POELENBURG LEIDRAAD RUIMTELIJKE KWALITEIT...In 2013 is “Nieuwe Koers Poelenburg” ingezet, een...
Transcript of POELENBURG LEIDRAAD RUIMTELIJKE KWALITEIT...In 2013 is “Nieuwe Koers Poelenburg” ingezet, een...
POELENBURG LEIDRAAD RUIMTELIJKE KWALITEIT26 MAART 2015
�.
1. INLEIDING waarom reden,doel,leeswijzer
2. BIOGRAFIE hoeishetgekomen ontstaan,collectiefgeheugen
3. WAT TREFFEN WE AAN Stedenbouw,verkaveling,onbebouwderuimte, bebouwing,leefbaarheid,observaties
4. TYPISCH POELENBURGwatwillenwe Uitgangspunten
5. WERKWIJZE & AANDACHTSGEBIEDENhoedoenwedat integraliteit,Ruimtetussendegebouwen, Identiteit&Thuisvoelen,Inspiratie
6. ROLVERDELING & PROCES wiedoetwat
INHOUDSOPGAVE
verle
den
hede
ntoekom
st
1966 Wachterstraat, Linneausstraat
1. INLEIDING
In2013is“NieuweKoersPoelenburg”ingezet,eensamenwerkingtussendegemeenteZaanstadendecorporatiesParteon,ZVHenRochdale.DeNieuweKoersgaatuitvanrenovatievandebestaandevoorraad.DeLeidraad Ruimtelijke Kwaliteit Poelenburgiseenconvenanttussendezepartijeneneenaanvullingophetbeleidzoalsvastgelegdindewelstandsnota2013.
Deleidraadverwoordeenintegraleengezamenlijkgedragenvisie,dientalsbronvaninspiratieenmotivatieeniseenmiddelvankwaliteitsborgingtenbehoevevandegroteverkleuringsopgavewaarPoelenburgdekoamendejarenvoorstaat.
DezeleidraadgaatoverhethoogbouwgedeeltevanPoelenburg,hetplangebiedisenblijfteennadrukkelijkonderdeelvandegehelewijk.
Hetdoelvandezeleidraadishetformulerenvandeuitgangspuntenvoordetoekomst,waarmeepartijenbijdragenaanbehoudvanderuimtelijkekwaliteitwaardezereedsaanwezigisenversterkenvanderuimtelijkekwaliteitvanPoelenburgwaarditnodigenmogelijkis.Deleidraadgeeftdezeuitgangspuntenhandenenvoetendoorvoordeongebouwdeengebouwdeomgevingbestaandekwaliteitentebenoemenensuggestiestotverbe-teringenteleveren.
De oorspronkelijke opzet van Poelenburg stamt uit een tijd waarin de overheid en“deskundigen”bepaaldenhoewewoondenenwatgoedvooronswas.Stedenbouwwaseenobjectievewetenschapgeworden.Gezinssamenstelling,ruimtebehoefteperlevensfase,wooncarrièreendagindelingwer-denvankwantitatievegegevensvoorzienenalsstandaardengebruiktvooralleburgers,alsbasisbouwstenenvoordewoongebouwen,destempels,dewijken.Demaatschappijwasverzuild,jewistbijwiejehoorde.Demaatschappijisingrijpendaanhetveranderen.Deoverheidtrektzichterugenneemteenfaciliterenderolin.Hetbesefgroeitdaternietéénsoortbewonersismaareenverzamelingindividuen,zoveelmensenzoveelwensen.
Hetoorspronkelijkevanbovenafgestuurdeontwerpvandewijk,samenmetdeevenzoaangestuurdeherontwikkeling,passennietmeerbijdetransitiediedemaatschappijdoormaakt.Dehuidigeleefomgevingvraagtomeenanderebenadering.Debehoefteaanbetaalbarewoningenisgroot,deverzorgingsstaatisonbetaalbaaraanhetworden,erwordteengrootberoepgedaanopzelfredzaamheid,goednabuurschapeneigeninitiatiefvandebevolking.
binnen een grotere context
Poelenburg in aanbouw
�.
Poelenburg stamt uit eentijdwaarin de overheid en “deskundigen” bepaalden hoewewoondenenwatgoedvooronswas.Stedenbouwwaseenobjectievewetenschapgeworden.Gezinssamenstelling,ruimtebehoefteperlevensfase,wooncarrièreendag-indelingwerdenvankwantitatievegegevensvoorzienenalsstandaardengebruiktvooralleburgers,alsbasisbouwstenenvoordewoongebouwen,destempels,dewijken.Demaatschappijwasverzuild,jewistbijwiejehoorde.
Hetoorspronkelijkevanbovenafgestuurdeontwerpvandewijk,samenmetdeevenzoaangestuurdeherontwikkeling,passennietmeerbijdetransitiediedemaatschappijdoormaakt.Dehuidigeleefomgevingvraagtomeenanderebenadering.Debehoefteaanbetaalbarewoningenisgroot,deverzorgingsstaatisonbetaalbaaraanhetworden,erwordteengrootberoepgedaanopzelfredzaamheid,goednabuurschapeneigeninitiatiefvandebevolking.Veelmeerdanhetopknappenvangebouwengaathetomhetinrichtenvaneenkwalita-tiefhoogwaardigeleefomgevingdiehetdagelijkslevenvandewijkbewonersfaciliteert.Geenbreuk,maarcontinuïteit,gefaseerdeverkleuring,versterkingvandekwaliteiten,verbeteringvanzwakkeingrediëntenverwijderingvanobstakels.Opwegnaareenzelfredzamewijk,waarmensenzichthuisvoelen,zichmeekunnenidentificerenenwaarontmoetingengezamenlijkheidwordtgefaciliteerd.
