PIEKEREN LOSLATEN - Netwerk GGZ Zuid-West-Vlaanderen · 2020. 5. 12. · GEDACHTEN VISIE:...
Transcript of PIEKEREN LOSLATEN - Netwerk GGZ Zuid-West-Vlaanderen · 2020. 5. 12. · GEDACHTEN VISIE:...
PIEKEREN
LOSLATEN
CGG MANDEL EN LEIE
PSYCHOLOGEN: EVI DE LISSNYDER EN LISELOTTE WYSEUR
WETENSCHAPPELIJKE INZICHTEN
1. STRESS-KWETSBAARHEIDSVISIE
Stress én PERSOONLIJKE STIJL
- Iedereen piekert
- Normale menselijke reactie op externe én interne stress
- Sommigen! Piekeren = typische denkstijl
- Frequent en intens piekeren, niet kunnen loslaten
- Bio-psycho-sociale factoren
Piekeren als kwetsbaarheidsfactor voor ≠ klachten
dus gerelateerd aan ontstaan én onderhoud én herval
2. TRANSDIAGNOSTISCHE VISIE
Angst/depressie én ANDERE KLACHTEN
- Angst en depressie
maar ook bv.
- Eetstoornissen
- Pijnklachten
- Verslaving
- Cardio-vasculaire ziekten
- …
Piekeren als transdiagnostische kwetsbaarheidsfactor
dus gerelateerd aan meerdere psychische én lichamelijke klachten
3. INFORMATIEVERWERKINGSVISIE
Denkinhouden én DENKPROCESSEN
- Denkinhouden, negatieve gedachten
- Angst (piekeren over toekomst) versus depressie (piekeren over verleden)
- Antecedenten - piekeren - negatieve gevolgen
- Onderliggende informatieverwerkingsprocessen!
Piekeren gerelateerd aan disfunctionele aandachtsprocessen
vooral het niet willen en/of niet kunnen loslaten van negatieve gedachten
CURSUS PIEKEREN: INTEGRATIE
WETENSCHAP ÉN PRAKTIJK
LS
1. DOEL
NIET: Niet meer piekeren, inhoud van gedachten veranderen
WEL: PIEKEREN LOSLATEN!
Anders leren omgaan met piekeren, negatieve gedachtenspiraal of vicieuze cirkel leren doorbreken
2. ACHT SESSIES
Reeks van 8 sessies:
Belangrijkste focus:
- Sessie 1: Ervaringen met piekeren + introductie 5G‟s
- Sessie 2: Bewustwording van piekeren + leren doorbreken (technieken gerelateerd aan 5G‟s)
- Sessie 3-6: Leren doorbreken van piekeren (technieken gerelateerd aan 5G‟s)
- Sessie 7: Waarden en doelen in het leven
- Sessie 8: Follow-up/ booster
3. VASTE STRUCTUUR BINNEN DE SESSIES
Vaste structuur binnen élke sessie:
- Aandachtstraining + bespreking
- Overlopen huiswerkopdrachten (observatie, registratie, inoefenen techniek, aandachtsoefening)
- Psycho-educatie (neuro, wetenschap,…)
- Aanleren nieuwe techniek (link met 5G‟s)
- Meegeven nieuwe huiswerkopdracht
- Vragen of opmerkingen van cursusleden
4. TECHNIEKEN OM PIEKEREN LOS TE LATEN
HET 5G-SCHEMA ALS VERTREKPUNT :
GEBEURTENISSEN
GEDACHTEN
GEVOELENS EN GEWAARWORDINGEN
GEDRAG
GEVOLGEN
Gebeurtenis
Lawaai beneden
Gedachten
Het is de poes die iets omver
loopt
Gevoelens
neutraal
Gedrag
Verder slapen
Gevolg
Uitgeslapen zijn
Gebeurtenis
Lawaai beneden
Gedachten
Het is een inbreker
Gevoelens
Angst
hogere hartslag/zweten/…
Gedrag
de hele nacht geen oog meer dicht doen
Gevolg
Erg moe zijn de dag nadien
Gebeurtenis
Een vriend kijkt niet op wanneer hij
passeert
Gedachten
Hij is ver in gedachten verzonken
Gevoelens
Vrolijk gevoel
Gedrag
Hem naroepen en een praatje maken
Gevolg
Een leuke babbel gehad en de
vriendschap blijft goed
Gedachten
Hij negeert me, want hij vindt me niet leuk
Gevoelens
Verdrietig
Gedrag
Verder lopen zonder iets te zeggen,
en thuis in bed gaan liggen
Gevolg
Jezelf de moeite niet waard vinden
en je vriendschap neemt af
Gebeurtenis
Een vriend kijkt niet op wanneer hij
passeert
GEDACHTEN
GEVOELENS
GEWAARWORDINGEN
GEVOLGEN
GEDRAGINGEN
GEBEURTENISSEN
GEDACHTEN
GEVOELENS
GEWAARWORDINGEN
GEVOLGEN
GEDRAGINGEN
GEBEURTENISSEN
GEBEURTENISSEN
BEWUSTWORDING VAN PIEKEREN:
- Zichzelf leren betrappen op piekeren, bewustwording automatische reflex (piekerketting)
- Aandacht voor eerste alarmsignalen (bv. lichamelijk)
- Link met bepaalde omstandigheden (gebeurtenissen, situaties, tijdstippen, plaatsen,…)
- Piekermomenten én piekervrije momenten
GEBEURTENISSEN
GEDACHTENSTOP?
