Univerzitet u Sarajevu

SEMINARSKI RAD

TEMA:

POJAM I ZNAČAJ POREZA NA DOHODAK

Studenti:

PREDMET: Komparativni poreski sistemi Mirza Kozić, 68640

Profesor: dr. Sead Kreso Azra Kočanović, 67662

Asistent: Mirza Kršo Ivana Radišić, 66802

Komparativni poreski sistemi

SADRŽAJ

1. UVOD............................................................................................................................................................3

2. Pojam, karakteristike i osnovni oblici poreza na dohodak............................................................................4

2.1.Pojam dohodka.......................................................................................................................................4

2.2. Karakteristike poreza na dohodak.........................................................................................................5

2.3. Osnovni oblici poreza na dohodak.........................................................................................................6

3. Sastavni dijelovi poreza na dohodak i oblici dohodka..................................................................................7

3.1. Sastavni djelovi dohodka.......................................................................................................................7

3.2. Oblici dohotka.......................................................................................................................................8

4. Značaj poreza na dohodak............................................................................................................................9

4.1. Budžetski značaj....................................................................................................................................9

4.2. Ekonomski značaj...................................................................................................................................9

5. Vrste oporezivanja i obilježja poreza na dohodak........................................................................................9

5.1. Sistemi poreza na dohodak....................................................................................................................9

5.1.1. Ceduralno oporezivanje................................................................................................................10

5.1.2. Globalno oporezivanje..................................................................................................................10

5.1.3. Mješovito oporezivanje................................................................................................................10

5.2. Obilježja poreza na dohodak...............................................................................................................10

6. Porez na dohodak u Bosni i Hercegovini.....................................................................................................11

7. ZAKLJUČAK..............................................................................................................................................13

8. LITERATURA................................................................................................................................................14

Prilog...............................................................................................................................................................15

2

Komparativni poreski sistemi

1. UVOD

Porez na dohodak zauzima središnje mjesto u poreznim sistemima savremenih država, i to ne

samo zbog svoje iznimno velike finanskijske izdašnosti, nego i zbog širokih mogućnosti da se

koristi kao pogodan instrument za ostvarivanje nekih nefiskalnih ciljeva oporozivanja. Međutim uz

nesumnjive prednosti koje su vezane za njegovu primjenu, porezu na dohodak se upućuju i brojni

prigovori koji se odnose kako na probleme porezno-tehničke naravi, tako i na one ekonomske i

socijalne naravi. Moramo reći da je porez na dohodak iznimno kompliciran porezni oblik i da da su

problemi koji se pojavljuju pri oporezivanju dohodka brojni. Oni se odnose npr. na utvrđivanje

oporezivog dohodka, opredjeljenje za oporezivanje pojedinaca, supružnika ili obitelji, izbor metode

utvrđivanja porezne osnovice itd. Za ovaj porez se može reći da je skup za ubiranje, da utvrđivanje

poreza često dovodi do zadiranja porezne vlasti u intimu poreznih obveznika, te da primjena brojnih

poreznih olakšica i oslobađanja ne samo da usložnjava postupak oporezivanja, nego nameće i

dilemu o tome je li porezni teret ravnomjerno raspoređen. Problem pravednosti u oporezivanju

prisutan je i pri utvrđivanju porezne tarife ( minimalne i maksimalne porezne stope, broj poreznih

razreda, utvrđivanje porezne stope za pojedini dio porezne osnovice).

Porez na dohodak je onaj porezni oblik, kod kojeg su toliko usko i stabilno prisutne najrazličitije

činjenicve vezane uz osobu poreznog obveznika, a relativne su za oporezivanje, kao što to nije

slučaj ni kod jednog drugog poreza. Zadnjih dvadesetak godina sve su brojniji i glasniji zahtjevi da

se „kralj među porezima“ kako ga je nazvao J. Popitz, detronizira. Prijedlozi za reformu poreza na

dohodak usmjereni su kako na određene promjene u modalitetima oporezivanja dohodka, tako i na

smanjenje finansijske uloge koju taj porez ima u poreznim sistemima neke zemnja.

