjeve që prekin politikat lokale,

mirëqenien sociale dhe zhvillimin e qytetit lidhur

me gratë dhe të rinjtë në Tiranë; monitorimi i

përditshëm i punës së Bashkisë së Tiranës, Këshillit

Bashkiak dhe strukturave të tjera të zgjedhura në

mënyrë demokratike.

PROJEKTI “TIRANA, QYTETI IM

– ZËRI IM”, ËSHTË NJË

METODOLOGJI DHE QASJE E

INTEGRUAR NË DREJTIM TË

TRAJTIMIT TË MUNGESËS SË

INTERESIT TË QYTETARËVE PËRSA

I PËRKET PJESMARRJES NË

PROCESET POLITIKE NË VEND

PROJEKTI ˝TIRANA, QYTETI IM-ZËRI IM˝

2

“Fakte mbi Bashkinë e Tiranës dhe

Këshillin Bashkiak ”

1- Gjatë muajit Mars Këshilli Bashkiak u mblodh vetëm një herë. Pesë pikat për të cilat u diskutua në mbledhjen e parë të 2012 ishin: a. Marrja në pronësi nga Bashkia e Tiranës të aksioneve të saj të Ujësjellës-Kanalizimeve sh.a, Tiranë. b. Projekt-vendimi ‘Për shpërndarje në programe dhe zëra buxhetorë të fondit të papërdorur të vitit 2011’ prej rreth 375 milionë lekësh, i cili në bazë të ligjit ‘Për menaxhimin e Sistemit buxhetor në Republikën e Shqipërisë’, trashëgohet në vitin pasardhës. Fondi i trashëguar nga viti 2011, do të alokohet 56% për investime dhe 37% për shpenzime korente, në programet kryesore të zhvillimit të qytetit, ndërsa 7% e këtij fondi do të jetë transfertë për Njësitë Bashkiake. c. Propozimi i Kryetarit të Bashkisë për zmadhimin e kapitalit të Klubit të Futbollit “Tirana sh.a”. Ky vendim parashikon dhënien e një shume prej 80 milionë lekësh Klubit të Tiranës, i cili do të përdoret për nevojat e klubit, si për përmirësimin e infrastrukturës, ndërtimin e Akademisë, përmirësimin e kushteve të stërvitjes, rinovimin e bazës materiale e nevojave të tjera të adresuara nga drejtuesit e Klubit të Futbollit të ‘Tiranës’. d. Propozimi ”Për krijimin e Qendrës Sociale Shtëpia e Përbashkët”. Kjo Qendër ndodhet në territorin e Njësisë Bashkiake numër 11 në Laprakë. Në këtë Qendër do u ofrohen shërbime të ndryshme kategorive në nevojë, si informim, këshillim, asistencë ligjore, etj. e. Propozimi për vendosjen e pllakës përkujtimore, në banesën ku ka jetuar Artisti i Popullit (”Nder i Kombit”) Kadri Roshi, konsideruar si legjendë e skenës dhe ekranit shqiptar. 2. Në faqen zyrtare të Bashkisë së Tiranës gjatë këtij muaji janë publikuar 36 lajme, ku vetëm 7 ishin për politikat sociale dhe vetëm një për politikat rinore.

3. Në faqen e Facebook të Kryebashkiakut të Tiranës janë publikuar 61

postime, ku 25 janë lajme dhe të tjerat foto nga aktivitetet e

Kryebashkiakut dhe Bashkisë së Tiranës.

4. Këshilli Bashkiak nuk ka azhornuar faqen zyrtare që në vitin 2011.

Aktualisht nuk ka një faqe te azhornuar të këtij Këshilli.

5. Këshilli Bashkiak është i përbërë nga 36 burra dhe 17 gra.

6. Nga 12 Komisione të Këshillit Bashkiak, vetëm 3 komisione kanë

kryetare femra.

3. Informim të grave e të të

rinjve në Tiranë, përfshirë

organizatat e shoqërisë civile,

për të marrë pjesë në mënyrë

efektive në punën dhe

vendimet e Këshillit Bashkiak

të qytetit dhe në komisionet

qytetare.

