Podstawy Przedsiebiorczosci Testy

72

test sprawdzający

Test sprawdzający 1. Podstawy gospodarki rynkowej

Grupa A

Imię i nazwisko .......................................................................... Klasa ............................. Data ...............................

I. (15 pkt) Rozwiąż test. W każdym punkcie tylko jedna odpowiedź jest poprawna.1) Rynek to:

A. tylko mechanizm polegający na określaniu warunków kupna-sprzedaży.B. tylko miejsce, gdzie spotykają się kupujący i sprzedający.C. mechanizm polegający na określaniu warunków kupna-sprzedaży oraz miejsce, gdzie spotykają się kupujący i sprzedający.D. miejsce, gdzie spotykają się przedstawiciele handlowi.

2) Stronę popytu i podaży na rynku kształtują:A. konsumenci i producenci.B. cena.C. tylko producenci.D. tylko usługodawcy.

3) Popyt to dobra i usługi:A. które konsumenci chcą kupić w danym czasie, ale nie mogą ze względu na ich ograniczoną dostępność.B. które konsumenci chcą i mogą kupić po danej cenie i w danym czasie.C. oferowane przez producentów w danym czasie i po danej cenie.D. oferowane przez producentów w określonym miejscu.

4) Podaż to dobra i usługi:A. które konsumenci chcą nabyć w danym czasie.B. oferowane przez producentów w danym czasie po określonej cenie.C. które nabywcy chcą nabyć w danym czasie po określonej cenie.D. oferowane przez producentów w określonym miejscu.

5) Krzywe podaży:A. pokazują, że konsumenci są skłonni kupować, kiedy cena jest niższa.B. są takie same dla wszystkich produkowanych dóbr i usług.C. pozwalają na dostosowanie ceny dobra do zaoferowanej ilości.D. Żadna z podanych odpowiedzi nie jest poprawna.

6) Prawo popytu mówi, że:A. kupujący nabędą więcej po cenach niższych niż po wyższych.B. sprzedający będą produkować więcej po cenach wyższych niż po niższych.C. sprzedający będą produkować więcej po cenach niższych niż po wyższych.D. konsumenci kupują więcej po cenach wysokich niż po niższych.

7) Co się stanie na rynku, jeśli popyt przewyższy podaż?A. Podaż będzie maleć.B. Popyt wzrośnie.C. Cena rynkowa spadnie.D. Cena rynkowa wzrośnie.

8) Na rynku cena równowagi:A. jest ceną urzędową.B. to najwyższa cena, jaką mogą zapłacić konsumenci. C. zrównuje popyt z podażą.D. jest ceną ustaloną w określonym dniu.

Testy sprawdzające

73

test sprawdzający

9) Kiedy popyt na samochody wzrasta, to rośnie również popyt na benzynę. Kiedy popyt na samochody spada, następu-je również obniżenie popytu na benzynę. Samochód i benzyna to:A. dobra niezależne.B. dobra substytucyjne.C. dobra komplementarne.D. dobra luksusowe.

10) Popyt na dobro jest elastyczny, gdy:A. całkowite przychody nie zmieniają się z każdorazową obniżką ceny.B. zmiany w cenie nie mają żadnego wpływu na całkowite przychody.C. popyt silnie reaguje na zmianę ceny.D. występuje okresowy ściśle określony wzrost cen.

11) Piąta z kolei drożdżówka smakuje mniej niż pierwsza. Jest to przykład:A. kosztów utraconych możliwości.B. prawa popytu.C. zmniejszającej się użyteczności krańcowej.D. niedostatku.

12) Które z poniższych twierdzeń jest prawdziwe?A. Popyt jest ważniejszy od podaży przy określaniu ceny.B. Więcej rzeczy zostanie sprzedanych po cenach niższych niż po wyższych.C. Krzywa popytu rośnie. D. Prezydent podpisał ustawę o prawie popytu.

13) Ceny odgrywają rolę sygnałów dla rynku. Oznacza to, że:A. ceny mają wpływ na rodzaj oraz ilość wyrobów i usług oferowanych do sprzedaży.B. ceny nie mają wpływu na popyt i podaż.C. niskie ceny są sygnałem bardzo dobrej kondycji gospodarki.D. ludzie czekają na opublikowanie zestawień popytu i podaży, zanim podejmą decyzje o kupnie lub sprzedaży.

14) Które z poniższych twierdzeń jest przykładem prawa ekonomicznego?A. Spadek prędkości samochodu powoduje spadek zużycia paliwa.B. Wzrost ceny obniża podaż.C. Wzrost ceny zmniejsza popyt.D. Wzrost ceny zwiększa popyt.

15) Które z niżej wymienionych cech określają gospodarkę centralnie planowaną?A. wolność rynkowa, system cen, własność prywatna, konkurencjaB. brak konkurencji, centralne planowanie, centralne zarządzanie gospodarkąC. centralne planowanie, własność prywatna, konkurencjaD. limity produkcyjne, globalizacja produkcji i usług, ceny urzędowe

II. (6 pkt) Określ, który z produktów cechuje się wyższą elastycznością popytu. Uzasadnij swoje stanowisko.

Lp. Dobro lub usługa Popyt jest bardziej elastyczny na: Uzasadnienie

a) sukienka, podręcznik szkolny

b) wizyta u lekarza rodzinnego z powodu wysokiej gorączki, wizy-ta u kosmetyczki

c) puszka napoju, skuter

74

test sprawdzający

III. (10 pkt) Uzupełnij zdania.

Prawo ................................................... określa, ile dóbr i usług są skłonni zakupić ................................................... w określonym czasie

i miejscu przy pewnym poziomie cen. Prawo ........................................................... określa, ile dóbr i usług są skłonni zaoferować

................................................... kupującym w określonym miejscu, czasie i przy pewnym poziomie cen. Wpływ zmiany ceny na

zmianę podaży można mierzyć za pomocą cenowej elastyczności popytu, która jest tym ..............................................................,

im mniej jest ................................................... danego towaru, np. benzyna.

Jeśli podaż jest większa od popytu, to sytuację na rynku określa się jako ............................................................. . Sytuację odwrot-

ną definiujemy jako ............................................................ .

Nadwyżka popytu nad podażą była charakterystyczna w gospodarce ................................................... . W gospodarce rynkowej

podaż jest ................................................... od popytu.

IV. (5 pkt) Uzupełnij tabelę, tak aby przedstawiała cechy charakterystyczne konkurencji na różnych rynkach.

Konkurencja dosko-nała

Konkurencja monopolistyczna

Oligopol Monopol

1) Liczba firm dużo niezależnych wiele

2) Wpływ producenta na cenę

ograniczony przez dostępność sub-stytutów

duży, szczególnie w wypadku lidera cenowego

3) Zróżnicowanie produktów brak, wyroby homo-geniczne

zależne od typu wyrobu

4) Bariery wejścia na rynek niewielkie bardzo duże

5) Promocja brak bardzo silna

V. (10 pkt) Połącz pojęcia z odpowiednimi definicjami.

1) Konkurencja A Wartość danego dobra.

2) Zysk B Miejsce, gdzie spotykają się kupujący i sprzedający w celu dokonania transakcji.

3) Cena C Struktura rynkowa charakteryzująca się występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy lub producenta danego towaru, który kontroluje podaż i ceny, oraz występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek.

4) Transformacja D Stosowana m.in. w Polsce w różnych okresach po 1945 roku. Dotyczyła zarówno żywno-ści, dóbr codziennego użytku i używek (cukier, mięso, tłuszcze, słodycze, buty, środki czy-stości, papierosy, alkohol, kawa), jak i dóbr luksusowych (samochody, meble) oraz materia-łów (np. cement, cegły, papier).

5) Oligopol E Zmiany zachodzące wewnątrz systemu politycznego oraz partyjnego związane z jako-ściową zmianą sposobu rządzenia, sprawowania władzy.

6) Izolacja F Sytuacja na rynku, gdy popyt jest równy podaży.

7) Równowaga rynkowa

G Utrzymywanie dystansu między państwami realizującymi model gospodarki centralnej a państwami realizującymi model gospodarki rynkowej.

8) Reglamentacja H Rywalizacja firm o konsumenta.

9) Monopol I Cel działalności firm w warunkach gospodarki rynkowej.

10) Rynek J Sytuacja na rynku, w której występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi.

1) .................. 2) .................... 3) .................... 4) .................... 5) .................... 6) .................... 7) .................... 8) .................. 9) .................. 10) ..................

75

test sprawdzający

VI. (7 pkt) Na wykresie zaznacz następujące elementy: 1 – cena, 2 – ilość, 3 – popyt, 4 – podaż, 5 – cena równowagi rynkowej, 6 – niedobór rynkowy, 7 – nadwyżka rynkowa.

Do narysowania również

do odpowiedzi.

76

test sprawdzający

Test sprawdzający 1. Podstawy gospodarki rynkowej

Grupa B


I. (15 pkt) Rozwiąż test. W każdym punkcie tylko jedna odpowiedź jest poprawna.1) Które z niżej wymienionych cech określają gospodarkę centralnie planowaną?

A. brak konkurencji, centralne planowanie, własność prywatna B. wolność rynkowa, system cen, własność prywatna, konkurencjaC. centralne zarządzanie gospodarką, centralne planowanie, brak konkurencjiD. limity produkcyjne, globalizacja produkcji i usług, ceny urzędowe

2) Które z poniższych twierdzeń jest przykładem prawa ekonomicznego?A. Wzrost ceny powoduje zwiększenie popytu.B. Spadek prędkości samochodu zmniejsza zużycie paliwa.C. Wzrost ceny obniża podaż.D. Wzrost ceny zmniejsza popyt.

3) Ceny odgrywają rolę sygnałów dla rynku. Oznacza to, że:A. ceny nie mają wpływu na popyt i podaż.B. niskie ceny są sygnałem bardzo dobrej kondycji gospodarki.C. wysokie ceny są sygnałem dobrze prosperującej gospodarki. D. ceny mają wpływ na rodzaj oraz ilość wyrobów i usług oferowanych do sprzedaży.

4) Które z poniższych twierdzeń jest prawdziwe?A. Więcej rzeczy zostanie sprzedanych po cenach niższych niż po wyższych.B. Przy określaniu ceny popyt jest ważniejszy od podaży.C. Krzywa popytu rośnie. D. Prezydent podpisał ustawę o prawie popytu.

5) Piąta z kolei drożdżówka smakuje mniej niż pierwsza. Jest to przykład:A. kosztów utraconych możliwości.B. zmniejszającej się użyteczności krańcowej. C. prawa popytu.D. niedostatku.

6) Elastyczność popytu na dobro polega na tym, że:A. popyt silnie reaguje na zmianę ceny. B. zmiany ceny nie mają żadnego wpływu na całkowite przychody.C. całkowite przychody nie zmieniają się z każdorazową obniżką ceny.D. występuje okresowy ściśle określony wzrost cen.

7) Kiedy popyt na samochody wzrasta, to rośnie również popyt na benzynę. Kiedy popyt na samochody spada, następu-je również obniżenie popytu na benzynę. Samochód i benzyna to:A. dobra niezależne.B. dobra substytucyjne.C. dobra luksusowe.D. dobra komplementarne.

8) Na rynku cena równowagi:A. zrównuje popyt z podażą. B. to najwyższa cena, jaką mogą zapłacić konsumenci. C. jest ceną urzędową.D. jest ceną ustaloną w określonym dniu.