- Niet: “Ik moet stoppen met piekeren, ik mag niet denken…” (cfr experiment witte beer)
Wél: “Het is ok dat ik negatieve gedachten heb, maar ik kies ervoor die negatieve gedachtenspiraal los te laten…”
- Piekeren loslaten verbinden met stop-woord of visueel beeld
Toepassen van een techniek om piekeren los te laten (veranderingsgericht of acceptatiegericht)
GEBEURTENISSEN
STIMULUSCONTROLE: ONTKOPPELING GEBEURTENISSEN EN PIEKEREN
- Doorbreken van de link tussen omstandigheden (situaties, tijdstippen, plaatsen,…) en piekeren
- Via enerzijds: verandering omstandigheden
- Via anderzijds: aanpak piekeren (techniek)
GEBEURTENISSEN
VAST PIEKERMOMENT
- Doel: piekeren loskoppelen van andere situaties en koppelen aan een vast moment
- Vooraf bepaald tijdstip waarop men moet piekeren
- Tijd: Ongeveer 10 à 15 min, aantal keer per week, best niet voor het slapengaan
- Plaats: Plek waar men niet zoveel komt, erna de ruimte verlaten
- Neerschrijven van piekergedachten
- Werkt niet bij iedereen!
GEDACHTEN
GEVOELENS
GEWAARWORDINGEN
GEVOLGEN
GEDRAGINGEN
GEBEURTENISSEN
GEDACHTEN
VISIE:
- Gedachten zijn géén feiten (observatie), maar interpretaties/oordelen
- Gedachten zijn niet waar of onwaar, maar helpend of saboterend
- Het doel is niet het veranderen van de inhoud van gedachten,
wél anders leren omgaan met gedachten (leren loslaten)
- Wederzijdse interactie tussen gedachten en gevoelens
- Gedrag minder laten sturen door gedachten en gevoelens
- 5G schema: onderlinge verbanden zien
GEDACHTEN
DENKSPRONGEN:
- Zwart-wit denken
- Oververalgemenen
- Selectief waarnemen
- Rampscenario‟s
- Emotioneel redeneren
- Persoonlijk nemen
- Anderen de schuld geven
- Gedachten lezen
GEDACHTEN
DE GELAAGDHEID VAN GEDACHTEN
- Ervaringen in kindertijd: Kerngedachten/schema’s: hoe je jezelf/wereld/anderen bekijkt, „IK BEN‟… voorspelbaarheid
Bv verlaten door vaderfiguur: ‘ik ben het niet waard om graag gezien te worden’ , ‘mensen kunnen plots uit je leven verdwijnen’
- Aannames: als/dan gedachten om de wereld voorspelbaar te maken, ontstaan in de kindertijd. Vaak zwart-wit, toch blijven we ze trouw
Bv ‘Als ik mijn best doe om mijn partner zoveel mogelijk te pleasen, dan zal hij/zij mij niet verlaten’
Bv ‘Als ik iedereen op een veilige afstand hou, word ik niet gekwetst’
- Automatische gedachten: wat gaat er nu door je hoofd?