3

Komparativni poreski sistemi

2. Pojam, karakteristike i osnovni oblici poreza na dohodak

2.1.Pojam dohodka

Kao što je to slučaj kod svakog poreza, i za porez na dohodak je utvrđivanje objekta i

osnovice oporezivanja od velike važnosti. Kod poreza na dohodak je to, u posebno naglašenoj

mjeri, ne samo važno, nego i teško. Naime, neutralnost u odnosu na alokacijsku politiku kao i

općenitost, univerzalnost, sveobuhvatnost oporezivanja, mogu se izuzimajući posebno politički

utemeljene razloge ostvariti samo onoliko koliko se:

1. Ravnomjerno uspije zahvatiti odnosno obuhvatiti doista ukupni dohodak s jedne strane,

odnosno,

2. Oporezivanjem tim porezom kao elemente dohodka stim da se ne zahvate one veličine koje

nisu dohodak.1

Da bi smo na najlakši način definisali dohodak moram prvo objasniti šta je ustvari dohodak.

Polazeći od teorijske definicije, fiskalnog stanovišta, dohodak se definiše kao “zbir svih

neto prihoda koje je poreski obveznik ostvario u datom periodu (prihodi iz radnog odnosa –lična

primanja, prihodi od samostalne djelatnosti, prihodi od kamata i dividendi i dr.)2. Prateči se ovom

definicijom najednostavnija definicija poreza na dohodak bila bi ta da je porez na dohodak

“vrsta poreza kojim se oporezuje dohodak  fizičkih i pravnih osoba i jedan je od najznačajnijih poreskih

oblika svake savremene države. Karakterišu ga finansijska izdašnost, elastičnost i predvidivost, pa je

pogodan za ostvarivanje mnogih ekonosmkih i socijalnoh politika.

Sadržaj dimenzija u determiniranju predmeta oporezivanja daje odgovor na pitanje na koji dio

ekonomske snage poreznog obveznika usmjereno oporezivanje dohodka. Teritorijalna pak

dimenzija pri utvrđivanju oporezivog dohodka determinira prostor na kojem on nastaje.3

Odabir definicije nekog pojma uvijek je rezultat cilja koji se želi postići. Tako je to slučaj i s

definicijom dohodka. Ako je cilj poreza na dohodak definiran time da je sredstvima ubranim

1 Angel. N. „Einkommensteuer, Handbuch der Finanzwissenschaft, J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), Bd.2, Tubingen 1980., str 334.2 Brümmerhoff D., „Javne financije“, 7. izdanje, Mate, Zagreb 2000., str. 287-328

3 Arbutina H. „Određivanje osobnog i predmetnog obuhvata porezne obaveze pri oporezvanju dohodka i dobiti“, Zbornik Pravnog fakulteta u Zagrebu br. 1-2, Zagreb 1997., str 162

4

Komparativni poreski sistemi

primjenom poreza na dohodak potrebno podmiriti potrebe javnog sektora sa finansijskim

sredstvima, pri definiranju ekonomske snage se polazi od toga da je ona izraz odnosno odraz

uvećane ekonomske mogućnosti raspolaganja određenim sredstvima s jedne strane ali je istodobno

ograničena činjenicama vezanima uz pokrivanje osobnih potreba s druge strane, odabrana bi

definicija dohodka morala maksimalno respektirati ta dva aspekta. Predpostavka za utvrđivanje

dohodka je zbrajanje svih onih ekonomskih veličina koje zajedno čine ekonomsku snagu, koje su se

stekle u jednom ekonomskom razdoblju, npr. unutar jedne kalendarske godine, kod jedne osobe, ali

uz uzimanje u obzir osobnih okolnosti svakog poreznog obveznika. Budući da je porez na dohodak,

kao što je to i porez na nasljedstva i darove te porez na imovinu, personalni, osobni porez, uzimanje

u obzir osobnih svojstava poreznog obveznika je razumljivo i opravdano.