77

test sprawdzający

9) Co się stanie na konkurencyjnym rynku, jeśli podaż przewyższy popyt?A. Cena rynkowa spadnie. B. Podaż będzie w dalszym ciągu wzrastać.C. Popyt wzrośnie.D. Cena rynkowa wzrośnie.

10) Prawo popytu mówi że:A. sprzedający będą produkować więcej po cenach wyższych niż po niższych.B. konsumenci kupują więcej po cenach wyższych niż po niższych.C. liczba wyrobów oferowana do sprzedaży nie zależy od ceny.D. kupujący nabędą więcej po cenach niższych niż po wyższych.

11) Krzywe podaży:A. są identyczne dla wszystkich dóbr i usług.B. pokazują, że producenci będą sprzedawać więcej po niższej cenie. C. pozwalają na dostosowanie ceny dobra do zaoferowanej ilości.D. Żadna z odpowiedzi nie jest poprawna.

12) Podaż to dobra i usługi:A. oferowane przez producentów w danym czasie i po określonej cenie. B. które konsumenci chcą nabyć w danym czasie.C. które nabywcy chcą nabyć w danym czasie i po określonej cenie.D. oferowane przez producentów w określonym miejscu.

13) Popyt to dobra i usługi:A. które konsumenci chcą kupić w danym czasie, ale nie mogą ze względu na ograniczoną dostępność.B. oferowane przez producentów w danym czasie i po danej cenie. C. które konsumenci chcą i mogą kupić po danej cenie i w danym czasie.D. oferowane przez producentów w określonym miejscu.

14) Stronę popytu i podaży na rynku kształtują:A. czynniki demograficzne.B. konsumenci i producenci. C. tylko producenci.D. wysokie ceny.

15) Rynek to:A. tylko mechanizm polegający na określaniu warunków kupna-sprzedaży.B. mechanizm polegający na określaniu warunków kupna-sprzedaży oraz miejsce, gdzie spotykają się kupujący i sprzedający.C. tylko miejsce, gdzie spotykają się kupujący i sprzedający.D. miejsce, gdzie spotykają się przedstawiciele handlowi.

II. (6 pkt) Określ, który z produktów cechuje się wyższą elastycznością popytu. Uzasadnij swoje stanowisko.

Lp. Dobro lub usługa Popyt jest bardziej elastyczny na: Uzasadnienie

a) czekolada, samochód

b) sweter, lekarstwa na przewlekłą chorobę

c) wizyta u ortopedy ze złamaną nogą, wizyta u fryzjera

78

test sprawdzający


........................................................... to nauka zajmująca się procesami gospodarowania. ....................................................... to dział, któ-

ry zajmuje się badaniem rynków poszczególnych dóbr i usług oraz gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami.

................................................... to dział, który zajmuje się gospodarką jako całością. Do zaspokojenia potrzeb ekonomicznych

ludzi konieczne są dobra. Dzielą się one na dobra ..................................................., stworzone przez samą przyrodę, a nie wy-

tworzone przez człowieka, oraz dobra ..................................................., charakteryzujące się tym, że konieczne jest użycie pracy

ludzi lub maszyn do ich wytworzenia, są wytwarzane z zasobów naturalnych ziemi lub innych dóbr już wytworzonych,

mogą być wytworzone tylko w ograniczonej ilości, czyli ................................................... ich dla wszystkich.

Dobra, z których rezygnujemy, aby uzyskać inne dobra, w ekonomii noszą nazwę kosztu ....................................................... .

Przykładem takiego kosztu jest rezygnacja z wolnego czasu na rzecz dodatkowej pracy, co pozwoli na zwiększenie do-

chodów w gospodarstwie domowym. Do czynników wytwórczych zaliczamy: ..................................................., ziemię, kapitał,

informację oraz ................................................... . Podmiotami procesów gospodarczych są przedsiębiorstwa, gospodarstwa

domowe i ................................................... .

IV. (5 pkt) Uzupełnij tabelę, tak aby przedstawiała cechy charakterystyczne konkurencji na różnych rynkach.

Konkurencja doskonała

Konkurencja monopolistyczna

Oligopol Monopol

1) Zróżnicowanie produktów duże brak

2) Promocja istotna słaba

3) Wpływ producenta na cenę

brak – cena okre-ślana przez rynek

bardzo duży

4) Bariery wejścia na rynek brak duże

5) Liczba firm kilka dużych jedna wielka

V. (10 pkt) Połącz pojęcia z odpowiednimi definicjami.

1) Cena A Struktura rynkowa charakteryzująca się występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy lub producenta danego towaru, który kontroluje podaż i ceny, oraz występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek.

2) Izolacja B Cel działalności firm w warunkach gospodarki rynkowej.

3) Konkurencja C Miejsce, gdzie spotykają się kupujący i sprzedający w celu dokonania transakcji.

4) Monopol D Sytuacja na rynku, gdy popyt jest równy podaży.

5) Oligopol E Stosowana m.in. w Polsce w różnych okresach po 1945roku, dotyczyła zarówno żywno-ści, dóbr codziennego użytku i używek (cukier, mięso, tłuszcze, słodycze, buty, środki czy-stości, papierosy, alkohol, kawa), jak i dóbr luksusowych (samochody, meble) oraz materia-łów (np. cement, cegły, papier).

6) Reglamentacja F Sytuacja na rynku, w której występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi.

7) Równowaga rynkowa

G Utrzymywanie dystansu między państwami realizującymi model gospodarki centralnej a państwami realizującymi model gospodarki rynkowej.

8) Rynek H Rywalizacja firm o konsumenta.

9) Transformacja I Zmiany zachodzące wewnątrz systemu politycznego oraz partyjnego związane z jako-ściową zmianą sposobu rządzenia, sprawowania władzy.

10) Zysk J Wartość danego dobra.

1) .................. 2) .................... 3) .................... 4) .................... 5) .................... 6) .................... 7) .................... 8) .................. 9) .................. 10) ..................

79

test sprawdzający

VI. (7 pkt) W tabeli zestawiono ceny oraz odpowiadające im popyt i podaż. Na tej podstawie uzupełnij zdania.

Cena Popyt Podaż

40 280 40

60 190 90

80 120 120

100 85 145

120 35 165

Przy cenie 120 popyt wynosi ........................................, natomiast podaż – ........................................ . Na rynku jest nadwyżka .............

........................... wynosząca ........................................ .

Przy cenie równej 60 nadwyżka ........................................ wynosi ........................................ .

Przy cenie ........................................ wielkość popytu jest równa wielkości podaży.

80

test sprawdzający

Test sprawdzający 2. Komunikacja interpersonalna

Grupa A


I. (12 pkt) Przy każdym ze stwierdzeń napisz P, jeśli jest prawdziwe, lub F, jeżeli jest fałszywe.

1) Ekstrawertyk lubi spędzać czas w samotności. ............

2) Teoria potrzeb Maslowa zakłada, że niezaspokojenie potrzeb niższego rzędu uniemożliwia zaspokojenie potrzeb wyż-

szego rzędu. ............

3) Najsłabszy jest konflikt typu dążenie–dążenie, ponieważ pojawia się wraz z koniecznością wyboru między dwoma

równie atrakcyjnymi działaniami. ............

4) Osoby asertywne są śmiałe i otwarte, potrafią uszanować odrębność innych. ............

5) Grupy inkluzyjne (otwarte) stosują liczne i rygorystyczne kryteria przyjmowania nowych członków; mogą nimi być na

przykład: wykonywany zawód, majątek, pochodzenie społeczne. ............

6) Poprawnie przeprowadzona analiza SWOT pozwoli na zminimalizowanie zagrożeń i zwiększenie szans pełnej realiza-

cji planowych działań. ............

7) W procesie podejmowania decyzji istotne są m.in. następujące zasady: zasada działania schematycznego, zasada

wzajemności, zasada zaangażowania i konsekwencji. ............

8) W zależności od stopnia zorganizowania procesu decyzyjnego, kompetencji, osób podejmujących decyzje oraz celu,

jaki ma być osiągnięty, można wyróżnić cztery modele podejmowania decyzji. ............

9) Negocjacje to rozmowy podjęte dobrowolnie przez wszystkie strony konfliktu; po ich pomyślnym zakończeniu żadna

strona nie powinna się czuć przegrana. ............

10) W Polsce reklama może zawierać treści dyskryminujące ze względu na rasę, płeć lub narodowość. ............

11) W przypadku zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa sprzedawcy konsument może w terminie dziesięciu

dni od zawarcia umowy odstąpić od niej bez podania przyczyny. ............

12) Gwarancja jest zawsze roczna. ............

II. (5 pkt) Połącz pojęcia z odpowiednimi definicjami.

1) Motyw A Cecha osobowości polegająca na tendencji do kierowania swojej percepcji i działań do wewnątrz – na własne myśli i emocje, z jednoczesnym zmniejszonym zainteresowa-niem i aktywnością skierowanymi na świat zewnętrzny.

2) Asertywność B Stosunkowo stałe cechy, dyspozycje czy właściwości jednostki, które nadają względną spójność jej zachowaniu.

3) Grupa spo-łeczna

C Bodziec inspirujący działanie, przyczyna tłumacząca postępowanie człowieka i kryją-ca się za tym postępowaniem – zarówno świadoma, jak i wyparta; wynika z potrzeb i kształtuje cele.

4) Osobowość D Zbiór co najmniej trzech osób, którego członkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspokajania własnych potrzeb. Charakteryzuje się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm oraz wartości.

81

test sprawdzający

5) Introwersja E Posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz wła-snych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach spo-łecznych.

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) .................................... 5) ....................................


................................................... jest jednym z najważniejszych pojęć w psychologii. Oznacza całość zintegrowanych procesów

psychicznych człowieka, które ujawniają się w działaniu, ukierunkowanym na realizację określonych celów.

Z kolei ................................................... to zespół względnie stałych właściwości psychicznych człowieka i należy do tych cech

osobowości, które w znacznym stopniu są uwarunkowane genetycznie i podlegają niewielkim zmianom w trakcie roz-

woju człowieka. Wśród wielu różnych koncepcji psychologicznych wyróżniamy koncepcje oparte na poglądach .............

......................................, według którego ludzi można podzielić na ..................................................., ..................................................., ..............

..................................... i ................................................... . Z kolei Carl Gustav Jung wyróżnił dwa przeciwstawne typy: nieśmiałego

i zamkniętego ................................................... oraz towarzyskiego i otwartego ................................................... .

W rozwoju osobowości człowieka istotną rolę odgrywają jej cechy kierunkowe. Należą do nich między innymi ...................

................................, czyli uczucia, myśli i uwaga skierowane na jakąś rzecz lub zjawisko, a także skłonność do wykonywania

czynności z tym związanych.

Do mechanizmów regulujących zachowanie się człowieka należą m.in. różnego rodzaju ................................................... oraz ..

................................................. .

IV. (10 pkt) Uzupełnij piramidę potrzeb Maslowa. Przypisz nazwy kategorii potrzeb oraz przykłady potrzeb do odpowiednich poziomów. Odpowiednie numery oraz symbole literowe wpisz w poniższą piramidę.

