Plan Estratéxico Campus da Cidadanía USC versión final ...€¦ · Produción científica Web of...
Transcript of Plan Estratéxico Campus da Cidadanía USC versión final ...€¦ · Produción científica Web of...
Plan Estratéxico
Campus da Cidadanía
da Universidade de Santiago de Compostela
Comisión de Coordinación do Campus da Cidadanía
Santiago de Compostela-Lugo, novembro de 2017
2
ÍNDICE
páxina 1. Limiar...................................................................................... 3
2. A cidadanía e os seus valores como sinais identitarios dun campus universitario na USC......................................................... 17
3.
Unha estratexia para a creación e desenvolvemento dun Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de Compostela.....................................................................................
22
4. Finalidade e perspectivas do Campus da Cidadanía: misión e visión............................................................................................... 30
4.1. Finalidade (misión).................................................................... 31 4.2. Perspectivas (visión)................................................................. 31
5. Identidade e valores do Campus da Cidadanía 34
6. Obxectivos estratéxicos do Campus da Cidadanía da USC.......... 41
7. Contextualización: realidades e potencialidades do Campus da Cidadanía na USC..........................................................................
45
7.1. Docencia............................................................................... 45 7.1.1. Centros e Departamentos...................................................... 46 7.1.2. Titulacións.............................................................................. 47 7.1.3. Alumnado.............................................................................. 49 7.1.4. Profesorado........................................................................... 52 7.1.5. Satisfacción respecto da docencia recibida.......................... 53 7.2. Investigación e transferencia de coñecemento....................... 54
7.2.1. Infraestruturas, recursos e/ou equipamentos de investigación.................................................................................... 54
7.2.2. Grupos, Redes e Agrupamentos de investigación.................................................................................... 57
7.2.3. Produción científica e transferencia de coñecemento... 69 7.2.3.1. Produción científica Web of Science......................... 71 7.2.3.2. Produción científica Scopus...................................... 75 7.2.4. Proxectos e contratos de investigación.................................. 78
8. Internacionalización........................................................................ 82 8.1. Alumnado estranxeiro............................................................... 82 8.2. Proxectos de investigación internacionais................................ 83
9. Análise DAFO................................................................................. 86 10. Plan de Acción: liñas estratéxicas, iniciativas e/ou actuacións...... 105
10.1. Docencia................................................................................ 107 10.2. Investigación e transferencia de coñecemento...................... 124 10.3. Xestión, gobernanza e proxección inerno-externa................. 143
10.4. A análise DAFO como contexto e pretexto das iniciativas e actuacións.............................................................................. 154
11. Implantación, seguimento e avaliación........................................... 177 12. Estratexia de financiamento........................................................... 189
3
1. Limiar
Na expresión “Campus da Cidadanía” reflíctese a decidida vontade da
Universidade de Santiago de Compostela (USC), dos seus Consellos de
Dirección e de Goberno, de dotar á comunidade universitaria galega dunha
nova articulación institucional, científica e académica dos seus saberes, con
especial énfase no quefacer que promoven as áreas de coñecemento que
inscriben o seu labor nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e as
Humanidades.
A creación e futuro desenvolvemento deste Campus da Cidadanía, respecto do
que este Plan Estratéxico constitúe un piar fundamental no deseño e a
concreción das iniciativas que se promovan no seu nome, insírense nas
múltiples e diversificadas actuacións que se veñen promovendo na USC nos
últimos anos, mesmo décadas, consonte ao disposto nos seus Estatutos
(Decreto 14/2014 de 30 de xaneiro)1 e nas disposicións normativas que os
proxectan en diferentes contextos e realidades; entre outras, as que están
contempladas no Plan Estratéxico 2011-2020 da Universidade de Santiago de
Compostela2 e na Programación Plurianual correspondente ao período 2015-
20183, aprobada polas diferentes instancias –Consello de Goberno, Claustro
Universitario e Consello Social da USC– no marco das responsabilidades que
teñen conferidas a tal fin.
Situamos as súas achegas nun tempo histórico no que a Universidade
compostelán, cinco veces centenaria, ten renovado e mesmo afianzado –
iniciando un novo século– os compromisos que ten contraídos coa sociedade
que a acolle, e da que se sinte plenamente partícipe entanto que unha 1 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/normativa/descargas/documentos/Estatutos_da_USC
_con_xndice.pdf
2 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/servizos/calidade/descargas/Planificacion/planEstratexicoUSC.pdf
3 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/goberno/xerencia/info_economica/Programacixn_Pluri
anual_de_la_USC_2015-2018.pdf
4
institución dinámica, moderna, emprendedora e innovadora. Todas elas
circunstancias respecto das que asume e desenvolve, segundo se recolle nos
seus Estatutos, as funcións que ten atribuídas como un “servizo público
esencial á comunidade mediante o estudo, a docencia, a investigación e a
transferencia do coñecemento”.
Nesta perspectiva, o Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía, en
converxencia cos principios que informan os Plans Estratéxicos dos campus de
especialización xa creados –Campus Vida4 e Campus Terra5–, dos dous “Plans
Estratéxicos de Igualdad de Oportunidades entre Mulleres e Homes da USC”
(períodos 2009-2011 e 2014-2018)6, ou do recentemente aprobado como “Plan
Estratéxico de Internacionalización”(PEI-USC)7, liderados pola USC no marco
das decisións e actuacións acordadas polos seus órganos de Goberno, fía os
seus obxectivos, as súas propostas e liñas de acción ás funcións explicitadas
no artigo 4 dos Estatutos da Universidade de Santiago de Compostela;
nomeadamente:
a) A creación, desenvolvemento, transmisión e crítica do coñecemento
científico, técnico, artístico e humanístico, de xeito que se potenciará
unha educación baseada nos principios democráticos, a defensa da paz
e dos dereitos humanos.
b) A preparación para o exercicio de actividades profesionais que esixan
coñecementos científicos, técnicos, artísticos ou humanísticos.
4 http://campusvida.usc.es/es/wp-content/uploads/2011/09/plan-estrategico.pdf 5 http://www.usc.gal/export9/sites/webinstitucional/gl/proxectos/campusterra/descargas/140331_-
_Plan_Estratxxico_do_Campus_Terra_RESUMO_EXECUTIVO_vFINAL.pdf 6 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/servizos/oix/descargas/plan_estratexico09df e http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/es/servizos/oix/descargas/II_PEIOMH.pdf 7 http://www.usc.es/export9/sites/webinstitucional/gl/goberno/vrinternacionalizacion/descargas/PEI-2017-
2020-Outubro-CG.pdf
5
c) A difusión, a valorización e a transferencia do coñecemento ao servizo
da cultura, da calidade de vida e do desenvolvemento económico e
social.
d) A difusión do coñecemento e da cultura a través da extensión
universitaria e a formación ao longo de toda a vida.
e) O apoio científico, técnico, artístico e humanístico ao desenvolvemento
social, económico e cultural da sociedade galega que a sustenta.
Son funcións que lembran a misión da Universidade de Santiago de
Compostela na procura dun ensino de calidade, dunha investigación de
excelencia, da transferencia de coñecemento e da responsabilidade social
(véxase figura nº 1). E ás que contribúen de xeito cotiá as persoas, servizos e
infraestruturas que conforman o patrimonio común –material e inmaterial– que
aniña na súa intelixencia e capacidade colectiva, nos valores e potencialidades
que atesoura históricamente como “unha institución pública dedicada á
preservación, xeración, transmisión e difusión do coñecemento de xeito
socialmente responsable”. Unha Universidade que enfatiza a súa entidade e
identidade como unha “universidade completa, cunha ampla oferta académica
en todas as grandes áreas do saber e que desenvolve unha importante
actividade investigadora, o que a sitúa nunha posición destacada entre as
universidades españolas, sendo pioneira en politicas de emprendemento e en
transferencia e valorización dos resultados da investigación, ao tempo que
proporciona un servizo esencial á sociedade galega”.
Neste escenario, de transicións e interaccións continuas entre o local e o
global, a comunidade universitaria que adscribe o seu quefacer docente e
investigador ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades, ten
adquirido unha especial relevancia, tanto no interior da propia Universidade
como na súa apertura a outros espazos sociais, nos que ten acrecentado o
coñecemento e recoñecemento das súas achegas científicas e académicas;
todas elas, indisociables da construción –sempre inconclusa– dunha
Universidade prestixiada, atractiva e visible, que sexa estimada como unha
6
institución de referencia na educación superior a escala global. Nos horizontes
da internacionalización, subliñadas no PEI-USC, isto supón darlle novos pulos
valéndose das tendencias actuais; máis tamén, acudindo á orixinalidade que lle
proporcionan as súas peculiares características, para convertela nunha
universidade única e senlleira na sociedade de redes que habitamos. Con esta
expectativa o Campus da Cidadanía pretende recoñecer os méritos e os
valores inherentes ás realidades que no día a día protagonizan na USC,
individual e colectivamente, o seu profesorado, alumnado, persoal investigador,
persoal de administración e servizos, órganos de deliberación e xestión..., a
través do quefacer dos e nos seus Centros, Departamentos, Institutos, Grupos
e Redes de Grupos de Investigación, Servizos de Apoio á Docencia e á
Investigación, etc.
Figura nº 1 Elementos configuradores da misión da Universidade de Santiago de Compostela
(Plan Estratéxico 2011-2020)
7
Coa creación deste Campus a Universidade de Santiago de Compostela aspira
a se converter nun referente nacional e internacional no desenvolvemento da
cultura docente e do quefacer investigador nas Ciencias Sociais e Xurídicas,
nas Artes e Humanidades, de xeito que ademais de contribuír á creación e
transmisión dos seus coñecementos e á formación científico-técnica da
sociedade, constitúa un soporte fundamental no desenvolvemento da
sensibilidade ética e moral de todas as persoas que participan no cotiá das
súas prácticas científicas, académicas e institucionais.
Ao encarnar a súa identidade na voz “cidadanía”, trátase dun Campus que
acepta o desafío que implica comprometer as súas prácticas docentes e
investigadoras cos valores cívicos que vigorizan as democracias e os dereitos
humanos nun continuo diálogo coas realidades que o contornan, no local e no
global. Un Campus inclusivo, no que están convocadas a sentirse partícipes
todas as áreas de coñecemento, como un espazo-tempo aberto ao mundo,
congruente cos modos máis estimables de ser e facer Universidade.
Sendo un Campus que afirma e reivindica a súa vocación e motivación multi,
inter e transdisciplinar, pretende dar resposta ás necesidades e demandas que
emerxen da propia Universidade e/ou da sociedade, comezando por aquelas
que veñen esixidas por unha nova vertebración epistemolóxica, metodolóxica e
tecnolóxica na chamada sociedade da información, da comunicación e do
coñecemento: excelencia, calidade, competitividade, cooperación, innovación,
desenvolvemento, equidade, creatividade, aprendizaxe permanente, paz,
sustentabilidade ambiental, traballo en rede, eficiencia, internacionalización,
integración, transferencia de coñecemento, democracia, talento, transparencia,
diversidade, cambio, transformación social, proxección social,... Palabras que
máis alá de precisar a verdadeira natureza e alcance dos seus percorridos
semánticos e cognitivos, requiren de lecturas éticas, sociopolíticas, económicas
e culturais. Acaso unha nova conciencia que transcenda, sen obviar o valor das
súas achegas, á ciencia e á experiencia, para deparar vivencias e convivencias
de amplas avenidas para o pensamento, a reflexión e a acción.
8
Un Campus que debe poñer a énfase na súa caracterización como un
proxecto-traxecto da amplas miras tanto nos procesos de ensino-aprendizaxe
que habilitan os Graos, Másteres e Doutorados que promoven os seus Centros
e Departamentos, en Santiago de Compostela e Lugo..., coma os Grupos,
Redes, Institutos de investigación, etc. que tecen as súas liñas de traballo
arredor da educación, a xustiza, a comunicación, as linguas, a economía, a
filosofía, a psicoloxía, a historia, a xeografía, a política, a cultura, o territorio, as
artes... Un Campus, engadimos, cunha denominación que –en sentido literal–
non ten referentes nacionais e internacionais homologables, que ao salientar
os valores da cidadanía, da civitas e do civis, da polis e da paideia, agranda e
vitaliza os seus significados políticos e sociais, o pensamento diverxente e a
creatividade, a sensibilidade artística e patrimonial, a aprendizaxe crítica e
cooperativa, o diálogo inclusivo e a cohesión social.
Con estes fins, o Campus da Cidadanía constituía nos primeiros meses do ano
2015 –a proposta do seu Reitor Magnífico, don Juan Viaño, e do Consello de
Dirección da USC, co referendo do Consello de Goberno–, a súa primeira
Comisión de Coordinación, presidida polo profesor Dr. Jesús Salgado Velo (en
calidade de Comisionado, Facultade de Psicoloxía) e integrada polos
profesores/as doutores/as Ramón Bouzas Lorenzo (Facultade de Ciencias
Políticas e Sociais), María Mercedes Brea López (Facultade de Filoloxía), José
Antonio Caride Gómez (Facultade de Ciencias da Educación), Gumersindo
Guinarte Cabada (Facultade de Dereito), Ofelia Rey Castelao (Facultade de
Xeografía e Historia) e José Antonio Varela González (Facultade de Ciencias
Económicas e Empresariais).
Esta Comisión redactou e entregou, a finais do mes de abril de 2015, ao
Consello de Dirección da USC a Memoria de Definición do Proxecto, no que se
explicitaban as circunstancias que concorrían na súa “idea”, declarando os
obxectivos e valores que deberían orientar o proceso a seguir na elaboración
do Plan Estratéxico deste Campus. Esta Memoria de Definición do Proxecto
sería aprobada polo Consello de Goberno da Universidade de Santiago de
Compostela, reunido en sesión ordinaria, o 8 de maio de 2015. Desde entón,
9
distintos acontecementos condicionaron e/ou limitaron a capacidade de
actuación desta primeira Comisión, facendo necesaria a súa renovación.
Sendo así, o 14 de xuño de 2016 procedíase ao nomeamento, como
Comisionado para o proxecto do Campus da Cidadanía da USC, do profesor
José Antonio Caride Gómez (Facultade de Ciencias da Educación); e,
posteriormente, dos distintos membros –todos eles profesoras e profesores da
USC– que integrarán a “nova” Comisión, desde mediados de novembro de
2016 ata a actualidade: Ana Goy Diz (Facultade de Humanidades do Campus
de Lugo); Enrique Castelló Mayo (Facultade de Ciencias da Comunicación);
Felipe Trillo Alonso (Facultade de Ciencias da Educación); Gumersindo
Guinarte Cabada (Facultade de Dereito); Isabel Diz Otero (Facultade de
Ciencias Políticas e Sociais); Juan Manuel Monterroso Montero (Facultade de
Xeografía e Historia); Luís Alberto Otero González (Facultade de Ciencias
Económicas e Empresariais); María Lourdes Mirón Redondo (Facultade de
Psicoloxía); María Nieves Herrero Pérez (Facultade de Filosofía); e María Sol
López Martínez (Facultade de Filoloxía).
A Comisión de Coordinación, xunto con outras decisións vencelladas á súa
organización interna e ao desenvolvemento das tarefas que lle foron
encomendadas consonte ao plan de traballo contemplado na Memoria de
Definición do Proxecto, articulouse en tres grupos de traballo, que concretaron
as súas liñas de actuación noutros tantos planos de intervención. En concreto:
“docencia”; “investigación, desenvolvemento e transferencia de coñecemento”;
“xestión, gobernanza e proxección interno-externa” (figura nº 2).
A Comisión Coordinadora, que asumiría o encargo de redactar o Plan
Estratéxico do Campus da Cidadanía, celebrou entre os meses de novembro
de 2016 e maio de 2017 distintas reunións plenarias, ademais das que foron
convocadas polos coordinadores de cada un dos grupos de traballo
constituídos, ultimando a elaboración das súas respectivas achegas a
mediados do mes de xuño de 2017. Nos mes de novembro, entre os días 13 e
21, procedeuse á exposición pública do Plan, abrindose un período para que o
conxunto da comunidade universitaria realizara as consideracións e/ou
10
alegacións que estimese oportunas. Contabilizáronse no buzón
[email protected] un total de 6 achegas, que foron estimadas en case
a súa totalidade, sendo incorporadas a versión final do Plan.
Figura nº 2 Estruturación e articulación interna da Comisión de Coordinación
do Campus da Cidadanía (periodo 2016-2017)
No proceso, en distintas fases e secuencias, a Comisión contou cunha activa e
continuada colaboración dos responsables de distintas áreas do Goberno e
Xestión da Universidade de Santiago de Compostela –Consello de Dirección,
Áreas e Servizos de Apoio á Docencia e Investigación (moi en particular da
Dirección da Área de Xestión e Valorazción de I+D+i)– así como de distintas
instancias que participan da Administración e o desenvolvemento da súa
comunidade universitaria, compostelán). Tamén dos distintos colectivos
docentes, investigadores, estudantís, de administración e servizos que foron
convocados a participar nas iniciativas promovidas pola Comisión, incluíndo
aos responsables –na súa condición de Decanos/as ou Directores/as– dos
Centros, Institutos e Departamentos adscritos ás áreas de Ciencias Sociais e
Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como aos coordinadores/as-IPs dos
Grupos de Investigación que desenvolven o seu quefacer científico nas
mesmas.
A isto débese engadir o apoio económico brindado pola Secretaría Xeral de
Universidades da Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria
11
da Xunta de Galicia, no marco dos convenios de colaboración subscritos coa
Universidade de Santiago de Compostela nos anos 2016 e 2017, aludindo
expresamente na súa redacción a “Iniciativas encamiñadas á planificación e
articulación do Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de
Compostela”.
No documento que concreta as actuacións a desenvolver ao longo do ano
2017, alúdíase expresamente a que “o proxecto de Campus da Cidadanía, no
marco do Plan Estratéxico da USC, debe integrar un enfoque de xestión social
do coñecemento, que articule a intelixencia e as capacidades colectivas nunha
visión colaborativa, asumindo o compromiso de participar activamente na
dinamización do sistema de innovación, para impulsar un novo modelo de
crecemento económico e social sostible e baseado no talento, o
emprendemento e a internacionalización” (figura nº 3). Un compromiso, se dirá,
que “debe facer visible unha estratexia de especialización que permita
consolidar e optimizar a actual solvencia científico-tecnolóxica de aquelas
capacidades con especial repercusión académica, pero sobre todo con
meirande impacto socioeconómico e cultural na nosa contorna, seleccionando
intelixentemente os focos sobre os que centrar e proxectar os obxectivos
institucionais de excelencia e internacionalización... contribuíndo a orientar de
xeito eficiente o proceso de especialización e, consecuentemente, a definición
das axendas científicas e novos ámbitos de organización colaborativa”.
Figura nº 3 O Campus da Cidadanía como referente da xestión social
do coñecemento, da innovación e da especialización estratéxica
12
Máis que isto, deben salientarse as importantes achegas realizadas por SPI
España, entre os meses de novembro 2016 e maio de 2017, cuxa prestación
de servizos incluíu a elaboración de dous entregables:
E1 – Informe de Avance da Estratexia. Entre outros aspectos, este
documento definiu, a partir das consideracións feitas –a través de distintos
documentos e reunións convocadas ad hoc– polos membros da Comisión,
boa parte do proxecto do Campus da Cidadanía, sistematizando distintos
elementos ou propostas relativas á súa identidade, misión e visión e
obxectivos estratéxicos. Complementariamente, presentáronse catro
estudos de caso (de campus ou iniciativas universitarias homologables) que
toman como referencia a cidadanía en contextos universitarios e/ou da
Educación Superior; a primeira fase dunha Ánalise DAFO (Debilidades,
Ameazas, Fortalezas e Oportunidades) focalizada na creación e
consecuente desenvolvemento do Campus da Cidadanía na Universidade
de Santiago de Compostela. Este documento foi presentado á Comisión de
Coordinación a mediados do mes de decembro de 2016.
E2 – Versión inicial do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía. Con esta
denominación foi presentada, no mes de febreiro de 2017, unha primeira
versión do devandito Plan, que sería obxecto de análise pola Comisión.
Como resultado da mesma foi revisada e ampliada, sendo presentada por
SPI España unha segunda versión nos primeiros días do mes de maio de
2017. Neste documento avánzase no proceso da definición estratéxica do
Campus da Cidadanía, entre outros aspectos, as liñas estratéxicas
definidas para o Campus e unha serie de propostas e iniciativas a
considerar no plan de acción que deberá ser elaborado con visión de futuro.
Máis en concreto, esta “Versión inicial do Plan Estratéxico do Campus da
Cidadanía”, xunto cun capítulo introdutorio, aludiría aos seguintes aspectos
ou contidos:
- Situación actual de diversos elementos estruturais, de
contextualización e desenvolvemento (na maioría dos casos entre os
anos 2011 e 2017) asociados ao proxecto do Campus da Cidadanía,
13
cunha breve descrición e/ou interpretación do estado de cuestión da
súa actividade docente, investigadora e de internacionalización,
rematando coa presentación da análise DAFO realizada entre os
meses de novembro e decembro de 2016.
- Estratexia para o Campus da Cidadanía, que presenta a estratexia
definida, pasando polos seguintes niveis: identidade e valores, misión
e visión, obxectivos estratéxicos, e liñas estratéxicas. Mostra,
ademais, unha serie de iniciativas a considerar para a elaboración do
plan de acción do Campus da Cidadanía, as cales están enmarcadas
nas liñas estratéxicas definidas.
Cabe salientar que o apartado 3 do “entregable”, con algunhas
revisións formais, foi remitido pola Comisión de Coordinación a todos
os responsables dos Centros, Institutos, Departamentos e Grupos de
Investigación nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e
Humanidades, cunha dobre intencionalidade: dunha banda,
posibilitar tanto como fose posible o seu coñecemento e análise pola
comunidade universitaria; doutra, convidalos a participar na
elaboración dunha segunda fase da análise DAFO e nas reunións
que se celebraron –nos días 4 e 6 de abril de 2017– no Centro de
Estudos Avanzados da USC (en videoconferencia cos
representantes do Campus de Lugo), coa intención de informar,
conversar e recoller as súas achegas ao Proxecto do Campus da
Cidadanía, previa á redacción do seu documento definitivo, a modo
de Plan Estratéxico.
O documento entregado por SPI España tamén incluiría un anexo no
que se presentan, como exemplificación, algúns estudos de caso,
con especial atención en cuestións como: a estrutura e impacto do
programa de Campus de Excelencia Internacional; o estudo dos
modelos de gobernanza en iniciativas de Campus de Excelencia ou
Especializados, así como actuacións levadas a cabo por
Universidades no ámbito da innovación, a transformación social e os
14
valores cívicos, ao considerarse que teñen propósitos similares ou
coincidentes cos do Campus da Cidadanía da USC.
Para a consultora SPI España, o entregable E2–Versión inicial do Plan
Estratéxico do Campus da Cidadanía” será identificado como “a base para a
elaboración do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía”. Tamén merecen
ser valoradas, pola súa relevancia contextual e posterior utilización pola
Comisión de Coordinación do Campus da Cidadanía da USC, as achegas
realizadas mediante:
a) A aplicación, incluíndo o seu deseño e o desenvolvemento do traballo de
campo –mediante a aplicación on-line e presencial (no caso dos
estudantes de Grao e Mestrado) dunha enquisa elaborada ad hoc coa
participación de distintos membros da Comisión de Coordinación do
Campus– dunha “análise sobre percepcións, opinións e representacións
sociais arredor do Campus da Cidadanía da USC”, levada a cabo pola
Empresa de Estudos Sociais de Galicia (EDESGA) co apoio da Área de
Calidade e Mellora dos Procedementos da USC na administración dos
cuestionarios.
Na súa cumprimentación electrónica contabilizáronse un total de 805
respostas validas, vinculadas a distintos colectivos, desglosadas en: 313
do persoal docente e investigador; 108 do persoal con cargo a I+D+i;
166 do persoal de administración e servizos; 218 estudantes de
Doutoramento. Mentres que na súa aplicación presencial nos Graos e
Mestrados, foron un total de 474 estudantes os que achegaron as súas
respostas. En total, 1.283 persoas pertencentes a todos os colectivos
que conforman a comunidade universitaria da USC con suxestivas e moi
estimables apreciacións, propostas, cuestionamentos, etc. das que a
Comisión tomou nota para orientar as súas decisións e prioridades de
futuro.
A versión final deste estudo, que foi oprtunamente difundido ao conxunto
da comunidade universitria, inclúe distintos apartados sobre o proceder
15
metodolóxico, a caracterización e distribución da mostra, e os resultados
totais en cuestións como “difusión e coñecemento”, “opinión e
valoración”, “valoración do impacto”, “relevancia dos obxectivos
previstos”, “viabilidade do proxecto”, “implicación potencial”,
“expectativas e propostas”, “nivel de coñecemento: resultados
comparados” e “conclusións”.
b) O deseño e presentación, con difusión pública en distintos eventos e a
través de distintas canles de comunicación, da identidade visual e da
imaxe corporativa do Campus da Cidadanía (logotipo e imagotipo,
estratexia de deseño da marca e outros elementos definitorios), a cargo
de “La Nuestra. Comunicación publicitaria”. Un documento e unha imaxe
que tivo a súa primeira presentación nun acto convocado pola Comisión
de Coordinación do Campus da Cidadanía, co lema “A utopía no
horizonte da Cidadanía” e que tivo lugar o día 13 de decembro de 2016
na Facultade de Filosofía da USC.
Figura nº 4 O Campus da Cidadanía como proxecto e traxecto da USC, en Galicia para Europa e o mundo
16
Voltando aos inicios, e remitindo a elaboración do Plan Estratéxico do Campus
da Cidadanía ás motivacións que están no cerne do seu proxecto, cabe
salientar que a USC asume o desafío que supón transformar de maneira
significativa a realidade actual dos eidos das Ciencias Sociais e Xurídicas, das
Artes e as Humanidades na USC, para destacar no panorama internacional
das Universidades, e ser recoñecida como especialmente relevante polo que
este Campus da Cidadanía promova nos planos institucional, científico e
académico. Unha vontade posta ao servizo das necesidades e preocupacións
da sociedade á que nos debemos, en Galicia e no mundo (figura nº 4).
17
2. A cidadanía e os seus valores como sinais identitarios dun campus universitario na USC
Nas súas acepcións mais convencionais, a palabra “cidadanía” –do latín
civitas– acostuma a nomear un conxunto de prácticas nas que se proxectan os
dereitos e deberes das persoas, que lle outorgan o pleno recoñecemento como
membro dunha determinada sociedade ou dun Estado-Nación.
Con esta perspectiva, tense afirmado reiteradamente que co termo cidadanía
non só se alentan senón que tamén se definen as circunstancias nas que os
individuos, como habitantes dun determinado lugar, interactúan cos Estados e
as sociedades que os conforman, conferíndolles un status civilizatorio de
amplas e complexas resonancias cívicas e políticas, que traspasan o súa
natureza xurídica e formal. De aí a estima pola condición cidadá como un dos
maiores logros de calquera politeia democrática, fundamento e soporte dos
logros máis salientables das civilizacións modernas no seu afán, sen dúbida
estimable, por agrandarnos na nosa humanidade. Nesta procura, os conceptos
e as prácticas da cidadanía requiren novas lecturas e interpretacións. Nelas
demándase que sexan moito máis congruentes cos escenarios sociais,
económicos, culturais e tecnolóxicos que trouxo consigo a globlalización,
xeradores doutros xeitos de identificación e mobilización, de pertenza e
inclusión social. E, con elas, un novo contexto mundial para a aprendizaxe, a
formación e o coñecemento como bens mundiais comúns.
Como se ten expresado nun dos últimos relatorios da UNESCO (2015), dando
continuidade aos que foran redactados fai décadas –“Aprender a ser: a
educación do futuro” (Faure, 1972) e “A educación encerra un tesouro” (Delors,
1996)– estamos convocados fraguar unha visión humanista da educación e do
desenvolvemento, baseada no respecto á vida e á dignidade humana, a
igualdade de dereitos, a xustiza social, a diversidade cultural, a solidariedade
internacional e a responsabilidade compartida dun futuro sostible. No relatorio
–cun título que avoga por repensar a educación nun mundo complexo e en
18
rápida mutación– alúdese explicitamente as dificultades que está afrontando o
modelo de Universidade tradicional, con consecuencias importantes en materia
de financiación e de recursos humanos, de gobernanza e autonomía
institucional. Isto, conclúe, suscita preguntas fundamentais sobre o futuro
modelo de Universidade, sendo preciso conciliar a crecente demanda de títulos
profesionais –con maiores ou menores niveis de especialización– coa función
primixenia de formar na e para a investigación e a través dela.
Sen dúbida, educar na e para a cidadanía forma parte dos grandes relatos
pedagóxicos e sociais das sociedades democráticas, nos que todas as
institucións educativas –desde as familias ata as Universidades– están
convocadas, implícita ou explicitamente. Nese afán, como se afirmara na
Declaración do Consello de Europa que proclamara o ano 2005 como o “Ano
Europeo da Cidadanía a través da Educación”, recoñecese que a formación –
coas múltiples oportunidades que ofrece para as ensinanzas e as
aprendizaxes, dentro e fóra dos sistemas educativos– está chamada a
incrementar a capacidade das persoas e dos grupos sociais para
comprenderen, interpretaren e reelaboraren as súas obrigas como cidadáns de
pleno dereito, sendo conscientes das responsabilidades que contraen na súa
convivencia e na procura do ben común.
As Universidades, con especial énfase nas últimas décadas, participan
inequivocamente desta vontade, organizándose –como acontece coa
Universidade de Santiago de Compostela, en tanto que institución pública
dotada de plena personalidade xurídica e patrimonio propio– de xeito
democrático, asegurando a participación dos diferentes sectores da
comunidade universitaria no seu goberno. Atendendo a esta finalidade, tal e
como se recolle no Real Decreto 14/2104, do 30 de xaneiro (DOG do 12 de
febreiro de 2014; BOE do 27 de febreiro de 2014), polo que se aproban os
Estatutos da Universidade de Santiago de Compostela, “levará a cabo unha
decidida defensa da igualdade entre mulleres e homes coa promoción da súa
participación igualitaria na toma de decisións e asumirá os principios de
liberdade, igualdade, xustiza, pluralismo, sustentabilidade e compromiso ético
como inspiradores da vida universitaria” (art. 2.1).
19
Sendo un deber de todos os membros da comunidade universitaria, e, en
particular, dos seus órganos de goberno, darlles plena efectividade a estes
principios a través do estudo, a docencia, a investigación e a transferencia do
coñecemento, no marco da autonomía da que goza a Universidade de
Santiago de Compostela e da lexislación vixente, constitúe un desafío
ineludible no seu quefacer cotiá e con visión de futuro. Satisfacelo transcende a
mera creación e transmisión dos coñecementos, por moi relevante que sexa
satisfacer esta misión cos niveis de calidade, sistematicidade e rigor requiridos
en cada caso. Sendo necesarios, non son suficientes. Sirva como exemplo, o
mero feito de que o termo “cidadanía” nos vixentes e recentemente aprobados
Estatutos da Universidade de Santiago de Compostela, só se menciona no seu
artigo 157, capítulo V “Doutros servizos universitarios”, referíndose á práctica
deportiva e ao estímulo da “participación nas actividades físico-deportivas de
todos os membros da comunidade universitaria e da cidadanía en xeral,
incidindo en políticas de igualdade para as persoas e colectivos de menor
práctica deportiva”. A cidadanía como participante-destinataria e non como un
valor que nos agranda no que somos, individual e colectivamente.
Procurando ir máis lonxe, imaxinando novos horizontes para a xeración e/ou a
consolidación dos vínculos que articulan as áreas de coñecemento que se
insiren nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, a creación
e desenvolvemento dun campus que adopta a denominación de “Campus da
Cidadanía”, representa unha aposta decidida pola cultura cívica e a formación
cidadán, non só no seo da propia comunidade universitaria senón tamén do
conxunto da sociedade. A cidadanía e o cidadán non só como un modo de
nomearse senón de comprometerse e responsabilizarse cunha sensibilidade
ética que invoca a ciencia desde unha conciencia humanística e vivencial,
como unha fonte de formación e transformación crítica das realidades sociais,
no local e no global.
Entendemos, pois, a cidadanía, como un sinal de identidade que afirma e
reivindica á Universidade compostelá como una comunidade acolledora,
inclusiva e plural, coa que se dá e nos dá a posibilidade dun novo ollar sobre
20
as súas prácticas curriculares e investigadoras, da xestión e a gobernanza
institucional, da proxección e participación a través das distintas canles que
habilitan os seus centros, departamentos, grupos de investigación, etc. Un
espazo-tempo sen fronteiras, para a cooperación e a corresponsabilidade,
capaz de dinamizar e aglutinar iniciativas, de crear partenariados e dotar dunha
maior coherencia as actuacións que se promovan para mellorar os seus
procesos de ensinanza-aprendizaxe e as funcións que lle son encomendadas a
prol da cultura, da calidade de vida e do desenvolvemento económico e social,
na defensa da paz, dos valores democráticos e dos dereitos humanos.
Así se pretende reflectir na elaboración do Plan Estratéxico deste Campus da
Cidadanía, na súa identidade e valores, nos seus obxectivos e liñas de
orientación estratéxica, nos plans de actuación e no continuo diálogo disciplinar
entre os tres eixes que o vertebran, desde a docencia ata a investigación e a
transferencia de coñecemento, pasando polas súas estruturas de gobernanza
e da proxección interno-externa (figura nº 5).
Figura nº 5 O Plan Estratéxico como expresión da identidade e dos valores da cidadanía
21
Os distintos elementos que se asocian aos plans de actuación previstos, en
tanto que principios ou sinais identitarios do Campus da Cidadanía e da
Universidade de Santiago de Compostela no seu conxunto –contorna
colaborativa, docencia de calidade, actividade científica recoñecida,
comunicación e proxección social, participación e captación de recursos–
constitúen os soportes principais das que, implícita ou explícitamente, serán
definidos como os obxectivos e as liñas estratéxicas deste Plan, nos que se
sustentarán, xustificarán, emprenderán e/ou consolidarán as iniciativas e/ou
actuacións que se prevén desenvolver –nos curtos, medios e longos prazos–
na “Docencia”, “Investigación e transferencia de coñecemento”, “Xestión,
gobernanza e proxección interno-externa”, que se inclúen no Plan de Acción
deseñado.
22
3.
Unha estratexia para a creación e desenvolvemento dun Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de Compostela
En sentido figurado, na palabra “estratexia” resúmese o desexo e a práctica de
idear un proxecto de accións coordinadas, para levar a cabo unha empresa ou
obxectivo; o que, facendo uso dunha lectura máis ampla do termo, tense
identificado coa arte de proxectar e dirixir un asunto. Nesta perspectiva,
elaborar un Plan Estratéxico comportaría dotar a dita estratexia dunha serie de
supostos, propostas, iniciativas, actuacións, etc. que emerxen dun proceso de
reflexión e debate colectivo que ao asociar as capacidades de coñecer e
actuar, de anticipar, programar, avaliar... trata de dar resposta a necesidades,
demandas ou expectativas orientadas a unha mellora significativa do quefacer
institucional, social, político, educativo, económico, etc. nun determinado
contexto ou realidade.
