Platońska teoria idei
-
Upload
artur-machlarz -
Category
Education
-
view
315 -
download
0
Transcript of Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Filozofia - Platońska teoria idei
Artur Machlarz
2013-10-01
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Tematyka wykładu
1 Metafora jaskini
2 Struktura rzeczywistości w koncepcji PlatonaŚwiat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
3 Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?
4 Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
5 Etyczne uzasadnienie teorii ideiProtagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy...Relatywizm etyczny
6 Sokrates
7 Etyka Platona
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Metafora jaskini
Rysunek: Ilustracja metafory jaskini - źródło (po małej modyfikacji):http://teachers.brg-schoren.ac.at.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Metafora jaskini
Kluczowe elementy obrazu:
Zakuci w kajdany ludzie na dnie jaskini.
Cienie na ścianie jaskini.
Przedmioty, które rzucają cienie.
Ognisko i słońce.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Metafora jaskini
Metafora jaskini jest doskonałą ilustracją teorii idei Platona. Możemy wniej odkryć:
strukturę rzeczywistości,
najważniejsze własności idei i świata materialnego,
relację między nimi,
opis ludzkiej sytuacji poznawczej.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Metafora jaskini
Metafora jaskini jest doskonałą ilustracją teorii idei Platona. Możemy wniej odkryć:
strukturę rzeczywistości,
najważniejsze własności idei i świata materialnego,
relację między nimi,
opis ludzkiej sytuacji poznawczej.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Metafora jaskini
Metafora jaskini jest doskonałą ilustracją teorii idei Platona. Możemy wniej odkryć:
strukturę rzeczywistości,
najważniejsze własności idei i świata materialnego,
relację między nimi,
opis ludzkiej sytuacji poznawczej.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Metafora jaskini
Metafora jaskini jest doskonałą ilustracją teorii idei Platona. Możemy wniej odkryć:
strukturę rzeczywistości,
najważniejsze własności idei i świata materialnego,
relację między nimi,
opis ludzkiej sytuacji poznawczej.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Struktura rzeczywistości
Cienie symbolizują świat materialny - zależny od tego, czego sącieniami.
Za plecami “kajdaniarzy” znajduje się świat bardziej rzeczywisty niżcienie: świat wzorców, idei.
Platońska ontologia ma charakter dualistyczny: istnieją dwie różne formyrzeczywistości (materialna i idealna).
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Struktura rzeczywistości
Cienie symbolizują świat materialny - zależny od tego, czego sącieniami.
Za plecami “kajdaniarzy” znajduje się świat bardziej rzeczywisty niżcienie: świat wzorców, idei.
Platońska ontologia ma charakter dualistyczny: istnieją dwie różne formyrzeczywistości (materialna i idealna).
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Dualistyczna struktura rzeczywistości
Na przykład, zdaniem Platona, istnieje nieskończenie wiele osobnikównależących do gatunku ludzkiego (przedmiotów należących do światamaterialnego) i jednocześnie istnieje jedna idea człowieka.
UWAGA: nie należy świata idei identyfikować z ideami w sensie pojęć lubmyśli. Świat idei to świat niematerialny, niezależny od światamaterialnego i od naszego myślenia.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Dualistyczna struktura rzeczywistości
Na przykład, zdaniem Platona, istnieje nieskończenie wiele osobnikównależących do gatunku ludzkiego (przedmiotów należących do światamaterialnego) i jednocześnie istnieje jedna idea człowieka.
UWAGA: nie należy świata idei identyfikować z ideami w sensie pojęć lubmyśli. Świat idei to świat niematerialny, niezależny od światamaterialnego i od naszego myślenia.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Cechy świata materialnego
Cienie są zależne od przedmiotów, które je rzucają - światmaterialny nie jest niezależny od świata idei.
Cienie rzucane przez światło ogniska są migotliwe i nietrwałe - takijest też cały świat materialny.
Cienie nie mówią nam całej prawdy o przedmiotach, których sącieniami - rzeczy materialne nie stanowią całej prawdy orzeczywistości.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Cechy świata idei
Świat przedmiotów rzucających cienie to świat idei.