Kategorie potrzeb Przykłady potrzeb

1) potrzeba szacunku2) potrzeby fizjologiczne3) potrzeba samorealizacji4) potrzeba afiliacji5) potrzeba bezpieczeństwa

a) spełnienie osobiste, rodzinne, zawodoweb) grupa społeczna, przyjaciele, klasa szkolnac) praca, dom, małżeństwod) jedzenie, wydalaniee) uznanie, zadowolenie z siebie, podziw ludzi

V

IV

III

II

I

Do narysowania

82

test sprawdzający

Test sprawdzający 2. Komunikacja interpersonalna

Grupa B



1) Asertywność jest umiejętnością nabytą. ............

2) Stres objawia się tylko negatywnymi zmianami w zachowaniu człowieka. ............

3) Najwyżej w hierarchii potrzeb według Maslowa znajduje się potrzeba uznania. ............

4) Jednym z nieświadomych mechanizmów obronnych jest wyparcie, czyli odstąpienie od działań w związku z pojawie-

niem się przeszkód, które wydają się nie do pokonania. ............

5) Więź społeczna to akceptowane przez jednostkę poczucie przynależności, uczestnictwa i łączności z członkami okre-

ślonej zbiorowości. ............

6) Dla właściwego funkcjonowania grup społecznych, zwłaszcza o charakterze formalnym (np. przedsiębiorstwo, orga-

nizacje społeczne i polityczne, szkoła) niezbędne są role organizacyjne, które wynikają ze struktury instytucji. ............

7) Konfrontacja stanowi ostatnią fazę rozwoju grupy, zespół nauczył się na bieżąco rozwiązywać konflikty, jego człon-

kowie zgłaszają nowe pomysły, a ich praca jest najefektywniejsza. ............

8) Decyzje strategiczne dotyczą działań podejmowanych w kilkuletniej perspektywie, pewność osiągnięcia celu jest

niska, a poziom ryzyka – wysoki. ............

9) Jedną z najważniejszych barier procesu decyzyjnego są bariery motywacyjne, czyli brak wystarczających informacji

do podjęcia racjonalnej decyzji. ............

10) Arbitraż to zwrócenie się przez obie strony konfliktu do osoby lub instytucji niezależnej z prośbą o rozwiązanie kon-

fliktu. ............

11) Konsument to osoba nabywająca od przedsiębiorcy towar lub usługę, niezwiązaną z prowadzoną przez nią działal-

nością gospodarczą lub zawodową, w celu zaspokojenia swoich potrzeb życiowych. ............

12) Konsumentowi przysługuje prawo wyboru, czy skorzysta z uprawnień z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjne-

go z umową czy z uprawnień z tytułu gwarancji. ............

II. (5 pkt) Połącz pojęcia z odpowiednimi definicjami.

Pojęcie Opis

1) Frustracja A Stany psychiczne wyrażające ustosunkowanie się człowieka do określonych zdarzeń, ludzi i innych elementów otaczającego świata, polegające na odzwierciedleniu sto-sunku człowieka do rzeczywistości.

2) Samoakceptacja B Przykry stan emocjonalny związany z niemożnością realizacji potrzeby lub osiągnięcia określonego celu.

3) Temperament C Odczuwalny brak czegoś.

4) Uczucia D Szacunek dla samego siebie.

5) Substytucja E Zespół dziedziczonych cech osobowości, zdeterminowanych genetycznie i ujawnia-jących się już w pierwszym roku życia człowieka, stanowiący podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości.

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) .................................... 5) ....................................

83

test sprawdzający


Do mechanizmów regulujących zachowanie się człowieka należą m.in. różnego rodzaju ............................................................,

czyli odczuwalny brak czegoś. Najbardziej znaną klasyfikację potrzeb przedstawił amerykański psycholog i psychopatolog

................................................ . Odkrył on, że potrzeby człowieka są zhierarchizowane w pięciu kategoriach. Na samym dole

znajdują się fundamentalne potrzeby ................................................, które warunkują przetrwanie jednostki. Kolejną grupą

są potrzeby ................................................, np. posiadanie miejsca do mieszkania czy stabilnej pracy zawodowej. Trzecia gru-

pa to potrzeby ............................................................, a przykładem ich może być funkcjonowanie w klasie szkolnej czy grupie

przyjaciół. Potrzeby ................................................. przejawiają się w uznaniu ze strony innych ludzi czy zadowoleniu z siebie.

Ostatnią grupą są potrzeby ............................................, a ich przykładem może być spełnienie rodzinne, osobiste i zawodowe.

Człowiek, realizując swoje potrzeby, napotyka niekiedy na różnego rodzaju przeszkody. Niemożność ich pokonania może

rodzić frustracje. Te z kolei mogą wywoływać nieświadome mechanizmy obronne, takie jak:

a) ...................................., czyli wyobrażenie, że się osiągnęło cel, rekompensując sobie w ten sposób jego brak; b) ...................................., czyli odstąpienie od działań w związku z pojawieniem się przeszkód nie do pokonania; c) ...................................., czyli usunięcie z pamięci wydarzeń związanych z frustracjami; d) ...................................., czyli pozornie racjonalne uzasadnienie działań, którym towarzyszą przykre emocje; e) ...................................., czyli poszukiwanie zastępczych sposobów zaspokojenia potrzeby.

IV. (10 pkt) Wykonaj polecenia.a) Dopasuj instytucje do odpowiednich opisów.

Instytucja Opis

1) Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

A Istnieje od 1995 roku. Ma prawo zaskarżenia do Sądu Antymonopolowego uregu-lowań z umowy nierównomiernie rozkładających prawa i obowiązki stron umowy, które są niekorzystne dla konsumenta. Jednym z obszarów działalności jest także edukacja konsumencka, m.in. prowadzenie warsztatów dla nauczycieli oraz realizo-wanie programów edukacyjnych dla młodzieży.

2) StowarzyszenieKonsumentówPolskich

B Jest wyspecjalizowanym organem kontroli państwowej powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Prowadzi kontrole artykułów i usług dostępnych na rynku oraz legalności działania przedsię-biorców uczestniczących w obrocie tymi artykułami i usługami.

3) FederacjaKonsumentów

C Udziela bezpłatnych porad oraz informacji prawnej w zakresie ochrony konsumen-tów; składa wnioski w sprawach dotyczących stanowienia lub zmiany, występuje do przedsiębiorców w sprawach dotyczących ochrony konsumentów; współdziała z innymi instytucjami oraz organizacjami konsumenckimi; wytacza powództwa w sprawach o naruszenie praw konsumentów; uczestniczy, za zgodą konsumentów, w toczących się postępowaniach, dotyczących ochrony interesów konsumentów.

4) Miejski (Powiatowy)RzecznikPraw Konsumentów

D Działa od roku 1990, początkowo jako Urząd Antymonopolowy. Zadaniem tej insty-tucji jest m.in. kontrola umów, przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów. Przygotowuje projekty rządowej polityki konsumenckiej.

5) PaństwowaInspekcjaHandlowa

E Działa na terenie całego kraju. W wielu sprawach interweniuje bezpośrednio u pro-ducentów. W 48 oddziałach terenowych można uzyskać bezpłatną pomoc praw-ną, np. przy pisaniu pozwu do sądu. Należy do Europejskiego Biura Organizacji Konsumenckich, zrzeszającego ponad 30 europejskich organizacji.

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) .................................... 5) ....................................b) Określ, które z poniższych organizacji są instytucjami rządowymi, samorządowymi i pozarządowymi.

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) .................................... 5) ....................................

84

test sprawdzający

Test sprawdzający 3. Rynek pracy

Grupa A


I. (12 pkt) Przy każdym stwierdzeniu napisz P, jeśli jest prawdziwe, lub F, jeżeli jest fałszywe.

1) Ludność aktywna zawodowo to wszystkie osoby uznane za pracujące oraz bezrobotne. ............

2) Holland wyróżnił sześć typów osobowości: konwencjonalny, realistyczny, badawczy, przedsiębiorczy, społeczny i ar-

tystyczny. ............

3) Do typu przedsiębiorczego należą osoby dynamiczne, które lubią kierować innymi. Chętnie przewodzą grupie dla

osiągnięcia wspólnego celu. Startują w konkursach i zależy im na statusie społecznym. ............

4) Bezrobocie strukturalne wynika z ciągłych zmian w gospodarce rynkowej. Nieustannie powstają nowe miejsca pracy,

a inne są likwidowane. Jest to nieustanny proces, w którego wyniku na rynku cały czas pozostaje pewna liczba osób

bez pracy. Są one bezrobotne tylko przez pewien okres, do momentu znalezienia nowego zatrudnienia. ............

5) Aktywne formy walki z bezrobociem polegają na oddziaływaniu za pomocą instrumentów ekonomicznych i admi-

nistracyjnych na rynek pracy. ............

6) Program Operacyjny Kapitał Ludzki jest jednym z programów Unii Europejskiej, który umożliwia pozyskanie fundu-

szy na pasywne formy walki z bezrobociem. ............

7) EURES to agencja państw członkowskich Unii Europejskiej umożliwiająca wymianę informacji o rynku pracy i ofertach

zatrudnienia dla osób poszukujących pracy w innych państwach członkowskich oraz w Islandii, Norwegii i Szwajcarii. ............

8) Przed przystąpieniem do rozmowy kwalifikacyjnej nie ma potrzeby, aby kandydat zbierał dane o firmie i stanowisku,

o które się ubiega. Konieczne informacje zostaną mu przekazane podczas rozmowy kwalifikacyjnej. ............

9) W szczególnych przypadkach wynikających z charakteru wykonywanej pracy dopuszcza się przedłużenie dobowego

wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 18 godzin. ............

10) Umowa na okres próbny jest zawierana w celu ocenienia przydatności pracownika do realizacji powierzonych mu

zadań. Może poprzedzać każdą inną umowę o pracę. ............

11) Menedżerem może być osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą lub osoba prawna, czyli spółka prawa

handlowego. ............

12) Urlop na opiekę nad dzieckiem (w wymiarze dwóch dni na każde dziecko) przysługuje pracownikowi, którego potom-

stwo nie ukończyło 16. roku życia. ............

II. (4 pkt) Do opisanych poniżej sytuacji dopisz odpowiedni typ bezrobocia.

a) W pobliskim sadzie w czasie zbiorów właściciel zatrudnia prawie 100 osób. Po tym okresie większość z nich musi

szukać nowego zajęcia. – .................................................. .

b) Agnieszka pracuje jako pilot wycieczek w biurze podróży. Niedawno ukończyła studia podyplomowe na kierunku

komunikacja w biznesie i poszukuje pracy jako specjalista PR. – .................................................. .

c) Spadek opłacalności wydobycia węgla spowodował likwidację kilku kopalń na Śląsku. Wraz z zamykaniem zakładów

część górników pozostała bez pracy. – .................................................. .

85

test sprawdzający

d) Firma znajdująca się niedaleko Poznania, która zajmuje się produkcją drzwi na rynki wschodnie oraz rynek krajowy,

przechodzi trudności. Z powodu kryzysu nastąpił zastój w budownictwie i firma otrzymuje bardzo mało zleceń od

importerów. Z tego powodu należy ograniczyć produkcję i zwolnić część pracowników. – .................................................. .

