Phuket Rajabhat University Academic Journal -...

.llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllA

วารสารวชาการมหาวทยาลยราชภฏภเกต ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

Phuket Rajabhat University Academic Journal Volume 12 No. 2 July – December, 2016

ISSN 1905 -162X

อตลกษณครดในดวงใจ เกดพงศ จตรหลง การพฒนา รปแบบการจดการ เ รยน รวทยาศาสตรตามแนวคดการเ รยน ร โดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพ อเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5

จตรลดา ทองอนตง, เพลนพศ ธรรมรตน,

อษา ปราบหงษ

การออกแบบสอวดทศนเพออนรกษศลปวฒนธรรม “ร าโทน-นกพทด” ถายทอดแกกลมเยาวชน

เมธาว แกวสนท, กรกฎ จ าเนยร

ความสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรม ใบไมสเขยวกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรมในจงหวดภเกต

วนดา หาญเจรญ

ความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครวทยาศาสตรเพอการจดการเรยนรบรณาการบรบทชมชนทองถนและปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ศรวรรณ ฉตรมณรงเจรญ

การศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจในการบรหารคณภาพทวทงองคการกบผลด าเนนงานขององคการในธรกจภาคการผลต

อตมนต ยพกรณ, บดนทร รศมเทศ,

ทพยรตน, เลาหวเชยร การพฒนามาตรฐานวชาชพส าหรบผฝกสอนกฬาแบดมนตน ณฐวฒ สทธชย,

อจฉรา เสาวเฉลม บทบาทของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานกบการรบใชสงคม ชรวฒน นจเนตร

การศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ

ธณชนนท ศรงาม, อดล นาคะโร

การออกแบบสอนทรรศการเพอผพการทางสายตาในพพธภณฑทองถนกรงเทพฯ สมชชา อภสทธสขสนต, วฒนพนธ ครฑะเสน

การสอสารความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตการสอสาร ความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ

เสาวลกษณ ชนะกล, มณฑนา นวลเจรญ

การสอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ

ใหแกนกเรยนนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน

ออนพกร หนเงน, มณฑนา นวลเจรญ

วารสารวชาการมหาวทยาลยราชภฏภเกต

บรรณาธการทปรกษา อธการบด มหาวทยาลยราชภฏภเกต รองอธการบด มหาวทยาลยราชภฏภเกต

บรรณาธการ ผศ.ดรณ บณยอดมศาสตร ผชวยบรรณาธการ -

กองบรรณาธการกตตมศกด ศ.ดร.สภางค จนทวานช จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รศ.ดร.คณหญงสมณฑา พรหมบญ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ศ.วรณ ตงเจรญ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ศ.ดร.สมคด เลศไพบรณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร รศ.ดร.เพชรนอย สงหชางชย มหาวทยาลยสงขลานครนทร

รศ.ดร.เทดชาย ชวยบ ารง สถาบนพฒนบรหารศาสตร

กองบรรณาธการ รศ.ดร.สมาน อศวภม มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน ผศ.ดร. พรพนธ เขมคณาศย มหาวทยาลยทกษณ ผศ.ดร.สมสงวน ปสสาโก มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ผทรงคณวฒ รศ.ดร.สมาน อศวภม มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน รศ.ดร.บวพนธ พรหมพกพง มหาวทยาลยขอนแกน ดร.พจนย ทรพยสมาน มหาวทยาลยทกษณ ผศ.ดร.สรขวญ ถรสตยาพทกษ มหาวทยาลยสงขลานครนทร รศ.วนจ วรยางกร 29/16 หม 9 ต.บางพด อ.ปากเกรด นนทบร 11120 ผศ.ดร.กลวรา สวรรณพมล มหาวทยาลยราชภฏภเกต ผศ.ดร.อรไท ครชเวโช มหาวทยาลยราชภฏภเกต รศ.ดร.ชรวฒน นจเนตร มหาวทยาลยราชภฏภเกต ผศ.ดร.ปราโมทย เงยบประเสรฐ มหาวทยาลยราชภฏภเกต ดร.บณฑต อนยงค มหาวทยาลยราชภฏภเกต รศ.ดร.ชศกด เอกเพชร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน ดร.มนตร วรยางกร 29/16 หม 9 ต.บางพด อ.ปากเกรด นนทบร 11120 ดร.กมลมาลย ทพยรตน ส านกงานเขตพนทการศกษาจงหวดภเกต

เจาของ มหาวทยาลยราชภฏภเกต

วตถประสงค เพอเผยแพรผลงานทางวชาการ และผลการศกษา วจยทางดานการศกษา สงคม ตลอดจนดานการบรหารธรกจ และเรองอนๆ ทเกยวของแกคณาจารย นกศกษา และผสนใจ

โดยตนฉบบทตพมพจะตองไดรบการกลนกรอง (Peer review) จากผทรงคณวฒทกองบรรณาธการเรยนเชญ

ส านกงาน กองบรรณาธการวารสารวชาการมหาวทยาลยราชภฏภเกต ส านกงานบณฑตศกษา ตกอ านวยการ หอง 113 มหาวทยาลยราชภฏภเกต อ าเภอเมอง จงหวดภเกต 83000

หมายเลขโทรศพท 076-222370, 076-240474-7 ตอ 1400 โทรสาร 076-211778

บทความหรอขอคดเหนใดๆ ทปรากฏในวารสารเปนวรรณกรรมของผเขยนโดยเฉพาะ

มหาวทยาลยราชภฏภเกตและบรรณาธการไมจ าเปนตองเหนดวย

Phuket Rajabhat University Academic Journal

Volume 12 No. 2 July – December, 2016

สารบญ

1. อตลกษณครดในดวงใจ 1

2. การพฒนารปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนร โดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5

26

3. การออกแบบสอวดทศนเพออนรกษศลปวฒนธรรม “ร าโทน-นกพทด” ถายทอดแกกลมเยาวชน

57

4. ความสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรม ใบไมสเขยวกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรมในจงหวดภเกต

81

5. ความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครวทยาศาสตรเพอการจดการเรยนรบรณาการบรบทชมชนทองถนและปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

107

6. การศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจในการบรหารคณภาพทวทงองคการกบผลด าเนนงานขององคการในธรกจภาคการผลต

140

7. การพฒนามาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน 163

8. บทบาทของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานกบการรบใชสงคม 193

9. การศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ

227

10. การออกแบบสอนทรรศการเพอผพการทางสายตาในพพธภณฑทองถนกรงเทพฯ 274


ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559

Phuket Rajabhat University Academic Journal

Volume 12 No. 2 July – December, 2016

สารบญ (ตอ)

11. การสอสารความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตการสอสาร ความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ

295

12. การสอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ใหแกนกเรยนนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน

324





1

อตลกษณครดในดวงใจ1 Identity of Good Teacher in Heart1

เกดพงศ จตรหลง2

Kerdpong Jitlung บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการกอรปและอตลกษณครดในดวงใจ โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ ใชแนวคดหลก 4 แนวคด คอ แนวคดอตลกษณ แนวคดทฤษฎสญญะวทยา แนวคดวาทกรรมตามแนวทางของนอรแมน แฟรคลาฟและแนวคดเรองพนท โดยมพนทศกษา คอ สถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตรง เขต 1 โดยกลมผใหขอมลหลก ประกอบดวย ครดในดวงใจ ผบรหารสถานศกษาทมครดในดวงใจ เพอนรวมงาน นกเรยน และผปกครองนกเรยน กลมละ 4 คน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสมภาษณเชงลกผใหขอมลหลก ผลการวจย พบวา กระบวนการสรางวาทกรรมครดในดวงใจถกสรางขนมาจากการตความจากตวบทซงเปนประเพณ อดมคต คานยม กฏเกณฑกตกาตาง ๆ ทผานมาในอดตและปจจบนทถกสรางขนจนกลายเปนธรรมเนยมปฏบต ในมตภาคปฏบตการทางวาทกรรม ครดในดวงใจไดเลอกสรรวถทางในการปฏบตตน เพอแสดงและสรางอตลกษณความเปนครดในดวงใจ ในมตภาคปฏบตการทางสงคม เปนการถายทอดอดมการณของสงคมผานโรงเรยน เพอใหครดในดวงใจปฏบตตามบรรทดฐานของสงคม อตลกษณของครดในดวงใจมหลากหลายลกษณะ กระบวนการสรางอตลกษณของครดในดวงใจถกสรางโดยการนยามตวเอง และถกสรางโดยผานการปฏสมพนธระหวางบคคลในสถานศกษา มการทบซอนระหวางอตลกษณ อตลกษณมไดจ าเปนตองมหนงเดยวแตอาจมหลากหลายอตลกษณประกอบรวมกนในบคคลคนเดยว อตลกษณของครดในดวงใจ คอ การสรางตวตนผานการท างานเกนเกณฑมาตรฐาน

1 วทยานพนธ หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาพฒนามนษยและสงคม คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร,2558 2นกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาพฒนามนษยและสงคม



2

การใชระเบยบวนยเปนแบบอยางในการด าเนนชวตและปฏบตงาน การใชระบบคณธรรม จรยธรรมในการปฏบตราชการ และการเสยสละเพอสวนรวมมากกวาสวนตน ค ำส ำคญ : อตลกษณ / ครดในดวงใจ Abstract The research was aimed to study the reconstituting of Good Teacher in Heart and identity of Good Teacher in Heart. Four major types of concepts were used, namely, identity concepts, semiology theory, discourse analysis based on Norman Fairclough and area concepts. The study area was schools under the Office of Educational Service Area in Trang 1. The major informants were good teachers in heart, administrators, friends, students and student guardians; groups of four people. The research instruments were in-depth interviews. The results showed that building discourse of good teacher in heart or constituting process performed was produced by interpreting text which in cluded culture, ideal, popularity, regulation, and rule in the past and present, then became a mannerism. In the dimension of practical discourse, good teacher in heart cadets selected the ways to show and build their identities. In the dimension of social practice, there was the social ideology transmission through the school as a social norm, that identity of good teacher in heart was of various characteristics. There were individual self-identity and shared self-identity. There were existence over benchmark, discipline foe life style and performance, morality and ethics for government service, and sacrificing. Keyword: identity / Good Teacher in Hearth



3

บทน ำ จากอดตจนถงปจจบนครเปนผ มบทบาทส าคญยงในการก าหนดอนาคต ของคนในชาตเพราะครเปนผ ทใกลชดผ เรยนทสดครจงมภาระหนาทในการเตรยม ความพรอมสรางเสรมสตปญญาเปนผ ใหเครองมอในการแสวงหาความรและเปน ผจดประกายแหงการเรยนรกระตนการใฝรใฝเรยนใหผ เรยนสามารถเรยนรสงใหมได รวมทงปลกฝงกลอมเกลาคณธรรมจรยธรรมและคานยมทพงประสงค สอนทกษะชวตใหสามารถท างานและด ารงชวตรวมกบผอนได สงส าคญครตองมจตเมตตา กรณาผ เรยนเปนพนฐาน มอดมการณทมเทเสยสละ มความจรงใจเปนแบบอยางทดใหกบศษยและมงมนพฒนาการศกษาชาตจนเกดผลดตอการพฒนาประเทศชาตดง พระราชด ารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา (ศกรนทร สวรรณโรจน, 2550 : 52) ความเปนครนนประกอบขนดวยสงทมคณคาสงหลายอยาง อยางหนงไดแกปญญาคอ ความรทดประกอบดวยหลกวชาอนถกตองทกระจางแจงในใจ รวมทงความฉลาด ทจะพจารณาเรองตาง ๆ ตลอดจนกจทจะท า ค าทจะพดทกอยางไดโดยถกตองดวยเหตผลอยางหนงไดแก ความดคอ ความสจรตความเมตตา กรณาเหนใจและปรารถนาดตอผ อนโดยเสมอหนาอกอยางหนงไดแก ความสามารถทจะเผอแผและถายทอดความรความดของตนเองไปยงผอนอยางไดผลความเปนครมอยแลวยอมฉายออกใหผ อนไดรบประโยชนดวยกลาวคอ ความแจมแจงแนชดในใจยอมสองแสดงความรออกมาใหเขาใจตามไดโดยงาย และความหวงดโดยบรสทธใจยอมนอมน าใหเกดศรทธาแจมใส มใจพรอมทจะรบความรความดดวยความชนบาน ทงพรอมจะรวมงานดวยโดยเตมใจและมนใจโดยนยน ผทไดรบแสงสวางแหงความเปนครจงเปนผ ใฝหาความรใฝหาความดทงตงใจและเตมใจทจะชวยเหลอสนบสนนผ อนโดยบรสทธ จะประกอบกจการใดกจะท าใหกจการนนด าเนนไปโดยสะดวกราบรนและส าเรจประโยชนทมงหมายไดโดยสมบรณผทมความเปนครสมบรณในตวนอกจากจะมความดดวยตนเองแลวจงยงจะชวยใหทกคนทมโอกาสเขามาสมพนธเกยวของบรรลถงความดความเจรญไปดวย”



4

สภาพสงคมโลกทเปลยนแปลงในปจจบนรวมทงคณภาพของผ เรยนทสะทอนจากผลสมฤทธทางการศกษาของผ เรยนต าลง ผลกดนใหครตองมสมรรถนะสงขน มมมองหนงของการผลตคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพ คอ การพฒนาสมรรถนะทางวชาชพตามระดบชนของหนาทหรอต าแหนงงานทก าหนด ไวแลว โดยเฉพาะครซงสามารถสรางเปนหลกสตรในระบบการฝกหดครหรอเพมพน ไดจากหลกสตรและประสบการณในการฝกอบรมประจ าการ ทงนสมรรถนะทสงขน ของครไมจ าเพาะแตเพยงการจดการเรยนรทสอดคลองกบประสบการณของนกเรยนเทานน แตยงตองสามารถเผชญสถานการณของสงคมทงในปจจบนและอนาคตได (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556 : 70) จากเหตผลและความจ าเปนดงกลาวจงไดมการตราพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 ขน โดยมสาระส าคญในหมวด 4 มาตรา 22 ก าหนดวา การจดการเรยนการสอนตองยดวาผ เรยนส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผ เ รยนเกดการเรยนร สามารถพฒนา ตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ แตการปฏรปการศกษา จะส าเรจไดตองมผ น า การปฏรปทพฒนาการเรยนการสอนตามแนวการปฏรปการเรยนร ทเนนผ เ รยน เปนส าคญจะเกดขนไดจะตองอาศยคร บคลากรทางการศกษาท รและเขาใจกระบวนการเรยนร และพฒนาปรบปรงวธการสอนของตนอยางตอเนอง ดงนนส านกงานพฒนาครและบคลากรทางการศกษา จงไดยกยองใหรางวลเชดชเกยรตผ ปฏบตงานดเดนดานการเรยนการสอนทเนนเดกเปนส าคญ จงไดด าเนนการ “โครงการครดในดวงใจ” ซงไดด าเนนการมาตงแต ป พ.ศ.2547 เปนตนมา เพอสรรหาและคดเลอกครสายงานการสอน ผ เปนทศรทธายกยองยอมรบของนกเรยน เพอนครและสงคมวาเปนแบบอยางของผมจตวญญาณแหงความเปนคร และไดทมเทเสยสละเพอชวยเหลอดแลนกเรยนอยางตอเนองจนเกดผลงานเปนทประจกษ โดยเปน ผ ทมผลงานสงผลตอการยกระดบผลสมฤทธของนกเรยน ทงนนกเรยนทอยใน ความรบผดชอบสวนใหญมผลการประเมนมาตรฐานในเกณฑด หรอมพฒนาสงขน ตามล าดบ โดยมการคดเลอกครผสอน ทกสาขาวชา ตงแตระดบปฐมวย ประถมศกษา



5

มธยมศกษาและส านกงานบรหารงานการศกษาพเศษในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทวประเทศ ครดในดวงใจคอ ผ ทถอปฏบตตามระเบยบและแบบธรรมเนยมอนดงาม ของสถานศกษาและถายทอดวชาความรโดยไมบดเบอนและปดอ าพราง ไมน าหรอ ยอมใหน าผลงานทางวชาการของตนไปใชในทางทจรตหรอเปนภยตอมนษยชาต คร คอ บคคลทมหนาท หรอมอาชพในการสอนนกเรยน เกยวกบวชาความร หลกการคด การอาน รวมถงการปฏบตและแนวทางในการท างาน โดยวธในการสอนจะแตกตางกนออกไปโดยค านงถงพนฐานความร ความสามารถ และเปาหมายของนกเรยนแตละคน การศกษาอตลกษณของครดในดวงใจ จรงแลวเปนการใหความหมายไปในมมมองของการแสดงความรสกนกคดทบคคลมตอตนเองวา “ฉนคอใคร” เราเหมอนหรอตางจากคนอนอยางไร ซงจะเกดขนจากการปฏสมพนธระหวางตวเรากบคนอ น โดยผานการมองตนเองและการทคนอนมองเรา (Woodward,1997 อางถงใน อภญญา เฟองฟสกล, 2546 : 5) อตลกษณจงตองการความตระหนกในตวเราและพนฐานของการเลอกบางอยาง นนคอเราจะตองแสดงตนหรอยอมรบอยางตงใจกบอตลกษณทเรา เลอก ความส าคญของการแสดงตนวาเราเปนครดในดวงใจ กคอ การระบไดวาเราม อตลกษณเหมอนกบกลมหนงและมความแตกตางจากกลมอนอยางไรและฉนเปนใคร อตลกษณของครดในดวงใจ อาจจะมความแตกตางกนทงนอาจจะขนอยกบมมของแตละบคคลและขนอยกบพลวตรหรอความลนไหลของกระแสการเปลยนแปลงของโลกยคปจจบน ทงในเรองของการพฒนาประเทศและการเปลยนแปลงในเรองของการปฏรปการศกษา การปฏรปครและบคลากรทางการศกษา ปจจบนพบวา สงคมรอบตวเกดการเปลยนแปลงอยางมากมาย มสงตาง ๆ ทเขามากระทบท าใหคณภาพชวตครเรมปรบเปลยนไป จงเปนสงทนาสนใจวาความเปลยนแปลงทเกดขนจะท าใหอตลกษณ ของครดในดวงใจเปนอยางไร ในการก าหนดอตลกษณของครดในดวงใจเกดขนทงสองดานทงจากการมองผานของคนในพนททเรยกวามมมองของคนในวงการศกษาและคนนอกวงการศกษา ท าใหเกดความนาสนใจวาอ านาจในการก าหนดหรอบอกวาครด



6

ในดวงใจเปนอยางไรนน เกดขนหรอถกสรางขนมาจากใคร หรอใครมอ านาจในการก าหนด อตลกษณของความเปนครดในดวงใจ การศกษาอตลกษณนนมมมมองในการศกษาทหลากหลาย ไมวาจะเ ปนอตลกษณเรองของเชอชาต เพศ คนชายขอบ หรอแมแตคนกลมนอยซงเปนวฒนธรรม ยอยในสงคมทมกจะขาดพนทในการสอสารความเปนตวตนของตนเองกมผ ให ความสนใจศกษาเชนกน การศกษาอตลกษณของคนกลมหนงซงมความนาสนใจไมแพกนนนกคอ อตลกษณของคร ปจจบนพบวาสงคมรอบตวเกดการเปลยนแปลง อยางมากมาย มการเปลยนดานการศกษา มการปฏรปการศกษา มสงตาง ๆ ทเขามากระทบท าใหชวตของคนเ รมปรบเปลยนไป จงเปนสงทนาสนใจวาทามกลาง ความเปลยนแปลงท เ กดขนอตลกษณของครเหลานนเปนอยางไร โดยเฉพาะ ในการก าหนดอตลกษณของครดในดวงใจทงจากการมองผานคนทอยในแวดวงการศกษาและคนทอยนอกสถานศกษา เขามมมมองอยางไร ท าใหเกดความนาสนใจทวาอตลกษณของครดในดวงใจมลกษณะอยางไร ซงยงไมมผ ใดไดศกษาวจยในเรองน โดยเฉพาะ นอกจากน Foucault (1984 อางถงใน ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, 2543 : 19) ไดกลาววา วาทกรรม (Discourse) หมายถง ระบบและกระบวนการสรางและผลต (Constitute) อตลกษณ (Identity) และความหมาย (Significance) ใหกบสรรพสงตางๆ ในสงคมทหอหมเราอย ไมวาจะเปนความร ความจรง อ านาจ หรอตวตนของเราเอง นอกจากนนแลว วาทกรรมยงคงท าหนาทตรงสงทสรางขนมานนใหด ารงอยและเปนทยอมรบของสงคมในวงกวาง วาทกรรมจะเปนตวก าหนดกฎเกณฑ เงอนไข และกลไกตาง ๆ ในการพด การเรยน ในเรองราวตาง ๆ ในรปแบบตางๆ ท าใหระบบจะ เปนตวก าหนดกฎเกณฑ เงอนไข และกลไกตาง ๆ ซงจะรวมถงจารตปฏบต ความคด ความเชอ คณคา และสถาบนตางๆในสงคมทเกยวของกบเรองนนๆ กฎเกณฑนจะเปนตวก าหนดการด ารงอย การเปลยนแปลงหรอการเลอนหายของสรรพสงจะควบคไป สงตาง ๆ ทสงคมสรางขน



7

ดวยเหตผลดงกลาวขางตน ผ วจยจงมความสนใจวเคราะหวาทกรรมครด ในดวงใจ เพอท าความเขาใจถงกระบวนการสรางอตลกษณครดในดวงใจ ในการศกษาจากตวบท (Text) ทถกสรางขนจนกลายเปนธรรมเนยมปฏบต ในภาคปฏบตการ ทางวาทกรรม (Discursive Practice) สถานศกษาในฐานะผ ผลตไดน าตวบทมาใชอยางไรในกระบวนการสราง การผลตซ า เผยแพรอตลกษณครดในดวงใจ จนสะทอนเปนทปรากฏและยอมรบของผ ทพบเหนดงนนการศกษาของผ วจยในครงนจงเหนความส าคญของอตลกษณครดในดวงใจจงมขอค าถามวาครดในดวงใจถกสรางขนมาอยางไร ถกสรางขนมาโดยกระบวนการทางสงคมหรอจากตวชวดของการประเมน และครดในดวงใจควรจะมอตลกษณอยางไรทงจากการมองผานคนทอยในแวดวงการศกษาและคนทอยนอกสถานศกษา เขามมมมองอยางไรและมวธการอยางไรในการสราง อตลกษณของครดในดวงใจ รวมถงผลทเกดขนจากการสรางอตลกษณของครด ในดวงใจเปนอยางไร ผลทเกดขนตอการปรบเปลยนอตลกษณ และจะสามารถด ารงศกดศรและจะรกษาอตลกษณของความเปนครดในดวงใจใหไดนนอยางไร มากนอย แคไหน ผวจยจงจ าเปนตองศกษาเพอท าความกระจางในเรองนใหชดเจนยงขน วตถประสงค เพอศกษาการกอรปและอตลกษณครดในดวงใจ วธกำรวจย ขอบเขตของกำรวจย การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ใชการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) เปนการสมภาษณแบบเจาะจงกบกลมเปาหมาย ทเปนผ ใหขอมลหลก (Key Informants) ประกอบดวย ครดในดวงใจ ผบรหารสถานศกษา ทมครดในดวงใจในสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตรง เขต 1 เพอนรวมงาน นกเรยน และผปกครองนกเรยน กลมละ 4 คน ซงกลมบคคลดงกลาวผวจยไดคดเลอกผทมสวนเกยวของ มสวนไดสวนเสยกบครดในดวงใจ โดยครดในดวงใจเปนผซงไดรบการคดเลอกจากส านกงานเขตพนทการศกษาตนสงกด เพอนรวมงาน



8

เปนผทท างานในโรงเรยนเดยวกน นกเรยนทครดในดวงใจสอนอยดวย และผปกครองนกเรยน ทเปนผปกครองของนกเรยนทครดในดวงใจสอนอย มประเดนในการสมภาษณโดยใชแนวค าถามทวางไวรวมทงการศกษาจากเอกสาร โดยมพนทศกษา คอ สถานศกษา ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตรง เขต 1 เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสมภาษณเชงลกผ ใหขอมลหลก วเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยน าขอมลทเกบรวบรวมน ามาแยกแยะประเภทของขอมล ถาเปนขอมลประเภทเดยวกน จะจดใหอยในหมวดหมเดยวกน เมอท าการจดหมวดหมของขอมล แตละประเภทแลว จงน ามาถอดรหส เพอสรางขอสรปเชงอปนยและน าเสนอผลการวจยเชงพรรณาวเคราะห แนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคด งานวจยชนนมวตถประสงคเพอศกษาการสรางอตลกษณครดในดวงใจ โดยใชแนวคดหลก 4 แนวคดคอ แนวคดอตลกษณมาวเคราะหตวตนของครดในดวงใจ ในมมมองเชงพนท มมมองของคนในและคนนอก สวนแนวคดสญญะวทยาและ การสรางความหมาย สญญะวทยาเปนทฤษฎทน ามาอธบายการสอสารของมนษยวา การสอสารคอจดก าเนดของความหมาย ซงการศกษาแนวนจะไมสนใจความลมเหลวของการสอสาร และไมเกยวของกบประสทธผลและความถกตอง แตเปนแนวทางการศกษาเชงสงคมหรอความแตกตางของวฒนธรรมระหวางผ ใหและผ รบสาร ตลอดจนความหลากหลายของความหมายภายในระบบภาษา วฒนธรรม ในการน าแนวคดทฤษฎสญญะวทยามาศกษาอตลกษณของครดในดวงใจนน จะสนใจวา ความหมาย (Signification) ของครดในดวงใจเกดขนไดอยางไร มกระบวนการสราง อยางไร เจรญเตบโต ไดอยางไร โดยมการสอสารเปนปจจยส าคญ แนวคดวาทกรรม ใชวธวเคราะหวาทกรรม (Discourse Analysis ) ตามแนวทางของนอรแมน แฟรคลาฟ (Norman Fairclouhh,1992. อางถงใน พทกษ ศรวงศ, 2542 : 18-22) เปนแนวทางในการศกษาซงประกอบดวย 3 มต คอ ตวบท (Text) คอ แบบธรรมเนยม ประเพณ อดมคต คานยม ความเชอกฏเกณฑ กตกาตางๆ ทงทผานมาในอดตและ



9

ในปจจบนทไดถกสรางความชดเจนจนกลายเปนธรรมเนยมปฏบต ภาคปฏบตการ ทางวาทกรรม (Discursive Practice) คอ กระบวนการสราง การผลตซ า เผยแพรตวบทซงจะมความแตกตางกนตามบรบทของสงคม ภาคปฏบตการทางสงคม (Social Practice) เปนการถายทอดอดมการณทางสงคมผานสถาบนการศกษาเพอใหครด ในดวงใจประพฤตปฏบตตนเปนไปตามบรรทดฐานตามทสงคมตองการใหเปน และแนวคดเรอง พนท โดยความหมายแลวมการเปลยนแปลงตลอดเวลา เนองจากผมอ านาจในการสถาปนาความหมายมหลายกลม ในหลายสถานการณ ความหมายตอพนทจง มทงเสรมซงกนและกน และความหมายทมการขดแยงกน ซงพนทนนเปนแหลงรวม ไปดวยการสรางความหมายเพอชวงชงความสมพนธเชงอ านาจ ซงสามารถน ามาวเคราะหในเรองของพนทแตละพนททครดในดวงใจมการปฏบตงาน และมปฏสมพนธในการท างานกบบคคลกลมตาง ๆ ไมวาจะเปนเพอนคร ผบรหาร นกเรยน และผปกครอง ผลกำรศกษำ ผวจยสรปผลการศกษาไว 2 ประการ ดงน 1. การกอรปของครดในดวงใจ ผลจากการศกษาแสดงใหเหนถงปรากฏการณวาทกรรมครดในดวงใจในการสรางอตลกษณของครดในดวงใจ ซงกระบวนการกอรปตวตนของครดในดวงใจมไดมมาแตก าเนด หากแตเปนสงทถกสรางขนดวยกระบวนการฝกฝนอบรมขดเกลา ซงเกดจากมตของตวบท และภาคปฏบตการทางวาทกรรม ในสถานศกษา ไดมกระบวนการผลตซ า การเผยแพรและการใชตวบทในการสราง อตลกษณครดในดวงใจในดานการปฏบตการจดการเรยนการสอน ดานศลธรรมจรรยาบรรณและอดมคต และดานบคลกภาพ 2. อตลกษณครดในดวงใจ จากการศกษาพบวา อตลกษณครดในดวงใจ มหลากหลายลกษณะ เชน การสรางตวตนผานการท างานเกนเกณฑมาตรฐาน การใชระเบยบวนยเปนแบบอยางในการด าเนนชวตและปฏบตงาน การใชระบบคณธรรม จรยธรรม ในการปฏบตราชการ และการเสยสละเพอสวนรวมมากกวาสวนตน โดยการสราง อตลกษณนน ไมไดมเพยงอตลกษณอยางใดอยางหนงเพยงเทานน หากแตการสราง อตลกษณของบคคล สามารถเกดจากการประกอบรวมความหลากหลายของอตลกษณ