Dezeleidraadspreektoveraandachtsgebieden,ennietoverobjecten.De ruimte tussen de gebouwenfaciliteertontmoetingen,gewildenongewild.Hetishetdecorvoordedagelijksegangnaarwerk,schoolenboodschappen.Identiteitengezamenlijkheid hebbentemakenmetdeverbondenheidmeteenplek,metherkenbaarheid,vanzelfsprekendheid,jethuisvoelen(endusveilig).Schaal,uitstralingenverwijzingnaartypischewijkgebondengeschiedenisencultuurzijnvoorbeeldenvaningrediëntendiemetditaandachtsgebiedtemakenhebben.
LEESWIJZERHoofdstuk2beschrijfthetontstaanvandewijkengeeftlinksnaarplekkenophetnetwaarmeerinformatietevindenis.InformatieoverdetijdwaarinPoelenburgontstondeninformatieoverhetcollectievegeheugenvandewijk,deverhalenengedeeldegebeurtenissen.Hoofdstuk3beschrijftwatwenuaantreffenenwatonsdaarbijopvalt.Hoofdstuk4iseensamenvattingvandeuitgangspuntenwaarmeeweaandeslaggaan.Hoofdstuk5werktdezeuitgangspuntenwatconcreteruitperaandachtsgebied.Hoofdstuk6gaatinopdeonderliggendeafsprakenendewerkwijzebijeeninitiatief.
Voorbeeld: Een technische noodzaak om entrees aan te passen kan direct aanleiding zijn om onveiligheid tegen te gaan, transparantie en doorzicht voor elkaar te krijgen, een collectieve plek voor de bewoners in te richten etc. Kor-tom, veel meer dan alleen een handiger brievenbus, een nieuwe toegangsdeur en een likje verf. Gevelisolatie kan een reden zijn om de identiteit van de huid net wat naar je hand te zetten en het gebouw, wel als onderdeel van het geheel, een wat specifiekere eigen identiteit te geven en een tussenschaal te introduceren tus-sen het grote blok en het individu in.
1. INLEIDINGWAAROM
plangebied leidraad
2. bIografIe - verleden
ONTSTAANSGESCHIEDENISInderegiowasnadeoorlogveelvraagnaarnieuwearbeiders.Zoweluiteigenlandalsvanverderweg.DeZaansewerkgeversrichttenhetBouwbureauZaanseIndustrieopomvooraldienieuwemensenwoningentebouwen.ZoontstondbijvoorbeeldPoelenburg.DewijkisontworpendoordestadsarchitectG.M.G.Bakker.
Metontspanninginderanden(buurthuizen,voormaligeschooltuinen),eendeelomtewonen,eendeelomterecreëren(park)eneendeelmetvoorzieningen(Ven-nenbuurt)ennatuurlijkdegestempeldebouw,isheteentypischvoorbeeldvaneennaoorlogseuitbreidingswijk.Dewijkisvernoemdnaardemolen‘DeGekroondePoelenburg’dieinhetgebiedstondenlaternaardeZaanseSchansverplaatstis.
Hethuidige‘weerpad’,ofhetvroegere‘kerkepad’,vormdevóórdebouwvanPoelenburgeenrechtstreekseverbindingtussenZaandamenhetdorpOostzaan.BijhetopspuitenvandebouwgrondvoordeaanlegvanPoelenburgwerdhetpadonderbroken.
Debebouwingbinnendewijkisneergezetviaeenduidelijkstempelpatroon.Debebouwingstrokenzijnverdeeldinvierkanten,dieparallelentenopzichtevanelkaarverschoven,wordenherhaald.
Aandewestzijdevandewijkislaagbouwgesitueerd,grondgebondenwoningenmetvoorenachtertuin,omringdmetgroen.Naarhetoostentoewordtdebebouwinghogerenzijnerwoontorensenportieketgaeengalerijflatsgesitueerd.
MEER WETEN?
wegwijzer wederopbouw, het Oversticht 2009
zaansewijken.nl/poelenburg
www.beeldbank-nh.nl/poelenburg
https://www.buurtlink.nl/buurten/poelenburg/verhalen
1966 Oudemanstraat
1964 bouw Poelenburg
�.
2. bIografIe - verledenCOLLECTIEF GEHEUGEN
KoningsdagvieringinPoelenburg
KlankbordgroepPoelenburg
Kindroute
WandelenindeZaan,uithetNoordHollandsDagblad:TangerMarkt,Lobeliusstraat
LittleItalyindepolder
3. wat treffen we aan - hedenSTEDENBOUWKUNDIGE OPZET
Poelenburgisgrofwegintedelentusseneenlaageneenhoogbouwgedeelte.DehoogbouwstrektzichuittussendeZuidervaartendeTwiskeweg,langsdelaanPoelenburg.Desteedsherhaaldeensemblesvangebouwen,destempels,bestaanuithaakflats,vrijstaandetorensenstrokenportieketagewoningen.
DegemeenschappelijkekarakteristiekvandebebouwingiseengevolgvanhetsobereendoelmatigekarakterwaarmeedezewijkendoorheelNederland,inraptempowerdengebouwd.
STEDENBOUWKUNDIGE OPZETDelaanPoelenburgvormtdeoostelijkebegrenzingvandewijk.DezebrededoorgaandestraatverbindtdeZuidervaartendeTwiskeweg.HetWeerpaddatovergaatindeKerkstraat,takthieraanrichtingOostzaan.
VanafdelaanPoelenburgisdewijkontsluitingmiddelseenreeksstrateninOost-west-elijkerichting.Dezestratenhebbenophunbeurtweerlinksenrechtsaftakkingenmetdezelfdenaam.IndeschegvormigeruimtetussenhetwaterendelaanPoelenburgbevindtzicheenreeksvoorzieningeninvrijstaandelagebebouwing.