III. (5 pkt) Każdy z poniższych opisów zakwalifikuj jako jeden ze skutków bezrobocia lub pozytywny aspekt tego zjawiska.1) Strata w PKB wynikająca z niewykorzystywania w pełni zasobów siły roboczej w danym państwie2) Racjonalizacja zatrudnienia w przedsiębiorstwach3) Obniżenie umiejętności i kwalifikacji osób długo pozostających bez pracy4) Zatrudnianie bezrobotnych w tzw. szarej strefie, czyli bez podpisywania umów i płacenia podatków5) Zmniejszenie dochodów budżetu państwa

A. Społeczne skutki bezrobocia ............................................................................................................................................................................................

B. Ekonomiczne skutki bezrobocia .....................................................................................................................................................................................

C. Pozytywne aspekty bezrobocia ......................................................................................................................................................................................

IV. (6 pkt) Zdecyduj, czy opisane poniżej sytuacje są: prawem pracownika, prawem pracodawcy, obowiązkiem pracownika czy obowiązkiem pracodawcy.

Lp. Sytuacja Prawo/obowiązekpracownika/pracodawcy

1) Odmowa wykonania pracy, jeżeli wykonywanie jej zagraża życiu lub zdrowiu

2) Terminowe wypłacanie wynagrodzenia

3) Zwalnianie pracowników (z zachowaniem okresu wypowiedzenia)

4) Równe traktowanie kobiet i mężczyzn

5) Przyznawanie nagród i wyróżnień pracownikom

6) Przestrzeganie podczas wykonywania pracy przepisów BHP

V. (5 pkt) Zakwalifikuj opisy do odpowiedniej podstawy zatrudnienia.

A. Umowa o pracę

B. Umowa zlecenie

C. Umowa o dzieło

D. Kontrakt menedżerski

1) Praca musi być wykonywana osobiście.

2) Praca jest wykonywana osobiście lub za zgodą zlecenio-dawcy; można powierzyć jej wykonanie innej osobie.

3) Strony same mogą decydować, jak określić swoje prawa i obowiązki. Często nawet po rozwiązaniu tego typu umowy pracownik ma zakaz podejmowania pracy w fir-mach konkurencyjnych wobec przedsiębiorstwa, z którym wcześniej zawarł ten rodzaj umowy.

4) Zamawiający i przyjmujący zamówienie najczęściej nie są zobowiązani do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

5) Pracownik jest objęty pełnym zakresem ubezpieczeń społecznych.

86

test sprawdzający

Test sprawdzający 3. Rynek pracy

Grupa B



1) Emerytów i rencistów zaliczamy do ludności aktywnej zawodowo. ............

2) Typ realistyczny osobowości reprezentują osoby lubiące pracę z innymi ludźmi. Są odpowiedzialne i cierpliwe, a przy

rozwiązywaniu problemu konsultują się ze znajomymi i zbierają od nich informacje. W pracy w grupie odwołują się

do słów, uczuć i idei. ............

3) Samo pozostawanie bez pracy nie jest warunkiem wystarczającym, by w świetle prawa zostać bezrobotnym. ............

4) Bezrobocie chroniczne obejmuje grupę ludzi przez długi czas pozostających bez pracy. ............

5) Poradnictwo zawodowe jest pasywną formą walki z bezrobociem. ............

6) Podaż na rynku pracy to osoby szukające pracy. ............

7) Życiorys (CV) to dokument zawierający uporządkowane informacje o kandydacie na stanowisko pracy.

8) Zaliczkę na podatek dochodowy, odprowadzaną do urzędu skarbowego, pomniejsza się o część składki na ubezpie-

czenie zdrowotne. ............

9) Termin rozpoczęcia pracy to konkretna data wskazująca dzień, w którym należy przystąpić do wykonywania powie-

rzonych obowiązków. Jeżeli data ta nie została zapisana w umowie, to stosunek pracy nawiązuje się w dniu zawarcia

umowy. ............

10) Umowa na czas nieokreślony jest najmniej korzystnym rodzajem umowy o pracę z punktu widzenia pracownika.

............

11) Jeżeli pracownik jest zatrudniony na pół etatu, to minimalne wynagrodzenie wynosi 70% kwoty podstawowej. ............

12) Pracownik może prowadzić działalność konkurencyjną wobec pracodawcy oraz świadczyć pracę na rzecz przedsię-

biorstwa prowadzącego działalność konkurencyjną. ............

II. (4 pkt) Do opisanych poniżej sytuacji dopisz odpowiedni typ bezrobocia.

a) Piotr ukończył studia z zakresu ratownictwa medycznego, obecnie szuka pracy w pogotowiu jako ratownik medyczny.

– .................................................. .

b) Do miejscowości nadmorskiej Mielno w okresie letnim przyjeżdża wielu miłośników kąpieli morskich i słonecznych.

W tym czasie tamtejsi mieszkańcy znajdują zatrudnienie w ośrodkach wypoczynkowych, restauracjach i punktach

usługowych. Jednak po okresie wakacyjnym pozostają oni bez pracy. – .................................................. .

c) Pan Marcin i Pan Andrzej byli pracownikami salonu samochodowego. Z powodu zmniejszającego się popytu na nowe

samochody właściciel salonu był zmuszony zwolnić pana Andrzeja. Obiecał jednak, że jeżeli sprzedaż wróci do pozio-

mu sprzed roku zatrudni go ponownie. – .................................................. .

d) W miejscowości, w której mieszka pani Zosia, funkcjonował PGR, w którym okoliczni mieszkańcy mieli zapewnioną pra-

cę. Wraz z likwidacją PGR-u mieszkańcy pozostali bez pracy i bez możliwości jej znalezienia, ponieważ oprócz PGR-u nie

było tam innego zakładu produkcyjnego. – .................................................. .

87

test sprawdzający

III. (5 pkt) Każdy z poniższych opisów zakwalifikuj jako jeden ze skutków bezrobocia lub pozytywny aspekt tego zjawiska.1) Zwiększenie wydajności pracy wśród zatrudnionych2) Spadek dochodów ludności, ograniczenie konsumpcji3) Problemy rodzinne skutkujące wzrostem liczby rozwodów4) Zwiększenie wydatków z budżetu państwa na zasiłki dla bezrobotnych5) Ubożenie społeczeństwa, pogorszenie standardu życia i wzrost liczby osób bezdomnych

A. Ekonomiczne skutki bezrobocia .....................................................................................................................................................................................

B. Społeczne skutki bezrobocia ............................................................................................................................................................................................

C. Pozytywne aspekty bezrobocia ......................................................................................................................................................................................

IV. (6 pkt) Zdecyduj, czy opisane poniżej sytuacje są: prawem pracownika, prawem pracodawcy, obowiązkiem pracownika czy obowiązkiem pracodawcy.

Lp. Sytuacja Prawo/obowiązekpracownika/pracodawcy

1) Sumienne i staranne wykonywanie pracy

2) Prawo do urlopu na żądanie

3) Tajemnica służbowa

4) Terminowe otrzymywanie wynagrodzenia odpowiadające wykonywanej pracy i kwa-lifikacjom

5) Stosowanie upomnień, nagan, kar finansowych

6) Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

V. (5 pkt) Zakwalifikuj opisy do odpowiedniej podstawy zatrudnienia.

A. Umowa o pracę

B. Umowa zlecenie

C. Umowa o dzieło

D. Umowa agencyjna

E. Samozatrudnienie

1) Pracownik najczęściej jest objęty tylko ubezpieczeniem zdrowotnym.

2) Jej celem jest wykonanie dzieła będące-go przedmiotem umowy.

3) Praca jest wykonywana w sposób ciągły, na rzecz pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym.

4) Umowa ta jest regulowana przez prze-pisy Kodeksu cywilnego i pracownik nie nabywa praw wynikających z Kodeksu pracy, np. do urlopu wypoczynkowego. W treści umowy można zastrzec możli-wość udzielenia płatnego urlopu. Jest to uzależnione od decyzji pracownika i pra-codawcy.

5) Osoba fizyczna podejmuje działalność gospodarczą na własny rachunek i na wła-sne ryzyko.

88

test sprawdzający

Test sprawdzający 4. Finanse i inwestycje

Grupa A



1) Barter to wymiana towaru za towar. ............

2) Funkcja tezauryzacyjna pieniądza służy do porównywania wartości towarów. ............

3) Najważniejszą instytucją finansową odpowiadającą za system finansowy w Polsce jest Narodowy Bank Polski. ............

4) Bank centralny pełni m.in. funkcję stabilizacyjną rynku finansowego. Polega ona na ingerencji w czasie kryzysu finan-

sowego, gdyż panika na rynkach kapitałowych mogłaby zagrozić stabilności systemu finansowego państwa. ............

5) Rada Polityki Pieniężnej jest instytucją zależną od Narodowego Banku Polskiego. ............

6) W Polsce podatek od zysków kapitałowych wynosi 18%. .............

7) Kredyt obrotowy jest przeznaczony na finansowanie nakładów ponoszonych w celu stworzenia lub powiększenia

majątku trwałego przedsiębiorstwa. ............

8) Najważniejsza instytucja rynku kapitałowego to giełda papierów wartościowych. ............

9) Nadzór nad działaniem giełdy sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. ............

10) Na giełdzie warszawskiej handluje się papierami wartościowymi, które nie istnieją w formie papierowej, ale jako

zapis elektroniczny w systemie komputerowym Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. ............

11) Akcje uprzywilejowane uprawniają do udziału w głosowaniu, przyznają ich posiadaczom większą liczbę głosów niż

posiadaczom akcji zwykłych. Dają także prawo otrzymania określonej dywidendy, zanim zostanie ona wypłacona za

akcje zwykłe. ............

12) Wskaźnik cena/zysk (C/Z) informuje o stosunku wartości rynkowej spółki, wynikającej z cen akcji na giełdzie, do ka-

pitałów własnych, czyli wartości księgowej przedsiębiorstwa obliczanej z wartości jego majątku. ............

13) Inwestycje rzeczowe polegają na zakupie danego towaru w oczekiwaniu na wzrost jego wartości, tak aby po sprze-

daży uzyskać większą sumę pieniędzy niż ta, która została wydana na jego zakup. ............

14) Podstawową funkcją ubezpieczeń jest wypłacenie odszkodowań za straty powstałe w wyniku nieszczęśliwych zda-

rzeń losowych, zapewnienie środków na pokrycie kosztów leczenia lub gromadzenie funduszów na starość, gdy za-

kończy się aktywność zawodowa osoby ubezpieczonej. ............

15) W systemie emerytalnym II filar jest oparty na działaniach prywatnych Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE).

............

89

test sprawdzający

II. (6 pkt) W poniższej tabeli omówiono różne formy pieniądza. Uporządkuj poszczególne formy w kolejności chronologicznej oraz podaj ich nazwy.

Kolejność Opis Forma pieniądzaByły to najczęściej dobrze sprzedające się i trwałe towary, które stały się mierni-kiem wartości innych dóbr. W Polsce były to z reguły skóry zwierząt futerkowych, płaty płótna, miód czy sól wielicka. Takie dobra służyły do zaspokajania bieżących potrzeb lub były przechowywane i wymieniane na inne. Funkcję tego pieniądza w różnych regionach pełniły inne towary, co utrudniało porównanie ich wartości. Kłopotliwe było również przechowywanie i transport towarów pełniących funkcję pieniądza.