Por iso, e máis alá das súas connotacións máis técnicas, no ámbito das
institucións e das prácticas cívicas, o concepto de estratexia acostuma a
reflectir dúas liñas de traballo indisociables: dunha banda, a que deberá facilitar
o establecemento de fins, obxectivos, orientacións, eixes, focos, liñas..., aos
que alentan uns valores que adquiren unha misión e visión “estratéxica”, coa
conseguinte asignación de recursos e procedementos, así como das iniciativas
que permitan acadalos; doutra, a que dinamiza as interacións e as relacións de
quen os protagoniza cos seus contornos, sexan territoriais, institucionais ou
humanos.
Sen eludir a súa complexidade, os chamados plans estratéxicos buscan reducir
a incertidume, minimizar os riscos e maximizar as oportunidades a través dun
conxunto de procedementos de análise e acción-intervención na realidade,
combinando o pensamento coa planificación e a xestión. Cando isto sucede, un
plan estratéxico poderá estar en condicións de acomodarse a contornos
23
variables, orientarse cara ao futuro (medios e longos prazos), implicar á
organización na súa totalidade, construír consensos, promover aprendizaxes
colectivos e colaborativos... De aí a converxencia, nos planos estratéxicos de
distintos factores ou dimensións, de natureza político-ideolóxica, normativa,
contextual, institucional, infraestrutural, actitudinal, metodolóxica, instrumental,
operativa, comunicacional, prospectiva, etc.
Con frecuencia, a planificación estratéxica utiliza, para o diagnóstico, un
procedemento coñecido como análise DAFO (Debilidades, Ameazas,
Fortalezas e Oportunidades), combinando factores externos e internos,
considerando que é unha ferramenta útil para analizar-valorar os recursos
internos, as capacidades coas que se conta, o que se pode mellorar e o que se
precisa para levar a cabo as diferentes actividades que se propoñen. A
identificación das circunstancias que concorren nunha Análise DAFO salientan
o que constitúen, entre outras, as interaccións continuas entre as
potencialidades, os riscos, os desafíos e as limitacións nas que se insire todo
plan estratéxico nun escenario cambiante, de maneira que permita crear
futuros a partir das realidades do presente. Isto é: aceptar con vontade
construtiva os desafíos que implica dotar, neste caso, á Universidade de
Santiago de Compostela (USC) e ao Sistema Universitario Galego (SUG),
dunha nova articulación institucional, científica e académica das Ciencias
Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.
Cabe salientar que desde a coñecida como “Estratexia de Lisboa” (figura nº 6)
aprobada polo Consello Europeo en marzo de 2000, a educación, a formación
e a investigación veñen sendo recoñecidas como os piares básicos das
políticas educativas, ás que deben sustentar dúas actuacións estratexias
principais:
a) A Estratexia Europa 2020 (E2020), coa que se pretende que Europa
afronte as adversidades da crise económica e converter á Unión
Europea nunha economía intelixente, sostible e integradora, que
favoreza o emprego, a produtividade e a cohesión social;
24
b) O marco estratéxico da Educación e a Formación 2020 (ET2020),
orientado a dar continuidade aos apoios que veñen recibindo os
sistemas educativos, de xeito que todos os cidadáns poidan aproveitar o
seu potencial, na perspectiva da aprendizaxe permanente, en todos os
niveis e contextos coa vontade de: mellorar a calidade e a eficacia da
formación; promover a equidade, a cohesión social e a cidadanía activa;
incrementar a creatividade e a innovación.
Figura nº 6
Prioridades do Espazo Europeo de Investigación (ERA) no marco do Tratado de Lisboa (art. 179).
Nesta perspectiva o Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía da
Universidade de Santiago de Compostela, comparte os principios e fins que
alentan unha efectiva coordinación institucional de todos os axentes que
participan –directa ou indirectamente– na vida cotiá do ensino universitario en
Galicia, na procura dunha sociedade máis xusta e cohesionada, na que os
valores da equidade, a solidariedade, a paz, a democracia, a liberdade, etc.
informen o quefacer científico e académico do conxunto da comunidade
25
universitaria; e, cunha especial énfase, naquelas áreas de coñecemento que se
senten convocadas polos saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes
e as Humanidades. Un Campus que se reivindica transversal no que respecta
ás súas oportunidades e capacidades (figura nº 7).
Figura nº 7 A estratexia como construción da transversalidade nas capacidades e oportunidades
do Campus da Cidadanía
A transversalidade, unha cualidade intrínseca á complexidade das prácticas
sociais e a vida cotiá das persoas e das comunidades, asocia as capacidades
e oportunidades do Campus da Cidadanía no seu labor docente, investigador e
de proxección interno-externa aos focos estratéxicos (bioeconomía,
emprendemento e territorio; industrias creativas e culturais; humanidades
dixitais; innovación e calidade educativa; sociedade e cidadáns) que definen os
retos dunha sociedade que ten incorporado ás súas axendas o desexo de
construirse inclusivas, innovadoras, democráticas e reflexivas. Neste sentido, ir
das palabras aos feitos, require conciliar as realidades herdadas coas novas
dinámicas científicas, académicas e sociais que emerxen dos sistemas
educativos, desde a educación infantil ata a dos adultos maiores, que no
recente Informe da UNESCO (2015), elaborado cun amplo consenso
26
internacional co título “Rethinking Education: Towards a global conmon good?”,
supón cando menos deter a mirada en catro liñas de acción prioritarias:
- Promover un desenvolvemento sostible como unha preocupación
esencial que abre novos horizontes ao coñecemento e á educación.
- Reafirmar unha visión humanista da educación e do seu quefacer
inclusivo e transformador.
- Reformular as políticas [económicas, sociais, educativas, científicas,
etc.] dotándoas dunha visión integral e integradora, congruente cun
mundo complexo, cada vez máis interconectado e interdependente.
- Recontextualizar a educación e o coñecemento como bens mundiais
comúns: o dereito á educación e o principio da educación como un ben
público extensible ao longo de todo o ciclo vital das persoas.
Un Informe no que se expresa con certa rotundidade que a xeración de
coñecemento, o seu control e adquisición, a validación e utilización son
comúns a todos os pobos como unha empresa social colectiva; mesmo para
que a gobernanza da educación non poida seguir estando separada da
gobernanza do coñecemento.
De aí que lonxe de limitar a interpretación da transversalidade ás lecturas
terminolóxicas (nas que o “transversal” ten a connotación do que afecta ou
pertence a varios ámbitos), xeométricas, políticas ou disciplinares, insistamos
en apreciar as opcións que brinda ás universidades e á educación superior
para acrecentar e mellorar as súas achegas na creación, trasmisión e
tranferencia do coñecemento, do benestar social e da calidade de vida. En todo
caso, sendo capacidades e oportunidades que están definidas –con distintos
niveis de concreción– nos documentos que recollen os retos, finalidades, etc.
dos plans e/ou programas europeos, estatais e autonómicos en materia de
investigación científica e técnica e de innovación, como son, entre outros, os
que aluden á “economia colaborativa, creativa e sostible”, “desigualdades,
27
inclusión e cohesión social”, “patrimonio cultural” e “aprendizaxe continuo”. Un
conxunto de retos, oportunidades, focos estratéxicos e recursos que –como
será sinalado posteriormente– consideramos que están ao dispor do Campus
da Cidadanía e do que poderá ser a súa articulación e construción nos
vindeiros anos.
Aludimos, en todo caso, a unha proposta estratéxica converxente cos catro
ámbitos de actuación que se identifican no Plan Estratéxico da Universidade de
Santiago de Compostela (2011-2020) e con outras iniciativas, declaracións,
actuacións, etc. en Galicia, España e Europa (véxase figuras nº 8 e nº 9) :
a) As persoas, nas que se centra, considerando que ten nelas “a súa
ferramenta máis valiosa”, atendendo ao persoal docente e investigador,
ao persoal de administración e servizos e ao estudantado; o Campus da
Cidadanía da USC participa da súa consideración de cada un destes
colectivos como unha parte fundamental na cadea de valor que xera a
Universidade, ofrecendo aos seus membros as condicións,
oportunidades e capacidades que lles permitan o maior e mellor
desenvolvemento persoal, formativo e profesional.
b) A actividade universitaria, que por riba do que poida comportar como
busca dun axeitado desenvolvemento dos procesos de adaptación e
cambio derivados da implantación do EEES e da importancia crecente
da actividade investigadora de cara á mellora do tecido económico e do
progreso social, require dunha continua reflexión crítica e autocrítica
sobre as capacidades propias da USC, para convertela nunha
universidade de referencia a nivel internacional.
c) A xestión institucional, procurando que ao dar un servizo excelente á
sociedade sexa “unha universidade eficaz e eficiente na súa xestión e
capaz de proxectar as súas actividades e a súa influencia máis alá das
fronteiras autonómicas e estatais”; finalmente,
28
d) a relación co contorno, contribuíndo ao “desenvolvemento social e
económico das áreas xeográficas nas que residen”, considerando que
se trata dunha “misión esencial que esixe unha formulación estratéxica
que permita por en valor as actividades universitarias de cara a ofrecer
un mellor servizo á sociedade”.
Figura nº 8 O Campus da Cidadanía nos procesos de investigación e innovación
(contextos universitario galego, español e europeo)
No seu conxunto son tarefas, ámbitos ou liñas de acción que o Campus da
Cidadanía asume como propios, cunha visión crítica e transformadora, que
sexa congruente coa mesma consideración da condición cidadá; isto é: de
persoas conscientes, libres e responsables, partícipes de redes sociais amplas
e inclusivas, conciliando os dereitos e deberes individuais cos colectivos na
arte de vivir en comunidade.
29
Ao igual que se ten afirmado no texto do Plan Estratéxico da USC para o
período 2011-2020, tamén nestes ámbitos situamos moito do que son as
achegas e propostas do Campus da Cidadanía, das súas liñas e accións
estratéxicas, confluíntes cos catro ámbitos de actuación que no devandito Plan
Estratéxico se considera que abarcan os aspectos esenciais da misión
universitaria.
Figura nº 9 O Campus da Cidadanía no marco do Plan Estratéxico
da Universidade de Santiago de Compostela (2011-2020)
Estes catro ámbitos, que estiveron presentes na reflexión e na toma de
decisións da comunidade universitaria compostelán na formulación dos
obxectivos establecidos no seu Plan Estratéxico para o período 2011-2020,
imaxinamos e proxectamos –coas singularidades requeridas– o Plan
Estratéxico do Campus da Cidadanía; ou, expresado noutros termos, a
estratexia mediante a que anticipamos o que poderá ser a súa creación e
desenvolvemento na Universidade de Santiago de Compostela nos vindeiros
anos e décadas.
30
4.
Finalidade e perspectivas do Campus da Cidadanía: misión e visión
Na elaboración dos planes estratéxicos acostuma a facerse uso das expresións
“misión” para dar conta de quen somos e a “visión” como un modo de explicitar
cara onde nos diriximos. Na misión téntase dar conta de como se ve a
entidade, organización, iniciativa, proposta, etc. a si mesma respecto aos
obxectivos, metas ou logros que se anticipan. Na visión preténdese reflectir
aquilo que se quere acadar atendendo a uns determinados obxectivos e
principios.
Coa formulación de ambas preténdese que os Plans estratéxicos acomoden as
súas propostas ao que se desexa lograr como anticipación dun futuro
estimable. Dalgún xeito, se a visión ofrece unha mirada de medio e longo
prazo, a misión focaliza a súa atención no que se pretende conseguir
atendendo a uns determinados obxectivos, logros, valores, etc. cos que se
diferenza unha determinada actuación ou iniciativa doutras do seu contorno, en
cuestións como a mellora docente, a mellora científica e de transferencia, a
mellora da internacionalización, ou a mellora da interacción coa sociedade e as
súas dinámicas socioeconómicas, culturais e territoriais.
A Comisión de Coordinación do Campus da Cidadanía, considerando os usos
e abusos que se están facendo destas expresións nos plans estratéxicos, opta
por substituílos polos termos “finalidade” e “perspectiva”.
Neste sentido, como xa se ten expresado, o Campus da Cidadanía é un
proxecto mediante o cal a Universidade de Santiago de Compostela aspira a se
converter nun referente nacional e internacional en docencia, investigación,
divulgación e transferencia de coñecemento nas Ciencias Sociais e Xurídicas,
nas Artes e Humanidades que define a súa finalidade (misión) e perspectiva
(visión) nos termos que se expoñen de seguido.
31
4.1. Finalidade (misión)
O Campus da Cidadanía, como un campus de especialización da
Universidade de Santiago de Compostela, representa unha nova
articulación científica e académica no sistema universitario galego,
orientada a coordinar e optimizar os esforzos realizados polas Ciencias
Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades na creación,
desenvolvemento, innovación e transformación social en Galicia e nos
diferentes contextos territoriais e sociais que a contornan.
Neste sentido, conciliando a súa especialización docente e investigadora
coa transversalidade e interdisciplinariedade inherente ás áreas de
coñecemento que o conforman, pretende contribuir á organización e ao
desenvolvemento de actuacións que impliquen ao conxunto dos
colectivos universitarios implicados (PDI, estudantes, PAS, etc.) na
mellora dos seus procesos de ensino-aprendizaxe, da investigación e a
transferencia dos seus saberes á sociedade. Sendo así, deberán
permitir o seu futuro recoñecemento como un campus de excelencia con
proxección nacional e internacional, na Universidade de Santiago de
Compostela, no Sistema Universitario Galego e no conxunto dos
vínculos que estes establecen con outras Universidades e institucións da
Educación Superior no mundo.
4.2. Perspectivas (visión)
O Campus da Cidadanía estará dotado dunha entidade e identidade
formativa e científica que permita:
− Poñer en valor a intelixencia colectiva que atesouran as Ciencias
Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades nas diversas
prácticas científicas e académicas que activan a reflexión, o
coñecemento e a acción docente-investigadora na procura
32
dunha sociedade democrática, eticamente sensible ás
necesidades e expectativas das persoas, nos planos individual e
colectivo;
− Promover unha maior e mellor articulación multi, inter e trans-
disciplinaria do seu desenvolvemento académico, científico,
sociocultural e institucional, con criterios de excelencia e
calidade que sexan congruentes coas realidades ás que se
adscribe en Galicia –nos campus de Santiago de Compostela e
Lugo, así como no Sistema Universitario Galego e Español–, ao
tempo que proclama a súa decidida vocación de
internacionalización.
Aludimos a unha misión e visión, que ao ser reconceptualizadas como
“finalidade” e “perspectivas”, non se sitúa á marxe das que teñen sido
redactadas no Plan Estratéxico da USC para o período 2011-2020,
actualmente vixente, e respecto das que o Campus da Cidadanía se sinte
concernido, tendo como referencia os ideais e valores nos que se sustenta:
− Preservación e potenciación dos sinais de identidade da Universidade
de Santiago de Compostela.
− Respecto aos dereitos de todas as persoas e, en particular do
estudantado, do persoal docente, investigador e de administración e
servizos.
− A procura permanente da excelencia en todas as actividades
universitarias que se promovan.
− O compromiso coa transparencia, o rendemento de contas, a eficiencia
e a eficacia na xestión dos recursos.
− O compromiso cunha xestión baseada no diálogo, a participación, a
confianza e a responsabilidade compartida.
33
− O compromiso co desenvolvemento sostible, coa equidade e coa
eliminación de todo tipo de discriminacións.
− O compromiso coa transferencia de coñecemento á sociedade como
contribución ao desenvolvemento social, cultural e económico de
Galicia.
− O compromiso co servizo á sociedade.
34
5. Identidade e valores do Campus da Cidadanía
Na palabra cidadanía, unha expresión con amplos percorridos semánticos e
conceptuais, hai séculos que veñen procurando adquirir sentido –simbólico e
material– unha variada gama de ideais, valores, principios, vínculos e/ou
prácticas sociais nas que se proxecta o dereito das persoas a participar
activamente na configuración da súa sociedade local-global de pertenza.
Nesta perspectiva salientamos a caracterización da Universidade de Santiago
de Compostela como unha institución de vocación e titularidade pública,
dedicada á preservación, xeración, transmisión e difusión do coñecemento, de
xeito socialmente responsable.
Figura nº 10
Ideais e valores do Campus da Cidadanía da USC
35
Na mesma, nomear e reivindicar a cidadanía como un sinal identitario da USC
implica asumir o desafío que comporta poñer os saberes académicos e
científicos ao seu dispor, contribuíndo á construción dunha convivencia cotiá
inclusiva, plural, democrática e comprometida cos procesos de cambio e
transformación social, sexa no interior da propia comunidade universitaria, sexa
nas múltiples prolongacións que a insiren nos seus contornos territoriais e
humanos de referencia (véxase figura nº 10).
Neste sentido, o proxecto de Campus da Cidadanía sustenta as súas
propostas e liñas de acción nos seguintes valores:
O Campus da Cidadanía xunta saberes de múltiples ámbitos, que inclúen a
Pedagoxía e as Didácticas, a Psicoloxía, o Dereito, a Criminoloxía, a
Socioloxía, a Economía, a Ciencia Política, o Traballo Social, a Filosofía, a
Antropoloxía, a Lóxica, as Ciencias da Cultura, as Ciencias Audiovisuais e da
Comunicación, as diversas Filoloxías, a Lingüística e a Literatura, a Historia e a
Historia da Arte, da Música e do Cine, a Arqueoloxía, a Xeografía, a
Arquitectura e o Urbanismo... que son, entre outros, ámbitos esenciais na
xeración de coñecementos, o desenvolvemento de capacidades e a busca de
respostas interdisciplinares á complexidade dos retos e das demandas sociais.
É, por tanto, un campus científica e academicamente aberto e inclusivo, no que
están convocadas a sentirse partícipes todas as áreas de coñecemento,
facendo da inter-trans-disciplinariedade un piar fundamental da vertebración
epistemolóxica, metodolóxica e tecnolóxica que se require na sociedade de
redes que habitamos, coa relevancia que teñen no seu desenvolvemento os
procesos de información e comunicación.
Un campus aberto, inclusivo e inter-trans-disciplinario
36
O Campus da Cidadanía aspira a participar, tanto como sexa posible, nos
procesos de transformación e consolidación dun modelo de sociedade
democrática, contribuíndo a formar cidadáns conscientes dos seus dereitos e
deberes cívicos, informados e comprometidos coas necesidades do seu
contorno e na toma de decisións colectivas. Neste sentido propiciará o diálogo
entre todas as persoas e axentes sociais da Universidade coa finalidade de
fomentar a súa participación activa para abordar o desenvolvemento das
iniciativas do Campus (figura nº 11).
Figura nº 11
As interaccións persoas-institucións e os seus contornos no Campus da Cidadanía da USC
A tal fin, o Campus da Cidadanía promoverá novas canles de participación,
responsabilidade e compromiso social coas cidades que o acollen –Santiago
de Compostela e Lugo–, en tanto que cidades educadoras, ao tempo que
Un campus comprometido coa responsabilidade social, a democracia e a transformación social na súa contorna
37
procurará dinamizar a súa presenza e implicación noutras cidades, vilas e
entidades do territorio galego, tecendo redes para a aprendizaxe –presencial e
virtual– con outros axentes educativos, desde a Educación Infantil ata a
Educación Superior. Para iso, poñerá os saberes académicos e científicos ao
dispor da cidadanía e da construción dunha convivencia cotiá inclusiva, plural,
democrática e comprometida cos procesos de cambio e transformación social.
Na construción deste vínculo coa contorna, o Campus da Cidadanía
involucrará activamente as Administracións Públicas Locais e Autonómica, en
particular, e ao conxunto da sociedade civil (entidades, empresas, colectivos e
movementos cívicos, asociacións, etc.), comezando pola implicación da propia
comunidade universitaria (docentes, estudantes, investigadores/as, persoal de
administración e servizos, etc.), en todo o que poida implicar a mellora, non só
da súa autoestima, senón tamén das diversas formas de mostrárense e
proxectárense cara ao exterior, intentando responder ás demandas e
necesidades da sociedade. Unha liña de actuación que a USC vén
desenvolvendo desde hai anos, que está reflectida no seu vixente plan
estratéxico, aceptando que cómpre traballar no desenvolvemento e mellora das
ferramentas e mecanismos de comunicación e rendición de contas, difundindo
as súas actividades tanto dentro da propia institución como de cara ao exterior.
O Campus da Cidadanía insírese nunha Universidade que engloba un amplo
abano de ámbitos de coñecemento e na que ademais existen tres campus
temáticos, nos que a Universidade de Santiago de Compostela participa
activamente por iniciativa propia ou compartida: Campus Vida, Campus Terra e
Campus do Mar. Alén disto, prevese a creación e desenvolvemento, nos
vindeiros anos, doutros campus temáticos no Sistema Universitario de Galicia
(SUG).
Un campus articulado cos demais campus, no seo do sistema universitario galego
38
Pola súa identidade científica e académica, o Campus da Cidadanía non pode
construírse de costas ás realidades existentes na Universidade de Santiago de
Compostela nin ás do conxunto do sistema universitario; moito menos como
unha estrutura estanca ou illada. Ben ao contrario, deberá poñer en valor que a
ciencia e as ciencias, en todas as súas manifestacións, son unha creación
colectiva, respecto da que as persoas na súa condición de cidadáns deben ter
un protagonismo chave. De aí que se considere que o Campus da Cidadanía
está chamado a ocupar un lugar central na articulación dos saberes
universitarios, inspirador de novas reflexións e actuacións acerca do
coñecemento mesmo á luz dos valores e principios nos que se asenta.
Con esta perspectiva, o Campus da Cidadanía activará canles de
comunicación e colaboración cos demais campus temáticos, alentando a
optimización das súas sinerxias e converxencias no quefacer docente e
investigador; en todo caso, sen obviar a súa necesaria e ineludible implicación
na extensión cultural e na busca de novas oportunidades para a creación, a
innovación, o benestar e a mellora da calidade de vida das persoas, desde as
realidades locais ata as que toman como referencia outros contextos
xeográficos e humanos.
O Campus da Cidadanía aínda que pretende ter unha decidida e crecente
proxección no conxunto da Universidade e nas diferentes áreas de
coñecemento que conforman os seus saberes académicos e científicos,
contribuíndo á integración inter-transdisciplinar do seu quefacer docente e
investigador, declara a súa aposta decida polas áreas que se vinculan ás
Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades.
Nos coñecementos que as vertebran ten o Campus da Cidadanía un dos seus
principais referentes epistemolóxicos e metodolóxicos, cunha dobre
intencionalidade: dunha banda, acrecentar o protagonismo dos saberes
Un campus orientado ao recoñecemento e fortalecemento das Ciencias Socias e Xurídicas, das Artes e Humanidades
39
humanísticos, artísticos e sociais na vida cotiá das persoas, nunha sociedade
cada vez máis supeditada á produción e consumo de bens materiais e
tecnolóxicos, nos que priman os criterios de utilidade, rendabilidade ou
competitividade; doutra, reivindicar, recoñecer e fortalecer as potencialidades
inherentes ás súas achegas no pensamento e o desenvolvemento
socioeconómico e cultural da sociedade, polo que –tomando nota das liñas de
actuación contempladas no Plan Estratéxico da Universidade de Santiago de
Compostela– o Campus da Cidadanía tentará “facilitar e promover a actividade
de transferencia en Humanidades e en Ciencias Sociais e Xurídicas”. Facelo
dun xeito diferenciado, poñendo a énfase nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas
Artes e nas Humanidades, non implica –necesariamente– que deba facerse
cunha visión especializada e, moito menos, excluínte, senón integrado e
dialogado con outros eidos científicos e académicos, respecto dos que está
chamado a ser un piar fundamental na articulación do ecosistema galego do
coñecemento.
Figura nº 12 Motivacións e propósitos asociados a Campus da Cidadanía da USC
40
Sendo así, o Campus da Cidadanía proponse, a través das iniciativas que
promova, contribuír a incrementar o prestixio do coñecemento xerado e
impartido nestas áreas, así como as capacidades e valor intrínseco dos seus
docentes, estudantes e profesionais; tamén as súas potencialidades para o
benestar das persoas e da sociedade no seu conxunto en ámbitos tan
substanciais como os que nomean a economía, a xustiza, a educación, a
comunicación, o territorio, a demografía, as linguas, as culturas ou o benestar
psicolóxico e social.
41
6.
Obxectivos estratéxicos do Campus da Cidadanía
Como se vén anticipando, o Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía e as
distintas actuacións que nel se contemplan ten como un dos seus principais
soportes o Plan Estratéxico da USC para o período 2011-2020, actualmente
vixente, aceptando o reto que implica o seu eixo central: a modernización da
Universidade compostelá mediante a promoción da excelencia en formación e
investigación, a internacionalización do sistema universitario e a súa
implicación no cambio económico baseado no coñecemento e a mellora da
innovación.
Aludimos a un desafío respecto do que a “cidadanía”, como concepto e
práctica cotiá, será un referente principal no que atinxe ás persoas, a
actividade universitaria, a xestión institucional e a relación co contorno.
Nesta perspectiva, preséntanse os obxectivos estratéxicos que se formulan
para o Campus da Cidadanía, que orientarán a proposta de liñas estratéxicas e
as iniciativas a considerar no plan de acción, vertebradas arredor da docencia,
a investigación, a transferencia de coñecemento, a xestión interna (gobernanza
do campus) e a súa proxección interno-externa (véxase figura nº 13). Tales
obxectivos estratéxicos resúmense en:
- Promover e consolidar unha docencia-discencia de calidade, integral e
integradora, comprometida con novas formas de educar e educarse nas
Universidades.
- Promover e consolidar unha actividade científica e investigadora de
amplas miras epistemolóxicas, metodolóxicas e temáticas.
- Promover a divulgación e transferencia do coñecemento, así como
incrementar as oportunidades de coordinación e/ou cooperación coa
sociedade.
42
- Crear unha contorna física, institucional, académica, científica e cultural
que posibilite o diálogo e a cooperación entre os diferentes colectivos
universitarios.
Figura nº 13 Obxectivos estratéxicos do Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de Compostela
No que segue fundaméntanse brevemente estes obxectivos, clarificando a súa
natureza e alcance no marco do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía.
O Campus da Cidadanía promoverá e consolidará unha docencia-
discencia de calidade, comprometida coas novas formas de educar e
educarse nas Universidades, que sendo integral e integradora dos
Promover e consolidar unha docencia-discencia de calidade, integral e integradora, comprometida coas novas formas de educar e educarse nas Universidades.
43
saberes que conforman as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e
Humanidades, posibilite procesos de ensino-aprendizaxe abertos á
complexidade do coñecemento, á innovación metodolóxico-didáctica e á
renovación pedagóxica, en converxencia cos saberes doutros campos
científicos e tecnolóxicos.
O Campus da Cidadanía promoverá e consolidará unha actividade
científica e investigadora de amplas miras epistemolóxicas,
metodolóxicas e temáticas, incluíndo investigación básica e/ou aplicada,
produción científica de referencia competitiva e/ou colaborativa,
formando redes de grupos de investigación. A actividade científica e
investigadora será consoante con liñas de investigación que deparen un
maior coñecemento e recoñecemento das achegas científicas e
disciplinarias das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e
Humanidades.
O Campus da Cidadanía promoverá a divulgación e transferencia do seu
coñecemento á sociedade e ao conxunto da comunidade universitaria,
nos diferentes planos nos que se concreten os seus vínculos coa
actividade docente, o mundo profesional e laboral, a acción sociocultural
e o desenvolvemento humano.
Ademais, incrementará as oportunidades de coordinación e/ou
cooperación coa sociedade, cunha perspectiva inclusiva e colaborativa
Promover e consolidar unha actividade científica e investigadora de amplas miras epistemolóxicas, metodolóxicas e temáticas.
Promover a divulgación e transferencia do coñecemento, así como incrementar as oportunidades de coordinación e/ou cooperación coa sociedade.
44
que favoreza a dinamización e implicación activa dos seus respectivos
tecidos científicos, académicos, socioeconómicos e culturais. Para iso
poñerase énfase nos valores cívicos e nos principios nos que se
sustenta a cidadanía como unha construción democrática, formadora e
transformadora das realidades sociais cara a unha sociedade que sexa
garante do benestar social e da calidade existencial de todas as
persoas, ao longo de todo o seu ciclo vital.
O Campus da Cidadanía dotará a actividade docente e investigadora da
Universidade de Santiago de Compostela dunha contorna física,
institucional, académica, científica e cultural que posibilite o diálogo
entre os diferentes colectivos –grupos e redes de investigación,
agrupamentos, Departamentos, Facultades, Institutos, Cátedras, etc.–
que participan do quefacer docente e investigador nas Ciencias Sociais
e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, mediante unha participación
activa do persoal docente e investigador (PDI), estudantes, persoal de
administración e servizos (PAS), etc. na elaboración e no
desenvolvemento das iniciativas que se promovan neste Campus.
Ademais, o Campus da Cidadanía incrementará as oportunidades de
coordinación e/ou cooperación no interior da comunidade universitaria,
cunha perspectiva inclusiva e colaborativa.
Así mesmo, o Campus da Cidadanía promoverá e dinamizará a procura,
captación e diversificación de fondos para mellorar e asegurar a
sustentabilidade da excelencia na súas actividades docentes, científicas
e investigadoras, así como divulgativas.
Crear unha contorna física, institucional, académica, científica e cultural que posibilite o diálogo e a cooperación entre os diferentes colectivos universitarios.
45
7. Contextualización: realidades e potencialidades do Campus da Cidadanía na USC
Neste apartado realízase unha breve aproximación a algunhas das realidades
e potencialidades que presenta –con informacións provintes de diversas fontes
documentais– o Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de
Compostela, nos que se toma como referencia a súa actividade docente,
investigadora, de transferencia de coñecemento e internacionalización.
Na elaboración de cada un dos seus sub-apartados, sexa como descripción,
explicación e/ou interpretación das achegas realizadas, alúdese a distintos
períodos, fundamentalmente aos cursos académicos 2015-16 e 2016-17; no
primeiro deles, ao igual que acontece con períodos previos, sendo –na maioría
dos casos– informacións consolidadas polos Servizos de Apoio á Docencia e á
Investigación, á Administración ou á Comunidade Universitaria da USC; no
segundo, sendo datos provisionais, en fase de elaboración e/ou difusión a
través de páxinas Web, Informes, Oficinas e Servizos, Vicerreitorías, etc., que
reflicten magnitudes agregadas ou desagregadas (cifras, indicadores,
evidencias, etc.) das que se fai uso ad hoc para a redacción deste Plan
Estratéxico.
7.1. Docencia Neste sub-apartado preséntanse algunhas das principais magnitudes que
mostran, cuantitativa e cualitativamente, distintas circunstancias que concorren
nos ámbitos das Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades na
Universidade de Santiago de Compostela, en relación coa súa actividade
docente; máis en concreto: os centros existentes, as titulacións ofertadas, o
alumnado matriculado, o profesorado e algúns indicadores relativos á
satisfacción coa docencia.
46
7.1.1. Centros e Departamentos
A USC conta con 15 centros ligados ás áreas das Ciencias Sociais e Xurídicas,
as Artes e Humanidades, once dos cales están localizados no Campus de
Santiago de Compostela e catro no Campus de Lugo (táboa nº 1). Nestes
centros se inclúen, como adscritos, a Escola Universitaria de Traballo Social
(Santiago de Compostela) e a Escola Universitaria de Relacións Laborais
(Lugo). A eles se engaden, sen que sexan obxecto dun tratamento específico
nas valoracións e análises que se achegan, dous centros vinculados: o Centro
Superior de Hostalería de Galicia e a Escola de Altos Estudos Musicais de
Galicia, os dous en Santiago de Compostela. Mesmo poden ser incluídos neste
apartado outros centros, con distintos vínculos co Campus da Cidadanía, como
son: o Centro de Estudos Avanzados, o Centro Internacional de Estudos de
Doutoramento e Avanzados, O Centro de Estudos Propios, e a Escola de
Práctica Xurídica.
Táboa nº 1 Centros vinculados ao Campus da Cidadanía (curso académico 2016-17)
47
No seu conxunto, estes centros –incluíndo os adscritos e vinculados–
representan o 56,3 por cento cos que conta actualmente a Universidade de
Santiago de Compostela nos campus de Lugo e Santiago de Compostela.
Coa recente estruturación e integración dos Departamentos universitarios da
USC, ao Campus da Cidadanía cabe adscribir un total de 23 Departamentos (o
46% dos existentes), dos que 15 se adscriben á Área de Ciencias Sociais e
Xurídicas e 8 á de Artes e Humanidades (táboa nº 2)
Táboa nº 2
Departamentos vinculados ao Campus da Cidadanía (curso académico 2016-17)
7.1.2. Titulacións
No curso 2015-16 impartíronse na Universidade de Santiago de Compostela un
total de 30 Graos, 43 Mestrados, 12 Posgraos propios e 37 Programas de
Doutoramento (21 segundo o RD 99-2011 e 16 segundo o RD 1393, en
proceso de extinción) nos diferentes centros ligados ás Ciencias Sociais e
Xurídicas, e ás Artes e Humanidades. A Facultade de Filoloxía é a que dispón
48
dun maior número de titulacións (13), seguida polas Facultades de Ciencias
Económicas e Empresariais (11), de Ciencias da Educación (11), e de
Xeografía e Historia (11). No conxunto da USC impartíronse 132 títulos de
Grao e Mestrado, polo que as titulacións do Campus da Cidadanía veñen a
representar o 64,4% do total da USC. Con respecto aos Programas de
Doutoramento, ofértanse un total de 126, representando os Doutoramentos
adscritos a centros do Campus da Cidadanía un 29,3% do total da USC (táboa
nº 3).
Táboa nº 3 Titulacións vinculadas ao Campus da Cidadanía (curso académico 2015-16)
Observacións:
A titulación de doutoramento en Estudos Medievais impártese na Facultade de Xeografía e Historia e na Facultade de Filoloxía.
A titulación de doutoramento en Educación impártese na Facultade de Ciencias de Educación e na de Formación do Profesorado (Lugo).
Os 12 títulos de Mestrado que figuran no Centro de Estudos propios son Posgraos propios
O Centro de Estudos Propios e a Escola de Doutoramento Internacional aparecen nesta táboa porque ofertan
titulacións dos ámbitos de coñecemento do CdC, sen embargo, non se poden considerar centros do Campus da
Cidadanía.
O resultado final só computa unha vez as dúas titulacións referidas nos pés de páxina xa indicados.
49
No tocante á formación permanente, no curso 2015-16 a Universidade de
Santiago de Compostela contaba cunha ampla oferta formativa, especialmente
nas áreas que toman como referencia o Campus da Cidadanía. Das 79
titulacións de formación permanente existentes, 46 estaban ligadas ás áreas
das Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades, representando o
58,2% da oferta total. A formación permanente nestas áreas divídese en 12
Mestrados propios, 22 cursos de especialización e 12 cursos de formación
continua.
7.1.3. Alumnado
Un total de 12.291 alumnos e alumnas (dos que 11.050 son de Grao e 1.241
de Mestrado) cursaron estudos nos diferentes centros ligados ao Campus da
Cidadanía no curso académico 2015-16. A Facultade de Ciencias da
Educación é a que alberga un maior número de estudantes (2.142 alumnos),
tanto de Grao como de Mestrado. A Facultade de Ciencias Económicas e
Empresariais ten preto de 2.000 alumnos (1.895 concretamente), mentres que
as Facultades de Filoloxía, de Dereito e de Xeografía e Historia superan con
crerces os mil alumnos (véxase táboa nº 4).