DemeestinhetoogspringendeisdeMoskeeindenoordelijkehoek.Inhethartvandebuurtliggentweevoorzieningenclustersmetwinkelsenbedrijvigheid.Zezijnverbondendooreenrecentgeherstructureerdekindvriendelijkeroute.
stedebouwkundige opzet en verkaveling
Twiskeweg
Thijssestraat
Dodonaeusstraat
E.Heimansstraat
Clusiusstraat
Jaspersstraat
Lobeliusstraat
Wachterstraat
Linnaeusstraat
Zuidervaart
�.
VERKAVELINGDeverkavelingisopgebouwduit13stempels,verdeeldover2typologieën.
Vierstempelszijnsamengestelduiteenensemblevan3portieketageflatsentweebinnentuinen.De5lagentellende,gebouwenstaanhaaksopdestraat,debinnentuinenwordenvandelaanPoelenburggescheidendooreenstrookgarageboxen.Deentreesvandeportiekenliggenaltijdaandenoordzijdeenzijnbereikbaarvanafdestraatofviaeenpaddoordebinnentuin.Debeganegrondisdeelsgevuldmetbergingen,deelsonderdeelvandewoningenopdeeersteverdieping.Deze“Estempels”liggenuitsluitendaandelaanPoelenburg.
Deoverige9stempelsbestaanuiteenvierkantgemeenschappelijkgroengebieddataannoordoostzijdeingekaderdwordtdooreen5lagenhoog,haakvormigwoonge-bouw.Eenvrijstaandetorenmet9bouwlagenmarkeertdezuidwestelijkehoek.
Deze“Lstempels”liggenafwisselendaandelaanPoelenburgenachterdeE-stempels.Opéénuitzonderingna,zijndehaakflatsontslotendoorgalerijenaannoord-enwest-zijde.DehoofdentreesliggenaandeOost-weststraten,metvaakeenbedrijfsmatigeinvullingernaastopdehoek.Derestvandebeganegrondisgevuldmetbergingenengarageboxen.
Deentreevandevrijstaandetorensliggenaandewestzijdevandetuin,ookhierisdebeganegrondverdergevuldmetbergingen.DemiddelstevandezereeksL-stempels,de“spaghettiflat”iseenuitzondering.Hierbestaatdehaakuiteenreeksgeschakeldeportiekendieallenaanstraatzijdedeentreehebben.Indezestempelontbreektdebedrijfsruimteopdehoek.
3. wat treffen we aan - hedenVERKAVELING
Clusisusstraat: Spaghettiflat ontmoet een e stempel
E stempel entree gebied
3. wat treffen we aan - hedenONBEBOUWDE RUIMTE
ONBEBOUWDE RUIMTEDoordatdestempelstenopzichtevanelkaarverspringenendegroenegemeenschap-pelijketuinennooithelemaalomslotenzijn,isdeonbebouwderuimteinPoelenburgeenlappendekenvaningekaderderuimtesdieinelkaarovervloeien.Vanuitdeeneruimte,doemtdevolgendealweerop.
DelaanPoelenburgis-nunog-eenlangerechtedoorgaandestraat.Deplintwordtgedomineerddoorgaragedeuren.OpdehoekenmetdeLobeliustraatendeDodenauerstraatzijnbedrijfsruimtes.Demeestzuidelijk,demeestnoordelijkeendemiddelstehaakflatswordenontslotenvanafdezezijde.DetuinenvandeEstempelshebbeneenverstildkarakter,grasmet-flinke-bomen.
Debuurtstrateninoost-westelijkerichtingbiedendoorzicht,denoord-zuidgerichtestratenzijnnooitlangerdan2stempelsenhebbeneengebouwdebeëindigingaanweerszijden.EenaantalvandetuinenindeL-stempels,zijnrecentelijkheringerichtalsspeelplekvoordegehelebuurt.Ineenaantaltuineniseenstrookdirectlangsdegevelsaanbewonersuitgegeven.DetuinenvandeEstempelszijnkleinerenhebben,erzichookaltijdaanéénzijdeentreesbevinden,eenintiemerenbeslotenerkarakter.
DestraatPoelenburgtaktop5plaatsenaanopdebuurtstratenindewijk.Tweestratenspringeneruitalsdebelangrijkstedragersvandewijk:hetWeerpad,metinhetverlengdedeWachterstraat,endeE.Heimansstraat.HetWeerpadishethistorischelintdatdoorlooptnaarOostzaan.DeE.HeimansstraatverbindtdeschooltuinenenkinderboerderijinhetDarwinparkmetdemoskeeaandeWatering.
Deafgelopenjarenisdeopenbareruimtedeelsopgeknaptenheringericht.Debasishiervoorwashetinrichtingsplanuit2009.Eenbelangrijkuitgangspuntvandezeherin-richtingwashetversterkenvanbestaanderoutes,structurenenverbindingen.Deopenbareruimteisoptedelenineenaantalruimtelijkebouwstenen:
STRAAT POELENBURGHetvoornemenligteromdelaannaaroostzijde,tussenLobeliusstraatenHeimans-straat,uittebuiken.Hetoorspronkelijkeprofielvandelaanzalalseenlangzaamverkeersroutedooreengroeneruimtelopen.
doorzicht & omkadering
noord-zuid verbinding, lang de torens en tuinen
11.