Jest to wartość pieniężna zapisana w formie pliku komputerowego na elektronicz-nym nośniku informacji (na karcie mikroprocesorowej lub dysku komputera). Jest to tak zwana karta przedpłacona (prepaid), czyli opłacona z góry, której można uży-wać jako elektronicznej portmonetki. Przed dokonaniem transakcji należy na odpo-wiednie konto przelać pieniądze, aby można było korzystać z karty, czyli płacić nią za towary i usługi.

Były to najczęściej monety o określonej wadze i zawartości kruszcu. To one stały się pierwotną formą współczesnego pieniądza. Ze względu na niewielki ciężar i dużą trwałość szybko wyparły inne sposoby płatności, stając się podstawową formą roz-liczeń przy wymianie towarów.

Jest to zapis na rachunku bankowym. Jeśli posiadamy na nim pieniądze, możemy za-płacić za towary lub usługi, zlecając przelanie własnych pieniędzy na inny rachunek bankowy. Zmniejszy to stan naszego konta, a powiększy stan konta dostawcy dane-go dobra. We współczesnej gospodarce transakcje dokonywane tą formą pieniądza stały się powszechne i powoli wypierają obrót gotówką.To najczęściej grudki mało dostępnych metali (np. srebra i złota), którymi płacono za towary. W Polsce taką funkcję pełnił również bursztyn. Ta forma pieniądza była odporna na działanie wody czy powietrza, co gwarantowało jej trwałość. Miała nie-wielką wagę, a dużą wartość. Dzięki temu łatwo ją było przewozić. Problem stano-wiła jednak konieczność ciągłego sprawdzania wagi i jakości danej bryłki złota czy srebra w celu ustalenia jej dokładnej wartości.Początkowo był wprowadzany przez instytucje prywatne, a następnie przez pań-stwowe jako pokwitowanie za złożony w banku pieniądz kruszcowy. Ta forma płatności stanowiła papierowe zapewnienie dla banku, świadczące o tym, że po-kwitowanie jest wymienialne na kruszec, najczęściej na złoto lub srebro. Obecnie w żadnym kraju pieniądze w obrocie nie mają pokrycia w złocie, a gwarancją warto-ści pieniądza jest państwo, którego banki centralne go emitują.

III. (6 pkt) Przyporządkuj rodzaje kredytów do odpowiednich opisów.

Rodzaj kredytu Opis kredytu

1)Kredyt na rachun-ku osobistym

AJest udzielany na określone potrzeby, a jego spłata jest indywidualnie ustalana z ban-kiem. Zabezpieczenie kredytu stanowią najczęściej dochody kredytobiorcy.

2)Kredyt hipotecz-ny

BSłuży do spłacenia wielu już wcześniej zaciągniętych kredytów i zamianie ich na je-den. Jego zaletą jest połączenie wielu zobowiązań w jedno oraz z reguły dłuższy okres spłaty.

3)Kredyt konsolida-cyjny

C

Bank umożliwia wypłatę większych środków, niż wynosi aktualny stan konta, czyli daje możliwość tak zwanego debetu. Jego wysokość zależy od wiarygodności klienta, między innymi od jego dochodów, ale oprocentowanie jest z reguły wyższe niż w wy-padku innych pożyczek i kredytów.

90

test sprawdzający

Rodzaj kredytu Opis kredytu

4)Kredyt konsump-cyjny

DDługoterminowy kredyt zaciągany w celu finansowania mieszkania czy domu. Za-bezpieczeniem tego kredytu jest najczęściej nieruchomość, na której spłacenie zo-stał przyznany.

5) Kredyt obrotowy E Jest przeznaczony na finansowanie nakładów ponoszonych dla stworzenia lub powiększenia majątku trwałego przedsiębiorstwa. Kredyt ten jest długoterminowy, a wydawane pieniądze podlegają ścisłej kontroli banku.

6) Kredyt inwesty-cyjny

F Jest przeznaczony na finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa, np. na zakup towarów przez firmy handlowe.

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) .................................... 5) .................................... 6) ....................................

IV. (3 pkt) Uzupełnij zdania i zapisz obliczenia.

a) Na konto z oprocentowaniem 6,5% w stosunku rocznym wpłacono 8000 zł. Po pół roku oszczędzania odsetki wyniosą

..................... zł.

Obliczenia:

b) Jeżeli odsetki z lokaty oprocentowanej na 5,8% w skali roku, wyniosły 27 840 zł po 12 miesiącach, to oznacza, że na

lokatę wpłacono .................... zł.

Obliczenia:

c) Pan Kowalski otrzymał z banku kredyt w wysokości 24 000 zł. Obliczył, że co roku musi spłacić, oprócz rat kredytu,

odsetki w wysokości 3120 zł. Kredyt jest oprocentowany na ...................% w stosunku rocznym.

Obliczenia:

V. (5 pkt) W odpowiednich rubrykach tabeli wpisz A, jeśli stwierdzenie dotyczy akcji, lub O, jeśli dotyczy obligacji.

Lp. Stwierdzenie A/O

1) Podstawowy walor notowany na giełdzie.

2) Jest rodzajem papieru wartościowego (emitowanego w serii), który przynosi posiadaczowi z góry określony dochód.

3) Jest instrumentem emitowanym przez przedsiębiorstwo.

4) Kupując je, stajemy się właścicielami części majątku spółki.

5) Dysponent tego typu papierów wartościowych nie ma prawa do wypłaty dywidendy czy uczestnictwa w walnych zgromadzeniach.

91

test sprawdzający

VI. (4 pkt) 30 czerwca 2011 roku pan Kowalski kupił 1000 akcji firmy X po 12,5 zł za każdą. 2 stycznia 2012 roku sprzedał je po 15,70 zł. Oblicz, ile pan Kowalski zarobił na tej transakcji. Uwzględnij podatek od zysków kapita-łowych oraz prowizję maklerską w wysokości 1,5% od wartości transakcji. Wykonaj odpowiednie obliczenia. Wyniki wpisz do tabeli.Obliczenia:

Kupno Sprzedaż Podatek Zysk

92

test sprawdzający

Test sprawdzający 4. Finanse i inwestycje

Grupa B



1) Do powszechnego obiegu euro zostało wprowadzone w roku 2002. ............

2) Twórcą reformy gospodarczej w Polsce, w której wyniku jednostką pieniężną na obszarze naszego kraju stał się złoty,

był Władysław Grabski. ............

3) Za emisję pieniądza gotówkowego są odpowiedzialne banki komercyjne. ............

4) Funkcja stabilizacyjna Narodowego Banku Polskiego obejmuje realizowanie polityki pieniężnej państwa; kontrola

liczby pieniądza i wielkości kredytu w gospodarce jest prowadzona w taki sposób, aby jego wartość odpowiadała

potrzebom gospodarki bez spowalniania jej rozwoju. ............

5) Założenie banku wymaga spełnienia wielu warunków dotyczących między innymi wysokości kapitału założycielskie-

go, odpowiednich pomieszczeń czy kwalifikacji kadry zarządzającej. ............

6) Zdolność kredytowa nie zależy od wysokości uzyskiwanych dochodów. ............

7) Podstawowym zadaniem banków komercyjnych jest przyjmowanie lokat, udzielanie kredytów oraz prowadzenie ra-

chunków osób fizycznych i przedsiębiorstw. ............

8) Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest spółką akcyjną założoną przez Skarb Państwa, a obecnie jej akcjo-

nariuszami są banki, domy maklerskie i Skarb Państwa. ............

9) Celem prospektu emisyjnego jest dostarczenie wyczerpujących informacji przyszłym inwestorom, aby mogli oni

podjąć świadomą decyzję o zakupie akcji spółki. ............

10) Akcje to świadectwo posiadania udziału w przedsiębiorstwie, którego formę organizacyjną stanowi spółka z ogra-

niczoną odpowiedzialnością. ............

11) Obligacje to papiery wartościowe, emitowane przez Skarb Państwa (obligacje skarbowe), jednostki samorządu tery-

torialnego (np. obligacje gmin) lub przedsiębiorstwa. ............

12) WIG20 uwzględnia dwadzieścia najmniejszych firm notowanych na giełdzie. ............

13) Fundusze emerytalne pozyskują środki finansowe ze sprzedaży polis zapewniających świadczenia pieniężne osobom

fizycznym i instytucjom w wypadku nieszczęśliwych zdarzeń losowych. ............

14) Ubezpieczenia społeczne są przeznaczane na ochronę zdrowia. ............

15) Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej chroni przed kosztami, jakie sprawca szkody musi ponieść w celu na-

prawienia szkody wyrządzonej innej osobie. ............

93

test sprawdzający

II. (6 pkt) W poniższej tabeli omówiono różne formy pieniądza. Uporządkuj poszczególne formy w kolejności chronologicznej oraz podaj ich nazwy.

Kolejność Opis Forma pieniądza

Jest to wartość pieniężna zapisana w formie pliku komputerowego na elektronicz-nym nośniku informacji (na karcie mikroprocesorowej lub dysku komputera). Jest to tak zwana karta przedpłacona (prepaid), czyli opłacona z góry, której można używać jako elektronicznej portmonetki. Przed dokonaniem transakcji należy na odpowiednie konto przelać pieniądze, aby można było korzystać z karty, czyli pła-cić nią za towary i usługi.

Jest to zapis na rachunku bankowym. Jeśli posiadamy na nim pieniądze, może-my zapłacić za towary lub usługi, zlecając przelanie własnych pieniędzy na inny rachunek bankowy. Zmniejszy to stan naszego konta, a powiększy stan konta dostawcy danego dobra. We współczesnej gospodarce transakcje dokonywane tą formą pieniądza stały się powszechne i powoli wypierają obrót gotówką.

Były to najczęściej dobrze sprzedające się i trwałe towary, które stały się miernikiem wartości innych dóbr. W Polsce były to z reguły skóry zwierząt futerkowych, płaty płótna, miód czy sól wielicka. Takie dobra służyły do zaspokajania bieżących potrzeb lub były przechowywane i wymieniane na inne. Funkcję tego pieniądza w różnych regionach pełniły inne towary, co utrudniało porównanie ich wartości. Kłopotliwe było również przechowywanie i transport towarów pełniących funkcję pieniądza.

Były to najczęściej monety o określonej wadze i zawartości kruszcu. To one stały się pierwotną formą współczesnego pieniądza. Za względu na niewielki ciężar i dużą trwałość szybko wyparły inne sposoby płatności i stały się podstawową formą rozliczeń przy wymianie towarów.

Początkowo był wprowadzany przez instytucje prywatne, a następnie przez państwowe jako pokwitowanie za złożony w banku pieniądz kruszcowy. Ta forma płatności stanowiła papierowe zapewnienie dla banku, świadczące o tym, że pokwitowanie jest wymienialne na kruszec, najczęściej na złoto lub srebro. Obecnie w żadnym kraju pieniądze w obrocie nie mają pokrycia w złocie, a gwa-rancją wartości pieniądza jest państwo, którego banki centralne go emitują.

To najczęściej grudki mało dostępnych metali (np. srebra i złota), którymi płacono za towary. W Polsce taką funkcję pełnił również bursztyn. Ta forma pieniądza była odporna na działanie wody czy powietrza, co gwarantowało jej trwałość. Miała niewielką wagę, a dużą wartość. Dzięki temu łatwo było ją przewozić. Problem sta-nowiła jednak konieczność ciągłego sprawdzania wagi i jakości danej bryłki złota czy srebra w celu ustalenia jej dokładnej wartości.