Baš radi toga, kod oporezivanja dohodka, za utvrđivanje poreznog opterećenja nije relevantna samo

veličina dohodka, pa je stoga utvrđivanje samog dohodka pritom tek jedan korak prema krajnjem

cilju.

Razlog zbog kojeg se u obzir uzimaju posebna (osobna) svojstva poreznog obveznika leži u tome,

što na poreznu sposobnost poreznog obveznika utiču određene zadaće i izdaci, koji su povezani s

osobnim okolnostima u kojima se on nalazi( npr. broj članova porodice, tj broj članova porodice

koje porezni obveznik izdržava).

2.2. Karakteristike poreza na dohodak

Porez na dohodak je porezni oblik kojim se zahvata dohodak fizičkih lica. Kod poreznog

oblika za utvrđivanje poreznog opterećenja nisu relevantni samo visina dohodka i porezna tarifa

koja se na njega primjenjuje, već i niz drugih činbenika. Pa upravo stoga što uz ekonomsku snagu

pri oporezivanju dohodka uzimaju u obzir i druge okolnosti, koje se odnose na poreznog obveznika,

može se porez na dohodak definirati kao porez kojim se oporezivanje ekonomske snage fizičkih lica

primarno, ali ne i isključivo, zasniva na dohodku.

Porez na dohodak ima sljedeće osnovne karakteristike:

1. Taj se porez odnosi na ukupan dohodakporeznog obveznika. Po tome se on razlikuje od

poreza na prihod, kojim se oporezuje samo pojedini oblici prihoda, dakle, sa stajališta

definicije pojma dohodak, samo njegovi određeni dijelovi.

2. Porezom na dohodak zahvaća se, odnosno oporezivim se dohodkom smatra ukupni neto

dohodak. Pod tim se podrazumjeva, da se pri oporezivanju respektiraju, i kao odbitne stavke

tretiraju troškovi, koji su bili potrebni da bi se sam dohodak ostvario.

5

Komparativni poreski sistemi

3. Nasuprot potrošnim porezima, koji su orjentisani na dohodak u procesu njegove upotrebe,

porez na dohodak se u pravilu zaniva na pritjecanju, na stjecanju dohodka, odnosno na

dohodku kakav postoji kao rezultat pritjecanja raznih prihoda tijekom razdoblja

oporezivanja.

4. Porez na dohodak jest osobni porez, što treba razumjeti tako da se kod tog poreza u obzir

uzimaju posebne osobne okolnosti koje se odnose na, odnosno koje su povezane s poreznim

obveznikom. Ta karakteristika poreza na dohodak proizilazi iz mnogobrojnih i raznovrsnih

diferencijacija, koje su prije svega rezultat porezno oslobođenih iznosa koji se odnose na

osobu samog poreznog obveznika, brojnih odbitaka i progresivne tarife.

5. Porez na dohodak jest direktni (neposredni, izravni) porez, tj. plaća se prije i neovisno o

trošenju dohodka.

6. Porez na dohodak jedan je od najsloženijih poreza, pri kojem je oživotvorenje onih intencija

koje su mu namjenjene, posebno teško. On na strani države pretpostavlja postojanje dobro

organizirane, sposobne, porezne uprave, a na strani poreznih obveznika relativno velik

stepen spremnosti na saradnju, kao i dobro organizovan sistem evidencije.

7. Porez na dohodak se odnosi na fizička lica. Iako se gotov čini da tu karakteristiku poreza na

dohodak i ne treba posebno naglašavati, ako se sam dohodak promatra kao kategorija koja

se po svojoj biti odnosi na fizičke osobe, ipak ovu osobinu poreza na dohodak treba posebno

istaknuti. To stoga što se ponegdje, što je osobito slučaj u anglosaksonskom pravu, pojam

dohodak koristi i tumači u širem smislu. Terminom: „Porez na dohodak“ (income tax)

obuhvaća se kao individualni income tax, što je porez na dohodak u užem smislu.