3. wat treffen we aan - hedenONBEBOUWDE RUIMTE
BOOMSTRUCTUUR Deboomstructuurondersteuntenversterktdestedenbouwkundigestructuur.Eenkleurenschemaondersteuntdeoost-westoriëntatieenzorgtvoorvariatieenherkenbaarheidAllestratenhebbeneen‘eigen’boomsoort.Denoord-zuidgeoriënteerdestratenineen‘kleurenbaan’hebbeneenzijdigeen3egroottestraatboomdieinbloeiofherfstkleurmeegaatinhetkleurenschema.Deoost-westgeoriënteerdestratenhebbeneenzijdigeentweedegroottestraatboomDebuurtlintenendehoofdontsluitingvoorhetautoverkeerwordengeaccentueerddoortweezijdigebomenrijenDevoorzieneingenclustersenkindroutewordengeaccentueerddooreenafwijkendegrootte,habitusofkleurvandebomen.
TUINKAMERSDitzijndesemiopenbareverblijfplekkenvoordebewonersvandekwadrantwonin-geninhetlaagbouwgedeelte.Zezijningerichtalsgroeneopenruimtemetenkele,losinderuimtegestrooide,bomenenheestervakken,passendinhetkleurenschema.Deheestervakkenwordeningerichtopkleurvolgenshetkleurschema.
GROENE BANEN Degroenebanenzijninoost-westrichtingaaneensluitendegroeneverbindingen,waarlangseeninformelewandelroutehetDarwinparkmetdespeelhovenverbindt.
DE SPEELHOVEN Grotesolitairebeeldbepalendebomenblijvenonderdeelvanhetbeeldmerkenkarak-tervandespeelhovenbijdeL-flats
DE GROENE RANDENIndegroenzonelangsdeWateringzijnverschillendemaatschappelijkefunctiesalsdeMoskee,devolkstuineneneensportenspelvoorzieningaanwezig.HetDarwinparkisalsparkmaarookdoorderecreatievevoorzieningeneenbelangrijkuitloopgebiedvoordebewonersvanPoelenburg.ZolangdeontwikkelingenaandeoostzijdevanStraatPoelenburgnognietzijngerealiseerdwordtmetgeringeingre-pen,zoalshetdunnenenverwijderenvanbossagesenhetaanleggenvaneensimpeloeverpad(schorsofschelpen),dezegroenzonetoegankelijkerenhetwaterbeterbeleefbaargemaakt.
6
Ontw
erp m
aaiveldinrichting
inrichting openbare ruimte gemeente Zaanstad 2009
BEBOUWINGDebebouwingkenmerktzichdoordeeenduidigevolumes.Elkgebouwheefteenafgebakende,duidelijkherkenbarecontour.Degevelindelingisconformhet“drager-inbouw”principe.Deconstructieenhoofdop-zet(drager)isafleesbaar,vloerbandentonenzichindegevels.Deinvulling(inbouw)bestaatuiteenmozaïekachtigpaletvangemetseldeenbetegel-devlakkenenpuien.
DewoningenindeE-stempelszijnrondomdeportiekengespiegeld.Opdezemanierontstaateentussenschaaltussenhetgrotevolumevanhetgeheleblokendeindividuelewoning.Dewoningenindegalerijflatszijnserieelgeschakeld.
Elkewoningmetzijneigenbouwstenen(inbouw)maakteenritmiekbinnenhetgroteregeheel(drager).Aandegalerijzijdedominerendelangehorizontalenvandegalerijen,aanwestzijdeontstaatdoormetnamedebuitenruimteseenmeerverticalegeledingbinnendegrotecontourvanhetbouwblok.
HetmeestzuidelijkenhetmeestnoordelijkeLstempel,respectievelijkaandeZuider-vaartendeTwiskeweg,zijnparticulierbezit.DeoverigestempelszijnineigendomvanZVH,ParteonenRochdale.
Deoorspronkelijkeopzetvandragereninbouw,metsteedsdezelfdebouwstenenperwoningenmetzijnlichteenoptimistischekleurstellingisgedurendedeafgelopendecenniaopdeachtergrondgeraakt.Hardecontrastkleurenen toevoegingen indevormvanentreeluifelsenherkenning-stekensoverschaduwendegenuanceerdeensubtieleopzet.
MEER WETEN?ToolboxPoelenburg,UrhahnUrbanDesign,september2013
Inrichtingsplanopenbareruimte,NieuwPoelenburg,KwaliteitvoordewijkConceptVoorlopigontwerp,maart2011,gemeentezaanstad
3. wat treffen we aan - hedenBEBOUWING haakflat,portiekontsluiting&
torenflat-VvE,particuliereigendom
haakflat,portiekontsluiting&torenflat-Rochdale‘spaghettiflat’
haakflat,galerijontsluiting&torenflat-Rochdale
L2
L3
L4
L5
L6
L7
L8
E1
E2
E3
E4
typologie , nummering en eigendom
L1Twiskeweg
Thijssestraat
Dodonaeusstraat
E.Heimansstraat
Clusiusstraat
Jaspersstraat
Lobeliusstraat
Wachterstraat
Linnaeusstraat
Zuidervaart
Eflat,portiekontsluiting-Rochdale
haakflat,galerijontsluiting&torenflat-Rochdale
haakflat,galerijontsluiting&torenflat-Rochdale
Eflat,portiekontsluiting-Rochdale
haakflat,galerijontsluiting&torenflat-ZVH
Eflat,portiekontsluiting-ZVH
haakflat,galerijontsluiting-Partheon&torenflat-Rochdale
haakflat,galerijontsluiting&torenflat-Partheon
Eflat,portiekontsluiting-Rochdale
haakflat,galerijontsluiting&torenflat-VvE,particuliereigendom
L9
13.
LEEFBAARHEIDUitdeverschillendeenquêtesenonderzoekenonderdebewonerskomeneenaantalsteedsterugkerendeaspectennaarvorendiewijkbreedspelen.