III. (6 pkt) Przyporządkuj opisy do odpowiednich rodzajów kredytów.

Opis kredytu Rodzaj kredytu

1) Kredyt obrotowy A Jest przeznaczony na finansowanie nakładów ponoszonych dla stworzenia lub powiększenia majątku trwałego przedsiębiorstwa. Kredyt ten jest długoterminowy, a wydawane pieniądze podlegają ścisłej kontroli banku.

2) Kredyt inwesty-cyjny

B Jest przeznaczony na finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa, np. na zakup towarów przez firmy handlowe.

3) Kredyt hipotecz-ny

C Jest udzielany na określone potrzeby, a jego spłata jest indywidualnie ustalana z ban-kiem. Zabezpieczenie kredytu stanowią najczęściej dochody kredytobiorcy.

4) Kredyt konsolida-cyjny

D Długoterminowy kredyt zaciągany w celu finansowania mieszkania czy domu. Zabezpieczeniem tego kredytu jest najczęściej nieruchomość, na której spłacenie został przyznany.

5) Kredyt konsump-cyjny

E Bank umożliwia wypłatę większych środków, niż wynosi aktualny stan konta, czyli daje możliwość tak zwanego debetu. Jego wysokość zależy od wiarygodności klien-ta, między innymi od jego dochodów, ale oprocentowanie jest z reguły wyższe niż w wypadku innych pożyczek i kredytów.

6) Kredyt na rachun-ku osobistym

F Służy do spłacenia wielu już wcześniej zaciągniętych kredytów i zamianie ich na jeden. Jego zaletą jest połączenie wielu zobowiązań w jedno oraz z reguły dłuższy okres spłaty.

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) .................................... 5) .................................... 6) ....................................

94

test sprawdzający

IV. (3 pkt) Uzupełnij zdania i zapisz obliczenia.

a) Na lokatę wpłacono 7000 zł. Jeżeli podatek od odsetek wyniósł 93,10 zł, oznacza to, że oprocentowanie wyniosło .....................%.

Obliczenia:

b) Jeżeli pan Kowalski wpłacił pieniądze na lokatę z oprocentowaniem 5% w stosunku rocznym i po 12 miesiącach oszczę-

dzania otrzymał 640 zł odsetek, to oznacza, że wpłacił kwotę w wysokości ..................... zł.

Obliczenia:

c) Pan Kowalski wpłacił do banku na lokatę 25 000 zł. Po pół roku otrzymał 875 zł odsetek. Oprocentowanie tej lokaty

wynosiło ....................%.

Obliczenia:

V. (5 pkt) Przyporządkuj opisy do odpowiednich określeń.

Określenia Opisy

1) Prawa poboru A Papier wartościowy emitowany przez zamknięty fundusz inwestycyjny; imienny lub na okaziciela. Jako papier na okaziciela może być notowany na giełdzie.

2) PDA B Instrument finansowy dający nabywcy prawo do zawarcia transakcji określonym instru-mentem bazowym w przyszłym terminie po cenie określonej z góry.

3) Certyfikat inwe-stycyjny

C Zasada na rynku kapitałowym, umożliwiająca co najmniej zachowanie przez dotych-czasowych akcjonariuszy proporcjonalnego udziału w kapitale akcyjnym danej spółki akcyjnej po nowej emisji jej akcji.

4) Produkty struk-turyzowane

D Należą do gatunku tzw. inwestycji alternatywnych; rynek kapitałowy wytworzył zapotrze-bowanie na produkt, który pozwala zarabiać zarówno na wzrostach, jak i na spadkach.

5) Opcja E Umożliwiają nabywcom akcji nowej emisji ich odsprzedanie, zanim akcje te zostaną wprowadzone do obrotu giełdowego.

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) .................................... 5) ....................................

VI. (4 pkt) 30 czerwca 2011 roku pan Kowalski kupił 1500 akcji firmy X po 21,5 zł za każdą. 2 stycznia 2012 roku sprzedał je po 25,70 zł. Oblicz, ile pan Kowalski zarobił na tej transakcji. Uwzględnij podatek od zysków kapita-łowych oraz prowizję maklerską w wysokości 1,3% od wartości transakcji. Wykonaj odpowiednie obliczenia. Wyniki wpisz do tabeli.Obliczenia:

Kupno Sprzedaż Podatek Zysk

95

test sprawdzający

Test sprawdzający 5. Podatki i ubezpieczenia

Grupa A



1) Można nie płacić podatków podczas realizacji własnych potrzeb. .........

2) Każdy towar obłożony jest podatkiem VAT. .........

3) Korupcja polega między innymi na wręczaniu korzyści majątkowych nieuczciwym urzędnikom, wspieraniu finanso-

wym polityków podczas kampanii wyborczej dla uzyskania np. ulgi podatkowej, koncesji na działalność gospodarczą

czy zezwolenia na budowę. .........

4) Interwencjonizm państwowy to złagodzenie nierówności społecznych, wynikających z regulowanych przez rynek

proporcji podziału dochodu. .........

5) Sejm określa obowiązujące stawki podatku dochodowego. .........

6) Podniesienie podatku powoduje spadek stóp procentowych w bankach komercyjnych. .........

7) Największy udział w podatkach mają podatki pośrednie. .........

8) Funkcja redystrybucyjna państwa polega na dokonywaniu pożądanych zmian w gospodarce przy zastosowaniu środ-

ków budżetowych, np. wzrostu lub ograniczenia wydatków państwa, zmian strukturalnych wydatków czy zmiany

wysokości podatków. .........

9) Podstawowymi źródłami finansowania budżetu są: podatki, cła na towary i usługi sprowadzane z zagranicy, zyski

Narodowego Banku Polskiego, opłata restrukturyzacyjna oraz zyski jednostek budżetowych. .........

10) Podatki pośrednie są ściśle związane z dochodem lub majątkiem podatnika. .........

11) Ubezpieczenia społeczne nie są obowiązkowe dla osób pracujących. .........

12) System emerytalny składa się z trzech filarów. .........

13) Najczęściej występującymi czynnikami wpływającymi na system podatkowy są m.in.: czynniki ekonomiczne, ze-

wnętrzne, wewnętrzne. .........

14) Wyznacznikiem progu podatkowego są dochody podatnika. .........

15) Istnieją ubezpieczenia dobrowolne, do których zaliczamy m.in. ubezpieczenie mienia. .........

II. (4 pkt) Połącz każdy opis z odpowiednim rodzajem podatku.

Opis Rodzaj podatku

1) Dotyczy każdego towaru lub usługi, może mieć kilka rodzajów stawek. A PIT

2) Dotyczy podatku, który płaci każdy pracujący. B CIT

3) Podatek nakładany przeważnie w formie ściśle określonej kwoty, dotyczy wybranych towarów.

C Akcyza

4) Podatek płacony przez firmy od ich dochodów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

D VAT

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) ....................................

96

test sprawdzający

III. (3 pkt) Podaj funkcje podatku przedstawione w poniższych opisach.

a) Dokonywanie pożądanych zmian w gospodarce przy zastosowaniu zmian w wysokości podatków – .....................................

b) Gromadzenie dochodów, głównie pochodzących z różnego rodzaju podatków – ....................................................

c) Pożądana struktura podatku, wpływająca na całościową strukturę rozwoju gospodarki – ....................................................

IV. (7 pkt) Dopasuj formy interwencjonizmu państwowego do odpowiednich opisów.

Forma interwencjonizmu

Opis

1) Regulacja cen A Wypłacane przez rząd środki finansowe dla firm i osób prawnych, przeznaczone głównie dla nierentownych przedsiębiorstw lub całych gałęzi przemysłu, produkcji rolnej oraz eks-porterów. Stosowanie tej formy może nadmiernie obciążać budżet, gdyż dotacje są przy-znawane kosztem innych wydatków budżetowych.

2) Inwestycje państwowe

B Regulowanie podaży pieniądza w celu jej dostosowania do aktualnych potrzeb gospodar-ki (pobudzenie lub schładzanie koniunktury). Koniunkturę można regulować, zmniejszając lub zwiększając ilość pieniądza na rynku przez odpowiednią politykę banku centralnego.

3) Polityka fiskalna

C Ustalanie minimalnych cen, np. skupu płodów rolnych, co pozwala na utrzymanie konku-rencyjności produkcji krajowej i stabilizuje dochody gospodarstw rolnych. Tę formę pań-stwo może zastosować również w skrajnych sytuacjach, takich jak wojna czy stan klęski żywiołowej.

4) Polityka pieniężna

D Ochrona rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną poprzez ograniczenie importu oraz pobudzenie eksportu towarów i usług. Uzyskuje się to dzięki takim narzędziom, jak: cła ochronne na określone produkty, ograniczenia ilościowe (kontyngenty), a nawet cał-kowity zakaz importu wybranych produktów i usług (embargo), wysokie normy jakości dla sprowadzanych z zagranicy towarów czy skomplikowane procedury odpraw celnych.

5) Protekcjonizm E Wybór sposobu kształtowania kursów walut oraz interwencje na rynku waluto-wym w celu wzmocnienia waluty poprzez uruchomienie części rezerw walutowych. Umożliwia to zwiększenie podaży dewiz, skup dewiz podnoszący popyt, co w konse-kwencji powoduje osłabienie waluty.

6) Subwencje F Podejmowanie przez państwo działań gospodarczych zmierzających do pobudzenia koniunktury i zmniejszenia bezrobocia, np. przez organizowanie robót publicznych i roz-budowę infrastruktury (budowa autostrad).

7) Polityka walutowa

G Obejmuje decyzje rządu w zakresie dochodów i wydatków budżetowych.

1) .............................. 2) .............................. 3) .............................. 4) .............................. 5) .............................. 6) .............................. 7) ..............................

V. (12 pkt) Uzupełnij zdania.

Podstawowe funkcje podatku to: funkcja fiskalna, funkcja pozafiskalna i funkcja .......................................... . Podstawowym

źródłem dochodów budżetowych są .......................................... . Podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy

od osób prawnych, podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek rolny, podatek leśny, podatki i opłaty lokalne to

przykłady podatków .......................................... . Z kolei podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od gier to

przykłady podatków .......................................... . Powszechnie stosowanym sposobem pokrycia deficytu budżetowego jest

zaciągnięcie przez państwo tak zwanego .......................................... w bankach.

Podatki mogą mieć różne formy. Obecnie wyróżnia się podatki liniowe, .......................................... i .......................................... . Czę-

stym zjawiskiem występującym w gospodarce, polegającym na wzroście cen połączonym ze spadkiem wartości pie-

niądza, jest .......................................... . Przyczynami tego zjawiska mogą być: nadmierna emisja pieniędzy, brak konkurencji,

wzrost cen surowców, nadmierne obciążenie podatkami, ...................................................... i .......................................... . Suma zebra-

nych kwot z VAT i akcyzy w ciągu roku to .......................................... . Innym podatkiem pobieranym od wygranych w grach

losowych i konkursach jest podatek od .......................................... .

97

test sprawdzający

Test sprawdzający 5. Podatki i ubezpieczenia

Grupa B



1) Ustanawianie obowiązującego prawa, zarządzanie określonymi dziedzinami życia publicznego, tworzenie systemu

oświatowego to niektóre z zewnętrznych funkcji państwa. .........