2.3. Osnovni oblici poreza na dohodak

Porez na dohodakj može se ubirati primjenom raznih modaliteta kojima se zahvata

dohodak, na osnovi čega je moguće razlikovati tri osnovna oblika ovog porezai to:4

1. engleski (britanski) oblik poreza na dohodak,2. romanski oblik i3. germanski oblik poreza na dohodak

Kod engleskog tipa poreza na dohodak najprije se oporezuju primjenom proporcionalnog opšteg poreza na dohodak (income tax) pojedini dijelovi dohotka, a potom se dohoci koji prelaze utvrđeni iznos oporezuju primjenom dodatnog progresivnog poreza ( surtax).  Income tax se ubire od porezu podložnih prihoda, cedula, koje su dijelom podijeljene na cases, s tim da se za cedule i cases primjenjuju posebne odredbe pri utvrđivanju oporezivog iznosa pojedinog prihoda.

4 Brümmerhoff D., „Javne financije“, 7. izdanje, Mate, Zagreb 2000., str. 287-328

6

Komparativni poreski sistemi

Romanski oblik poreza na dohodak još se uvijek oslanja na cedule kao sastavni dio postupka oporezivanja dohotka. Budući da se određene vrste prihoda oporezuju cedularnim porezima, stoga su poznati pod nazivom „porezi na određene vrste prihoda.

Germanski tip poreza na dohodak odlikuje se time što se ukupni dohodak oporezuje primjenom jednog jedinstvenog progresivnog poreza na dohodak, s tim da se u obzir uzimaju lična svojstva poreznog obaveznika. Kod tog oblika poreza na dohodak poteškoće pri utvrđivanju dohodka daleko su izrazitiji negoli je to slučaj kod engleskog i romanskog oblika poreza.

3. Sastavni dijelovi poreza na dohodak i oblici dohodka

3.1. Sastavni djelovi dohodka

Kada govorimo o porezu na dohodak moramo obratiti paznju i na njegove sastavne

elemente, tj na sta sve treba obratiti pažnju kada govorimo o porezu na dohodatk. U ove elemente

spada:

1. Porezni obveznik

2. Porezna osnovica

3. Poreske olakšice

4. Porezno razdoblje

5. Porska stopa

Porezni obveznik Razlikujemo rezidentnog i nerezidentnog poreznog obveznika. Rezidentni

obveznik je osoba koja ima prebivalište ili uobičajeno boravište u svojoj zemlji tj u zemlji koja

određuje fiskalnu politiku ili je zaposlena u državnoj službi te zemlje i po toj osnovi prima plaću.

Nerezidentni obveznik je osoba koja u datoj zemlji nema prebivalište ili uobičajenoboravište, ali u

toj zemlji ostvaruje dohodak koji podliježe oporezivanju.

Porezna osnovica sa teorijskog aspekta shvaćena je kao dohodak svih izvora i određena je

vrstom prihoda, kao što su:  plate, svi oblici naknada koje imaju karakter ličnih primanja a vezani su za

obavljanje poslovne aktivnosti, dohoci od obavljanja poljoprivredne aktivnosti, dohoci

od samostalne djelatnosti svih oblika proizvodne i neproizvodne aktivnosti, dohoci po osnovu

zakupaimovine, porast vrijednosti imovine (kapitalni dobici), kamate i dividende.U zavisnosti od

zakona, stopa poreza može se razlikovati od vrste dohotka. Kapitalni dohoci mogu biti oporezovani

kada se ostvare (pri prodaji dionica) ili kada se upišu (kada im se tržišna vrijednost poveća). U

7

Komparativni poreski sistemi

nekim zakonodavstvima, određene vrste dohodaka mogu biti potpuno oslobođene ovog poreza, na

primjer, stipendije ili penzije, ili mogu biti oslobođene do određenog iznosa.