10

เขาไวดวยกน ทงนความหลากหลายดงกลาว จะถกน าเสนอใหปรากฏออกมา ในสถานการณตาง ๆ ภายใตการนยามตนเองของครดในดวงใจจ ากเ งอนไขความสมพนธทมในพนทนน ซงเขามามสวนรวมโดยตรงตอการสรางอตลกษณใหปรากฏขน ผลการศกษาลกษณครดในดวงใจนน มหลากหลายลกษณะ ดงน 1. กำรสรำงตวตนผำนกำรท ำงำนเกนเกณฑมำตรฐำน 1.1 สอนโดยยดนกเรยนเปนศนยกลำง คณสมบตประการส าคญประการหนงของการเปนคร ตองจดการเรยนการสอนนกเรยนเพอใหมพฒนาการทง 4 ดาน คอ ดานรางกาย อารมณ สงคมและสตปญญา ครจะตองสอนนกเรยนโดยยดนกเรยนเปนส าคญ กลาวคอ ตองยดนกเรยนเปนศนยกลาง ใหนกเรยนไดเรยนรในสถานการณจรง สถานการณจรงของนกเรยน แตละคนไมเหมอนกน ดงนนจงตองยดนกเรยนเปนตวตง ครจดใหนกเรยนไดเรยนรจากประสบการณการท างานอนน าไปสการพฒนาครบทกดาน ทงดานรางกาย อารมณ สงคมและสตปญญา ครดในดวงใจตองมความสามารถในการออกแบบและจดท าหนวยการเรยนร ตลอดจนมการด าเนนการจดการเรยนรโดยยดนกเรยนเปนศนยกลาง จากขอมลทไดจากการสมภาษณครดในดวงใจ ผบรหารสถานศกษา และเพอนรวมงานครดในดวงใจ เปนเสยงสะทอนใหเหนวาครดในดวงใจ มความรความเขาใจในงานวชาการเปนอยางด ใหค าแนะน าในแนวทางการจดการเรยนการสอน การจดท าแผนการจดการเรยนร การจดท าสอ นวตกรรมการเรยนการสอน ตลอดจนชวยชแนะแนวทางการจดการเรยนการสอนโดยยดนกเรยนเปนศนยกลาง เพราะวา เปนการจดการเรยนการสอนโดยค านงถงประโยชนของนกเรยนเปนส าคญ นกเรยน เปนผ ลงมอปฏบตจดกระท า นบวาเปนการเปลยนบทบาทในการเรยนรของนกเรยน จากการเปน “ผ รบ” มาเปน “ ผ เรยน” จดเนนของการเรยนรอยทนกเรยนมากกวาครผสอน นกเรยนกลายมาเปนศนยกลางของการเรยนการสอน 1.2 กำวทนเทคโนโลย ในการประเมนครดในดวงใจ ประเดนหนงกคอ ครดในดวงใจมการใชและพฒนาสอนวตกรรมเทคโนโลยเพอการจดการเรยนรดงนนในดานการท างาน ครด



11

ในดวงใจกยงคงมการน าเทคโนโลยเขามาชวยในการท างาน เพอใหกาวทนเทคโนโลย ค าวา "กาวทนเทคโนโลย " หมายถง การใชอปกรณเทคโนโลยททนสมย หรอ มการพฒนาเพอน ามาประยกตใชกบการท างาน การศกษา รวมถงพฤตกรรม ความรเทาทนในเทคโนโลยนน ๆ ครดในดวงใจตองสามารถใชเทคโนโลยในการจดกจกรรมการเรยนการสอน ใชสอและเทคโนโลยในการจดการเรยนรอยางหลากหลายเหมาะสมกบเนอและกจกรรมการเรยนร ดงกลาวขางตน ครดในดวงใจพยายามจะนยามตวตน ในสถานศกษา ในการแสดงตวตนผานความมศกยภาพในการใชเทคโนโลย เพอใหกาวทนเทคโนโลย โดยเฉพาะปจจบน การรอบรดานเทคโนโลย เปนสงทครดในดวงใจจ าเปนจะตองมอยางยง เนองจากเทคโนโลยมความส าคญตอการท างานของตวครด ในดวงใจเอง ซงสงเกตไดจากพนทส านกงานของครในหองพกครนน มคอมพวเตอร อยบนโตะท างานของครด ในดวงใจแทบทกคน ดงนนครดในดวงใจจะตองมความสามารถในการใชโปรแกรมคอมพวเตอรไดเปนอยางด เพราะพนฐานความร ดานเทคโนโลยนน จะเปนประโยชนอยางยงในการประกอบอาชพครเอง เสยงสะทอนดงกลาว แสดงใหเหนวาความคลองตว ปราดเปรยวรอบรของครดในดวงใจ ซงตองมความเขาใจทงคนและงาน เปนสงบงชถงเปนคนทเกงในดานการท างาน ซงความกาว 1.3 ปรำดเปรยวรอบร : การน าเสนอตวตนผานสญญะผลงานเชงประจกษ จากคณสมบตของครดในดวงใจประการหนงทกลาววาตองเปนผท ไดทมเทเสยสละเพอชวยเหลอดแลนกเรยนอยางตอเนองจนเกดผลงานเปนทประจกษ โดยเปนผ ทมผลงานสงผลตอการยกระดบผลสมฤทธของนกเรยน เชน เปนเดกเกง เดกทมปญหาการเรยนร เดกพเศษ เดกดอยโอกาส หรอเดกทมปญหาดานพฤตกรรม ทงน นกเรยนทอยในความรบผดชอบสวนใหญมผลการประเมนมาตรฐานอยในเกณฑด หรอมพฒนาการสงขนตามล าดบ เปนผทมความรความสามารถในการจดการเรยนการสอน และสงเสรมการเรยนรของนกเรยน สรางองคความรและนวตกรรมในการพฒนาองคกรและวชาชพ มความรความสามารถในการออกแบบและจดท าหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนรทเนนผ เ รยนเปนส าคญ มการใชและพฒนาสอนวตกรรม



12

เทคโนโลยเพอการจดการเรยนร มการวดและประเมนผลการเรยนร มการจดระบบ การดแลชวยเหลอนกเรยน จดบรรยากาศทสงเสรมการเรยนร ความสข แล ะ ความปลอดภยของผ เ รยน และมการวเคราะหสภาพปญหาของนกเรยน น าไปสงเคราะหหาแนวทาง วธการ เพอพฒนาผ เรยนจนสงผลตอการพฒนาคณภาพ ของนกเรยนอยางเปนรปธรรม ใหไดรบรางวลและยกยองเชดชเกยรต และเผยแพร ผลงานความดใหปรากฏตอสาธารณชน เพอสรางคานยมใหสงคมยอมรบและ เปนแบบอยางของครและเดกใหท าความดตอไป การทครดในดวงใจตองมผลงานเชงประจกษจากการปฏบตหนาทสงผลตอการพฒนาคณภาพของนกเรยน ซงแสดงวาครดในดวงใจไดน าเสนอตวตน โดยผานสญญะผลงานเชงประจกษ จากการปฏบตหนาทประกอบดวย นกเรยน มผลงานดเดน นกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน ครมผลงานดเดนและโรงเรยน มผลงานดเดน ผลงานเชงประจกษหรอรปสญญะ (Signifier) มนไมใชแคผลงานทเปนเอกสารเชงวชาการชนหนง เทานนแตมนมความหมายเชงสญญะ (Signified) มความหมายมากกวาความเปนเอกสารเชงวชาการทแสดงถงความเปนตวตนของครดในดวงใจกลาวคอ เปนผทมความรอบรในหลกการ เทคนคการจดการเรยนการสอนสรางองคความรและนวตกรรมในการพฒนาองคกรและวชาชพ มความรความสามารถในการออกแบบและจดท าหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนรทเนนผ เรยน เปนส าคญ เพอการพฒนาคณภาพของนกเรยน นอกจากนครดในดวงใจ จะตองมมนษยสมพนธกบบคคลอนทงในและนอกสถานศกษา มการชวยเหลอเกอกลเพอนครและชมชนในทางสรางสรรคและ มความเปนผน าในการอนรกษพฒนาภมปญญาทองถนและวฒนธรรมไทย แสดงวาครดในดวงใจตองสามารถเขากบบคคลทกเพศ ทกวย และทกชนชน และยงตองรอบรไมใชเรองงานอยางเดยว แตตองมความรอบรกวางขวางทงในอาชพและทวไป รอบรทงเรองงานและเรองของคนดวย ดงนนจะเหนวา การสรางอตลกษณของครดในดวงใจโดยใชผลงานเชงประจกษเปนสญญะทสอความหมายความเปนตวตนของตนเองอยางชดเจน



13

2. ใชระเบยบวนยเปนแบบอยำงในกำรด ำเนนชวตและปฏบตงำน ในการปฏบตงานของครนนจ าเปนตองปฏบตตามกฎเกณฑ ระเบยบขอบงคบของทางราชการ ทหนวยงานตนสงกดไดก าหนดไว ทงขอก าหนดจากกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทตนปฏบตงานอย ตงแตเรองการแตงกาย บคลกภาพ การครองตน ครองคนและครองงาน และการลงเวลาการปฏบตงาน จากขอมลทไดจากการสมภาษณครดในดวงใจ สรปวา ครทกคนตองปฏบตตามระเบยบขอบงคบของทางราชการ อยภายใตกฏระเบยบ ตงแตเรองการแตงกาย บคลกภาพ การลงเวลาการปฏบตงาน ทงนอาจจะมครสวนหนงทอทศเวลาใหกบนกเรยน สอนซอมเสรมชวยเหลอนกเรยนทยงเรยนออนหรอเรยนชา 3. ใชระบบคณธรรม จรยธรรมในกำรปฏบตรำชกำร 3.1 กำรสรำงตวตนเสมอนมจตบรกำร จากการทครดในดวงใจทกคนทผานการคดเลอกจะตองมคณสมบตประการหนงกคอเปนบคคลผมจตวญญาณแหงความเปนคร เปนทศรทธา ยกยองยอมรบของนกเรยน เพอนคร ชมชนและสงคม ตลอดจนเปนผ ทมเทเสยสละ เพอชวยเหลอดแลนกเรยนอยางตอเนอง จนเกดผลงานเปนทประจกษนนและครด ในดวงใจนอกเหนอจะมภาระงานหลกท เกยวของกบการจดการเรยนการสอนใหกบนกเรยน หนาทในการจดท าแผนการจดการเรยนร หนาทจดท าคมอประกอบการเรยนการสอนแลว จดท าคมอในการประกอบการเรยนการสอน ครดในดวงใจนอกเหนอจากงานดงกลาวยงมหนาทอน ๆ อกมากมาย เชน หนาทเกยวกบโครงการอาหารกลางวน หนาทเกยวกบสมพนธชมชน ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ชวยแกปญหานกเรยน ทมปญหาครอบครว ปญหาทางการเรยนร เดกพเศษ เดกดอยโอกาส หรอเดกทมปญหาดานพฤตกรรม การชวยเหลอดแลในเรองสขภาพนกเรยน ภาวะโภชนาการ การสงเสรมสขภาพนกเรยน โดยเฉพาะอยางยงในโรงเรยนขนาดเลกทมครไมครบชน ครดในดวงใจบางคนตองมภาระงานทรบผดชอบทงชน สอนทกวชาและรบผดชอบทกงาน หรอครดในดวงใจบางคนสอนในโรงเรยนขนาดใหญ มจ านวนนกเรยนในหองเกนก าหนด



14

บางหองมนกเรยน 35-40 คน ตองสอนนกเรยนแลวกตรวจงานนกเรยนทกคน ทงสอนและออกขอสอบ ตรวจกระดาษค าตอบ ตลอดจนรวบรวมคะแนนและประเมนผล ดแลนกเรยนอยางใกลชด จากภาระงานทงหมดทครดในดวงใจตองรบผดชอบนน บางครงไมสามารถทจะก าหนดหนาทความรบผดชอบใหชดเจนเหมอนการปฏบตงานในหนาทอน ๆ ฉะนนผทจะเปนครได จะตองเปนผทท างานไดหลายอยาง ตามค าสงของผบรหารสถานศกษา จากขอมลทไดจากการสมภาษณผ บรหารสถานศกษา เพอนรวมงานครดในดวงใจและผปกครองนกเรยน สะทอนใหเหนวาในการปฏบตงานของครดในดวงใจนนจะตองปฏบตงานตามค าสงของผ บรหารสถานศกษาตามทไดรบมอบหมาย ถงแมวาครดในดวงใจจะมภาระงานมากมาย แตครกตองแสดงตวตนใหเหนวามจตบรการทจะตองคอยใหบรการทกคนอยางเตมใจไมวาจะเปนนกเรยน ผ ปกครอง หรอชมชน ในทกๆ ดาน นกเรยนทมปญหาทางดานสตปญญา ครกตองดแลชวยเหลอมการสอนเสรมพเศษ หรอนกเรยนทมปญหาทางดานสขภาพ ปญหาทางบาน ปญหาครอบครว พอแมหยาราง แยกกนอย ครกตองดแลใหความชวยเหลอ จะเหนวาครด ในดวงใจตองยอมรบภาระงานสารพดอยาง เสมอนเปนผมจตบรการ มความตงใจและเตมใจในการใหบรการแกผ รบบรการ ถงแมงานทไดรบมอบหมายจะหนกหนาเพยงใด กจะตองดแลเอาใจใสตอนกเรยน ชวยเหลอนกเรยน พฒนาคณภาพของนกเรยน ซงบางครงครจะตองใชความอดทนสงครดในดวงใจจะตองมความนอบนอมถอมตน ในการปฏบตงาน ทงงานการเรยนการสอน หรองานนอกเหนอจากการเรยนการสอนงานบรการนกเรยน งานบรการผ ปกครองและชมชน ทจ าเปนทครดในดวงใจ ตองรบภาระงานทกอยาง ตองปฏบตงานตามค าสงทไดรบมอบหมายจากผบรหารสถานศกษา ทงนกเพอใหงานด าเนนไปไดดวยด และงานของผ บงคบบญชา ประสบความส าเรจอยางราบรนตอไป 3.2 มควำมโอบออมอำร จากการทครดในดวงใจทกคนทผานการคดเลอกจะตองมคณสมบตประการหนงกคอการเปนทศรทธา ยอมรบ ผลการปฏบตงานทประสบความส าเรจ และการมคณธรรม จรยธรรม เปนทยอมรบของ นกเรยน โรงเรยน และชมชน จนเกดผลงาน



15

เปนทประจกษนนและครดในดวงใจนอกเหนอจะมภาระงานหลกทเ กยวของกบ การจดการเรยนการสอนใหกบนกเรยน หนาทในการจดท าแผนการจดการเรยนร หนาทจดท าคมอประกอบการเรยนการสอนแลว ครดในดวงใจยงมหนาทอน ๆ อกมากมาย เชน หนาทเ กยวกบการเยยมบานนกเรยน นกเรยนทมภาวะโภชนาการ นกเรยน ทมปญหาดานครอบครว หรอนกเรยนทมปญหาดานการเรยนร การจดกจกรรมเสรมเพอพฒนานกเรยน เชน กจกรรมกฬา กจกรรมลกเสอ-เนตรนาร ยงในโรงเรยนขนาดเลก ทมครไมครบชน ครดในดวงใจบางคนตองมภาระงานทรบผดชอบมากขนบางคนสอนควบ 2-3 ชน สอนเกนจ านวนชวโมงทก าหนด กลาวคอ เกน 25 ชวโมง นอกจากตองสอนแลว ยงตองตรวจงาน ตรวจการบานนกเรยนทกคน จากขอมลทไดจากการสมภาษณผ บรหารสถานศกษา และเพอนรวมงานของครดในดวงใจ สะทอนใหเหนวาในการปฏบตงานของครดในดวงใจนนจะตองปฏบตงานตามค าสงของผบรหารสถานศกษาตามทไดรบมอบหมาย ถงแมวาครดในดวงใจจะมภาระงานมากมาย แตครกตองแสดงตวตนใหเหนวาเปนบคคลทแสดงน าใจเออเฟอเผอแผตอผอนมจตบรการทจะตองคอยใหบรการทกคนอยางเตมใจไมวาจะเปนนกเรยน ผปกครอง หรอชมชน ในทก ๆ ดาน โอบออมอาร มความตงใจและ เตมใจในการใหบรการแกผ รบบรการ ถงแมงานทไดรบมอบหมายจะหนกหนาเพยงใด กจะตองดแลเอาใจใสตอนกเรยน ชวยเหลอนกเรยน พฒนาคณภาพของนกเรยน ซงบางครงครจะตองใชความอดทนสงครดในดวงใจจะตองมความนอบนอมถอมตน ในการปฏบตงาน ทงงานการเรยนการสอน หรองานนอกเหนอจากการเรยนการสอนงานบรการนกเรยน งานบรการผ ปกครองและชมชน ทจ าเปนทครดในดวงใจตองรบภาระงานทกอยาง 3.3 มควำมซอสตย จากการทครดในดวงใจทกคนทผานการคดเลอกจะตองมคณสมบตประการหนงกคอ เปนทศรทธา ยกยองยอมรบของนกเรยน เพอนคร ชมชนและสงคม ตลอดจนเปนผทมเทเสยสละ เพอชวยเหลอดแลนกเรยนอยางตอเนอง จนเกดผลงานเปนทประจกษแลว ครดในดวงใจยงเปนครทเปนคนทตรงตอเวลามาท างานกอนเวลา ททางราชการก าหนด ไมเปนบคคลหนาไหวหลงหลอก ไมเอาของคนอนมาเปนของตนเอง



16

ไมเลยนแบบงานบคคลอนมาเปนของตนเอง ยอมรบผดเมอท าผด ไมใสรายความผดใหกบบคคลอน ท างานดวยความสจรต มความจรงใจตอเพอนรวมงานและผบงคบบญชา ชอบพดความจรง และครดในดวงใจนอกเหนอจะมภาระงานหลก ทเกยวของกบการจดการเรยนการสอนใหกบนกเรยน หนาทในการจดท าแผนการจดการเรยนร หนาทจดท าคมอประกอบการเรยนการสอนแลว ครดในดวงใจยงมหนาทอน ๆ อกมากมาย เชน หนาทเกยวกบระบบดแลชวยเหลอนกเรยน จากขอมลทไดจากการสมภาษณ ผ บรหารสถานศกษาและเพอนรวมงาน สะทอนใหเหนวาในการปฏบตงานของครดในดวงใจนน ครดในดวงใจกตองแสดงตวตนใหเหนวามจตบรการทจะตองคอยใหบรการทกคนอยางเตมใจไมวาจะเปนนกเรยน ผปกครอง หรอชมชน ในทก ๆ ดาน นอบนอมถอมตน นกเรยนทมปญหาทางดานสตปญญา ครกตองดแลชวยเหลอมการสอนเสรมพเศษ หรอนกเรยนทมปญหาทางดานสขภาพ ปญหาทางบาน ปญหาครอบครว พอแมหยาราง แยกกนอย ครกตองดแลใหความชวยเหลอ จะเหนวาครดในดวงใจตองยอมรบภาระงานสารพดอยาง นอบนอมถอมตนเสมอนเปนผมจตบรการ มความตงใจและเตมใจในการใหบรการ แกผ รบบรการ ถงแมงานทไดรบมอบหมายจะหนกหนาเพยงใดกจะตองดแลเอาใจใสตอนกเรยน ชวยเหลอนกเรยน พฒนาคณภาพของนกเรยน ซงบางครงครจะตองใชความอดทนสงครดในดวงใจจะตองมความซอสตย ซอตรง ทงตอบคคลอนและผบงคบบญชา ไมมเอนเอยงหรอคดโกง มความจรงใจ และความตรงไปตรงมาตอครดวยกนในโรงเรยน 4. เสยสละเพอสวนรวมมำกกวำสวนตน จากขอมลทไดจากการสมภาษณผบรหารสถานศกษา และครดในดวงใจสะทอนใหเหนวาในการปฏบตงานของครดในดวงใจนนจะตองปฏบตงานดวย ความตงใจ มงมนในการท างาน และมความเสยสละเวลา มความตงใจและเตมใจ ในการใหบรการแกผ รบบรการ ถงแมงานทไดรบมอบหมายจะหนกหนาเพยงใดกจะตองดแลเอาใจใสตอนกเรยน ชวยเหลอนกเรยน พฒนาคณภาพของนกเรยน ซงบางครง ครจะตองใชความอดทนสง ครดในดวงใจจะตองเสยสละเวลา เสยสละก าลงทรพยสวนตว เพอประสทธภาพของงาน



17

การศกษาอตลกษณของกลมครดในดวงใจนน จากการทผวจยไดท าการเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน ผวจยไดพยายามมการสรางความสมพนธท าความรจกกบกลมครดในดวงใจในชวงระยะเวลาหนงมากอน โดยการสรางความสมพนธผานบคคลทใกลชดกบผวจย สามารถไดรจก พดคย สรางความคยเคย และจากการทผวจยไดเขาไปสมภาษณ พดคยกบกลมครดในดวงใจ ผ วจยไดสงเกตเหนวาครดในดวงใจ แตละคนมความเปนตวตนของแตละบคคลแตกตางกน ทงนอาจจะมาจาก ชวงอาย ทศนคต คานยม อดมการณ วฒภาวะ และประสบการณชวตหรอประสบการณสวนตวของแตละบคคล หรอแมกระทงบทบาท หนาท ความรบผดชอบทไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชาขณะทอยในสถานศกษา ซงสงดงกลาวเหลานลวนมผลตอการแสดงออก หรอการสรางตวตนของครดในดวงใจแตละบคคลทมความแตกตางระหวางบคคล จากการศกษาการกอรปและอตลกษณของครดในดวงใจทงหมดตาม ทผวจยไดกลาวมา จะเหนวาการสรางอตลกษณของครดในดวงใจนน มความหลากหลายและมความแตกตางกนกระบวนการสรางวาทกรรมครดในดวงใจถกสรางขนมาจาก การตความจากตวบทซงเปนประเพณ อดมคต คานยม กฏเกณฑกตกาตางๆ ทผานมาในอดตและปจจบนทถกสรางขนจนกลายเปนธรรมเนยมปฏบต ในมตภาคปฏบตการทางวาทกรรม ครดในดวงใจไดเลอกสรรวถทางในการปฏบตตนเพอแสดงและสรางอตลกษณความเปนครดในดวงใจ ในมตภาคปฏบตการทางสงคม เปนการถายทอดอดมการณของสงคมผานโรงเรยน เพอใหครดในดวงใจปฏบตตามบรรทดฐาน ของสงคม อตลกษณของครดในดวงใจมหลากหลายลกษณะ กระบวนการสราง อตลกษณของครดในดวงใจถกสรางโดยการนยามตวเอง และถกสรางโดยผ าน การปฏสมพนธระหวางบคคลในสถานศกษา อตลกษณเปนสงทเกดขนในสงคม โดยมการพฒนาการมาจากกระบวนการปฏสงสรรคระหวางตวเราเองกบบคคลอน ๆ โดยผานการมองตวเองและคนอนมองเรา อตลกษณมลกษณะเปนพลวตอยตลอดเวลา สามารถปรบเปลยนไดไปตามบรบททางสงคมหรอตามบรบททกลมครดในดวงใจเขาไปมปฏสมพนธดวย เมอสถานการณทางสงคมเปลยน ความหมายของสงตาง ๆ กจะแปรเปลยนไปจากเดม นอกจากนนความเปนตวตนของแตละบคคลทมความแตกตาง



18

กน ไมวาจะดวยชวงอาย ทศนคต คานยม อดมการณ ประสบการณชว ตหรอประสบการณสวนตวหรอแมกระทงบทบาท หนาท ความรบผดชอบ ยอมสงผลตอ การแสดงออกหรอการสรางอตลกษณทมความแตกตางกนออกไป สรปและอภปรำยผล 1. การกอรปของครดในดวงใจ ผลจากการศกษาแสดงใหเหนถงปรากฏการณวาทกรรมครดในดวงใจในการสรางอตลกษณของครดในดวงใจ ซงกระบวนการกอรปตวตนของครดในดวงใจมไดมมาแตก าเนด หากแตเปนสงทถกสรางขนดวยกระบวนการฝกฝนอบรมขดเกลา ซงเกดจากมตของตวบท และภาคปฏบตการทางวาทกรรม ในสถานศกษา ไดมกระบวนการผลตซ า การเผยแพรและการใชตวบท ซงโรงเรยนจะเปนสถานทในการสราง การผลต และเผยแพรตวบทใหกบครดในดวงใจตามอดมการณของสงคม ชวตของความเปนครเรมตนเมอเขาสสถานศกษา ครมความจ าเปนตองรบรถงตวบทแตละเรอง และเลอกทจะน าตวบทไปปฏบตเพอใหบรรลถงความเปนคร ตวบททค ร ไ ด รบนนอาจเ ปนตวบทจากประสบการณทผานมาในอดต ตวบทจากผบงคบบญชา กฏเกณฑ ระเบยบวนย เพอใหครไดปฏบตยดถอและไดรบการยกยอง ใหเปนครดในดวงใจ ซงครดในดวงใจประพฤตตนเปนคนดของสงคม ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ กระบวนการสรางอตลกษณของครดในดวงใจจะด ารงอยหรอ สญสลายไปไดทงนขนอยกบพลวตรของสภาพแวดลอมหรอสถานการณตางๆ นโยบายของผบงคบบญชา หนวยงานตนสงกดและสงคมเปนผก าหนด ซงสอดคลองกบงานวจยของนทธนย ประสานนาม (2550) ทศกษาเรอง เพศ ชาตพนธและปญหาเกยวกบ อตลกษณในภาพยนตรเรอง Touch of Pink กลาววา การแสดงตนหรอยอมรบอยางตงใจกบอตลกษณทเราเลอก ความส าคญของการแสดงตนคอ การระบวาเรามอตลกษณเหมอนกลมหนงหรอมความแตกตางจากกลมอนอยางไร และฉนเปนใครในสายตาคนอน อตลกษณเปนสงทไมหยดนงตายตว เพราะขนอยกบการนยามตวเราวาในชวงเวลานน เมอบรบทของสงคมและวฒนธรรมเปลยนแปลงไป ความหมายของอตลกษณกจะเปลยนแปลงไปดวย การนยามตนเองมไดอาศยชาตพนธเพยงอยางเดยว หากอาศยกฏเกณฑอน เชน วฒนธรรม ศาสนา การประกอบอาชพ และการเมอง โรงเรยนซงเปน