Për të arritur këtë, do të

synohet përgatitja dhe

publikimi i një Kalendari Mujor

të mbledhjeve të Këshillit

Bashkiak dhe komiteteve

respektive të qytetarëve,

përfshirë datat dhe vendin e

takimit; përgatitja e një Gazete

Elektronike dy-mujore, për tu

shpërndarë gjerësisht, me një

përmbledhje të të gjithë

vendimeve dhe veprimeve

kryesore të ndërmarra nga

Bashkia e Tiranës dhe Këshilli

Bashkiak; organizimi i një

takimi vjetor me përfaqësues

të Medias dhe grupit rinor

“Lidershipi i të Rinjve të

Tiranës”.

Ndër partnerët

kryesorë të projektit do të jenë:

Koalicioni për Nxitjen e

Pjesmarrjes së Grave dhe të të

Rinjve në Politikë, Partitë

Politike të të gjithë spektrit,

Forumet Politike të Grave dhe

të të Rinjve në qytetin e

Tiranës , OJF-të e Grave dhe të

të Rinjve, Zyrtarët lokalë,

Media lokale dhe Votuesit.

3

Tiranë, 8 Mars 2012 - Përfaqësuesit e Koalicionit për Nxitjen e Pjesmarrjes së Grave dhe të Rinjve në Politikë,

përfaqësues të shoqërisë civile në Shqipëri, të grupeve të të rinjve dhe grave, që punojmë për arritjen e

barazisë gjinore, avancimin, përfaqësimin politik dhe fuqizimin e grave dhe vajzave në Shqipëri, manifestuan

për të rritur pjesëmarrjen e grave dhe vajzave, në politikë dhe vendimmarrje në të gjitha nivelet.

Përfaqësuesit u mblodhën përpara Kuvendit të Shqipërisë, për të kërkuar publikisht që Kuvendi i Shqipërisë të

mos hezitojë për të miratuar fuqizimin dhe zbatimin e kuotës gjinore. U përshëndet Reforma Zgjedhore, që

tashmë Kuvendi i Shqipërisë dhe forcat kryesore politike kanë nisur, por u kërkua që Komisioni i Posaçëm i

Reformës Zgjedhore, në mënyrë të qartë dhe pa ekuivoke, të marrë seriozisht kërkesat dhe propozimet e

shoqërisë civile, që synojnë arritjen e standarteve kombëtare dhe ndërkombëtare për barazinë gjinore në

politikë e vendimmarrje, si me poshtë:

a.Kodi Zgjedhor të përmirësohet duke vendosur si detyrim ligjor, ndaj çdo partie politike që merr pjesë në

zgjedhje, kandidimin e 1 gruaje në çdo 3 emra, në çdo listë elektorale për deputetë, kryetarë bashkish dhe

komunash, anëtarësh të këshillave bashkiake e komunalë; b.Kodi të sanksionojë me ligj detyrimin e

Komisionit Qëndror të Zgjedhjeve që të mos pranojë asnjë listë të kandidatëve në zgjedhje të partive politike,

në KQZ dhe KZAZ, që nuk plotëson deyrimin 1 në 3; c.Kodi të garantojë se 30% e anëtarëve të Komisionit

Qendror të Zgjedhjeve, Komisioneve të Qendrave të Votimit dhe Komisioneve Zonale të Administrimit

Zgjedhor të jenë gra dhe vajza; d.Kodi të fuqizojë sanksionet për eleminimin e votimit familjar, ku gratë,

sidomos në zonat rurale, detyrohen të votojnë kundër dëshirës së tyre.

8 MARS 2012 – SHOQËRIA CIVILE MANIFESTON

NË MBËSHTETJE TË PËRFAQËSIMIT TË GRAVE

DHE VAJZAVE NË POLITIKË

4

Një nga sfidat kryesore që ndesh

shoqëria civile në ditët e sotme

është largësia mes politikë-bërjes

dhe problemeve reale që ndikojnë

në cilësine e jetës së çdo qytetari

në raport me pushtetin vendor.

Polarizimi partiak prek jo vetëm

qeverisjen qëndrore por edhe të

tëra strukturat që hartojnë

politikat e qeverisë vendore.

Axhendat ose programet

qeverisëse që duhet të jenë

thjeshtë plane strategjike për të

rritur mirëqënien e qytetarëve,

shpesh herë shndërrohen në

propagandë partiake. Gjatë

fushatës së tij, në prezantimin e

programit imediat dhe afatgjatë

për qytetin e Tiranës, kandidati

për Kryebashkiak Z. Lulzim Basha,

premtoi se Bashkia nën drejtimin

e tij do të punonte duke pasur

parasysh vetëm “qytetarin” dhe

nevojat e tij.