Erisweiniggevoelvanveiligheidopdestraat,weinigsocialecontrole,weinigobjec-tieveveiligheid,weiniggemeenschapszinenbuurtbetrokkenheid.Dituitzichindeverwaarloosdeuitstralingvanzoweldegebouwen,debestratingalshetgroen,vervuiling,dodeplinten,derommeligeuitstralingvandecollectieveruimtenaanbinnenzijde,devolgeproptekleinebuitenruimten.
Tussendegebouwenisersprakevanonoverzichtelijkesituaties,niemandslanden(plekkendievanniemandzijn),zezijnleeg,tegroot,nietteoverzien,erlopenweinigmensen,erzijnengeplekjes(tpvE-flatsbijvoorbeeld),nietafsluitbareentrees,zwerf-vuilopstraat.
Deleefomgevingisteweinigdierbaarvoormensen,zekomenerwonenomdatermensenwonenmetwiezijzichkunnenidentificerenen/ofomdathetgoedkoopis.Maarnietomdatdeomgevingfantastischis.Erisveelruimte,entochwordenleuke,toevalligeontmoetingenweiniggefaciliteerd.Erontbreekteenduidelijkcentrum,eenhartvandebuurt.
Woningenzijnnietaltijdhandigingedeeld:detoegangvandebadkamerlooptviakeukens,balkonszijnvaakoponhandigeplekken.Eriseenwensvoorgroterebuitenruimtes,ruimereentrees,daglichtindebergingen.Erisveeloverlastdoortocht,vochtenschimmel.Erzijnteweinigteopenenramen.
ErisveelwaarderingvoordebeslotenheidvandetuinenvandeE-flats,voordegoedebereikbaarheidensnelleverbindingmetAmsterdam,voordevelespeelmogelijkhedenendereuringdiedatmetzichmeebrengt.
3. wat treffen we aan - hedenLEEFBAARHEID
OBSERVATIESHoegoedbedoeldook,destringenteopbouwmetzijnleidenderolvoordeefficiëntieendegrootschaligheiddietypischisvoordezebouwperiode,hebbenonsmeteenaantalflinkehoofdbrekensopgezadeld.
Hetplanisontstaanineentijddatdeoverheidoverhaarinwonershoedde.Deonbebouwderuimtewashelemaalopenbaar,vooriedereen.Depraktischegedachteombergingenindeplinttemakeneneeniedervanevenveellicht,luchtenruimtetevoorzien,zorgtervoordatprivébuitenruimtesenontsluitin-genelkaarrondomdeonbebouwderuimteontmoetenendatdeplinten,zijhetaandestraat,zijhetaanhetgroen,geslotenzijn.
Erisveelruimte,veelgroen,maarhetisookvanveelmensenendaarmeetegelijk-ertijdvaakvanniemand.Erisgeenintermediairtussenhelemaalprivéenhelemaalopenbaar.Indeafgelopenjarenzijnpogingengedaanomdeonbebouwderuimtetezoneren.Zezijnnietoveralsuccesvolgeweest,vooralnietwaarhetdekwaliteitvandepubliekeruimtebetreft.Waarinhetplaneenstrookindebinnentuinenaandebewonersisgegeven,delvenruimtelijkekwaliteitensocialeveiligheidhetonderspit.
Ookindebebouwingontbreekteentussenschaaldieeenbrugslaattussenhetindi-viduelehuisendegroteschaalvanhetgehelestempel.Destempelsonderlingzijnuniform,hetismoeilijkteonthoudenwaarjeookweerwoont.
Alsindsdejarentachtigvandevorigeeeuwisinverschillenderenovatierondesge-trachtwataandezeproblematiektedoen.Ditresulteerdeveelalindetoevoegingvancontrastkleurenenobjectenrondomentreesomdeherkenbaarheidtevergroten.Hetverspreiddeeigendommaaktedatperstempelersteedsietsanderswerdgeprobeerdmetuiteindelijkeenrommeligresultaat.Hethardecontrastvandetoegevoegdekleurenendevormentaalvandeingrepenmaaktedatdezerenovatiedegenuanceerde,bescheidenoorspronkeijkeopzetover-schreeuwen.
Hoemeerjejeindebuurtverdiept,hoemeerjeerrondloopt,opverschillendetijdenvandedag,inverschillendejaargetijden,hoemeerdegelaagdheidenruimtelijkediversiteitindewijkopvalt.
3. wat treffen we aan - hedenOBSERVATIES
verstopte entree van een torenflat
toevoegingen uit eerdere renovaties
harde grens helemaal openbaar/helemaal prive
15.
Depositievandeverschillendestempelstenopzichtevanelkaarleverteenspelopvaningekaderdeplekkenendoorkijken.Nietsishelemaalomsloten,nietsishelemaaltransparant.Deruimterussendegebouwenisalseenlappendekenvangrotereenkleinereruimtesdielangselkaarschuiven.Degebouwenmakenhetdecor.
Degrotekrachtenkwaliteitvandebuurtzitheminditgenuanceerdespelmetdoor-zicht,gelaagdheidenbeslotenheidvandeonbebouwderuimteincombinatiemethetvolwassengroen.
Derouteszijnalseenkettingwaarlangsdeverblijfplekkenalskralenzijngeregen.DekindroutetussenLobeliusstraatenBloemkorfiseenprachtigvoorbeeldvaneeningreep/transformatieinhetstedelijkweefsel.Hetbenutenversterktdebelangrijkstekrachtenkarakteristiekenleverteenbelangrijkebijdrageaandekwaliteitvanhetdagelijksleven.
ObservatievandebebouwingleidtooktotnieuweinzichtenindespecifiekekarakteristiekvanPoelenburg.DitdeelvanPoelenburgiseenverzameling,eenfamiliegebouwenmetgroteovereenkomstenmaarookmetveeldiversiteit.