Comparativamente co conxunto da Universidade de Santiago de Compostela,
que no curso 2015-16 matriculaba a un total de 25.242 alumnos, os centros
ligados ao Campus da Cidadanía achegan o 48,7% do alumnado que cursa
estudos nos títulos de Grao e Mestrado, incluíndo ao estudantado dos Centros
Adscritos (a Escola Universitaria de Traballo Social, no campus de Santiago de
Compostela, e a Escola Universitaria de Relacións Laborais, no campus de
Lugo).
50
Táboa nº 4
Estudantes que cursan estudos en centros vinculados ao Campus da Cidadanía (curso académico 2015-16)
As titulacións de Grao do Campus da Cidadanía contan cuns indicadores que,
no seu conxunto, son positivos e merecen unha valoración aceptable aínda que
todo indica que susceptibles de melloras nos vindeiros cursos académicos. A
súa taxa de graduación media é do 55,4%; é dicir, máis da metade do
alumnado matriculado nos Graos do Campus da Cidadanía finaliza os seus
estudos nos anos previstos polo plan de estudos ou no ano posterior. No que
respecta ao abandono dos estudos, cabe salientar que só un 16,6% do
alumnado das titulacións que se imparten en centros vinculados ao Campus da
Cidadanía abandonan os estudos de Grao durante o primeiro curso, incluindo
nesta porcentaxe aos centros adscritos (véxase táboa nº 5).
51
Táboa nº 5 Indicadores da docencia en centros vinculados ao Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de Compostela (curso académico 2015-16)
Debe salientarse que un promedio equivalente ao 69,0% do alumnado que se
matricula nunha titulación de Grao dos centros adscritos ao Campus da
Cidadanía a elixiu en primeira opción, chegando nalgúns títulos a acadar
porcentaxes superiores ao 90 por cento. Esta circunstancia pon de manifesto
como no seu conxunto, son estudos cunha elevada atracción, sen que poida
obviarse a diversidade inherente a estas opcións, en boa medida asociadas ao
que poderá ser o seu futuro profesional e laboral nun contexto sinalado pola
crise económica e as elevadas taxas de desemprego xuvenil.
52
7.1.4. Profesorado
Nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades
contabilizábanse no curso académico 2015-16 un total de 913 profesores e
profesoras, representando un 43,6% do total da Universidade de Santiago de
Compostela, sendo a Facultade de Filoloxía a que tiña unha maior dotación
docente en números absolutos, seguida por polas Facultades de Ciencias da
Educación e de Xeografía e Historia; todas no Campus de Santiago de
Compostela (véxase táboa nº 6).
Táboa nº 6
Profesorado vinculado ao Campus da Cidadanía por categorías docentes, grao de Doutor, PDI funcionario e PDI con sexenios de investigación avaliados positivamente (curso académico 2015-16)
No seu conxunto, os datos que reflicten o Persoal Docente e Investigador (PDI)
que desenvolve o seu labor nas Facultades que están vinculadas ás Ciencias
Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidade, poñen de relevo unha traxectoria
académica e científica de longo percorrido, cunha acreditación –en tanto que
53
doutores/doutoras e persoal estable (condición de funcionarios, sexa nos
corpos docentes de Catedráticos ou Profesores Titulares de Universidade,
sexa nos de Catedráticos ou Profesores Titulares de Escola Universitaria)– que
merece unha valoración positiva. En todo caso, constátanse importantes
disparidades inter-centros, xunto cunha crecente precarización do PDI tanto no
que respecta ás categorías académicas do profesorado que se ten incorporado
nos últimos anos á actividade docente (a tempo parcial e en categorías de
contratación temporal) como á dificultade para proceder a unha reposición das
categorías docentes –practicamente inexistente– dos corpos funcionariais.
7.1.5. Satisfacción respecto da docencia recibida
Segundo os resultados das enquisas de satisfacción do alumnado coa
docencia recibida, neste caso con datos relativos ao curso académico 2014-5,
os estudos de Grao que se imparten na Universidade de Santiago de
Compostela entre os mellor valorados atópanse os de Arte e Humanidades
(3,88), seguidos de Ciencias da Saúde (3,82) e en terceiro lugar Ciencias
Sociais e Xurídicas (3,80), sendo un (1) a nota mínima e cinco (5) a nota
máxima. No relativo aos estudos de Mestrado da Universidade de Santiago de
Compostela, os mellor valorados son os de Ciencias da Saúde (4,04), seguidos
dos que se imparten en Arte e Humanidades (4,02) e dos que se adscriben ás
Ciencias Sociais e Xurídicas (3,84). Unha síntese destas avaliacións pode
consultarse na representación gráfica que se presenta como figura nº 14.
Figura nº 14
Satisfacción do alumnado coa docencia recibida nos estudos de Grao e Máster por ramas ou ámbitos de coñecemento na USC (curso académico 2014-15)
Arte e Humanidades Ciencias Ciencias da Saúde Ciencias Sociais e Xurídicas Enxeñería e Arquitectura Grao 3,88 3,75 3,82 3,80 3,79
Máster 4,02 3,81 4,04 3,84 3,77
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
54
7.2. Investigación e transferencia de coñecemento
Neste apartado preséntanse algunhas das principais magnitudes da USC nos
ámbitos das Ciencias Sociais e Xurídicas, e das Artes e Humanidades, en
relación á investigación e á transferencia de coñecemento, concretamente:
principais centros e institutos de investigación, grupos de investigación,
especialmente os catalogados como de referencia competitiva (GRC) e con
potencial de crecemento (GPC), os proxectos financiados e os contratos
conseguidos e, finalmente, a produción científica.
7.2.1. Infraestruturas, recursos e/ou equipamentos de investigación
A Universidade de Santiago de Compostela dispón de abundantes recursos
ligados á investigación nos eidos das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e
Humanidades. Así, na USC existen seis (6) Institutos de Investigación e once
(11) Centros Propios de Investigación nestas áreas de coñecemento (que
supoñen máis do 50% dos Institutos e Centros de Investigación da USC), aos
que cabe atribuír un vínculo directo co novo Campus da Cidadanía (táboa nº 7).
Táboa nº 7 Institutos de Investigación, Centros Singulares e Centros propios de Investigación con vínculos no
Campus da Cidadanía (curso académico 2016-17)
55
Complementariamente, merece salientarse o importante labor que veñen
desenvolvendo desde hai anos, mesmo nalgúns casos, décadas, as Cátedras
propias da Universidade de Santiago de Compostela, creadas mediante
convenios coas institucións alleas á USC e que contan con financiamento
externo. O obxectivo fundamental destas Cátedras é desenvolver actividades
complementarias tanto no ámbito da docencia coma no ámbito da
investigación, cunha estimable transcendencia cara á proxección exterior da
Universidade de Santiago de Compostela. As Cátedras da USC activas ou
participadas pola USC poden consultarse na táboa axunta (nº 8). Nalgún caso,
sen que teñan unha relación directa co Campus da Cidadanía, cabe agardar
que pola súa apertura científica e académica poidan participar activamente nas
iniciativas que se promovan no seu seo.
Táboa nº 8
Cátedras propias da Universidade de Compostela vínculadas ás áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, inseridas no Campus da Cidadanía (activas no curso académico 2016-17)
Cátedra Bancaja para a mocidade emprendedora.
Cátedra “Bolívar”.
Cátedra “Camiño de Santiago e as Peregrinacións”.
Cátedra de cultura cubana “Alejo Carpentier”.
Cátedra Cruz Roja Española para a mellora da calidade de vida das persoas maiores.
Cátedra de Empresa Familiar.
Cátedra “Educación Médica USC” – SEMERGEN.
Cátedra “José Ángel Valente”.
Cátedra “Juana de Vega” de Formación e Investigación.
Cátedra “Valle-Inclán”.
Cátedra “Jean Monet” de Dereito Constitucional Europeo.
Cátedra UNESCO 226 sobre Migracións.
Cátedra Internacional RSC Santander Galicia-Norte de Portugal (participada pola USC).
Cátedra Inditex de Lingua e Cultura Española (participada pola USC).
Polo demais, cabe salientar o importante protagonismo que están chamados a
desempeñar no Campus da Cidadanía, ao igual que o veñen facendo noutros
Campus –Vida e Terra, nomeadamente– e para o conxunto da USC distintos
“Servizos” (áreas, centros, oficinas, redes, unidades, etc.) de apoio á Docencia
e á Investigación, á Administración ou á Comunidade Universitaria. Sen dúbida,
56
considerando que todos eles son relevantes para o desenvolvemento do
quefacer institucional, científico e académico da USC, tamén queremos facer
explícito o valor das súas achegas para o Campus da Cidadanía; entre outros,
os seguintes:
- Área de Valorización, Transferencia e Emprendemento (AVTE/OTRI). - Arquivo Histórico Universitario. - Biblioteca Universitaria (BUSC). - Centro de Estudos e Documentación Europeos da USC. - Centro de Linguas Modernas (CLM). - Centro de Tecnoloxías para a Aprendizaxe (CeTA). - Museo de Historia Natural. - Oficina de Investigación e Tecnoloxía (OIT). - Rede de Aulas de Informática. - Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e o Desenvolvemento
Tecnolóxico (RIAIDT). - Servizo de Medios Audiovisuais (SERVIMAV). - Servizo de Publicacións e Intercambio Científico - Oficina de Análise de Reclamacións. - Servizo de Asesoría Xurídica. - Servizo de Axudas e Servizos ao Alumando. - Servizo de Planificación de Persoal Docente e Investigador. - Servizo de Planificación e Programación de PAS. - Servizo de Xestión Académica. - Unidades de Xestión Académica (UXA). - Servizo de Xestión da Oferta e Programación Académica. - Área de Calidade de Mellora dos Procedementos - Área de Cultura. - Área de Orientación Laboral e Emprego. - Área de Tecnoloxías da Información e das Comunicacións (ATIC). - Casa de Europa. - Centro de Estudos Avanzados (CEA). - Escola Infantil “Breogán”. - Fonoteca. - Gabinete de Comunicación. - Observatorio do Código Ético. - Oficina de Desenvolvemento Sostible. - Oficina de Información Universitaria (OIU). - Programa “A Ponte entre o Ensino Medio e a USC”. - Servizo de Deportes. - Servizo de Normalización Lingüística. - Servizo de Participación e Integración Universitaria. - Servizo de Relacións Exteriores e a Unidade de Convenios. - Servizo Universitario de Residencias. - Valedor da Comunidade Universitaria.
57
7.2.2. Grupos, Redes e Agrupamentos de investigación
No curso académico 2017-18, a Universidade de Santiago de Compostela ten
catalogados, nos ámbitos das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e
Humanidades, un total de 118 grupos de investigación dos cales doce (12)
están recoñecidos pola Secretaría Xeral de Universidades da Xunta de Galicia
como Grupos de Referencia Competitiva (GRC) e 34 como Grupos con
Potencial de Crecemento (GPC). Na contabilización e/ou relación destes
grupos inclúense os que son beneficiarios das axudas concedidas na
convocatoria regulamentada pola Orde do 8 de xuño de 2017, feita pública
mediante Resolución do 16 de outubro de 2017, conxunta da Consellería de
Educación e Ordenación Universitaria e da Consellería de Economía, Emprego
e Industria da Xunta de Galicia (DOG do 24 de outubro de 2017). Nesta
Resolución algúns grupos ata o de agora considerados de Potencial
Crecemento (GPC) adquiriron a condición de Grupos de Referencia
Competitiva (GRC), á que tamén se ten incorporado un grupo por primeira vez;
isto mesmo acontece con varios grupos de investigación que pasarán a ser
incorporados –por vez primeira– aos que serán recoñecidos como de Potencial
Crecemento.
De acordo coas bases reguladoras para a concesión, en réxime de
concorrencia competitiva, das axudas para a Consolidación e Estruturación de
Unidades de Investigación Competitivas e outras accións de fomento nas
Universidades do Sistema Universitario Galego (SUG), nos organismos
públicos de investigación e noutras entidades do Sistema Galego de I+D+i,
considéranse que son:
a) Grupos de Referencia Competitiva (GRC) aqueles que están
caracterizados por bos índices de publicacións académicas; un nivel
de captación de recursos elevado, aínda que variable segundo a
área en que traballen; competitivos a nivel estatal e en moitos casos
internacional; con capacidade para formar e atraer mozos e mozas
58
investigadores e habituados á cooperación con outros grupos de
investigación, con institucións ou con empresas;
b) Grupos de Potencial Crecemento (GPC), aqueles que sen alcanzar
os niveis de desenvolvemento dos anteriores, teñen calidade
investigadora, constatable con evidencias e achegas relevantes nos
seus respectivos ámbitos do coñecemento, a produción e a
transferencia de coñecemento, e que están na senda que os leve a
ser grupos de referencia competitiva.
A catalogación destes grupos mediante as convocatoria de Consolidación e
Estruturación de Unidades de Investigación Competitivas da Xunta de Galicia,
non só supón unha vantaxe debido á concesión dun financiamento estrutural e
continuado, condicionado a criterios de calidade, senón que tamén demostra a
importancia investigadora destes grupos, no contexto de Galicia, posto que se
trata dunha convocatoria en concorrencia competitiva. Cabe salientar nas dúas
últimas convocatorias realizadas pola Secretaría Xeral de Universidades da
Xunta de Galicia, tense producido un incremento do 36 por cento no
recoñecemento dos Grupos de Referencia Competiviva (GRC) adscritos ao
Campus da Cidadanía, fundamentalmente debido a que bastantes Grupos
melloraron a súa catalogación, pasando de ser Grupos de Potencial
Crecemento a Grupos de Referencia Competitiva no Sistema Universitario
Galego
Ademais da calidade dos grupos de investigación da USC nas áreas de
coñecemento asociadas ao Campus da Cidadanía, existen múltiples sinerxías
e posibilidades de colaboración entre os grupos de determinados eidos,
constituíndo Redes ou Agrupacións temáticas. Neste senso, a USC está a
elaborar un “mapa de capacidades” da Universidade, que inclúe as existentes
neste Campus.
Como unha primeira aproximación orientada a acadar unha mellor
estruturación das capacidades investigadoras, propuxéronse unha serie de
focos estratéxicos que están aliñados coas prioridades dos programas, das
59
axendas e estratexias, e para os cales existen –na USC– Grupos con Potencial
Crecemento (táboa nº 9) e Grupos de Referencia Competitiva (táboa nº 10)..
Táboa nº 9 Grupos de Potencial Crecemento (GPC) con vínculos no Campus da Cidadanía, a través das áreas de
Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades (período 2013-2017)
60
Táboa nº 10
Grupos de Referencia Competitiva (GRC) con vínculos no Campus da Cidadanía, a través das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades (período 2013-2017)
Estes grupos, xunto con outros que toman como referencia áreas de
coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades
teñen amosado a súa vontade de articular agrupacións estratéxicas orientadas
a combinación das súas capacidades e recursos, coa finalidade de acadar
mellores resultados científicos e tecnolóxicos, unha colaboración interdisciplinar
de calidade no contexto da Comunidade Autónoma de Galicia, no
establecemento de estratexias comúns de xestión e transferencia de resultados
de investigación, do aproveitamento conxunto de infraestruturas, equipamento
e espazos dispoñibles ou de nova creación no Sistema Universitario Galego.
Ás súas iniciativas engádense outras que na modalidade de Redes temáticas,
Laboratorios, etc. están integrando distintos grupos de investigación no tecido
universitario galego, coa participación activa –nalgúns casos contando co
liderado de PDI– de grupos de investigación das áreas de Ciencias Sociais e
61
Xurídicas, das Artes e Humanidades inseridos no Campus da Cidadanía da
USC.
En todo caso, resulta oportuno referirse tanto ao programa de Agrupacións
Estratéxicas, como ao modelo organizativo que promove, sendo unha canle
que o Campus da Cidadanía ten a vontade de promover, integrando e
potenciando as súas capacidades con obxectivos de especialización e
incremento da competencia e impacto da investigación.
Neste sentido, merecen salientarse as iniciativas que ven impulsando a
Vicerreitoría de Investigación e Innovación da USC en contornos científicos
asociados ao Campus da Cidadanía, como son as agrupacións que se acollen
ás denominacións BETA+ (orientada á I+D en Bioeconomía, emprendemento e
territorio) e DIXITUM (orientada á integración de capacidades nas aplicacións
das Humanidades Dixitais), coa posibilidade da súa ampliación a outras que
tomen como referencia novos contornos de fortaleza e focos de especialización
en materia de innovación educativa, sociedade e cidadanía. Todas elas sendo
iniciativas que serán axendadas nas liñas estratéxicas e no plan de acción do
Campus da Cidadanía, de xeito que poidan materializarse os seus logros e
achegas a partir do curso académico 2017-18.
Nos seus obxectivos e actuacións, converxendo cos ideais e valores que
alentan a misión e visión do Campus da Cidadanía, adquiren unha especial
relevancia os principios e as prácticas que están contribuindo darlle novos
folgos á cultura da colaboración da que xa dispón este Campus e os seus
grupos de investigación, da que son unha boa mostra as experiencias
acumuladas que proxectan as redes de I+D activas e os proxectos compartidos
que se veñen levando a cabo nos últimos anos.
Entre outras posibles, e máis aló das actuacións que se poidan xerar para a
súa concreción futura, ten sido presentada recentemente a Agrupación BETA+.
Na mesma intégranse os Grupos da Universidade de Santiago de Compostela:
“Análise Económica dos Mercados e Institucións”; “Análise territorial”;
“Construción sustentábel para o medio rural e natural”; “Economía
62
Agroalimentaria e Medioambiental, Desenvolvemento Rural e Economía
Social”; “Análise xurídico-económica”; “Estudos dos sistemas culturais”;
“Análise e Modelización Económica”; “Estudos de Historia Empresarial e
Sectorial. Pesca, Industria e Comercio”; “Historia Moderna; “Proxectos e
estudos sobre patrimonio cultural”; “Historia política e dos nacionalismos”;
“Historia agraria e política do mundo rural”; “Historia de América”; “Síncrisis,
Investigación en Formas Culturais”; “Valoración financeira aplicada”; “Métodos
cuantitativos e xestión de empresas agroalimentarias”; “Proxectos e
Planificación”; e “Territorio, Biodiversidade”.
O “mapa de capacidades” ao que estamos aludindo tamén ten en conta as
prioridades definidas nos principais programas (como o H2020), axendas e
estratexias (como a RIS3) ou no que se ten anticipado, a xeito dun avance do
Plan Estatal de Investigación Científica y Técnica y de Innovación (2017-2020),
polo Ministerio de Economía, Industria e Competitividade; unha síntese das
mesmas preséntase nas figuras nº 15, 16 e 17.
No proceso de especialización do Campus da Cidadanía, na organización e
optimización das súas capacidades deberá propiciarse o aliñamento coas
prioridades e os focos que se establezan nas políticas orientadas ao
desenvolvemento científico, tecnolóxico e á innovación, das que son unha
mostra os programas, plans, axendas e estratexias aludidos.
63
Figu
ra n
º 15
Ret
os, o
portu
nida
des,
foco
s es
traté
xico
s e
recu
rsos
ao
disp
or d
o C
ampu
s da
Cid
adan
ía
no re
to 6
“Soc
ieda
des
Incl
usiv
as, i
nnov
ador
as e
refle
xiva
s”
64
As axudas destinadas a financiar proxectos de I+D+i liderados por equipos de
organismos públicos de investigación incluén a investigación fundamental
orientada, así como as súas aplicaciónns en posteriores fases do
desenvolvemento científico e tecnolóxico, no seu conxunto dirixidos á
resolución de problemas complexos no marco dos grandes retos da sociedade.
Así se afirma nos diferentes documentos que se veñen elaborando coa
vontade de deseñar e desenvolver o Plan Estatal de Investigación Científica y
Técnica y de Innovación para o período 2017-2020, a cargo do Ministerio de
Economía, Industria e Competitividade do Goberno de España, concretado nos
Obxectivos do Plan de Investigación Científica e Técnica e de Innovación
(véxase figura nº 16).
Figura nº 16 Obxectivos do Plan Estatal de Investigación Científica e Técnica e de Innovación
(período 2013-2017)
Aludimos a un labor que se asocia á necesidade de achegas
multi/pluridisciplinares, de carácter colaborativo, coa participación de grupos
consorciados de distintas entidades, e con suficiente masa crítica para afrontar
65
cuestións complexas, xerar sinerxías entre distintas aproximacións científico-
técnicas e promover avances significativos no coñecemento científico e nas
súas aplicacións. Unha liña de actuación á que non lle resulta allea a
importancia de dar pulo á progresiva implantación dun modelo de ciencia en
aberto, á participación cidadá nas actividades de investigación científica e
técnica, ao estímulo das vocacións científicas e tecnolóxicas e ao
emprendemento e a cultura científica e tecnolóxica da sociedade, prestando
unha especial atención ás medidas que incidan na eliminación da fenda de
xénero e ao logro dunha maior equidade en materia de I+D+i.
Figura nº 17
Investigación e retos da sociedades no marco do Plan Estatal de Investigación Científica e Técnica e de Innovación (período 2013-2017)
Son desafíos da sociedade que para o Campus da Cidadanía deben ou poden
ter unha especial relevancia, aínda que se poida prever unha dispar implicación
e/ou participación das áreas de coñecemento que o integran, a teor do que se
ten anticipado no borrador do Plan Estatal de Investigación Científica y Técnica
y de Innovación para o período 2017-2020; máis en concreto, cando se alude
aos seguintes retos:
66
a) “Saúde, cambio demográfico e benestar” (reto 1). O feito de que a
investigación en saúde inclúa un amplo rango de materias, enfoques e
actividades, sendo un vector estratéxico para as políticas de fomento e
coordinación da I+D+i nas nosas realidades, contempla, entre outras
iniciativas de interese para o Campus da Cidadanía, as orientadas a:
investigación en saúde pública, por exemplo en materia de adicións e
factores medioambientais; os trastornos asociados ao envellecemento e
a rehabilitación e desenvolvemento de contornos asistidos e orientados
á abordaxe da fraxilidade, a dependencia e a discapacidade; o
desenvolvemento da medicina de precisión e persoalizada; o uso e
difusión de tecnoloxías dixitais como eixe vertebrador dun espazo global
de e-health para o desenvolvemento de actividades de I+D+i (saúde
pública, servizos de saúde, organzación e xestión dos sistemas de
saúde, etc.). En todas elas se anticipa o desexo de incorporar nas
investigacións que se desenvolvan factores socioeconómicos,
sociolóxicos, de comportamento e medioambientais.
Tamén deben salientarse as actuacións tendentes a analizar o impacto
do cambio demográfico na articulación territorial, a distribución e
concentración das actividades económicas e do emprego, a
preservación e conservación dos contornos rurais e o patrimonio cultural
e natural; xunto coas novas oportunidades que traerá consigo par o
desenvolvemento de tecnoloxías, innovacións e xeración de emprego
nun amplo espectro de actividades que poderán ir desde a
agroalimentación ata a adaptación dos espazos urbanos, construción de
equipamentos ou a educación.
b) “Bioeconomía: sustentabilidade dos sistemas de produción primaria e
forestais, seguridade e calidade alimentaria, investigación mariña e
marítima e bioprodutos” (reto 2). Trátase, no fundamental, de contribuír a
dar respostas intelixentes e sostibles, nos sectores pertencentes ao
ámbito da bioeconomía, a determinados desafíos, entre os que se atopa
a súa proxección nunha “economía circular como oportunidade para a
67
sustentabilidade dos nosos sistemas e a creación de novos empregos”.
Nesta perspectiva incídese na eco-innovación e no eco-deseño como
eixes fundamentais, con especial transcendencia en todos os sectores
económicos, incluído o turismo.
c) “Cambio climático, medioambiente e utilización de recursos naturais”
(reto 5). Atendendo aos acordos subscritos internacionalmente, aos
plans e ás estratexias que teñen como obxectivo final favorecer a
transición cara a unha eocnomía baixa en emisións de carbono e
resiliente ao cambio climático, de xeito que permita avanzar nos logros
dun desenvolvemento sostible; o que no no pode obviar a creación e/ou
consolidación das sinerxías entre distintos grupos de investigación
existentes, empresas e axentes sociais. Ao respecto, merece salientarse
a importancia que se lle deberá conceder ao fomento de “ciencia cidadá
e cambio climático”, sendo un reto transversal no que as Ciencias
Sociais e Humanidades teñen un protagonismo clave na investigación
“centrada en procesos de adptación ambiental, económica, tecnolóxica e
social”.
d) “Ciencias Sociais e Humanidades e os retos da sociedade” (reto 6).
Pártese da consideracion de que “estas ciencias inclúen un amplo
conxunto de disciplinas, enfoques e metodoloxías de análise que
contribuén de forma decisiva á comprensión da nosa contorna, do seu
pasado e escenarios de futuro”. Con esta perspectiva ponse á enfase
non só nos contidos que como tales ciencias poden desenvolver, senón
tamén nas súas contribucións á “análise do impacto dos cambios sociais
que comprenden desde a educación á estrutura ocupacional, os novos
fluxos migratorios, etc., ou novos escenarios, actitudes, comportamentos
e tensións que traen consigo novas realidades, ou os cambio nos
padróns de comunicación, relacións sociais, comportamento colectivo e
individual, etc. asociados á dixitalización da economía, a sociedade e a
cultura”. Ao que se engaden os cambios que se están producindo na
propia investigación en Ciencias Sociais e Humanidades coa
dixitalización da ciencia, os seus métodos, procesos, tratamento de
68
datos e imáxenes, a incorporación de tecnoloxías e procesos
tradicionalmente asociados á investigacións de carácter experimenta
(por exemplo, nos estudos de conservación do patrimonio artístico e
cultural).
No ámbito das Ciencias Sociais e Humanidades, ademais de que
compartir con outros saberes o obxectivo de estimullar a xeración dunha
masa crítica en I+D+i de carácter multi e transdiciplinar do que participen
distintas disciplinas, ámbitos temáticos, tecnoloxías, etc., se afirma que
deberán adoptarse “os criterios de avaliacion adecuados que permitan
lograr unha incorporación efectiva”.
e) “Economía, sociedade e cultura dixitais” (reto 7). Neste caso, os
redactores do Plan asumen que “a definición e desenvolvemento da
próxima xeración de tecnoloxías da información e as comunicacións e
de infraestruturas dixitais constitúen unha prioridade ineludible para o
futuro crecemento da economía, a xeración de emprego e para o
desenvolvemento e benestar da sociedade española no seu conxunto
dado o seu carácter transversal e o elevado impacto que teñen na
práctica totalidade das actividades, desde a educación á saúde pasando
polo turismo como da nosa sociedade”. As TICs considérase que son un
ámbito prioritario para os avances científicos e as innovacións, ao tempo
que un factor de modernización e competitividade para o resto dos
sectores económicos. No Campus da Cidadanía, entre outras, merece
salientarse a súa incidencia nos procesos de ciberseguridade e
identidade dixital (desenvolvemento de contornos seguros ligados aos
dereitos dos cidadáns e á protección de colectivos especialmente
vulnerabeis), ou no desenvolvemento de novas formas e formatos de
comunicación artística e cultural (dixitalización do Patrimonio Cultural,
cración de contornos cultuarais virtuais, proceso de datos e da linguaxe
natural, etc.). Tamén cumprirá prestar unha especial atención ás
medidas integradas na “Axenda Dixital en España”, que teñen por
obxecto impulsar a investigación e a innovación no ámbito das
69
tecnoloxías da información, as comunicacións e a sociedade da
información.
f) “Seguridade e protección e defensa civil” (reto 8). Unha liña de actuación
que non obvia como a crecente interdependencia que trouxo consigo o
proceso de globalización estáse traducindo nunha maior vulnerabilidade
da sociedade e dos cidadáns, das institucións, dos pricipios e valores da
convivencia, etc. De aí que se pretenda incidir no desenvolvemento de
tecnoloxías e innovacións de carácter civil orientadas á seguridade
pública e defensa, con consecuencias prácticas na “obtención,
intercambio e explotación intelixente, segura e masiva de información”,
no afrontamento e mitigación das novas ameazas en materia de
seguridade pública e defensa, na investigación en Ciencias Xurídicas
asociada aos avances tecnolóxicos, etc.
A estes retos, que en boa medida se corresponden cos que xa foron incluídos
na Estrategia Española de Ciencia y Tecnología y de Innovación (2013-2020),
se pretende que sexan “unha importante guía para a agregación de
capacidades de I+D+i existentes en organizacións e institucións de
investigación, así como para o desenvolvemento de novos grupos de
investigación liderados por investigadores mozos, a colaboración efectiva entre
distintas Administracións, e a contribución á participación activa da sociedade
civil.
7.2.3. Produción científica e transferencia de coñecemento
En canto á produción científica, analizouse o número de publicacións en
revistas, as teses defendidas, os proxectos e contratos de investigación. No
relativo ás teses de doutoramento defendidas, un 63,5% das teses son da Área
de Ciencias Sociais e Xurídicas. As cifras mantense relativamente constantes
ao longo do período analizado, agás no ano 2015, no que se percibe un
incremento respecto aos anos anteriores (táboa nº 11).
70
Táboa nº 11
Teses de Doutoramento defendidas nas áreas de coñecemento de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades do Campus da Cidadanía (período 2011-2015)
Un dos principais indicadores de produción científica é o número de artículos
publicados nas bases de datos máis relevantes; en particular, na Web of
Science e en Scopus. Dada a heteroxeneidade existente nas áreas de
coñecemento, as comparacións acostuman a realizarse atendendo a cada
disciplina; ademais, a produción científica de determinadas áreas de
coñecemento das Humanidades e das Ciencias Sociais está pouco
representada, en particular na Web of Science (WoS). A importancia das
publicacións indexadas débese a que o número e calidade dos artigos son
considerados na elaboración dos principais rankings internacionais, na
valoración de méritos de investigación, nos procesos de acreditación e na
valoración da produción científica.
A modo de resumo, e tal e como se desprende do informe dirixido por Sanz-
Casado (2016)8 tomando como referencia a información do período 2005-2014,
cabe indicar que as áreas incluídas no Campus da Cidadanía teñen, en xeral
un nivel de publicacións superior á media do Sistema Universitario Español en
revistas indexadas en WOS e Scopus. O mesmo ocorre cando se toman como
referencia os artigos de maior calidade (Q1 e TOP3). Ademais, o crecemento
experimentado na produción científica nos últimos catro anos triplica ao das
áreas de “Ciencias”, o que indica a gran capacidade e potencialidade futura do
Campus da Cidadanía para xerar investigación de calidade e mellorar o seu 8 Sanz-Casado, E. (Dtor) (2016): La actividad investigadora de la Universidad de Santiago de Compostela
en las bases de datos internacionales. Informe elaborado por INAECU para a Universidade de Santiago
de Compostela.
71
posicionamento relativo, que na actualidade está menos desenvolvido que o
que presentan o resto de áreas.
Con datos relativos á Web of Science, a Universidade de Santiago de
Compostela ocupa o sexto posto en Ciencias da Vida (BIO) e o oitavo en
Ciencias Médicas (MED). Ubícase en décima posición nas Ciencias
Experimentais (EXP), mentres que en Arte e Humanidades (ART) ocupa a
posición undécima e en Ciencias Sociais e Xurídicas (SOC) a posición
decimoséptima dun total de 48 Universidades públicas e 27 privadas. Certo é
que dita posición tamén depende do número de Universidades que integran
cada clasificación. Polo tanto, a pesar da evolución positiva das áreas incluídas
no Campus da Cidadanía, é preciso deseñar no marco das súas estratexias,
accións encamiñadas a mellorar tanto en cantidade como en calidade o
número de artigos indexados en ambas bases de datos.
A continuación preséntanse algunhas valoracións respecto da produción
científica en Web of Sciece e Scopus, de interese para coñecer as realidades e
os potenciais de futuro na transferencia de coñecemento, asociada á
publicación en revistas, no Campus da Cidadanía.
7.2.3.1. Produción científica en Web of Science
A Universidade de Santiago de Compostela participou no 54% da produción
científica do Sistema Universitario Galego (14.765 documentos), mentres que a
Universidade de Vigo o fixo nun 30% (8.156 documentos) e a Universidade da
Coruña nun 16% (4.508 documentos).
A evolución temporal da produción da USC en WoS, revela un incremento do
61%, pasando de 1.068 documentos no primeiro ano obxecto de estudo a
1.725 en 2014 (táboa nº 12). A áreas incluídas no Campus da Cidadanía
representan o 10.89% da produción científica da USC en WoS durante o
período 2005-2014, tendo realizado contribucións a máis de 1.600 publicacións
no período 2005-2014.
72
Táboa nº 12
Distribución da produción científica e das publicacións asociadas por áreas temáticas (período 2005-2014)
Área USC U_Vigo UdC UB SUE
EXP 6.190 46,80%
4.194 51,42%
1.820 40,37%
13.321 34,59%
153.055 38,82%
MED 4.134 28,00%
1.104 13,54%
949 21,05%
16.909 43,90%
102.454 25,99%
BIO 2.963 20,07%
1.752 21,48%
874 19,39%
7.835 20,34%
71.100 18,04%
INX 2.946 19,95%
2.793 34,24%
1.331 29,53%
3.943 10,24%
100.545 25,50%
SOC 943 6,39%
666 8,17%
506 11,22%
2.720 7,06%
40.070 10,16%
ART 663 4,49%
308 3,78%
171 3,79%
1.783 4,63%
22.018 5,59%
A menor produción explícase en gran medida polo tipo de investigación e polo
feito de que no ámbito xurídico e nas Artes e nas Humanidades, é máis
habitual a publicación de libros. Ademais, o número de autores redúcese
considerablemente en comparación coas áreas de Ciencias e das
Experimentais.
No que respecta aos índices de coautoría, cando se compara a visibilización da
produción científica, obsérvase que o número de citas en Ciencias Sociais e
Xurídicas supera a media do Sistema Universitario Español, mentres que en
Artes e Humanidades sitúase lixeiramente por debaixo da media, o que tamén
ocorre coas Ciencias Experimentais (táboa nº 13).
73
Táboa nº 13
Índice de coautoría, nas Universidades galegas e no Sistema Universitario Español-SUE (promedio, período 2005-2014)
Área USC U_Vigo UdC UB SUE
EXP 43,59 5,02 5,04 30,32 22,64
INX 8,94 4,51 4,08 6,55 5,78
MED 7,55 5,63 6,99 8,26 7,02
BIO 7,00 5,04 15,34 7,25 6.05
SOC 3,40 2,88 3,07 3,55 3,03
ART 2,02 2,88 2,60 2,72 2,15
A distribución de documentos publicados en revistas do primeiro cuartil reflicte
que as Ciencias Sociais superan a media do Sistema Universitario Español
(SUE), mentres que en Artes e Humanidades o posicionamento é lixeiramente
inferior (táboas nº 14 e nº 15).