Për të shmangur rrezikun e

mundshëm të uljes së

gadishmërisë së qytetarit në nivel

lokal, për të ndjekur punën

konkrete të këtyre politikanëve në

krahasim me premtimet e dhëna,

grupi rinor “Lidershipi i të rinjve të

Tiranës” do të monitorojë punën

dhe vendimet e Këshillit Bashkiak

dhe të vetë Bashkisë. Komuniteti

lokal dhe vetë shoqëria civile ka

kështu mundësinë për të qenë më

i informuar dhe i edukuar për

zgjidhjet politike që kanë të bëjnë

me të ardhmen e saj.

Vullneti për të qenë aktiv në

politikë shmang rrezikun e

pasivitetit të votës që ka shoqëria

civile dhe sidomos të rinjtë.

Përkatësia tradicionale partiake

rrezikon të shtypë përkatësinë e

votës, si instrument i mirëfilltë

demokratik për të arritur

standarte të larta përfaqësimi dhe

jetese.

Projekti “Tirana, Qyteti im-Zëri im”

ka në thelb monitorimin e

performancës së Këshillit Bashkiak

dhe do të fokusohet në disa pika

kyçe që kanë të bëjnë me vendim-

marrjen e pushtetit vendor,

veçanërisht për gratë, të rinjtë dhe

fëmijët. Duke filluar nga aktiviteti

mujor i Këshillit Bashkiak, zbatimi i

vendimeve të këtij Këshilli,

aktivitetet e Komisioneve të punës,

programet e premtuara të

Kryetarit të Bashkisë,

vazhdimësinë ose ndërprerjen e

projekteve të administratës së

mëparshme si dhe marrëdhëniet e

të zgjedhurve të rinj me

komunitetin e qytetit të Tiranës në

mënyrë efiçente dhe të

vazhdueshme.

Proçesi i monitorimit do të jetë

serioz dhe i përditshëm nga ana e

të rinjve. Kjo do të vihet në

shërbim të një publiku më të gjerë,

përmes një gazete informuese

elektronike, ku secili qytetar por

sidomos organizatat dhe grupet

lokale të interesit të kenë një

pikënisje serioze nga ku mund të

kërkojnë llogari për performancën

e të zgjedhurve vendorë.

Mersila Ballo

Lehtësuese e grupit rinor

“Lidershipi i të Rinjve të Tiranës”

GRUPI RINOR

“LIDERSHIPI I TË

RINJVE TË TIRANËS”, SI

NJË URË LIDHËSE MES

TË RINJVE DHE

QEVERISJES VENDORE.

5

CRCA, më 1 Mars 2012, ora 18.00-

22.00, ndoqi mbledhjen e parë të

Këshillit Bashkiak për vitin 2012.

Edhe pse CRCA kërkoi nga

sekretariati i Këshillit Bashkiak që

mbledhja të ndiqej nga 3 persona

të stafit, kjo nuk u bë e mundur

me justifikimin se salla ishte e

vogël dhe mund të pranohej

vetëm 1 person. Si fillim CRCA

drejtoi një kërkesë zyrtare për

pjesmarrje në mbledhjet e këshillit,

por në këtë mënyrë autorizimi nuk

mund të merrej menjëherë,

kështu që kontaktuam

drejtpërdrejt me sekretarinë e cila

bëri të mundur dhënien e

autorizimit për pjesmarrjen e

vetëm 2 personave të stafit.

Ndërkohë njoftimi për datën dhe

orën e mbledhjes së Këshillit

Bashkiak u bë publik në site-n

zyrtar të Bashkisë vetëm një ditë

para mbledhjes, më dt. 29 Shkurt.

Nuk ka ende një kalendar të

mbledhjeve të këshillit bashkiak

për të gjithë vitin të bërë publik.

Mbledhja e Këshillit Bashkiak sipas

ligjit të administratës vendore

duhet të organizohet të paktën 1

herë në muaj, ndërkohë që Këshilli

Bashkiak Tiranë kishte më shumë

se dy muaj pa u mbledhur. Në

mbledhje këtë problem e ngriti

përfaqësuesi i grupit të

këshilltarëve të PS, por kryetari i

këshillit bashkiak nuk i dha

përgjigje shqetësimit të tyre.