Typerendisdeomkaderingvandegroengebiedendoordehaakvormigeflats.Dezuidgevelheeftdoorgaanseenverticalegeleding,daarzorgendebuitenruimtesvoor.Dewoningenzijnhiertelbaar,degevelwandheeftreliëfendiepte.Dewestkantwordtgedomineerddoordelangehorizontalenvandegalerijen.Ookhierontstaatgelaagdheid,maarineenandererichting.Daarwaardekleurstellinglichtisendeverschillendeelementenslankzijn,isdegelaagdheidopzijnbest,vooralincombinatiemetdegrotebomenindetuinen.
Detorensleidenaaneengroteeenvormigheid.Zezoudenjuistbelangrijkeherken-ningspuntenindewijkkunnenzijn.Ookvaltopdatjuisthierveelentreesverstoptzijnennauwelijksteonderscheidenvandebergingentrees.Juistindegrotebinnentuinenzoueenherkenbareenexpressieveentreeergbijdragenaandesocialeveiligheid.
3. wat treffen we aan - hedenOBSERVATIES
lommerrijk volwassen groen binnentuinen
de haakflats als decor voor het volwassen groen
4. TYPISCH POELENBURG UITGANGSPUNTEN VOOR DE TOEKOMST
Hetdoorzicht,degelaagdheidenbeslotenheidvandeonbebouwderuimte incombinatiemethetvolwassengroenkoesterenenversterken.Degebouwenzijnhetdecor,decoulissen.
Bijelkeingreep,hoekleinschaligogenschijnlijkook(schilderbeurtbv)depositievanhetgebouwindestedelijkomgevinggoedobserverenenwaarmogelijkversterken
Rekenschapgevenaanhetsteedswisselendeperspectiefvandegebruiker,ontwerpenvanuitooghoogte.
Dehelderecontourvandegebouwenkoesteren.
Dedraagconstructieengebouworganisatieherkenbaarhouden.
Degelaagdheidvangalerijen,portiekenenbuitenruimteskoesteren.
Elkewoningheeft,binnende“drager”zijneigenbouwstenen.Dezeinvullingenvormeneensubtieleverzamelingvanpuienenpanelen.Ditprincipekoesterenmettegelijkertijdeenzoektochtnaarwatbetereindividueleherkenbaarheid.
Deoorspronkelijklichtekleurtoonenhetgebruikvantextuurvoordedichtevlakkenkoesteren
Persituatiezoekennaardeovergangtussenprivéenopenbaardieopdiespeci-fiekeplekhetbestezalwerken,rechtdoetaanhetwooncomfortvandebewon-ersénaanderuimtelijkekwaliteitvandeomgeving
Mogelijkhedenvoorzoneringindeonbebouwderuimtemeenemen,prive,gemeenschappelijk,openbaar(collaborativecommons),metaandachtvoorderuimtelijkeinpassingende“PoelenburgseDoorzichten”.
17.
4. TYPISCH POELENBURG UITGANGSPUNTEN VOOR DE TOEKOMST
5. werKwIJZe & aandaChtSgebIeden - toeKomStINTEGRALITEIT
Elkeingreepindeleefomgevingraaktaanvelefacetten.Elkelocatieensituatievereistmaatwerk.Ditdocumentisgeenlijstmettoetscriteriamaareenhandreiking,eengeheugen-steuneneenaanmoedigingomvooralzelfeerstteobserveren,teanalyserenentedelenmetallebelanghebbenden,debewonersvooraan.Langnietalleaspectenzullenoveralevenrelevantzijn.Tochishetvanbelangerbijstiltestaanomgeenkansentemissen.
Wegaanhieronderinopdeverschillendeaandachtsgebiedenenbeginnenmeteenchecklistvragendiebijelkinitiatiefderevuezoudenmoetenpasseren.Vervolgenswordtaangegevenwatbelangrijkisomtekoesterenenteversterkenenwateraanverbetering,veranderingofverwijderingtoeis.Wegaanvanglobaalnaarspecifieker,vanwijkniveaunaardestempelreeksenmetwat“specials”totslot.
19.
5. werKwIJZe & aandaChtSgebIeden - toeKomStRUIMTE TUSSEN DE GEBOUWENStart met Checklist
Watisdebetekenisvandeplekindewijk:fysiek&cultuurhistorisch&sociaal?
Watisderolvandeplekinhetstedelijkweefsel?Watziethetoogvandevoorbijganger?
Isdetuinopenbaar?Aaneenintensieveroute?Ofjuistniet?
Iseraanleidingvooreentussenschaalindeonbebouwderuimte?Iseraanleidingvoornieuwevormenvangezamenlijkheid?Isprogrammeringindeplintgewenst?Mogelijk?
WIJKTekoesteren Hetlommerrijkevolwassengroen. Dedoorzichtenendegelaagdheid. Deautovrijetuinen. Delappendekenaanruimtes. Teverbeteren Deeigenidentiteitendeherkenbaarheidvandeplek binnenhetgroteregeheelverduidelijken.
Communicatietussengebouwendirecteomgeving verbeteren.
Aansluitenoproutesenzichtlijnendoordewijk. nieuwevormenvangezamenlijkheidingebruikenbeheer mogelijkmaken.
Eentussenschaalindeonbebouwderuimteintroduceren.
Bijvoorbeelddoor Lichtelementen,accenten/opbouwen,erkers,lijsten etc.oplangezichtlijnen,aanbelangrijkeroutes.
Inventariseren/faciliterenvaninitiatievenvoor(gezamen- lijk)gebruikbuitenruimtes,bvperportiek,ofperinteresse/ hobby.
Anderevormenvanbeheer&onderhoudteonderzoeken.
Opdaarvoorgeschikteplekkenbergingen/garageboxenin deplintentetransformerennaarbedrijvigheid(aanhuis?)