Táboa nº 14 Distribución do número de citas por documento atendendo ás diferentes áreas de coñecemento
(promedio período 2005-2014)
Área USC U_Vigo UdC UB SUE
BIO 15,39 18,23 13,40 17,31 14,46
EXP 14,65 15,49 11,04 18,71 14,90
INX 11,90 14,68 7,18 15,69 10,65
MED 12,98 10,85 7,09 15,70 11,90
SOC 6,09 4,39 3,27 7,06 5,84
ART+HUM 2,57 3,15 2,91 4,56 2,75
74
Táboa nº 15
Visibilidade por áreas: documentos publicados en revistas do Q1, por áreas de coñecemento (promedio, período 2005-2014)
Área USC U_Vigo UdC UB SUE
EXP 58,83 56,23 50,49 68,06 56,65
INX 57,44 59,04 40,57 64,54 51,55
BIO 54,01 45,83 45,31 55,7 43,03
MED 47,02 48,91 57,74 58,93 45,95
SOC 24,50 28,23 26,88 33,86 24,40
ART-HUM 13,57 18,51 16,96 26,452 13,72
Non obstante, cando se observa a porcentaxe de documentos publicados nas
revistas de maior impacto (TOP3), as áreas incluídas no Campus da Cidadanía
superan con creces a media do Sistema Universitario Español-SUE e do
Sistema Universitario Galego-SUG (táboa nº 16)
Táboa nº 16
Visibilidade por áreas: documentos publicados en revistas do TOP3, por áreas de coñecemento (promedio, período 2005-2014)
Área USC U_Vigo UdC UB SUE
INX 12,60 15,25 9,69 21,81 12,24
MED 12,60 6,25 26,87 15,06 9,79
EXP 10,12 10,73 8,13 13,20 6,77
BIO 9,61 6,51 5,72 8,76 4,33
SOC 5,94 2,70 5,73 8,13 4,12
ART 4,07 3,90 3,51 7.07 3,54
75
7.2.3.2. Produción científica en Scopus
Nos 10 años analizados (2005-2014) a Universidade de Santiago de
Compostela publicou un total de 13.904 documentos na base de datos Scopus.
Entre 2005 e 2014 a produción da USC en Scopus incrementouse nun 51%,
estabilizándose arredor dos 1.600 documentos anuais (táboa nº 17). Nese
mesmo período, o PDI da Universidade de Santiago de Compostela publicou
na base de datos Web of Science un total de 14.765 documentos, case un 6%
máis que en Scopus.
Cando se analiza a distribución por áreas obsérvase que tanto nas Ciencias
Sociais como nas Humanidades achegan máis do 20% das publicacións,
debido a que están mellor representadas nesta base de datos. Ademais, son
as que experimentan unha maior taxa de crecemento da produción científica no
período analizado (144,32% e 125,42%, respectivamente).
Táboa nº 17 Distribución da produción en Scopus, por áreas de coñecemento
(período 2005-2014)
Área 2005-2009 2010-2014 Total %
EXP 2.873 3.462 6.335 45,56
MED 2.373 3.138 5.511 39,64
BIO 2.034 2.777 4.811 34,60
INX 1.456 1.842 3.298 23,72
SOC 643 1.110 1.753 12,61
ART+HUM 433 732 1.165 8,38
As publicacións en revistas do primeiro cuartil en Scopus representan un
porcentaxe inferior ao que ofrecen as Ciencias Experimentais, pero téñense
incrementado de xeito moi notable no período 2010-2014 (táboa nº 18).
76
Táboa nº 18 Distribución de documentos publicados en Scopus, en revistas do Q1, por áreas de coñecemento
(período 2005-2014)
Área 2005-2009 2010-2014 Total %
EXP 1.665 2.084 3.749 59,18
MED 1.253 1.845 3.098 56,21
BIO 1.229 1.772 3.001 52,38
INX 699 939 1.638 49,67
SOC 153 313 466 26,58
ART+HUM 71 153 224 19,23
En relación á produción nas tres primeiras revistas de cada disciplina (TOP3),
obsérvase unha redución en Ciencias Sociais, mentres que ocorre o contrario
nas Artes e Humanidades. De aí que sexa posible afirmar que o forte
incremento experimentado polas publicacións do primeiro cuartil en Ciencias
Sociais e Xurídicas, no se ten traducido nun maior número de artigos nas que
son consideradas como as tres mellores revistas de cada área (táboa nº 19).
Táboa nº 19 Distribución de documentos publicados en Scopus, en revistas do TOP3, por áreas de coñecemento
(período 2005-2014)
Área 2005-2009 2010-2014 Total %
MED 206 248 454 8,24
EXP 187 253 440 6,95
BIO 155 252 407 8,46
INX 116 159 275 8,34
ART+HUM 8 23 31 2,66
SOC 17 14 31 1,77
77
Segundo os datos contidos no Informe “La actividad investigadora de la
Universidad de Santiago de Compostela en las bases de datos internacionales
Web of Science y Scopues en el período 2005-2014”, na análise por
Departamentos revélase unha clara orientación cara a publicación periódica en
WoS de certas disciplinas como son a Psicoloxía, a Economía e algún
Departamento de Dereito e Ciencias da Educación. O mesmo acontece no
caso das Artes e Humanidades, onde destacan Filoloxía, Xeografía, Historia e
Filosofía (véxanse as táboas nº 20 e nº 21).
Táboa nº 20 Distribución de documentos publicados en Web of Science nas Ciencias Sociais e Xurídicas,
por Departamentos da Universidade de Santiago de Compostela (período 2005-2014)
Táboa nº 21 Distribución de documentos publicados en Web of Science nas Artes e Humanidades, por Departamentos da Universidade de Santiago de Compostela (período 2005-2014)
Departamento*TotalDoc
%USC
Índicedeco-autoría
ColaboraciónNacional
ColaboraciónInternacional
Totalcitasvs
%USC
Citas/Doc
DocQ1
DocTOP3
FilologíaInglesayAlemana 44 0,32 1,48 -- 12(27,27%) 102(0,06%) 2,32 21(47,73%) --FilologíaInglesayAlemana 44 0,32 1,48 -- 12(27,27%) 102(0,06%) 2,32 21(47,73%) --Geografía 42 0,30 3,93 7(16,67%) 20(47,62%) 160(0,09%) 3,81 14(33,33%) --Geografía 42 0,3 3,93 7(16,67%) 20(47,62%) 160(0,09%) 3,81 14(33,33%) --LiteraturaEspañola,TeoríadelaLiteraturayLingüísticaGeneral
20 0,14 1,45 3(15,00%) 3(15,00%) 21(0,01%) 1,05 1(5,00%) --LiteraturaEspañola,TeoríadelaLiteraturayLingüísticaGeneral
20 0,14 1,45 3(15,00%) 3(15,00%) 21(0,01%) 1,05 1(5,00%) --LógicayFilosofíaMoral 16 0,12 1,75 4(25,00%) 4(25,00%) 14(0,01%) 0,88 5(31,25%) --HistoriaContemporáneaydeAmérica
15 0,11 1,80 3(20,00%) 2(13,33%) 30(0,02%) 2,00 2(13,33%) --HistoriaI 15 0,11 3,80 2(13,33%) 7(46,67%) 50(0,03%) 3,33 8(53,33%) 2(13,33%)LenguaEspañola 11 0,08 1,82 -- 4(36,36%) 32(0,02%) 2,91 1(9,09%) --FilologíaFrancesaeItaliana 4 0,03 1,25 1(25,00%) 2(50,00%) 0(0,00%) 0,00 -- --HistoriadelArte 4 0,03 2,75 1(25,00%) 1(25,00%) 1(0,00%) 0,25 1(25%) 1(25,00%)FilologíaGalega 3 0,02 2,67 1(33,33%) 2(66,67%) 3(0,00%) 1,00 1(33,33%) --FilosofíayAntropologíaSocial
2 0,01 1,00 -- 2(100,00%) 1(0,00%) 0,50 -- --HistoriaMedievalyModerna
1 0,01 1,00 -- --- 0(0,00%) 0,00 -- --HistoriaMedievalyModerna
1 0,01 1,00 -- -- 0(0,00%) 0,00 -- --TotalUSC 13904 12,65 4194
(30,16%)6261
(45,03%)184728 12,51 9381
(67,47%)1007
(7,24%)
Departamento*TotalDoc
%USC
Índicedeco-
autoría
ColaboraciónNacional
ColaboraciónInternacional
Totalcitasvs
%USC
Citas/Doc
DocQ1
DocTOP3
PsicologíaClínicayPsicobiología
205 1,47 4,48 60(29,27%) 52(25,37%) 1760(0,95%) 8,59 95(46,34%) --PsicologíaEvolutivaydelaEducación
55 0,4 3,98 18(32,73%) 9(16,36%) 291(0,16%) 5,29 17(30,91%) --PsicologíaSocial,BásicayMetodológica
54 0,39 3,26 21(38,89%) 12(22,22%) 712(0,39%) 13,19 15(27,78%) --FundamentosdelAnálisisEconómico
47 0,34 2,15 11(23,40%) 19(40,43%) 339(0,18%) 7,21 25(53,19%) 2(1,53%)EconomíaAplicada 44 0,32 2,75 5(31,25%) 16(36,36%) 222(0,12%) 5,05 15(34,09%) 25(11,06%)EconomíaCuantitativa 34 0,24 4,12 10(29,41%) 15(44,12%) 117(0,06%) 3,44 13(38,24%) 17(8,02%)EconomíaFinancierayContabilidad
25 0,18 2,92 4(16,00%) 12(48,00%) 168(0,09%) 6,72 7(28,00%) 9(6,77%)TeoríadelaEducación,HistoriadelaEducaciónyPedagogíaSocial
20 0,14 2 0(0,00%) 4(20,00%) 17(0,009%) 0,85 1(5,00%) DidácticadelasCienciasExperimentales
18 0,13 3,06 5(11,36%) 8(44,44%) 70(0,04%) 3,89 9(50%) 11(4,55%)DerechoPúblicoEspecial
16 0,12 6,25 8(50,00%) 6(37,50%) 379(0,21%) 23,69 9(56,25%) 31(8,27%)OrganizacióndeEmpresasyComercialización
16 0,12 2,94 5(27,78%) 2(12,5%) 149(0,08%) 9,31 7(43,75%) --DidácticayOrganizaciónEscolar
13 0,09 2,46 5(38,46%) 2(15,38%) 18(0,009%) 1,38 1(7,69%) 10(4,24%)CienciaPolíticaydelaAdministración
6 0,04 2,17 1(33,33%) 3(50,00%) 15(0,008%) 2,5 1(16,67%) 43(6,07%)CienciasdelaComunicación
5 0,04 2,2 0(0,00%) 3(60,00%) -- -- -- 69(13,37%)MétodosdeInvestigaciónyDiagnósticoenEducación
3 0,02 3,00 1(100,00%) 1(33,33%) 32(0,02%) 10,67 2(66,67%) 1(0,89%)DerechoComún 2 0,01 1,5 0(0,00%) 0(0,00%) 1(0,00%) 0,5 -- 12(3,03%)DidácticadelaExpresiónMusical,PlásticayCorporal
1 0,01 3,00 0(0,00%) 1(100,00%) -- -- -- 7(2,46%)HistoriaeInstitucionesEconómicas
1 0,01 2,00 1(16,67%) 0(0,00%) -- -- -- 2(1,53%)PsicologíaOrganizacional,Jurídico-Forense yMetodología de lasCiencias delComportamiento
1 0,01 5 0(0,00%) 0(0,00%) 1(100,00%) --Sociología 1 0,01 2 0(0,00%) 0(0,00%) 7(0,003%) 7 1(100,00%) -TotalUSC 13904 12,65 4194
(30,16%)6261
(45,03%)184728 12,51 9381
(67,47%)1007
(7,24%)
78
O posicionamento nos principais rankings inernacionais permite observar que a
Universidade de Santiago de Compostela destaca entre as 200 mellores
Universidades no ámbito das Ciencias, pero non nas Ciencias Sociais (Ranking
ARWU), mentres que no Ranking QS, destaca en Artes e Humanidades,
especialmente na subárea de Linguas Modernas e Literatura.
7.2.4. Proxectos e contratos de investigación
No que respecta aos proxectos de investigación que se teñen desenvolvido nas
áreas do Campus da Cidadanía, cabe salientar que cada unha das áreas
sobrepasaron os 190 proxectos e facturaron máis de 10.000.000 euros no
período comprendido entre 2011 a 2016. A área das Ciencias Sociais e
Xurídicas (ACX) tivo dous proxectos máis que a área das Artes e Humanidades
(AHU), chegando a facturar 2,9 millóns de euros máis que esta última durante
o período analizado. O cómputo xeral de ambas as dúas áreas suma un total
de 384 proxectos cun importe de 24.547.636 euros durante o período 2011-
2016 (táboa nº 22).
Táboa nº 22
Comparativa do número de proxectos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, segundo financiamento (período 2011-2016)
Ano Ciencias Sociais e Xurídicas (ACX) Artes e Humanidades (AHU)
Número de proxectos Importe (Euros) Número de proxectos Importe (€)
2011 42 4.300.830 32 1.541.126
2012 40 2.025.578 47 2.141.918
2013 9 647.224 8 1.029.265
2014 41 2.887.054 43 2.873.867
2015 21 1.333.150 25 1.379.645
2016 40 2.526.552 36 1.861.427
Total 193 13.720.388 191 10.827.248
En canto á natureza dos proxectos realizados, estes poden estar enmarcados
dentro de Programas/Plans de financiamento da I+D+i, autonómicos, estatais,
internacionais ou outros programas. Analizando a táboa nº 23 con datos
79
referentes ao período 2011-2016, constátase que dos 384 proxectos levados a
cabo un 56,5% das fontes de financiamento son estatais, un 30,7% son
autonómicas, un 7,0% son internacionais e un 5,7% proveñen doutras fontes
(táboa nº 23)
Táboa nº 23 Comparativa do número de proxectos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e
Humanidades, segundo a fonte de financiamento (período 2011-2016)
Ámbito Autonómicos Internacionais Nacionais Outros Total
Áreas número % número % número % número % número %
ACX 60 15,6 22 5,7 92 24,0 19 4,9 193 50,3
AHU 58 15,1 5 1,3 125 32,5 3 0,8 191 49,7
Total 118 30,7 27 7,0 217 56,5 22 5,7 384 100
Como se amosa na táboa 23, a maioría dos proxectos foron financiados por
programas nacionais, seguidos de programas autonómicos e logo
internacionais. Con todo, isto non se reflicte no importe dos proxectos. O 47,8%
do financiamento conseguido polas áreas de coñecemento que se adscriben
ao Campus da Cidadanía para a realización de proxectos de I+D+i procedeu
de fontes autonómicas, fronte un 35,3% do financiamento conseguido a través
de convocatorias de ámbito estatal. Os programas internacionais supuxeron un
15,4% do importe total, representado tan só o 7,0% dos proxectos realizados
(táboa nº 24).
Táboa nº 24 Importe dos proxectos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas,
nas Artes e Humanidades, segundo a fonte de financiamento (período 2011-2016)
Ámbito Autonómicos Internacionais Nacionais Outros Total
Áreas Importe (euros) % Importe
(euros) % Importe (euros) % Importe
(euros) % Importe (euros) %
ACX 5.766.676 23,5 3.492.517 14,2 4.165.864 17,0 295.331 1,2 13.720.388 56,0
AHU 5.964.462 24,3 297.782 1,2 4.506.160 18,4 58.843 0,2 10.827.248 44,1
Total CdC
11.731.138 47,8 3.790.299 15,4 8.672.025 35,3 354.174 1,4 24.547.637 100
No que respecta aos contratos e actividades de transferencia levados a cabo
polas áreas do Campus da Cidadanía, a área das Ciencias Sociais e Xurídicas
destaca cun 73,7% dos contratos (549) fronte ao 26,3% dos contratos (196) da
80
área das Artes e Humanidades no período 2011-2016. En canto ao importe
reportado por estas actividades, estas áreas facturaron máis de 5 millóns de
euros neste período, en concreto, 7,86 millóns de Euros a área das Ciencias
Sociais e Xurídicas e 5,76 millóns de euros nas Artes e Humanidades, que
supón o 57,7% e o 42,3%, respectivamente, do importe total dos ingresos
asociados ao Campus da Cidadanía. Isto fai un cómputo total de 745 proxectos
e 13.624.044 euros de ingresos xerados entre 2011 e 2016 (táboa nº 25).
Táboa nº 25 Contratos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas,
nas Artes e Humanidades, con financiamento (período 2011-2016)
Áreas contratos 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Total
ACX
Número de contratos 89 78 84 87 103 108 549
% 16,2% 14,2% 15,3% 15,8% 18,8% 19,7% 73,7%
Importe (Euros) 1.233.758 1.914.575 1.119.307 960.471 1.432.431 1.203.755 7.864.297
% 15,7% 24,3% 14,2% 12,2% 18,2% 15,3% 57,7%
AHU
Número de contratos 36 20 44 23 26 47 196
% 18,4% 10,2% 22,4% 11,7% 13,3% 24,0% 26,3%
Importe (Euros) 749.209 863.212 1.489.007 366.808 1.051.595 1.239.916 5.759.747
% 13,0% 15,0% 25,8% 6,4% 18,3% 21,5% 42,3%
Total
Número de contratos 125 98 128 110 129 155 745
% 16,8% 13,1% 17,2% 14,8% 17,3% 20,8% 100,0%
Importe (Euros) 1.982.968 2.777.787 2.608.314 1.327.279 2.484.025 2.443.671 13.624.044
% 14,5% 20,4% 19,1% 9,7% 18,2% 17,9% 100,0%
En canto á natureza das iniciativas promovidas cabe salientar que son de
diversa índole: Actividades de Promoción da Ciencia (AD); Actividades de
Transferencia do Coñecemento (AT); Actividades realizadas para ou con
Empresas sexan nacionais ou estranxeiras (CE); Actividades realizadas para
ou con entidades sen fins de lucro (CL); Actividades realizadas para ou con
Administracións Públicas, Universidades, OPIs e outros Centros Públicos de
investigación, sexan nacionais ou estranxeiras (CP); Actividades encargadas
pola propia USC a algún grupo de investigación mediante acordos internos
81
(CU); Servizos Xerais da USC (RIAIDT), Plataformas Tecnolóxicas (SX); ou
Servizos de Grupos (SG). Na táboa nº 26 pódese observar que un 49,5% dos
contratos foron por Actividades realizadas para ou con Administracións
Públicas, Universidades, OPIs e outros Centros Públicos de investigación,
sexan nacionais ou estranxeiras (CP), seguido do 26,6% de contratos por
Actividades realizadas para ou con Empresas sexan nacionais ou estranxeiras
(CE), e un 13,3% de contratos por actividades realizadas para ou con
entidades sen fins de lucro (CL). Os contratos das actividades nomeadas
supoñen o 89,4% das actividades totais do Campus da Cidadanía.
No tocante ao importe percibido pola realización dos contratos, un 50,5% dos
ingresos totais do Campus da Cidadanía provén dos contratos con centros de
titularidade pública (CP), seguido dun 32,7% dos contratos con empresas (CE),
un 11,5% dos contratos con entidades sen fins de lucro (terceiro sector); no
seu conxunto representan o 94,7 por cento do importe total dos contratos
vinculados ás Áreas de coñecemento que se adscriben ao Campus da
Cidadanía.
Táboa nº 26
Contratos de I+D+i nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, segundo o importe das actividades (período 2011-2016)
ÁREAS AD AT CE CL CP CU SX SG Total
ACX
Nº 16 1 156 84 236 8 8 40 549 % 2,1% 0,1% 20,9% 11,3% 31,7% 1,1% 1,1% 5,4% 73,7%
Importe (Euros) 241.119 1.039 1.673.427 1.489.624 4.058.552 6.462 332.872 61.199 7.864.297
% 3,0% 0,0% 21,3% 18,9% 51,6% 0,1% 4,2% 0,8% 57,7%
AHU
Nº 6 0 42 15 133 0 0 0 196 % 0,8% 0,0% 5,6% 2,0% 17,8% 0,0% 0,0% 0,0% 26,3%
Importe (Euros) 72.361 0,0 2.780.154 81.567 2.825.665 0 0 0 5.759.747
% 1,3% 0,0% 48,3% 1,4% 49,1% 0,0% 0,0% 0,0% 42,3%
Total
Nº 22 1 198 99 369 8 8 40 745 % 2,9% 0,1% 26,6% 13,3% 49,5% 1,1% 1,1% 5,4% 100%
Importe (Euros) 313.480 1.039 4.453.582 1.571.193 6.884.217 6.462 332.873 61.200 13.624.044
% 2,3% 0,0% 32,7% 11,5% 50,5% 0,1% 2,4% 0,4% 100,0%
82
8. Internacionalización
Preséntanse neste apartado algunhas das principais circunstancias que
concorren nos procesos de internacionalización das Ciencias Sociais e
Xurídicas, das Artes e Humanidades, na converxencia que propician a
actividade docente e investigadora; máis en concreto magnitudes que aluden
ao alumnado estranxeiro e a proxectos de investigación con financiamento
internacional, de especial relevancia para valorar as capacidades e o potencial
de futuro do Campus da Cidadanía da USC. Tamén, unha breve alusión ao
Plan Estratéxico de Internacionalización (2017-2020) e as potencialidades que
poderá achegar –como valor engadido ao Campus da Cidadanía– o Grupo
Compostela de Universidades (GCU).
8.1. Alumnado estranxeiro
No curso académico 2015-16 un total de 843 alumnos estranxeiros e de
mobilidade, desenvolveron na Universidade de Santiago de Compostela
estudos asociados ás titulacións que se imparten nas áreas que toman como
referencia o Campus da Cidadanía; o que vén a representar arredor do 40% do
total da Universidade de Santiago de Compostela
Táboa nº 27 Estudantes estranxeiros e de mobilidade (in) nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas,
nas Artes e Humanidades (curso académico 2015-2016)
Centro (Facultades)
Número de alumnos
estranxeiros
número de alumnos de mobilidade
Número de alumnos total
Ciencias da Comunicación 3 38 41 Ciencias da Educación 16 21 37 Ciencias Económicas e Empresariais 43 106 149 Ciencias Políticas e Sociais 15 50 65 Dereito 20 71 91 Filoloxía 31 183 214 Filosofía 3 8 11 Psicoloxía 15 60 75 Relacións Laborais 7 12 19 Xeografía e Historia 13 41 54 Administración e Dirección de Empresas (Lugo) 8 43 51 Formación do Profesorado (Lugo) 2 1 3 Humanidades (Lugo) 10 23 33 TOTAL 186 657 843
83
A Facultade de Filoloxía é a que conta cun maior número de alumnado
estranxeiro e de mobilidade, o que se corresponde coa tipoloxía dos estudos
que se ofertan neste Centro. Seguidamente, son as Facultades de Ciencias
Económicas e Empresariais, Dereito e Psicoloxía as que presentan un maior
volume de estudantes que participan nestes programas (táboa nº 27).
No que se refire a datos globais da USC sobre o programa Erasmus, os datos
máis recentes dispoñibles na páxina web son do ano 2015, Neste ano a USC
asinou 1.105 acordos de intercambio Erasmus e 419 convenios con
universidades en 29 países. A USC enviou 350 estudantes e recibiu 431
alumnos no marco deste programa. En canto ao xénero dos estudantes
Erasmus, máis do 60% son mulleres, tanto en alumnado saínte como entrante
(táboa nº 28).
Táboa nº 28 Estudantes estranxeiros e de mobilidade (in/out) na USC (período 2011-2015)
Descritores/indicadores 2011 2012 2013 2014 2015
Número de acordos de intercambio ERASMUS asinados
1.661 1.882 1.930 1.066 1.105
Número de Universidades en convenios ERASMUS 425 432 472 447 419
Número de países europeos con convenios ERASMUS
29 28 30 30 29
Número de estudantes ERASMUS saíntes 758 597 617 507 350
Mulleres entre o alumnado ERASMUS saínte (%) 62,3 62,3 64,8 58,6 62,0
Número de estudantes ERASMUS recibidos/as 750 669 541 495 431
Mulleres entre o alumnado ERASMUS recibido (%) 76,7 74,7 75,9 73,7 67,7
8.2. Proxectos de investigación internacionais
No período 2014-2016 as distintas áreas que se vinculan ao Campus da
Cidadanía realizou un total de 206 proxectos, dos cales 13 (un 6,3%) recibiron
financiamento internacional; concretamente 12 foron financiados pola Comisión
Europea e 1 polo British Geological Survey. Analizando o importe dos
proxectos con financiamento internacional, estes 13 proxectos obtiveron un
84
total de 723.044 Euros, representando o 5,6% do importe total dos proxectos
do Campus da Cidadanía no mesmo período (táboa nº 29).
Táboa nº 29 Proxectos de I+D+i con financiamento internacional nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes
e Humanidades na Universidade de Santiago de Compostela (período 2014-2016)
Áreas
indicadores
número de
proxectos % sobre o total do
Campus da Cidadanía Importe (Euros)
% sobre o total do Campus da Cidadanía
Ciencias Sociais e Xurídicas 11 5,3 649.297 5,0
Artes e Humanidades 2 1,0 73.747 0,6 Total_CdC 13 6,3 723.044 5,6
Total proxectos da USC 206 100,0 12.861.695 100,0
Os 13 proxectos internacionais que toman como referencia o Campus da
Cidadanía, foron realizados por 5 centros (véxase figura nº 18): a Facultade de
Dereito realizou un proxecto (7,7%), a Facultade de Ciencias Económicas e
Empresariais completou tres proxectos (23,1%); a Facultade de Ciencias da
Educación cinco proxectos (38,5%); a Facultade de Filoloxía completou un
proxecto (7,7%); e por último, cabe salientar que o Instituto de Estudios e
Desenvolvemento de Galicia levou a cabo 3 proxectos (23,1%).
Figura nº 18
Proxectos de I+D+i con financiamento internacional nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, por centro (período 2014-2016)
85
Nos procesos de internacionalización o Campus da Cidadanía está convocado
a participar, tanto como sexa factible, nas actuacións contempladas no Plan
Estratéxico de Internacionalización da Universidade de Santiago de
Compostela (2017-2020), promovido pola Vicerreitoría de Internacionalización
da USC, no que se refire tanto á súa oferta docente como á súa actividade
investigadora, asumindo que os seus procesos se vinculan dun xeito
inequívoco á mellora da calidade, sexa da formación do estudantado, do
desenvolvemento da docencia e investigación na que participa o PDI, e/ou das
responsabilidades na administración e xestión da que participa o PAS da
Universidade de Santiago de Compostela.
Máis que isto, e xunto con outras entidades, colectivos, etc. o Campus da
Cidadanía participará, tanto como sexa factible, nas actuacións que se
promovan polo Grupo Compostela de Universidades, como asociación, sen
ánimo de lucro e de ámbito internacional, de institucións de Educación Superior
creada arredor dos valores do Camiño de Santiago; e que, na actualidade está
conformado por 60 Universidades (15 americanas e 45 europeas), dúas
entidades asociadas e oito asociacións colaboradoras con presenza en
América, Europa e Asia (CONAHEC, FAUBAL, HACU, QS ASIA, ANUIES,
Erasmus Compostela, Scholars at Risks, EEUA).
Concluiremos sinalando que a internacionalización do Campus da Cidadanía,
procurando que as súas achegas se proxecten en diferentes xeografías e
realidades do mundo, deberá conciliarse cunha maior e mellor
contextualización das súas iniciativas nos contornos socio-institucionais e
ambientais máis próximos, nos campus de Lugo e Santiago de Compostela así
como no conxunto do sistema universitario galego e da sociedade que o acolle.
Sendo así, o Campus da Cidadanía deberá propiciar, a través ddo seu plan de
acción e das iniciativas que oportunamente desenvolva, a articulación e
cooperación con diferentes axentes sociais e económicos, servizos públicos e
Administracións, etc., así como de distintas entidades, organizacións,
fundacións, asociacións, soetc. que vitalizan social e culturalmente as nosas
sociedades.
86
9. Análise DAFO
Nas súas connotacións máis estendidas, na expresión DAFO articúlase un
acrónimo integrado pola siglas das palabras Debilidades, Ameazas, Fortalezas
e Oportunidades, sendo considerada como unha ferramenta ou procedemento
de estudo co que se pretende realizar un achegamento ás características
internas (Debilidades e Fortalezas) e á situación externa (Ameazas e
Oportunidades) nas que se insire unha determinada institución, iniciativa,
proxecto, etc.
No que respecta ao Campus da Cidadanía e ás áreas de coñecemento que o
integran –Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades– a Análise DAFO
realizada, en distintas fases e secuencias, toma como referencia, ao igual que
acontece con outras realidades e procesos, o Plan Estratéxico 2011-2020,
actualmente vixente na Universidade de Santiago de Compostela. No mesmo,
posibilitando retrotraernos aos inicios da presente década (ano 2011),
presentábase unha Análise DAFO que, en clave interna –mediante a
identificación das fortalezas e debilidades– e externa, visibilizando as
oportunidades e ameazas, poñíase de manifesto como ademáis de permitir
contextualizar os ámbitos estratéxicos do devandito Plan, debería contribuir a:
“aproveitar as fortalezas para consolidarse”; “detectar as debilidades para
afrontalas”; “coñecer as oportunidades para medrar”; e “anticiparse ás
ameazas”.
Sete anos máis tarde, en 2017, algunhas destas ameazas e debilidades,
expresadas no Plan Estratéxico da USC (2011-2020) teñen sido superadas ou
modificadas nas súas lecturas iniciais, xurdindo outras que toman como
referencia un contexto socio-económico, político, institucional, académico e
científico sometido a distintos avatares e incertezas. Ao tempo, algunhas das
oportunidades e fortalezas teñen permitido un desenvolvemento cuantitativo e
cualitativamente relevante, do que son unha boa mostra as memorias de
actividades, de responsabilidade social, etc. que se teñen presentado ao longo
87
dos derradeiros anos, reflectindo unha estimable vitalidade da Universidade
compostelá para afrontar os procesos de transformación e innovación que se
anticiparon no devandito Plan Estratéxico, coa activa participación de distintos
axentes e colectivos da súa comunidade universitaria.
No que respecta ao Campus da Cidadanía, a Análise DAFO contemplou,
metodoloxicamente, varias secuencias e actuacións, nos que participaron a
consultora SPI España, que fixo unha primeira achega nos meses de
decembro de 2016 e marzo de 2017, e a Empresa de Estudos Sociais de
Galicia (EDESGA), que en colaboración coa Área de Calidade e mellora dos
procedementos da USC, aplicou un cuestionario sobre as “percepcións,
opinións e representacións sociais arredor do Campus da Cidadanía da USC”,
aplicado nos meses de novembro e decembro de 2016. Complementariamente,
entre os meses de marzo e abril de 2017, foron convidados a participar nesta
análise distintos colectivos e responsables da Universidade de Santiago de
Compostela, na súa condición de Decanos/as de Facultades, Directores/as de
Institutos e Centros de Investigación, Directores/as ou Coordinadores/as de
Servizos, Oficinas, Centros, Recursos, etc. de apoio á docencia, á investigación
e á comunidade universitaria.
O que se presenta de seguido recolle, no fundamental, as achegas destes tres
procesos de consulta e deliberación colectiva en tanto que un expoñente –
entre outros– das principais fortalezas e debilidades asociadas á creación e
desenvolvemento do Campus da Cidadanía na Universidade de Santiago de
Compostela, así como das circunstancias externas que, a priori, que poderán
influír no seu proxecto (véxase figura nº 19).
Atendendo á orde na que se combinan as palabras na acrónimo DAFO,
comezamos a exposición polas “debilidades” (D) e “ameazas” (A), para
presentar posteriormente as “fortalezas” (F) e “oportunidades” (O) identificadas
co nacente Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de
Compostela.
88
Figura nº 19 Articulación interna-externa da Análise DAFO e da súa aplicación ao Campus da Cidadanía
da Universidade de Santiago de Compostela
Fonte: Plan de Internacionalización da Universidade de Santiago de Compostela (2017-2020).
Debilidades
D1.
Un escaso coñecemento e recoñecemento das potencialidades inherentes ás
Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, así como das distintas
circunstancias que concorren nos seus respectivos procesos formativos e de
investigación, no interior da comunidade universitaria e cara á sociedade.
A pesar da longa traxectoria que acreditan á maioría das achegas que se
veñen realizando nestas áreas, persiste o baixo coñecemento mutuo das
mesmas, tanto no interior da comunidade universitaria que as conforma –
PDI, estudantado, PAS, etc.– como doutras ramas ou áreas de
coñecemento, limitando a súa cooperación docente e investigadora,
minorando as súas potencialidades para o traballo compartido, inducindo
o descoñecemento das súas respectivas prácticas académicas e
aproveitar
aumentar
neutralizar
diminuír
89
científicas, etc. Unha fraxilidade que acostuma a reflectirse nunha escasa
proxección pública e na dificultade para articular proxectos en común que
sexan transversais e interdisciplinares, en especial xerada polo frecuente
descoñecemento dos diversos actores potenciais da súa existencia
mutua; ao que se engade o descoñecemento da existencia de distintos
organismos (servizos, áreas, etc.) dentro da USC que teñen atribuidas
funcións para o seu enlace e articulación.
D2. A percepción, relativamente estendida, das dificultades asociadas a posta en
marcha dun Campus desta natureza, que van desde o escepticismo respecto
dos logros que se poderán acadar ata o cuestionamento da súa operatividade
e concreción en actuacións que supoñan melloras tanxibles nas áreas de
Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
Nas incertezas e dúbidas que se suscitan respecto da viabilidade do
Campus da Cidadanía existen distintas circunstancias ou valoracións
concorrentes como son: a falta de coñecemento e de difusión do
proxecto, cando menos nos seus inicios; o fracaso dalgunhas
experiencias previas, relativas a cambios organizativos, na cultura
institucional e as propostas estratéxicas; o recoñecemento equitativo da
actividade docente e investigadora; a falta de recursos económicos e
infraestruturais que o poidan sustentar ou, nalgúns casos, o
descoñecemento da existencia deses recursos, en especial
infraestruturas e capital humano especializado, dentro da propia
Universidade; a falta de interese e implicación na comunidade
universitaria, a propia natureza da iniciativa, etc.
D3. A escasa traxectoria investigadora en determinadas áreas do CdC para
articular obxectivos, programas e liñas de investigación que sexan
converxentes coas prioridades das políticas de I+D+i, nas que teñen primado
procesos de innovación, transferencia de coñecemento, valoración de impacto
e progreso tecnolóxico de natureza experimental.
90
As liñas prioritarias na investigación competitiva e na transferencia de
coñecemento, de alcance internacional, nacional e autonómico teñen
situado nun segundo plano os saberes que toman como referencia as
Ciencias Sociais, as Artes e Humanidades; unha circunstancia que ten
deparado a súa progresiva minusvaloración nas convocatorias
competitivas de I+D+i, nos procesos de selección e promoción de
investigadores (axudas pre e postdoutorais en particular), na transferencia
de coñecemento e publicacións en revistas indexadas, etc. Neste sentido
cabe salientar o desequilibrio existente na capacidade de formar
investigadores e investigadoras nas áreas do Campus da Cidadanía,
garantindo o relevo e a mellora do Persoal Docente e Investigador.
D4. Unha carencia, persistente a pesar dos avances que se teñen producido tanto
na USC como noutros contextos institucionais, na utilización de indicadores
axeitados para a avaliación dos procesos de I+D+i nas Ciencias Sociais e
Xurídicas, nas Artes e Humanidades, que concilien a polivalencia dos seus
coñecementos coa natureza específica e idiosincrática que os caracteriza, así
como da transferencia que deles se fai á sociedade.