Przedmioty rzucające cienie są bardziej rzeczywiste niż same cienie -idee są bardziej rzeczywiste niż rzeczy materialne.
Przedmioty rzucające cienie są niezależne od istnienia cieni - idee niezależą od świata materialnego.
Świat idei jest wieczny i niezmienny - zmienne i skończone są tylkocienie, czyli przedmioty świata materialnego.
Idee są doskonałymi wzorcami świata cieni.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Świat idei jest przyczyną świata materialnego
Jaka jest relacja między światem idei i światem materialnym?
Przedmioty rzucające cienie (idee) są warunkiem istnienia cienia -idee są przyczynami istnienia przedmiotów materialnych.
Idee decydują także o własnościach rzeczy materialnych - kształtprzedmiotu rzucającego cień decyduje o kształcie cienia.
Przedmioty materialne nie są jednak adekwatnym odbiciem idei -cień nigdy nie odwzorowuje przedmiotu w pełni.
Według Platona ani istnienia, ani własności przedmiotów materialnychnie jesteśmy w stanie wyjaśnić bez odwołania się do rzeczywistościpozamaterialnej.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Świat idei jest przyczyną świata materialnego
Jaka jest relacja między światem idei i światem materialnym?
Przedmioty rzucające cienie (idee) są warunkiem istnienia cienia -idee są przyczynami istnienia przedmiotów materialnych.
Idee decydują także o własnościach rzeczy materialnych - kształtprzedmiotu rzucającego cień decyduje o kształcie cienia.
Przedmioty materialne nie są jednak adekwatnym odbiciem idei -cień nigdy nie odwzorowuje przedmiotu w pełni.
Według Platona ani istnienia, ani własności przedmiotów materialnychnie jesteśmy w stanie wyjaśnić bez odwołania się do rzeczywistościpozamaterialnej.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Hierarchia idei
Przedmioty świata materialnego są niedoskonałym odbiciem idei. Każdyprzedmiot materialny może być odbiciem większej lub mniejszej ilościidei. Każda idea może być odzwierciedlana przez więcej lub mniejprzedmiotów. Im więcej przedmiotów materialnych jest odzwierciedleniemidei, tym idea jest bardziej doskonała, bo jest wtedy bardziej ogólna.Świat idei jest zatem hierarchicznie uporządkowany a zasadą tegoporządku jest stopień ogólności idei.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Świat materialny - świat pozoruŚwiat idei - świat prawdziwyRelacja między światem idei i światem materialnymMatematyczne uporządkowanie świata materialnego
Co dobrego i pięknego jest w każdej rzeczy materialnej?
Słońce w metaforze jaskini symbolizuje ideę najwyższą - ideę Dobra iPiękna. Każda rzecz materialna jest zatem w pewnym sensie dobra ipiękna. Co to oznacza?
Doskonałe jest to, co jest stałe, niezmienne.
Takie walory posiadają w świecie materialnym jego własnościmatematyczne - są one niezależne od czynników subiektywnych.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Czy możemy poznać idee?
Wiedza prawdziwa nie może być identyfikowana z poznaniem światacieni, czyli świata materialnego: zmysły zatem nie dostarczają namwiedzy prawdziwej. Wiedza w sensie ścisłym dotyczyć ma idei.Czy idee można poznać?
Idee są poznawalne,
ale zmysły nie mogą być podstawą poznania idei (z obserwacjin-ilości ludzi, nie możemy wnioskować o idei człowieka).
Idee można poznać tylko dzięki rozumowi.