Porezne olakšice Osobni su odbici iznosi dohotka koji nisu oporezivi, tj. koji umanjuju poreznu

osnovicu jer se sa stajališta pravednosti smatra da ne treba oporezivati dohodak koji služi za

pokrivanje osnovnih životnih potreba poreznog obveznika, tzv. egzistencijalni minimum. Osobni

odbitak koji se odobrava za poreznog obveznika naziva se osnovnim osobnim odbitkom, a odbici

za supružnika, djecu i druge uzdržavane osobe nazivaju se osobnim odbicima za uzdržavane

članove obitelji. Povećanjem iznosa osobnog odbitka u sistemu poreza na dohodak unosi se veća

progresivnost. Naime, izuzimanjem većeg dijela dohotka od oporezivanja u obliku osobnog odbitka

relativno se manje opterećuju siromašni, a više bogati građani.

Porezno razdoblje Porezno razdoblje je kalendarska godina, ali može biti i kraće ukoliko

tuzemni porezni obveznik postane inozemni i obrnuto, kao i u slučaju rođenja ili smrti poreznog

obveznika.

Poreska stopa   na dohodak su progresivne i imaju funkciju da bolje zahvate ekonomsku snagu

obveznika i neutrališu regresivna dejstva posrednih poreza i da omogući ravnomjernu raspodjelu

poreskog tereta među poreskim obveznicima.  Prednosti koje ima progresivno oporezivanje ogleda

se u ostvarivanju socijalno- političkihciljeva oporezivanja, budući da vrši značajnu redistribuciju

dohotka i imovine poreskih obveznika.Ovakva vrsta poreskih stopa podstiče pojedinca na

produktivniji rad, jer većim radom se želi kompezirati umanjen  je dohotka plaćanjem poreza.

Međutim postoje i nek  i nedostaci progresivnih poreskih stopa. Prije svega, destimulativno djeluje

na privrednu aktivnost poreskih obveznika jer višim stopama nagativno utiče na zalaganjena radu,

veću produktivnost i slično.

3.2. Oblici dohotkaRazlikujemo više oblika dohodka i to:

1. dohodak od nesamostalnog rada,2. dohodak od samostalne djelatnosti,3. dohodak od imovine i imovinskih prava,4. dohodak od kapitala i dohodak od osiguranja5. i drugi dohodak.

8

Komparativni poreski sistemi

4. Značaj poreza na dohodak

4.1. Budžetski značaj Porez na dohodak građana predstavlja jedan od bilansno najznačajnih poreskih oblika u

razvijenim zemljama. Ipak, njegov bilansi značaj zavisi od toga kako se finansira socijalno

osiguranje: ako se socijalno osiguranje u cjelini ili neki njegovi segmenti finansiraju iz budžeta tada

je bilansni porez na dohodak obično veći ako se socijalno osiguranje finansira doprinosima, tada je

bilansni značaj poreza na dohodak obično manji zbog toga je ponekad opravdano, pri

međunarodnim poređenjima koristiti zbirne podatke o prihodima od poreza na dohodak i doprinosa

za socijalno osiguranje

4.2. Ekonomski značaj

Osim značaja za budžet, porez na dohodak građana utiče na:

- ponudu i tražnju za radom

- štednju

- ulaganje ljudi u kupovinu kuća

- strukturu portfolija

- međunarodnu konkurentnost

5. Vrste oporezivanja i obilježja poreza na dohodak

5.1. Sistemi poreza na dohodak

Posmatrajući kroz historiju, mogu se uočiti tri različita pristupa oporezivanja dohotka.

Postoje sljedeći sistemi poreza na dohodak:1. ceduralno oporezivanje2. globalno oporezivanje3. mješovito oporezivanje

9

Komparativni poreski sistemi

5.1.1. Ceduralno oporezivanje

Ceduralni sistem polazi od kocepta kojim se svaka vrsta obveznikovih prihoda oporezuje posebnim porezom, čija je stopa proporcionalna. Kaže se da su ceduralni porezi objektivni; ne vode računa o ukupnoj ekonomskoj snazi obveznika, niti ličnim i porodičnim prilikama. Također su i analitički jer pogađaju samo jedan element poreskog događaja.

