Podstawy typografii - SeminariumCo to jest typografia Zbiór zasad, które moga˛pomóc wydawcy,...
Transcript of Podstawy typografii - SeminariumCo to jest typografia Zbiór zasad, które moga˛pomóc wydawcy,...
Podstawy typografiiSeminarium
Maciej Gebala
20-10-2008
Maciej Gebala Podstawy typografii
Co to jest typografia
Zbiór zasad, które moga pomóc wydawcy, redaktorowitechnicznemu, grafikowi czy operatorowi DTP wstworzeniu ksiazki dobrej pod wzgledem formy, zeszczególnym uwzglednieniem zasad jezyka [polskiego].
Maciej Gebala Podstawy typografii
Typograficzne jednostki miar
System Didota (Europa poza W. Brytania)punkt typograficzny: 1p. = 1/2660 metra = 0,3759 mm
System Pica (USA)83 pica = 350 mm1 pc = 4,2169 mmpunkt typograficzny: 1 pt = 1/12 pc = 0,3514 mm
Postscript1 pc = 1/6 cala = 4,2333 mm1 pt = 1/72 cala = 0,3528 mm
Maciej Gebala Podstawy typografii
Pismo jako zbiór znaków
krój pisma – ogólne cechy graficzne (rodzina);odmiany kroju – grubosc, szerokosc, pochylenie;cechy krojów (subiektywne) – jasnosc,ekonomicznosc;stopien pisma – odległosc miedzy najwyzszyma najnizszym elementem znaków pisma;
Maciej Gebala Podstawy typografii
Tradycyjne nazwy dla stopni pisma
3 p. brylant 14 p. srednian4 p. diament 16 p. tercja5 p. perl 20 p. dwugaramond6 p. nonparel 24 p. półkwadrat7 p. kolonel 28 p. dwusrednian8 p. petit 32 p. dwutercja9 p. borgis 36 p. konkordans
10 p. garamond 48 p. kwadrat12 p. cycero
Maciej Gebala Podstawy typografii
Grubosc pisma
Grubosc pierwszej pionowej kreski litery n (w jej połowie)w stopniu 10 p.
bardzo cienkie (< 0,2 mm)cienkie (0,2 – 0,3 mm)zwykłe (0,3 – 0,4 mm)półgrube (0,4 – 0,6 mm)grube (0,6 – 0,85 mm)bardzo grube (> 0,85 mm)
Maciej Gebala Podstawy typografii
Szerokosc pisma
Długosc słowa OHamburgefonsz w stopniu 10 p.
bardzo waskie (< 25 mm)waskie (25 – 30 mm)normalne (30 – 35 mm)szerokie (35 – 40 mm)bardzo szerokie (> 40 mm)
Maciej Gebala Podstawy typografii
Linie pisma
1 podstawowa (normalna)2 srodkowa3 wersalików4 wydłuzen dolnych5 wydłuzen górnych6 akcentów wersalikowych
Maciej Gebala Podstawy typografii
Elementy budowy liter
Maciej Gebala Podstawy typografii
Rodzaje szeryfów
Maciej Gebala Podstawy typografii
Znaki pisma - litery
podrzedne – tekstowe, minuskuły
wersalikowe – majuskuły
kapitalikowe – mediuskuły
Maciej Gebala Podstawy typografii
Znaki pisma - cyfry
zwykłe
mediewalowe
Maciej Gebala Podstawy typografii
Znaki pisma - inne
interpunkcyjnematematyczne i logicznechemiczneakcentowe (diaktryczne)inne
Maciej Gebala Podstawy typografii
Poziome kreski
firet – jednostka równa stopniowi pisma (równiez em)
— pauza (myslnik) (1 firet)– półpauza (1/2 firetu)- dywiz (około 1/3 firetu)
Maciej Gebala Podstawy typografii
Uzycie pauzy
W tekscie ciagłym pauza powinna byc oddzielona odtekstu odstepami o szerokosci 1/4 firetu.W dialogach na poczatku wiersza pauza powinna bycoddzielona od tekstu odstepem o szerokosci 1/2firetu lub 1/5 firetu.Nalezy unikac stosowania pauzy na poczatkuwiersza wewnatrz akapitu.