19

สถาบนการศกษาไดมการถายทอดอตลกษณใหกบครดในดวงใจโดยใชหลกสตรและแบบเรยน จงกลายเปนหวใจส าคญทสดในการถายทอดหรอเสรมสรางอตลกษณสวนบคคลหรออตลกษณทางสงคม เพอหลอหลอมครดในดวงใจใหเปนไปตามทตองการ สอดคลองกบผลการวจยของอ าพรรณ ปานเจรญ (2556) ไดศกษาวาทกรรมนกเรยนนายรอยต ารวจ ผลการศกษาพบวา การสรางวาทกรรมนกเรยนนายรอยต ารวจหญง ถกสรางขนมาจากการตความจากตวบท ซงเปนประเพณ อดมคต คานยม กฎเกณฑ กตกา ตาง ๆ ทผานมาในอดตและปจจบน ทถกสรางขนจนกลายเปนธรรมเนยมปฏบต ในมตภาคปฏบตการทางวาทกรรม นกเรยนนายรอยต ารวจหญงไดเลอกสรรวถทาง ในการปฏบตตนเพอแสดงและสรางอตลกษณความเปนนกเรยนนายรอยต ารวจหญง ใหมความสมบรณแบบ ในมตภาคปฏบตการทางสงคม เปนการถายทอดอดมการณของสงคมผานโรงเรยนนายรอยต ารวจเพอใหนกเรยนนายรอยต ารวจหญงปฏบตตามบรรทดฐานของสงคม โรงเรยนนายรอยต ารวจจงไดออกเปนกฎระเบยบปฏบตขอบงคบของสถานศกษาและคมอการปฏบตของนกเรยนเพอใชควบคมนกเรยนนายรอยต ารวจหญงใหมความประพฤตทดงามอยในกรอบของสงคม บคคลทมสวนส าคญในการสรางอตลกษณนกเรยนนายรอยต ารวจหญงใหมความโดดเดนเปนทปรากฏและเปน ทยอมรบของสงคมไดแกเพอนนกเรยนชนสง (รนพ) ผบงคบบญชาทปฏบตหนาทฝาย 2. อตลกษณครดในดวงใจ จากการศกษาพบวา อตลกษณครดในดวงใจ มหลากหลายลกษณะ เชน อตลกษณการสรางตวตนผานการท างานเกนเกณฑมาตรฐาน อตลกษณการใชระเบยบวนยเปนแบบอยางในการด าเนนชวตและปฏบตงาน อตลกษณการใชระบบคณธรรม จรยธรรมในการปฏบตราชการ และอตลกษณ การเสยสละเพอสวนรวมมากกวาสวนตน โดยการสรางอตลกษณนน ไมไดมเพยง อตลกษณอยางใดอยางหนงเพยงเทานน หากแตการสรางอตลกษณของบคคล สามารถเกดจากการประกอบรวมความหลากหลายของอตลกษณเขาไวดวยกน ทงน ความหลากหลายดงกลาว จะถกน าเสนอใหปรากฏออกมาในสถานการณตาง ๆ ภายใตการนยามตนเองของครดในดวงใจจากเงอนไขความสมพนธทมในพนทนน ซงเขามา มสวนรวมโดยตรงตอการสรางอตลกษณใหปรากฏขน สอดคลองกบฉตรธดา หยคง (2553)



20

ไดศกษาอตลกษณของเภสชกรหญงในบรบทสงคมเมอง ผลการวจยพบวา การสราง อตลกษณของเภสชกรหญงในบรบทสงคมเมอง มความทบซอนระหวางอตลกษณ ความเปนปจเจก และอตลกษณรวมภายใตวชาชพ ทงนอตลกษณของเภสชกรหญงมไดผกตดอยกบภาพลกษณใดภาพลกษณหนงเทานน แตมการสรางขนอยางหลากหลายและแตกตางทเกดจากการเคลอนไหว ไปตามบทบาทหนาทการงาน พนททางสงคม หรอการนยามตวตนของเภสชกรหญงทมตอพนทตาง ๆ นบวาเปนการขยายพนท อตลกษณของเภสชกรหญงใหมความยดหยนและหลดพนจากภาพความคดของบคคลภายในสงคมดวยเชนเดยวกบการสรางอตลกษณของครดในดวงใจทมอตลกษณ ทบซอนระหวางอตลกษณรวมของกลมครดในดวงใจและอตลกษณระดบปจเจก ซงไมไดมเพยงอตลกษณเดยวเทานน แตมการปรบเปลยนอยตลอดเวลา ตามบรบท ทแตกตางกนไป นอกจากนความเปนตวตนกสงผลตออตลกษณเชนกน สอดคลองกบการศกษาของ Woodward (1997 อางถงใน อภญญา เฟองฟสกล, 2546) ซงกลาววา อตลกษณ คอสงทเรารบรตนเองวา เราคอใคร และเราด าเนนความสมพนธกบคนอน ๆ ตลอดจนโลกทแวดลอมตวเราอยอยางไร อตลกษณ คอสงทก าหนดทางเดนใหกบเรา เปนสงทบงบอกวา ใครเปนพวกเดยวกบเราและใครทแตกตางจากเรา กลาวโดยอกนยหนง อตลกษณเกดจากการนยามวาตวเราเองคอใคร มความเปนมาอยางไร แตกตางคนอนในสงคมอยางไร และใชอะไรเปนเครองหมายในการแสดงออกอตลกษณดงกลาว (พฒนา กตอาษา, 2546) นนคอเปนการกอรปขนและด ารงอยวาเรารบรเกยวกบตนเองอยางไร และคนอนรบรเราอยางไร โดยมกระบวนการทางสงคมในการสรางและ สบทอดอตลกษณ ทงนยอมขนอยกบบรบทของความสมพนธทางสงคมทมตอคนหรอกลมอน ๆ ดวย (ประสทธ ลปรชา, 2551) เชน กลมครดในดวงใจ ซงเปนกลมครสายผสอน มอตลกษณการสรางตวตนผานการท างานเกนเกณฑมาตรฐาน อตลกษณการใชระเบยบวนยเปนแบบอยางในการด าเนนชวตและปฏบตงาน อตลกษณการใชระบบคณธรรม จรยธรรมในการปฏบตราชการ และอตลกษณการเสยสละเพอสวนรวมมากกวาสวนตน ซงแตกตางจากกลมผบรหารสถานศกษาทมความเปนผน า มความเครงขรม



21

สอดคลองกบนาสนน อาแซ (2555) ไดศกษา “การสรางอตลกษณของเลขานการแพทยในสถานพยาบาล” ผลการศกษาพบวา การสรางอตลกษณของเลขานการแพทย ในสถานพยาบาลมหลากหลายลกษณะ มทงอตลกษณรวมของเลขานการแพทยและอตลกษณระดบปจเจก ซงอตลกษณเหลาน ถกสรางผานการปฏสมพนธในการท างานกบกลมบคคลตาง ๆ ในพนทของสถานพยาบาล การตอรองของเลขานการแพทย ตางมกลยทธในการตอรองทแตกตางกนไปในแตละพนทในสถานพยาบาล โดยทเลขานการแพทยซงเปนกลมคนทออนแอกวาจะหาชองทางในการตอรองเพอใหมอ านาจเหนอกวาแพทย พยาบาล และนกศกษาแพทย แมจะเพยงระยะเวลาสน ๆ กตามและสอดคลองกบผลการศกษาของ วงศเดอน ภานวฒนากล (2553) ไดศกษาเรอง “อตลกษณของคนไทยเชอสายจนในเมองหาดใหญ” ไดอธบายถง “พนท” โดยมองวาพนทกบคนเปนสงทผกโยงตอกน มความซอนทบของคนกบพนท เพราะคนจะอยไดตองมพนท การทคนจะแสดงตวตนออกมานน ตองมพนทของการแสดงตวตน และการทคนจะแสดงตวตนในลกษณะใดนน ขนอยกบการใหความหมายของพนท เชนเดยวกนกบการสราง อตลกษณของครดในดวงใจทมอตลกษณทบซอนกนระหวางอตลกษณรวมของกลมครดในดวงใจและอตลกษณระดบปจเจกซงอตลกษณของครดในดวงใจ ถกสรางผานการปฏสมพนธในการท างานกบกลมบคคลตาง ๆ ไดแก ผบรหารสถานศกษา เพอนคร นกเรยนและผปกครองนกเรยน ในพนทของสถานศกษา นอกจากนการทผลการศกษาพบวา ครดในดวงใจมอตลกษณการสรางตวตนผานการท างานทเกนเกณฑมาตรฐาน ซงเปนการน าเสนอตวตนผานสญญะ ผลงาน เชงประจกษ สอดคลองกบแนวคดของ Peirce (1931 อางถงใน ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, 2545) ทกลาววา สญญะ (Sign) จะมองคประกอบ 2 สวน คอ สวนทเปน ตวหมายหรอตวสอความหมายหรอรปสญญะ (Signifier) และตวหมายถงความหมายสญญะ กลาวคอ ผลงานเชงประจกษหรอรปสญญะ (Signifier) มนไมใชแคผลงาน ทเปนเอกสารเชงวชาการชนหนงเทานนแตมนมความหมายเชงสญญะ (Signified) มความหมายมากกวาความเปนเอกสารเชงวชาการทแสดงถงความเปนตวตนของครดในดวงใจกลาวคอ เปนผทมความรอบรในหลกการ เทคนคการจดการเรยนการสอน



22

สรางองคความรและนวตกรรมในการพฒนาองคกรและวชาชพ มความรความสามารถในการออกแบบและจดท าหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนรทเนนผ เรยน เปนส าคญ เพอการพฒนาคณภาพของนกเรยน สอดคลองกบการวจยของ เยาวลกษณ กลามาก (2549) ไดศกษาการน าเสนอตวตนของวยรนผานสญญะของการบรโภคอาหารฟาสตฟด ผลการวจยพบวา วยรนไดเลอกอาหารฟาสตฟดใหเปนเครองมอ ในการน าเสนอตวตนและแสดงพฤตกรรมการแสดงออกเกยวกบรสนยม ความเปนตวตน บคลกภาพ ลกษณะความชอบสวนตวอน ๆ และไดเลอกอาหารฟาสตฟดใหเปนเครองมอในการน าเสนอตวตนโดยพนทในรานฟาสตฟดไดถกใชเพอสอสารความหมายเชงสญญะบางอยางทแตละคนสรางขนมาตามสภาพพนท บรบทของรานและบคลกภาพ วยรนไดสรางภาพลกษณและตวตนของความเปนคนรนใหม เปนบคคล ททนสมย มรสนยม มฐานะทางเศรษฐกจโดยแสดงออกผานสญญะของลกษณะ การรบประทานทดดมสไตล ผานทานง กรยาทาทางและอรยาบถตาง ๆ ทแสดงออกมาในระหวางทอยในรานฟาสตฟด ฟาสตฟดจงเปนสงทวยรนเลอกน าเสนอความเปนตวตนใหทกคนในสงคมไดรบรวาบคคลทบรโภคอาหารฟาสตฟดนนเปนกลมคนรนใหมทมความทนสมย เชนเดยวกนกบ การสรางอตลกษณของครดในดวงใจทมน าเสนอตวตนโดยผานผลงานเชงประจกษ ผลงานเชงประจกษไมใชแคเอกสารทางวชาการเทานน แตมความหมายแฝงความเปนตวตนของครดในดวงใจวามความรอบรทางวชาการ โดยผานการสอความหมายเชงสญญะ ขอเสนอแนะของกำรวจย ผลจากการศกษาในครงนนาจะเปนประโยชนตอบคคลและหนวยงาน ทเกยวของโดยตรง ดงน 1. ขอเสนอแนะกำรวจย จากผลการวจยเรองอตลกษณครดในดวงใจ เปนการเปดมมมองใหสงคม วงการศกษาไดเรยนรและเขาใจถงการมตวตนของครดในดวงใจในสถานศกษา เพอใหทกคนไดมองเหนคณคาของความเปนมนษยของครทมหนาทเพออบรมสงสอน ชแนะแนวทางนกเรยนใหเปนคนด คนเกง และมความสขของสงคม ใหวชาชพครเปนอาชพ



23

ทมเกยรตและมศกดศร เปนวชาชพชนสง ไดรบการยอมรบ และความนาเชอถอ จากบคคลทวไปในสงคม 2. ขอเสนอแนะตอหนวยงำนทเกยวของ หนวยงานทเกยวของโดยเฉพาะสถานศกษาและส านกงานเขตพนทการศกษา บคลากรในสถานศกษา ควรใหการยอมรบความเปนครดในดวงใจอยางแทจรง ควรมการบ ารงขวญ ใหก าลงใจในการท างาน เพอใหการท างานในสถานศกษามความรกสามคคกน เพอประโยชนสงสดตอนกเรยนซงเปนอนาคตของชาต และส านกงานเขตพนทการศกษาควรมนโยบายและสงเสรมสนบสนนชวยเหลอครดในดวงใจใหมคณภาพชวตทดขนเพอใหมขวญก าลงใจในการเดนหนาท าหนาทตอไป 3. ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป ในการศกษาครงตอไปควรมการศกษาเพมเตมโดยมการก าหนดหรอเลอกพนทของการศกษาทแตกตางกนออกไป เพอสะทอนใหเหนถงปรากฏการณทางสงคม ทแตกตางกนออกไป เชน ศกษาอตลกษณของผบรหารสถานศกษา หรออตลกษณ ของครหวหนาฝายวชาการ เพอใหเหนถงการสรางอตลกษณในแงมมตาง ๆ หรอเปนการศกษาเปรยบเทยบความเปนอตลกษณของผบรหารสถานศกษาสงกดส านกงาน เขตพนทการศกษาประถมศกษากบผ บรหารสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เพอหาความเหมอนและความแตกตาง บรรณำนกรม ฉตรธดา หยคง . (2554) . อตลกษณของเภสชกรหญงในบรบทสงคมเมอง .

วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนามนษยและสงคม , มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2543).วำทกรรมกำรพฒนำ:อ ำนำจ ควำมร ควำมจรง

เอกลกษณควำมเปนอน. กรงเทพฯ : วภาษา. ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2545). สญญะวทยำ โครงสรำงนยม หลงโครงสรำง

นยมกบกำรศกษำรฐศำสตร. กรงเทพฯ : วภาษา.



24

นาสนน อาแซ . (2555) . กำรส รำงอตลกษณของเลขำนกำรแพทยใน

สถำนพยำบำล. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนามนษยและสงคม มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ประสทธ ลปรชา. (2551). กำรคำพนทและอตลกษณมงดอยปย.ในอ ำนำจ พนทและอตลกษณทำงชำตพนธ : กำรเมองวฒนธรรมของรฐชำตในสงคมไทย. กรงเทพฯ : ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน).

นทธนย ประสานนาม. (2550). “เพศ ชำตพนธ และปญหำเกยวกบอตลกษณใน

ภำพยนตรเรอง Touch of Pink.” [Online] Available http://www.mid nightuniv.org/midnight2545/document95248 [2558, กนยายน 2558]

พฒนา กตอาษา. (2546). ทองถนนยม. กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

พทกษ ศรวงศ. (2542). กำรสรำงและกำรปรบเปลยนควำมเปนเพศและ

จนตนำกำรทำงเพศในกลมวยรนชำย. ปรญญานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาพฒนศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

เยาวลกษณ กลามาก. (2549). กำรน ำเสนอตวตนของวยรนผำนสญญะของกำร

บรโภคอำหำรฟำสตฟด. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาจ ต ว ท ย า ก า ร ศ ก ษ า แ ล ะ ก า ร แ น ะ แ น ว ค ณ ะ ศ ก ษ า ศ า ส ต ร , มหาวทยาลยเชยงใหม.

วงศเดอน ภานวฒนากล. (2553). อตลกษณของคนไทยเชอสำยจนในเมอง

หำดใหญ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต,สาขาวชาพฒนามนษยและสงคม,มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ศกรนทร สวรรณโรจน. (2550). “ครตามแนวพระราชด าร” วทยำจำรย. 101(4) : 40. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2556). กรอบและทศทำงกำรวจยทำงกำร

ศกษำของประเทศ (พ.ศ.2555-2558) เพอสนบสนนกำรด ำเนนงำนตำมนโยบำยดำนกำรศกษำของรฐบำล. กรงเทพฯ : หางหนสวนจ ากด เจรญผลกราฟค.



25

อภญญา เฟองฟสกล. (2546). อตลกษณ. กรงเทพฯ: คณะกรรมการสภาวจยแหงชาต สาขาสงคมวทยา ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

อ าพรรณ ปานเจรญ. (2556). วำทกรรมนกเรยนนำยรอยต ำรวจหญง . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.



26

กำรพฒนำรปแบบกำรจดกำรเรยนรวทยำศำสตรตำมแนวคดกำรเรยนร โดยกำรรบใชสงคมรวมกบแนวคดกำรเรยนรเชงสถำนกำรณ เพอเสรมสรำงจตสำธำรณะ

ควำมสำมำรถในกำรถำยโยงกำรเรยนร และผลสมฤทธทำงกำรเรยน ส ำหรบนกเรยนชนประถมศกษำปท 51

Development of a Scientific Learning Management Model Based on the Service Learning Concept in Conjunction with the Situational Learning Concept to Enhance Public Mind, Ability in Transfer of Learning and

Learning Achievement for Prathom Suksa 5 Students

จตรลดา ทองอนตง2, เพลนพศ ธรรมรตน3, อษา ปราบหงษ4 Jitlada Tonguntang, Ploenpit Thummarat, U-sa Prabhong

บทคดยอ การวจยครงนมความมงหมายเพอ 1) พฒนารปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนร เชงสถานการณเพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 2) ศกษาผลการใชรปแบบการจดการเรยนร กลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนอนบาลกสมาลย จ านวน 78 คน แบงเปนกลมทดลอง จ านวน 39 คน กลมควบคม จ านวน 38 คน เครองมอทใชในการทดลอง คอ แบบวดจตสาธารณะ แบบวดความสามารถ ในการถายโยงการเรยนร และแบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยน สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบทแบบ 2 กลมสมพนธกน

1 วทยานพนธหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาวจยหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร, 2559.

2 นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาวจยหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร, 2559. 3 ผชวยศาสตราจารย คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร อ าเภอเมอง จงหวดสกลนคร 4 อาจารย คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร อ าเภอเมอง จงหวดสกลนคร



27

การทดสอบทแบบ 2 กลมอสระตอกน วเคราะหความแปรปรวนรวมแบบทางเดยวและการทดสอบทแบบกลมเดยวเทยบกบเกณฑ ผลการวจยสรปไดดงน 1. รปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขนมองคประกอบ ดงน 1) หลกการ 2) จดมงหมาย 3) เนอหาและกจกรรมการเรยน 4) กระบวนการเรยนร 5) บทบาทผ เรยนและผสอน และ 6) การวดผลและประเมนผล ซงกระบวนการเรยนร ประกอบดวย 7 ขน คอ ขนท 1 สรางความตระหนก ขนท 2 ส ารวจและคนหา ขนท 3 ลงมอปฏบต ขนท 4 สรปความร ขนท 5 ประยกตใชความร ขนท 6 เรยนรสงคม และขนท 7 สะทอนผลการเรยนร 2. ผลการใชรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน มดงน 2.1) จตสาธารณะของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน หลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2.2) จตสาธารณะของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขนสงกวานกเรยนกลมควบคมทไดรบการสอนแบบปกต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2.3) ความสามารถในการถายโยงการเรยนรของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน มคาเฉลยคะแนนหลงเรยน สงกวาเกณฑรอยละ 60 ของคะแนนเตม อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .01 2.4) ความสามารถในการถายโยงการเรยนรของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขนสงกวานกเรยนกลมควบคม ทไดรบการสอนแบบปกต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01



28

2.5) ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน หลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2.6) ผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน ไมแตกตางกนกบนกเรยน กลมควบคมทไดรบการสอนแบบปกต ค ำส ำคญ : รปแบบการจดการเรยนร, การเรยนรโดยการรบใชสงคม, การเรยนรเชงสถานการณ, จตสาธารณะ, การถายโยงการเรยนร Abstract The purposes of this study were : 1) to develop a scientific learning management model based on the service learning concept in conjunction with the situational learning concept to enhance public mind, ability in transfer of learning and learning achievement for Prathom Suksa 5 students, and 2) to investigate results of implementing the learning management model. A sample was 78 Prathom Suksa 5 students at Kusuman Kindergarten School. They were divided into 2 groups: 39 students in the treatment group and 38 students in the control group. The instruments used in experiment were: 1) a form for measuring public mind, 2) a form for measuring ability in transfer of learning, and 3) a test of learning achievement. Statistics used in data analysis were mean, standard deviation, t-test for dependent samples, t-test for independent samples, one-way ANOVA and criterion-referenced one-sample t-test. Findings of the study can be concluded as follows: 1. The developed learning management model comprises the following components: 1) principles, 2) objectives, 3) content and learning



29

activity, 4) learning process, 5) role of students and teachers, and 6) measurement and evaluation. The learning process comprised 7 steps: step 1 - create awareness, step 2 – survey and search, step 3 – take action, step 4 – conclude knowledge, step 5 – apply knowledge, step 6 – learn the society, and step 7 – reflect the learning result. 2. Results of using the developed learning management model were as follows: 2.1 Public mind of students in the treatment group that was taught with the developed learning management model after learning was significantly higher than that before learning at the .01 level. 2.2 Public mind of students in the treatment group that was taught with the developed learning management model was significantly higher than that of those in the control group that was taught by traditional one at the .01 level. 2.3 Ability in transfer of learning of students in the treatment group that was taught with the developed learning management model had a mean score after learning higher than the criterion set at 60% of the full score significantly at the .01 level. 2.4 Ability in transfer of learning of students in the treatment group that was taught with the developed learning management model was significantly higher than that of those in the control group that was taught with the traditional one at the .01 level. 2.5 Learning achievement of students in the treatment group that was taught with the developed learning management model after learning was significantly higher than that before learning at the .01 level.



30

2.6 Learning achievement of students in the treatment group that was taught with the developed learning management model was not different from that of those in the control group that was taught with the traditional one. Keywords : Learning Management Model, Service Learning, Situational Learning, Public Mind, Transfer of Learning บทน ำ การพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาจ าเปนตองพฒนาทรพยากรบคคลใหมความร มคณธรรม จงจะสามารถสรางประโยชนสขใหกบประเทศชาตได การเปลยนแปลงอยางรวดเรวอนเนองมาจากระบบทนนยมและความกาวหนาทางดานเทคโนโลยตาง ๆ สงผลใหประเทศไทยตองเรงพฒนาตนเองเพอใหทนกบการเปลยนแปลงและสามารถแขงขนกบนานาประเทศได เปนสาเหตใหสงคมมคานยมใหความส าคญกบการแสวงหาเงนทอง แสวงหาอ านาจ บารมมากกวาทจะใหความส าคญทางดานจตใจ สงคมในปจจบน จงเสอมโทรมลงอยางเหนไดชดเจน ปญหาสงคมตางๆ มมากมาย (ดวงกมล ทองอย, 2555 : 12) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ.2555-2559) ไดชใหเหนถงความจ าเปนในการปรบเปลยนจดเนนในการพฒนาคณภาพคนในสงคมไทยใหมคณธรรม และมความรอบรอยางเทาทน ใหมความพรอมทงดานรางกาย สตปญญา อารมณและศลธรรม สามารถกาวทนการเปลยนแปลง เพอน าไปสสงคมฐานความรไดอยางมนคง แนวทางพฒนาคนดงกลาวมงเตรยมเดกและเยาวชนใหมพนฐานจตใจทดงาม มจตสาธารณะ พรอมทงมสมรรถนะ ทกษะและความรพนฐานทจ าเปนในการด ารงชวต อนจะสงผลตอการพฒนาประเทศแบบยงยน (นรมล มาลย, 2554 : 3) การปลกฝงความส านกใหกบบคคลเพอใหมความรบผดชอบตอตนเองและสงคม ควรเกดขนในสงคม จงมการกลาวถงค าวา “จตสาธารณะ” มากขน เพอใหผคนไดตระหนกถงความรบผดชอบตอสาธารณะและสวนรวมมากกวาตนเอง การพฒนาจตสาธารณะจงเปนแนวทางหนงในการพฒนาจตใจของคนในชาตใหเจรญตามทน



31

เทคโนโลย น าไปสการพฒนาสงคมอยางยงยน และความสงบสขในสงคม (ดวงกมล ทองอย, 2555 : 12) จากรายงานการประเมนการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม จรยธรรมของผ เรยนในสถานศกษาขนพนฐาน (ศกดชย นรญทว และคณะ, 2550 : 78) ซงมการเปรยบเทยบจตส านก 3 ดาน คอ จตคณธรรม จตสงคม และจตสาธารณะ จากการศกษาเปรยบเทยบ พบวา โรงเรยนเนนการพฒนา เรอง จตคณธรรม และจตสงคม มากกวา เรอง จตสาธารณะ กระทรวงศกษาธการเหนความส าคญของการพฒนาจตสาธารณะ ของผ เรยน จงไดก าหนดใหจตสาธารณะเปนลกษณะอนพงประสงค 1 ใน 8 ขอ ของหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองปลกฝงจตสาธารณะใหกบผ เรยน ซงการปลกฝงจตสาธารณะนน ควรท าใหเกดขนตงแตในระดบประถมศกษา เพราะยงเปน “ไมออนทดดงาย” และเปนชวงวย ทมความไวตอการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดก าหนดใหสถานศกษามชวโมงใหเดกท ากจกรรมสาธารณะ รวม 165 ชวโมง โดยระดบประถมศกษาปท 1 - 6 จะตองท ากจกรรม 60 ชวโมง ระดบมธยมศกษาตอนตน 45 ชวโมง ระดบมธยมศกษาตอนปลาย 60 ชวโมง (กระทรวงศกษาธการ, 2552 : 22-24) การเสรมสรางจตสาธารณะ ส าหรบนกเรยนในระดบประถมศกษาสวนมากจะสอดแทรกอยในกจกรรมพฒนาผ เรยน เชน กจกรรมลกเสอ กจกรรมประชาธปไตย กจกรรมกฬาส หรอกจกรรมชมนมตาง ๆสวนกจกรรมการเรยนการสอนตามกลมสาระการเรยนรพนฐานนน มการสอดแทรกกจกรรมเพอพฒนาจตสาธารณะนอยมาก สงผลใหนกเรยนในระดบชนประถมศกษา มการปฏบตตนทไมเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงในการจดการเรยนการสอนวชาวทยาศาสตร พบวานกเรยนใชวสดและสารเคมอยางสนเปลอง ขาดความระมดระวง ในการใชอปกรณวทยาศาสตร และในบางเนอหาทนกเรยนตองออกส ารวจสงแวดลอม กพบวานกเรยนไดสรางความเสยหายใหแกตวอยางสงมชวตทน ามาศกษา นกถงแตความสนกสนานหรอเหนแกประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวมโดยไมค าน งถงผลกระทบทเกดขน อกทงมการปฏบตจนเกดเปนลกษณะนสยกนอยางแพรหลายแลวกอาจเกดผลกระทบตอไปในระดบทรนแรงมากขน ดงนนครผสอนวทยาศาสตรจะตอง



32

จดการเรยนรวทยาศาสตรใหผ เรยนเกดการพฒนาทงดานความรและคณธรรม ซงหมายความวาตองใหเปนคนเกงควบคไปกบมความตระหนก และเหนความส าคญของการอนรกษ และหวงแหนทรพยากรธรรมชาต อนจะเปนพนฐานส าคญในการตดสนใจปฏบตตนตอสงแวดลอมไดอยางถกตองและเหมาะสม (นรมล มาลย, 2554 : 4) ในการพฒนาพฤตกรรมจตสาธารณะมแนวทางทหลากหลาย แตในงานวจย ทเกยวของกบการพฒนาจตสาธารณะใหแกเดกสวนใหญนน มกเลอกใชการพฒนา ทกระบวนการทางปญญา เพอใหสงผลตอพฤตกรรม ซงแนวคดการเรยนรดวยการรบใชสงคมเปนแนวคดทางการศกษาทนาสนใจทสามารถสนบสนนใหเกดการสงเสรม จตสาธารณะแกผ เรยนได การเรยนรโดยการรบใชสงคม มพนฐานมาจากปรชญาพพฒนาการนยม (Progressivism) ของ John Dewey ปรชญาปฏรปนยม (Reconstructionism) ของ Brameld แนวคดการสรางจตส านก (Conscientization) ของ Paulo Freire และแนวคด การเรยนร โดยอาศยประสบการณ (Experiential learning) ของ David Kolb โดยมความเชอวาการศกษาตองเชอมโยงกบส านกทางสงคม การเรยนการสอนทมประสทธผลมากทสดคอ การลงมอปฏบตและเชอมโยงกบประสบการณทมจดมงหมาย (ชวาลา เวชยนต, 2544 : 4) การเรยนรดวยการรบใชสงคมเปนการเรยนรทสงเสรมสงคม การปรบเปลยนจตส านก การสงเสรมการเรยนรดวยการกระท าจรง และการสงเสรมศกยภาพ ของผ เรยนเปนการเรยนโดยผานกจกรรมทนกเรยนน าความรจากทไดในหองเรยน ไปประยกตใชกบกจกรรมทเปนประโยชน หรอตรงกบความตองการ ความจ าเปนทางสงคม เชน กจกรรมการน าความรทางวทยาศาสตรมาวเคราะหสภาวะน าเสยในทองถน เปนตน ขอดของการเรยนรดวยวธน คอ นกเรยนไดมโอกาสเรยนรสภาพความเปนจรง ของสงคมดวยประสบการณตรง เปนการฝกประสบการณของการเปนพลเมองไดเรยนรบทบาทของการเปนสมาชกของชมชนอยางผมความรความคด มความรสกรบผดชอบ ตระหนกในบทบาทความรบผดชอบ รวมแกไขปญหาของชมชนดวยตนเอง (ศกดชย นรญทว, 2548 : 62) สงทส าคญนอกเหนอจากการเปนผมจตสาธารณะแลวความสามารถในการถายโยงการเรยนรกเปนคณลกษณะทส าคญอกประการหนง ทครวทยาศาสตรจะตองใหความส าคญ