Kijkgroenalsverblijfs/gebruiksplekinterichten.
e-flatSTekoesteren: Debeslotenheidvandetuinen
Hetwonenopdebeganegrond
Teverbeteren: Contacttussenwoonstraatentuin.
DoorgangendoorzichtvanennaardelaanPoelenburg. Anoniemezijgevels,dichteplinten.
Groenstrookaanstraatzijdebetrekkenbijontwerp.
Bijvoorbeelddoor: Doorzichtinportiekentemaken.
Bergingengedeeltesteonderbreken,transparanteberging toegangentemaken.
Garagestevervangendoorhoogwaardigeendeelstrans paranteafbakening. Garagesteherbestemmenmetlevendigefuncties.
DedoorgangnaarPoelenburgteverbredenenattractiever temaken.
Goedeverlichting.
Donkerehoekenofroutestevermijden.
Vandefietsenrekkeneenontmoetingsplektemaken.
Eenstrooktussenwoningenenopenbareruimtetoete voegendietoegeëigendkanwordenzondergebruikvan schuttingen. Meerexpressieindedichtegevels(zijgevelsenplinten)te maken.
5. werKwIJZe & aandaChtSgebIeden - toeKomStRUIMTE TUSSEN DE GEBOUWEN
e flat, straatzijde
e flat, binnentuin
21.
l-StempelS (haak & toren)Tekoesteren Hetopenbarekaraktervandetuinenendevolwassen bomen.
Teverbeteren Deharde,vaakarmoedigescheidingtussenopenbaaren privé.
Debenauwderuimteonderdegalerijaanstraatzijde.
Contacttussenstraat,gebouwentuin. endeuitstralingvandeplint.
Decontrasterendetoevoegingenrondomentreesenstijg- punten.
Deonduidelijkheidinadres.
Hetontbrekenvaneentussenschaalindeopenbare ruimte.
Bijvoorbeelddoor Zachtereovergangentussenpriveenopenbaardoorsemi- transparanteuniformeafscheidingen,hagen,trappenetc.
Verlichtingopstempelniveau,alseenheidmetspeciale aandachtvoorderuimteonderdegalerijen.
Zichtlijnenenperspectieventeversterkendoorstrategisch weghalen/toevoegenvangroeneinrichting.
Routingintuinenrondomgebouwteontwerpenvanuit hetperspectiefvandebewoners/gebruikers.
Deentreesvanzowelhaakflatsalstorensoptischtevergro- ten,teverlichtenenaantesluitenoproutes.
Andere,levendigereprogrammeringvandeplintenwaar mogelijk.
Transparantie,doorzichtdoorgebouwwaarmogelijk.
5. werKwIJZe & aandaChtSgebIeden - toeKomStRUIMTE TUSSEN DE GEBOUWEN
WIJKTekoesteren Desobere,doelmatige,optimistischeopbouwenorganisa- tievandestempels.
Deovereenkomstenincontour endeherkenbaarheidvandedrager&inbouw.
Degelaagdheid.
Hetmozaïekvanvlakvullingenperwoningenalsgeheel.
Delichtekleurstellingen.
Deherkenbareensemblesbinnenhetgroteregeheel.
Teverbeteren Decontrastkleurenentoevoegingenuitvorigerenovaties.
De-tegrote-eenvormigheidvanzowelgebouwenalson- bebouwderuimte.
Deslechteherkenbaarheidvanentrees.
Dearmoedigebergingtoegangen.
Bijvoorbeelddoor Dekleurenenmaterialenbinnendegroteverzamelingte brengen,metneteenondergeschiktelocatiespecifieke twist.
Debiografievandeplektegebruikenalsinspiratie.
Deentreesentrappenhuizentransparanttemakenen verlichting/beletteringinhetinterieuralsherkenning tekentegebruiken.
Zowelbinnenalsbuitendegebouwenplekkenvooraldan nietgeplandeontmoetingenrealiseren.
Hetmozaïekvangevelinvullingengebruikenomdeeigen woningherkenbaardertemaken.
5. werKwIJZe & aandaChtSgebIeden - toeKomStIDENTITEIT & THUIS VOELEN Start met Checklist
Watvindendebewoners,watfunctioneertwel,watniet?
Zijndegebouwenspecifiek(on)geschiktvooreenbepaaldedoelgroep,enwoontdieerookofishetaanleidingomwatteschuiven?
Hoeherkenikwaarikwoon:mijngebouw,deentreevanmijngebouw,mijnhuiszelf?Wiewilikwaartegenkomen,enwieniet?
WatmaaktdezeplekonderdeelvanheelPoelenburgenwatmaakthemuniek?
eenvomigheid: waar woon ik?
23.
5. werKwIJZe & aandaChtSgebIeden - toeKomStIDENTITEIT & THUIS VOELEN
e-flatSTekoesteren: Dehelderegebouwcontour.
Detussenschaalvandeverticaledoorlopendeportiek- puien.
Deuitgebouwdeentrees. Teverbeteren: Deanonimiteitdoordeveelvuldigeherhaling.
Dekrappemaatvandeentrees.
Deonbestemdebuitenruimterondomdeportiek.
Dedonkereberginggangen.
Bijvoorbeelddoor: Uitnodigendetransparanteentreesmetdoorzichtnaarde tuin.
Daglichtinhetbergingengedeelte.
Subtieleherkenbaarheidperportiek (interieurkleur,verlichting,naamgeving,etc).
Gemeenschappelijkeverblijfsplekbijdeportiek (geclusterdefietsenrekken,zitjes,bankenaandegeveletc) Metselwerkzijgevelsbehoudenmetexpressievegevel- openingen(lijsten).
fijne binnentuin, vervelende doorgang
l-StempelS (haak & toren)Tekoesteren Helderecontourmetdehoekalsomkaderingvande tuinendetorenalsmarkering.