Mbledhjen e Këshillit Bashkiak e

ndoqi dhe ishte prezent edhe

kryetari i Bashkisë Tiranë, z. Lulzim

Basha.

Në mbledhje u diskutuan pesë

çështje të paracaktuara. I gjithë

diskutimi, por sidomos 2 pikat e

para u shoqëruan me debate nga

këshilltarët e 2 forcave kryesore

politike, çështje të cilat u miratuan

vetëm me votën e këshilltarëve të

mazhorancës.

Ndërsa 3 çështjet e fundit u

votuan nga të gjithë këshilltarët

prezentë, në unanimitet.

Nga vëzhgimi ynë, i procesit të

marrjes së autorizimit dhe

mbarvajtjes së të gjithë mbledhjes,

rezulton se:

Ka mungesë formalizimi dhe

proçedura të panevojshme për

marrjen e autorizimit për

ndjekjen e mbledhjes së

Këshillit Bashkiak ;

Sipas ligjit çdo qytetar është i

lirë të ndjek mbledhjet e

hapura, pra është e

panevojshme burokracia për

marrjen e një autorizimi ; pra

ndjekja e mbledhjeve të

këshillit duhet të jetë e lirë

dhe e hapur;

Ishte pozitive pjesmarrja dhe

ndjekja e gjithë mbledhjes nga

Kryetari i Bashkisë, sepse në

këtë mënyrë ai vihet në

kontakt të drejtpërdrejtë të

shqetësimeve të qytetarëve

përmes këshilltarëve ;

Ka moszbatim të ligjit për

zhvillimin e mbledhjeve të

këshillit bashkiak çdo muaj,

sepse mbledhja e fundit ishte

zhvilluar para më shumë se 2

muajsh;

Kishte probleme në

funksionimin e komisioneve të

punës së Këshillit Bashkiak,

sepse ato nuk ndiqeshin nga

të gjithë këshilltarët ;

Çështjet për diskutim dhe

Vendimet e marra nuk

argumentoheshin nga

këshilltarët dhe kryetarët e

grupeve duke pas parasysh

impaktin afatmesëm apo

afatgjatë tek qytetarët ;

Njërës nga këshilltaret gra nuk

iu dha e drejta e fjalës edhe

pse e kërkoi disa herë atë;

Të tre drejtuesit e Këshillit

Bashkiak, si kryetari edhe

nënkryetarët ishin meshkuj,

pra nuk ishte zbatuar balanca

gjinore;

Ndër këshilltarët, shumica e

tyre ishin meshkuj, ndërkohë

që një pjesë e

konsiderueshme e

Relacioni i vëzhgimit

të Mbledhjes së parë

të Këshillit Bashkiak

Tiranë, Mars 2012

6

Rinia që i duhet Shqipërisë

Nga: Besart Mataj

këshilltarëve ishin të rinj në

moshë;

Për Çështjet sociale si ngritja e

qendrës sociale ‘Shtëpia e

përbashkët’, të gjithë

këshilltarët ishin të ndjeshëm

dhe të unifikuar në vendimin

për tu ardh në ndihmë

shtresave në nevojë, pra për

shërbime që shkojnë direkt

tek qytetarët më në nevojë;

Bërja publike e njoftimit për

ditën dhe orën e mbledhjes së

Këshillit Bashkiak, në website-

n e bashkisë vetëm një ditë

përpara, është afat shumë i

ngushtë, sepse për këtë duhet

të ketë një kalendar të botuar

shumë më herët, me qëllim

informimin në kohë të

qytetarëve.

Ndonjëherë e kam të pamundur

t’i rezistoj tundimit për të

dyshuar dhe pyetur: A ka

Shqipëria rini dhe të rinj?! Nëse

do flisnim për shifra, numra

sigurisht që vetes, por edhe të

tjerëve do i përgjigjesha

pozitivisht, madje me

entuziazëm. Shqipëria ka mbi

150 000 studentë, ka moshën

mesatare më të re në Europë

pas Kosovës (diku tek 27 vjeç), e

të ngjashme si këto, do ishin

tregues se Ne paskemi të rinj,

dhe me mburrje do thoja që kjo

përgjigje më përfshin dhe mua.

Por nuk është se të pasurit

“trupa të rinj” e bën një shtet,

komb, të shprehet me të

madhe se ka rini.