33

และสงเสรมใหผ เรยนไดรบการพฒนาเตมตามศกยภาพควบคกบการพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน ทงนเนองจากความสามารถในการถายโยงการเรยนรเปนการเชอมโยงความรเกาไปสความรใหมเปนการตอบสนองความอยากรอยากเหน ใฝหาความร ขยายความรออกไปสโลกกวาง เขาใจชวตและธรรมชาตตามวย เปนบทเรยนทชวยใหนกเรยน ไดคนพบตนเอง รกและเหนประโยชนของการเรยนร รวมทงเปดโอกาสใหผ เรยน ไดประเมนพฒนาการการเรยนรของตนเองเพมเตมในสวนทบกพรองโดยไมท าใหนกเรยนเกดความเครยดและรสกลมเหลว การเรยนสงตาง ๆ ตองเชอมโยงตอเนองกลมกลนกนทงในเรองใกลตว ทองถน สงแวดลอมทอยอาศย เรองของสากล รวมทง การเปลยนแปลงและแนวโนมตาง ๆ ทเกดขนในสงคมโลก (สมศกด สนธระเวชญ, 2542 : 36) การจดการเรยนรเพอพฒนาผ เรยนในดานความสามารถในการถายโยงการเรยนรและผลสมฤทธทางการเรยน (Lave, 1988; Brown et al, 1989; Mclellan, 1994 อางถงใน เพลนตา พรหมบวศร, 2545 : 7) คอ แนวคดการเรยนรเชงสถานการณ ซงมแนวคดพนฐานมาจากปรชญาพพฒนาการนยม (Progressivism) ของ John Dewey และทฤษฎวฒนธรรมทางสงคม (Vygotsky’s Sociocultural Theory) ของ Vygotsky แนวคดนเชอวา ผ เรยนสามารถสรางความรโดยการมปฏสมพนธรวมกบผอน มการแกปญหาในสถานการณจรงเรยนรโดยการฝกหดท ากจกรรมในสถานการณและบรบททเปนจรงหรอเสมอนจรงมากทสด และมการสะทอนผลในกจกรรมตาง ๆ ซงจะชวยท าใหเกดความรเปนการเรยนร ทมความหมายส าหรบผ เรยนและสามารถจดจ าสงทเรยนรไดนาน จากความส าคญและความจ าเปนดงกลาว ผ วจยจงสนใจทจะพฒนาการจดการเรยนรวทยาศาสตร ตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคด การเรยนรเชงสถานการณเพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยง การเ รยนร และผลสมฤทธทางการเ รยน เ พอใ ชจดการเ รยนรใ หกบนกเ รยน ชนประถมศกษาปท 5



34

วตถประสงค 1. เพอพฒนารปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณเพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถ ในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยนส าหรบนกเรยนระดบประถมศกษา 2. เพอศกษาผลการใชรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณเพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยนส าหรบนกเรยนระดบประถมศกษา โดย 2.1 เปรยบเทยบจตสาธารณะของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณกอนและหลงการทดลอง 2.2 เปรยบเทยบจตสาธารณะของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ กบนกเรยนกลมควบคมทไดรบการสอนแบบปกต 2.3 เปรยบเทยบความสามารถในการถายโยงการเรยนรหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ กบเกณฑทตงไวคอ รอยละ 60 2.4 เปรยบเทยบความสามารถในการถายโยงการเรยนรหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ กบนกเรยนกลมควบคม ทไดรบการสอนแบบปกต 2.5 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ กอนและหลงการทดลอง



35

2.6 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ กบนกเรยนกลมควบคมทไดรบการสอนแบบปกต วธกำรวจย การวจยในครงนเปนการวจยและพฒนา (Research and Development) ผวจยไดแบงการด าเนนงานออกเปน 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ศกษำขอมลพนฐำน มขนตอนการด าเนนงาน ดงน 1. การศกษาขอมลเบองตนเกยวกบการจดการเรยนการสอนดานการพฒนา จตสาธารณะ ในระดบประถมศกษาปท 5 ผวจยไดศกษาและวเคราะหขอมลพนฐาน โดยศกษาสภาพปจจบน และปญหาเกยวกบการจดการเรยนการสอนดานการพฒนาจตสาธารณะ โดยการศกษาจากเอกสาร ต ารา รายงานการวจย ทเกยวของคณภาพ การจดการเรยนการสอนในดานจตสาธารณะ เพอเปนแนวทางในการระบประเดน ทตองการพฒนา และการจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบหลกสตร 2. ศกษาแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบรปแบบการจดการเรยนร โดยการศกษาแนวคดเกยวกบการจดการศกษา และการออกแบบการเรยนการสอนของนกวชาการ ดานการศกษา เพอสรปองคประกอบของรปแบบการจดการเรยนร 3. ศกษาแนวคดและทฤษฎทเกยวของ โดยการศกษาแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคม และแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพอสรปหลกการเรยนรทไดจากการวเคราะหสาระส าคญของแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคม และแนวคดการเรยนรเชงสถานการณของนกการศกษาหลายๆ ทาน ขนตอนท 2 พฒนำรปแบบ มขนตอนการด าเนนงาน ดงน 1. สรางรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน ส าหรบนกเรยน ชนประถมศกษาปท 5 โดยผวจยไดน าผลการสงเคราะหองคประกอบของรปแบบการจดการเรยนร ซงได 5 องคประกอบ กบผลการสงเคราะหหลกการเรยนรดวยการรบใชสงคม



36

และหลกการเรยนรเชงสถานการณ ได 8 องคประกอบ มาเชอมโยงกนเพอใหไดเปนองคประกอบของรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน ส าหรบนกเรยน ชนประถมศกษาปท 5 ไดองคประกอบของรปแบบการจดการเรยนร 6 องคประกอบ ไดแก 1) หลกการ 2) จดมงหมาย 3) เนอหาและกจกรรมการเรยน 4) กระบวนการเรยนร 5) บทบาทผ เรยนและผสอน และ 6) การวดผลและประเมนผล มการตรวจสอบคณภาพและปรบปรงแกไขรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคม รวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ โดยค าแนะน าของผทรงคณวฒ จ านวน 5 ทาน 2. จดท าคมอการใชรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพอเปนแนวทาง แกครในการน ารปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขนไปใชในการจดการเรยนการสอน ประกอบดวย 1) ความเปนมาและความส าคญของรปแบบ 2) ทฤษฎและแนวคดพนฐานของรปแบบการจดการเรยนร และ 3) รปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ซงอธบายใหเหนถงแนวคดพนฐานของกระบวนการจดการเรยนรตามรปแบบ หลกการ จดมงหมาย เนอหาและกจกรรมการเรยน กระบวนการเรยนร บทบาทผ เรยนและผสอน และ การวดผลและประเมนผล 3. การพฒนาเครองมอในการวจย ผวจยสรางโดยก าหนดจดมงหมายศกษาเอกสารตาง ๆทเกยวของ ก าหนดกรอบตวแปรและนยามเชงปฏบตการ สรางเครองมอน าเสนอผทรงคณวฒพจารณาตรวจสอบ และปรบปรงแกไข ซงเครองมอ ทใชในการวจย มดงน 3.1 แบบวดจตสาธารณะ โดยแบงพฤตกรรมจตสาธารณะออกเปน 5 องคประกอบ และ 10 ตวชวด เปนชนดสถานการณ เพอใหนกเรยนพจารณาวาจะเลอกปฏบตอยางไรโดยมตวเลอกใหนกเรยนเลอกตอบ 4 ตวเลอก แตละตวเลอกมคะแนน



37

แตกตางกนตงแต 0-3 คะแนน ตามระดบของพฤตกรรมทแสดงออกถงการมจตสาธารณะ และความตระหนกในหนาททตองรวมกนดแล ชวยเหลอ และรวมกนท าประโยชน ตอสวนรวมดวยความเตมใจโดยไมหวงผลตอบแทน ใชเวลาในการทดสอบจ านวน 60 นาท มคาดชนความสอดคลอง (IOC) อยระหวาง .80-1.00 มคาอ านาจจ าแนก (r) อยระหวาง .30-.67 โดยคดไวองคประกอบละ 8 ขอ รวม 40 ขอ มคาความเชอมน เทากบ .84 3.2 แบบวดความสามารถในการถายโยงการเรยนร โดยแบบทดสอบเปนแบบอตนย มจ านวน 4 ขอ 4 สถานการณ คะแนนเตม 36 คะแนน ใชเวลาในการทดสอบจ านวน 90 นาท ในแตละขอจะมสถานการณใหนกเรยนพจารณา และตอบค าถาม จ านวน 3 ขอยอย จ านวนคะแนนขอละ 3 คะแนน รวมเปน 9 คะแนน มคาดชน ความสอดคลอง (IOC) อยระหวาง .80-1.00 คาอ านาจจ าแนก (r) อยระหวาง .42-.67 และคาความเชอมนเทากบ .89 3.3 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเ รยน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 5 เปนแบบทดสอบปรนย ชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก จ านวน 30 ขอใชเวลาในการทดสอบจ านวน 60 นาท มคาดชนความสอดคลอง (IOC) อยระหวาง .80-1.00 มคาความยากงาย (p) อยระหวาง .43-.75 คาอ านาจจ าแนก (r) อยระหวาง .25 - .62 และมคาความเชอมนเทากบ .95 4. การตรวจสอบคณภาพของรปแบบและเอกสารประกอบรปแบบ ผวจยด าเนนการ โดยใหผทรงคณวฒตรวจสอบคณภาพของรปแบบและเอกสารประกอบรปแบบจากนนแกไขปรบปรงรปแบบการจดการเรยนรใหสมบรณ ขนตอนท 3 ทดลองใชรปแบบ การทดลองใชรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการ รบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เปนการวจยแบบกงทดลอง เปนการน าแผนการจดการเรยนรทสรางขนตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเ ชงสถานการณ ไปใชกบกลมตวอยางเพอประเมนประสทธภาพของรปแบบการจดการเรยนร กลมตวอยาง ไดแก นก เรยนระดบ ชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนอนบาลกสมาลย โดยแบงเปนกลมทดลอง จ านวน 39 คน กลมควบคม จ านวน 38 คน การเลอกกลมตวอยางมการด าเนนการดงน 1) การเลอก



38

นกเรยน คอ เลอกนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนอนบาลกสมาลย โดยโรงเรยนทเลอกเปนโรงเรยนทเปดสอนในระดบการศกษาขนพนฐาน มการใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ในระดบชนประถมศกษาปท 5 มการจดชนเรยนแบบคละความสามารถของนกเรยนแบบเกง ปานกลาง และออน 2) การคดเลอกหองเรยนเขากลมทดลองและกลมควบคม ด าเนนการกบชนประถมศกษาปท 5 ดวยวธการดงน ชนประถมศกษาปท 5 มทงหมด 3 หองเรยน ผวจยใชการสมแบบกลม จบฉลากสมกลมทดลอง 1 หอง และกลมควบคม 1 หอง หลงจากนนด าเนนการ ดงน 1. กอนการทดลองใชรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ ทพฒนาขน ท าการทดสอบจตสาธารณะ และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคม โดยน าผลการทดสอบกอนเ รยนมาทดสอบความแตกตางของคา เฉล ย โดยใ ช t – test แบบ Independent Samples เพอตองการทราบวานกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมมคะแนนจตสาธารณะ และคะแนนผลสมฤทธทางการเรยน แตกตางกนหรอไม ปรากฏผลดงตาราง 1 และ 2 ดงน ตำรำง 1 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยจตสาธารณะกอนเรยนของนกเรยนกลม

ทดลองและกลมควบคม

การทดสอบ จ านวนนกเรยน คะแนนเตม

S.D. คาสถต (t) p กลมทดลอง 39 120 89.79 13.91

2.98* .024 กลมควบคม 38 120 82.24 14.95

* มนยส าคญทางสถตทระดบ .05 จากตาราง 1 คะแนนเฉลยจตสาธารณะกอนเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวานกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมมจตสาธารณะกอนเรยนแตกตางกน

x



39

ตำรำง 2 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนกอนเรยนของนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคม

การทดสอบ จ านวนนกเรยน คะแนนเตม

S.D. คาสถต (t) p กลมทดลอง 39 30 13.87 2.94

3.20** .002 กลมควบคม 38 30 11.13 4.43

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 จากตาราง 2 คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนกอนเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แสดงวานกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมมผลสมฤทธทางการเรยนกอนเรยนแตกตางกน จากการทดสอบความแตกตางของจตสาธารณะ และผลสมฤทธทางการเรยน พบวา มความแตกตางกนระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ผ วจย จะไดน าผลการทดสอบกอนเรยนมาเปนตวแปรรวมในการวเคราะห One Way ANCOVA 2. ด าเนนการทดลอง ผ วจยเปนผด าเนนการสอนทงกลมทดลองและ กลมควบคม หองเรยนละ 16 ชวโมง เปนเวลา 8 สปดาห ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558 ตงแตเดอน พฤศจกายน 2558 ถงเดอน มกราคม 2559 เรองทใชในการสอน คอ ปรากฏการณลมฟาอากาศ ในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จ านวน 8 แผน โดยกลมทดลองไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตร ตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพอเสรมสราง จตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน สวนกลมควบคมไดรบการสอนโดยวธปกต 3. หลงการทดลองใชรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดการเรยนร โดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ ทดสอบจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคม แลวจงน าขอมลทไดจากการทดสอบทสองกลม มาวเคราะห ดงน

x



40

3.1 วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยจตสาธารณะ ระหวางกอนเรยนและหลงเรยน ของนกเรยนกลมทดลอง โดยการทดสอบความแตกตางของคาเฉลย โดยใชการทดสอบคาทแบบไมอสระตอกน t-test ชนด Dependent 3.2 วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยจตสาธารณะ หลงเรยนระหวางนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคม โดยใชคะแนนจตสาธารณะ กอนเรยนเปนตวแปรรวม โดยใชการวเคราะหความแปรปรวนรวม (One Way ANCOVA) 3.3 วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความสามารถในการถายโยงการเรยนรหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลองโดยเทยบกบเกณฑทตงไว คอ รอยละ 60 3.4 วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความสามารถในการถายโยงการเ รยน รหลง เ รยนของนกเ รยนกลมทดลองและกลมควบคมโดยใช t-test ชนด Independent 3.5 วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยน ระหวางกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลอง โดยการทดสอบความแตกตางของคาเฉลยโดยใชการทดสอบคาทแบบไมอสระตอกน t-test ชนด Dependent 3.6 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยน หลงเรยนระหวางนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชคะแนนจตสาธารณะกอนเรยนเปนตวแปรรวม โดยใชการวเคราะหความแปรปรวนรวม (One Way ANCOVA) ผลกำรศกษำ 1. ผลการพฒนารปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ เพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยนส าหรบนกเรยน ชนประถมศกษาปท 5 ดงแสดงในภาพ 1



41

ภำพ 1 รปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใช

สงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ



42

2. ผลการใชรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณเพอเสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน ส าหรบนกเรยน ชนประถมศกษาปท 5 ปรากฏผลดงตาราง 3, 4, 5, 6, 7 และ 8 ตำรำง 3 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยจตสาธารณะ ระหวางกอนเรยนและหลง

เรยนของนกเรยนกลมทดลอง

การทดสอบ จ านวนนกเรยน คะแนนเตม x S.D. คาสถต (t) p กอนเรยน 39 120 89.79 13.91

15.72** .000 หลงเรยน 39 120 112.74 8.45

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 จากตาราง 3 พบวานกเ รยนกลมทดลองท ได รบการสอนดวยรปแบบ การจดการเรยนรทพฒนาขน มจตสาธารณะหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ตำรำง 4 ผลการเปรยบเทยบจตสาธารณะหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลองและกลม

ควบคม

แหลงความแปรปรวน

ผลบวก ก าลงสอง

ระดบขน ความเสร

คาเฉลย ก าลงสอง

คาสถต (F)

P

ตวแปรรวม 2348.38 1 2348.38 37.186** 0.000 ระหวางกลม 2645.227 1 2645.227 41.887** 0.000 ความคลาดเคลอน 4673.258 74 63.152 รวม 11386.519 76

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01



43

จากตาราง 4 พบวา คะแนนจตสาธารณะหลงเรยนของกลมทดลองสงกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เมอไดขจดอทธพลของคะแนนกอนเรยนแลว แสดงวานกเรยนกลมทดลองมจตสาธารณะหลงเรยนสงกวากลมควบคม

ตำรำง 5 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความสามารถในการถายโยงการเรยนรของนกเรยนกลมทดลองหลงเรยนเทยบกบเกณฑ

การทดสอบ จ านวนนกเรยน

คะแนนเตม

คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน

เกณฑ(60%ของคะแนนเตม)

คาสถต (t)

ความสามารถ ในการถายโยง การเรยนร

39 36 32.74 1.58 21.6 64.81**

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 จากตาราง 5 ผลการวเคราะหขอมลพบวา ความสามารถในการถายโยงการเรยนร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 หลงไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน สงกวาเกณฑรอยละ 60 ของคะแนนเตม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 32.74 แสดงวานกเรยนกลมทดลองมคะแนนความสามารถในการถายโยง การเรยนรหลงเรยนสงกวาเกณฑรอยละ 60 ของคะแนนเตมทตงไว

ตำรำง 6 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนความสามารถในการถายโยงการเรยนรหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคม

การทดสอบ จ านวนนกเรยน คะแนนเตม x S.D. คาสถต (t) กลมทดลอง 39 36 32.74 1.58

4.32** กลมควบคม 38 36 23.58 4.02




44

จากตาราง 6 ผลการวเคราะหขอมลพบวา คะแนนความสามารถในการถายโยงการเรยนรหลงเรยนระหวางกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ซงแสดงวานกเรยนกลมทดลองมความสามารถในการถายโยงการเรยนรหลงเรยนสงกวานกเรยนกลมควบคม ตำรำง 7 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนระหวางกอนเรยน

และหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลอง

การทดสอบ จ านวนนกเรยน คะแนนเตม x S.D. คาสถต (t) p

กอนเรยน 39 30 13.87 2.94 23.293** .000

หลงเรยน 39 30 24.85 3.45

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 จากตาราง 7 พบวานกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน มจตสาธารณะหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ตำรำง 8 ผลการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลอง

และกลมควบคมเมอควบคม ตวแปรรวม

แหลงความแปรปรวน

ผลบวกก าลงสอง(SS)

ระดบขน ความเสร (df)

คาเฉลยก าลงสอง(MS)

คาสถต (F)

Sig.

ตวแปรรวม 105.599 1 105.599 22.30** .000 ระหวางกลม 9.349 1 9.349 1.975 .164 ความคลาดเคลอน 350.346 74 4.734 รวม 505.792 76




45

จากตาราง 8 พบวา คะแนนความรเดมกอนการทดลองไมมความสมพนธกบคะแนนสอบหลงเรยน (F=22.30, Sig.=.000 ซงนอยกวา .01) เมอใชคะแนนกอนเรยนมาเปนตวแปรรวม เพอท านายคะแนนสอบหลงเรยน พบวา คะแนนสอบหลงเรยน ของกลมทดลองและกลมควบคมไมแตกตางกน (F=1.975, Sig.= .164 มากกวา .05) สรปและอภปรำยผล จากผลการวจยดงกลาวสามารถอภปรายผลได ดงน 1. รปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน ผลการพฒนารปแบบการจดการเรยนร มการยกรางเปนรปแบบ การจดการเรยนรทมองคประกอบ 6 องคประกอบ ไดแก 1) หลกการ 2) จดมงหมาย 3) เนอหาและกจกรรมการเรยน 4) กระบวนการเรยนร 5) บทบาทผ เรยนและผสอน และ 6) การวดผลและประเมนผล โดยมวตถประสงคเฉพาะทสามารถน าไปใชแลวตรวจสอบไดอยางมประสทธภาพ การยกรางและพฒนารปแบบการจดการเรยนร มการวเคราะหแนวคดทฤษฎทน ามาเปนพนฐานในการพฒนา ผานการตรวจสอบจากผ เชยวชาญ จดองคประกอบของรปแบบการจดการเรยนรอยางเปนระบบ รปแบบการจดการเรยนร มการทดลองใชเพอปรบปรงและแกไขใหสมบรณ ซงการพฒนารปแบบการจดการเรยนรทเปนระบบสอดคลองกบการพฒนารปแบบของ Joyce & Weil (2004 : 13-14) และทศนา แขมมณ (2545 : 221-222) ไดกลาวถงรปแบบการจดเรยนการสอนวา เปนแบบแผนการด าเนนการสอนทไดรบการจดเปนระบบสมพนธสอดคลองกบทฤษฎ หลกการเ รยน รหรอการสอนท รปแบบนนยดถอ ไ ด รบการพสจ นทดสอบวา มประสทธภาพ สามารถชวยใหผ เรยนเกดการเรยนรตามจดมงหมายเฉพาะของรปแบบนนๆ รปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเ รยนร เ ชงสถานการณทพฒนาขนมวตถประสงคเฉพาะ คอ เสรมสรางจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนรและผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร



46

2. ผลการใชรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน ผลจากการใชรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขน มประเดนทน ามาอภปรายดงน 2.1 จตสาธารณะ จากผลการวจย พบวา จตสาธารณะของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขนหลงเรยนสงกวากอนเ รยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และนกเรยนกลมทดลองมจตสาธารณะสงกวานกเรยนกลมควบคมทไดรบการสอนแบบปกต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานทตงไว อธบายไดวา นกเรยนกลมทดลองเมอไดรบการจดการเ รยน รตามแนวคดการเ รยน ร โดยการรบใ ชสงคมรวมกบแนวคดการเ รยน ร เชงสถานการณ จะมจตสาธารณะสงกวากลมควบคม เนองจากในกระบวนการเรยนรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ ในขนท 1 สรางความตระหนก จะจดกจกรรมใหนกเรยนมจตสาธารณะโดยน าเสนอ สอการสอนตวแบบ ใหนกเรยนสงเกต วเคราะห ครตงค าถามเพอใหเกดความเขาใจ การยดหลกธรรม/คณธรรมความด เปนแนวปฏบตในการด าเนนชวต ท าใหนกเรยน ไดศกษา ซมซบ เอาเปนแบบอยางทด ในขนท 4 สรปความร และขนท 5 ประยกตใชความร จะสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมดานจตสาธารณะทมความสอดคลองกบ องคความรในเรองหรอเนอหาทเรยน ท าใหผ เรยนมความรสกเหนใจ สงสารในความทกขยาก ล าบากของผอน ตระหนกในหนาทและความรบผดชอบทจะตองดแลรกษาทรพยสมบตสวนรวมของสงคมและตระหนกในสทธของตนเอง ไมลวงล าสทธของผอน มค าถาม ใหนกเรยนไดฝกคดประยกตใชความรทมอยเดมบรณาการกบความรใหม ฝกการวเคราะหปญหาทพบเหนในชมชนและน าเสนอแนวทางการแกไขปญหา มการสรางปฏสมพนธอนดกบผ อน รบฟง ยอมรบความคดเหนของคนอน มการปฏบตกจกรรมบ าเพญประโยชนในโรงเรยนซงเปนชมชนทใกลตวและเปนทอยอาศยของตนเอง เมอนกเรยน ไดปฏบตกจกรรมตาง ๆ แลว พบวา นกเรยนมจตสาธารณะ อาสาชวยเหลอผอนและสงคมดวยความ



47

เตมใจ ปฏบตดวยความเตมใจมจตเมตตาไมหวงผลตอบแทนและมความสขในการเปนผ ให สอดคลองกบ ศกดชย นรญทว และคณะ (2544 : 68) ไดอธบายความหมายของการเรยนรดวยการรบใชสงคมไววาเปนการจดกจกรรมการเรยนรใหแกผ เรยนดวยการประยกต หรอออกแบบใหน าเนอหาของบทเรยนมาจดโครงการทเชอมโยงกบปญหาในชวตจรงของชมชน หรอในทางกลบกนเปนการเชอมโยงปญหาในชมชนเขามาสบทเรยน สอดคลองกบผลการวจยของ กรตวทย สวรรณธรรมา (2556 : 53-155) ทไดพฒนารปแบบการเรยนการสอนจตสาธารณะตามแนวคดจตตปญญาศกษาและทฤษฎปญญาสงคมส าหรบนกเรยนประถมศกษา ทพบวา การใหนกเรยนไดเรยนรจากตวแบบจตสาธารณะจะท าใหเกดแรงบนดาลใจในการท าความดชวยเหลอผอน สอดคลองกบผลการวจยของชวาลา เวชยนต (2544 : 163-170) ไดท าการพฒนาแบบการเรยนการสอนทใชเทคนคการเรยนรดวยการรบใชสงคม เพอสงเสรมความ ตระหนกในการรบใชสงคม ทกษะการแกปญหา และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน ผลการวจยพบวา การเรยนดวยแบบการเรยนการสอนทใชเทคนคการเ รยนรโดยการ รบใชสงคมทพฒนาขน ผ เรยนจะมคะแนนเฉลยความตระหนกในการรบใชสงคม สงกวากอนเรยน มทกษะการแกปญหาสงกวากอนเรยน มการพฤตกรรมรบใชสงคมสงขน สอดคลองกบผลการวจยของเพลนตา พรหมบวศร (2545 : 137-143) ทไดท าการพฒนากระบวนการเรยนการสอนตามแนวคดการเรยนรเชงสถานการณเพอเสรมสรางความสามารถทางวชาชพการพยาบาลของนกศกษาพยาบาล ผลการวจยพบวา นกศกษาทเรยนโดยใชกระบวนการเรยนการสอนตามแนวคดการเรยนรเชงสถานการณทพฒนาขน มเจตคตทดตอวชาชพการพยาบาล โดยเฉพาะดานการมปฏสมพนธ กบผอน นอกจากนยงสอดคลองกบผลการวจยของ เวสาล ชาตสทธพนธ (2550 : 144-149) ทไดท าการพฒนาระบบการเรยนรเชงบรการเพอเสรมสรางความรบผดชอบสาธารณะของนกศกษาหลกสตรบรหารธรกจระดบปรญญาบณฑต ผลการวจยพบวา ผ เรยนเกดการเรยนรจากประสบการณจรงโดยท ากจกรรมบรการทตรงตอความตองการ และปญหาของชมชนผานการใหความรเกยวกบการจดการความเสยง และการประกนภยแกชมชนทเขารวมโครงการ สงผลใหผ เรยนเกดการพฒนาพฤตกรรมการเรยนร