Maciej Gebala Podstawy typografii
Zastosowania pauzy
Pomiedzy liczbami oznaczajacymi wartoscprzyblizona.W dialogach literackich na poczatku kazdej kwestii(wypowiedzi narratora wplecione do przytoczonejmowy nalezy ujac w pauzy z obu stron).Pomiedzy wyrazami przeciwstawnymi (dobry — zły).W wyliczeniach wersowych.
Półpauza moze byc stosowana zamiast pauzy.
Maciej Gebala Podstawy typografii
Uzycie dywizu
W tekscie ciagłym dywizu nie oddziela sie odstepami.
Połaczenie przedrostka z nazwa własna (eks-Polak).W połaczeniu wyrazów pełniacych równorzedna role(Kedzierzyn-Kozle, Rydz-Smigły, biało-czerwone).Z członami niby i quasi (niby-artysta).W parach wyrazów wystepujacych zawsze razem(gadu-gadu).W wyrazach złozonych z liczba w pierwszej czesci(XX-lecie).W odmianie skrótów miedzy nimi a koncówka.
Maciej Gebala Podstawy typografii
Uzycie dywizu
Jezeli wyraz zawierajacy dywiz jest dzielony w miejscułacznika podczas przenoszenia do nastepnej linii, towskazane jest przeniesc łacznik do nastepnego wiersza.
Maciej Gebala Podstawy typografii
Nawiasy
Zastosowanie nawiasów okragłychUzupełnienie lub objasnienie tekstu głównego.Alternatywne sformułowania tekstu głównego.Oznaczanie przykładów odnoszacych sie do tekstugłównego.
Zastosowanie nawiasów kwadratowychEdytorskie (nie pochodzace od autora) wstawki,poprawki, wyjasnienia, tłumaczenia, komentarze.Skróty, objasnienia i wstawki odautorskie w cytatach.Do oznaczenia zapisu fonetycznego.
Maciej Gebala Podstawy typografii
Cudzysłowy
„ala” – apostrofowy (cytaty, tytuły, przytaczane słowa,nazwy własne).,ala’ – przecinkowy (cudzysłowy wewnatrz tekstuobjetego cudzysłowami).«ala» – ostrokatny francuski (utwory poetyckie)»ala« – ostrokatny niemiecki (podobnie jakprzecinkowy)Wyrazy nie bedace czescia składowa cytatów(komentarze autora, narratora) wydziela siemyslnikami.Cudzysłowy moga byc eliminowane przezzastosowanie innych srodków wyrazu (zmianarodzaju czcionki – najczesciej pochylona).
Maciej Gebala Podstawy typografii
Akapit
Czesc tekstu rozpoczynajaca sie wierszemakapitowym i konczaca sie wierszem koncowym.
Wciecie akapitowe powinno miec wielkosc 1 firetu lub1,5 firetu (dla dłuzszych wierszy)Wiersz koncowy powinien miec długosc co najmniejpodwójnego wciecia akapitowego.W akapitach bez wciec wiersz koncowy powinien byckrótszy od wiersza pełnego o co najmniej 1 firet.Wielkosc wciec powinna byc stała dla całego tekstu.
Maciej Gebala Podstawy typografii
Odległosci miedzywyrazowe
Jednakowe dla tekstów nie justowanych (1/3szerokosci dwóch liter „a”, od 1/4 do 1/3 firetu).Zmienne dla tekstów justowanych (minimalna 1/4firetu, maksymalna 3/4 firetu, preferowana 1/3 firetu).
Maciej Gebala Podstawy typografii
Dzielenie wyrazów
Nalezy ograniczyc liczbe kolejnych przeniesien (niewiecej jak 3 dla długich wierszy i 6 dla krótkich).Nie nalezy dzielic wyrazów dwusylabowych.Nie nalezy dokonywac podziału po pierwszej literzei przed ostatnia krótka sylaba (np. li).Nie wolno dzielic liczb i skrótów.
Maciej Gebala Podstawy typografii
Pozostawianie wyrazów na koncu wiersza
Nie nalezy pozostawiac na koncu wiersza.
tytułów przed nazwiskami (mgr, dr, ...);liczb przed skrótami nazw;inicjały imion przed nazwiskiem;wyrazy jednoliterowe (a, i, o, u, w, z);wyrazy po których nastepuja skróty itp. i itd.;
Maciej Gebala Podstawy typografii
Dziekuje za uwage!
Maciej Gebala Podstawy typografii