Pa shkuar më larg, duke

qëndruar brenda në Shqipëri,

pa folur e stërlodhur lexuesit

me pyetjen “çfarë është rinia”,

besoj se nuk kemi Rini. Sigurisht

që kemi plot njerëz që bëjnë

pjesë në segmentin moshor 14-

30 vjeç, por tregues i të qënit i

ri është sa nga këta “trupa të

rinj” janë aktivë. Sa i shërbejnë

aktivisht vetes së tyre

nëpërmjet zgjedhjeve personale,

dhe për më tej, sa i shërbejnë

vendit të tyre nëpërmjet

formimit profesional dhe

angazhimit publik.

Shoh me keqardhje

bashkëmoshatarë të mi, që nuk

mendojnë më, por vetëm

konsumojnë atë informacion që

të tjerët, njerëz jo të rinj qoftë

nga mosha, qoftë nga idetë,

servirin. E në këtë grup të rinjsh

konsumator bëjmë pjesë të

gjithë, ose për të qenë akoma

më të saktë, të paktën njëherë

të gjithë ne kemi konsumuar

çfarë na është servirur në

pjatën pa shije të kuzhinierëve

pa vizion. Duket praktikisht e

vështirë të mendosh sot në

Shqipërinë e “mikut”, ku të

kesh vlerë nuk konsiderohesh, e

të jesh verbërisht besnik është

“vlera” që nevojitet për të

mbijetuar si qënie konsumatore,

nëse nuk dëshiron që të tjerët

të të konsumojnë ty.

Në kohën kur duhet të ndodhte

e kundërta, ku të rinjtë të ishin

burim idesh dhe motorr

zhvillimi, në Shqipëri kemi të

rinj, ndjekës të modeleve të

7

vjetra, kopje të shëmtuara të

liderave pa vizion. Por as që dua

ta mendoj që faji është i të

rinjve, do ishte tepër e thjeshtë

që të akuzonim vetëm të rinjtë

shkaktarë që si pasojë solli

mungesën e rinisë në Shqipëri.

Shkaku duhet kërkuar më thellë,

më lart në hierarki.

Nuk kemi rini në Shqipëri, pasi

ka humbur shpresa, dhe madje

madje, ka humbur besimi tek

shpresa. Kaq keq është gjendja,

prandaj është rinia shumë

pasive, prandaj rrinë kafeneve

dhe pikave të basteve. Ka

humbur besimi tek shpresa se

me të mbaruar shkollën ata do

mund të konkurrojnë si

bashkëmoshatarët e tyre në

çdo vend të zhvilluar, për të

fituar vendin e punës, pa pasur

nevojë të kërkojnë “mikun” që

do “kafen”, për t’i dërguar

“kafen” tjetër atij “kollarexhiut

injorant”. Ka humbur besimi tek

shpresa se rinia vërtet sjell

ndryshimin, dhe jo vetëm në

kohë fushatash kur tundin

flamujt dhe pankartat. Ka

humbur besimi tek shpresa se

nëpërmjet pjesmarrjes në jetën

publike, politike, partiake ose jo

zhvillohet vetja dhe vendi.

Shqipëria sot më se kurrë ka

nevojë për të rinjtë. Ka nevojë

për atë rini që nuk fle gjumë,

por është kurdoherë zgjuar dhe

gati të reagojë kur vendi ka

nevojë. Dhe nuk është thirrje

nën armë, por është thirrje për

një rini që angazhohet

publikisht në vendimarrjen e

vendit, në krijimin e një

shoqërie solidare dhe

harmonike. Ka nevojë për atë

rini që merr pjesë jo vetëm si

“trup i ri” por si mendje me ide

të reja e progresive, që u

përgjigjen sfidave të vendit dhe

zhvillimit afatgjatë e të

qëndrueshëm. Ka nevojë për

çdo të ri që formimin e tij

profesional, akademik, por jo

vetëm, nuk e ka qëllim në

vetvete, por një mjet për t’i

shërbyer vetes, e veten e tij ta

vërë në shërbim të Shqipërisë.

Ka nevojë për atë rini që është

e gatshmë të udhëheqë kolegët,

bashkëmoshatarët e tij, pa frikë

se ca “pleq matufë” duan t’u

zënë rrugën ideve dhe energjive

të reja, që një ditë të udhëheqin

vendin për t’i dhënë Shqipërisë

dinjitetin e nëpërkëmbur, për të

mos i dhënë më të drejtë

Pashko Vasës kur

pyet/përgjigjet “Po sot Shqypni,

pa m’thuj si je? Por’si kur lisi i

rrzuem përdhe”. Ja pra, për

këtë rini ka nevojë Shqipëria,

për një rini që beson tek vlerat

morale, tek solidariteti, dhe që

ka besim tek vetja.