48

ดานความรบผดชอบสาธารณะ ทกษะทางวชาการ ทกษะทางวชาชพ และทกษะในการด ารงชวต จะเหนไดวารปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณน สามารถเสรมสรางจตสาธารณะของนกเรยนได 2.2 ความสามารถในการถายโยงการเรยนร จากผลการวจย พบวา ความสามารถในการถายโยงการเรยนร ของนกเรยนกลมทดลองทเรยนดวยรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณหลงเรยนสงกวาเกณฑอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และนกเรยนกลมทดลองมความสามารถในการถายโยงการเรยนรหลงเรยนสงกวานกเรยนกลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เปนไปตามสมมตฐานทตงไว อธบายไดวา นกเ รยนกลมทดลองเมอได รบการสอนตามแนวคดทพฒนาขน จะมความสามารถในการถายโยงการเ รยน รสงกวากลมควบคมเน องจาก ในกระบวนการเรยนร มขนตอนทใหนกเรยนไดสรางประสบการณของการเรยนร ไดฝกปฏบตการประยกตใชความร ไดรบการกระต นใหเกดการเรยนรโดยใชค าถาม การสงเกต และมการสะทอนผลการเรยนรตงแตขนทสอง คอ ขนส ารวจและคนหา ซงในขนน ผสอนจะกระตนใหนกเรยนไดระลก ไดนกถงความรเดมประสบการณเดมทมอยมาสมพนธกบความรใหมหรอปญหาใหมทก าลงจะเรยนรในขนท 2 ส ารวจและคนหา ขนท 3 ลงมอปฏบต ขนท 4 สรปความร ขนท 5 ประยกตใชความร ขนท 6 เรยนรสงคม และขนท 7 สะทอนผลการเรยนร มการฝกปฏบตกจกรรมเผชญสถานการณ โดยครเสนอสถานการณใหนกเรยนไดศกษา วเคราะหปญหา สาเหต ผลกระทบจากปญหาและน าเสนอแนวทางการแกไขโดยใหนกเรยนไดสะทอนผลการเรยนรมาสรางองคความรใหมน าความรจากทไดเรยน การอานการศกษาคนควา มาอภปรายแลกเปลยนความร แลวเขยนบนทกการเรยนรเพอใหสรปสาระความส าคญเขยนเปนแผนภาพความคดตามความคดของตนเองเขยนบรรยายการน าความรไปปรบประยกตใชในชวตประจ าวนได โดยสามารถอธบายและยกตวอยางประกอบได ในขนการสอนนกเรยนไดสรางความรดวยตนเอง ซงการสรางความรดวยตนเองจะท าใหผ เ รยนเรยนรอยางมความหมาย สอดคลองกบ Slavin (1996, อางถงใน ณฐกานต รกนาค, 2552 : 6) กลาว



49

ไววาจดมงหมายของการเรยนการสอนในชนเรยนคอ การท าใหผ เรยนสามารถน าความรทไดรบจากชนเรยนไปใชเพอแกปญหาในสถานการณอนได Brown และคณะ (1989, อางถงใน เพลนตา พรหมบวศร, 2545 : 29-30) กลาวไววา การเรยนร ทเนนพฒนาทกษะการคดในระดบสง นอกเหนอจากการจ าขอเทจจรง โดยการเสนอทกษะทเปนจรง ปญหาทมโครงสรางไมสมบรณตองการการคนควาตอไป สภาพการเรยนรเช งสถานการณจะสงเสรมความตระหนกรใหผ เรยนสามารถแยกแยะขอมลและน าขอมลมาใชเมอตองการสงเสรมทกษะในการก ากบการรคด (Metacognition) สงเสรมความกาวหนาในการแกปญหา และการใหเหตผลเพอการแกปญหาในโลกทเปนจรง เรยนรจากตวอยางประสบการณของผ เชยวชาญ สภาพการเรยนรเชงสถานการณชกน าในการหาเหตผลเชงอนมาน การตรวจสอบ ก ากบการแกปญหา และสงเสรมทกษะการรคด จงกลาวไดวา การเรยนรเชงสถานการณเปนแนวคดในการจดการเรยนการสอนเพอใหผ เรยนพฒนาความสามารถในการแกปญหาโดยการสรางความรเองดวยการ มปฏสมพนธระหวางกลมผ เรยน และครหรอผ เชยวชาญ พบปญหาในบรบททเปนจรง มกจกรรมในสภาพจรงมการฝกหดงาน มการสะทอนในการเรยนร โดยมครและผ เชยวชาญใหการประคบประคองและสอนแนะ และสามารถแสดงความรหรอวธการแกปญหาไดอยางชดเจน จงสามารถสรางเจตคตทดตอชมชนใหแกผ เ รยนได สอดคลองกบ สมศกด สนธระเวชญ (2542 : 36) การเชอมโยงความรเกาไปสความรใหมเปนการตอบสนองความอยากรอยากเหน ใฝหาความร ขยายความรออกไปส โลกกวาง เขาใจชวตและธรรมชาต บทเรยนทชวยใหนกเรยนไดคนพบตนเอง รกและ เหนประโยชนของการเรยนร รวมทงเปดโอกาสใหผ เรยนไดประเมนพฒนากระบวนการเรยนรของตนเองเพมเตมในสวนทบกพรองโดยไมท าใหนกเรยนเกดความเครยดและรสกลมเหลว การเรยนสงตางๆ ตองเชอมโยงตอเนองกลมกลนกนทงในเรองใกลตว ทองถน สงแวดลอมทอยอาศย เรองของสากล รวมทงการเปลยนแปลงและแนวโนมตางๆ ทเกดขนในสงคมโลก นอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของ ณฐกานต รกนาค (2552 : 81-186) ไดพฒนารปแบบ การสอนตามแนวคดการถายโยงการเรยนร เพอสงเสรมทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตรดานการแกปญหา การใหเหตผล



50

และการเชอมโยง ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ผลการวจยพบวา รปแบบการสอนทพฒนาขน สามารถสงเสรมทกษะการแกปญหา การใหเหตผลและการเชอมโยง หลงเรยนของนกเรยนกลมทดลองสงกวากอนเรยนและสงกวากลมควบคมและ ยงสอดคลองกบผลการวจยของไพจตร สะดวกการ (2538 : 139-140) ทไดศกษาผลของการสอนคณตศาสตรตามแนวคดของทฤษฎคอนสตรคตวสทมผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรและความสามารถในการถายโยงการเรยนรของนกเรยนระดบมธยมศกษาปท 1 พบวา นกเรยนในระดบกลมทมความสามารถตางกนสามารถ ถายโอนความรทางคณตศาสตรในดานการสรางมโนทศนใหมสงกวานกเรยนระดบเดยวกนทไดรบการสอนแบบปกต จะเหนไดวารปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณน สามารถเสรมสรางความสามารถในการถายโยงการเรยนรของนกเรยนได 2.3 ผลสมฤทธทางการเรยนรในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จากผลการวจย พบวา ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ หลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว สามารถอธบายไดดงน เนองจากรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณน มลกษณะทชดเจนคอ การสงเสรมและพฒนาผ เรยน ทงดานคณลกษณะทพงประสงค และดานความร ควบคกนไป มกจกรรมใหปฏบต ทหลากหลายทตอบสนองความแตกตางระหวางบคคลและใหผ เรยนไดมโอกาสคนพบความสามารถของตนเอง ท าใหเกดความสนกสนานนาคนหามความสขในการเรยนร โดยเรมตงแตกระบวนการเรยนการสอนในขนท 1 สรางความตระหนก ขนท 2 ส ารวจและคนหา ขนท 3 ลงมอปฏบต ขนท 4 สรปความร ขนท 5 ประยกตใชความร ขนท 6 เรยนรสงคม และขนท 7 สะทอนผลการเรยนร ซงในแตละขนตอนนนไดสอดแทรก การฝกทกษะการคดอยางเปนระบบโดยการเขยนแผนผงความคด มการกระต น ใหผ เรยนเกดทกษะการคดดวยการใชค าถาม การไดฝกแกไขปญหาจากตวอยาง



51

สถานการณทค รผ สอนน ามาใหฝกอยางหลากหลาย ผ เ รยนไดปฏบตกจกรรม ทางวทยาศาสตร มการใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรในการเรยนร ศกษาคนควา สรางความรดวยตนเอง มการบรณาการเชอมโยงความรเดมกบความรใหมแลวน าไปประยกตใชในชวตประจ าวน การสงเสรมใหนกเรยนมโอกาสไดพฒนาความคดอยางเตมท ศกษาคนควาดวยตนเอง จงมความอยากรอยากเหนอยตลอดเวลา ผ เรยนสามารถคนพบความรดวยตนเอง ท าใหเกดความเขาใจและจดจ าไดดยงขน สงผลใหผ เรยนไดรบทงความรและกระบวนการ ไดเรยนรจากประสบการณตรงรและเขาใจในสงทเรยนไดอยางถกตอง สงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนของผ เ รยนสงขนเปนไป ตามแนวทางของการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทวาในการจดการเรยนรนนจะตองพฒนาผ เรยนใหมความสมดล ใหสอดคลองกนทงสาระการเรยนรทกษะกระบวนการและคณลกษณะทพงประสงค และไดเรยนรวทยาศาสตรทเนนการเชอมโยงความรกบกระบวนการ มทกษะส าคญในการคนควาและสรางองคความร โดยใชกระบวนการ ในการสบเสาะหาความร และการแกปญหาทหลากหลาย ใหผ เรยนมสวนรวมใน การเรยนรทกขนตอนมการท ากจกรรมดวยการลงมอปฏบตจรงอยางหลากหลาย (กระทรวงศกษาธการ, 2552 : 1) สอดคลองกบงานวจยของ จนตนา ศรธญญารตน (2556 : 313) ทไดพฒนารปแบบการเรยนการสอนวทยาศาสตรทบรณาการกลยท ธ การพฒนาทกษะการคดขนสงเพอเสรมสรางทกษะการคดขนสงในศตวรรษท 21 และจตวทยาศาสตรของนกเรยนระดบมธยมศกษา พบวา รปแบบการเรยนการสอน ทมกระบวนการจดการเรยนรมกจกรรมหรอประสบการณทจงใจใหนกเรยนเขารวมกจกรรม มการกระตนความสนใจ มการใชค าถามพฒนาการคด จะท าใหนกเรยน มผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรสงขน นอกจากนยงสอดคลองกบค ากลาวของ วราภรณ ตระกลสฤษด (2545 : 3) ทกลาววา การทนกเรยนมผลสมฤทธทอยในเกณฑคอนขางต า และขาดทกษะการคดการท าเปนและแกปญหาไดนน ควรมการพฒนาทกษะการตดตอสอสารทด ทกษะการปฏบตงานและทกษะการแกปญหา ใหมวธการเรยนรทหลากหลาย สามารถเรยนรไดตลอดชวตโดยกระต นสงเสรมและพฒนา



52

ใหผ เรยนมวธการเรยนรเพอสรางความรไดอยางตอเนอง จดโอกาสและกจกรรม ทหลากหลาย เพอใหผ เรยนสามารถพฒนาตนเองไดตลอดชวต มประสทธภาพ ในการท างานและด ารงชวตทมคณภาพในสงคมทเปลยนแปลงตลอดเวลา และ จากผลการวจยพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนของนกเรยนกลมทดลองทไดรบการสอนดวยรปแบบการจดการเรยนรรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตร ตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ ไมแตกตางกนกบนกเ รยนกลมควบคมทได รบการสอนแบบปกต ซงไมเ ปนไป ตามสมมตฐานทตงไว สามารถอธบายไดดงน เนองจากในการวจยเพอพฒนารปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณน ในกลมควบคมผวจยไดเลอกใชการสอนแบบปกตโดยใชรปแบบการสอนวทยาศาสตรตามรปแบบของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย คอ กระบวนการเรยนรแบบวฎจกรการเรยนร 5E เปนการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร (Inquiry Cycle) ประกอบดวย 5 ขนตอนดงน ขนท 1 ขนสรางความสนใจ (Engagement) ขนท 2 ขนส ารวจและคนหา (Exploration) ขนท 3 ขนอธบายและลงขอมลสรป (Explain) ขนท 4 ขนขยายความร (Elaborate) และขนท 5 ขนประเมนผล (Evaluate) ซงเปนกระบวนการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรวธหนงทมประสทธภาพ เนนผ เรยนเปนส าคญ สงเสรมใหนกเรยนมโอกาสไดพฒนาความคดอยางเตมท ศกษาคนควาดวยตนเอง จงมความอยากรอยากเหน อยตลอดเวลา ผ เรยนสามารถคนพบความรดวยตนเอง ท าใหเกดความเขาใจและจดจ าไดดยงขนสงผลใหผ เรยนไดรบทงความรและกระบวนการ ไดเรยนรจากประสบการณตรงรและเขาใจในสงทเรยนไดอยางถกตอง สงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนของผ เรยนสงขนเหมอนกนกบนกเรยนกลมทดลอง ซงสอดคลองกบงานวจยของ ณชชากญญ วรตนชยวรรณ (2555 : 54-55) ทไดท าการวจย เรอง ผลการจดกจกรรมการเรยนร โดยใช เทคนคการสบเสาะหาความ ร (5E) เพ อพฒนาทกษะกระบวนการ ทางวทยาศาสตรจตวทยาศาสตร และผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทพบวา คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยน



53

ของนกเรยนทเรยนดวยโดยใชเทคนคการสบเสาะหาความร (5E) สงกวากอนเรยนและสงกวานกเรยนทเรยนดวยวธสอนแบบปกต จะเหนไดวารปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนร เชงสถานการณน สามารถพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยน ใหสงขนได ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช 1.1 จากผลการวจยน พบวา หลงการจดการเรยนรโดยใชรปแบบ การจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ นกเรยนมจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยง การเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากวากอนเรยน ครผสอนวชาวทยาศาสตร ระดบประถมศกษาจงสามารถน ารปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนร เชงสถานการณทพฒนาขน ไปใชพฒนานกเรยนใหมจตสาธารณะ ความสามารถ ในการถายโยงการเรยนร และมผลสมฤทธทางการเรยนใหสงขนได โดยกอนการ น ารปแบบการจดการเรยนรน ไปใชครผ สอนจะตองศกษาท าความเขาใจกบ ทกองคประกอบของรปแบบ โดยเฉพาะองคประกอบเชงเงอนไข ปจจยทเออตอ การเรยนรและปจจยทสนบสนน ตองท าความเขาใจกระบวนการตาง ๆ ทกขนตอน และน าไปปรบใชใหเหมาะสมกบเนอหาและสาระการเรยนรทจะสอน 1.2 ในการจดกจกรรมครตองจดประสบการณใหนกเรยนไดฝกปฏบตอยางหลากหลายเหมอนกบกจกรรมการสอนในรปแบบน เชน ใชสอการเรยนการสอนอยางหลากหลายนาสนใจ มสถานการณท เ กยวของกบเนอหาเปนเหตการณ ใน ชวตประจ าวนใก ลตว ม ก จกรรมใ หนก เ รยนไ ด ฝกทกษะกระบวนการ ทางวทยาศาสตร การแสดงบทบาทสมมต การน าเสนอผลงาน การสมภาษณ การเลาประสบการณ เลาขาว เพอใหนกเรยนไดประสบการณจรงจากการปฏบต รสก



54

สนกสนาน มความสขในการเรยนร สามารถสรปองคความรไดดวยตนเอง และน าไปปรบประยกตใชในสถานการณใหมได 2. ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 2.1 ควรศกษาผลการใชรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณเพอเสรมสราง จตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยนส าหรบนกเรยนระดบประถมศกษา กบการพฒนาทกษะอน ๆ เชน ทกษะการคดแกปญหาทกษะกระบวนการวทยาศาสตร ฯลฯ 2.2 ควรศกษาผลการใชรปแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมรวมกบแนวคดการเรยนรเชงสถานการณ ในเรองอน เชน ความคงทนของพฤตกรรมจตสาธารณะ ความคงทนของความสามารถในการถายโยงการเรยนร ฯลฯ 2.3 ควรศกษาแนวคดอนรวมกบแนวคดการเรยนรโดยการรบใชสงคมทจะสามารถน ามาพฒนาจตสาธารณะ ความสามารถในการถายโยงการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยนได เอกสำรอำงอง กระทรวงศกษาธการ. (2552). หลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช

2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด. กรตวทย สวรรณธรรมา. (2556). กำรพฒนำรปแบบกำรเรยนกำรสอนจต

สำธำรณะตำมแนวคดจตตปญญำศกษำและทฤษฎปญญำสงคมส ำหรบนกเรยนประถมศกษำ . วทยานพนธ ปรชญาดษฎบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน.

จนตนา ศรธญญารตน. (2556). กำรพฒนำรปแบบกำรเรยนกำรสอนวทยำศำสตรทบรณำกำรกลยทธกำรพฒนำทกษะกำรคดขนสงเพอเสรมสรำงทกษะกำรคดขนสงในศตวรรษท 21และจตวทยำศำสตรของนกเรยนระดบมธยมศกษำ. วทยานพนธ ปรชญาดษฎบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.



55

ชวาลา เวชยนต. (2544). กำรพฒนำแบบกำรเรยนกำรสอนทใชเทคนคกำรเรยนรดวยกำรรบใชสงคมเพอสงเสรมควำมตระหนกในกำรรบใชสงคม ทกษะกำรแกปญหำ และผลสมฤทธทำงกำรเรยนของนกเรยนมธยมศกษำตอนตน. วทยานพนธ ครศาสตรดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ณชชากญญ วรตนชยวรรณ. (2555). ผลกำรจดกจกรรมกำรเรยนรโดยใชเทคนคกำรสบเสำะหำควำมร (5E) เพอพฒนำทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตร จตวทยำศำสตร และผลสมฤทธทำงกำรเรยนวทยำศำสตรของนกเรยนชนประถมศกษำปท 6. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยราชภฎเชยงราย.

ณฐกานต รกนาค. (2552). กำรพฒนำรปแบบกำรเรยนกำรสอนตำมแนวคดกำรถำยโยงกำรเ รยนรเพ อเสรมสรำงทกษะและกระบวนกำรทำงคณตศำสตรดำนกำรแกปญหำกำรใหเหตผลและกำรเชอมโยง ของนกเรยนมธยมศกษำปท 1. วทยานพนธ ครศาสตรดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงกมล ทองอย. (2555). การประยกตทฤษฎทางจตวทยาเพอพฒนาจตสาธารณะใหเดกและเยาวชนไทย. วำรสำรวไลยอลงกรณปรทศน. 2(1). 11-22.

ทศนา แขมมณ. (2545). ศำสตรกำรสอน (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นรมล มาลย. (2554). จตสำธำรณะและผลสมฤทธทำงกำรเรยนวทยำศำสตร เรอง สงมชวตกบสงแวดลอมของ นกเรยนชนประถมศกษำปท 6 ทสอนโดยกำรเสรมกจกรรมพฒนำจตสำธำรณะ. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

เพลนตา พรหมบวศร. (2545). กำรพฒนำกระบวนกำรเรยนกำรสอนตำมแนวคดกำรเรยนร เชงสถำนกำรณเพอเสรมสรำงควำมสำมำรถทำงวชำชพกำรพยำบำลของนกศกษำพยำบำล. วทยานพนธ ครศาสตรดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.



56

ไพจตร สะดวกการ. (2538). ผลของกำรสอนคณตศำสตรตำมแนวคดของทฤษฎคอนสตรคตวสตทมตอผลสมฤทธทำงกำรเรยนวชำคณตศำสตรและควำมสำมำรถในกำรถำยโยงกำรเรยนรของนกเรยนระดบมธยมศกษำตอนตน. วทยานพนธ ครศาสตรดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วราภรณ ตระกลสฤษด. (2545). จตวทยำกำรปรบตว (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมวชาการ.

เวสาล ชาตสทธพนธ . (2550). กำรพฒนำระบบกำรเรยนรเชงบรกำรเพอเสรมสรำงควำมรบผดชอบสำธำรณะของนกศกษำหลกสตรบรหำรธรกจระดบปรญญำบณฑต . วทยานพนธ ครศาสตรดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศกดชย นรญทว. (2548). รำยงำนกำรวจยเอกสำร: กำรจดกำรเรยนรเพอพฒนำ

ผเรยนใหเปนพลเมองด. กรงเทพฯ : พมพด. ศกดชย นรญทว และคณะ. (2544). รำยงำนกำรวจยเรอง กำรเรยนรดวยกำรรบใชสงคม.

กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร. . (2550). รำยงำนกำรประเมนกำรจดกำรเรยนรท สงเสรมคณธรรม

จรยธรรมของผเรยนในสถำนศกษำ ขนพนฐำน. กรงเทพฯ : ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา.

สมศกด สนธระเวชญ. (2542). มงส คณภำพกำรศกษำ. กรงเทพฯ : วฒนาพานช. Joyce, B., & Weil, M. (2004). Models of Teaching 7th ed. London: Pearson.



57

การออกแบบสอวดทศนเพออนรกษศลปวฒนธรรม “ร ำโทน-นกพทด” ถำยทอดแกกลมเยำวชน

Video designing for cultural conservation “Ram Tone-Nok Phithid” transferring to adolescents

เมธาว แกวสนท1, กรกฎ จ าเนยร2 Methawee Kaeosanit, Korakot Jumnien

บทคดยอ การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาทมาและลกษณะการร าโทน-นกพทด

เพอออกแบบรปแบบและเนอหาสอวดทศนร าโทน-นกพทด และเพอประเมน ความสนใจของเยาวชนทมตอสอวดทศนร าโทน-นกพทด โดยการศกษาเอกสาร ทเกยวของและการสนทนากลมกลมชาวบานจ านวน 13 คน ผลการวจยพบวา การร าโทน-นกพทดเปนหนงในการละเลนพนบานของชาว ต.กรงชง อ.นบพต า จ.นครศรธรรมราช ซงไดรบอทธพลการแพรกระจายทางวฒนธรรมมาจากภาคกลางในสมยจอมพลป.พบลสงคราม ทอยในชวงศกสงคราม การร าโทนจงเกดขนเพอเปนเครองบนเทงเรงใจของชาวบานในภาวะบานเมองมความตงเครยดเพราะสภาพการเมอง ลกษณะการร าโทนมลกษณะการรองประกอบทาร าทมเน อเพลงสน ๆ สะทอนสภาพแวดลอมในทองถน ซงจากการแพรกระจายทางวฒนธรรม ท าใหลกษณะเพลงรองและทาร ามความแตกตางกนไปในแตละภมภาค อยางไรกตาม ขณะนการร าโทนไดรบความนยมนอยลงทกท เชนเดยวกบท ต.กรงชง อ.นบพต า จ.นครศรธรรมราช ซงเรยกวา ร าโทน-นกพทด ดวยเพราะมเพลงเอก เปนเพลงแสดงการเกยวพาราสของนกพทดหรอนกตระกลนกฮก จากนนคณะผวจยจงไดออกแบบสอวดทศนเพออนรกษร าโทน-นกพทด โดยน าเสนอในรปแบบรายการ สารคดประเภทวฒนธรรมและน าเสนอลกษณะเนอหาเกยวกบการใหขอมลประวตการร าโทน เนอรองและทาร าของร าโทน-นกพทดใน ต.กรงชง สถานการณ ในปจจบน ปราชญชาวบานกบการคาดหวงการอนรกษการร าโทน-นกพทด ความคดเหนของเยาวชนตอการร าโทน-นกพทด และการเชญชวนใหหนมาอนรกษการร าโทน-1,2 อาจารยประจ าหลกสตรนเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช



58

นกพทด และผลการประเมนความสนใจของเยาวชนผานสอดงกลาวจากการสนทนากลม และเยาวชน 5 คน ซงพบวา เยาวชนใหความสนใจสอวดทศน ตระหนกถงความส าคญของการละเลนพนบานร าโทน-นกพทด เขาใจลกษณะการรองและร า ตลอดจนแสดงความตองการใหจดกจกรรมอนๆ และเผยแพรทางสอวดทศนในลกษณะเชนนอก

ค ำส ำคญ ร าโทน-นกพทด สอวดทศน ศลปวฒนธรรม สารคดทางวฒนธรรม Abstract This research is to study the origin and character of Ram Tone-Nok Phithid, to design pattern and content in video and to evaluate the adolescents’ interest towards video. The researchers use relating documents study and focus group of 13 villagers. The findings were found that Ram Tone-Nok Phithid is a folk dance of Krung Ching, Nopphitam, Nakhon Si Thammarat which was affected from the cultural distribution of the central part, Thailand in the reign of Marshall P. Phiboonsongkhram with war period. Ram Tone happened as amusement activity of people in serious situation because of the political situation. Ram Tone has short songs and gestures reflecting community environment. However, from cultural distribution, it effected on songs and gestures differentiated in each region. However, this dance is less popular as same as Ram Tone-Nok Phithid of Krung Ching. This folk dance has the outstanding song involving the philandering of couple of Nok Phithid which is similar to owl. Therefore, the researchers designed the video for conserving Ram Tone-Nok Phithid in cultural documentary pattern and the presented contents are origin of Ram Tone-Nok Phithid, the details of songs and dances, the current situation of Ram Tone-Nok Phithid, scholars’ expectation toward conserving this folk dance, the opinion of adolescents toward Ram Tone–Nok Phithid and the persuasion to conserving this folk



59

dance. The last step is to evaluate interest of five adolescents through focus group which discovered that the adolescents are interested in this video, they aware of the folk dance’s importance, understanding of singing and dancing and they desired this kind of activity and video for cultural distribution. Keywords: Ram Tone-Nokphithid, Folk Dance, Video, Art and Culture, Cultural Documentary บทน ำ ศลปวฒนธรรม การละเลน รองร า ในประเทศไทยมมากมาย กระจายอยตามภมภาคตาง ๆเพอเปนความบนเทงเรงใจและสะทอนถงความคด ความเชอ ภมปญญา ของภมภาคหรอพนทนน ๆ “ร าโทน” การละเลนพนบานของชาวไทยทมมาตงแตอดต แตไมมผ ไดบอกไดแนชดวาร าโทนเกดขนในสมยใดและใครเปนผ รเรม มผ กลาววาถนเดมทพบวามการเลน ร าโทนกอนสมยสงครามโลกครงท 2 คอ แถวบานแพะในจงหวดสระบรโดยชาวบานเปนผเลน (โรงเรยนเมองหลงสวน จ.ชมพร, ออนไลน)

ในขณะท หมอมดษฎ บรพตร ณ อยธยา (โรงเรยนเมองหลงสวน จ.ชมพร, ออนไลน) กลาววา ร าโทนแพรหลายในเมองนครราชสมากอนทอน และยงมผสนนษฐานวานาจะมการเลนร าโทนมาตงแตสมยอยธยา หรอกอนหนานนอยทกหนทกแหง ดงทกลาวถงในเอกสารของชาวยโรปหลายเลม

ผนยมเลนร าโทน คอ หนมสาวชาวบาน กลาวกนวา ในชวงสงครามโลกครงท 2 ผคนตองอพยพหนภยทางอากาศจากกรงเทพฯ ไปยงชนบทตามทตาง ๆ กน ในภาวะสงครามนนยามค าคนจะมดไปทกหนทกแหง เนองจากทางรฐบาลหามกระท าการตาง ๆ หลายอยาง เชน หามจดไฟ หามชมนม และอน ๆ ประชาชนจงเกดความเหงา และเครยด การสนทนาเพยงอยางเดยวไมสนก จงไดคดเลนร าโทนขน การละเลนชนดนชาวบานรจกและเลนไดทกคน ขณะทเลนจะจดตะเกยง ตงไวตรงกลาง ผ เลนจะยนลอมวง จดประสงคของการเลนคอ เพอความสนกสนาน และเพอพบปะเกยวพาราสระหวางหนมสาว โดยทวไปแลวจะมเนอรอง