Ovaj sistem se koristi u Federaciji Bosne i Hercegovine. Postupak utvrđivanja poreske obaveze je relativno jednostavan, što je i njegova najveća prednost. Nedostaci su ti što se ne dotiču ličnosti obveznika, te slaba dezinflatorna mogućnost i nepostojanje automatskog stabilizacionog djelovanja na konjkuturna kretanja.

5.1.2. Globalno oporezivanje

Globalni (sintetički) sistem je zasnovan na konceptu po kojem sve prihode koje obveznik ostvari, u određenom periodu, treba oporezovati sveobuhvatnim porezom, čija je stopa progresivna. Kaže se da je globalni porez na dohodak subjektivni porez, jer vodi računa o ukupnoj ekonomskoj snazi obveznika i o njegovim ličnim prilikama.

5.1.3. Mješovito oporezivanje

Mješoviti sistem predstavlja kombinaciju koja se zasniva na cedularnom oporezivanju pojedinih prihoda tokom godine, praćena komplementarnom progresivnom stopom poreza, koji se po isteku godine primjenjuje na ukupan dohodak (prihod). Naziva se još i romaskim tipom, jer je dugo primjenjivan u romanskim zemljama (Francuska, Španija, Italija, Portugal...), a i danas se primjenjuje u nekim zemljama Latinske Amerike.

5.2. Obilježja poreza na dohodak

Postoji nekoliko obilježja poreza na dohodak:5

izvor, osnovica i objekt poreza je sam dohodak u svijetu ne postoji jedinstvena definicija dohotka oporezuje se neto dohodak oporezuje se stvarno ostvareni dohodak, a ne pretpostavljeni dohodak oporezuje se neovisno od svrhe i trošenja dohotka i neovisno od izvora od kojeg je ostvaren glavni predstavnik subjektivnog poreza postojanje raznih poreznih olakšica i oslobođenja skup porez za državu i poreznu administraciju.

5 „Poreski sistemi“, Popović D., Beograd, 1999.10

Komparativni poreski sistemi

Porez na dohodak je direktni porez. Primjenom progresivne stope nameće se na oporezovani dohodak pojedinca. Zbog prilagodljivosti ovog poreza postiže se pravednija raspodjela dohotka, što ovu vrstu poreza svrstava u važne poreske oblike.

6. Porez na dohodak u Bosni i Hercegovini

Porez na dohodak u Bosni i Hercegovini je regulisan entitetskim zakonima o porezu na dohodak. U Republici Srpskoj na snazi je Zakon o porezu na dohodak, kojim su propisane stope od 10% i 15%. U Federaciji BiH usvojen je Zakon o porezu na dohodak sa jedinstvenom stopom od 10%, a primjenjuje se od 1. januara 2009. god.  

Karakteristike Zakona o porezu na dohodak u FBiH su:

Jedinstvena stopa poreza od 10%

Lični odbitak od 300 KM mjesečno (od ukupnog mjesečnog neto dohotka se odbija 300 KM

a ostatak se oporezuje)

Dodatni odbici za svakog izdržavanog člana porodice (supružnik, djeca, članovi uže

porodice po prvoj liniji (otac, majka, djed, nena, unučad))

Porez se obračunava i uplaćuje u trenutku isplate plaće (dohotka), a na kraju godine se

podnosi poreska prijava. Ukoliko je osoba u toku godine uplatila više poreza nego što je

prikazano u poreskoj prijavi, stječe pravo na povrat.

Porezu ne podliježu stipendije, penzije, dohotci porodica šehida i poginulih boraca, invalida,

socijalnih davanja, pomoći i slično.

Porez se obračunava i uplaćuje u trenutku ispalte plate (dohotka), a na kraju godine se podnosi

poreska prijava. Ukoliko je osoba u toku godine uplatila više poreza nego što je prikazano u

poreskoj prijavi, stječe pravo na povrat. Porezu ne podliježu stipendije, penzije, dohoci invalida,

socijalih davanja, pomoći i slično.