Por a e kanë kuptuar këtë gjë të

gjithë të rinjtë? Po të bazohemi

tek ato që thamë në fillim,

dyshoj se akoma jo. Por besoj

se një pjesë e të rinjve e kanë

kuptuar që misioni i tyre në

Shqipëri nuk është të jenë qënie

konsumatore, të përtypin atë

çfarë të tjerët u japin, pa e

bluar më parë. Është detyra e

këtyre të rinjve të flasin me

miqtë e tyre, të ngrenë zërin

për çfarë po i ndodh sot vendit.

Le të krijojmë një marrëdhënie

besimi reciprok me pedagogët

tanë. Nëse jemi kështu siç jemi,

është edhe meritë e tyre. Të

angazhohemi brenda dhe jashtë

partive politike, por duke e

ditur pse po e bëjmë e ku do

shkojmë, të bindur se do

arrijmë qëllimin tonë. S’ka gjë,

le të jenë/jemi pak. E besojmë

se kemi të drejtë, e besojmë se

jemi në rrugë të mbarë dhe se

kjo është mënyra jo thjesht për

ta bërë, por për ta bërë mirë,

njëherë e mirë “Shqipërinë si

gjithë Europa”, që pastaj t’i

themi Europës dhe europianëve

“Welcome to Albania”; “Jemi

krenarë që jemi shqiptar”.

Besart Mataj,

MA, Shkenca Politike,

Universiteti i Tiranës

8

INTERVISTË ME…

Etleva Bisha, Eksperte Politike

Në Dhjetor 2010, CRCA realizoi VËZHGIMIN “Zgjedhjet Elektorale të Qershorit 2009 dhe Produkti në Përfaqësimin e Grave në Kuvendin e Shqipërisë”. Vëzhgimi synonte të vlerësonte se sa dhe si ishte e mundur të arrihej objektivi i kuotës së përfaqësimit të grave në Kuvendin e Shqipërisë prej 30 përqind, si dhe se cilët ishin faktorët që kushtëzuan përmbushjen ose jo të këtij objektivi.

Gjetjet kryesore të këtij Vëzhgimi i sjell përmes intervistës autorja e tij, znj. Etleva Bisha.

Pyetje 1: Sa dhe si i përmbushën partitë politike në zgjedhjet e 2009-s detyrimet ndaj Kodit Zgjedhor në aspektin e respektimit të kuotës gjinore në listat e kandidatëve për deputet?

Për shkak të ndryshimeve që ndodhën në Kodin Zgjedhor në prag-zgjedhjet e 2009, veçanërisht nenit 67 të tij ,

pritshmëritë e Forumeve Politike të Grave, shoqërisë civile, por edhe të aktivistëve për të drejtat e njeriut që kishin punuar për rritjen e përfaqësimit të gruas në vendimarrjet politike publike, ishin të larta në pikpamjen e arritjes së kuotës gjinore në përfaqësimin e grave në Kuvendin e Shqipërisë. Por në fakt, këto zgjedhje edhe pse shënuan progres duke e rritur përqindjen e grave në Kuvendin e Shqipërisë, nuk i përmbushën këto pritshmëri.

Në 12 Qarqe të Vendit pesë partitë politike kryesore që tashmë janë edhe parti parlamentare, kanë pasur në total 669 kandidatë, 193 prej të cilëve kanë qenë gra. Pra këto parti në total kanë patur 29% kandidate gra në listat e tyre (ligji thotë të paktën 30 përqind). Nëse i referohemi dy partive kryesore politike, PS dhe PD që në fakt kanë edhe numrin më të lartë të deputetëve në bazë qarku dhe në atë kombëtar, situata është edhe më keq: PS në total ka patur 24% gra në listat e saj dhe PD në total ka pasur 27% gra në lista.

Absurd është fakti që Kodi Zgjedhor është miratuar nga vetë partitë politike dhe janë po ato që nuk respektojnë

zbatimin e tij.