60

คอนขางสน เวลารองมกรองซ า สอง สาม หรอสเทยว จงท าใหจ าเนอรองไดงาย และแพรหลายอยางกวางขวางและรวดเรว เพลงใดทผ เลนไมคอยชอบกมกจะไมถกน ามารองหรอเลนกน ท าใหสญหายไป คงเหลออยแตเพลงทสนกสนานไพเราะและมทาร าทเปนทพอใจของผ เลนเทานน เพลงร าโทนทน ามารองนน ใชวธจดจ าสบทอดกนมา ไมนยมดดแปลงทงเนอรองและทาร า คอจ ามาอยางไรกรองอยางนน บางครงการถายทอดมาอาจไดมาเฉพาะเนอเพลง กรณเชนนผ เลนจะคดทาร าประกอบเองตามความหมายของเนอเพลง การถายทอด อาจกอใหเกดการเปลยนแปลงไดทงเนอเพลงและทาร า จากการส ารวจพบวา แมเปนเพลงเดยวกนหากคณะของผ เลนอยตางสถานทหรอตางทองถนกน ทาร าและเนอเพลงกอาจผดแผกกนไปได แตบางเพลงยงคงเหมอนกนทกประการ อยางไรกตามเพลงทกเพลง ไมจ าเปนตองไดจากการสบทอดเสมอไป ผ เลนสามารถแตงเพลงเนอรอง และทาร า ขนเปนปจจบนในขณะเลนกได (โรงเรยนเมองหลงสวน จ.ชมพร, ออนไลน) ในป 2487 รฐบาลจอมพล ป.พบลสงคราม ใหกรมศลปากรปรบปรงการเลนร าโทนใหม เพอใหเปนวฒนธรรมความบนเทงทมแบบแผน กรมศลปากรจงน าร าโทน มาดดแปลงโดยใสทาร าทประดษฐขนใหมจากทาร านาฏศลปพนฐาน ใชเครองดนตรตะวนตก เชน กลองแทมบรน ฯลฯ บรรเลงประกอบและแตงเพลงไทยสากลทมท านองสนกสนานประกอบทาร าเรยกวา “ร าวงมาตรฐาน” ปรากฏวาร าวงไดรบความนยมแพรหลาย ประชาชนนยมน าร าวงไปรวมร าเลน เพอความสนกสนาน ร าเตนไปตามลลาทตนถนด โดยไมใหความส าคญกบทาร ามากนก อกทงยงคดเพลงประกอบตามความถนด เพลงร าวงและทาร าวงจงเกดขนมากมาย เชน เพลงหวอมาจะวาอยางไร เพลงลพบรฉนเอ เพลงโอลมพน ฯลฯ ในชวงสงครามร าวงจงเปนความบนเทงทไดรบความนยมจากคนทกระดบ แมวารฐบาลตอมาจะไมไดสนบสนนเพลงปลกใจหรอร าวงอก แตร าวงยงคงไดรบความนยมสบมา (ภทรวด ภชฎาภรมย, 2550) จะเหนไดวา “การร าโทน” เปนการละเลนพนบาน ทมความแพรหลายไปทวประเทศ เชนเดยวกบใน ต.กรงชง อ.นบพต า จ.นครศรธรรมราช ซงพบวา มการละเลนร าโทน ทเรยกวา “ร าโทน-นกพทด” ทไดน าเอาลกษณะการรองร าโทนจากภาคกลางโดยสอบคคล



61

จากนนเกดการเอามาเปนแบบอยาง ดดแปลงเนอรองและทาร าใหเหมาะกบบรบท ของพนถน โดยเฉพาะในพนทกรงชงเปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ เรองราวเนอรองจงมกลนอายความเปนเอกลกษณของ ต.กรงชง โดยเฉพาะการร าโทนในเพลงนกพทด ทมาจากการเลยนเสยงและทาทางของนกพทด นกพน ถนของพนท ต.กรงชง อ.นบพต า จ.นครศรธรรมราช

คณะผวจย จงมความสนใจน าขอมล เรองราวของร าโทน โดยเฉพาะการร าโทน ใน ต.กรงชง ผลตเปนสอวดทศนเพอถายทอดลกษณะศลปวฒนธรรมการละเลนพนบานประเภทนของ ต.กรงชง แกเยาวชนและผ สนใจทวไป ไดเกดความตระหนก เหนความส าคญ และรวมอนรกษการร าโทน-นกพทดในรปแบบตาง ๆ สบไป

วตถประสงค

1. เพอศกษาทมาและลกษณะการร าโทน-นกพทด 2. เพอออกแบบรปแบบและเนอหาสอวดทศนร าโทน-นกพทด 3. เพอประเมนความสนใจของเยาวชนทมตอสอวดทศนร าโทน-นกพทด

ขอบเขตกำรวจย การวจยครงน คณะผ วจยมงศกษาทมาและลกษณะการร าโทน -นกพทด เพอน าไปออกแบบรปแบบและเนอหาสอวดทศน และส ารวจความสนใจของกลมเยาวชน โดยกลมตวอยางทเลอกมา คณะผ วจยใชวธคดเลอกตวอยางแบบเจาะจง เพอสนทนากลม ไดแก ชาวบาน ต.กรงชง ทเปนแกนน าการจดกจกรรมในพนท ต.กรงชง รวม 13 คน เพอใหขอมลทมาและลกษณะการร า ตลอดจนแนวทาง การออกแบบรปแบบและเนอหาสอวดทศน ส าหรบการประเมนผลความสนใจ สอวดทศนจากกลมเยาวชนเปาหมาย คณะผวจยใชการสนทนากลมตวอยางเยาวชน รวม 5 คน โดยงานวจยชนนใชระยะเวลา 10 เดอน และศกษาในพนท ต.กรงชง อ.นบพต า จ.นครศรธรรมราช



62

นยำมศพท วดทศน หมายถง สอภาพและเสยงทมความเคลอนไหวไปตามเรองราวเนอหาทผผลตไดวางแผน การถายท า ผานกระบวนการผลต และเผยแพร ร าโทน-นกพทด หมายถง การละเลนพนบานใน ต .กรงชง อ.นบพต า จ.นครศรธรรมราช ซงมาจากการร ารวมกนเปนกลม มการรอง และการรายร า ทสอดคลองกบการรอง โดยบทเพลงเปนเพลงสน ๆ และมเพลงทโดดเดน แสดงถงเอกลกษณประจ าถนของพนท ต.กรงชง นนคอ การร าโทน-นกพทด ทมการเลยนแบบทาทางนกพทด นกพนถนของพนท การร าร ากนเปนค แสดงถงการเกยวพาราสของคร า เนนความตลกขบขน แกผชม การถายทอดวฒนธรรม หมายถง การสงสอน การสรางการเรยนร สราง ความเขาใจ ในทนคอ สงเสรมความรความเขาใจ ความตระหนกถงความส าคญและเขาใจลกษณะการละเลนพนบานร าโทน-นกพทดจากผใหญในชมชนสเยาวชนในชมชน โดยผานสอวดทศน ทบทวนวรรณกรรม คณะผ วจยทบทวนวรรณกรรม หลกการ แนวคด และงานวจยทเกยวของเกยวกบการร าโทนจากภมภาคตาง ๆ ทวประเทศ และแนวคดประเภท ลกษณะและองคประกอบของรายการสารคดประเภทวฒนธรรม ระเบยบวธวจย งานวจยชนนเปนการวจยเชงคณภาพ โดยการใชการศกษาเอกสารทเกยวของ และการสนทนากลมกลมตวอยางซงไดแก กลมเยาวชนและชาวบาน ต.กรงชง อ.นบพต า จ.นครศรธรรมราช ซงเปนการคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง โดยค านงถงบทบาทการเปนแกนน าท ากจกรรมในชมชน ในการศกษาเอกสารทเกยวของ คณะผวจย ไดศกษาในประเดนทมา ลกษณะการร าทเปนเอกลกษณของร าโทน ความเปลยนแปลงการร าโทนไปตามสถานการณ ของสงคม โดยไดรวบรวมขอมลจากเอกสาร ต ารา งานวจย เปนหลก จากนนไดบนทก



63

ขอมลในแบบบนทกขอมลจากการศกษาเอกสาร และน าขอมลทไดไปวเคราะห เปนเนอหาประกอบการออกแบบรปแบบและเนอหาสอวดทศนตอไป การสนทนากลมกลมชาวบาน จ านวน 2 ครง ครงละ 4 คน และ 9 คน ตามล าดบ รวม 13 คน เพอศกษาทมาและลกษณะการร าโทน ความสนใจ และ ความตองการรปแบบและเนอหาในการผลตสอวดทศน โดยใชเวลาครงละ 1.30 ชม.และใชการบนทกวดทศน กอนน ามาถอดขอมลและวเคราะหเนอหาเพอน าไปออกแบบการจดท าวดทศนตอไป จากการศกษาเอกสารทเกยวของและการสนทนากลม จะน าขอมลมาวเคราะห กลนกรอง เพอหารปแบบและเนอหาวดทศนทจะผลตขน จากนน จะผลตสอวดทศนตอไป ส าหรบการประเมนผลวดทศนโดยกลมตวอยางซงไดแก กลมเยาวชนทไดรบชมสอวดทศน จะใชการสนทนากลมกลมตวอยางเยาวชน จ านวน 5 คน ซงเปนการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง ซงเปนแกนน าเยาวชนทมบทบาทการท ากจกรรมในพนท ต.กรงชง จากนนจะน าขอมลทได ไปวเคราะหผลเพอหาระดบความคดเหน ความสนใจของกลมเยาวชนทมตอสอวดทศนทผลตขน ผลกำรวจย

คณะผวจยของน าเสนอผลการวจยตามวตถประสงคการวจยดงน การส ารวจทมาและลกษณะการร าโทน-นกพทด จากการศกษาเอกสาร ไดผลดงน ร าโทน เปนการละเลนพนบานในตางจงหวด โดยเฉพาะภาคกลางของไทย

ในยคกอนสงครามโลกครงท 2 พ.ศ. 2484 – 2488 เชน สระบร ลพบร อยธยา สพรรณบร กาญจนบร แตมผ รหลายคนบอกวา ร าโทนนน เ รมเปนทนยมกน ท นครราชสมาหรอโคราช และเพชรบรณมากอน ร าโทนไดรบความนยมนน เนองจากมผ อพยพหนสงครามไปอาศยอยในตางจงหวด จงมผ คดร าโทนขนเพอเปนกจกรรมคลายเครยด และเปนการรนเรงสนกสนานตามสภาพของแตละทองถน แตเดมนน ร าโทน ใชการปรบมอ และตกลองโทน เปนจงหวะเพยงอยางเดยว (บางแหงใชถงน ามนแทน) ตอมาจงเพมกรบและฉง การร าใชวธร าเปนคๆ เดนกน



64

เปนวงกลม หรอวนอยบนลานกวาง โดยจดตะเกยงเพอสองแสงสวาง สวนจะร ากน ทาไหนกไมมกฎเกณฑตายตว เพยงแตตองร าใหถกจงหวะเทานน เพลงทใชรองกน มกจะเปนกลอนสน ๆ เนอหางาย ๆ รองซ ากนไปซ ากนมาหลายรอบ โดยไมมชอเพลงหรอบงบอกวาใครเปนคนแตง ใชวธจดจ ารองตอ ๆ กนมา และมกจะแตงเปนเหตการณ เรองราวทเกยวของกบทองถนเสยเปนสวนมาก (คตา พญาไท, 2555) จากการทบทวนวรรณกรรม คณะผ วจยพบร าโทนจากภมภาคภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคอสาน และภาคใต ดงน ร ำโทนในภำคเหนอ นชนาฏ ดเจรญ (2554, ออนไลน) ใหขอมลวา ร าวง เปนการละเลนอยางหนงของชาวบานทรวมกนเลนอยางสนกสนาน เพอความสามคค เดมเรยกวา “ร าโทน” เพราะใชโทนเปนเครองดนตรประกอบจงหวะ ตเปนจงหวะหลก โดยตจงหวะงาย ๆ คอ ปะ โทน ปะ โทน ปะ โทน โทน สลบกนไปเรอย ๆ ตอมาไดเพมเครองประกอบจงหวะ คอ ฉง และกรบ เพอเพมความสนกสนาน ผร าร าไปตามจงหวะโทน โดยไมมการก าหนดทาร าตายตว จะยกแขน วาดมอ อยางไรกไดเพยงแตย าเทาใหเขากบจงหวะโทนเทานน ตอมาร าโทนไดพฒนามาเปน “ร าวง” ซงมลกษณะการแสดงทส าคญ คอ มโตะตงอยตรงกลาง ชาย - หญง ร าเปนค ๆ ไปตามวงอยางมระเบยบ แตยงคงยดจงหวะโทนเปนหลก นยมเลนในทกเทศกาล หรอจะเลนกนเองดวยความสนกสนาน กได เนอหาของบทเพลงร าวงนอกจากใหความบนเทงแลว ยงสอดแทรกอารมณสนกสนาน อารมณรก อารมณโศกเศรา ความร ขนบธรรมเนยมประเพณของแตละทองถนลงไปดวย โดยสบทอดตอกนมาดวยความจ า เพราะมการรอง ร า เลนกน อยเสมอ แตมไดบนทกไวเปนหลกฐานวาใครเปนผแตง บางครงไมมชอเพลง เพยงแตเรยกค าขนตนเพลง เพอใหรวาจะรองเพลงอะไร เชน เพลงชอมาล เพลงเธอร าชางนาด เพลงยวน ยวน ยวน เพลงตามองตา เปนตน (กรมศลปากร, 2539 อางใน นชนาฏ ดเจรญ, 2554, ออนไลน)



65

ร ำโทนในภำคกลำง จงหวดลพบร

ร าโทน เปนการแสดงพนบานของชาวบานแหลมฟาผา ต าบลบางพง อ าเภอบานหม จงหวดลพบร เกดขนเมอประมาณ 2486 ในสมยจอมพล ป.พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตร ในสมยนนอยในชวงสงครามโลกครงท 2 (พ.ศ. 2484-2488) บานเมองอยในภาวะสงคราม ยามค าคนจะมดไปทกหนทกแหง ระหวางสงครามนนทางราชการสงหามกระท ากจกรรมตาง ๆ เชน หามจดไฟ หามชมนม ประชาชนจงเกดความเหงาและเครยด ชาวบานทยายมาจากทอนและเคยรองเพลงร าโทนจงน าเพลงเหลานมารองและฝกรองกนเพอความสนกสนาน ตอมานางตะเคยน เทยนศร ไดรวมกลมญาตพนอง และฝกหดร าโทนและตงเปนคณะ “แมตะเคยน เทยนศร” ตงแตนนมา การแสดงร าโทนของชาวบานแหลมฟาผาเดมจะแสดงในงานรนเรง เชน งานตรษสงกรานต งานบวชนาค งานแตงงาน แสดงกนในบรเวณลานวดบรเวณลานบาน บรเวณโรงเรยน และเปนการพบปะการเกยวพาราสกนระหวางหนมสาวในหมบานและตางถน การแสดงเรมชวงหวค าจนถงเชาของวนรงขน และแสดงภายใตแสงเทยน เพราะยงไมมไฟฟาใชในสมยนน กอนการแสดงมการน าครกไมมาตงไวตรงกลางเพอใหผ เลนดนตรไดนงแทนเกาอ ผ ร าจะร าไปรอบ ๆ ฝายชายเปนผ โคงฝายหญง ร าเปนค ๆ หลงจากการแสดงจบลง มการรองเพอลากลบทกครง การบรรเลงและการขบรองประกอบการแสดงร าโทน เรมตนดวยผบรรเลงและขบรองนงดานหนาเวท ผแสดงออกมายนในทาทพรอมทจะแสดง พอเพลง แมเพลงรองขนตนบทเพลง เพลงแรกลกคและผบรรเลงดนตร ตโทนและจงหวะรบ ผแสดงทกคนรวมรองเพลงพรอมกบร าและตบทไปตามเนอเพลง ใชทาทาง ทเปนธรรมชาตสอใหผชมไดเหนอยางชดเจนเขาใจงาย โดยแตละเพลงจะรองซ าหรอรองทวน 2 ถง 3 เทยว เมอจบแตละเพลงทงดนตรและผขบรอง จงหยดแลวขนบทเพลงใหมตอไป ปฎบตตามขนตอนนทกครง (ส านกงานวฒนธรรมจงหวดลพบร, 2548, ออนไลน)



66

ณฐนร รตนสวสด (2552) อธบายวา ร าโทนในจงหวดลพบรเปนการละเลนทมมาตงแตกอนสมยกอนสงครามโลกครงท 2 สามารถแบงออกได 4 สมยคอ

1. สมยกอนสงครามโลกครงท 2 (กอน พ.ศ.2484) เพลงร าโทนในสมยน มลกษณะเปนเพลงทมเนอรองสนมาก สวนใหญเปนเนอรองทเกยวกบธรรมชาตและสงทไดพบเจอ

2. สมยสงครามโลกครงท 2 (พ.ศ.2484-พ.ศ.2488) เพลงร าโทนในสมยน มลกษณะเปนเพลงปลกใจ เพลงสะทอนภาพสงคมตางๆ

3. สมยหลงสงครามโลกครงท 2 (พ.ศ.2489-พ.ศ.2536) เพลงร าโทนในสมยน มสภาพคลคลายจากเรองการเมองการสงคราม เพลงในสมยนเปนเพลงทแสดงถงความสขในสงคม ความรก สนกสนาน ครนเครง

4. ร าโทนในสมยปจจบน (พ.ศ.2537-ปจจบน) เพลงร าโทนในสมยน เปนเพลงทแตงขนใหมเพอใหทนสมยกบเหตการณปจจบน

จงหวดสระบร พเยาว พงษศกดชาต, สจรา เหลองพกลทอง และนยนา ภลม (2553)

ใหขอมลวา ร าโทนเปนการเลนพนบานอยางหนงทนยมเลนกนทวไปทกภาค ของประเทศไทย เมอประมาณ 70 กวาปทผานมา ไมมหลกฐานแนชดวาร าโทนเกดขนเมอใด และใครเปนผ รเรมขนมา แตจากการคนควาขอมลเอกสารวชาการเกยวกบ การร าโทน พบวา โทนเปนเครองดนตรทมมาตงแตสมยอยธยา จากหลกฐานในหนงสอร าโทนของส านกงานวฒนธรรมแหงชาต ไดระบไววา การละเลนร าโทนในจงหวดสระบรเกดขนในชวง พ.ศ. 2484 ซงอยในระหวางสงครามโลกครง 2 โดยทหารญป นไดมา ตงฐานทพในประเทศไทย เพอเปนทางผานส าหรบการล าเลยงเสบยงอาหาร อาวธและก าลงทหารไปตอส กบฝายพนธมตร เมอญป นมฐานทพอยในประเทศไทย จงเปนเปาหมายใหฝายพนธมตรโจมตโดยสงเครองบนมาทงระเบดท าลายกอใหเกด ความเสยหายตอชวตผ คน บานเรอน และทรพยสน ท าใหชาวบานเกดความกลว และ มความเครยดจงไดชกชวนกนเลนเพลงพนเมองทซบเซาไปนาน คอ การร าโทนเพอผอนคลายอารมณทตงเครยดนนใหสนกสนาน เพลดเพลนขนบาง การเลนร าโทนสมยนนใช



67

ภาษาทเรยบงาย เนอรองเปนเชงเยาแหย หยอกลอเชงเกยวพาราสระหวางหนมสาว ท านองเพลงการรอง ทาร า และการแตงกายมลกษณะเรยบงาย มงความสนกสนาน บนเทง ผอนคลายความทกข ในชวงบานเมองมศกสงครามเทานน ตอมา จอมพล ป .พบลสงคราม ซงเปนนายกรฐมนตรของประเทศไทยในขณะนน เกรงวาชาวตางชาตทไดพบเหนจะเขาใจศลปะการฟอนร าของไทยมไดมความประณตงดงาม จงใหพฒนาการร าโทนขนใหมเปนการร าอยางมแบบแผน ทงทาร า ค ารอง ท านองเพลง ตลอดจน การแตงกายซงเรยกวาร าวงมาตรฐาน เพอใหมความประณตงดงามมากขน และแสดงถงความเปนชาตทมวฒนธรรม ปจจบนการร าโทนในชมชนกลมไทยวน ต าบลตนตาล อ าเภอเสาไห จงหวดสระบร เรมมความนยมนอยลง เนองจากการเปลยนแปลงสภาพสงคม และเศรษฐกจท าใหคนวยหนมสาว และวยเดกในชมชนใหความสนใจศลปะการแสดงอนๆ ทเรา ความสนใจมากกวาร าโทน ทกวนนมจ านวนผสงอายประมาณ 15 คนเทานน (พ.ศ.2553) ซงสวนใหญเปนเพศหญงทมประสบการณและยงมความสามารถดานร าโทนอยซงเหนความส าคญทจะคงศลปวฒนธรรมพนบานนไว จงไดพยายามชวยกนถายทอดวธการร าโทนใหแกบตรหลานในชมชนของตน แตกไดผลเฉพาะบางครวเรอนเทานน การถายทอดการร าโทนของชมชนดงกลาว จงมลกษณะเปนแบบถายทอดจากรนสรน กลาวคอ คนสงอายทมความสามารถในการร าโทนจะสอนวธการร าใหแกลกหลาน ของตนและคนรนลกรนหลานทสนใจ รวมทงมการสอนนกเรยนในระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา ทงในและนอกชมชนเปนบางครง

จ.เพชรบร วรจกร วงศเงน (2551) อธบายวา ร าโทนเปนการละเลนพนบานของไทย นยมเลนกนในฤดเทศกาลเฉพาะบางทองถน เครองดนตรทใชบรรเลงประกอบไดแก โทน ฉง และกรบ ตอมาไดรบความนยม และเลนกนอยางแพรหลาย มการเลนร าโทนทวไป ไมเฉพาะในชวงฤดกาลเทานน มพอเพลงแมเพลงคดประดษฐเนอรอง ท านองเพลง ใหเขากบจงหวะหนาทบของโทนขนมากมาย เพลงร าโทนเรมตงแตสมยสงครามโลก



68

ครงท 2 สมยจอมพล ป.พบลสงคราม ในป พ.ศ. 2487 (สภกด อนกล และวลยพร นยมสจรต, 2546 : 94-95 อางใน วรจกร วงศเงน, 2551) เพลงร าโทนทเผยแพรทงทาร าและเนอเพลงนน มทงเพลงทเปนของชาวบานตงแตดงเดม และเพลงทเกดขนในรฐบาลสมยจอมพล ป .พบลสงคราม ซงเพลง สวนใหญจะเปนเพลงประเภทปลกใจใหรกชาต เชอผน า อยางไรกตาม กยงมเพลงรกเปนจ านวนมาก (การประถมศกษาจงหวดลพบร, 2543: 7-8 อางใน วรจกร วงศเงน, 2551) ร ำโทนในภำคอสำน จ.นครราชสมา ร าโทน เปนศลปะพนบานของไทยทมความเกาแกมาตงแตสมยกรงศรอยธยาหรอกอนหนานน ซงตนก าเนดนาจะเรมจากภาคกลางกอนทอน เพราะเปนศนยกลางของชมชนเมอง และกระจายตวออกไปตามทองถนอนๆ ตามเสนทางการคา การคมนาคม รปแบบการเลนร าโทนเปนการรวมกลมกนเลนอยางอสระตามลานบาน ลานวด ไมจ ากดเทศกาล เพศ อาย วย และจ านวน เดนร ากนเปนวงกลม เพอเชอมความสมพนธระหวางกน ทาร าแสดงออกในเชงเกยวพาราส เพลงทใชเปนกลอนสนๆ รองไปมาหลายเทยว บางครงแตงขนใหมตามแตผ รองเลนในขณะนน เพยงแตใหลงตรงจงหวะโทน กรบ ฉง หรอเครองประกอบจงหวะอนๆ ทหาไดงายตามทองถน

การละเลนร าโทนจงหวดนครราชสมา นยมเลนเฉพาะในวนตรษสงกรานต เลนกน 7 วน บางแหงเลนถง 15 วน จดมงหมายเพอความสนกสนานรนเรงและ เปนโอกาสทหนมสาวไดพบปะเกยวพาราสกน โดยสวนใหญมกจะเลนตามลานวดหรอลานบาน ในสมยกอนนน เกอบทกบานจะตองมโทนประจ าทบาน เมอพลบค าสาวๆ จะรวมตวกนมาตโทน เพอใหสญญาณวาหมบานน มหญงสาวมารวมกนพรอมทจะเลนร าโทน หนมๆ ทงในหมบานและหมบานใกลเคยง กจะเดนทางมารวมเลนร าโทน โดยวธการละเลนดงเดม ฝายหญงเตรยมพาน ยาสบ ขนลงหน หรอขนเงนใบใหญ ส าหรบ ใสน าดมลอยไวดวยขนจอกส าหรบตกน า เพอตอนรบฝายชายและเวลาเหนอยลา จากการรายร า ใชครกต าขาวคว าไวกลางวงส าหรบตงตะเกยงเจาพาย และกอกองไฟ



69

ส าหรบองโทนซงเปนเครองดนตรหลกเพยงอยางเดยวในสมยนน โดยตประกอบกนตงแต 2 ลกขนไป การตโทนแบงออกเปน 2 ชวง ไดแก ชวงท 1 ชวงการตเชญชวน เปนสญญาณเรยกใหมาเลนร าโทน แตละหมบานจะมจงหวะการตโทนตางกน และชวงท 2 ชวงการตเพอประกอบการร าโทน สมยน มเพยงจงหวะเดยว คอ ปะ โทน โทน ปะ โทน โทน ลกษณะลลาทาร ามเพยงทาร ากรายมอคลายทาสอดสรอยมาลา หนมสาว ตนกนเปนคๆ เดนรอบวงกลมในลกษณะทวนเขมนาฬกา ฝายหญงร าอยดานใน ฝายชายร าดานนอก ขณะร ามการยกเอว ยกไหล ชมายชายตาระหวางหนมสาวเชงเกยวพาราส เพลงทใชประกอบร าโทน ภาษาโคราชเรยกวา เพลงชงร าวง เพลงเชดเกาแก ไดแก เพลงน าตกไทรโยค ลมโรยโชยมา กงแกมใบ ยามเยน เจาเงาะ ฯลฯ การแตงกายในยคสมยน ผหยงมกนงโจงกระเบน สามแขนกระบอก หมทบดวยสไบปลอยชายไขวบาหนาหลง ผ ชายนงโจงกระเบนเชนเดยวกน สวมเสอ คอพวงมาลย คาดพงดวยผาขาวมา โดยผาโจงกระเบนนนนยมใชผาไหมหางกระรอก ซงเปนผาทมชอเสยงของจงหวดนครราชสมา (นวลรว จนทรลน, 2548) ร ำโทนในภำคใต

จ.นครศรธรรมราช การร าวงไทย ซงนยมแพรหลายในภมภาคตาง ๆ และเรยกชอตางกนไป

ตามภมภาค เชน “ร าโทน” ในแถบภาคกลาง “ร าแบบบท” ในแถบภาคเหนอตอนลาง และ“ร าวงเวยนครก” ในแถบจงหวดภาคใตของประเทศไทย

ร าวงเวยนครกไดพฒนา ปรบเปลยนรปแบบการแสดงมาเรอย ๆ จนปรากฏหลกฐานชดเจน เมอประมาณป พ.ศ. 2484 ไดเกดการปฏรปวฒนธรรมไทย สงผลให ร าวงเวยนครกมรปแบบการแสดงทชดเจน และมทาร าสอดคลองกบเนอหาสาระของบทเพลง ดงท พวง บญลอม และอบล ยอดสรางค ซงเปนผ รเรมกอตงคณะร าวงเวยนครก และเปนขาราชการครบ านาญ โรงเรยนชมชนวดหมน ต าบลทาเรอ อ าเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช ไดกลาวสรปไววา ร าวงเวยนครกแบบทาเกดขนประมาณป 2484



70

ซงตรงกบสมยทจอมพล ป. พบลสงคราม (แปลก พบลยสงคราม) เปนนายกรฐมนตร และในชวงระยะเวลาดงกลาวไดเกดสงครามโลกครงท 2 เปนเหตใหบานเมองเกด ความระส าระสาย ขาวยาก หมากแพง ผคนขาดขวญก าลงใจ ประกอบกบการไหลบาของกระแสวฒนธรรมตะวนตกเขามามอทธพลครอบง าวฒนธรรมไทย ท าใหรฐบาลไทยโดยการน าของจอมพล ป. พบลสงคราม ไดมนโยบายปฏรปวฒนธรรมไทย คดหาวธเชดชศลปวฒนธรรมไทยใหทนสมยและทดเทยมอารยประเทศ ร าวงหรอร าโทนกเปน อกวฒนธรรมทมการจดระเบยบใหมแบบแผนและรปแบบการแสดงทเปนสากลทนสมยมากขน

ร าวงเวยนครกหรอร าทาของชมชนทาเรอ มววฒนาการสรปไดดงน – สมยเรมแรก เปนการร าวงทไมมแบบแผน จะนยมแสดงกนในงานบญงาน

กศลตางๆ เชน งานบวช งานแตงงาน และงานศพ ซงเจาภาพจะใหลกหลานมานงหนาเวทร าวงเพอจะใหผ มาชวยงานไดร าวงเปนการขอบคณ และเปนการผอนคลาย ความเหนอยลาในการชวยงานบญกศลดงกลาว