Bv ‘Zie je wel, die moet ook weer niets van mij weten…’
GEDACHTEN
AUTOMATISCHE GEDACHTEN
GEDACHTEN
GEVOELENS
GEWAARWORDINGEN
GEVOLGEN
GEDRAGINGEN
GEBEURTENISSEN
GEVOELENS EN GEWAARWORDINGEN
Piekeren als vermijdingsstrategie tav gevoelens en gewaarwordingen
- Lichamelijke signalen als alarmsignaal
- Stilstaan bij gevoelens en gewaarwordingen
Aandachttraining: opbouw mbt moeilijkheidsgraad (cfr mindfulnesstechnieken)
- Ademhaling
- Lichamelijke gewaarwordingen
- Dagelijkse activiteit (bv. eten, tanden poetsen,…)
- Zintuigen (bv muziek,…)
- Oncomfortabele lichamelijke gewaarwordingen
- Negatieve emoties
- Hartmeditatie
GEVOELENS EN GEWAARWORDINGEN
Houding/attitude is heel belangrijk:
- Verschil tussen ervaring en oordelen
- Mildheid tav zichzelf
- Doel is niet aandacht lang kunnen richten, maar eerder flexibiliteit aanleren
- Training is heel belangrijk (cfr trainen spier)
- Formele oefenen en informele oefenen
GEDACHTEN
GEVOELENS
GEWAARWORDINGEN
GEVOLGEN
GEDRAGINGEN
GEBEURTENISSEN
GEDRAGINGEN
Piekeren doorbreken door DOEN, afleidingstechnieken
- Eerste helpende techniek bij aanvang cursus
- Evenwicht draaglast – draagkracht
- Evenwicht “alleen-samen” en “actief aanpakken - stilstaan”
- Niet kwantiteit aan activiteiten telt, maar de kwaliteit
- Doen van activiteiten mét aandacht is heel belangrijk
- Activiteitenmatrix: geniet – nuttig – waardevol
GEDRAGINGEN
GEDACHTEN
GEVOELENS
GEWAARWORDINGEN
GEVOLGEN
GEDRAGINGEN
GEBEURTENISSEN
GEVOLGEN
Positieve psychologie en Acceptance and Commitment Therapy
- Positieve psychologie ≠ Positief denken
- Maar bewuster (durven) stilstaan bij ervaringen die een positieve invloed hebben
- Zowel bewuster zien van alledaagse activiteiten die positieve rol hebben, als inbouwen van (kleine) positieve ervaringsmomenten
- Piekeraars hebben vaak veel minder aandacht voor het positieve (dankbaarheidsoefening, hartmeditatie,…)
- Waarden en doelen in het leven
GEVOLGEN
Waarden in je leven
GEVOLGEN
GEDACHTEN
GEVOELENS
GEWAARWORDINGEN
GEVOLGEN
GEDRAGINGEN
GEBEURTENISSEN
SESSIE 8
Follow-up/booster
…
4. ONDERZOEK
CGG Mandel en Leie: piekercursus
- Meerwaarde tav individuele behandeling?
- Impact op andere factoren dan piekeren?
- Wat werkt voor wie?
- ROM? Kwantitatieve metingen (vragenlijsten), maar ook kwalitatieve interviews
- Welke metingen? Symptomen, onderliggende processen, levenskwaliteit,…?
- Follow-up?
- Welke populatie?
5. SETTING: WAAR VOLGEN?
UZ Gent: piekercursus polikliniek psychiatrie
CGG Mandel en Leie: piekercursus
- Groepsaanbod
- Voorlopig! Volwassenen die individuele begeleiding volgen in de volwassenteams van CGG
- Telkens 1 cursus najaar en voorjaar
- Toekomst? Samenwerking andere centra?
- Max 8 deelnemers
- Doelpubliek: Angstige en depressieve klachten (kan in toekomst uitgebreid worden)
5. SETTING: WAAR VOLGEN?
CM Zuid-West-vlaanderen
Vorming plus
PritLink Roeselare
6. REFERENTIE BOEK
De training is gebaseerd op het zelfhulpboek “Loslaten, ik pieker als ik niet tegenwoordig ben”
geschreven door Roland Rogiers, Eva Buytaert, Evi De Lissnyder, Marianne Hendrickx en Dirk
Van den Abbeele. Dit boek is uitgegeven bij Academia Press in 2013 (ISBN 9789038220383).
6. REFERENTIE BOEK