2) System podatkowy składa się z wielu elementów, między innymi z przepisów prawa. .........

3) Funkcja stabilizacyjna państwa polega na łagodzeniu skutków trudności pojawiających się okresowo w gospodarce.

.........

4) Prezydent ustala politykę podatkową państwa. .........

5) Protekcjonizm państwa polega na ochronie rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną. .........

6) Obniżenie stóp podatkowych zmniejsza podaż pieniądza. .........

7) Polityka budżetowa i polityka fiskalna to pojęcia tożsame. .........

8) Nie jest możliwe niepłacenie podatków podczas codziennego funkcjonowania i robienia zakupów. .........

9) Podatek od czynności cywilnoprawnych obowiązuje osoby fizyczne, które nabyły rzeczy (np. nieruchomości) lub pra-

wa majątkowe (np. prawa autorskie) m.in. w drodze spadku i darowizny. .........

10) Podatek od towarów i usług VAT jest naliczany od sprzedaży towarów, odpłatnie świadczonych usług oraz eksportu

towarów i usług. .........

11) Do najważniejszych wydatków finansowanych z podatków zalicza się te, które są związane z ubezpieczeniami spo-

łecznymi i wydatkami o charakterze socjalnym. .........

12) Podatek jest elementem rzadko występującym w gospodarce. .........

13) Reforma emerytalna miała przyczynić się do tego, że emerytura miała w dużej mierze zależeć od dochodów pracow-

nika. .........

14) Podstawą reformy emerytalnej było dobro państwa, a nie obywatela. .........

15) IKE to nieobowiązkowy program reformy emerytalnej. .........

II. (4 pkt) Połącz każdą funkcję państwa z odpowiednim opisem.

Funkcja państwa Opis

1) Redystrybucyjna A Polega na podejmowaniu przez państwo działań stabilizujących gospodarkę przez realizację głównie takich celów, jak: osiągnięcie i utrzymywanie w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, ograniczenie do minimum inflacji i bez-robocia, stabilizację rynku pieniężnego (aby stopa procentowa kredytu nie była zbyt wysoka), możliwie najlepsze wykorzystanie rzeczowych czynników produkcji. Są to najważniejsze cele makroekonomicznej polityki państwa.

98

test sprawdzający

Funkcja państwa Opis

2) Regulacyjna B Polega przede wszystkim na działaniach zmierzających do niwelowania zbyt dużych i nieakceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych oraz pomocy ludziom starym, upośledzonym i chorym, którzy nie są w stanie radzić sobie sami. Państwo przejmuje część dochodów i przez transfery pieniężne przekazuje je osobom, które mają niskie dochody. Głównymi instrumentami realizacji tej funkcji są: system podatkowy, wydatki budżetowe, składki na ubezpieczenia społeczne oraz systemy róż-nego typu opłat i cen.

3) Stabilizacyjna C Dotyczy zasobów, których rozdział w warunkach współczesnej gospodarki rynkowej bez interwencji państwa mógłby być niekorzystny dla społeczeństwa. Należą do nich m.in. tak zwane dobra publiczne: infrastruktura (drogi publiczne i ich oświetlenie, szlaki kolejowe), podaż pieniądza.

4) Alokacyjna D Dotyczy gospodarki; państwo odgrywa ważną rolę w tworzeniu i utrzymywaniu warunków konkurencji w gospodarce. Wiąże się to z wprowadzaniem odpowiednich uregulowań prawnych, korzystaniu z pomocy odpowiednich instytucji (np. Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów). Interwencja państwa jest również konieczna w wypadku pojawienia się wad strukturalnych w gospodarce, np. systemu nadmier-nych ubezpieczeń społecznych, niskiej wydajności pracy, wykorzystywania przez przedsiębiorstwa swoich zasobów na nieopłacalną produkcję.

1) .................................... 2) .................................... 3) .................................... 4) ....................................

III. (3 pkt) Podaj rodzaje ubezpieczeń przedstawione przez poniższe opisy.

a) Ubezpieczenie zabezpieczenia społecznego wypacane po przepracowaniu odpowiedniego okresu czasu i osiągnięciu

odpowiedniego wieku. – ....................................................

b) Ubezpieczenie, z którego jest wypłacane świadczenie w przypadku chwilowej czasowej niezdolności pracownika do

pracy. – ....................................................

c) Ubezpieczenie dotyczące działalności rolniczej lub kierowców pojazdów mechanicznych. – ....................................................

IV. (7 pkt) Dopasuj odpowiedni opis do formy interwencjonizmu państwowego.

Forma interwencjonizmu Opis

1) Politykawalutowa

A Wypłacane przez rząd środki finansowe dla firm i osób prawnych, przeznaczone głównie dla nierentownych przedsiębiorstw lub całych gałęzi przemysłu, produkcji rolnej oraz eksporterów. Stosowanie tej formy może nadmiernie obciążać budżet, gdyż dotacje są przyznawane kosztem innych wydatków budżetowych.

2) Subwencje B Regulowanie podaży pieniądza w celu jej dostosowania do aktualnych potrzeb gospodarki (pobudzenie lub schładzanie koniunktury). Koniunkturę można regu-lować, zmniejszając lub zwiększając ilość pieniądza na rynku przez odpowiednią politykę banku centralnego.

3) Protekcjonizm C Ustalanie minimalnych cen, np. skupu płodów rolnych, co pozwala na utrzymanie konkurencyjności produkcji krajowej i stabilizuje dochody gospodarstw rolnych. Tę formę państwo może zastosować również w skrajnych sytuacjach, takich jak wojna czy stan klęski żywiołowej.

4) Politykapieniężna

D Ochrona rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną przez ograniczenie importu oraz pobudzenie eksportu towarów i usług. Uzyskuje się to dzięki takim narzędziom jak: cła ochronne na określone produkty, ograniczenia ilościowe (kon-tyngenty), a nawet całkowity zakaz importu wybranych produktów i usług (embar-go), wysokie normy jakości dla sprowadzanych z zagranicy towarów czy skompli-kowane procedury odpraw celnych.

5) Politykafiskalna

E Wybór sposobu kształtowania kursów walut oraz interwencje na rynku waluto-wym w celu wzmocnienia waluty przez uruchomienie części rezerw walutowych. Umożliwia to zwiększenie podaży dewiz, skup dewiz podnoszący popyt, co w kon-sekwencji powoduje osłabienie waluty.

99

test sprawdzający

Forma interwencjonizmu Opis

6) Regulacja cen

F Podejmowanie przez państwo działań gospodarczych zmierzających do pobudze-nia koniunktury i zmniejszenia bezrobocia, np. przez organizowanie robót publicz-nych i rozbudowę infrastruktury (budowa autostrad).

7) Inwestycjepaństwowe

G Obejmuje decyzje rządu w zakresie dochodów i wydatków budżetowych.

1) .............................. 2) .............................. 3) .............................. 4) .............................. 5) .............................. 6) .............................. 7) ..............................

V. (12 pkt) Uzupełnij zdania.

Podstawowymi źródłami finansowania budżetu są: podatki, cła na towary i usługi sprowadzane z zagranicy, zyski Na-

rodowego Banku Polskiego, opłata restrukturyzacyjna oraz zyski .......................................... . Największe wpływy budżetowe

pochodzą z .......................................... . Według kryterium możliwości przerzucenia skutków opodatkowania na inne podmio-

ty podatki można podzielić na .......................................... i .......................................... . Podatki .......................................... są ściśle związane

z dochodem lub majątkiem podatnika. Skutków tych podatków nie można przenieść na inny podmiot. Przykładami

takich podatków są: podatek od osób fizycznych, podatek od osób prawnych, podatek od spadków i darowizn, poda-

tek od czynności cywilnoprawnych, podatek rolny, podatek leśny, podatek od .........................................., podatek od środków

transportu oraz podatek od posiadania psa.

Drugą grupę stanowią podatki .........................................., czyli takie, których skutki można przerzucić na inny podmiot, np.

płatność akcyzy nałożonej na papierosy w ostatecznym rachunku spoczywa nie na ich producencie, a na konsumen-

cie. Oznacza to, że inny podmiot jest zobowiązany do naliczenia i zapłacenia podatku, a inny ponosi faktyczny ciężar

ekonomiczny. Przykłady takich podatków to: podatek od .........................................., podatek .......................................... oraz podatek

od gier.

Kiedy w budżecie istnieje nadwyżka wydatków nad dochodami, mamy do czynienia z .......................................... . Powszechnie

stosowanym sposobem pokrycia deficytu budżetowego jest zaciągnięcie przez państwo .......................................... .

Podstawowe funkcje budżetu państwa to: funkcja fiskalna, funkcja redystrybucyjna i funkcja .......................................... .

100

test sprawdzający

Test sprawdzający 6. Ja i moja firma

Grupa A



1) Jednym z trzech podmiotów uczestniczących w procesach gospodarczych – obok gospodarstw domowych i państwa

– jest przedsiębiorstwo. .........

2) Otoczenie technologiczne przedsiębiorstwa warunkuje dostęp do nowych technologii i możliwość wprowadzania

innowacji w procesach produkcyjnych. .........

3) Zmienność i złożoność otoczenia przedsiębiorstw nie wynika ze wzrostu liczby i różnorodności produktów oferowa-

nych na rynku. .........

4) Zysk przedsiębiorstwa jest nadwyżką przychodów pochodzących ze sprzedaży produktów nad kosztami, jakie ponio-

sła firma na ich zakup lub przy ich wytwarzaniu. .........

5) Przedsiębiorstwo, dążąc do jak największych zysków, nie może obniżyć kosztów związanych z prowadzoną działalno-

ścią. .........

6) Zyski nie decydują o możliwościach rozwojowych firm. .........

7) Biznesplan to dokument zawierający analizę celów i sposobów prowadzenia działalności gospodarczej przez przed-

siębiorcę. .........

8) Dobre zaplanowanie działalności firmy zmniejsza ryzyko ewentualnych strat i pozwala na określenie przybliżonych

zysków. .........

9) Ze względu na wielkość przedsiębiorstwa można wyróżnić mikroprzedsiębiorstwa oraz przedsiębiorstwa małe, śred-

nie i duże. .........

10) Przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą, lecz nieposiadające osobowości prawnej są traktowane jak

osoby fizyczne. .........

11) Członkami spółdzielni mogą być tylko osoby fizyczne. .........

12) Spółka komandytowa jest spółką osobową. .........

13) Spółki handlowe prawnie funkcjonują na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, a do ich założenia jest

konieczny wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. .........

14) Do założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie wymaga się powołania zarządu. .........

15) Za zobowiązania spółki akcyjnej akcjonariusze odpowiadają własnym majątkiem. .........

16) Rejestracja indywidualnej działalności gospodarczej jest płatna. .........

17) Wybór formy opodatkowania jest mało ważny, gdyż nie wpływa na wysokość przyszłego podatku oraz na rodzaj

i zakres prowadzonej ewidencji księgowej. .........

18) Przy wyborze zryczałtowanej formy opodatkowania podatek jest obliczany od przychodu, czyli koszty działalności

gospodarczej nie mają wpływu na jego wysokość. .........

101

test sprawdzający

19) Rejestracja spółek prawa handlowego podlega opłacie, a jej wysokość zależy od rodzaju spółki. .........