– สมยตงเปนคณะร าวง จะมแบบแผนในการแสดงมากขน มการก าหนดทาร า มการรบจางแสดงคลาย ๆ กบคณะโนรา มการประชนแขงขน

– สมยขายพวงมาลย เปนสมยทคณะร าวงเรมรบเอาวฒนธรรมตางชมชน เขามา โดยเนนความสนกสนานของผชายเปนหลก กลาวคอ มการขายบตรหรอพวงมาลยในการร าวงกบนางร าทนงนอยหมนอย

– สมยเสอมความนยม ร าวงเวยนครกมจดจบอยางการแสดงชนดอน ทไมสามารถปรบเปลยนทนตอความเจรญทางเทคโนโลย ไมมอทธพลตอการด ารงชวตของคนในชมชน ในทสดกเสอมความนยม

ผแสดงร าวงเวยนครกประกอบดวยพอเพลง แมเพลง หรอคนเชยรเพลง จะมประมาณ 2 – 3 คน นกดนตร จะมประมาณ 4 คน นกร าหรอนางร า ซงมทงผชายและผหญงคณะหนงจะตองมอยางนอย 3 คขนไป ผ ร าจะร าหรอท าทาใหตรงกบความหมายของเนอรอง จงเปนทมาของชอ “ร าทา” เพลงประกอบการแสดงเปนบทเพลงเฉพาะถนทปราชญผ รในชมชนไดแตงไวเพอการแสดงร าวงเวยนครกโดยเฉพาะ



71

บทเพลงทงหมดเทาทรวบรวมไดมประมาณ 20 เพลง จ าแนกเปน บทเพลงไหวคร บชาสงศกดสทธ บทเพลงเกยวพาราส บทเพลงชมธรรมชาต บทเพลงจากวรรณคดไทยบทเพลงบนทกประวตศาสตร

เครองแตงกายประกอบการแสดงร าวงเวยนครก ไมมแบบแผนตายตว เสอผาเนนสสนสวยงามและมลกษณะทเปนเอกลกษณของคณะ สวนบรเวณสถานทใชแสดงประกอบดวย ครกต าขาว มไวเพอเปนจดศนยกลางของเวท และมไวเพอวางเครองดม ตนเตารางหรอตนกลวย เพอตกแตงประดบประดาใหสวยงาม

ร าวงเวยนครก นยมแสดงกนในโอกาสตาง ๆ ทงงานมงคลและอวมงคล เปน ทสงเกตวา ร าวงเวยนครกสามารถแสดงในงานอวมงคลได ซงวตถประสงคของร าวงเวยนครก คอ ความสนกสนาน และเพอขอบคณหรอแสดงน าใจกบผมารวมหรอชวยงาน นอกจากนยงมการประชนแขงขนในลกษณะเดยวกบการประชนหนงตะลง หรอประชนโนรา

ปจจบนร าวงเวยนครก ก าลงจะสญหายไปจากสงคม การไมเหนคณคา หรอไมเหนความส าคญ เปนปญหาส าคญทชวยใหร าวงเวยนครกสญหายเรวยงขน (ภาคนาฏศลปไทยนครศรธรรมราช, ออนไลน)

ส าหรบการร าโทนในพนท ต.กรงชง จากการสนทนากลมกลมชาวบาน 2 ครง จ านวน 13 คน และจากเอกสารทเกยวของ เชน อนสาร อ.ส.ท. (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2545) ไดผลวา ร าโทน ร าวงเวยนครก เปนการแสดงพนบานทเกดมาตงแตครงเกดสงครามโลกครงท 2 เลากนวา ตอนทญป นยกทพมาขนททาแพในจงหวดนครศรธรรมราช ตอนนนขาวยากหมากแพง ประชาชนทกขเขญยงนก จอมพล ป.พบลสงคราม จงหาวธคลายความเครยดและความทกขของเหลาราษฎร โดยคดใหมการร าวงเวยนครกขน การละเลนชนดนจะเลนโตตอบกนระหวางชาย-หญง โดยใชทาร าประกอบ เนอเพลงใหเปนเรองราวเกยวกบชมชน การร าวงเวยนครกไดเขามาสกรงชง โดยครแนบ ลองลอฤทธ อาจารยโรงเรยนบานเปยน ทมโอกาสเหนการละเลนชนดนจากในเมองนครศรธรรมราช ดวยความชนชอบจงคดจดจ าทาร าและเนอเพลงมาเลนในกรงชงบาง



72

กมาครแนบกไดแตงเพลงพนบานของชาวใตและคดทาร าขนดวย แรกๆ ทการร าวงเวยนครกเขามาในกรงชงใหมๆ ชาวบานกใหความสนใจอยางมาก แตเมอสงครามจบสน เวลาผานไป การละเลนชนดนกไมเปนทนยมอก ทวงทาในการรายร านน หากดแตเพยงเผนแทบไมแตกตางจากร าวงมาตรฐานทวไป แตเอกลกษณของการละเลนชนดน ตองมทาร าเขากบเน อหาของเพลง โดยมากแลวเน อเพลงทขบรองกมเนอหาในการเกยวพาราสและการด ารงชพ ของชาวบาน ซงเพลงทประกอบการร าวงชนดนกมอยมากกวารอยเพลงขนไป

จ.สงขลา ร าโทน มลกษณะการร า คอ ผ เลนเปนผ ใหญ จดเปนคๆ อยางนอย 3 ค ผ รอง 1 คน นอกนนเปนลกค สถานทเลน ตองเลนในโรงหรอมฉากหลง

อปกรณประกอบการร า ประกอบดวย เครองดนตร มโทน กรบ ฉง ฉาบ วธเลน ผ เลนคนแรกจะออกร าดวยเพลงไหวคร ตอไปผร าคนอนๆ ทจดไวเปนคๆ กจะออกมาร าในขณะทร ากมการแสดงสลบฉาก โดยจะเนนการลอเลยนและมงความสนกสนาน เมอแสดงเสรจกร าตอไป (วมล จโรจพนธ, ประชด สกณะพฒน และกนษฐา เชยกวงศ, 2551)

ขนการออกแบบรปแบบและเนอหาของวดทศนสารคดเชงวฒนธรรมร าโทน-นกพทด

จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบประวตทมาและลกษณะการร าโทนในแตละภมภาคของประเทศไทย ตลอดการสนทนากลมกลมชาวบานในพนท ต .กรงชง คณะผวจยจงสกดประเดนส าคญ และกลนกรองขอมล ไดแนวทางการก าหนดรปแบบและเนอหาของสอวดทศนไดดงน รปแบบการน าเสนอสอวดทศน จะมการเลาเรองดวยภาพและเสยงบรรยายประกอบกนในรปแบบสารคดประเภทวฒนธรรม ความยาว 5 นาท น าเสนอเนอหาตามล าดบ ดงน



73

1. การใหขอมลประวตของการร าโทนตงแตจดเรมตนในอดตทปรากฏ ในเอกสารทเกยวของ สการกระจายตวของการร าโทนในภมภาคตางๆ และเชอมโยงการร าโทนเขาสในพนท ต.กรงชง

2. ชใหเหนการปรบเปลยนเนอรองและทาร าใหเปนเอกลกษณของ ต.กรงชง โดยการยกตวอยางบทเพลงทมเฉพาะพนถน ต.กรงชง เชน เพลงนกพทด เพลงชะนนอยหอยหว เพลงทเรยนปา เพลงนกขมนเหลองออน

3. แสดงใหเหนการร าโทนในสถานทตางๆ ในชมชน ทยงปรากฏใหเหน เพอกอใหเกดการมสวนรวม และความภาคภมใจในประเพณ เชน ในงานวด งานรนเรงของหมบาน

4. สมภาษณกลมปราชญชาวบานทสามารถร าโทนได ในประเดนทตองการอนรกษตอในหมเยาวชนรนหลง

5. การสมภาษณเยาวชนเกยวกบทศนคตทมตอการร าโทน ตลอดจน การสะทอนความตองการใหมการร าโทนคกบต.กรงชงตอไป

6. การสรปปด โดยกระตนเตอนใจใหทกคนหนมาใสใจอนรกษศลปวฒนธรรมร าโทนใหเปนมรดกของคนในพนทแกลกหลานของพวกเขาตอไป เมอไดแนวทางเชนนแลว คณะผวจยกไดน าแนวทางดงกลาวไปผลตเปนสอวดทศน จากนนจงตรวจสอบความถกตองดานเนอหาและภาพประกอบอ กครง โดยตวแทนชาวบาน และเผยแพรเปนสอวดทศนและทาง YouTube การประเมนผล จากการสนทนากลมกลมตวอยางเยาวชนซงเปนกลมเปาหมายของสอวดทศน จ านวน 5 คน ไดผลสรปรวมดงน ภายหลงจากการชมวดทศน รสกวาชอบ การร าโทนไมยากและไมงาย จากทเคยเหนเวลาร าบวชนาคเทานน ตอนนหลงจากชมวดทศน ท าใหรลกถงกระบวนการรอง การร า วาเปนอยางไร ท าใหทราบวา การร า การรองเพลงประกอบทาร า ซงกเหมอนกบร าวงมาตรฐานทวไป และรสกภมใจทมวฒนธรรมทดแบบนมอยแคท อ .นบพต า



74

เปนการอนรกษวฒนธรรมทองถนของชาว ต.กรงชง อยากเหนการถายทอด ไมอยากใหสงด ๆ สญหายไป ควรถายทอดแกเดกรนใหมและชวยกนเผยแพรในหลายๆ ชองทาง เพอใหทกคน โดยเฉพาะชาวบาน ต.กรงชง มารวมมอกนเผยแพรกนตอไป จากการสนทนากลมจงสามารถสรปไดวา จากการผลตสอวดทศนใหเหนทมาทไปของร าโทนตงแตอดตจนถงการปรบเปลยนร าโทนใหเขากบพนถนจนเปนเอกลกษณประจ าถน ต.กรงชง และการสบทอดมาจนถงปจจบน ทก าลงไดรบความนยมนอยลงจากกลมเยาวชน สามารถท าใหเยาวชนตระหนกถงความส าคญ เกดความเขาใจ ในลกษณะการรองและร า ตลอดจนตองการใหมการถายทอดการร าโทน -นกพทด ในทองถนอยางเปนรปธรรม สรปและอภปรำยผล

จากการศกษาเอกสารทเกยวของ จากหนงสอ ต ารา งานวจย พบวา ทมา ของร าโทนนน แมวาอาจจะยงสรปอยางชชดไมได แตกพอจะเหนวามทมาทคลายคลงกน คอ ร าโทนนาจะมมาตงแตกอนสมยสงครามโลกครงท 2 และนยมละเลนกนในสมย จอมพล ป.พบลสงคราม ซงอยในชวงสงครามโลกครงท 2 เพอคลายความเครยดและความทกขจากภาวะสงคราม ขาวยากหมากแพง

ตอมาร าโทนไดพฒนามาเปน “ร าวง” โดยสมยรฐบาล จอมพล ป. พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตรไดใหความส าคญตอการร าวง โดยมงสงเสรมใหเปนศลปะประจ าชาต จงมอบหมายใหกรมศลปากร พจารณาปรบปรงการเลน ร าวงใหมระเบยบ เปนแบบฉบบอนดของนาฏศลปไทย

รายละเอยดทมาของการร าโทนมความแตกตางกนไปในแตละทองถน ดงน ในภาคเหนอ ร าโทน ใชโทนเปนเครองประกอบจงหวะ ตอมามเครองประกอบจงหวะอนมาเพมเตม ใชในงานมงคล ผ ร าร าไปตามจงหวะโทน โดยไมมการก าหนด ทาร าตายตว แตมการย าเทาใหเขากบจงหวะโทน (นชนาฏ ดเจรญ, 2554)

ในภาคอสาน จ.นครราชสมา การร าโทนจะเดนร ากนเปนวงกลม เพอ เชอมความสมพนธระหวางกน ทาร าแสดงออกในเชงเกยวพาราส เพลงทใชเปนกลอนสนๆ รองไปมาหลายเทยว บางครงแตงขนใหมตามแตผ รองเลนในขณะนน เพยงแต



75

ใหลงตรงจงหวะโทน กรบ ฉง หรอเครองประกอบจงหวะอน ๆ ทหาไดงายตามทองถน (นวลรว จนทรลน, 2548)

ส าหรบภาคกลาง เชนท จ.ลพบร ร าโทนเปนการแสดงพนบานของชาวบานแหลมฟาผา ต าบลบางพง อ าเภอบานหม จงหวดลพบร โดยกอนการแสดงมการน าครกไมมาตงไวตรงกลางใหผ เลนดนตรไดนงแทนเกาอ ผร าจะร าไปรอบ ๆ ฝายชายเปนผ โคงฝายหญง ร าเปนคๆ หลงจากการแสดงจบลง จะมการรองเพอลากลบทกครง (ส านกงานวฒนธรรมจงหวดลพบร, 2548, ออนไลน)

เชนเดยวกบ จ.สระบร ซงส านกงานวฒนธรรมแหงชาต (ส านกงานวฒนธรรมจงหวดลพบร, 2548) ไดระบไววา การเลนร าโทนสมยนนใชภาษาทเรยบงาย เนอรองเปนเชงเยาแหย หยอกลอเชงเกยวพาราสระหวางหนมสาว ท านองเพลงการรอง ทาร า และการแตงกายมลกษณะเรยบงาย มงความสนกสนาน บนเทง ผอนคลายความทกข ในชวงบานเมองมศกสงครามเทานน

ใน จ.เพชรบร ร าโทนเปนการละเลนพนบานของไทย นยมเลนกนในฤดเทศกาลเฉพาะบางทองถน เครองดนตรทใชบรรเลงประกอบไดแก โทน ฉง และกรบ ตอมาไดรบความนยม และเลนกนอยางแพรหลาย มการเลนร าโทนทวไปไมเฉพาะในชวงฤดกาลเทานน มพอเพลงแมเพลงคดประดษฐเนอรอง ท านองเพลงใหเขากบจงหวะหนาทบของโทนขนมากมาย (สภกด อนกล และวลยพร นยมสจรต, 2546 : 94-95 อางใน วรจกร วงศเงน, 2551)

ในภาคใต บางทองถน เชน ท ต.ทาเรอ ใชค าวา ร าโทนหรอร าวงเวยนครก มสถานททใชแสดงประกอบดวย ครกต าขาว มไวเพอเปนจดศนยกลางของเวท และ มไวเพอวางเครองดม ตนเตารางหรอตนกลวย เพอตกแตงประดบประดาใหสวยงาม นอกจากนร าวงเวยนครก นยมแสดงกนในโอกาสตาง ๆ ทงงานมงคลและอวมงคล เพอขอบคณหรอแสดงน าใจกบผมารวมหรอชวยงาน การละเลนชนดนจะเลนโตตอบกนระหวางชาย-หญง โดยใชทาร าประกอบเนอเพลงใหเปนเรองราวเกยวกบชมชน การร าวงเวยนครก หรอร าโทน



76

ส าหรบในพนท ต.กรงชง ร าโทนไดเขามาสกรงชง โดยครแนบ ลองลอฤทธ อาจารยโรงเรยนบานเปยน ทมโอกาสเหนการละเลนชนดนจากในเมองนครฯ ดวย ความชนชอบจงคดจดจ าทาร าและเนอเพลงมาเลนในกรงชง ตอมาครแนบกได แตงเพลงพนบานใหเขากบทองถนและคดทาร าขนใหม โดยในชวงแรกๆ ทการร าวงเวยนครกเขามาในกรงชง ชาวบานใหความสนใจอยางมาก แตเมอสงครามจบสน เวลาผานไป การละเลนชนดนกไมเปนทนยมอก นอกจากน ยงปรากฏร าโทนใน จ.สงขลา อกดวย จากการรวบรวมขอมลขางตน คณะผ วจยจงมความสนใจผลตสอวดทศน ร าโทน-นกพทด ในพนท ต.กรงชง ในรปแบบสารคดประเภทวฒนธรรม ทหมายถง รายการสารคดทน าเสนอวฒนธรรมของชาต ชนเผา กลมคน วถชวตของคนในสงคม ทงในอดตและปจจบน (คณะกรรมการกลมผลตชดวชาการสรางสรรครายการโทรทศน (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2552) โดยเลงเหนวาสอวดทศนสามารถกระตนความสนใจและโนมนาวใจกลมเปาหมายผ รบชม โดยเฉพาะเยาวชนคณลกษณะเฉพาะทงดานภาพและเสยง นอกจากน ยงสามารถปรบเปลยนเปนสอวดทศนออนไลน ทางอนเทอรเนต กอใหเกดการรบรทกวางขวางมากยงขน ในประเดนรปแบบและเนอหาร าโทน-นกพทด คณะผวจยสรปจากการศกษาเอกสารทเกยวของและผลการสนทนากลม พบวา รปแบบทเหมาะสมในการน าเสนอผานสอวดทศน คอ การเนนการเลาเรองดวยภาพและเสยงบรรยาย โดยมรายละเอยด ดงน

1. ภาพของวฒนธรรม ตามทคณะกรรมการกลมผลตชดวชาการสรางสรรครายการโทรทศน มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2552) เสนอวา ตองถายทอดลกษณะเดนของวฒนธรรมโดยใชภาพเคลอนไหว คณะผวจยจงเนนการแสดงทาร า การรองเพลงร าโทน ประกอบกบการใชเสยงบรรยาย เพอใหเกดความตอเนอง ทงดานเสยง และทาทางการเคลอนไหวของการร าอยางผสมกลมกลน

2. เสยงบรรยาย โดยสวนใหญมกใชเสยงบรรยายจากคนอานบทสารคด บรรยายไปตามภาพทปรากฏ ท าใหขาดความรสกมสวนรวมของผชม คณะกรรมการกลมผลตชดวชาการสรางสรรครายการโทรทศน มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช



77

(2552) เสนอใหมพธกรรวมอยในวฒนธรรมนน ท าใหนาสนใจและสนกมากขน ทงน เสยงบรรยายทดยอมมาจากขอมลทเปนจรง และการเรยบเรยงทสละสลวย ชดเจน เขาใจงาย นาฟง อยางไรกตามในการผลตสอวดทศนชนน คณะผวจยมความตองการจะเนนการบรรยายเสยงและภาพ โดยไมมพธกร เพอเนนความส าคญตรงการร าโทน -นกพทดมากกวา สลบกบการสมภาษณกลมตวอยางทเปนทงชาวบานและเยาวชนเพอใหเกดการมสวนรวมของทงสองชวงอายในประเดนเดยวกน ส าหรบกระบวนการผลตสอวดทศน คณะผวจยด าเนนตามกระบวนการผลตสอวดทศน ดงทรกชนกชรนร พลสวรรณนธ และอาครา ราชเวยง (2556) ไดเสนอไว ดงน

1. ขนเตรยมการผลต (Pre-Production) เมอกลนกรองเนอหาร าโทนเพอใชในการผลตไดแลว จะมการประชมปรกษาหารอในทมงานทเกยวของใหเขาใจเนอหาทจะน า เสนอ จดเดนของสารคดทางวฒนธรรมทผลตข นตลอดจนเขาใจขนตอน การปฏบตงานตามตารางเวลาทก าหนดไว

2. ขนผลตรายการ (Production) เปนขนตอนทจะบนทกวดทศนตามแผน การท างาน คณะผวจยจะประสานกบผประสานงานชมชนในพนท ซงจะเปนปจจยหลกสงผลใหการท างานประสบความส าเรจไดโดยงาย นอกจากจะตองชแจงใหทมงานผลตและผประสานงานในชมชน เขาใจเกยวกบความตองการรายละเอยดดานภาพ ความตองการการสมภาษณบคคลเพมเตม ในการบนทกรายการ หลงจากนน จะตองตรวจวสดอปกรณใหเรยบรอย อยในสภาพพรอมใชงาน การวางแผนและซกซอมกลองกอนถายท าจรง และในขณะทมการบนทกรายการ หากพบขอบกพรอง หรออปสรรค จะตองแกไขและบนทกใหมทนท เนองจากการรวมตวกนของกลมคนในชมชนไมสามารถทจะก าหนดใหเกดขนไดโดยงาย

3. ขนหลงการผลต (Post Production) เปนขนตอนหลงจากบนทกรายการ วดทศนแลว จะตองน าภาพแตละ Shot แตละ Scene มาจดล าดบใหตอเนองตามบท ทก าหนดไว เพอใหภาพสารคดเชงวฒนธรรมร าโทน-นกพทดมความเคลอนไหว เปนไปตามเนอเรองทวางไว ขนหลงการผลตมขนตอนทส าคญ ดงน



78

- การตดตอ (Editing) เปนการน าภาพมาตดตอ โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรใหเปนเรองราวตามบททวางแผนไว

- การบนทกเสยง (Sound Recording) เปนขนตอนหลงตอภาพไดสมบรณตามบทแลว จงมการบนทกเสยงดนตร เสยงบรรยาย และเสยงประกอบลงไป อยางเหมาะสม โดยเนนความตอเนอง และความนาดงดดใจ

- การฉายเพอตรวจสอบ (Preview) เมอบนทกเสยงวดทศนแลวตองน าไปฉายเพอตรวจสอบความเรยบรอย และปรบปรง โดยการน าไปฉายใหกลมตวแทนชาวบานและเยาวชนดกอนจะน าไปฉายจรง

- การประเมนผล (Evaluation) เปนการประเมนผลรายการหลงการผลต ไดแก การประ เมนความถก ตอง ดานเน อหา ความสมบรณของ เทคนคการผลต โดยผ เชยวชาญดานเนอหา และผ เชยวชาญดานการผลตวดทศน (รกชนกชรนร พลสวรรณนธ และอาครา ราชเวยง, 2556) ในทน คณะผวจยไดใชการประเมนผลจาก การสนทนากลมกบกลมเยาวชนเปาหมาย ซงไดผลวา เยาวชนใหความสนใจสอวดทศน และสามารถกระต นใหเยาวชนหนมาสนใจศลปวฒนธรรมการละเลนพนบาน โดยเยาวชนยงประสงคตองการกจกรรมในลกษณะการผลตสอเชนนอกในโอกาสตอไป

กตตกรรมประกำศ งานวจยชนนไดรบทนสนบสนนจาก ส านกบรหารโครงการสงเสรมการวจย ในอดมศกษาและพฒนามหาวทยาลย วจยแหงชาต ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เอกสำรอำงอง การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2545). อนสำร อ.ส.ท. กรงเทพฯ : การทองเทยว

แหงประเทศไทย. คณะกรรมการกลมผลตชดวชาการสรางสรรครายการโทรทศน มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

(2552). กำรสรำงสรรครำยกำรโทรทศน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช.



79

คตา พญาไท. (2555). เพลงร ำวง เพลงพนบำน (1) : จำกร ำโทน สร ำวง. [On-line]. Available : http://www.manager.co.th/Entertainment/ViewNews.aspx?News ID=9550000101085 [2550, สงหาคม 16].

ณฐนร รตนสวสด (2552) รายงานผลการวจยเรองร าโทน คณะแมตะเคยน เทยนศร ต าบลบางพง อ าเภอบานหม จงหวดลพบร. วำรสำรวจย มหำวทยำลย

รำชภฏเชยงใหม. 10(1) : 110-120. นวลรว จนทรลน. (2548). พฒนำกำรและนำฏยลกษณของร ำโทน จงหวด

นครรำชสมำ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต คณะศลปกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นชนาฏ ดเจรญ. (2554). ร ำวงในเขตภำคเหนอตอนลำง : กรณศกษำจงหวด

ก ำแพงเพชร นครสวรรค และพจตร. [On-line]. Available : http://ww w.human.nu.ac.th/newculture/article.php?id=19

พเยาว พงษศกดชาต สจรา เหลองพกลทอง และนยนา ภลม. (2553). กระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมเพอพฒนารปแบบการร าโทนของนกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สระบร. วำรสำรมหำวทยำลยรำชภฏยะลำ 5(2).

ภทรวด ภชฎาภรมย. (2550). วฒนธรรมบนเทงในชำตไทย: กำรเปลยนแปลงของ

วฒนธรรมควำมบนเทงในสงคมกรงเทพฯ พ.ศ. 2471-2500.นนทบร: มตชนปากเกรด.

ภาคนาฏศลปไทยนครศรธรรมราช. (2555). ร ำวงเวยนครก : แบบร ำทำ. [On-line]. Available : https://paknattasinnakornsri.wordpress.com/ (2555, กมภาพนธ 20).

รกชนกชรนร พลสวรรณนธ และอาครา ราชเวยง. (2556). การพฒนาวดทศนเพอการเรยนรดวยตนเอง เรอง ทาร ามโนราหเบองตน. วำรสำรกำรประชมหำดใหญ

วชำกำรครงท 4. [On-line]. Available : http://www.hu.ac.th/conference 2013/proceedings2013/pdf/Book1/Poster1/131_48-55.pdf.

โรงเรยนเมองหลงสวน จ.ชมพร. (ม.ป.ป.). ร ำโทน. [On-line]. Available : https://site s.google.com/site/ajanthus/ra-thon



80

วมล จโรจพนธ , ประชด สกณะพฒน และกนษฐา เชยกวงศ . (2551). มรดกทำง

วฒนธรรมภำคใต. กรงเทพฯ: แสงดาว. วรจกร วงศเงน. (2551). เพลงร ำโทน: กรณศกษำคณะร ำโทนบำนไรกรำง ต ำบลไรสะทอน

อ ำเภอบำนลำด จงหวดเพชรบร. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนรนทรวโรฒ ศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามนษยดรยางควทยา.

สนทนากลมปราชญชาวบานและเยาวชน ต.กรงชง จ.นครศรธรรมราช. 3 และ 16 พฤษภาคม 2558.