Wiedza o ideach jest wiedzą wrodzoną lecz zapomnianą.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Historyczna geneza teorii idei
Teoria bytu Parmenidesa - teoria idei Platona jest rozwinięciemteorii bytu Parmenidesa
Atomizm Demokryta - wg Platona przez odwołanie się dorzeczywistości materialnej, nie wyjaśnimy jej samej.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy...Relatywizm etyczny
Szkoła sofistyczna - ogólne informacje
Ruch sofistyczny miał charakter zarówno teoretyczny jak i praktyczny.Sofiści nie zajmowali się badaniem przyrody a tylko kwestiami związanymiz etyką, funkcjonowaniem państwa, stanowieniem prawa itp.Założycielem szkoły sofistycznej był Protagoras z Abdery.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy...Relatywizm etyczny
Etyczny sens zasady Protagorasa
Podstawowa zasada Protagorasa i nurtu sofistycznego:
człowiek jest miarą wszechrzeczy
Zgodnie z tą zasadą, człowiek decyduje o tym, co jest dobre a co złe,sprawiedliwe lub niesprawiedliwe. Nie istnieje żadna zewnętrzna instancja,która decydowałaby o tym, co musimy uznać za dobre lub złe. Prawozatem, które decyduje o stosunkach międzyludzkich w państwach macharakter jedynie umowny. Nie istnieje żadnego rodzaju prawo naturalne.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy...Relatywizm etyczny
Relatywizm a dogmatyzm i fundamentalizm
Stanowisko sofistów określa się często jako relatywistyczne:
skoro prawo ma charakter umowny, to dozwolone są różne, takżesprzeczne umowy w różnych społeczeństwach;
nie możemy żadnej z umów uznać za lepszą lub gorszą, bo nie mamyżadnego punktu odniesienia, żeby stwierdzić, która jest lepsza;
to co możemy robić, to tylko przekonać kogoś do swojegostanowska, a nie udowodnić poprawność sądu etycznego.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Etyka Sokratejska
Rysunek: Sokrates - postać na poły mityczna, stanowiąca jednak istotny punktzwrotny w filozofii starożytnej. Nauczyciel Platona. Nie pozostawił żadnychpism i stąd trudności z rekonstrukcją jego poglądów. Znamy je przedewszystkim z pism Platona, który swoje własne poglądy wkłada w dialogach wusta Sokratesa. Odróżnienie, co stanowi dokonanie Platona, a co Sokratesa,jest czasami trudne.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Etyka Sokratejska
Sokrates był oponentem sofistów. W przeciwieństwie do nich uważał, że:
prawa nie powinny opierać się tylko na zgodzie większości;
istnieje bowiem prawda o rzeczach takich jak “sprawiedliwość”,“dobro”, “zło” itp.
zadaniem każdego człowieka jest dotarcie do tej prawdy(intelektualizm etyczny w etyce indywidualnej).
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Etyka Platona
Platon zgadzał się z Sokratesem w jego krytyce nurtu sofistycznego.Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy oistnieniu prawa naturalnego.
To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe,ale treść idei sprawiedliwości.
Ta idea jest wieczna i niezmienna. Zatem dla każdego, zawsze iwszędzie, sprawiedliwe powinno być dokładnie to samo.
To przekonanie stanowi podstawę pod konstrukcję np. teorii państwaidealnego.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Etyka Platona
Platon zgadzał się z Sokratesem w jego krytyce nurtu sofistycznego.Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy oistnieniu prawa naturalnego.
To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe,ale treść idei sprawiedliwości.
Ta idea jest wieczna i niezmienna. Zatem dla każdego, zawsze iwszędzie, sprawiedliwe powinno być dokładnie to samo.
To przekonanie stanowi podstawę pod konstrukcję np. teorii państwaidealnego.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Etyka Platona
Platon zgadzał się z Sokratesem w jego krytyce nurtu sofistycznego.Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy oistnieniu prawa naturalnego.
To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe,ale treść idei sprawiedliwości.
Ta idea jest wieczna i niezmienna. Zatem dla każdego, zawsze iwszędzie, sprawiedliwe powinno być dokładnie to samo.
To przekonanie stanowi podstawę pod konstrukcję np. teorii państwaidealnego.
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei
Metafora jaskiniStruktura rzeczywistości w koncepcji Platona
Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć?Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei
Etyczne uzasadnienie teorii ideiSokrates
Etyka Platona
Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań!
Artur Machlarz
e-mail: [email protected]: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz
Artur Machlarz Filozofia - Platońska teoria idei