En termos xerais, os indicadores e criterios comunmente establecidos
para a medición dos resultados de investigación e transferencia están
prioritariamente enfocados cara eidos de carácter técnico e/ou
tecnolóxico, sendo –en xeral– pouco axeitados para a valoración das
actividades científicas e investigadoras realizadas nas áreas de
coñecemento vinculadas ao Campus da Cidadanía. Isto supón unha
dificultade engadida no intre de amosar a excelencia do Campus e para
que os investigadores se vexan suficientemente recoñecidos nas
convocatorias competitivas realizadas en diferentes instancias da xestión
de I+D+i, especialmente no que se refire ao sistema de publicacións, no
desenvolvemento de recursos dixitais como bases de datos, corpus, etc.
91
D5. Unha baixa valorización e proxeción dos resultados da investigación, asociada
a unha incipiente ou moi escasa internacionalización en determinadas áreas,
en ocasións acompañada dunha feble autopercepción da capacidade de
transferencia de coñecemento á sociedade.
Identifícase unha excesiva atomización e fragmentación de boa parte dos
grupos de investigación, nalgúns casos con tamaño reducido ou en vías
dunha redución e mesmo extinción polas xubilacións –nos vindeiros
anos– do seu PDI máis recoñecido e consolidado; ao que se engade, en
ocasións, a pouca ambición na procura de financiamento en
convocatorias competitivas internacionais, ou a carencia de hábitos
colaborativos.
D6. Unha limitada cobertura, no contexto xeral da USC e do conxunto das
Universidades públicas, das necesidades docentes e investigadoras,
especialmente agravada –nalgunhas áreas de coñecemento– polos
condicionantes impostos para a contración e promoción do PDI no contexto da
crise económica dos últimos anos, condicionando o acceso a categorías
docentes estables e xerando unha crecente dificultade para conciliar a
actividade docente coa investigadora.
As debilidades percibidas e/ou expresadas neste ámbito aluden ás
distintas circunstancias que teñen concorrido nos últimos anos na
cobertura, promoción e/ou estabilización de prazas docentes,
especialmente nas categorías de profesores Catedráticos e Titulares de
Universidade, así como na convocatoria de prazas de substitución ou
similares pola vía do profesorado asociado; ademais da precarización e
inestabilidade que comportan para o conxunto do PDI da Universidade, a
súa incidencia nalgúns títulos e áreas de coñecemento ten sido
especialmente significativa, máxime cando se vincula as dificultades de
acceso á función docente dos novos doutores, moitos deles bolseiros ou
92
contratados nos programas de Formación do Profesorado Universitario
(FPU).
A estas debilidades se engade o envellecemento das plantillas docentes e
as dificultades existentes para dar unha cobertura suficiente naquelas
áreas que concentran un maior número de alumnos estranxeiros nas súas
materias, nas que incrementou o número de alumnos por aula nos seus
grupos expositivos e interactivos, na atención á diversidade dos
estudantes de Grao, ou a unha maior vinculación entre a formación
teórica e práctica, sexa a través do prácticum ou das prácticas externas.
Ameazas
A1. O previsible decrecemento de estudantes nas titulacións dalgunhas das áreas
de coñecemento vinculadas ao Campus da Cidadanía, acompañada da
redución de número de docentes e investigadores adscritos ás mesmas, aínda
que cun impacto dispar.
Sendo unha circunstancia que pon en risco ao conxunto dos estudos
universitarios, tal e como se recoñece no Plan Estratéxico da USC (2011-
2020), a dinámica demográfica de Galicia poderá afectar directamente a
algunhas das titulacións e ámbitos de coñecemento que insiren o seu
labor docente e investigador no Campus da Cidadanía. Como se sabe, a
evolución demográfica de Galicia vén provocando un envellecemento
continuo da súa poboación, diminuíndo o volume de estudantes en idade
de comezar os seus estudios superiores; unha circunstancia que non se
ten paliado –ata o momento– cunha oferta formativa que amplíe os
potenciais destinatarios das súas ensinanzas, acordes cunha visión que
potencie e poña en valor a formación continua, a aprendizaxe ao longo da
vida, etc.
93
A2.
Unha oferta-demanda de estudos condicionada polas percepcións e
representacións sociais existentes respecto dalgunhas das titulacións que se
imparten nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades,
aos que se engade a dificultade que supón concretar unha axeitada transición
desde a formación ao mundo profesional e laboral.
A pesar da importancia recoñecida e, nalgúns casos, outorgada
socialmente á formación da cidadanía nos valores, saberes, actitudes,
comportamentos, etc. que toman como referencia as Ciencias Sociais e
as Humanidades, a adaptación das Universidades as emerxentes
necesidades do mercado laboral, das tecnoloxías da información e a
comunicación, dos modelos de produción e consumo, etc. está influíndo
na imaxe social dos seus estudos, aos que se lles atribúe unha escasa
“utilidade” práctica, unha baixa empregabilidade e unha menor inserción
laboral dos seus graduados.
A3. Unha excesiva polarización, perpetuada ao longo das últimas décadas, nos
apoios brindados ás áreas de coñecemento que orientan as súas liñas de
investigación cara a creación e transferencia de coñecementos ligados ás
ciencias cun perfil máis técnico, tecnolóxico, experimental e/ou aplicado, en
detrimento das que toman como referencia Ciencias Sociais e Xurídicas, as
Artes e Humanidades.
As liñas prioritarias na investigación competitiva e na transferencia de
coñecemento, de alcance internacional, nacional e autonómico teñen
situado nun segundo plano os saberes que toman como referencia as
Ciencias Sociais, as Artes e Humanidades; unha circunstancia que ten
deparado a súa progresiva minusvaloración nas convocatorias
competitivas de I+D+i, nos procesos de selección e promoción de
investigadores (axudas pre e postdoutorais en particular), na transferencia
de coñecemento e publicacións en revistas indexadas, etc. Neste sentido
94
cabe salientar o desequilibrio existente na capacidade de formar
investigadores e investigadoras nas áreas do Campus da Cidadanía,
garantindo o relevo e a mellora do Persoal Docente e Investigador.
A4. A escaseza e falta de continuidade no financiamento de recursos básicos para
desenvolver a actividade docente e investigadora, como unha variable de
contorno, á que se engaden as condicións de traballo do Persoal Docente e
Investigador, que dificultan a necesaria actualización formativa, a innovación
docente e a construción dunha carreira investigadora acorde coas esixencias
da sociedade.
Alúdese nesta ameaza, expresada por diferentes colectivos docentes, á
excesiva carga de traballo docente e administrativo ao que ten que dar
resposta o PDI nos últimos anos, así como ao escaso recoñecemento do
mesmo polas axencias e comités de avaliación, cun notorio desequilibrio
entre a valorización que se fai da actividade investigadora en detrimento
da actividade docente e/ou de xestión. Nesta circunstancia tamén
concorre certa desilusión e frustración respecto das expectativas de
futuro, así como na carencia –percibida– de apoio técnico-administrativo
ás funcións que se realizan na xestión de proxectos de investigación e
innovación, a orientación e asesoramento nas iniciativas de I+D+i (máis
puntual que continuada), o sobrecargo de responsabilidades nos IPs, etc.
A5. Un tecido socio-económico, empresarial e institucional cunha escasa
orientación dos seus recursos e investimentos en iniciativas de I+D+i, cunha
especial febleza nas áreas de coñecemento que conforman as Ciencias
Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades.
Trátase dunha ameaza cun perfil, cando menos, ambivalente, na que
como tamén se afirmaba no Plan Estratéxico da USC (2011-2020) afecta
ao conxunto das áreas de coñecemento das Universidades nunha dobre
perspectiva: dunha banda como tal “ameazas”, a que evidencia –a pesar
95
dos cambios acontecidos– un tecido empresarial do contorno inmediato
cun reducido compoñente de I+D+i; doutra, a que se conceptúa como
unha “oportunidade” no sentido de amosar un crecente interese –e toma
de conciencia– do tecido económico e empresarial polas capacidades das
Universidades para dar resposta ás súas necesidades e demandas.
No que respecta ao Campus da Cidadanía son especialmente
significativas as carencias, indiferenzas, limitacións, etc. asociadas á
aposta deste tecido socio-económico e empresarial por actuacións que
poñan en valor os procesos formativos e de I+D+i nas áreas de Ciencias
Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, contribuíndo ao seu
financiamento e patrocinio, mellorando non só as oportunidades da
transferencia de coñecemento, senón tamén as de inserción sociolaboral
dos seus estudantes.
Con todo, non pode obviarse a relevancia que teñen para estas áreas as
actuacións que deberán ser promovidas polas Administracións Públicas
(Estatal, Autonómica, Local) na consolidación e desenvolvemento
institucional de servizos especialmente sensibles para a calidade da vida
e o benestar social da cidadanía, en materia de educación, xustiza,
ordenación do territorio, servizos sociais, cultura, etc. As ameazas
asociadas á crise económica e a diminución do gasto público (recortes)
poderá traducirse en novas oportunidades para o seu quefacer cotiá de
mudar as circunstancias e, con elas, as decisións políticas que se
adopten nos vindeiros anos.
Fortalezas
F1. Unha longa e recoñecida traxectoria histórica das Ciencias Sociais e Xurídicas,
das Artes e Humanidades na Universidade de Santiago de Compostela e no
Sistema Universitario Galego.
96
A experiencia, calidade, relevancia e o recoñecemento internacional do
traballo docente e investigador nestas áreas durante décadas polos
Centros, Departamentos, Grupos de Investigación, etc., ten deparado un
elevado peso específico dos títulos e dalgunhas liñas de investigación que
se imparten nestas áreas nos Campus de Santiago de Compostela e
Lugo, asociando a tradición herdada con novas propostas formativas e de
proxectos de I+D+i que se orientan cara a optimización das sinerxías do
territorio e da sociedade con visión de futuro. A este labor veñen
contribuíndo, entre outras actuacións, as que se promoven na edición
universitaria mediante coleccións e/ou revistas de Ciencias Sociais e
Humanidades de excelencia e primeiro nivel.
Polo demais, nalgunhas das áreas vinculadas ás Ciencias Sociais e
Xurídicas, ás Artes e Humanidades, a Universidade de Santiago de
Compostela está acadando posicionamentos relevantes nas clasificacións
externas que as inclúen nas súas avaliacións.
F2. Un diversificado e, nalgúns casos, consolidado liderado institucional, científico
e académico das actuacións promovidas polos Centros (Facultades e
Institutos), Departamentos, Grupos e/ou Redes de grupos de investigación, etc.
nos seus respectivos ámbitos de especialización, con proxección nacional e
internacional.
Nesta perspectiva merece salientarse a crecente participación e
recoñecemento de Grupos e Redes de grupos de investigación como
unidades competitivas de referencia ou de potencial crecemento, xunto
cunha progresiva participación en iniciativas vinculadas a proxectos ou
contratos de investigación, innovación docente, etc. con protagonismo na
súa dirección e/ou coordinación de Persoal Docente e Investigador
adscrito ás áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e
Humanidades. Moitos dos grupos de investigación dispoñen de recursos
propios financiados con cargo a proxectos competitivos (bases de dados,
corpus etiquetados, rexistros de propiedade intelectual, patentes, etc.)
97
que son de utilidade, aínda que non sempre coa visibilidade precisa e/ou
desexable.
F3. Unha oferta docente completa e integral en Graos, Posgraos e Doutoramentos,
cunha acreditada solvencia académica nos seus plans de estudo, nas
propostas de ensino-aprendizaxe, nos procesos metodolóxicos, etc., tal e como
se vén reflectindo nas Memorias de Verificación, Seguimento e Acreditación
dos títulos que se imparten nestas áreas nos Campus de Santiago de
Compostela e Lugo.
No mapa de titulacións actualmente vixente no Sistema Universitario
Galego, o Campus da Cidadanía ten acadado unha meritoria capacidade
de diversificación e axuste dos títulos que oferta ás necesidades da
sociedade galega, especialmente a partir da converxencia dos seus
procesos formativos, de natureza teórico-práctica, co Espazo Europeo de
Educación Superior, sexan de Grado, Posgrao (Másteres Oficiais e
Propios) e Doutoramento, nalgúns casos cunha ampla demanda por parte
do estudantado, que está conseguindo incrementar a captación de
alumnado procedente doutras Comunidades Autónomas e países.
Abunda o profesorado que nos últimos anos está facendo unha aposta
decidida pola renovación e a innovación docente, incorporando as
Tecnoloxías da Información e da Comunicación á súa docencia, facendo
uso do Campus Virtual da USC e das metodoloxías didácticas
pertinentes, etc., o que se reflicte –en xeral– na satisfacción amosada
polos estudantes nas enquisas que avalían a actividade docente do seu
profesorado.
F4. Unha crecente capacidade de apertura e relacionamento internacional, tanto
con Universidades de distintos contextos (en Europa, na América do Norte e
Latinoamérica, Asia, etc.) como con empresas e institucións de fóra do noso
país.
98
En converxencia co conxunto das áreas de coñecemento que articulan os
saberes na Universidade de Santiago de Compostela, o Campus da
Cidadanía amosa unha progresiva e sostida apertura do seu profesorado,
estudantado, etc. a outros países e realidades, incrementando
significativamente nos últimos anos a súa proxección internacional, as
iniciativas de mobilidade (in/out), etc. Cabe destacar o prestixio acadado
por diferentes equipos docentes e de investigación na organización de
congresos internacionais, na coordinación e participación en revistas de
recoñecido impacto internacional, o liderado de redes e sociedades
científicas, na colaboración con colectivos docentes e investigadores
doutros países, apertura a novas realidades (asiáticas, árabes...), etc.
F5. Unha decidida e crecente implicación dos Centros, Departamentos, Grupos e
Redes de investigación das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e
Humanidades, así como de equipos docentes en iniciativas de
responsabilidade social.
Aínda que se trata dunha liña de acción compartida polo conxunto das
áreas de coñecemento que conforman o quefacer docente, investigador,
cultural, etc. da Universidade de Santiago de Compostela, o Campus da
Cidadanía sitúa boa parte das súas actuacións en proxectos que implican
un decidido compromiso das súas Facultades, Institutos, Departamentos,
Grupos de Investigación, etc. con proxectos de educación e cooperación
ao desenvolvemento, de equidade de xénero, de atención á diversidade
funcional, da cultura da sustentabilidade, das actividades de interese e
participación social, etc., tal e como se amosa nas actuacións promovidas
polas Cátedras propias, dos convenios de colaboración con entidades do
terceiro sector, etc.
Cabe salientar o potencial do Campus da Cidadanía para a promoción do
pensamento crítico e a responsabilidade institucional en ámbitos moi
sensibles aos dereitos da cidadanía desde unha perspectiva económica,
social, cultural, ética e medioambiental.
99
F6. Un elevado potencial de multi-inter-transdisciplinariedade das áreas que se
vinculan ás Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, tanto no
que respecta aos títulos que se imparten como na capacidade investigadora
dos seus grupos, redes e, de ser o caso, agrupamentos estratéxicos.
No Campus da Cidadanía converxen saberes de múltiples ámbitos
(Antropoloxía, Ciencia Política, Ciencias da Comunicación, Dereito,
Economía, Filosofía, Historia, Arqueoloxía, Filoloxía, Lingüística e
Literatura, Pedagoxía, Didáctica, Psicoloxía, Xeografía, Socioloxía, etc.)
caracterizados por unha notoria capacidade de apertura epistemolóxica,
metodolóxica, etc., que poderá posibilitar enfoques, perspectivas,
coñecementos, etc., consonte a complexidade e a visión holística da
sociedade globalizada da novo milenio.
F7. Unha declarada vontade do Goberno da Universidade de Santiago de
Compostela para promover o Campus da Cidadanía, así como das áreas que
se vinculan ao seu desenvolvemento científico e académico; ao que se engade
o apoio explícito de diferentes centros, institutos, rede de infraestruturas e
outros organismos da USC para promover o Campus da Cidadanía.
Merece salientarse o apoio decidido do Consello de Dirección e do
Consello de Goberno da Universidade para alentar a creación e
desenvolvemento do Campus da Cidadanía como unha nova estrutura
académica e científica da Universidade de Santiago de Compostela,
referendada pola constitución e posteriores actuacións dunha Comisión
de Coordinación para a posta en marcha deste Campus, comprometida
coa elaboración do seu Plan Estratéxico e coa futura consecución dos
obxectivos definidos; unha Comisión formada por académicos de
diferentes centros do Campus, asegurando a súa pluralidade,
inclusividade e espírito colaborativo inter e transdisciplinario.
100
Tamén debe destacarse o apoio explícito que teñen manifestado diversas
entidades da Universidade de Santiago de Compostela, como centros,
institutos, servizos, a Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e
Desenvolvemento Tecnolóxico, e outras entidades na promoción do
Campus da Cidadanía, achegando os seus recursos, infraestruturas,
capacidade de xeración de sinerxias, experiencia adquirida e/ou know-
how; en especial, facendo fincapé no desenvolvemento de actividades
colaborativas que alenten a interrelación entre distintos actores potenciais
e visibilicen a existencia e dispoñibilidade destes recursos propios da
Universidade.
Oportunidades O1. Unha elevada e suxestiva capacidade de integración e/ou implicación da
comunidade universitaria nun modelo de Campus que activa valores e
obxectivos congruentes coa convivencia e os dereitos da cidadanía.
O Campus da Cidadanía contén no seu interior unha invitación
permanente ao desenvolvemento da humanidade inherente á natureza
social das persoas, contribuíndo a formar persoas, homes e mulleres,
conscientes, libres e responsables. Neste sentido, abundan as
apreciacións que consideran que poderá ser un Campus que favoreza
unha mellor e maior cooperación entre os distintos axentes implicados
(Departamentos, Facultades, Institutos, Grupos de Investigación, etc.), así
como unha opción novidosa para alentar a dinamización da comunidade
universitaria e a participación do estudantado, o profesorado, o persoal de
administración e servizos, etc.
Nesta perspectiva saliéntase as bondades que o Campus da Cidadanía
poderá ter para mellorar a calidade democrática da nosa comunidade
universitaria, o fomento da educación en dereitos humanos e cultura de
paz.
101
O2. Unha notoria capacidade de converxencia dos obxectivos e valores do Campus
da Cidadanía coas prioridades da Comisión Europea, así como doutras
entidades e organizacións de alcance internacional, de natureza
gobernamental e da iniciativa social.
O programa Horizonte 2020 inclúe como parte dos obxectivos
perseguidos no eixo “Europa nun mundo cambiante: Sociedades
inclusivas, innovadoras e reflexivas” contribuír ao avance da paz e da
reconciliación, a democracia e os Dereitos Humanos en Europa, sendo un
exemplo mundial para equilibrar a prosperidade e o benestar social,
ademais de reducir a brecha entre as institucións e os cidadáns,
abordando a dimensión de xénero como un elemento chave para unha
sociedade inclusiva e máis cohesionada. Tamén debe salientarse o feito
de que as políticas públicas de ámbito estatal, mais en concreto a
Estratexia Nacional de Ciencia e Tecnoloxía, veñen organizándose
aludindo a “retos sociais” nos que o carácter transversal e social das
disciplinas mais concernidas polo Campus da Cidadanía teñen un espazo
propio.
Neste sentido, distintos colectivos insisten na relevancia dos obxectivos
previstos para o Campus da Cidadanía en cuestións como: incentivar o
recoñecemento científico das áreas implicadas; mellorar a transferencia
de coñecemento á sociedade; mellorar a docencia e satisfacer as
demandas formativas do alumnado; aumentar a visibilidade das
contribucións á ciencia e ao coñecemento na Universidade de Santiago
de Compostela. Uns obxectivos en relación aos que o Campus da
Cidadanía poderá incrementar a súa capacidade de financiamento
externo e a colaboración con partners internacionais.
O3. Unha polivalencia disciplinar, científica e académica moi estimable na
conformación das áreas de coñecemento que articulan as Ciencias Sociais e
Xurídicas, as Artes e Humanidades, que favorece a súa apertura cara a outros
102
saberes, entre os que cabe incluír os que actualmente configuran os demais
campus de especialización existentes na USC e no Sistema Universitario
Galego.
O Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de Compostela, en
converxencia coas actuacións que se promovan na política universitaria e
nas tres Universidades que conforman o Sistema Universitario Galego,
ten unha notoria capacidade de integración e colaboración intra e inter-
universitaria, que permite aproveitar as sinerxías existentes nos seus
diferentes Campus xa que en todos eles, en maior ou menor medida, se
desenvolven procesos formativos e proxectos-contratos de I+D+i
relacionados coas Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as
Humanidades. Nesta perspectiva valórase o potencial do Campus da
Cidadanía para promover accións “visibles” de transferencia de
coñecemento, así como do deseño e desenvolvemento de novas
titulacións –sexan de Grao ou Posgrao– coas que optimizar as fortalezas
e potencialidades das áreas que o integran, nas ensinanzas presencias e
noutras modalidades de ensino-aprendizaxe.
O Campus da Cidadanía poderá favorecer non só iniciativas de
colaboración entre os grupos da Universidade de Santiago de
Compostela, non só no interior das áreas que o integran, senón tamén no
conxunto das áreas científicas e, moi en particular na necesaria
harmonización cos demais Campus de especialización existentes no
Sistema Universitario Galego (Campus Vida, Campus do Mar, Campus
Terra) ou que poidan ser creados.
O4. A existencia doutras iniciativas ou experiencias similares, aínda que non
equiparables pola súa natureza e alcance, noutras Universidades ou centros de
Educación Superior.
103
Nas distintas achegas realizadas constatouse que existen Universidades
de elevado prestixio nacional e internacional que desenvolven programas
orientados a incentivar e poñer en valor as Ciencias Sociais e Xurídicas,
as Artes e as Humanidades. O Campus da Cidadanía ten nas súas
propostas e actuacións focos de interese que poderán permitir aproveitar
as súas boas prácticas en ámbitos orientados a unha maior e mellor
proxección interno-externa dos seus saberes, da extensión cultural, a
responsabilidade social, a aprendizaxe-servizo, a educación intercultural,
a oferta académica en diferentes idiomas, a extensión da aprendizaxe ao
longo da vida, etc. Ao que cabe engadir a posibilidade de establecer
redes de colaboración entre diferentes institucións educativas, facilitando
a cobertura de distintas necesidades formativas.
Unha síntese desta análise DAFO para o Campus da Cidadanía da USC pode
consultarse na táboa axunta, nº 30.
104
Táboa nº 30 Síntese da Análise DAFO no Campus da Cidadanía da Universidade de Santiago de Compostela
105
10. Plan de Acción: liñas estratéxicas, iniciativas e/ou actuacións
No marco do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía, considerando os tres
ámbitos nos que articula a súas propostas, preséntanse a continuación as súas
liñas estratéxicas no ámbito da “docencia”, a “investigación e a transferencia de
coñecemento” e a “xestión, gobernanza e proxección interno-externa”.
Para cada unha delas distínguense tres niveis na exposición e argumentación:
en primeiro termo, o enunciado da liña estratéxica; a continuación, a
xustificación e os obxectivos para a acción que se corresponden con cada liña
estratéxica; finalmente, as iniciativas e/ou actuacións que se prevén
desenvolver en cada caso. A lóxica dos niveis estratéxicos reflíctese na
representación gráfica axunta (figura nº 20).
Figura nº 20
Niveis estratéxicos na articulación e desenvolvemento do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía da USC
106
En calquera caso, as propostas que se deseñan coinciden cos obxectivos
estratéxicos, os ideais e valores que informan o Campus da Cidadanía,
consonte ás súas finalidades (misión) e perspectivas (visión), que foron
expostas previamente. En concreto, cos obxectivos:
OB1. Promover e consolidar unha docencia-discencia de calidade,
integral e integradora, comprometida coas novas formas de
educar e educarse nas Universidades.
OB2. Promover e consolidar unha actividade científica e investigadora
de amplas miras epistemolóxicas, metodolóxicas e temáticas.
OB3. Promover a divulgación e transferencia do coñecemento, así como
incrementar as oportunidades de coordinación e/ou cooperación
coa sociedade.
OB4. Crear unha contorna física, institucional, académica, científica e
cultural que posibilite o diálogo e a cooperación entre os
diferentes colectivos universitarios.
Un Campus no que, como tamén foi anticipado, ten como sinais de identidade
ser:
- Aberto, inclusivo, inter-trans-disciplinario.
- Comprometido coa responsabiidade social, a democracia e a
transformación social da súa contorna.
- Articulado cos demais campus, no seo do sistema universitario galego.
- Orientado ao recoñecemento e fortalecemento das Ciencias Sociais e
Xurídicas, das Artes e Humanidades.
107
10.1. Docencia
Liña estratéxica 1:
Actualizar e, no seu caso, mellorar a oferta docente das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, vencellando as súas propostas ás decisións e actuacións que se adopten no deseño do mapa das titulacións que conforman o Sistema Universitario Galego, poñendo a énfase no concepto de cidadanía e as oportunidades que ofrece para a interdisciplinariedade e a transversalidade dos procesos de ensino-aprendizaxe. Xustificación e obxectivos para a acción
O Campus da Cidadanía, que ten na expresión “cidadanía” un dos seus
principais sinais identitarios, deberá poñer a énfase na súa construción como
unha práctica social cotiá, á que está convocada o conxunto da súa
comunidade universitaria, outorgándolle un especial protagonismo ás
ensinanzas e aprendizaxes que se promoven nos seus títulos de Grao,
Posgrao e Doutoramento; e, moi especialmente, nos que conforman os
saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.
Con esta perspectiva, a liña estratéxica que se propón pretende contribuír á
reflexión e ó debate colectivo sobre as titulacións que se ofertan na USC e no
conxunto do Sistema Universitario Galego nos ámbitos de coñecemento
vencellados ao Campus da Cidadanía; e, tanto como sexa posible no marco
dos acordos que se establezan entre as tres Universidades galegas e a Xunta
de Galicia, participar na definición, revisión e/ou actualización do mapa de
titulacións do Sistema Universitario Galego. A tal fin, merece salientarse o
potencial que esta proposta poderá ter para:
a) Incrementar e visibilizar nos títulos existentes, así como nos que se
poidan implantar no futuro, os sinais identitarios do Campus da
108
Cidadanía, poñendo a énfase na relevancia dos ideais e valores da
“cidadanía” para a mellora do desenvolvemento humano e da
convivencia,
b) Procurar unha maior e mellor correspondencia entre as necesidades e
demandas da sociedade e os programas formativos do Campus da
Cidadanía, acrecentando os seus vínculos co tecido social, económico,
cultural, etc. do país e o potencial que cabe atribuirlles no futuro
profesional dos seus titulados e tituladas.
c) Acadar unha maior e mellor articulación dos seus saberes, cunha
interacción máis efectiva entre os diferentes ámbitos de coñecemento,
Departamentos e Centros que os imparten (nos campus de Lugo e
Santiago de Compostela), coa vontade de incrementar as súas sinerxías
e oportunidades de coordinación, intra e intercampus, en converxencia
cos outros campus de especialización existentes.
Estes obxectivos deberán concretarse no desenvolvemento dunha oferta
formativa ampla e diversificada, que sendo congruente cos ideais e valores da
cidadanía reforce e actualice as capacidades docentes existentes nas Ciencias
Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades da USC, axustando as súas
propostas de ensino-aprendizaxe ás necesidades da sociedade e ás novas
modalidades formativas propiciadas polas Tecnoloxías da Información e a
Comunicación.
Iniciativas e/ou actuacións
DOC_L1.1.
Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como
doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida
(Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.).
109
DOC_L1.2.
Profundar na análise das titulacións que contemplen nos seus programas formativos os valores da “cidadanía”, tanto as que son
impartidas na USC coma no conxunto das Universidades galegas; tamén se
procurará ampliar esta análise a outras Universidades, do contexto español e
internacional coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro.
DOC_L1.3.
Crear unha base de datos de “boas prácticas” docentes, así como de traballos de investigación e innovación docente (TFG, TFM, Teses de
Doutoramento, monografías, libros, artigos, etc.) referidas á docencia nas
áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, que poidan
contribuír a xerar melloras nos títulos que se imparten no Campus da
Cidadanía.
DOC_L.1.4.
Habilitar –aproveitando as potencialidades de distintos repositorios e
observatorios como MINERVA ou TELESCOPI– un “espazo virtual” no que a comunidade universitaria teña a posibilidade de incorporar materiais relacionados coa “cidadanía”, no máis amplo sentido do termo, partindo
dun thesaurus ou palabras chave que permita clasificar, sistematizar e
facilitar a accesibilidade de amplos públicos aos seus contidos.
DOC_L1.5.
Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e
Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento,
que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. Neste sentido, o Campus da Cidadanía contribuirá ao deseño e
implantación, no marco das decisións que se adopten respecto do mapa de
titulacións do SUG, de dous Másteres –cun enfoque transversal– nas áreas de
Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, nunha dobre liña de
actuación: dunha banda, na que se prevé desenvolver no Campus de Lugo, no
110
marco do Plan e as Accións Estratéxicas do Campus Terra; doutra, mediante
unha actuación específica, a definir, no Campus de Santiago de Compostela,
para o que se abrirá un proceso de consultas, propostas temáticas, etc.
DOC_L1.6.
Promover, partindo dos planos de estudos que se veñen desenvolvendo nas
Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades da USC, enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os seus procesos de ensino-aprendizaxe, a incorporación de competencias
dixitais en toda a formación, etc. contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado; ao tempo que unha maior e
mellor articulación coas liñas de investigación que se promoven nos seus
Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, etc.
DOC_L1.7.
Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción
profesional e laboral, aproveitando as actuacións promovidas polo Programa
“A Ponte entre o Ensino Medio e a USC”.
DOC_L1.8.
Crear e desenvolver un programa formativo en valores cívicos coa denominación e-Cidadanía na USC (ou a que oportunamente se determine,
complementario ao I+D+i_Cidadanía), que habilite novas canles para o
desenvolvemento dunha oferta educativa flexible e aberta neste ámbito, en
colaboración con outras entidades sociais, poñendo ao seu dispor as
potencialidades das Tecnoloxías da Información e Comunicación (TICs) para o
deseño e utilización de recursos didácticos multimedia.
DOC_L1.9.
Promover actividades docentes, de forma permanente e/ou conxuntural, que
permitan unha maior integración da actividade investigadora, da
111
transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou
consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e
Xurídicas, as Artes e as Humanidades; unha proposta coa que pretende
responsabilizar a cada centro, aos seus Departamentos e Grupos de
Investigación coa organización destas iniciativas –como xornadas, foros,
seminarios, simposios, etc.– no marco dunha programación anual (por cursos
académicos).
DOC_L1.10.
Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe; por exemplo,
atendendo –entre outras– as necesidades e demandas dos profesionais das
súas áreas de coñecemento, mediante a promoción dos MOOCs na extensión
cultural, a realización de cursos e campus científicos de verán, etc.
Liña estratéxica 2:
Acadar unha docencia universitaria de calidade, comprometida coa innovación e a renovación pedagóxica dos seus programas formativos e dos procesos de ensino-aprendizaxe aos que se remita nos diferentes títulos que se adscriben ao Campus da Cidadanía.
Xustificación e obxectivos para a acción
Na formulación das liñas estratéxicas do Campus da Cidadanía declárase
explicitamente a vontade de promover e consolidar unha docencia-discencia de
calidade, aberta á complexidade do coñecemento, á innovación metodolóxico-
didáctica e á renovación pedagóxica dos seus procesos de ensino-aprendizaxe
coas singularidades que requiran nas diferentes titulacións que se ofertan nas
áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. Neste
sentido, esta liña estratéxica establecerá accións orientadas a:
112
a) Procurar unha mellora continua da calidade docente, para o que será
necesario establecer unha definición axeitada dos significados inherentes
á expresión “docencia-discencia”, así como dos vínculos que se
establecen entre profesorado e o estudantado nos procesos de ensino-
aprendizaxe; ao tempo que se incide na adopción dos criterios máis
idóneos para o deseño, desenvolvemento e avaliación dos programas
formativos nos diferentes títulos das áreas que articulan as Ciencias
Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades.
b) Contribuír á mellora da calidade docente mediante a formación
permanente e o desenvolvemento profesional do profesorado, desde o seu
acceso á función docente ata as distintas actuacións que se promovan nos
distintos contextos (Departamentos, Centros, etc.) aos que se adscribe o
seu quefacer académico nos títulos de Grao e Posgrao.
c) Mellorar os coñecementos específicos e/ou especializados do profesorado
nos seus respectivos ámbitos do traballo docente e investigador, ao tempo
que se propicia a súa apertura cara saberes complementarios e/ou
transversais.
d) Diversificar e mellorar as metodoloxías didácticas e pedagóxicas
empregadas polo profesorado, contribuíndo a unha aprendizaxe que sexa
significativa para os estudantes, a incrementar o seu sentido de pertenza á
Universidade, á autonomía nos procesos formativos, e un maior
compromiso coa súa propia formación académica e humana.
e) Promover actuacións orientadas a mellorar a formación práctica mediante
a realización de prácticas acordes aos contidos teóricos, científicos,
disciplinares dos seus respectivos plans de estudos, asegurando unha
axeitada titorización, seguimento e avaliación das mesmas.
f) Aproveitar o potencial das Tecnoloxías da Información e da Comunicación
(TICs) para ampliar e diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe,
mellorar a accesibilidade aos contidos, habilitar novas canles para a
113
interacción profesores-alumnos e contribuír á adquisición das
competencias e dos obxectivos que se contemplan nos distintos títulos e
materias que conforman os plans de estudos nas áreas de Ciencias
Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades.
Trátase, en definitiva, de fomentar a excelencia académica, a mellora dos
programas formativos, a implicación e o recoñecemento do quefacer docente,
mediante actuacións que comprometan as áreas que integran o Campus da
Cidadanía coa innovación e a calidade da docencia-discencia nos seus Graos,
Posgraos e Doutoramentos, así como do seu profesorado. Unha tarefa que
deberá axudar a converter á Universidade de Santiago de Compostela nun
referente principal do Sistema Universitario Galego para o mapa de titulacións
no eido das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.
Iniciativas e/ou actuacións
DOC_L2.1.
Avaliar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, os criterios da “calidade docente-discente” no conxunto das titulacións que desenvolven os saberes vencellados ao Campus da Cidadanía,
considerando a actual oferta de Grao, Posgrao e Doutoramento, así como o
doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida
(Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). Coa vontade de optimizar os procesos
de avaliación da actividade docente do profesorado e de incrementar a
participación nos mesmos dos distintos axentes implicados (en particular do
PDI e do alumnado), preténdense promover e desenvolver actuacións orientadas a mellorar os procesos avaliativos da calidade docente e a súa contextualización nos diferenes tíítulos e centros do Campus da Cidadanía, como unha oportunidade de saber máis e mellor sobre o
quefacer docente do profesorado, de implicar aos distintos colectivos na
participación nas enquisas de satisfacción, etc. procurando consensuar os
criterios que a guían e obter uns resultados máis acordes coa natureza e
alcance dos procedementos que se dispoñan a tal fin.
114
DOC_L2.2.
Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, en colaboración cos Departamentos, Facultades,
coordinadores/as das prácticas nos títulos e centros, entidades e institucións
colaboradoras, etc. Nesta perspectiva deberá poñerse unha especial
atención aos criterios comúns e específicos que se asinan nos seus
convenios, ademais de ter en conta as propostas, modificacións e/ou
recomendacións que se derivan dos procesos de Verificación, Seguimento e
Acreditación dos títulos, xerando novas oportunidades para a súa realización.
DOC_L2.3.
Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, ao tempo que se pretende atraer novas
colaboracións con outras entidades, de titularidade pública e privada, nos
diferentes sectores e realidades ás que se poida ter acceso (locais,
nacionais, internacionais). Considérase especialmente relevante ter en conta
a experiencia dos titores e titoras académicos/as da USC, dos/das titores e
titoras externos/as, así como a experiencia de ex-alumnos da Universidade e
da propia entidade que ofrece as prácticas (por exemplo, mediante a
colaboración coa Asociación de Antiguos Alumnos e Amigos da USC,
ALUMNI USC). Será necesario complementar o proceso de avaliacion coa adopción de sistemas de recoñecemento das entidades, empresas, centros, etc. que contribúan a ofrecer prácticas de calidade.
DOC_L2.4.
Promover, en colaboración co Centro Internacional de Estudos de
Doutoramento e Avanzados da USC e a Escola de Doutoramento
Internacional (EDI), actuacións orientadas á articulación das liñas de investigación, do seguimento e dirección das Teses de Doutoramento que se realicen no ámbito das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e
115
Humanidades, no marco dos regulamentos e procedementos establecidos a
tal fin. Deben xerarse novas canles de comunicación e coordinación na
xestión e desenvolvemento dos programas de Doutoramento, respecto dos
que o Campus da Cidadanía ten matriculados a un notorio volume de
estudantes e proxectos de Teses.
DOC_L2.5.
Contribuír á ambientalización curricular da oferta docente nos Graos e Posgraos, así como de todos aqueles valores que teñen como soporte os dereitos humanos e ecolóxicos, na procura dunha cultura da inclusión e a sostibilidade económica, social e medioambiental. Unha
liña de actuación na que se prevé unha participación activa, entre outros, dos
servizos de apoio á comunidade universitaria como son a Oficina de
Desenvolvemento Sostible, a Oficina de Igualdade de Xénero, o Servizo de
Participación e Integración Universitaria, etc.
DOC_L2.6.
Deseñar, en colaboración cos Vicerreitorados, áreas e servizos de apoio á
docencia e mellora da calidade docente da USC (por exemplo: Centro de
Estudos Avanzados, Centro de Tecnoloxías para a Aprendizaxe, Instituto de
Ciencias da Educación, etc.), en converxencia co Programa de Formación e
Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos:
mentores docentes para o profesorado novel, asesoría e acompañamento
pedagóxico en procesos de cambio e innovación docente (programación e
dinamización das clases, procesos de avaliación, orientación e titorías,
desenvolvemento de estratexias para a mellora do clima emocional e social
nas aulas, etc.), utilización de varios idiomas na práctica docente cotiá, etc.
DOC_L2.7.
Dotar ao Campus da Cidadanía dunha liña editorial no Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da Universidade de Santiago de
116
Compostela cun perfil docente (Unidades didácticas, Cadernos temáticos
ou similares), posta ao servizo da comunidade universitaria e, de xeito
específico, para o PDI das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e
Humanidades, que poña a énfase no termo “cidadanía”; unha actuación a
deseñar e desenvolver en colaboración coa Dirección e a Comisión
Académica do devandito Servizo.
DOC_L2.8.
Crear un clube de lecturas, ou similar, que permita habilitar novos espazos
–interdisciplinares– para a conversa e a reflexión sobre a literatura relacionada coa docencia universitaria (narrativa, ensaio, poesía, etc.), implicando na súa organización e desenvolvemento a distintos colectivos
académicos, científicos e pedagóxicos.
DOC_L2.9.
Promover, con carácter bianual e coa colaboración dos Centros,
Departamentos, Institutos, Servizos, etc. correspondentes, a convocatoria dun Simposio Internacional sobre Docencia Universitaria, que oriente o desenvolvemento das súas sesións temáticas cara a práctica docente universitaria, a innovación didáctica e a aprendizaxe dos estudantes. Ao
mesmo tempo, o Campus da Cidadanía deberá promover e facilitar a
asistencia a cursos, congresos, estadías con fins docentes (non
exclusivamente investigadores) noutras Universidades españolas e
internacionais, facendo uso da convocatoria de bolsas para a formación, a
redución da carga docente durante a realización de determinadas accións
formativas, establecemento de períodos sabáticos para realizar tarefas de
investigación e colaboracións docentes noutras Universidades mediante
convenios, etc.
DOC_L2.10.
Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas que participan –entre un
cuadrimestre/semestre e un curso académico completo– na deliberación e
117
adopción de decisións sobre un tema de interese común, relativo á súa
docencia e ao melloramento dos procesos de ensino-aprendizaxe nas súas
materias. Unha actuación que poderá redundar na creación e o
desenvolvemento colexiado de coñecemento profesional para a aprendizaxe
docente, o traballo en equipo, etc.
DOC_L2.11.
Crear e desenvolver, con carácter bianual, unha convocatoria orientada a
financiar, recoñecer e premiar iniciativas que, individual ou colectivamente, teñan como principal motivación e obxectivo a innovación docente, nunha ou varias materias dos títulos de Grao e Posgrao
que se imparten no Campus da Cidadanía, poñendo unha especial énfase na
promoción dos valores cívicos e o traballo interdisciplinario. Esta liña de
actuación procurará facerse converxente coa convocatoria doutros premios,
axudas, etc. que se veñen convocando, de forma continuada ou coxuntural, na
USC (por exemplo, na promoción de iniciativas de Aprendizaxe-Servizo).
Liña estratéxica 3: Contribuír ao proceso de internacionalización institucional e da actividade docente da Universidade de Santiago de Compostela nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. Xustificación e obxectivos para a acción
Compartindo as motivacións e propostas contidas no Plan Estratéxico da
Universidade de Santiago de Compostela (2011-2020) e as que se concretan
no seu Plan Estratéxico de Internacionalización (2017-2020), a
internacionalización –como visión e proceso de apertura ao mundo
globalizado– constitúe un dos principais referentes para a mellora da calidade
institucional, docente e investigadora que se promove na educación superior:
unha oportunidade para a cooperación interuniversitaria, o desenvolvemento
de proxectos de extensión e cooperación cultural, a mobilidade dos/das
118
estudantes e profesores/as, a captación de fondos en organismos
internacionais e doutros países, etc.
Como se afirma nos documentos anteditos, nas súas alusións á visión da
internacionalización como un proceso de mellora da calidade, trátase de
converter a Universidade compostelá nun potencial destino académico,
científico ou laboral para persoas de todo o mundo, tanto de Galicia, España e
Europa como dos demais continentes; e, ao tempo, xa que os seus logros non
se contrapoñen, senón que se complementan e retroalimentan, unha vía
privilexiada para potenciar o carácter internacional da oferta académica, en
xeral, e dos estudos de posgrao en particular, ademais de fomentar a
colaboración en investigación e a participación en redes internacionais de
investigación e docencia. A internacionalización, afírmase no Plan Estratéxico
de Internacionalización da USC (2017-2020) “é atracción de talento, mellora do
nivel académico e científico, e intercambio de boas prácticas, a través da
mobilidade de profesorado, estudantes e xestores, ademais de ser un elemento
clave no apontoamento e potenciamento da súa viabilidade nun mundo cada
vez máis globalizado”.
Con este horizonte de expectativas e realidades, a internacionalización docente
no Campus da Cidadanía, pretende concretar algúns dos seus logros nos
seguintes obxectivos:
a) Mellorar no seo da comunidade universitaria que se adscribe ás
Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, as competenciais
lingüísticas necesarias para desenvolver as súas funcións nun contexto
internacional cada vez máis presente na vida cotiá das aulas e dos
intercambios docentes-discentes, sexan presenciais e/ou on-line.
b) Mellorar as canles de comunicación no ámbito da internacionalización
docente-discente, ampliando e contextualizando os vínculos destas
áreas con outras Universidades, organizacións, entidades, etc. en
Europa e Latinoamérica, ao tempo que se establecen novas liñas de
119
cooperación interuniversitaria e interinstitucional con outras realidades
xeográficas e sociais (Asia, África, América do Norte, etc.).
c) Incrementar as accións de mobilidade docente-discente, aproveitando a
potencialidade dos convenios de colaboración asinados pola USC con
outras Universidades e institucións da Educación Superior no mundo,
así como as distintas accións que se levan a cabo en materia de
información, difusión, comunicación, xestión, etc. da oferta internacional
a través das instancias correspondentes (Vicerreitorado de
Internacionalización, Oficinas e Servizos de apoio ás relacións exteriores
e á cooperación ao desenvolvemento, Escolas de Idiomas, Escola de
Doutorado Internacional, etc.).
d) Promover e/ou consolidar actuacións que contribúan á atracción de
estudantes e investigadores doutros países, mediante unha oferta
académica que contemple estudos multilingües (galego, castelán, inglés,
portugués, etc.), a mellora dos servizos de apoio ás actividades
docentes con proxección e vocación internacional, a visibilidade e
presenza do Campus da Cidadanía en foros, plataformas, redes sociais,
etc. de ámbito internacional.
Sendo así, nesta liña estratéxica deberá contribuírse ao deseño e
desenvolvemento dun plan de internacionalización das áreas que integran o
Campus da Cidadanía, como un proceso de apertura, consolidación e mellora
da calidade nos Graos, Posgraos e Doutoramentos das áreas de Ciencias
Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, coa implicación directa do seu
profesorado e estudantado.
Iniciativas e/ou actuacións
DOC_L3.1.
Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración
coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de
120
especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra,
Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente, en converxencia co Plan Estratéxico (2011-2020) e co de
Internacionalización da USC (2017-2020), no relativo, entre outras ás accións
previstas nas liñas estratéxicas 1 (Internacionalización da USC-
Internacionalización na casa) e 2 (Incremento do potencial internacional da
docencia):
- Creación do mapa relacional da USC;
- creación e posta en funcionamento do Centro de Benvida
Internacional;
- fomento das relacións entre os axentes de internacionalización das
Facultades e Escolas e outras estruturas da USC co Servizo de
Relacións Exteriores.
- Fomento de ferramentas de comunicación e promoción institucional
no ámbito internacional.
- Deseño e posta en marcha do plan de formación lingüística da
comunidade universitaria.
- Potenciación das Cátedras Institucionais como instrumentos de
establecemento e fortalecemento de relacións co exterior.
- Programa de accións específicas –neste caso, nas áreas de Ciencias
Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades– de internacionalización
nos seus centros no campus de Lugo e Santiago de Compostela.
- Creación do Club Alumni, Embaixadores da USC, e a Rede Exterior
da USC.
121
- Creación e desenvolvemento dun Plan para a docencia de calidade
en linguas estranxerias na oferta docente da USC.
- Establecemento de titulacións dobres, múltiples ou conxuntas con
Universidades estranxeiras.
- Acreditación internacional de titulacións.
- Internacionalización da oferta docente complementaria.
DOC_L3.2.
Avaliar, cunha visión diagnóstica e prospectiva, os convenios bilaterais de colaboración nos que participan os Centros, Departamentos, Grupos e Redes
de Investigación, etc. das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, coa vontade de analizar o seu estado da cuestión e as actuacións que se veñen promovendo nos últimos cinco anos, ao tempo que valorar as súas potencialidades de futuro e a extensión das súas iniciativas a un maior
número de axentes académicos e institucionais. Unha actuación que deberá
permitir visibilizar, cuantitativa e cualitativamente, a natureza e alcance das
actuacións que se levan a cabo, o volume de profesores/as e estudantes
implicados, etc. procurando optimizar as súas achegas ao conxunto da comunidade universitaria e, mais especificamente, nas áreas do Campus da Cidadanía.
DOC_L3.3.
Deseñar e desenvolver un plan de comunicación e intercambio das actuacións orientadas á internacionalización que se veñen promovendo na
áreas de coñecemento adscritas ao Campus da Cidadanía, aproveitando a
experiencia e a vitalidade dalgúns dos seus centros (Facultades e Institutos),
Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, Cátedras singulares, etc. así
como as actuacións promovidas no marco da estratexia xeral da USC, o Plan
Estratéxico de Internacionalización, etc.. Nestas iniciativas, xunto con outras
entidades e colectivos existe a vontade de outorgarlle un especial
protagonismo ao Grupo Compostela de Universidades.
122
DOC_L3.4.
Deseñar e desenvolver no marco das actuacións previstas pola USC e o seu Plan Estratéxico de Internacionalización, dunha liña de actuación específica para o Campus da Cidadanía, que enfatice as alianzas internacionais no ámbito da docencia universitaria, no que participen
activamente o profesorado e o estudantado, cando menos en tres actuacións
prioritarias:
- Optimizar as iniciativas e os programas de mobilidade, tanto do
profesorado como do estudantado, a realización de estadías con
duración variable, a elaboración de publicacións docentes bilingües,
a formación conxunta de profesorado novel, a participación de
profesores senior, eméritos e de doutores honoris causa pola USC
en programas formativos, recoñecemento e posta en valor de
sociedades e asociacións con iniciativas formativas internacionais,
etc.
- Incrementar ou, no seu caso, mellorar as actuacións que contribúan
a atracción de estudantes e investigadores doutros países, de
xeito que gradualmente se identifiquen e implante unha oferta
académica de estudos multilingües nas áreas de Ciencias Sociais e
Xurídicas, nas Artes e Humanidades, sexa de Grao e/ou Posgrao.
- Identificar, deseñar e desenvolver un programa “piloto” orientado ao
establecemento –no Campus da Cidadanía– de titulacións dobres, múltiples e/ou conxuntas con Universidades estranxeiras, así como á acreditación internacional das titulacións
que poidan estar en condicións de solicitar dita condición a través
das Vicerreitorías de Internacionalización, de Oferta Docente e
Innovación Educativa, de Comunicación e Coordinación, de
Coordinación do Campus de Lugo, así como daquelas áreas,
servizos, etc. que se sintan concernidos por esta proposta.
123
DOC_L3.5.
Organizar e convocar, no curso académico 2017-18, aos responsables dos programas de mobilidade, dos servizos de apoio á internacionalización, etc. de distintas Universidades (galegas, españolas e europeas), a un foro, xornada, ou similar, con especial incidencia nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, para promover en nome da
“cidadanía” unha liña de acción conxunta; inicialmente de carácter bianual
(cursos académicos 2018-19 e 2019-20), tendo como horizonte a celebración
dalgún evento conxunto con motivo do Ano Santo Compostelá en 2021.
DOC_L3.6.
Elaborar un catálogo de docentes e investigadores que desenvolven o seu labor científico e académico noutras Universidades, con
responsabilidades institucionais, de liderado e/ou mediación en procesos
formativos de amplo percorrido na Educación Superior (por exemplo, en
organismos internacionais, organizacións non gubernamentais, na cooperación
ao desenvolvemento, etc.), coa vontade de incrementar a presenza e implicación do Campus da Cidadanía e das súas áreas de coñecemento nos
seus programas, sexa no exterior e/ou no seo da USC.
DOC_L3.7.
Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin no Plan de
Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía: nos vínculos
investigación-docencia (estadías, prácticas no estranxeiro, etc., dotación de
bolsas, Másteres e Doutoramentos internacionais, programas de benvida e
acollida, etc.).
124
10.2. Investigación e transferencia de coñecemento
Liña estratéxica 1: Promover e desenvolver liñas de investigación que contribúan ao fomento dos valores da cidadanía, mellorando as achegas das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades ao quefacer investigador da Universidade, nos seus vínculos coa sociedade e cos procesos de cambio e transformación social.
Xustificación e obxectivos para a acción
Ao igual que acontece respecto da actividade docente, o Campus da Cidadanía
deberá poñer unha especial énfase na construción da cidadanía como unha
práctica social cotiá, a través do seu labor investigador e das múltiples
oportunidades que este xera para a transferencia do seu coñecemento ao
conxunto da sociedade. Unha misión consubstancial coa natureza dos saberes
que conforman as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, que
non pode nin debe contrariar tanto no seus fundamentos epistemolóxicos coma
no seu proceder metodolóxico, respecto do que as persoas e os colectivos
sociais son o seu principal e máis estimable referente; mesmo a súa verdadeira
razón de ser e facer.
Deste xeito, poderá avanzarse cara a un coñecemento máis sistemático e
completo das capacidades existentes e das potencialidades de futuro,
posibilitando que a mellora da estruturación dos Grupos e Redes de
investigación, os Institutos, as Cátedras, Agrupacións Estratéxicas, Centros
Singulares, etc. xoguen un papel nuclear, no que unan as súas forzas para
traballar conxuntamente, ademais de compartir liderados e darse maiores
oportunidades para a difusión e transferencia do seu labor.
Con esta perspectiva, a liña estratéxica que se propón pretende contribuír á
reflexión e ao debate colectivo sobre as distintas circunstancias que concorren,
125
como pasado e futuro, na investigación que se está a realizar na USC e no
conxunto do Sistema Universitario Galego nos ámbitos de coñecemento
vencellados ao Campus da Cidadanía; e na identificación e promoción de liñas,
programas, proxectos, etc. de investigación que integren coñecementos para
crear cidadanía nos escenarios local-global. Unha misión que non pode
substraerse nin das súas converxencias coa docencia que se imparte nos seus
títulos, nin da actividade investigadora que se promove e desenvolve nos
demais campus de especialización existentes (Campus Vida, Campus do Mar e
Campus Terra), ou que poidan crearse no futuro. A tal fin, merece salientarse o
potencial que esta proposta poderá ter para:
a) Visibilizar as liñas de investigación que se veñen desenvolvendo nas
áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades,
poñendo unha especial énfase nos sinais identitarios do Campus da
Cidadanía e naquelas que están ou poderán contribuír ao seu
desenvolvemento.
b) Procurar unha maior e mellor correspondencia entre as necesidades e
demandas da sociedade e as liñas de investigación que se promovan en
nome do Campus da Cidadanía, acrecentando os seus vínculos co
tecido social, económico, cultural, etc. do país e o potencial que cabe
atribuírlles no futuro para a mellora da sociedade e o benestar social,
cultural, económico, etc. das persoas, a equidade, a liberdade, a xustiza
e a cohesión social. Unha misión coa que se ten comprometido a USC
no seu conxunto e os campus de especialización existentes ao apostar
pola mellora das relacións ciencia-sociedade, poñendo en valor as
alianzas e as cooperacións estratéxicas.
Iniciativas e/ou actuacións
INV_L1.1.
Identificar e actualizar, de xeito continuado a través das achegas realizadas
polos grupos de investigación e/ou os seus membros, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados
126
coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación que veñen traballando nesta perspectiva noutros contextos,
coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro, ampliando e
optimizando a análise das informacións obtidas
INV_L1.2.
Crear unha base de datos con traballos de investigación (TFG, TFM, Teses
de Doutoramento, etc.) e publicacions (monografías, libros, revisras, actas,
etc.) referidas á “cidadanía” nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, sen obviar a súa converxencia cos que se poidan
desenvolver noutros Campus (Vida, Terra, do Mar), que de xeito directo ou
indirecto dispoñen os seus saberes para a mellora do benestar e da calidade
de vida das persoas e da sociedade.
INV_L1.3.
Deseñar e desenvolver, en colaboración cos Grupos, Redes, Institutos,
Cátedras, etc. concernidas e/ou interesadas, un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”, dando prioridade a cuestións relacionadas coa equidade de
xénero, a inclusión e cohesión social, a educación ambiental e a cultural
sostenibilidade ambiental, os procesos de desenvolvemento nos contextos
rurais e urbanos, os procesos migratorios e a interculturalidade, a educación
para a cidadanía e a convivencia, a cultura democrática e o fomento da
participación social, ou as humanidades dixitais.
INV_L1.4.
Crear e desenvolver un programa de formación en investigación, con investigadores e investigadoras noveis (FPU, FPI, Predoutorais e
Posdoutorais da Xunta de Galicia, etc.) en valores cívicos coa denominación I+d+i_Cidadanía na USC (ou o que oportunamente se determine,
complementario ao e-Cidadanía), que habilite novas canles para a promoción
da investigación social e humanística neste ámbito, en colaboración con outras
entidades sociais; por exemplo, desde a perspectiva da investigación-acción-
participativa, investigación na acción, a investigación colaborativa, a
127
investigación na cooperación ao desenvolvemento, a investigación nos
procesos de inclusión social, etc. Un conxunto de actuacións nas que deberá
ter un especial protagonismo a Escola de Doutoramento Internacional no
ámbito das áreas de coñecemento concernidas polo Campus da Cidadanía.
Liña estratéxica 2: Mellorar as oportunidades de articulación, coordinación e colaboración entre os diferentes axentes que participan na actividade investigadora do Campus da Cidadanía, promovendo e/ou optimizando alianzas estratéxicas de investigación e innovación.
Xustificación e obxectivos para a acción
Coa vontade de poder construír un novo modelo de organización e xestión da
investigación, no que a competitividade non aminore as posibilidades de
colaboración, o Campus da Cidadanía aspira a unha mellor articulación,
coordinación e desenvolvemento do quefacer científico que se vén
desenvolvendo nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades da
USC.
Trátase, en todo caso, de recoñecer e potenciar as súas liñas de investigación
emerxentes e/ou consolidadas, dos colectivos (grupos, redes, agrupacións,
etc.) constituídos ou en vías de conformación, do traballo compartido e a
transferencia do coñecemento interdisciplinar, a xeración de novos vínculos
entre os Institutos de Investigación e outras instancias con responsabilidades
académicas e investigadoras (Departamentos, Cátedras propias, etc.). Un
quefacer que debe atender, cando menos, aos seguintes obxectivos:
a) Acadar unha maior e mellor articulación dos seus saberes, cunha
interacción máis efectiva entre os diferentes ámbitos de coñecemento
(nos campus de Lugo e Santiago de Compostela), coa vontade de
incrementar as súas sinerxías e oportunidades de coordinación, intra e
intercampus, en converxencia cos outros campus de especialización
128
existentes; por exemplo, mediante actuacións coas que dar resposta aos
retos globais –no marco do Programa de Investigación e Innovación
Horizonte 2020 ou da Estratexia de Especialización Intelixente de Galicia
(RIS3)– impulsando a creación de novas estruturas e servizos capaces
dunha acción en I+D+i orientada nas áreas de especialización do
Campus da Cidadanía.
Nesta perspectiva, deberá incentivarse a interrelación entre os distintos
centros, departamentos, áreas, grupos de investigación tanto de
Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades coma do ámbito
das Ciencias Experimentais a través do propio Campus da Cidadanía e
dos organismos colaboradores que teñan funcións de enlace. A
experiencia e capacidade de xeración de sinerxias que poden achegar
diversas entidades da USC, con vocación de estrutura en rede, serán
fundamentais. Entre outras, pode aludirse á Oficina de Investigación e
Tecnoloxía (OIT), a Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e
ao Desenvolvemento Tecnolóxico (RIAIDT), ou á área de Valorización,
Transferencia e Emprendemento (AVTE/OTRI), como axentes principais
para poñer en contacto a investigadores/as, desenvolver novas liñas de
investigación e de aproveitar recursos propios –humanos, económicos,
infraestrutruas e know-how– que en moitas ocasións nos son utilizados
polo descoñecemento das súas potencialidades. Un uso eficiente das
capacidades propias da Universidade de Santiago de Compostela
permitiría maximizar beneficios entendidos como actividade
investigadora, divulgación e transferencia á sociedade fronte á
minimización de custos lograda a través dun uso racional e
intelixentemente deseñado destas ferramentas e recursos.
b) Contribuír a crear e/ou consolidar as actuacións orientadas a dotar ao
Campus da Cidadanía de Agrupacións Estratéxicas, ou similares, coa
finalidade de xerar sinerxías que nun escenario “competitivo” e de
captación de recursos externos –pola vía de proxectos, contratos, etc.
en convocatorias de ámbito autonómico, nacional e internacional– teñan
129
sempre como horizonte a colaboración e o traballo compartido, no seo
da comunidade universitaria e respecto da sociedade que a contorna.
Os novos plans de investigación da Xunta de Galicia están a fomentar a
investigación multidisciplinar de excelencia de alto impacto que xorede
da agregración de capacidades de diferentes grupos de investigación en
ámbitos e estructuras en forma de agrupacións estratéxicas e centros
singulares. En todo caso, debe situarse nas expectativas deste Campus
a creación de Centros Singulares de Investigación a partir das
Agrupacións Estratéxicas seguindo as iniciativas que xa se teñen
impulsado dende a vicerreitoría de investigacion e innovación que deron
lugar a configuración das agrupacións Beta+, orientada á I+D en
Bioeconomía e Territorio, e DIXITUM no ámbito da integración de
capacidades nas aplicacións das Humanidades Dixitais. Todo elo nun
contexto no que unha parte importante do financiamento diríxese ó
financiamento de estructuras supragurpais no SUG, que buscan a
mellora da súa capacidade de investigación e posicionamento
internacional. Neste sentido, é preciso identificar novós ámbitos de
especialización e agrupación tales como a innovación educativa, á
sociedade e/ou a cidadanía.
a) Comprometer á Universidade e á investigación que promove coa oferta
de oportunidades dunha aprendizaxe permanente (mediante
conferencias, xornadas, foros de debate, diálogos estruturados con
antigos alumnos e alumnas, etc.), seguindo as directrices europeas nas
que se pon a énfase en que a investigación e a docencia de excelencia
deberá fomentarse creando redes que incrementen a masa crítica,
adopten enfoques interdisciplinarios, conten co apoio das autoridades
públicas e das empresas, melloren a súa oferta de estudos
posdoutorais, dispoñan dun sistema fiable de aseguramento da calidade,
etc.
130
Iniciativas e/ou actuacións
INV_L2.1.
Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación
do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, dos perfís que caracterizan aos seus membros –
como PDI, investigadores/as en formación, colaboradores/as, etc.–, dos
servizos que prestan, dos proxectos e contratos desenvolvidos, etc. Trátase,
neste sentido, de profundar en análises previas (por exemplo, a DAFO que
antecedeu á redacción do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía), ao
tempo que de dar continuidade a estas análises, facendo un seguimento do
quefacer destes grupos e das súas achegas nos vindeiros anos.
INV_L2.2.
Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, a partir da aplicación dunha
equisa/cuestionario ao conxunto da súa “comunidade investigadora”; no seu
deseño e aplicación –ampliando e/ou complementando análises previas–
tomaránse en consideracións as distintas circunstancias, variables,
potencialidades, limitacións, etc. do seu quefacer investigador, no que ten de
común máis tamén de diferenciado nos distintos saberes das Ciencias Sociais
e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
INV_L2.3.
Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer
investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, coma do ámbito das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, mellorando a súa
capacidade para a captación de recursos externos, as fontes de financiamento
e as posibilidades da transferencia de coñecemento. Esta actuación deberá
conciliar as necesidades e demandas de “especialización” (investigación
131
avanzada) con aquelas que teñen un sentido máis polivalente e holístico, en
boa medida definidos nos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas (Reto 6):
Bioeconomía, emprendemento e territorio; industrias creativas e culturais;
humanidades dixitais; innovación educativa; sociedades e cidadáns.
INV_L2.4.
Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. Neste sentido, procuraranse aproveitar –nun
primeiro momento– as actuacións que veñen levando a cabo os distintos grupos de investigación e investigadores/as a través da súa difusión
mediante páxinas web, redes sociais, etc., ao tempo que se habilitarán canles –
un plan de difusión e comunicación– para aqueles grupos, colectivos, etc. en
situación de maior fraxilidade.
INV_L2.5.
Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedade, mediante novos
formatos que permitan un diálogo aberto entre ciencia, tecnoloxía, innovación e
sociedade. A tal fin habilitaránse distintas canles (foros, seminarios, debates,
paneis, etc.) presencias e virtuais, que en colaboración cos grupos e redes de
grupos de investigación, departamentos, centros, entidades e colectivos da
sociedade (Administracións Locais, Organizacións Non Gubernamentais,
Entidades da iniciativa social, sociedades científicas, etc.) que por iniciativa do
Campus da Cidadanía ou destes colectivos, permitan axendar –para cada
curso académico– un programa que incida na formación e innovación social
poñendo a énfase nos valores cívicos, na cidadanía inclusiva, na educación e a
formación como un ben común, os dereitos humanos e ecolóxicos, etc.
132
Liña estratéxica 3: Activar e/ou mellorar os procesos de creación, difusión e transferencia de coñecemento á sociedade, incrementando as sinerxías establecidas con outros campus de especialización, a colaboración con outras entidades e institucións, e a contribución ao emprendemento social.
Xustificación e obxectivos para a acción
O Campus da Cidadanía asume, no sentido máis amplo do termo, a
necesidade de promover e desenvolver actividades dirixidas á difusión de
coñecemento, de experiencias e habilidades que permitan o seu uso,
aplicación, explotación e aproveitamento pola sociedade, fóra do ámbito
académico, sexa por parte doutras institucións de I+D, os sectores produtivos
ou a sociedade en xeral. Neste sentido, e máis aló da transmisión do
coñecemento que articulan os saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das
Artes e Humanidades, coa transferencia preténdese incorporar o coñecemento
a un proceso de retroalimentacións continuas, que non se limita á publicación,
divulgación ou a formación.
No que respecta ao Campus da Cidadanía, a transferencia de coñecemento
será entendida como un modo de crear valor a partir dos esforzos e actuacións
que promove a través das súas actividades docentes e investigadoras: unha
liña de actuación mediante a que se poderá activar e fortalecer a capacidade
innovadora dos axentes sociais do seu contorno, contribuíndo ao
desenvolvemento socioeconómico, ao benestar e á calidade de vida da
cidadanía. Sendo así, os obxectivos a acadar esta liña estratéxica resúmense
en:
a) Fortalecer e/ou no seu caso, establecer novas canles de colaboración –
mediante acordos, convenios, etc.– con distintos axentes e colectivos de
relevancia social e institucional (Administracións Públicas, entidades do
terceiro sector, empresas, fundacións, etc.) para mellorar as
oportunidades de oferta-demanda de actuacións conducentes ao
133
benestar social, cultural, económico, etc. da poboación. Trátase de
procurar unha permanente interación entre o local e o global, a USC e a
sociedade, co que isto significa de recoñecemento das identidades
comúns e da súa posta en valor, tamén no uso do idioma galego para e
na transferencia do coñecemento.
b) Fomentar as converxencias da actividade investigadora nas áreas de
Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades coas inicitivas
orientadas ao emprendemento social, colaborando cos programas de
emprendemento existentes na Universidade de Santiago de Compostela
e con outras institucións de iniciativa e/ou titularidade pública e privada:
Administracións Públicas (concellos e Deputacións), centros de ensino,
Fundacións, incubadoras de empresas da súa contorna, etc.
Iniciativas e/ou actuacións
INV_L3.1.
Deseñar e implementar, no marco das actuacións que se promovan para o
conxunto das áreas científicas, un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, aproveitando os sistemas de transferencia
empregados noutros ámbitos, pero dándolle a especificidade propia do
Campus da Cidadanía e dos distintos saberes que o conforman; o que require
optimizar os recursos de apoio á investigación xa existentes e os de nova
creación.
INV_L3.2.
Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, en tanto que promotoras de iniciativas, apoios
(infraestruturais, financieiros, etc.), proyectos e/ou contratos de I+D+i, creación
e dotación de Cátedras singulares, etc. que os vinculen ao Campus da
Cidadanía como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos
de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade
134
social, realización de eventos conxuntos, etc. Neste proceso recoñecese a
importancia que poderá ter a Área de Valorización, Transferencia e
Emprendemento (AVTE) da Universidade de Santiago de Compostela, en
actuacións como: identificación das liñas de traballo dun Grupo de
Investigación e reunión cos seus membros; identificación e análise de
resultados de investigación; valorización dos resultados de investigación
(protección); transferencia orientada á obtención de licenzas, de constitución e
creación de Spin-Off universitarias, etc. Iniciativas das que xa participan
actualmente varios grupos de investigación, adscritos a distintos
Departamentos da Universidade de Santiago de Compostela.
INV_L3.3.
Deseñar e implementar un programa de fomento do emprendemento social en colaboración con aquelas instancias da USC que veñen
desenvolvendo un labor de mediación entre os procesos formativos e
investigadores co tecido socioeconómica da contorna. Dunha banda,
promoveránse e/ou reforzaránse os procesos de transferencia do coñecemento
e de innovación na sociedade, de xeito coordinado cos axentes sociais,
institucionais e empresariais nos que se insire a Universidade, participando activamente nos clústeres que xa están creados ou poidan crearse no futuro. Doutra, procurarase a integración do Campus da Cidadanía en Ashoka
U, a maior rede internacional de emprendedores sociais que lidera e aposta
pola innovación e o emprendemento social, construíndo unha sociedade de
cidadáns axentes do cambio e a transformación social. Ademais de
incrementar as posibilidades de visibilización do Campus da Cidadanía no
plano internacional, trataríase de incorporar as súas iniciativas ás comunidades Changemakers –como un Changemaker Campus– dando
solucións aos desafíos globais.
INV_L3.4.
Deseñar un plan específico de visibilización das artes e das disciplinas de conservación e restauración de Bens Culturais nos Campus de Santiago de
Compostela e Lugo, coa vontade de incrementar o recoñecemento da creatividade e a sensibilidade cara a formación artístico-humanística.
135
Unha iniciativa, en coverxencia coas actuacións que se promovan no marco
dun plan xeral de visiblización, mediante a que se pretende integrar a
experiencia sensible, a creatividade, o pensamento e o coñecemento
diverxente fomentando unha maior colaboración e interacción arte-ciencia.
Liña estratéxica 4: Poñer en valor a produción científica e as achegas que en materia de I+D+i veñen desenvolvendo as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, optimizando os seus indicios de calidade e a súa capacidade para a captación de financiamento externo, contextualizando e mellorando os procesos de formación, avaliación e acreditación dos seus investigadores e investigadoras, tomando en consideración a diversidade que os/as caracteriza.
Xustificación e obxectivos para a acción
Na “Axenda Europea para a modernización das Universidades: educación,
investigación e innovación”, segundo acordo da Comisión Europea do ano
2006, ratificado noutras declaracións e acordos posteriores, un dos principais
desafíos para modernización das Universidades reside no incremento da inter-
transdiciplinariedade dos seus saberes, facendo compatible o fomento da
especialización coa apertura epistemolóxica, temática, metodolóxica, etc. á
complexidade dos problemas e das realidades sociais.
Nesta perspectiva insístese en que as Universidades deberán ser capaces de
redefinir as súas prioridades de formación e investigación para aproveitar as
oportunidades que se están producindo nos eidos xa existentes e nos
innovadores. Unha proposta que exemplifican sinalando a importancia de
centrarse menos nas disciplinas científicas e máis nos ámbitos de investigación
(por exemplo, a enerxía sostible ou a nanotecnoloxía), asociándoos máis
estreitamente cos eidos relacionados ou complementarios (Humanidades,
Ciencias Sociais, capacidades de xestión e empresariais) e fomentando a
136
interacción entre estudantes, investigadores e equipos de investigación
mediante unha maior mobilidade entre disciplinas, sectores e ámbitos de
investigación; tamén novas propostas institucionais e organizativas en materia
de xestión de persoal, avaliación e criterios de financiamento, docencia e plans
de estudos. Son obxectivos desta liña estratéxica:
a) Incrementar e mellorar as alianzas nacionais e internacionais dos
grupos, redes, agrupacións, etc. de investigación existentes nas áreas
de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, coa vontade de
acadar unha maior visibilidade social, diversificar e intensificar a
participación en proxectos de investigación, liderar e/ou participar en
redes temáticas (singulares, de excelencia, etc.). O compromiso cunha
investigación atenta ás necesidades da sociedade e do territorio que
contorna o Campus da Cidadanía, lonxe de ser unha limitación debe
converterse nun dos seus principais potenciais de futuro, tanto a nivel
nacional como internacional; neste sentido, poderá ser un soporte
privilexiado para un diálogo local-global cada vez máis suxestivo e
necesitado de achegas en clave social, económica, política, educativa,
humanística, artística, xurídica, etc. ao conciliar os dereitos das persoas
en tanto que cidadáns cos das dinámicas institucionais, demográficas,
culturais, comunicacionais, etc. da sociedade da información e do
coñecemento.
b) Optimizar a produción científica de impacto, tanto dos investigadores e
investigadoras das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e
Humanidades, como dos grupos e redes de investigación que se
adscriben ao Campus da Cidadanía, mellorando as súas respectivas
traxectorias investigadoras, así como un recoñecemento
“contextualizado” a “axeitado” ás realidades de cada ámbito en función
dos “méritos” e das evidencias que se valoren e/ou acrediten en cada
caso; o que non deberá limitar a produción científica en publicacións que
contribúan á divulgación do coñecemento ou a mellorar as interaccións
coa sociedade. Neste sentido trátase de ser consecuentes coa vontade
de estar ao servizo da sociedade e non só dos estándares de avaliación
137
determinados polas axencias, convocatorias de concorrencia
competitiva, etc.
