PODSTAWOWE KONCEPCJE I POJĘCIA

Wykład monograficzny : współczesna antropologia pokrewieostwa.

_____zajęcia nr 2 _____03 marca 2011__________13.30-15.00_____

dr Agata Stanisz

WSTĘP: ewaluacja dwiczenia

- stereotypy/esencjalizowanie (medialno-religijne)

- oddolnośd definicji + fragmenty subiektywnego światopoglądu

- dekonstrukcja

- znajomośd pewnych elementów tzw. nowych studiów nad pokrewieostwem

Co to jest pokrewieostwo? Kto to jest osoba spokrewniona?

Jaka jest rola pokrewieostwa? Co to jest rodzina? Kto wchodzi w skład rodziny?

Jakie działania wiążą się z rodziną i pokrewieostwem? Jak można zrozumied termin: model/wzór rodziny?

Co to znaczy funkcja rodziny? Jaka jest rodzina w Polsce?

Czy istnieje różnica pomiędzy rodziną miejską a wiejską? Jaki jest dyskurs na temat rodziny w Polsce?

Jakie emocje wiązane są z rodziną?

pytania były tendencyjne

i same w sobie esencjalizujące

Film nr 1: dyskurs religijny

• Rodzina wiejska, wieś

• Historia zagrożeo: komunizm, liberalizm, media

• Wieś = prawdziwa rodzina = naród polski

• Prawo człowieka = prawo własności = rodzina wiejska

• Samowystarczalnośd rodziny = tradycja = wartości religijne

Film nr 2: skrajny dyskurs polityczny (polityczno-religijny)

• Fundamentalnośd rodziny

• Paostwo vs rodzina (ustawa wobec przemocy w rodzinie, obniżenie podatków, wydłużenie urlopów macierzyoskich)

• Normalnośd i nienormalnośd (aktywnośc ekonomiczna kobiet, aborcja, homoseksualizm)

PODSTAWOWE POJĘCIA

• POKREWIEOSTWO

• POKREWIEOSTWO FIKCYJNE

• BILATERALNY SYSTEM POKREWIEOSTWA

• FILIACJA

• RODZINA

• GRUPA DOMOWA

• MAŁŻEOSTWO

• EGZOGAMIA I ENDOGAMIA

• MATRIARCHAT I PATRIARCHAT

• ZAKAZ KAZIRODZTWA

• WYMIANA MAŁŻEOSKA

POKREWIEOSTWO

KLASYKA:•więź

•zasada organizacji społecznej•instytucja społeczna

•relacja pomiędzy ludźmi

KONTEKST SPOŁECZEŃSTW ZŁOŻONYCH:

•uniwersum krewnych•krewni intymni i efektywni

•Grupa krewniacza•Rodzina rozszerzona

•Sied krewnych

POKREWIEOSTWO FIKCYJNE

• rodzaj więzi pokrewieostwa, która jest tworzona nie w oparciu o pokrewieostwo genealogiczne ani o małżeostwo

• oznacza w zasadzie wszystkie więzi, które tworzone są na podobieostwo więzi pokrewieostwa (np. włączanie do kręgu krewniaczego ważnych innych, rozszerzone powinowactwo, rodziny kohabitacyjne, homoseksualne, zrekonstruowane, przyjaźnie, sąsiedzi, współpracownicy, narodowośd)

• posiada mechanizmy charakterystyczne dla pokrewieostwa (wzajemna pomoc, wytwarzanie bezpieczeostwa socjalnego, dziedziczenie, moralne zobowiązanie)

BILATERALNY SYSTEM POKREWIEOSTWA

Kłopotliwe pojęcie:

• System bilateralny, multilinearny, nieunilinearny, kognatyczny (bilateralny, ambilinearny)

• Krąg krewniaczy (kindred)

Bilateralnośd indywidualizuje pokrewieostwo: w centrum zawsze znajduje się jednostka, która wokół siebie buduje relacje pokrewieostwa.

FILIACJA

bilateralna więź, która łączy jednostkę z każdym z jej rodziców a poprzez nich z kolejnymi uznanymi poprzednikami

genealogicznymi; jest relacją społeczną, ale zazwyczaj opiera się na faktach biologicznych.

Trzy rodzaje:•filiacja poprzez krew

•filiacja poprzez prokreację wspomaganą•filiacja poprzez adopcję

(np. kryteria konstytuowania filiacji w przypadku ojcostwa)

MAŁŻEOSTWO

• obejmuje pakiet praw, np. legitymizuje potomstwo, życie seksualne, reguluje produkcję i

własnośd, ustanwia aliansy powinowactwa pomiędzy jendostkami i grupami. Żaden

przypadek małżeostwa nie obejmuje wszystkich typów praw.

• Zjawisko małżeostwa jest różne.

KLASYKA: H. Morgan (małżeostwo krewniacze, punalua, monogamiczne)

+ rezydencja małżeoska

ENDOGAMIA I EGZOGAMIA

• Nakazy zawierania małżeostw: wewnątrz własnej grupy/poza swoją grupą

• Normy pozytywne: mechanizmy uruchamiające wymianę małżeoską

• Inne mechanizmy kontynuacji i integracji

WYMIANA MAŁŻEOSKA/TEORIA ALIANSOWA

kategoria opisująca pewną instytucję kulturową, występującą wspołeczeostwach pierwotnych i tradycyjnych. Polega na tym, żemałżeostwa zawierane są między członkami stale tych samych, zwykleegzogamicznych (nie połączonych więzami pokrewieostwa) grup.

Wymianę małżeoską powodują następujące fakty kulturowe:

• kobiety stanowią główną wartośd społeczną i są najcenniejszymprzedmiotem wymiany,• istnieje społeczny "obieg" kobiet ustalany przez mężczyzn i ma onzasadniczy wpływ na stosunki między grupami i poszczególnymiludźmi,• podstawową zasadą budującą struktury społeczne jest zakaz lubprzyzwolenie dotyczące poślubiania kobiet z danej grupy.

ZAKAZ KAZIRODZTWA

• najbardziej powszechny zakaz

• C. Lévi-Strauss: początek kultury, punkt graniczny między naturą a kulturą, w którym

jedna się kooczy, a druga zaczyna.

• Zakaz kazirodztwa bywał jednak różnie definiowany w różnych kulturach.

MATRIARCHAT I PATRIARCHAT

• Forma struktury społecznej (matrylinearne grupy pochodzeniowe)

• Dziedziczenie w linii żeoskiej

• Idea pierwotnej matrylinearności (J. Bachofen)

• ideologia

• Forma struktury społecznej (patrylinearne grupy pochodzeniowe)

• Dziedziczenie w linii męskiej

• Ideologia

• Patriarchalnośd/rodzina patriarchalna