Oporezivanje ostalih oblika dohodaka do sada je bilo riješeno na sljedeći način:

- Porez na dohodak od imovine i imovinskih prava (svi kantoni, osim TK)

- Porez na dohodak od autorskih prava, patenata i tehničkih unapređenja (svi kantoni, osim

TK)

- Porez na dohodak od igara na sreću (svi kantoni) i

- Porez na dohodak od poljoprivredne djelatnosti (svi kantoni osim tuzlanskog i posavskog).

11

Komparativni poreski sistemi

39%

4%

1%3%

1%

12%

41%

Procentualno učešće poreza na dohodak u javnim prihodima FBiH, 2010. godina

Prihodi od indirektnih poreza Porez na dohodak Zaostale uplate porezaPorez na dobitPorezi građanaNeporezni prihodiVanbudžetski fondovi

Izvor: Baza podataka Sektora za poreznu politiku i javne prihode, Ministarstvo finansija BiH

Porezna uprava Federacije Bosne i Hercegovine, sumirajući rezlutate, obznanila je kako je u 2010.

godini ukupna naplata poreznih i neporeznih javnih prihoda iznosila 3,85 milijardi KM. Na ime

direktnih poreza naplaćeno je 867,6 miliona KM, a na ime fondovskih prihoda, tj. doprinosa otpada

2,6 milijardi KM. Naplata poreza na dohodak je tokom čitave 2010. godine imala tendenciju rasta, a

rezultirala je ukupnim iznosom od 235,2 miliona KM.

12

Komparativni poreski sistemi

7. ZAKLJUČAK

Porez na dohodak je jedan od najznačajnijih poreskih oblika nametnutih pojedincu u suvremenoj državi. To je elastičan i predvidiv porez koji je pogodan za potpomaganje ekonomske i socijalne uloge države.

Porez na dohodak može biti progresivan, degresivan i proporcionalan, u zavisnosti od propisa državnog zakonodavstva. Danas je u svijetu popularan progresivni porez na dohodak, tj. progresivna stopa poreza na dohodak. Ovaj program se usvaja kako bi se postigla konvergencija socijalnih klasa, tj. njihovog dohotka, te smanjenje jaza u dohotku.

Osnovica poreza na dohodak, u praksi, je izraz kompromisa uvjetovanog različitim faktorima administrativne, socijalne, političke i pravne prirode, koji se razlikuju od zemlje do zemlje.

Porez na dohodak je zbog svoje iznimno značajne financijske uloge nazvan, ne samo „kraljem među porezima“, nego i „centralnim suncem poreznog sustava“ suvremenih država.6

6 „Porezni sustav i porezna politika“, Jelčić Barbara i Božidar, Zagreb, 1998.13

Komparativni poreski sistemi

8. LITERATURA

1. „Porezni sustav i porezna politika“, Božidar i Barbara Jelčić, Zagreb, 1998.

2. „Poreski sistemi“, Popović D., Beograd, 1999.

3. „Javne financije“, Brümmerhoff D., 7. izdanje, Mate, Zagreb 2000.

4. „Određivanje osobnog i predmetnog obuhvata porezne obaveze pri oporezvanju dohodka i dobiti“, Arbutina H., Zbornik Pravnog fakulteta u Zagrebu br. 1-2, Zagreb 1997.

5. „Einkommensteuer, Handbuch der Finanzwissenschaft“, Angel. N., J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), Bd.2, Tubingen 1980.

6. „Reforme poreskog sistema“, Kešetović Izudin, Sarajevo, 2004.

7. „Javne financije“, Jurković Pero, Zagreb, 2002.

8. „Poreski sistem“, Rajičević B., Beograd, 1999.

9. www.poslovniportal.ba

10. www.efzg.hr

11. Baza podataka Sektora za poreznu politiku i javne prihode, Ministarstvo finansija BiH, http://www.fmf.gov.ba/

12. http://bosnarije.wordpress.com/2009/03/12/porez-na-dohodak-u-bosni-i-hercegovini/

13.Zakon 12 poreza na dohodak u FbiH http://www.fmf.gov.ba/

14