20) Przykładowa forma zaangażowania firm w działania ukierunkowane na społeczną odpowiedzialność biznesu to

przekazywanie części dochodów na cel społeczny. .........

II. (20 pkt) Uzupełnij zdania wyrazami znajdującymi się poniżej. polityczne i prawne, prawną, przetrwanie na rynku, handlowe, usługowe, społeczno-kulturowe, konkurenci, ekono-miczne, dostawcy, klienci, zarobkowych, naturalne, ekonomiczną, lokalny rynek pracy, działalność gospodarczą, pośred-nicy, technologiczne, organizacyjną, produkcyjne, władze lokalne, demograficzne, zysku

Czynnikami warunkującymi działalność przedsiębiorstwa jest otoczenie bliższe: .........................................., .....................................

....., .........................................., .........................................., .......................................... i .......................................... oraz dalsze: ..........................................,

.........................................., .........................................., .........................................., oraz .......................................... .

Przedsiębiorstwo jest niezależną jednostką prowadzącą .......................................... w celach .......................................... i na własny

rachunek. Posiada odrębność .........................................., .......................................... i .......................................... . Dzięki tym cechom przed-

siębiorstwo może dążyć do osiągnięcia jak największego .........................................., co jest głównym celem jego funkcjonowa-

nia. Ze względu na rodzaj prowadzonej działalności wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje przedsiębiorstw: ......................

...................., ............................................. i .......................................... .

III. (5 pkt) Na podstawie nazwy przedsiębiorstwa ustal, czy ma ono osobowość prawną.

Lp. Nazwa przedsiębiorstwa Czy ma osobowość prawną? (tak/nie)

1) „PIT i CIT” Usługi Doradztwa Podatkowego Jan Kowalski i Partnerzy

2) Państwowe Przedsiębiorstwo Górnicze „Kilof”

3) Przedsiębiorstwo Ogrodnicze „Iglak” Spółka z o.o.

4) Spółdzielnia mieszkaniowa „Jadwiżyn”

5) Milano SA

IV. (8 pkt) Na podstawie tekstu wykonaj polecenie.Firma Jana Kowalskiego jest firmą usługową zajmującą się pielęgnacją psów rasowych na zlecenie osób prywatnych. Są w niej zatrudnione trzy osoby: jedna osoba zatrudniona na stałe to pracownik biurowy odpowiedzialny za przyjmowanie zleceń, zaś pozostałe dwie osoby pracują na umowę-zlecenie, a ich pensja jest uzależniona od zakresu wykonywanych prac. Dokumentację firmy prowadzi biuro rachunkowe. Działalność usługową świadczy się w domu klienta lub w wynajętym mieszkaniu w bloku, w zależności od życzenia klientów. Zlecenia są składane telefonicznie, drogą e-mailową lub w formu-larzu elektronicznym dostępnym na stronie internetowej firmy. Określ, które z wymienionych poniżej kosztów prowadzenia takiej działalności zalicza się do kosztów stałych, a które – do kosztów zmiennych.

a) zakup przedmiotów do stylizacji sierści (szczotki, grzebienie)b) wynagrodzenie pracowników wykonujących usługi na zleceniec) wynagrodzenie pracownika biurowegod) opłata za usługi telekomunikacyjne (abonament telefoniczny, łącze internetowe, hosting)e) usługi biura rachunkowegof) wynajęcie mieszkaniag) środki czystościh) amortyzacja samochodu służbowego

Koszty stałe: ..........................................

Koszty zmienne: ..........................................

102

test sprawdzający

Test sprawdzający 6. Ja i moja firma

Grupa B



1) Otoczenie bliższe przedsiębiorstwa jest takie samo dla każdego przedsiębiorstwa. .........

2) Bariery wejścia na rynek utrudniają konkurencyjnej firmie rozpoczęcie działalności w danej dziedzinie. .........

3) Przedsiębiorstwa usługowe wykonują świadczenia na rzecz osób fizycznych, państwa i innych przedsiębiorstw, ale

bez wytwarzania dóbr materialnych. Są to np.: transport, łączność, ochrona zdrowia, oświata, usługi finansowe,

ubezpieczeniowe. .........

4) Do przychodów przedsiębiorstwa nie zalicza się odsetek od lokat bankowych czy kwot uzyskanych ze sprzedaży ma-

jątku firmy, np. maszyn czy budynków. .........

5) Koszty stałe są niezależne od wielkości produkcji. .........

6) Próg rentowności określa liczbę lub wartość sprzedaży, po której przekroczeniu firma zacznie przynosić zyski. .........

7) Dobrze opracowany biznesplan powinien być ułożony w logiczną całość, tak aby jego odbiorca miał pełny obraz pla-

nowanego przedsięwzięcia. .........

8) Przedsiębiorstwa nie różnią się od siebie formą prawno-organizacyjną. .........

9) Obecnie w Polsce w wyniku prywatyzacji liczba państwowych przedsiębiorstw systematycznie się zwiększa. .........

10) Przedsiębiorca indywidualny to osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą. Jest to jej naj-

prostsza forma prowadzona na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisów Kodeksu

cywilnego. .........

11) Przedsiębiorstwa państwowe w gospodarce centralnie planowanej stanowiły podstawową formę prowadzenia

działalności gospodarczej. .........

12) Spółka akcyjna nie ma określonego wymaganego wkładu kapitału, a wspólnicy mogą wnosić do spółki środki pie-

niężne, budynki, urządzenia i samochody. .........

13) Partnerami w spółce partnerskiej mogą być wyłącznie osoby uprawnione do wykonywania wolnego zawodu, np.

adwokat, broker ubezpieczeniowy, lekarz, tłumacz przysięgły. .........

14) Spółka akcyjna jest spółką osobową tworzoną przez akcjonariuszy wnoszących kapitał, za który otrzymują akcje

spółki. .........

15) Przedsiębiorcy prowadzący indywidualną działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółek cywilnych rejestrują swoje

przedsiębiorstwo w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. .........

16) We wniosku przedsiębiorca określa przedmiot wykonywanej działalności zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności,

obejmującą wszystkie działy gospodarki narodowej. .........

17) Podstawową formą opodatkowania dochodu pochodzącego z działalności gospodarczej jest opodatkowanie na

ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej. .........

103

test sprawdzający

18) Karta podatkowa jest przeznaczona dla przedsiębiorców prowadzących ściśle określone rodzaje działalności. Wy-

sokość podatku nie wynika z kwoty uzyskiwanego przychodu czy dochodu, lecz jest ustalana przez urząd skarbowy

w zależności m.in. od rodzaju i zakresu prowadzonej działalności. .........

19) Przedsiębiorca w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej powinien w Zakładzie Ubezpieczeń

Społecznych złożyć formularze ubezpieczeniowe ZUS ZUA lub ZUS ZZA. .........

20) Lobbing to wywieranie wpływu na organy władzy, aby móc łatwiej zrealizować interesy pewnych ugrupowań poli-

tycznych, gospodarczych i społecznych. .........

II. (20 pkt) Uzupełnij zdania wyrazami znajdującymi się poniżej. przychody, Krajowego Rejestru Sądowego, rentowności, komandytowo-akcyjne, stałe, spółki, fizyczna, Kodeksu cywil-nego, spółdzielnie, kapitałowe, aportem, cywilna, handlowe, jawne, partnerskie, zmienne, komandytowe, biznesplan, z ograniczoną odpowiedzialnością, prawne, przedsiębiorstwa państwowe

Narzędzie planistyczne wykorzystywane przy ocenie opłacalności przedsięwzięć gospodarczych, sporządzane na po-

trzeby wewnętrzne firmy m.in. jako narzędzie komunikacji zewnętrznej, np. dla pozyskania źródeł finansowania inwe-

stycji, to .......................................... .

Próg .......................................... obrazuje sytuację, w której przychody ze sprzedaży pokrywają koszty prowadzenia działalno-

ści. Warunkiem koniecznym obliczenia progu rentowności jest podział kosztów przedsiębiorstwa na koszty ...................

....................... (np. amortyzacja) i koszty .......................................... (np. energia wykorzystywana w produkcji, materiały czy też

wynagrodzenia pracowników produkcyjnych, o ile rosną one w miarę wzrostu produkcji).

Wyróżnia się następujące formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstw: przedsiębiorstwa indywidualne, przedsiębior-

stwa państwowe, spółdzielnie i .......................................... . Przedsiębiorca indywidualny to osoba .......................................... prowa-

dząca jednoosobową działalność gospodarczą; to najprostsza forma na podstawie ustawy o swobodzie działalności

gospodarczej oraz przepisów .......................................... . .......................................... są dobrowolnym, samorządnym zrzeszeniem

osób prowadzących wspólną działalność w imieniu swoich członków; jej członkami mogą być osoby fizyczne lub ...........

............................... . .......................................... w gospodarce centralnie planowanej stanowiły podstawową formę prowadzenia

działalności gospodarczej.

Spółka .......................................... działa na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, a jej wspólnicy prowadzący indywidual-

ną działalność gospodarczą zobowiązują się do realizacji określonego celu gospodarczego.

Spółki .......................................... prawnie funkcjonują na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych. Ich założenie

wymaga wpisu do ..........................................; dzielimy je na osobowe i .......................................... . Do spółek osobowych zalicza się

spółki .........................................., .........................................., .......................................... i .......................................... .

Do spółek kapitałowych zaliczamy spółkę akcyjną i .......................................... .

Do majątku spółki przedsiębiorca może wnieść pieniądze, nieruchomości, maszyny czy samochody i w ten sposób opła-

cić swoje udziały w firmie. Takie zjawisko nazywamy .......................................... .

104

test sprawdzający

III. (5 pkt) Na podstawie nazwy przedsiębiorstwa ustal, czy ma ono osobowość prawną. Podaj również, jaka to forma prawno-organizacyjna.

Lp. Nazwa przedsiębiorstwa Czy ma osobowość prawną? (tak/nie)

1) Kancelaria Brokerska „Jan Kowalski i partnerzy”

2) Gminna Spółdzielnia „ROLNIK”

3) PGNiG SA

4) Firma Handlowo-Usługowa „Jan Kowalski”

5) Maspex Sp. komandytowo-akcyjna

IV. (8 pkt) Wykonaj polecenia.a) Uszereguj w odpowiedniej kolejności etapy zakładania działalności gospodarczej.

1) Złożenie dokumentów w oddziale ZUS2) Złożenie wniosku w systemie CEIDG albo urzędzie gminy3) Przygotowanie wniosku4) Wyrobienie pieczątki i założenie firmowego konta bankowego

....................................................................................

b) Zaznacz prawidłową odpowiedź.Rejestracja firmy jest bezpłatna/płatna, a przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą/nie może podjąć dzia-łalności gospodarczej w dniu złożenia prawidłowo wypełnionego wniosku. c) Wpisz odpowiedni skrót.

Wniosek składany na specjalnym formularzu .......................................... jest podstawą wpisu do ewidencji oraz stanowi jed-

nocześnie zgłoszenie do: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych .......................................... lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia

Społecznego .........................................., Głównego Urzędu Statystycznego .......................................... z prośbą o wpis do Krajowego

Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej .......................................... oraz naczelnika właściwego urzędu skar-

bowego z prośbą o nadanie numeru identyfikacji podatkowej .......................................... .

Podstawy Przedsiebiorczosci Testy

Documents

Transcript of Podstawy Przedsiebiorczosci Testy