Iniciativas e/ou actuacións
INV_L4.1.
Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación, mediante: bolsas de
colaboración, bolsas de iniciación á investigación, programas de mentorización
de Doutores a doutorandos, doutorandos a mestrandos, de mestrandos a
estudantes de Grao, etc. xerando un círculo de ensinanzas e aprendizaxes que
se retroalimente de xeito continuado, nos que se dinamice e alente aos
estudantes máis vocacionais e/ou con mellores traxectorias académicas para a
súa incorporación como PDI á vida universitaria. Deberán establecerse
mecanismos que posibiliten, con garantías dunha avaliación positiva, a
contratación de persoal investigador a través de convocatorias orientadas á
Promoción –Estatal, Autonómica, etc.– do Talento e da súa Empregabilidade
en I+D+i (Ramón y Cajal, Juan de la Cierva, ou similares).
INV_L4.2.
Realizar con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía (sexenios avaliados en cada
área de coñecemento), un catálogo das editoriais e publicacións –revistas
indexadas con un índice de calidade relativo en cada área (por exemplo, aínda
que non só na Web of Science, Scopus, Selo de Calidade da FECYT, etc.),
actividades formativas e de apoio á tramitación das publicacións, etc. Nestas
actuacións terá un especial protagonismo á rede de Bibliotecas da USC nos
campus de Santiago de Compostela e Lugo. Estas actuacións deberán ser
concorrentes coas actuacións previstas no Plan de Internacionalización da
USC (2017-2020); en particular, a consistente en realizar “un estudo
bibliométrico da produción científica por grandes áreas de coñecemento, que
138
permita identificar posibles estratexias internas a seguir de cara a maximizar o
impacto da investigación na USC”.
INV_L4.3.
Elaborar e desenvolver, en converxencia con este Plan específico de apoio á
investigación en Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, así
como as súas prioridades e iniciativas nos curtos (1-2 anos), medios (3-5) e
longos (5-10 anos) prazos. Complementariamente, preténdese deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, adscritas ao Campus da Cidadanía, que concilie as súas
oportunidades de autofinanciamento (conseguidas ou por conseguir) con
aquelas que permitan a súa concorrencia en convocatorias, a confluencia con
potenciais socios colaboradores mediante o mecenado e outras figuras que
contribúan ao financiamento das iniciativas do Campus, a dispoñibilidade de
persoal de administración e servizos na cumprimentación dos procesos
administrativos, etc.
INV_L4.4.
Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, identificando e catalogando aqueles que
poderán ser utilizados polos grupos, redes, etc. de investigación en cada
Centro, Instituto, equipamento, etc. dos que dispón a Universidade, tanto no
Campus de Lugo como no de Santiago de Compostela, de xeito que poidan
estar ao dispor dos seus e das súas investigadores/as para convocar reunións,
foros, conversas, etc. no marco do Campus da Cidadanía. Este Campus
deberá fomentar o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles, reforzando a colaboración estable entre os
grupos de investigación de xeito que teñan a posibilidade de entrar en contacto,
compartir ideas, dialogar sobre os seus proxectos, forxar vínculos para futuras
colaboracións, etc. Unhas opcións para o encontro e a colaboración que
139
deberán complementarse coas que veñan facilitadas polas TICs e o
intercambio –desde lonxe ou estando preto– de información, propostas,
materiais, procedementos, etc.
INV_L4.5.
Deseñar e implementar, en converxencia coas actuacións que se promovan
na Universidade e nos seus diferentes ámbitos de goberno e toma de
decisións, un plan de captación e retención do talento –docente e investigador – que dé continuidade ás liñas de investigación existentes, e
que polo envellecemento e xubilación do profesorado poderán verse
comprometidas nalgunhas áreas de coñecemento adscritas ás Ciencias
Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades. Nesta perspectiva o Campus da
Cidadanía compromete o seu labor futuro coas actuacións previstas cara a mellora da Estratexia de Recursos Humanos (HRS), aliñada cos principios
da Carta Europea do Persoal Investigador e o Código de Conducta para a
Contratación do Persoal Investigador, no que a USC ten sido recoñecida, en
febreiro de 2017, pola Comisión Europea, a través de EURAXESS-Research in
Motion, coa Acreditación “HR Excellence in Research” (estratexia HRS4R).
INV_L4.6.
Incentivar e desenvolver a perspectiva de xénero, sempre que sexa factible
e/ou aplicable, como unha variable ou dimensión relevante de carácter transversal na definición e nos contidos da investigación que se promova.
Neste sentido as súas propostas e actuacións serán converxentes cos
principios, obxectivos, accións, etc. que se contemplan no II Plan Estratéxico
de Igualdade de Oportunidades entre Mulleres e Homes da USC, vixente no
período 2014-2018.
140
Liña estratéxica 5: Incentivar os procesos de internacionalización da actividade investigadora e das iniciativas de cooperación interuniversitaria nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
Xustificación e obxectivos para a acción
No Plan Estratéxico da Universidade de Santiago de Compostela (2011-2020)
afírmase que unha Universidade de prestixio debe contar co recoñecemento
internacional do seu labor investigador, o que entre outras circunstancias e
actuacións, “require unha estratexia que lle permita estar presente e, aínda
máis, reforzar a súa presenza nos rankings máis recoñecidos a nivel
internacional”. Para iso, asúmese que é preciso contar cos recursos humanos
máis capaces e preparados, facendo uso de medidas que axuden á captación
e á retención de talento, a promoción de colaboracións institucionais
horizontais, á mellora da información e do coñecemento entre os grupos de
investigación, a implementación de novos modelos colaborativos entre os
distintos ámbitos da investigación, así como a compartición de recursos
humanos e materiais.
Declarando que se debe avanzar no proceso de internacionalización da
Universidade na docencia, a investigación e a xestión, considérase que se
deberán promover accións que consigan logros que den resposta a obxectivos
e/ou actuacións como:
a) Fomentar a colaboración en investigación e a participación en redes
internacionais de investigación e docencia, potenciando o Servizo de
Relacións Internacionais para reforzar a coordinación interna e a
eficiencia nos recursos asignados á internacionalización.
b) Incrementar as relacións con Universidades estranxeiras servindo de
ponte entre a Unión Europea e Latinoamérica e aproveitando as novas
141
oportunidades nos Estados Unidos, Canadá e países de economía
emerxente.
c) Incrementar a colaboración coas empresas tanto con fins docentes
como de investigación, transferencia e emprendemento.
d) Potenciar o desenvolvemento dos Campus de Excelencia Internacional
nos que participa a USC e sacar proveito do seu impacto cara á
proxección internacional da Universidade.
No Plan Estratéxico de Internacionalización da USC (2017-2020), considérase
que a internacionalización da actividade investigadora ten acadado importantes
avances a través das colaboracións científicas con multitude de grupos de
investigación de Universidades de todo o mundo, xunto coa participación en
proxectos internacionais, incremento da produción científica e das publicacións
internacionais, captación de recursos, etc. Un conxunto de procesos e
realidades aos que se engade a internacionalización a través da mobilidade
das persoas (estudantes, profesorado, investigadores visitantes, etc.). Nesta
perspectiva o devandito Plan Estratéxico define dúas liñas estratéxicas, coas
que o Campus da Cidadanía ten a vontade de converxer, contribuíndo ao
desenvolvemento das súas accións: dunha banda, o “Incremento do potencial
internacional da investigación e da cooperación”; doutra, “A
internacionalización a través da captación e da mobilidade das persoas”.
Iniciativas e/ou actuacións
INV_L5.1.
Incrementar o potencial internacional e de cooperación interuniversitaria na investigación que se desenvolve nas áreas de Ciencias Sociais e
Xurídicas, Artes e Humanidades, mediante o deseño e desenvolvemento dun Plan específico de internacionalización da súa investigación, en
estreita relación coas Vicerreitorías, as áreas e servizos da Universidade de
Santiago de Compostela; en concreto, aqueles que veñen desenvolvendo o
seu labor de asesoramento, apoio, coordinación, etc. a través do Centro de
142
Innovación e Transferencia de Tecnoloxía (CITT), da Oficina de Investigación e
Tecnoloxía (OIT) ou da Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e ao
Desenvolvemento Tecnolóxico (RIAIDT).
INV_L5.2.
Participar activamente nas actuacións previstas para a dinamización e cooperación no “Programa de apoio ás convocatorias de proxectos internacionais de investigación e cooperación”, contemplado no Plan
Estratéxico de Internacionalización da USC (2017-2020), consistente no “apoio
ao financiamento directo e convocatoria de axudas en concorrencia competitiva
que faciliten o desenvolvemento de accións necesarias para a creación de
redes de coñecemento e solicitude de proxectos internacionais”. As actuacións
que se promovan deberán contribuír a incentivar a participación en redes e
proxectos de colaboración europeos e transnacionais.
INV_L5.3.
Deseñar un programa de atracción de talento estranxeiro, naqueles ámbitos do saber especializado que nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades teñan máis dificultade para a incorporación e/ou retorno de xoves investigadores, e/ou de investigadores consolidados,
con prestixio internacional, sexan de orixe galega ou nados noutros países; un
labor que poderá ter nos programas de Máster e Doutoramento unha das súas
principais vías de captación e incorporación ao Campus da Cidadanía. A tal fin,
compártese a iniciativa contemplada no Plan Estratéxico de
Internacionalización da USC (2016-2020), que –coas oportunas adaptacións–
pretende poñer “en práctica as medidas establecidas no selo HRS4R e
internacionalización do persoal investigador”; isto é: implicar e optimizar as
contribucións do Campus da Cidadanía, no marco das actuacións previstas
polo Universidade de Santiago de Compostela, á aplicación da Carta Europea
do Investigador e do Código de conduta para a contratación de
investigadores/as e o desenvolvemento dun mercado laboral europeo que lles
resulte atractivo persoal e profesionalmente.
143
10.3. Xestión, gobernanza e proxección interno-externa
Liña estratéxica 1: Activar e desenvolver distintas iniciativas orientadas a implicar ao conxunto da comunidade universitaria e, máis en particular, ás distintas áreas que conforman o Campus da Cidadanía nas súas propostas, tanto no interior da Universidade de Santiago de Compostela como noutros contextos e realidades, adoptando estruturas e sistemas de gobernanza que garantan o seu funcionamento e viabilidade.
Xustificación e obxectivos para a acción
O Campus da Cidadanía, coa decidida vontade de implicar aos distintos
colectivos sociais, dentro e fóra da Universidade, nas súas actuacións, asume
–en converxencia cos demais Campus– a necesidade de recoñerse a si
mesmo, e de ser recoñecido na sociedade, como un proxecto de amplos
percorridos institucionais, científicos e académicos partindo das áreas que o
conforman nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. De aí o
seu desexo, feito desafío, de facer partícipes a todas as persoas, sistemas,
estruturas e culturas presentes no Campus e na súa contorna.
Sen dúbida, sendo un labor que afecta directamente aos modelos de
gobernanza e xestión –nos que pretende ser congruente cos valores da
cidadanía no que atinxe aos seus procesos de participación e de construción
dunha cultura cívica e democrática– tamén ten nos seus modos de informar,
comunicar e proxectarse interna e externamente, algúns dos seus piares
fundamentais, poñendo en valor as potencialidades existentes e futuras, nun
escenario no que debe acrecentar a súa caracterización como un espazo-
tempo universitario de ensinanzas e aprendizaxes compartidas, no que se
consoliden e/ou habiliten novas opcións para o desenvolvemento humano, a
través das que fortalecer a creación de novos vínculos coa sociedade e a súa
transformación. Neste sentido, e máis aló das actuacións previstas no quefacer
144
docente, investigador e de transferencia de coñecemento, a articulación e
xestión do Campus da Cidadanía pretende acadar os seguintes obxectivos:
a) Consolidar e/ou promover actuacións que permitan unha maior
integración e colaboración das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas,
das Artes e Humanidades tanto a nivel interno (intrauniversitario) como
externo (interuniversitario), entre si e con outras áreas de coñecemento
na USC, no Sistema Universitario Galego e noutros contextos e
realidades, sexan nacionais e/ou internacionais.
b) Alentar a participación do conxunto da comunidade universitaria nas
iniciativas que se promovan, contribuíndo a incrementar a sensibilización
e implicación dos seus membros (profesorado, estudantado, persoal de
administración e servizos, etc.) no quefacer común da cidadanía e da
cultura cívica, a través dos distintos mecanismos de participación,
colaboración, etc. que se habiliten a tal fin.
c) Dotar ao Campus da Cidadanía dunha estrutura organizativa, de toma
de decisións, xestión e proxección interno-externa acorde cos
requerimentos institucionais, normativos, operativos e funcionais que lle
permitan acadar con eficacia e eficiencia os seus obxectivos, misión e
visión, liñas e accións estratéxicas, etc.
d) Desenvolver actuacións conxuntas con distintos axentes e institucións
sociais, potenciando a implicación das áreas de Ciencias Sociais e
Xurídicas, Artes e Humanidades na interacción entre a Universidade de
Santiago de Compostela e a súa contorna territorial e humana, desde as
súas realidades locais (Santiago de Compostela e Lugo) ata as que
teñen un alcance rexional, nacional e internacional.
e) Dotar ao Campus da Cidadanía de mecanismos de financiamento,
captación e xestión de fondos económicos para as súas actividades, no
marco dos orzamentos da propia Universidade de Santiago de
Compostela, dos fondos provintes das Administracións Públicas, das
145
iniciativas de captación de recursos en convocatorias competitivas e
mediante contratos de I+D+i, ou mediante mecanismos que activen a
cooperación “solidaria” e a responsabilidade social, dentro e fora da
Universidade.
f) Promover a elaboración e utilización dunha “semántica” da cidadanía
que permita construír relatos compartidos a través das distintas
actuacións que se promovan, aproveitando os soportes materiais e
virtuais dos que se dote ao Campus da Cidadanía.
Con estas perspectivas e horizontes, tanto desde a perspectiva da articulación
e xestión do Campus da Cidadanía como da súa proxección interno-externa,
propóñense distintas actuacións e iniciativas, ás que deberá contribuír unha
gobernanza e xestión acorde cos seus recursos e potencialidades, apoiando
e/ou reforzando as actuacións que se promovan no goberno da Universidade
de Santiago de Compostela e dos seus órganos colexiados: Consello Claustro
Universitario, Consello de Goberno e Consello Social; sen obviar os que
desenvolven o seu labor nos Centros, Institutos, Departamentos, etc.
Iniciativas e/ou actuacións
XGP_L1.1.
Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela. Nos seus inicios o liderado do Plan Estratéxico poderá recaer –
con carácter temporal (curso académico 2017-18)– na Comisión de
Coordinación do Campus da Cidadanía, constituída como un órgano con
carácter decisorio para achegar a visión estratéxica e global para o
desenvolvemento do Campus da Cidadanía, por delegación ou representación,
segundo se determine polos órganos competentes –Consello de Dirección,
Consello de Goberno, etc.– da Universidade de Santiago de Compostela. En
todo caso, poderán terse en conta os distintos modelos de gobernanza
existentes nos diferentes Campus de Excelencia Internacional, entre outros, os
146
achegados pola Consultora SPI España nos traballos previos realizados para o
deseño deste Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía.
A Comisión de Coordinación desenvolverá as necesarias actuacións de articulación, organización e liderado integrador, motivando á comunidade
universitaria de cara a buscar o máximo aliñamento e cooperación.
Adicionalmente, será a encargada da planificación, xestión, control, seguimento
e avaliación das actuacións que conforman o Plan, así como de apoiar a súa
posta en marcha. Necesariamente, esta Comisión de Coordinación do Campus
da Cidadanía, deberá definir e regulamentar a súa composición, estruturación,
funcións e responsabilidades nos inicios do curso académico 2017-18; o que
tamén implica o establecemento dos seus vínculos e relacións cos Consello de
Dirección (Reitor, Vicerreitorías, Xerencia, Secretaría Xeral), Consello de
Goberno, Claustro Universitario, etc.
Complementariamente, deberá dotarse ao Campus da Cidadanía dunha Secretaría técnica que contribúa a soportar, xestionar, desenvolver, etc. os
trámites económicos e administrativos, así como de apoio documental,
redacción de informes e actas, mantemento da correspondencia nos seus
diferentes formatos (impreso e electrónico), así como dos soportes orientados á
comunicación interno-externa (convocatoria de reunións, espazos web, etc.).
XGP_L1.2.
Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha diversificada e complementaria estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións,
convocando a distintos colectivos ou axentes: estudantes, profesorado, persoal
de administración e servizos, etc. En concreto, propónse a creación de:
- Un Consello de Reitores no Campus da Cidadanía no que se
convidará a que sexan membros e partícipes do mesmo a todos os
Ex-Reitores da USC.
147
- Un Consello de profesores e profesoras eméritos/eméritas, nos que
serán convidados a participar todos aqueles que reunindo esta
condición teñan desenvolvido a súa docencia e investigación nas
Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
- Un Consello de profesores/as, investigadores/as que teñan sido
nomeados e investidos como Doutores Honoris Causa pola USC
nas Áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e
Humanidades.
- Un Consello interdisciplinario de profesores/as e investigadores/as,
en activo ou xubilados, persoal de administración e servizos e/ou
exalumnos, das diferentes áreas e saberes, creado e impulsado
polo Campus da Cidadanía coa vontade de que poida ser co-
participado na súa estrutura, organización, funcionamento, etc.
polos demais Campus de especialización da Universidade de
Santiago de Compostela.
- Un Consello de estudantes de Grao, Posgrao e Doutoramento que
adscriben a súa formación aos títulos das Áreas de Ciencias
Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na USC, nos
campus de Santiago de Compostela e Lugo.
- Un Consello da Cidadanía (dominación provisoria), no que xunto
cos representantes que se determinen da Universidade de
Santiago de Compostela, serán convidados a participar entidades,
colectivos, etc. que representen as Administracións Públicas (Xunta
de Galicia, Deputacións Provinciais da Coruña e Lugo, Concellos
de Santiago de Compostela e Lugo, etc.) e a iniciativa cívica,
empresarial, cultural, etc. cos que a USC vén desenvolvendo
colaboracións continuadas –docentes, investigadoras, de extensión
cultural, etc.– regulamentadas a través de convenios ou de xeito
conxuntural.
148
XGP_L1.3.
Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos; neste sentido, deberá articularse o
seu labor coas demais instancias da Universidade que teñen
responsabilidades neste ámbito (Claustro Universitario, Consello de Dirección
e Consello de Goberno da USC, comisións docentes e de coordinación dos
Centros, Departamentos, etc.), aproveitando as súas sinerxías e as
potencialidades que poderá ofrecer a adopción dunha estratexia transversal na elaboración da oferta docente, da colaboración intercentros
e interdepartamental.
XGP_L1.4.
Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, etc. que
coas denominacións de “relatorio-conversas”, “foros cívicos”, “paideia”, “agora”
ou outras de orixe greco-latino, contribúan á dinamización do Campus da
Cidadanía, implicando directamente aos grupos e redes de investigación,
Centros, Institutos, Departamentos, Cátedras propias, etc. na súa convocatoria,
organización e desenvolvemento, atendendo a unha programación de carácter
anual (curso académico). Entre outras, prevése a celebración de distintas
iniciativas vinculadas á conmemoración da Declaración Universal dos Dereitos
Humanos, o Día Internacional da Muller Traballadora, O Día Internacional da
Educación para a Paz e a Non Violencia, etc. Estas actuacións serán
planificadas e coordinadas, oportunamente, con outras que por iniciativa da
comunidade universitaria –a través dos seus Grupos e Redes, Centros,
Departamentos, Cátedras, etc. – se propoñan no seo do Campus da
Cidadanía, ou se programen e desenvolvan con outros Centros, Servizos, etc.
de apoio á docencia, á investigación e/ou á extensión-proxección universitaria
cara á sociedade.
149
O conxunto destas iniciativas, que no Plan Estratéxico do Campus da
Cidadanía que se presenta, ten o sentido de propostas para a acción, deberá regulamentarse e desenvolverse atendendo a un plan de acción específico, no que se valoren e adopten decisións que estén en consonancia coas estruturas de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela, no marco dos seus Estatutos, do Plan
Estratéxico da USC (2011-2020), dos plans plurianuais, etc.
A existencia dos anteditos consellos, comités ou comisións (coas
denominacións que correspondan, de ser o caso), non obvian a necesidade de
que –de acordo coas estruturas de gobernanza e xestión que se adopten–
existan, cando menos dúas comisións de traballo no interior do propio Campus da Cidadanía: unha Comisión Académica (fundamentalmente
orientada cara a actividade docente) e unha Comisión Científica (no ámbito
da investigación e a transferencia de coñecemento);
En todo caso, serán obxecto de deliberación e da correspondente toma de
decisións nas distintas instancias existentes e/ou que se habiliten a tal fin;
sexan, inicialmente polo Comisionado e Comisión de Coordinación do Campus
da Cidadanía, sexan, no futuro, polos órganos de xestión e gobernanza dos
que se dote o Campus. O que tamén se deberá facer en concordancia coas
estruturas de deliberación e de toma de decisións que se leven a cabo para
outras iniciativas, plans estratéxicos da USC, etc. De aí a necesidade de que
ademais de contribuír á racionalización da xestión, á transparencia e democratización da vida universitaria, teña unha estrutura organizativa acaída ao goberno da Universidade e á súa articulación bi-campus (Lugo e
Santiago de Compostela).
150
Liña estratéxica 2: Deseñar e desenvolver, en diferentes formatos e modalidades (impresos, electrónicos, etc.) a imaxe corporativa do Campus da Cidadanía, converxente cun plan de comunicación interno-externa, no seo da propia comunidade universitaria e cara a sociedade, no seu conxunto.
Xustificación e obxectivos para a acción
O Campus da Cidadanía e as diferentes áreas de coñecemento que o integran
–nas Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades – aspira a ser
recoñecido pola súa capacidade para transmitir ideais, valores, actitudes,
habilidades, capacidades e comportamentos á sociedade, comezando pola que
constrúe, no seu interior, como unha comunidade universidade inclusiva,
democrática, plural, equitativa, sostible, etc. Un Campus que como se ten
afirmado no Plan Estratéxico da USC (2011-2020), ten nas persoas o seu
principal referente: “o seu activo máis valioso, polo que é necesario optimizar o
seu aproveitamento tratando de potenciar e pór en valor o talento das persoas
e de racionalizar a dimensión e funcionalidade das estruturas e os modelos de
xestión dos recursos humanos”. Nestes procesos, a información e a
comunicación desempeñan un papel fundamental, cada vez máis relevante.
Sendo así, e asumindo que a creación e desenvolvemento dunha cultura da
colaboración e da comunicación son claves non só para unha mellor
articulación e optimización das iniciativas que se promovan no Campus como
unha “casa común”, senón tamén para a mesma construción da cidadanía
como unha práctica cotiá, formúlanse os seguintes obxectivos:
a) Dotar ao Campus da Cidadanía dun Plan de Comunicación Integral, no
que a partir do deseño das súas coordenadas básicas (imaxe e manual
de identidade corporativa, integración nos diferentes espazos e formatos
on-line da USC, etc.) se identifiquen e propoñan diferentes actuacións,
consonte a unha estratexia de comunicación compartida, tanto pola USC
como polas distintas áreas que integran o Campus.
151
b) Activar distintos mecanismos de interacción e comunicación, presencial
e/ou virtual, orientados a un diálogo permanente do Campus da
Cidadanía cos seus grupos e redes de investigación, centros e
departamentos, etc., con outras instancias da Universidade e da
sociedade, desde as realidades locais ata as internacionais.
Iniciativas e/ou actuacións
XGP_L2.1.
Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía, en calquera soporte que se realicen. Neste sentido,
cabe salientar que o conxunto que conforma a identidade visual corporativa do
Campus da Cidadania contén dous elementos básicos, segundo os
responsables da súa elaboración: “por unha banda, o imagotipo ou icono que
simboliza o círculo de coñecemento que quere representar o Campus da
Cidadanía un círculo activo cun fluxo de interacción que percorre polo seu
interior”; por outra, recolle o uso da inicial presente na marca, os dous “C”, que
fan un símbolo preciso que connota un foco de acción nun ámbito concreto, as
humanidades. Un deseño xeométrico para darlle estabilidade e consistencia é
a forma de construír un elemento básico da nosa identidade. Para o logotipo
escolleuse unha tipografía limpa, aústera, sen información visual excesiva,
Open Sans, para poder abundar no concepto de precisión que se pretende en
todo o desenvolvemento de deseño.
O Campus da Cidadanía incentivará a utilización da súa imaxe corporativa nas distintas iniciativas que se promovan por parte da propia Universidade
–incorporación á páxina institucional da USC, así como nas dos Centros,
Departamentos, grupos de investigación, Cátedras propias, etc. que se
adscriben ás áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades-
e/ou por outros colectivos que colaboren con ela na organización de
congresos, xornadas, simposios, publicacións, etc.
152
XGP_L2.2.
Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da
Universidade de Santiago de Compostela, que ampliando e/ou diversificando
outros servizos que fagan difusión da súa actividade (por exemplo, a través do
labor que vén desenvolvemento o Gabinete de Comunicación da USC; as
páxinas Web dos Centros, Departamentos, Institutos, etc.) permita formular os
obxectivos de comunicación, as audiencias-obxectivo, os contidos, os
responsables e as políticas de comunicación, as ferramentas das que se faga
uso (actos, eventos, tecnoloxías da información, materiais, etc.), os indicadores
de seguimento e avaliación, etc. Estas tarefas deberán compatibilizarse con
outras actuacións xa en marcha ou por desenvolver nos vindeiros meses, como
as que se indican noutras iniciativas e accións a realizar.
XGP_L2.3.
Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de
apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da
Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía, como un recurso-ferramenta que permita centralizar
toda a súa actividade a nivel internacional, estatal, autonómico e local;
procurarase que dispoña dun formato atractivo, intuitivo, interactivo e claro, que
contemple as correspondentes homologacións na súa estrutura, dotándose de
criterios comúns para a publicación-difusión da información. Un conxunto de
actuacións co que se pretende comprometer aos distintos colectivos, ámbitos,
estruturas, servizos, etc. que se vinculan ás áreas de Ciencias Sociais e
Xurídicas, as Artes e Humanidades, co fornecemento continuo de novas,
iniciativas, etc. deste portal Web, fomentando unha permanente interacción e
colaboración na transmisión e difusión do seu quefacer cotiá.
XGP_L2.4.
Adoptar criterios, incentivando a súa aplicación, para que o conxunto dos Centros, Institutos, Departamentos, Grupos de investigación, etc. das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, revisen
153
as súas páxinas Web conciliando a homoxeneización dos seus formatos
(na actualidade moi dispares) coa singularidade de cada un deles,
contribuíndo a mellorar a “imaxe social” do Campus da Cidadanía e a súa
proxección á sociedade. Unha actuación que deberá inserirse no marco das
revisións que se poidan levar a cabo na Web institucional da Universidade de
Santiago de Compostela.
154
10.4. A ánalise DAFO como contexto e pretexto das iniciativas e/ou actuacións
No que segue preséntanse integradas as catro dimensións que foron
indentificadas na Análise DAFO como “Debilidades”, “Ameazas”, “Fortalezas” e
“Oportunidades”, coas distintas iniciativas e/ou actuacións se prevén
desenvolver en relación a cada unha delas nos ámbitos da Docencia (DOC); a
Investigación e a transferencia de coñecemento (INV); e a Xestión, gobernanza
e proxección interno-externa (XGP).
Algunhas das iniciativas e/ou actuacións propostas reitéranse en función da
súa correspondencia con cada unha das “Debilidades” (D), “Ameazas” (A),
“Fortalezas” (F) ou “Oportunidades” (O) que foron identificadas na Análise
DAFO, na medida en que dan resposta a varias cuestións, problemas,
necesidades, demandas, etc. En bastantes casos, decantarse por unha
adscrición múltiple supón un recoñecemento da súa complexidade e alcance
transversal.
En todo caso, debe salientarse que a Comisión de Coordinación identificou
actuacións que reflicten tres niveis de prioridade (alta, media e baixa),
decantándose por facer unha seleccion de un mínimo de dez (10) e dun
máximo de doce (12) iniciativas e/ou actuacións.
Todas elas reflíctense nos cadros/táboas que se mostran de seguido,
redactando sinteticamente os seus contidos, acompañando a formulación de
cada debilidade, ameaza, fortaleza e oportunidade (véxase táboa nº 30).
A verdadeira natureza e alcance destas propostas, así como da súa
operatividade e viabilidade, concretarase nos plans de acción anuais e
plurianuais que se elaboren oportunamente, complementando o Plan
Estratéxico que agora se presenta.
155
DEBILIDADES (D)
D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións
D1
Un escaso coñecemento e recoñecemento das potencialidades inherentes ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades, así como das circunstancias que concorren na súa docencia e investigación, na Universidade e cara á sociedade.
DOC_L1.2. Profundar na análise das titulacións que contemplen nos seus programas formativos os valores da “cidadanía”, coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro. DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. DOC_L3.4. Deseñar e desenvolver, no marco das actuacións previstas pola USC e no seu Plan Estratéxico de Internacionalización, dunha liña de actuación específica para o Campus da Cidadanía, que enfatice as alianzas internacionais no ámbito da docencia universitaria. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L1.4. Crear e desenvolver un programa de formación en investigación, con investigadores e investigadoras noveis (FPU, FPI, Pre e Posdoutorais, etc.) en valores cívicos que habilite novas canles para a promoción da investigación social e humanística neste ámbito. INV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.
156
D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións
D2
Unha percepción, relativamente estendida, das dificultades asociadas a posta en marcha dun Campus desta natureza, que van desde un certo escepticismo respecto dos seus logros ata o cuestionamento da súa viabilidade e de melloras tanxibles nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración nas mesmas da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación social que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas áreas adscritas ás Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L3.2. Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade social, realización de eventos conxuntos, etc. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. XGP_L1.1. Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.
157
D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións
D3
Unha escasa traxectoria investigadora en determinadas áreas do CdC para articular obxectivos, programas e liñas de investigación converxentes coas prioridades das políticas de I+D+i, nas que priman procesos de innovación, transferencia, valoración de impacto, etc. de natureza experimental.
DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela.
158
D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións
D4
Unha carencia, persistente a pesar dos avances que se teñen producido tanto na USC como noutros contextos institucionais, na utilización de indicadores Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades, que concilien a polivalencia dos saberes científicos coa especificidade dos seus coñecementos, así como da transferencia que deles se fai á sociedade.
DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.1. Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións.
159
D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións
D5
Unha baixa valorización e proxeción dos resultados da investigación, asociada a unha incipiente ou moi escasa internacionalización en determinadas áreas, en ocasións acompañada dunha feble autopercepción da capacidade de transferencia de coñecemento á sociedade. .
DOC_L2.4. Promover actuacións orientadas á articulación das liñas de investigación, do seguimento e dirección das Teses de Doutoramento que se realicen no ámbito das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, no marco dos regulamentos e procedementos establecidos a tal fin pola EDI. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisión.
160
D DEBILIDADES Iniciativas e/ou actuacións
D6
Unha limitada cobertura, no contexto xeral da USC e das Universidades públicas, das necesidades docentes e investigadoras, especialmente agravada –nalgunhas áreas de coñecemento– polos condicionantes impostos para a contración e promoción do PDI no marco da crise económica, condicionando o acceso a categorías docentes estables e xerando unha crecente dificultade para conciliar a actividade docente coa investigadora.
DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). DOC_L2.1. Avaliar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, os criterios da “calidade docente-discente” no conxunto das titulacións que desenvolven os saberes vencellados ao Campus da Cidadanía, considerando a actual oferta de Grao, Posgrao e Doutoramento, ademais de promover e desenvolver actuacións orientadas a mellorar os procesos avaliativos da calidade docente e a súa contextualización nos diferenes tíítulos e centros do Campus da Cidadanía. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos. DOC_L2.9. Promover, con carácter bianual e coa colaboración dos Centros, Departamentos, Institutos, Servizos, etc. correspondentes, a convocatoria dun Simposio Internacional sobre Docencia Universitaria, que oriente o desenvolvemento das súas sesións temáticas cara a práctica docente universitaria, a innovación didáctica e a aprendizaxe dos estudantes. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. INV_L4.5. Deseñar e implementar un plan de captación e retención do talento –docente e investigador– que dé continuidade ás liñas de investigación existentes, ademais de comprometer o seu labor futuro coas actuacións previstas cara a mellora da Estratexia de Recursos Humanos (HRS).
161
AMEAZAS (A)
A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións
A1
O previsible decrecemento de estudantes nas titulacións dalgunhas das áreas de coñecemento vinculadas ao Campus da Cidadanía, acompañada da redución do número de PDI adscritos ás mesmas, aínda que cun impacto dispar.
DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). DOC_L1.3. Crear unha base de datos de “boas prácticas” docentes, así como de traballos de investigación e innovación docente que poidan contribuír a xerar melloras nos títulos que se imparten no Campus da Cidadanía. DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía.
DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L2.3. Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.
162
A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións
A2
Unha oferta-demanda de estudos condicionada polas percepcións e representacións sociais existentes respecto dalgunhas das titulacións que se imparten nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, aos que se engaden certas dificultades para unha axeitada transición desde a formación ao mundo laboral.
DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L2.3. Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.3. Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía. XGP_L2.4. Adoptar criterios, para que o conxunto dos Centros, Institutos, Departamentos, Grupos de investigación, etc. das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, revisen as súas páxinas Web conciliando a homoxeneización dos seus formatos (na actualidade moi dispares) coa singularidade de cada un deles, contribuíndo a mellorar a “imaxe social” do Campus da Cidadanía e a súa proxección á sociedade.
163
A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións
A3
Unha excesiva polarización, perpetuada ao longo das últimas décadas, nos apoios brindados ás áreas de coñecemento orientadas cara a creación e transferencia de coñecementos nas ciencias cun perfil máis tecnolóxico, experimental e/ou aplicado, en detrimento das Ciencias Sociais e das Humanidades.
DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. INV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.
164
A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións
A4
A escaseza e falta de continuidade no financiamento de recursos básicos para desenvolver a actividade docente e investigadora, como unha variable de contorno, á que se engaden as condicións de traballo do Persoal Docente e Investigador, que dificultan a necesaria actualización formativa, a innovación docente e a construción dunha carreira investigadora acorde coas esixencias da sociedade.
DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L3.6. Elaborar un catálogo de docentes e investigadores que desenvolven o seu labor científico e académico noutras Universidades, coa vontade de incrementar a presenza e implicación do Campus da Cidadanía e das súas áreas de coñecemento nos seus programas, sexa no exterior e/ou no seo da USC. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación. INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións.
165
A AMEAZAS Iniciativas e/ou actuacións
A5
Un tecido socio-económico, empresarial e institucional cunha escasa orientación dos seus recursos e investimentos en iniciativas de I+D+i, cunha especial febleza nas áreas de coñecemento que conforman as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades.
DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L2.3. Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, ao tempo que se pretende atraer novas colaboracións con outras entidades, de titularidade pública e privada, nos diferentes sectores e realidades ás que se poida ter acceso (locais, nacionais, internacionais). DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L3.2. Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade social, realización de eventos conxuntos, etc. INV_L3.3. Deseñar e implementar un programa de fomento do emprendemento social en colaboración con aquelas instancias da USC que veñen desenvolvendo un labor de mediación entre os procesos formativos e investigadores co tecido socioeconómica da contorna. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.
166
FORTALEZAS (F)
F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións
F1
Unha longa e recoñecida traxectoria histórica das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na USC e no SUG.
DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran.
DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L4.5. Deseñar e implementar un plan de captación e retención do talento –docente e investigador– que dé continuidade ás liñas de investigación existentes, ademais de comprometer o seu labor futuro coas actuacións previstas cara a mellora da Estratexia de Recursos Humanos (HRS). XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións.
167
F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións
F2
Un diversificado e, nalgúns casos, consolidado liderado institucional, científico e académico das actuacións promovidas polos Centros, Departamentos, Grupos de investigación, etc. nos seus ámbitos de especialización, con proxección nacional e internacional.
DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.4. Promover actuacións orientadas á articulación das liñas de investigación, do seguimento e dirección das Teses de Doutoramento que se realicen no ámbito das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, no marco dos regulamentos e procedementos establecidos a tal fin pola EDI. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L3.2. Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade social, realización de eventos conxuntos, etc. INV_L3.3. Deseñar e implementar un programa de fomento do emprendemento social en colaboración con aquelas instancias da USC que veñen desenvolvendo un labor de mediación entre os procesos formativos e investigadores co tecido socioeconómica da contorna. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.
168
F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións
F3
Unha oferta docente completa e integral en Graos, Posgraos e Doutoramentos, cunha acreditada solvencia académica nos seus plans de estudo, nas propostas de ensino-aprendizaxe, etc.
DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.). DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L2.5. Contribuír á ambientalización curricular da oferta docente nos Graos e Posgraos, así como de todos aqueles valores que teñen como soporte os dereitos humanos e ecolóxicos, na procura dunha cultura da inclusión e a sostibilidade económica, social e medioambiental. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos. DOC_L2.11. Crear e desenvolver, con carácter bianual, unha convocatoria orientada a financiar, recoñecer e premiar iniciativas que, individual ou colectivamente, teñan como principal motivación e obxectivo a innovación docente, nas materias dos títulos de Grao e Posgrao que se imparten no Campus da Cidadanía. DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía.
169
F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións
F4
Unha crecente capacidade de apertura e colaboración internacional con Universidades doutros contextos, con empresas e institucións de fóra do noso país.
DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente. DOC_L3.5. Organizar e convocar, no curso académico 2017-18, aos responsables dos programas de mobilidade, dos servizos de apoio á internacionalización, etc. de distintas Universidades (galegas, españolas e europeas), a un foro, xornada, ou similar, con especial incidencia nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades. DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía. INV_L5.1. Incrementar o potencial internacional e de cooperación interuniversitaria na investigación que se desenvolve nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, mediante o deseño e desenvolvemento dun Plan específico de internacionalización da súa investigación. INV_L5.2. Participar activamente nas actuacións previstas para a dinamización e cooperación no “Programa de apoio ás convocatorias de proxectos internacionais de investigación e cooperación”, contemplado no Plan Estratéxico de Internacionalización da USC (2017-2020). INV_L5.3. Deseñar un programa de atracción de talento estranxeiro, naqueles ámbitos do saber especializado que nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades teñan máis dificultade para a incorporación e/ou retorno de xoves investigadores, e/ou de investigadores consolidados. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.3. Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía.
170
F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións
F5
Unha notable implicación dos Centros, Departamentos, Grupos, Redes de investigación e de equipos docentes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, en iniciativas de responsabilidade social.
DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.5. Contribuír á ambientalización curricular da oferta docente nos Graos e Posgraos, así como de todos aqueles valores que teñen como soporte os dereitos humanos e ecolóxicos, na procura dunha cultura da inclusión e a sostibilidade económica, social e medioambiental. DOC_L3.3. Deseñar e desenvolver un plan de comunicación e intercambio das actuacións orientadas á internacionalización que se veñen promovendo na áreas de coñecemento adscritas ao Campus da Cidadanía, aproveitando a experiencia e a vitalidade dalgúns dos seus centros (Facultades e Institutos), Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, Cátedras singulares, etc. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L4.6. Incentivar e desenvolver a perspectiva de xénero, sempre que sexa factible e/ou aplicable, como unha variable ou dimensión relevante de carácter transversal na definición e nos contidos da investigación que se promova. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela.
171
F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións
F6
Un elevado potencial de multi-inter-trans-disciplinariedade das áreas do Campus da Cidadanía, tanto no que respecta aos títulos que se imparten como á capacidade investigadora dos seus grupos, redes e agrupamentos estratéxicos.
DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedade. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.
172
F FORTALEZAS Iniciativas e/ou actuacións
F7
Unha declarada vontade do Goberno da Universidade de Santiago de Compostela para promover o Campus da Cidadanía, así como das áreas que se vinculan ao seu desenvolvemento científico e académico; ao que se engade o apoio explícito de diferentes centros, institutos, rede de infraestruturas e outros organismos da USC para promover o Campus da Cidadanía.
DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía. INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes. NV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. XGP_L1.1. Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.3. Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía.
173
OPORTUNIDADES (O)
O OPORTUNIDADES Iniciativas e/ou actuacións
O1
Unha elevada capacidade de integración e/ou implicación da comunidade universitaria nun modelo de Campus que activa valores e obxectivos congruentes coa convivencia e os dereitos da cidadanía.
DOC_L1.2. Profundar na análise das titulacións que contemplen nos seus programas formativos os valores da “cidadanía”, coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro. DOC_L.1.4. Habilitar –aproveitando as potencialidades de distintos repositorios e observatorios como MINERVA ou TELESCOPI– un “espazo virtual” no que a comunidade universitaria teña a posibilidade de incorporar materiais relacionados coa “cidadanía”. DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía. DOC_L1.8. Crear e desenvolver un programa formativo en valores cívicos coa denominación e-Cidadanía na USC (ou a que oportunamente se determine, complementario ao I+D+i_Cidadanía), que habilite novas canles para o desenvolvemento dunha oferta educativa flexible e aberta neste ámbito. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L1.4. Crear e desenvolver un programa de formación en investigación, con investigadores e investigadoras noveis (FPU, FPI, Pre e Posdoutorais, etc.) en valores cívicos que habilite novas canles para a promoción da investigación social e humanística neste ámbito. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L4.6. Incentivar e desenvolver a perspectiva de xénero, sempre que sexa factible e/ou aplicable, como unha variable ou dimensión relevante de carácter transversal na definición e nos contidos da investigación que se promova. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela. XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan.
174
O OPORTUNIDADES Iniciativas e/ou actuacións
O2
Unha notoria capacidade de converxencia dos obxectivos e valores do CdC coas prioridades da UE, así como doutras entidades e organizacións de alcance internacional, gobernamentais e da iniciativa social.
DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades. INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas. INV_L5.1. Incrementar o potencial internacional e de cooperación interuniversitaria na investigación que se desenvolve nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, mediante o deseño e desenvolvemento dun Plan específico de internacionalización da súa investigación. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.
175
O OPORTUNIDADES Iniciativas e/ou actuacións
O3
A polivalencia disciplinar, científica e académica das áreas de coñecemento que articulan CDC na súa apertura cara a outros saberes, entre os que cabe incluír os que configuran os campus de especialización existentes na USC e no SUG.
DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación docente que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas diferentes áreas que integran as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos. DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente.
DOC_L3.2. Avaliar, cunha visión diagnóstica e prospectiva, os convenios de colaboración, valorando as súas potencialidades de futuro e a extensión das súas iniciativas a diversos axentes académicos e institucionais nas áreas do Campus da Cidadanía. INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”. INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas. INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad. INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles. XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións. XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.
176
O OPORTUNIDADES Iniciativas e/ou actuacións
O4
A existencia doutras iniciativas ou experiencias similares, aínda que non equiparables pola súa natureza e alcance, noutras Universidades ou centros de Educación Superior.
DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran. DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar. DOC_L2.7. Dotar ao Campus da Cidadanía dunha liña editorial no Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da Universidade de Santiago de Compostela cun perfil docente, posta ao servizo da comunidade universitaria e, de xeito específico, para o PDI das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. DOC_L2.8. Crear un clube de lecturas que permita habilitar novos espazos interdisciplinares para a conversa e a reflexión sobre a literatura relacionada coa docencia universitaria. DOC_L2.9. Promover a convocatoria dun Simposio Internacional sobre Docencia Universitaria, que oriente o desenvolvemento das súas sesións temáticas cara a práctica docente universitaria, a innovación didáctica e a aprendizaxe dos estudantes. DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas. DOC_L3.3. Deseñar e desenvolver un plan de comunicación e intercambio das actuacións orientadas á internacionalización que se veñen promovendo na áreas de coñecemento adscritas ao Campus da Cidadanía, aproveitando a experiencia e a vitalidade dalgúns dos seus centros (Facultades e Institutos), Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, Cátedras singulares, etc. DOC_L3.6. Elaborar un catálogo de docentes e investigadores que desenvolven o seu labor científico e académico noutras Universidades, coa vontade de incrementar a presenza e implicación do Campus da Cidadanía nos seus programas, sexa no exterior e/ou no seo da USC. INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación. INV_L1.2. Crear unha base de datos con traballos de investigación (TFG, TFM, Teses de Doutoramento, etc.) e publicacions (monografías, libros, revisras, actas, etc.) referidas á “cidadanía” nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades. INV_L3.4. Deseñar un plan específico de visibilización das artes e dos bens culturais nos Campus de Santiago de Compostela e Lugo, coa vontade de incrementar o recoñecemento da creatividade e a sensibilidade cara a formación artístico-humanística. XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.
177
11. Implantación, seguimento e avaliación
O liderado do Plan Estratéxico do Campus da Cidadanía recaerá, nos seus
inicios (curso académico 2017-18), na Comisión de Coordinación e na figura do
Comisionado, como órgano de deliberación e xestión das súas iniciativas,
encargándose de garantir o logro dos obxectivos establecidos nesta primeira
fase de articulación e desenvolvemento do Campus. Será, por delegación do
Reitor e do Consello de Dirección da Universidade de Santiago de Compotela,
a responsable da promover, coordinar, xestionar e supervisar as actuacións
previstas no Plan, así como de darlle un apoio continuado á súa posta en
marcha.
Como en todo exercicio de planificación estratéxica será obxecto de
seguimiento e avaliación, de xeito que se poida asegurarse a súa correcta
execución atendendo aos prazos e compromisos adquiridos. Cada actuación
prevista neste Plan Estratéxico irá asociada a un ou varios indicadores, que se
consideran fundamentais tanto para facilitar a implementación do Plan como
para avaliar o seu grao de cumprimento.
A tal fin, establecese un calendario de actuacións para o período comprendido
entre os cursos académicos 2017-18 e 2019-20 (inclusive), asociado ás liñas
estratéxicas que se definen para cada ámbito, coas iniciativas e/ou actuacións
a desenvolver neste período, e que se concretan nas táboas que se presentan
a continuación.
Debe significarse que a Comisión de Coordinación asume o compromiso de
elaborar e desenvolver un plan de acción para o ano 2018 no que consten os
obxectivos aos que se vincula cada iniciativa, unha breve descrición da
mesma, a periodicidade, os responsables e os indicadores ou evidencias que
darán conta dos seus respectivos logros; un plan de acción que servirá de
transición entre os cursos académicos 2017-18 e 2018-19, que deberá
acomodar o seu desenvolvemento as decisións que se adopten polos
Consellos de Dirección e de Goberno da USC, así como –de estimarse
178
oportuno– polo Claustro Universitario nas súas programacións anuais e
plurianuais, polo Consello Social da USC e/ou das políticas que en materia de
Universidades e de Educación Superior se promovan pola Consellería de
Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia.
No calendario que se presenta, susceptible de revisións, o marco temporal de
execución ten como horizonte o período 2018-2020, toda vez que o Plan
Estratéxico do Campus da Cidadanía (PE-CdC) debe estar aliñado co Plan
Estratéxico da USC, que está vixente no período 2011-2020. Cando sexa
elaborado o novo Plan Estratéxico da Universidade de Santiago de Compostela
haberá que adaptar e revisar o PE-CdC), así como outros plans que estean en
vigor, no conxunto da USC, dos seus centros, departamentos, etc.
En todo caso, consonte ás iniciativas e actuacións previstas no plan de
comunicación do Campus da Cidadanía, en converxencia coas actuacións que
en materia de coordianción e comunciación se promovan na Universidade de
Santiago de Compostela, na/s Vicerreitoría/s e Servizos que asuman esta
función, promoverase a difusión e visibilización das actuacións desenvolvidas
no marco do Plan e dos resultados acadados a través dos espazos web
habilitados a tal fin, o Xornal da USC, roldas de prensa, a organización de
xornadas temáticas e campañas ou celebración de distintas reunións con
diversos colectivos da comunidade universitaria e/ou da sociedade que a
contorna.
179
ámbito DOCENCIA iniciativas e/ou actuacións
cursos académicos 2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020 ...
LIÑA ESTRATÉXICA 1 Actualizar e, no seu caso, mellorar a oferta docente das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, vencellando as súas propostas ás decisións e actuacións que se adopten no deseño do mapa das titulacións que conforman o Sistema Universitario Galego, poñendo a énfase no concepto de cidadanía e as oportunidades que ofrece para a interdisciplinariedade e a transversalidade dos procesos de ensino-aprendizaxe.
DOC_L1.1. Facer un seguimento lonxitudinal, cunha intencionalidade avalitativa e prospectiva, do mapa das titulacións asociadas ao Campus da Cidadanía, a partir da actual oferta de Graos, Posgraos e Doutoramentos, así como o doutros procesos formativos que incentivan a aprendizaxe ao longo da vida (Cuarto Ciclo, Cursos de Verán, etc.).
DOC_L1.2. Profundar na análise das titulacións que contemplen nos seus programas formativos os valores da “cidadanía”, coa vontade de coñecer as súas tendencias actuais e de futuro.
DOC_L1.3. Crear unha base de datos de “boas prácticas” docentes, así como de traballos de investigación e innovación docente que poidan contribuír a xerar melloras nos títulos que se imparten no Campus da Cidadanía.
DOC_L.1.4. Habilitar –aproveitando as potencialidades de distintos repositorios e observatorios como MINERVA ou TELESCOPI– un “espazo virtual” no que a comunidade universitaria teña a posibilidade de incorporar materiais relacionados coa “cidadanía”.
DOC_L1.5. Promover a converxencia de diferentes saberes das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades na creación e/ou desenvolvemento de novos programas de Posgrao (másteres oficiais e propios) e Doutoramento, que sexan congruentes cos ideais e valores alentados polo Campus da Cidadanía.
DOC_L1.6. Promover enfoques interdisciplinares que permitan ampliar, complementar e/ou diversificar os procesos de ensino-aprendizaxe, contribuíndo a unha formación máis polivalente e integral do seu estudantado, xunto cunha maior e mellor articulación das liñas de investigación nas que se insiran.
DOC_L1.7. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión da oferta formativa da USC nos títulos que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor a súa calidade e potencialidades de futuro, tanto no plano académico como na súa orientación á inserción profesional e laboral.
DOC_L1.8. Crear e desenvolver un programa formativo en valores cívicos coa denominación e-Cidadanía na USC (ou a que oportunamente se determine, complementario ao I+D+i_Cidadanía), que habilite novas canles para o desenvolvemento dunha oferta educativa flexible e aberta neste ámbito.
DOC_L1.9. Promover actividades docentes que permitan unha maior integración nas mesmas da actividade investigadora, da transferencia do coñecemento e da innovación social que se promova no Campus da Cidadanía, consonte a liñas de traballo emerxentes e/ou consolidadas nas áreas adscritas ás Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e as Humanidades.
DOC_L1.10. Analizar as capacidades potenciais do Campus da Cidadanía para a docencia semipresencial, que complemente a oferta académica actual, a través de distintas modalidades de ensino-aprendizaxe.
180
ámbito DOCENCIA iniciativas e/ou actuacións
cursos académicos 2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020...
LIÑA ESTRATÉXICA 2 Acadar unha docencia universitaria de calidade, comprometida coa innovación e a renovación pedagóxica dos seus programas formativos e dos procesos de ensino-aprendizaxe aos que se remita nos diferentes títulos que se adscriben ao Campus da Cidadanía.
DOC_L2.1. Avaliar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, os criterios da “calidade docente-discente” no conxunto das titulacións que desenvolven os saberes vencellados ao Campus da Cidadanía, considerando a actual oferta de Grao, Posgrao e Doutoramento, ademais de promover e desenvolver actuacións orientadas a mellorar os procesos avaliativos da calidade docente e a súa contextualización nos diferenes tíítulos e centros do CdC
DOC_L2.2. Avaliar, con sentido diagnóstico e prospectivo, as circunstancias que concorren na formación teórico-práctica dos estudantes que cursan títulos nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
DOC_L2.3. Deseñar e desenvolver un “plan para o fomento das prácticas de calidade”, que axude a mellorar a oferta das prácticas que se realizan nos diferentes títulos das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.
DOC_L2.4. Promover actuacións orientadas á articulación das liñas de investigación, do seguimento e dirección das Teses de Doutoramento que se realicen no ámbito das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, no marco dos regulamentos e procedementos establecidos a tal fin pola EDI.
DOC_L2.5. Contribuír á ambientalización curricular da oferta docente nos Graos e Posgraos, así como de todos aqueles valores que teñen como soporte os dereitos humanos e ecolóxicos, na procura dunha cultura da inclusión e a sostibilidade económica, social e medioambiental.
DOC_L2.6. Deseñar, en converxencia co Programa de Formación e Innovación Docente (PFID), programas formativos específicos para o PDI das áreas vencelladas ao Campus da Cidadanía, ao tempo que se definen e promoven actuacións formativas de natureza e alcance interdisciplinar en colaboración con outras áreas e saberes científicos.
DOC_L2.7. Dotar ao Campus da Cidadanía dunha liña editorial no Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC cun perfil docente, posta ao servizo da comunidade universitaria e, de xeito específico, para o PDI das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.
DOC_L2.8. Crear un clube de lecturas que permita habilitar novos espazos interdisciplinares para a conversa e a reflexión sobre a literatura relacionada coa docencia universitaria.
DOC_L2.9. Promover, con carácter bianual e coa colaboración dos Centros, Departamentos, Institutos, Servizos, etc. correspondentes, a convocatoria dun Simposio Internacional sobre Docencia Universitaria, que oriente o desenvolvemento das súas sesións temáticas cara a práctica docente universitaria, a innovación didáctica e a aprendizaxe dos estudantes.
DOC_L2.10. Desenvolver actuacións orientadas á creación de “comunidades de aprendizaxe docente”, constituídas por pequenos grupos de profesores e profesoras de distintas disciplinas académicas.
DOC_L2.11. Crear e desenvolver, con carácter bianual, unha convocatoria orientada a financiar, recoñecer e premiar iniciativas que, individual ou colectivamente, teñan como principal motivación e obxectivo a innovación docente, nas materias dos títulos de Grao e Posgrao que se imparten no Campus da Cidadanía
181
ámbito DOCENCIA iniciativas e/ou actuacións
cursos académicos 2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020 ...
LIÑA ESTRATÉXICA 3 Contribuír ao proceso de internacionalización institucional e da actividade docente da Universidade de Santiago de Compostela nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
DOC_L3.1. Participar activamente e, no seu caso, alentar a creación –en colaboración coas instancias que corresponda na USC– dunha comisión mixta que potencie as sinerxías e actuacións conxuntas dos diferentes campus de especialización nos que participa a USC (Campus Vida, Campus Terra, Campus do Mar e Campus da Cidadanía), a prol da internacionalización da actividade docente.
DOC_L3.2. Avaliar, cunha visión diagnóstica e prospectiva, os convenios de colaboración, valorando as súas potencialidades de futuro e a extensión das súas iniciativas a diversos axentes académicos e institucionais nas áreas do Campus da Cidadanía.
DOC_L3.3. Deseñar e desenvolver un plan de comunicación e intercambio das actuacións orientadas á internacionalización que se veñen promovendo na áreas de coñecemento adscritas ao Campus da Cidadanía, aproveitando a experiencia e a vitalidade dalgúns dos seus centros (Facultades e Institutos), Departamentos, Grupos e Redes de Investigación, Cátedras singulares, etc.
DOC_L3.4. Deseñar e desenvolver, no marco das actuacións previstas pola USC e no seu Plan Estratéxico de Internacionalización, dunha liña de actuación específica para o Campus da Cidadanía, que enfatice as alianzas internacionais no ámbito da docencia universitaria.
DOC_L3.5. Organizar e convocar, no curso académico 2017-18, aos responsables dos programas de mobilidade, dos servizos de apoio á internacionalización, etc. de distintas Universidades (galegas, españolas e europeas), a un foro, xornada, ou similar, con especial incidencia nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
DOC_L3.6. Elaborar un catálogo de docentes e investigadores que desenvolven o seu labor científico e académico noutras Universidades, coa vontade de incrementar a presenza e implicación do Campus da Cidadanía e das súas áreas de coñecemento nos seus programas, sexa no exterior e/ou no seo da USC.
DOC_L3.7. Colaborar activamente, a través das canles establecidas a tal fin, no Plan de Internacionalización da USC, cos diferentes Centros, Servizos, Áreas, etc. de apoio á docencia universitaria na internacionalización das actividades formativas que se promovan no Campus da Cidadanía.
182
ámbito
INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA
iniciativas e/ou actuacións cursos académicos
2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020 ..
LIÑA ESTRATÉXICA 1 Promover e desenvolver liñas de investigación que contribúan ao fomento dos valores da cidadanía, mellorando as achegas das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades ao quefacer investigador da Universidade, nos seus vínculos coa sociedade e cos procesos de cambio e transformación social.
INV_L1.1. Identificar e actualizar, de xeito continuado, os grupos, redes, liñas, proxectos e contratos de investigación, etc. directamente relacionados coa “cidadanía”, procurando mostrar os seus vínculos con grupos e liñas de investigación.
INV_L1.2. Crear unha base de datos con traballos de investigación (TFG, TFM, Teses de Doutoramento, etc.) e publicacions (monografías, libros, revisras, actas, etc.) referidas á “cidadanía” nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades.
INV_L1.3. Deseñar e desenvolver un programa de investigación interdisciplinar que sitúe as súas principais achegas nos valores da “cidadanía”.
INV_L1.4. Crear e desenvolver un programa de formación en investigación, con investigadores e investigadoras noveis (FPU, FPI, Pre e Posdoutorais, etc.) en valores cívicos que habilite novas canles para a promoción da investigación social e humanística neste ámbito.
183
ámbito
INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA
iniciativas e/ou actuacións cursos académicos
2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020 ..
LIÑA ESTRATÉXICA 2 Mellorar as oportunidades de articulación, coordinación e colaboración entre os diferentes axentes que participan na actividade investigadora do Campus da Cidadanía, promovendo e/ou optimizando alianzas estratéxicas de investigación e innovación.
INV_L2.1. Realizar, cunha intencionalidade diagnóstica e prospectiva, unha avaliación do estado de cuestión actual da investigación existente no Campus da Cidadanía, considerando a actual estrutura e catalogación dos grupos de investigación existentes, así como o seu seguimento bianual.
INV_L2.2. Identificar as necesidades, debilidades e fortalezas existentes na investigación e nos procesos de transferencia de coñecemento das áreas que se adscriben ao Campus da Cidadanía, promovendo iniciativas que permitan afrontalas, e que amplíean as xa identificadas na Análise DAFO.
INV_L2.3. Deseñar un plan de actuación orientado á converxencia, no quefacer investigador, dos diferentes saberes que articulan as Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, así como das Ciencias Experimentais e Tecnolóxicas, na creación e/ou desenvolvemento de novas liñas de investigación cun perfil interdisciplinar, converxentes cos focos estratéxicos que toman como referencia a construción de sociedades inclusivas, innovadoras e reflexivas.
INV_L2.4. Intensificar as actuacións orientadas a mellorar a información e difusión do quefacer investigador da USC nos grupos de investigación que se adscriben ao Campus da Cidadadanía, poñendo en valor as súas achegas e as potencialidades de futuro.
INV_L2.5. Impulsar a participación cidadá e a innovación social na identificación e busca de solucións orientadas aos retos da sociedad.
184
ámbito
INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA
iniciativas e/ou actuacións cursos académicos
2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020 ...
LIÑA ESTRATÉXICA 3 Activar e/ou mellorar os procesos de creación, difusión e transferencia de coñecemento á sociedade, incrementando as sinerxías establecidas con outros campus de especialización, a colaboración con outras entidades e institucións, e a contribución ao emprendemento social.
INV_L3.1. Deseñar e implementar un plan específico de apoio á produción e transferencia de coñecemento do PDI adscrito ás Ciencias Sociais e Xurídicas, ás Artes e Humanidades.
INV_L3.2. Identificar e, no seu caso, crear unha rede de entidades, institucións e empresas colaboradoras coas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, como axentes principais dos vínculos que se establezan en termos de transferencia de coñecemento e prestación de servizos, responsalidade social, realización de eventos conxuntos, etc.
INV_L3.3. Deseñar e implementar un programa de fomento do emprendemento social en colaboración con aquelas instancias da USC que veñen desenvolvendo un labor de mediación entre os procesos formativos e investigadores co tecido socioeconómica da contorna.
INV_L3.4. Deseñar un plan específico de visibilización das artes e dos bens culturais nos Campus de Santiago de Compostela e Lugo, coa vontade de incrementar o recoñecemento da creatividade e a sensibilidade cara a formación artístico-humanística.
185
ámbito
INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA
iniciativas e/ou actuacións cursos académicos
2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020
LIÑA ESTRATÉXICA 4 Poñer en valor a produción científica e as achegas que en materia de I+D+i veñen desenvolvendo as Ciencias Sociais e Xurídicas, as Artes e Humanidades, optimizando os seus indicios de calidade e a súa capacidade para a captación de financiamento externo, contextualizando e mellorando os procesos de formación, avaliación e acreditación dos seus investigadores e investigadoras, tomando en consideración a diversidade que os/as caracteriza.
INV_L4.1. Incentivar a carreira investigadora nas áreas que conforman o Campus da Cidadanía, fomentando a colaboración do alumnado de Grao, Posgrao e Doutoramento cos grupos de investigación.
INV_L4.2. Realizar, con fins dignósticos e prospectivos, unha avaliación que poña de manifesto o estado de cuestión actual e as potencialidades de futuro da investigación do PDI pertencente ás áreas do Campus da Cidadanía atendendo a distintos indicadores e a evidencias científicas.
INV_L4.3. Elaborar e desenvolver unha axenda de investigación “específica” para o Campus da Cidadanía, que tome como referencia os programas de financiamento existentes, ademais de deseñar un plan orientado á captación e ao mantemento de recursos para os/as investigadores/as das súas áreas.
INV_L4.4. Habilitar espazos e tempos para o encontro e o diálogo científico de natureza multi e interdisciplinar, que fomenten o coñecemento mutuo entre os investigadores e investigadoras,así como do conxunto do PDI, individual e colectivamente, organizando sesións de traballo compartido entre eles.
INV_L4.5. Deseñar e implementar un plan de captación e retención do talento –docente e investigador– que dé continuidade ás liñas de investigación existentes, ademais de comprometer o seu labor futuro coas actuacións previstas cara a mellora da Estratexia de Recursos Humanos (HRS).
INV_L4.6. Incentivar e desenvolver a perspectiva de xénero, sempre que sexa factible e/ou aplicable, como unha variable ou dimensión relevante de carácter transversal na definición e nos contidos da investigación que se promova.
186
ámbito
INVESTIGACIÓN e TRANSFERENCIA
iniciativas e/ou actuacións cursos académicos
2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020...
LIÑA ESTRATÉXICA 5 Incentivar os procesos de internacionalización da actividade investigadora e das iniciativas de cooperación interuniversitaria nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades.
INV_L5.1. Incrementar o potencial internacional e de cooperación interuniversitaria na investigación que se desenvolve nas áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, Artes e Humanidades, mediante o deseño e desenvolvemento dun Plan específico de internacionalización da súa investigación.
INV_L5.2. Participar activamente nas actuacións previstas para a dinamización e cooperación no “Programa de apoio ás convocatorias de proxectos internacionais de investigación e cooperación”, contemplado no Plan Estratéxico de Internacionalización da USC (2017-2020).
INV_L5.3. Deseñar un programa de atracción de talento estranxeiro, naqueles ámbitos do saber especializado que nas Ciencias Sociais e Xurídicas, nas Artes e Humanidades teñan máis dificultade para a incorporación e/ou retorno de xoves investigadores, e/ou de investigadores consolidados.
187
ámbito
XESTIÓN, GOBERNANZA e
PROXECCIÓN
iniciativas e/ou actuacións cursos académicos
2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020 ...
LIÑA ESTRATÉXICA 1 Activar e desenvolver distintas iniciativas orientadas a implicar ao conxunto da comunidade universitaria e, máis en particular, ás distintas áreas que conforman o Campus da Cidadanía nas súas propostas, tanto no interior da Universidade de Santiago de Compostela como noutros contextos e realidades, adoptando estruturas e sistemas de gobernanza que garantan o seu funcionamento e viabilidade.
XGP_L1.1. Adoptar unha estrutura de gobernanza e xestión do Campus da Cidadanía que sexa consonte aos modelos de participación, deliberación e toma de decisións contemplados normativamente na Universidade de Santiago de Compostela.
XGP_L1.2. Promover a creación e o desenvolvemento de diferentes consellos, comisións, comités asesores, etc. orientadas a dotar ao Campus da Cidadanía dunha eficiente e diversificada estrutura participativa, deliberativa, consultiva, de asesoramento e/ou de toma de decisións.
XGP_L1.3. Crear unha comisión interdisciplinaria que integre as diferentes áreas de coñecemento das Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, dotando ao Campus da Cidadanía dun órgano de deliberación e decisión mediante o que se articulen e melloren os procesos formativos dos seus títulos.
XGP_L1.4. Potenciar, crear e desenvolver, atendendo a diferentes modalidades e formatos, a utilización de distintas canles para a reflexión, o diálogo, a formación, a proxección social e cultural, a divulgación científica, que sexan consontes coas estruturas organizativas, de xestión e participación da Universidade de Santiago de Compostela.
188
ámbito
XESTIÓN, GOBERNANZA e
PROXECCIÓN
iniciativas e/ou actuacións cursos académicos
2017 2018
2018 2019
2019 2020 2020...
LIÑA ESTRATÉXICA 2 Deseñar e desenvolver, en diferentes formatos e modalidades (impresos, electrónicos, etc.) a imaxe corporativa do Campus da Cidadanía, converxente cun plan de comunicación interno-externa, no seo da propia comunidade universitaria e cara a sociedade, no seu conxunto.
XGP_L2.1. Adoptar e desenvolver unha imaxe corporativa, que co seu correspondente “Manual de Identidade Visual”, satisfaga as necesidades de harmonización e compatibilidade con todas as comunicacións do Campus da Cidadanía e da USC en calquera soporte que se realicen e nas distintas iniciativas que se promovan.
XGP_L2.2. Deseñar e desenvolver un Plan de Comunicación Integral (2017-2020) do e para o Campus da Cidadanía, en converxencia co Plan de Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela.
XGP_L2.3. Deseñar e desenvolver, en colaboración cos responsables dos servizos de apoio á docencia e investigación, de administración, comunicación, etc. da Universidade de Santiago de Compostela un portal Web específico do Campus da Cidadanía.
XGP_L2.4. Adoptar criterios, para que o conxunto dos Centros, Institutos, Departamentos, Grupos de investigación, etc. das áreas de Ciencias Sociais e Xurídicas, das Artes e Humanidades, revisen as súas páxinas Web conciliando a homoxeneización dos seus formatos (na actualidade moi dispares) coa singularidade de cada un deles, contribuíndo a mellorar a “imaxe social” do Campus da Cidadanía e a súa proxección á sociedade.
189
12. Estratexia de financiamento
A estratexia de financiamento que se adopte para a implantación e
desenvolvemento do Campus da Cidadanía deberá sustentarse na
diversificación das súas fontes, cunha aposta decidida pola captación de
recursos a través das alianzas que se establezan con distintas entidades,
axentes, etc. tanto no ámbito da Administración do Estado (a través de distintos
Ministerios, Direccións Xerais, Organismos, etc.) como da Autonómica (Xunta
de Galicia) e Local (Deputacións Provinciais e Concellos), aos que deberán
engadirse aqueles que procedan dos fondos europeos destinados á cobertura
das súas actividades.
En todo caso, o seu aliñamento cos obxectivos e liñas de acción de diferentes
plans, estratexias, etc. da USC, dos Plans de I+D+i de ámbito galego, español,
europeo, etc. tamén poderán facilitar a captación doutros fondos procedentes
da contorna empresarial e social.
As estratexias que se definan a tal fin deberán ser compartidas e
consensuadas mediante os procedementos que se establezan, coa intención
de acadar unha maior competencia e impacto, respecto dos que se tratará de
garantir a máxima viabilidade das actuacións que se promovan –reflectidas
neste Plan Estratéxico e nos Plans de Acción anuais e/ou plurianuais que se
elaboren no futuro– coa vontade de mellorar e optimizar o quefacer cientifico,
académico e social do Campus da Cidadanía e das áreas de coñecemento que
o conforman, tanto na Universidade de Santiago de Compostela (USC) coma
no Sistema Universitario Galego (SUG).
As opcións de financiamento son múltiples, debendo estar dirixidas –no seu
conxunto– a ampliar, reforzar ou complementar as capacidades propias, sexa
no marco da USC, do SUG e/ou doutros contextos nacionais e internacionais.
Sen dúbida, a execución das actuacións contempladas neste Plan Estratéxico
require esforzos financeiros que superan o marco orzamentario ordinario co
que conta a USC, polo que será preciso determinar en función dos
190
correspondentes plans de acción (anuais e/ou plurianuais), as necesidades
orzamentarias requeridas.
A elaboración dun orzamento que axuste as liñas estratéxicas nos diferentes
ámbitos (docencia; investigación e transferencia de coñecemento; xestión
gobernanza e proxección), consonte aos obxectivos formulados e as propostas
de acción-intervención para o período 2018-2020, será obxecto dunha acción
específica, que será incorporada no Plan de Acción que se prevé deseñar e
executar ao longo do ano 2018.