Gelaagdheidentransparantiegalerijen.
Toegankelijkheid(lift!)
Teverbeteren Anonimiteitdoortegroterepetitie.
Eenvormigheidtorens
Wisselwerkingmetonbebouwderuimte.
Bijvoorbeelddoor Genuanceerdetoepassingvankleur,licht,belettering.
Plekkenvoorgezamenlijkheidzowelbinnenalsrondomde gebouwen.
Deschaalvandeentrees(optisch)aantepassenaande schaalvandestempels.
Deonderzijdevandegalerijentebewerken,vooraltpvde stoep;deblindezijgevelsendichteplinten.
Tonsurtonkleurtonen(middengrijs,gematigdgeel,gebro- kenwit)
Relief&textuuroppui-invullingen
Vermijdenvanhardekleurcontrastenentoegevoegde “geintjes”
Debalustradesenconsolesdiebijdragenaandegelaagd heidbehouden.
Dehorizontalenalsdecorvoordestevigeboomstammen, hetrastervaninvullingen,“deinbouw”.
5. werKwIJZe & aandaChtSgebIeden - toeKomStIDENTITEIT & THUIS VOELEN
dichte plint, lage galerij
harde grenzen, veel van het zelfde, grote schaal
25.
5. werKwIJZe & aandaChtSgebIeden - toeKomStINSPIRATIE
MEER WETEN?Ziewww.wznh.nu/.....
textuur in de gevel uitnodigende entree
drager - inbouw in nieuwe jas uitnodigende entree
mozaiek in nieuwe jas tussenschaal door kaders en balkons
gelaagheid, kleurstelling, mozaiek in een nieuwe jas textuur in de gevel
De Nieuwe KoersMet‘DeNieuweKoersPoelenburg’hebbendegemeenteZaanstadendecorporatiesRochdale,ParteonenZVHvanaf2013devolgende‘fysieke’uitgangspuntengeformuleerd:• Focusopkortetermijndoelstellingenomhetvertrouwentewin nenvandebewonersdoordaadwerkelijkeresultatentetonen.• Focusop‘schoon,heelenveilig’.• Verbeteringvandewoonomgevingmetgoedenhoogwaardig onderhoudvandeopenbareruimte,woningrenovatieennieuw bouwwaarditkan.Uitstralingiseenpuntvannadrukkelijke aandacht.• Realistischeduurzaamheidambitiesdiepassenbijdezetijd. Speerpuntenzijneengezondbinnenmilieu,verbeteringvanhet energielabelenenergiebewustzijnonderbewoners;• Defysiekevernieuwingvandewijkmoetinspelenopdesociale eneconomischeontwikkelingvandewijk. Ditvraagtnietmeeromeenomlijndvernieuwingsplanmaarom eenontwikkelingsstrategiedieookvoorzietindeontwikkeling opdemiddellangeenlangetermijn.
RolverdelingIndeuitwerkinghiervanneemtdegemeentegeensturendepositiein(regierol)maarfaciliteert.Datbetekentdatdegemeentehetgesprekoverkwaliteitendetoekomstdaarvanorganiseertenophoofdlijnenvastlegt,zodanigdattegelijkertijdruimteblijftbestaanvoorinitiatiefne-mersinhetgebied.Initiatiefnemerszijninbeginseldediverseeigenaren.EigenarenvanwooncomplexenzoalscorporatiesenVVE’salsookdegemeentealseigenaarvandeopenbareruimteenpubliekegebouwen.
6. ROLVERDELING & WERKWIJZE
Schilderbeurt voor de Lobeliustoren 20
Lobeliustoren geschilderd 2014
27.
6. ROLVERDELING & PROCES
ConvenantDecorporatieshebbenalsinitiatiefnemersuitgesprokenombasisk-waliteitenmetelkaarenmetdeGemeentetewillenaftespreken.Deze‘LeidraadRuimtelijkeKwaliteit’isderuimtelijkeuitwerkingvan‘DeNieuweKoersPoelenburg’.DeLeidraadiseenconvenanttussendebetrokkenpartijen.Daartoewordtdezealsvolgtverankerd:• HetwordtaanGemeentelijkezijdevastgesteldalseenaan vullingophetGemeentelijkbeleidzoalsvastgelegdinde welstandsnota2013.• HetisaandezijdevandeGemeenteverankerdalseen‘pro grammavanuitgangspunten’,onderwelkevernieuwings-en onderhoudswerkzaamhedenvoordeopenbareruimte wordeningekocht.• Hetisaandezijdevandecorporatiesverankerdalseen ‘programmavanuitgangspunten’,onderwelkerenovatie-en onderhoudswerkzaamhedenvoordegebouwenwordeninge kocht.Deleidraadisvooralrichtinggevendendaarmeezowelbruikbaarbijeeningrijpendetransformatiemetgroteambitiesalsbijeeneenvou-digeschilderbeurt,vervangingvanverlichtingofgroenbeheer.Deleidraadiseeninformatiebron,inspireert,motiveert,laatonder-lingeverbandenzienengeeftaanleidingvooroverleg.
WerkwijzeDeinitiatiefnemerlaatzichvoorafadviserendooreenkwaliteitsteambestaandeuiteendoordegemeente aangewezenprevisor/supervisoreneenvertegenwoordigervandevakgroepStedebouw.Ditkanopverschillendemanieren,zoals:vooroverlegoveruitgangspuntenenbedoelingenofontwerp-beoordelingen–advies.Deprevisoradviseertdewelstandscommis-sie.Hetisverderaandeinitiatiefnemershoezijhetachterliggendeontwikkelingsproceswillenvormgevenmetbewoners,adviseursetc.
COLOFON
wieenwat?