Po të analizosh se çfarë ka ndodhur me tre vendet e para në listat e kandidatëve kupton se të gjitha partitë politike e kanë përdorur klauzolën “dhe/ose një në tre emrat e parë të listës shumë-emërore duhet ti përkasë secilës gjini”. Në 42% të qarqeve secila prej tyre (me përjashtim të PBDNJ e cila nuk ka patur gra në tre vendet e para në 33% të qarqeve) nuk ka pasur asnjë kandidate grua në një prej tre vendeve të para në listë, gjë që ka ulur shanset e grave për të qenë në zonat fituese të listave të kandidatëve të partive respektive politike.

Pyetje 2. Cili është opinioni juaj në lidhje me kuotën gjinore të parashikuar në Kodin Zgjedhor?

Padyshim që përfshirja e kësaj kuote në Kod është tejet e rëndësishme, por nga sa thashë më lart është e qartë se egzistenca e klauzolës “dhe /ose” në nenin 67 të këtij Kodi, ka qenë një nga faktorët e rëndësishëm që çoi në mosarritjen e kuotës 30% të përfaqësimit të gruas në Kuvendin e Shqipërisë. Nëse partitë politike kanë realisht vullnetin që deklarojnë nëpër media apo nëpër tubime publike në drejtim të rritjes

9

reale të pjesëmarrjes së gruas në vendimarrje të rëndësishme politike dhe publike, duhet të kenë edhe guximin që së pari të heqin “ose” nga neni i sipërcituar dhe së dyti të zbatojnë ato ligje që i miratojnë në Parlament.

Pyetje 3: Cilët ishin faktorët kryesorë që çuan drejt mospërmbushjes së objektivit për të pasur të paktën 30% gra të zgjedhura në Kuvendin e Shqipërisë?

Së pari do të thosha vetë Kodi Zgjedhor me klauzolën “dhe/ose” të shpjeguar më lart u la hapësirën partive politike për të mos përmbushur pritshmëritë mbi arritjen e kuotës gjinore të përfaqësimit të grave në Kuvendin e Shqipërisë. Por kjo kuptohet që lidhet edhe me mungesën e vullnetit politik, si dhe respektimit të ligjit nga partitë politike (ato që edhe e hartuan këtë Kod!!!!), të cilat i shpjeguam edhe më lart.

Një tjetër faktor lidhet me mekanizmat e brendshëm të përdorur nga partitë politike për përzgjedhjen e kandidatëve për deputet. E kam fjalën për mungesën e respektimit të standardeve më të mira demokratike të kandidimit brenda partive politike. Sipas intervistave të realizuara me gra përfaqësuese të Forumeve të Gruas të partive politike pjesë e vëzhgimit, rezulton që vendimi për listat e kandidatëve për 12 qarqet është marrë nga drejtuesit kryesor të forcave politike në nivel kombëtar (Kryesitë), ku gratë janë në minorancë. Kanë munguar

mekanizma përzgjedhës që në thelb do ti jepnin të drejtën kujtdo aspiranti/aspiranteje të konkuronte apo të garonte brenda forcës politike në përputhje me ambicjen/vullnetin individual e politik për të qenë pjesë e listës së kandidatëve për deputet të forcës politike. Mungesa e këtyre standardeve në tërësi krijon barriera për individët që aspirojnë të jenë kandidatë, por për gratë pengesat janë shumë më të mëdha. Marrja e vendimeve për listat e kandidatëve nga një grup i vogël drejtuesish ku gratë janë në minorancë është barriera kryesore me të cilët ato u përballën.

Pyetje 4: Po Forumet Politike të Grave çfarë roli patën në përzgjedhjen e kandidaturave gra dhe përfshirjen e tyre në listat e kandidatëve për deputet në 2009-ën?

Po i referohem sërish intervistave me gra të Forumeve politike. Ato intervista dëshmojnë për mungesë të rolit të Forumeve partiake të Grave në procesin e hartimit/miratimit të listave të kandidatëve. Disa figura të njohura të këtyre Forumeve nuk u përfshinë në lista dhe shumë më e rëndësishme është që Forumet nuk kanë mundur të propozojnë e aq më shumë të lobojnë për të patur një numër më të madh grash të përfshira në listat e kandidatëve. Një tjetër fenomen që vihet re qartazi është fakti që Kryesitë e partive u kanë imponuar kandidaturat e grave degëve

lokale. Emrat e grave që kishin lidhje reale me qarkun respektiv ishin listuar në pjesët jo fituese të listës.

Etleva Bisha, MA, Eksperte e çështjeve politike

10