1

Dla Szkół ponadgim

najalnych

Spis treści:Dział 1…………………………………………………..3-10

Sól kuchenna.………………………………….5 Woda …………………………………………….6 Metan…………………………………………….7 Cukier buraczany………………………………8 Kwas cytrynowy……………………………….9 Gliceryna………………………………………10

Źródła……………………………………………….11

2

Dział IZwiązki chemiczne w otoczeniu człowieka i

ich zastosowania

Aby rozpoznać związki chemiczne w otoczeniu człowieka należy wiedzieć, co to jest związek chemiczny, a więc jest to substancja złożona zbudowana

z co najmniej dwóch różnych pierwiastków połączonych z sobą.

Cząsteczka wody- przykładowy związek chemiczny

Związki chemiczne towarzyszą człowiekowi na co dzień, są zawsze blisko nas. Czasami nie widzimy ich gołym okiem lub ich nie czujemy, jednak są to sporadyczne przypadki.

Luminofosfory XXI wieku, czyli nowe źródła światła to związki chemiczne, które pochłaniają światło słoneczne, a potem przekształcają je w energię elektryczną.

3

Związki chemiczne możemy zaobserwować np. w naszym domu, kuchni, łazience czy też pokoju. Bo przecież związki to rzeczy z których korzystamy na co dzień. Tymi podstawowymi są między innymi: sól kuchenna, woda, metan, cukier buraczany, kwas cytrynowy czy też gliceryna.

Sól kuchenna - NaCl

Woda – H2O

Metan - CH4

Cukier buraczany - C12H22O10

Kwas cytrynowy - C3H4OH(COOH)3

Gliceryna - CH2OH-CHOH-CH2OH

4

Sól kuchenna

Jej potoczna nazwa to chlorek sodu, a wzór to NaCl. Jest to związek chemiczny używany jako przyprawa w kuchni. Znajdująca się w sprzedaży sól to tak zwana sól jodowana- sztucznie wzbogacona związkami jodu ze względów zdrowotnych. Wielu dietetyków uważa białą, rafinowaną sól za tak zwaną białą śmierć.

Jej nadużywanie w dzisiejszej kuchni jest jednym z czynników wpływających na powstawanie tak zwanych chorób cywilizacyjnych.

Zaleca się stosowanie soli nierafinowanych, czasami określanych jako kamienne oraz soli morskiej uzyskiwanej poprzez odparowywanie wody

morskiej.

5Sól kamiennaSól morska

Sól morska

WodaKolejnym związkiem jest woda, czyli tlenek wodoru wzorze H2O . Woda może występować w trzech stanach skupienia: w stanie

ciekłym w warunkach normalnych stanie gazowym jako para wodna

oraz w stanie stałym jako lód.Większość występującej w przyrodzie wody jest słona tzn., że

zawiera dużo rozpuszczonych soli

głównie chlorku sodu. W wodzie

rozpuszczalnych jest również wiele gazów np. dwutlenek węgla.

Dwutlenek węgla w wodzie

Głównie to woda w morzach i oceanach jest najbardziej słona.

Najpopularniejsza jest woda pitna używana do celów sanitarno-bytowych, w rolnictwie zaś do nawadniania pól. Znaczne ilości wody zużywają też zakłady

6

przemysłowe. Każde żywe stworzenie potrzebuje wody, jest ona niezbędna do życia.

MetanMetan to najprostszy węglowodór nasycony, alkan. Jego wzór chemiczny to CH4. Znany jest też jako gaz błotny czy też gaz

kopalniany. W temperaturze pokojowej jest bezwonnym i bezbarwnym gazem.

Metan powstaje w przyrodzie w wyniku

beztlenowego rozkładu szczątek roślinnych np. na bagnach.

Stanowi główny składnik gazu ziemnego. Jest stosowany jak gaz opałowy i surowiec do syntezy wielu innych związków chemicznych.

7

Najczęściej spotykany jest w kuchenkach gazowych w naszych kuchniach.

Cukier buraczanyKolejnym związkiem chemicznym jest cukier zwany cukrem

buraczanym. Jego wzór chemiczny to C12H22O10.

Cukier ten jest jedną z dwóch najpopularniejszych odmian cukrów jadalnych na świecie, drugim jest cukier trzcinowy.

Cukier buraczany

8

Sposób wydobycia metanu (gazu ziemnego).

Cukier buraczany, jako gotowy produkt, jest w Polsce nazywany cukrem spożywczym. Służy miedzy innymi do osładzania potraw, napojów, jednym słowem poprawia smak.

Kwas cytrynowy

Kolejnym związkiem godnym uwagi jest kwas cytrynowy. Jest to związek organiczny, hydrokwas

trikarboksylowy o wzorze C3H4OH(COOH)3.

Kwas cytrynowy występuje w niewielkich ilościach w większości organizmów żywych, gdyż spełnia ważną rolę w ich metabolizmie. W większych ilościach występuje w niektórych owocach np. w cytrynach.

9

Kwas cytrynowy jest używany jako regulator kwasowości i przeciwutleniacz w przemyśle spożywczym. Sole kwasu cytrynowego- cytryniany stosowane

jako leki przy niedoborze określonego metalu w organizmie.

GlicerynaJej nazwa zwyczajowa to glicerol. Jest to dokładniej najprostszy

alkohol trójwodorotlenowy o wzorze CH2OH-CHOH-CH2OH.

Gliceryna, jako dobry rozpuszczalnik tłuszczy i innych

10

lipidów, jest stosowana przy produkcji kremów, pomadek i innych produktów kosmetycznych. Stanowi ważny surowiec do syntezy wielu różnorodnych związków chemicznych np. niektórych gatunków mydła.

Głównym źródłem gliceryny w przemyśle są tłuszcze roślinne i zwierzęce. Gliceryna znajduje się też w niektórych owocach i warzywach.

”Według mnie każdy człowiek powinien znać związki chemiczne lub przynajmniej wiedzieć czy

11

dany związek, w jakikolwiek sposób może zaszkodzić naszemu życiu. Mimo tego, iż na co dzień nie jesteśmy uprzedzani o szkodliwym lub leczniczym działaniu danego związku to dla własnego bezpieczeństwa powinniśmy je znać.”

Kazimierz Fajans( polski chemik)

Źródła: www.wikipedia.pl www.klubnaukowca.pl www.poradnikzdrowie.pl www.sciaga.pl www.google.pl

12