ส านกงานวฒนธรรมจงหวดลพบร . (2548). ร ำโทน จงหวดลพบร. [On-line]. Available : http://ich.culture.go.th/index.php/th/ich/performingarts/236-performance/282-----m-s



81

ควำมสมพนธระหวำงควำมรบผดชอบตอสงคมตำมมำตรฐำนโรงแรม ใบไมสเขยวกบควำมผกพนของพนกงำนในธรกจโรงแรมในจงหวดภเกต1

Relationship between Corporate Social Responsibility Based on Green Leaf Standard and Employee Commitment in Hotel Business in Phuket

วนดา หาญเจรญ2

บทคดยอ การศกษาวจยเรอง ความสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐาน

โรงแรมใบไมสเขยวกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรมในจงหวดภเกต ในการวจยครงนด าเนนการตามกรอบวตถประสงคของการวจย เพอศกษาเพอศกษาระดบความสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมสเขยว กบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรมในจงหวดภเกต แหลงทมาของขอมลการศกษา คอ ว ธการรวบรวมขอมลทตยภมและปฐมภม โดยว ธการส ารวจ ดวยแบบสอบถามพนกงานโรงแรมในจงหวดภเกต โดยกลมตวอยางทใชในการศกษา จ านวน 387 คน และท าการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต ทางสงคมศาสตร สถตทใชไดแก คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และ คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการศกษาพบวา พบวาปจจยดานความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยวของธรกจโรงแรม ประกอบดวย 18 ตวแปรคอ นโยบายและการสอสาร การพฒนาบคลากร คณะกรรมการ เปาหมายและแผนปฏบตการ การจดการของเสย ประสทธภาพการใชพลงงาน ประสทธภาพการใชน า ครวและหองอาหาร หองซกรด การจดซอ คณภาพอากาศภายในอาคาร มลพษทางอากาศและเสยง น าและคณภาพน า สปาและการนวดเพอสขภาพ สถานทออกก าลงกาย สระวายน าและกจกรรมกลางแจง ความปลอดภยในโรงแรม ผลกระทบตอสงแวดลอม การมสวนรวม กบชมชนและองคกรทองถน และการสงเสรมศลปวฒนธรรม มความสมพนธกบ

1 งานวจยเพอพฒนาทางวชาการทไดรบทนจากมหาวทยาลยราชภฏภเกต 2 ผชวยศาสตราจารย คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏภเกต



82

ความผกพนของพนกงานตอองคการในเชงบวก อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05และระดบ 0.01 ใน 3 ดาน ดานแรกคอความเชอมนอยางสงในการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการ มความสมพนธเ ชงบวกในระดบคอนขางมาก กบ ความรบผดชอบตอสงคมในดานนโยบายและการสอสาร ดานคณะกรรมการ ดานคณภาพอากาศภายในอาคารมลพษทางอากาศและเสยง สวนขอทมความสมพนธคอนขางนอย ไดแก ดานการพฒนาบคลากร ดานเปาหมายและแผนปฏบตการ ดานประสทธภาพการใชน า ดานทสองคอความเตมใจทมเทความพยายามอยางมากเพอประโยชนขององคการ มความสมพนธเชงบวกในระดบคอนขางมาก กบ ความรบผดชอบตอสงคมในดานคณะกรรมการ สวนขอทมความสมพนธคอนขางนอย ไดแก ดานการพฒนาบคลากร ดานเปาหมายและแผนปฏบตการ และสดทาย เปนดานความปรารถนาอยางแรงกลาในการคงไวซงการเปนสมาชกภายในองคการ มความสมพนธเชงบวกในระดบคอนขางนอยกบความรบผดชอบตอสงคม สองอนดบแรก ไดแก ดานนโยบายและการสอสาร และดานคณะกรรมการ

ค ำส ำคญ : ความรบผดชอบตอสงคม ความผกพนของพนกงาน มาตรฐานใบไมสเขยว Abstract

This research aims to study the relationship between corporate social responsibility Based on Green Leaf Standard and employee commitment in hotel business in Phuket. Primary and secondary data were collected by questionnaires from 387 employees of the hotels in Phuket. Statistical values in term of percentage, mean, standard deviation and Pearson correlation were analysed. The results were found that 18 factors in corporate social responsibility according to green leaf hotel standard consisting of communication and policy, staff development, committee, aim and action plan, waste management, energy consumption efficiency, water consumption efficiency, kitchen and canteen, laundry, buying process, indoor air quality, air



83

and noise pollution, water and water quality, spa and massage, exercise place, swimming pool, water and outdoor activities, safety, environmental impact, community participation and culture promotion were related to employee commitment in positive way at 0.05 and 0.01 statistical significance level in 3 aspects. First, high confidence in aim and value acceptance of the organization was highly related in positive way to social responsibility in terms of policy and communication, committee, indoor air quality, air and noise pollution, whereas it was slightly related in terms of staff development, aim and action plan, water consumption efficiency. Second, high dedication for benefit of the organization was highly related in positive way to social responsibility in terms of committee, whereas it was slightly related in terms of staff development, aim and action plan. Third, requirement for member being of the organization was slightly related in positive way to social responsibility in terms of policy and communication and committee. Keyword (s) : Corporate Social Responsibility, Employee Commitment , Green Leaf Standard บทน ำ

แหลงทอง เท ยว ใน 5 จงหวด ฝ งทะ เลอนดามนท ไ ด รบความนยม จากนกทองเทยวชาวตางชาตอยางตอเนองโดยเฉพาะความงามของโลกใตทองทะเล ท าใหนกลงทนไทยและตางชาตใหความสนใจเขามาลงทนในธรกจทองเทยวกน จ านวนมาก อาท โรงแรม สปา รานอาหาร เปนตน โดยเฉพาะในจงหวดภเกต มรายไดจากการทองเทยวคดเปนสดสวนสงถงรอยละ 74.5 ของรายไดจากการทองเทยวใน 5 จงหวดฝงทะเลอนดามน จงหวดภเกตทมความพรอมหลายดานไมวาจะเปน ระบบโครงสรางพนฐานทท าใหการเดนทางของนกทองเทยวตางชาตและไทยสะดวกสบายจากหลากหลายสายการบนและเทยวบน มารนา (Marina) และกจกรรมทางทองเทยว



84

ทดงดดนกทองเทยว เชน ประเพณตางๆ รวมถงสถาปตยกรรมโปรตเกสยานใจกลางเมองภเกต เหลานลวนเปนปจจยสงเสรมใหภเกตเปนจงหวดในชายฝงทะเลอนดามน ทมศกยภาพดานการทองเทยวและสรางรายไดแกภาคทองเทยวและบรการ (ศนยวจยกสกรไทย, 2558) จากขอมลการส ารวจการประกอบกจการโรงแรมและเกสตเฮาส พ.ศ. 2557 พบวามโรงแรมและเกสตเฮาสทวประเทศจ านวน 10,018 แหง ในจ านวนน สวนใหญรอยละ 37.1 เปนโรงแรมและเกสตเฮาสทตงอยในภาคใต ซงมจ านวนหองพกมากทสดรอยละ 34.1 (ส านกงานสถตแหงชาต, 2558) การทมธรกจโรงแรมในจงหวดภเกต เปนจ านวนมาก ท าใหเกดการเคลอนยายแรงงานของพนกงานในกลมธรกจโรงแรม เปนจ านวนมากดวยเชนกน ซงสอดคลองกบค าใหสมภาษณของประธานสภาอตสาหกรรมทองเทยวแหงประเทศไทยวา ธรกจทองเทยวเปนสาขาเรงรดตามกรอบ การเปดเสรอาเซยนทจะไดรบผลกระทบมาก และทนาเปนหวง คอ การเคลอนยายแรงงานเสรจะรนแรงกวาภาคธรกจอน ซงจะซ าเตมปญหาทก าลงเผชญอย คอ เรอง การขาดแคลนแรงงาน ยกตวอยางเฉพาะธรกจทองเทยวใน จงหวดภเกตทปจจบนมความตองการแรงงานสงถง 2,500 คนตอป แตไมสามารถจดหาได และปญหาการขาดแคลนแรงงานจะวกฤตมากขน เมอเปดเสร เพราะคาดการณรายไดทเพมขนจาก การเตบโตของธรกจทองเทยวทจะสรางรายไดเพมจากกวา 1 ลานลานบาท เปน 2 ลานลานบาทในป 2558 และจากค าใหสมภาษณของประธานชมรมการจดการงานบคคลจงหวดภเกต ทมสมาชกเปนสถานประกอบการดานโรงแรมและการทองเทยว จ านวน 142 แหง มพนกงานทอยภายใตการบรหารงานกวา 7 หมนคน ไดกลาวถงประเดนน เชนกนวา ปญหาของทกโรงแรม คอ การขาดแคลนแรงงานเนองจากธรกจโรงแรมและทองเทยวในภเกตเตบโตขนและมโรงแรมเกดใหมป ละ 20-30 แหง (กรงเทพธรกจ, 2555) จากปญหาการเคลอนยายแรงงานดงกลาว ท าใหธรกจโรงแรมแตละแหง ตองมนโยบายในการธ ารง รกษาพนกงาน โดยมการด า เนนกจกรรมดาน ความรบผดชอบตอสงคม (CSR) ซงสงคมในความหมายน จะพจารณาตงแตผมสวนได



85

เสยในองคกร ไดแก ผ ถอห น ผ บรหาร พนกงาน และผ มสวนไดเสยนอกองคกร ซงสามารถแบงออกไดเปน 2 ระดบ ไดแก สงคมใกล คอ ผทมสวนเกยวของใกลชด กบองคกรโดยตรง ไดแก ลกคา คคา ครอบครวของพนกงาน ชมชนทองคกรตงอย ซงรวมถงสงแวดลอมรอบขาง และสงคมไกล คอ ผทเกยวของกบองคกรโดยออม ไดแก คแขงขนทางธรกจ ประชาชนทวไป ระบบนเวศโดยรวม เปนตน ในปจจบนปญหา ดานสงแวดลอมเปนประเดนส าคญททกหนวยงานควรค านงถง ดงนนการด าเนนการดานความรบผดชอบตอสงคมของธรกจโรงแรมจงควรมเรองของการปฏบตตามมาตรฐานดานการจดการสงแวดลอม ตามแนวคดเกยวกบโรงแรมสเขยวหรอโรงแรมใบไมสเขยว (Green Leaf Hotel) ของมลนธใบไมสเขยว (Green Leaf Foundation) ซงเปนหนวยงานทกอตงขนภายใตการท างานของหนวยธรกจทพกแรมในการอนรกษและดแลสงแวดลอม โดยการจด “โครงการใบไมเขยว”หรอ “กรนลฟ” เพอเปน การกระต นใหใหธรกจโรงแรมเนนความส าคญกบการใชพลงงานและการพฒนาคณภาพสงแวดลอมควบคกบการบรหารคณภาพของโรงแรม “ใบไมเขยว”จงเปนสญลกษณของโรงแรมทใสใจและใหความส าคญกบเรองตาง ๆ เชน การควบคมคณภาพและการบ าบดน าทงตามกฎหมายและขอบงคบของทางราชการ มาตรการรกษาความปลอดภย การเกบรกษา การใชและการจดการเชอเพลง แกส และสารพษ มนโยบายและมาตรการดานสงแวดลอม มการจดการของเสย เรมตงแตการคดแยกขยะ รวมถงน าทงจากแหลงตาง ๆ มการใชพลงงานไฟฟาและน าอยางประหยดและ มประสทธภาพ เชน การเลอกใชอปกรณประหยดพลงงานจ าพวกหลอดไฟ กอกน า สขภณฑ ฯลฯ (มหานครสเขยว,2013)

ซงการท ากจกรรม CSR ของธรกจโรงแรมนบวามสวนส าคญทจะท าใหพนกงานเกดความผกพนทางใจ (Commitment) กบองคกร ซง David (1994) ไดใหความหมายวาเปนความสมพนธอยางลกซงของแตละบคคลทมตอองคกรโดยจะแสดงออกมา 3 ลกษณะ ไดแก มความเชอมนอยางแรกกลาและยอมรบในคานยมและเปาหมายขององคกร มความเตมใจทจะทมเทเพอสนบสนนองคกรอยางเตมความสามารถ และมความตองการอยางมากทจะรกษาความเปนสมาชกขององคกร



86

(David ,1994 อางถงใน nittaya111, 2012) ดงตวอยางของบรษทพรอพเพอรต แคร เซอรวสเซส (ประเทศไทย) จ ากด หรอ “พซเอส” ซงเปนบรษทผ ใหบรการดแลอสงหารมทรพยรายใหญในไทย ทมพนกงานในความดแลกวา 25,000 คน พบวาจ านวนอตราการลาออกของพนกงานลดลง 1.02 เปอรเซนต หลงจากทบรษทเรมใหพนกงานเขามามสวนรวมในกจกรรมเพอสงคมเมอ 3 ปกอน ซงไมเคล วอลฟ กรรมการบรษทกลาววา “เราอาจจะบอกไมไดวา CSR เปนปจจยเดยวทท าใหพนกงานมความผกพนกบองคกรมากขนแตเชอวา CSR ถอเปนสวนหนงทท าใหพนกงานรสกภาคภมใจ กบงานทท าจากเดมท รสกวาอาชพน ไมนาภาคภมใจ ”และจากผลการส ารวจ ความผกพนของพนกงานท บมจ.อยธยา อลอนซ ซ.พ.ประกนชวตพบวามอตราเพมขนกวา 11 เปอรเซนต ในปทผานมาหลงจากท 2 ปกอนหนาน บรษทไดมการปรบปรงแนวทางด าเนนการดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกร โดยใหความส าคญ เปนพเศษกบการใหพนกงานไดมสวนรวมในกจกรรมเพอสงคม ซงเปนสวนหนง ในนโยบายการด าเนนความรบผดชอบตอสงคม (CSR) ของบรษท (Decha, 2014) ดงนนผวจยจงมความประสงคจะศกษาความสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมสเขยวกบความผกพนของพนกงาน ในธรกจโรงแรม ในจงหวดภเกต วตถประสงคของกำรวจย

เพ อศกษาระดบความสมพน ธ ระหว า งความ รบ ผดชอบตอสงคม ตามมาตรฐานโรงแรมใบไมสเขยวกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรม ในจงหวดภเกต



87

วธด ำเนนกำรวจย การศกษาวจยเ รอง ความสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคม ตามมาตรฐานโรงแรมใบไมสเขยวกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรม ในจงหวดภเ กต เปนการวจยเชงปรมาณ โดยวธการส ารวจดวยแบบสอบถาม ในการเกบรวบรวมขอมลเพอน ามาวเคราะหและสรปผลและมรายละเอยดเกยวกบระเบยบวธวจยดงน 1. ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรในการศกษาครงน ไดแกพนกงานหรอลกจางของกจการธรกจ

โรงแรมทเปนโรงแรมอสระและโรงแรมในเครอทมขนาดของจ านวนหองพก 60 หอง

ขนไปในจงหวดภเกต โดยไดก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใชวธการค านวณขนาด

ตวอยางแบบไมทราบจ านวนประชากรทแนนอน โดยก าหนดระดบความเชอมนท 95%

และยอมรบความผดไดไมเกน 5% (กลยา วานชยบญชา ,2545 : 7) ไดขนาดของกลม

ตวอยางทใชในการศกษาวจย คอ 385 คน และไดมการส ารองตวอยางเพอปองกน

ความคลาดเลอนไว 15 คน ดงนนกลมตวอยางของการศกษาวจยครงนเทากบ 400 คน

ในการศกษาไดก าหนดโรงแรมในจงหวดภเกต โดยใชขอมลของจ านวนธรกจโรงแรม

ตามพนท (Area sampling) ใน 3 อ าเภอ คออ าเภอถลาง อ าเภอเมองและอ าเภอกะท

(ส านกงานสถตจงหวดภเกต, 2557) โดยโรงแรมทศกษามทงโรงแรมทไดตามมาตรฐาน

ของโรงแรมใบไมเขยวและโรงแรมทไมไดตามมาตรฐานของโรงแรมใบไมเขยว

2. เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณเปนแบบสอบถาม โดยใหพนกงาน

หรอลกจางของกจการธรกจโรงแรมตอบค าถามในแบบสอบถาม โดยแบบสอบถาม

ทใชในการเกบขอมลแบงออกเปน 3 สวนคอ 1) ขอมลทวไปของพนกงานทตอบ

แบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา แผนกงาน ต าแหนงงาน

ในปจจบน ระยะเวลาในการท างาน รายไดตอเดอน 2) ขอมลเกยวกบความรบผดชอบ



88

ตอสงคมของธรกจโรงแรม และ 3) แบบสอบถามวดระดบความคดเหนตอความผกพน

ตอองคกร

3. การสรางและการพฒนาเครองมอวจย

ผวจยด าเนนการพฒนาเครองมอทใชในการวจยดงน

3.1 ศกษาขอมลเกยวความรบผดชอบตอสงคม มลนธใบไมเขยว แนวคด

ทฤษฎเกยวกบความผกพนตอองคการ สถานการณการทองเทยว โรงแรมและความ

รบผดชอบตอสงคม และผลงานวจยทเกยวของเพอเปนแนวทางในการน ามาสราง

แบบสอบถาม

3.2 น าขอมลทไดจากการเกบรวบรวมมาสรางแบบสอบถาม และ

ใหผ เชยวชาญ 3 ทาน ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา(Content Validity) วาสงทประเมน

แตละขอมความสอดคลองกนหรอไม โดยการตรวจสอบขอค าถามในแบบสอบถาม

จากนนผ วจยน าความคดเหนของผ เชยวชาญแตละคนมาใหคาน าหนกเปนคะแนน

โดยการหาคาดชนความสอดคลองของขอค าถามกบจดประสงค (Index of Item

objective Congruence)

3.3 น าแบบสอบถามทปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใช (Try Out)

กบบคคลทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน แลวน าผลการตอบแบบสอบถาม

ไปหาคาความเชอมนของเครองมอโดยใชสตรสมประสทธอลฟาของครอนแบค

(Cronbach’s alpha) เพอวเคราะหหาคาสมประสทธของความเชอมน (Coefficient of

Reliability) คณภาพของเครองมอดงกลาวกอนน าไปใชเกบรวบรวมขอมลกบกลม

ตวอยางตอไป

4. การวเคราะหขอมล

4.1 ผลการว เคราะหขอมลสวนบคคล ว เคราะหโดยใชคา รอยละ และการแจกแจงความถ



89

4 .2 ผลการว เคราะ ห ขอมล เ กยวกบความ รบผดชอบตอสงคม ของหนวยงาน (CSR) วเคราะหโดยใชคาเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐาน 4.3 ผลการว เคราะหขอมลเ กยวกบผกพนตอองคการของผ ตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยใชคาเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐาน 4.4 ผลการวเคราะหขอมลการทดสอบสมมตฐานการวจย ความสมพนธของความรบผดชอบตอสงคมของธรกจโรงแรมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยว กบความผกพนตอองคการของพนกงาน วเคราะหโดยหาคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation Coefficient) ผลกำรศกษำ

การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม

1. ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางการวจยเรอง ความสมพนธระหวาง

ความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมส เขยวกบความผกพน

ของพนกงานในธรกจโรงแรมในจงหวดภเกตพบวาสวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง

26-30 ป มสถานภาพโสด มการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา อยฝายบญชและ

การเงน ฝายบคคล ฝายอาหารและเครองดม ฝายจดซอ ฝายขายและประชาสมพนธ

มระยะเวลาการปฏบตงานในองคการ 1-3 ป มรายไดตอเดอน 10,000-15,000 บาท

และสวนใหญมต าแหนงเปนพนกงาน

2. ความรบผดชอบตอสงคมของหนวยงานของธรกจโรงแรมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยว โดยแบงออกเปน ระดบการปฏบตดานความรบผดชอบตอสงคม ในดานตาง ๆ ทงหมด 19 ดาน ดงตาราง 1



90

ตำรำง 1 คาเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานของความรบผดชอบตอสงคมของธรกจโรงแรมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยว

ขอ รำยกำร

ระดบกำรปฏบต

S.D. กำรแปล

ควำมหมำย คำเฉลย

1 หนวยงานของทานตระหนกถงความส าคญของ CSR โดยมการจดท านโยบายดานสงแวดลอมของการด าเนนการในธรกจโรงแรม

4.33 .795 จรง

2 หนวยงานของทานไดมการสนบสนนใหบคลากรเขารบการอบรมเพออนรกษและสงเสรมประสทธภาพพลงงานในรอบปทผานมา

4.31 .882 จรง

3 หนวยงานของทานไดมการจดตงคณะกรรมการอนรกษพลงงานและสรางเสรมประสทธภาพการใชพลงงาน

4.23 .961 จรง

4 หนวยงานของทานมการจดท าแผนปฏบตการในการอนรกษพลงงานและประสทธภาพพลงงาน

4.37 .802 จรง

5 บคลากรในหนวยงานของทานมสวนรวมในการคดแยกขยะเพอน ามาใชซ าออกจากการก าจดทง เพอลดปรมาณขยะมลฝอยจากทกสวนของโรงแรม

4.43 .828 จรง



91

ตำรำง 1 (ตอ)





6 หนวยงานของทานไดมการใชเทคโนโลยเพอชวยลดการใชพลงงานไฟฟา เชน การใชพลงงานแสงอาทตยในการผลตน ารอน

3.27 1.513 ไมแนใจ

7 หนวยงานของทานไดมการตดตงหวกอกประสทธภาพการใชน าในหองพกของโรงแรม

3.96 1.104 คอนขางจรง

8 หนวยงานของทานไดมการควบคมการจายน าของ flush valve ไมใหมากเกนความจ าเปน


9 แผนกครวและหองอาหารมการใชพลงงานทขดแยงกนโดยการปรงอาหารในสวนพนททมการปรบอากาศ (ขอความเชงลบ)

2.85 1.496 ไมแนใจ

10 แผนกซกรดไดมการเลอกใชผลตภณฑชนดเตมแทนการใชหมดแลวทงและรณรงคใหลกคาทเขาพกใชผาเชดตวซ าโดยไมเปลยนรายวนเพออนรกษพลงงาน




92






11 แผนกจดซอไดมการก าหนดใหซอ

อาหารทผลตไดในฤดกาล เพอลดการ

ใชพลงงานในการเกบรกษา การขนสง

และการผลตบรรจหบหอ

4.07 .989 คอนขางจรง

12 หนวยงานของทานไดมการควบคมคณภาพอากาศภายในอาคาร มลพษทางอากาศและเสยงรบกวน

4.07 .994 คอนขางจรง

13 หนวยงานของทานไดมการตรวจสอบ

น าในจด

ตาง ๆ เชน น าถง น าใช น าประปา น าบาดาล น าในสระ น าในหองพกแขก และตรวจสอบคณภาพของน าเสยและการรวไหล

4.36 .898 จรง

14 ในแผนก สปาและการนวดเพอสขภาพไดมการหลกเลยงและลดการใชผลตภณฑทใชแลวทงในขนตอนการใหบรการเพอลดขยะมลฝอย




93






16 หนวยงานของทานไดมการตดตงมาตรวดปรมาณการเกบแรงดนและปรมาณการใชน ามนเชอเพลงและแกสเพอตรวจสอบการรวไหล การสญเสยและการปรบปรงประสทธภาพ

4.25 .921 จรง

17 หนวยงานของทานหลกเลยงและลดปรมาณการใชผลตภณฑจากปาและทะเล เชน ไมใชเฟอรนเจอรหวายหรอไมประดบตกแตงโรงแรมดวยเปลอกหอย


18 หนวยงานของทานไดมการจดกจกรรมเสรมสรางความรวมมอในการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของทองถนในโอกาสตาง ๆ เชน กจกรรมปลกตนไม กจกรรมเกบขยะบรเวณชายหาด

4.35 .985 จรง

19 หนวยงานของทานไดมการจดกจกรรมทเปนการสงเสรมศลปวฒนธรรมในโอกาสตาง ๆ เชน การจดงานลอยกระทงเพออนรกษประเพณไทย

4.24 1.030 จรง

คำเฉลยรวม 4.04 1.037 จรง



94

ผลการว เคราะหขอมลพบวา กจกรรมดานความรบผดชอบตอสงคม ตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยวของธรกจโรงแรม โดยภาพรวมอยในระดบการปฏบตจรง เมอพจารณาเปนรายขอพบวาผตอบแบบสอบถามเหนวาหนวยงานไดมการปฏบตจรงในขอสวนทเปนสถานทออกก าลงกาย สระวายน าและกจกรรมกลางแจง ไดจดใหมชองแสงหรอหนาตางของสถานทออกก าลงกาย เพอใหอากาศหมนเวยน สถานท มความสะอาดและปลอดภยตอผใชบรการมากทสด รองลงมาคอบคลากรในหนวยงานมสวนรวมในการคดแยกขยะเพอน ามาใชซ าออกจากการก าจดทง เพอลดปรมาณขยะมลฝอยจากทกสวนของโรงแรม และ นอยทสดคอหนวยงานไดมการจดตงคณะกรรมการอนรกษพลงงานและสรางเสรมประสทธภาพการใชพลงงาน

ในขอทพนกงานเหนวาหนวยงานมระดบการปฏบต คอนขำงจรง คอ

การหลกเลยงและลดปรมาณการใชผลตภณฑจากปาและทะเล เชน ไมใชเฟอรนเจอร

หวายหรอไมประดบตกแตงโรงแรมดวยเปลอกหอย มากทสด รองลงมาคอแผนกจดซอ

ไดมการก าหนดใหซออาหารทผลตไดในฤดกาล เพอลดการใชพลงงานในการเกบรกษา

การขนสงและการผลตบรรจหบหอ และนอยทสดคอแผนกซกรดไดมการเลอกใช

ผลตภณฑชนดเตมแทนการใชหมดแลวทงและรณรงคใหลกคาทเ ขาพกใชผาเชดตว

ซ าโดยไมเปลยนรายวนเพออนรกษพลงงาน

ในขอทพนกงานไมแนใจคอหนวยงานไดมการใชเทคโนโลยเพอชวยลด

การใชพลงงานไฟฟา เชน การใชพลงงานแสงอาทตยในการผลตน ารอนมากทสด และ

นอยทสดคอการทแผนกครวและหองอาหารมการใชพลงงานทขดแยงกนโดยการปรง

อาหารในสวนพนททมการปรบอากาศ

3 .ขอมลเกยวกบความผกพนตอองคกรของพนกงาน ซงแบงออกเปน 3 ดานค อ 1 . ด า นค ว าม เ ช อม น อย า ง ส ง ใ นก า รยอม ร บ เ ป า หม ายและค า น ย ม ขององคการ 2.ดานความเตมใจทมเทความพยายามอยางมากเพอประโยช น ขององคการ และ 3.ดานความปรารถนาอยางแรงกลาในการคงไวซงการเปนสมาชกภายในองคการ ดงตาราง 2



95

ตำรำง 2 คาเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานดานความผกพนตอองคการของพนกงาน

ขอ รำยกำร ระดบควำมคดเหน

S.D. แปลผล 1.ดำนควำมเชอมนอยำงสงในกำรยอมรบ

เปำหมำยและคำนยมขององคกำร

1.1 ทานมกจะพดถงหนวยงานททานท างานอยให

เพอน ๆ ฟงเสมอวาเปนองคกรทนาท างานดวย

4.04 .768 สง

1.2 เปาหมายและคานยมของหนวยงานททานท า

อยเปนแนวทางเดยวกบเปาหมายและคานยม

ของทาน

3.95 .785 สง

1.3 เมอมบคคลกลาวถงหนวยงานของทานอยางเสย ๆ หาย ๆ ทานจะรบชแจงแกไขค ากลาวหานนทนท

4.12 .838 สง

1.4 ทานรสกภมใจทไดท างานในหนวยงานน 4.25 .725 สง

คำเฉลยรำยดำน 4.09 .779 สง

2.ดำนควำมเตมใจทมเทควำมพยำยำม

อยำงมำกเพอประโยชนขององคกำร

2.1 ทานปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางเตม

ความสามารถเพอความส าเรจของหนวยงาน

4.46 .632 สง

2.2 เมอถงเวลาเลกงาน แมงานยงไมเสรจทานกเตม

ใจอยตอเพอท างานใหเสรจ

4.40 .699 สง

2.3 ทานมสวนชวยในการพฒนาหนวยงานของทาน

ใหเจรญกาวหนา

4.26 .751 สง



96


ขอ รำยกำร ระดบควำมคดเหน

S.D. แปลผล 2.4 ทานทมเทใหกบการปฏบตหนาท แมวารางวล

ตอบแทนทไดรบจะนอยกตาม

4.33 .734 สง


3.ดำนควำมปรำรถนำอยำงแรงกลำในกำร

คงไวซงกำรเปนสมำชกภำยในองคกำร

3.1 หนวยงานนไดรบความจงรกภกดจากทาน 4.39 .672 สง

3.2 ส าหรบทานหนวยงานนเปนหนวยงานทดทสดท

ทานจะท างานดวย

4.13 .810 สง

3.3 การตดสนใจท างานกบหนวยงานนเปนการ

ตดสนใจทถกตอง

4.20 .754 สง

3.4 ทานจะท างานกบหนวยงานนตอไปแมวาทานม

โอกาสเปลยนงานทใหคาตอบแทนสงกวา

3.94 .958 สง


คำเฉลยรวม 4.20 .760 สง

ผลการวเคราะหขอมลพบวา ความผกพนตอองคการของพนกงาน เมอพจารณา

เปนรายขอในดำนควำมเช อมนอยำงสงในกำรยอมรบเปำหมำยและคำนยม

ขององคกำร พบวาพนกงานรสกภมใจทไดท างานในหนวยงานนเปนล าดบแรก รองลงมา

คอ เมอมบคคลกลาวถงหนวยงานอยางเสย ๆ หาย ๆพนกงานจะรบชแจงแกไขค ากลาวหา

นนทนท และล าดบสดทายคอ เปาหมายและคานยมของหนวยงานทพนกงานท าอย

เปนแนวทางเดยวกบเปาหมายและคานยมของพนกงาน สวนในดำนควำมเตมใจทมเท



97

ควำมพยำยำมอยำงมำกเพอประโยชนขององคกำรเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา

พนกงานปฏบตงานท ได รบมอบหมายอยางเตมความสามารถเพอความส าเรจ

ของหนวยงาน เปนล าดบแรก รองลงมาคอเมอถงเวลาเลกงาน แมงานยงไมเสรจพนกงานก

เตมใจอยตอเพอท างานใหเสรจ และพนกงานเหนวาตนเองมสวนชวยในการพฒนา

หนวยงานใหเจรญกาวหนา และความทมเทใหกบการปฏบตหนาทแมวารางวลตอบแทนท

ไดรบจะนอยกตาม เปนล าดบสดทาย สวนดานสดทายเปนควำมปรำรถนำอยำงแรงกลำ

ในกำรคงไวซงกำรเปนสมำชกภำยในองคกำร เมอพจารณาเปนรายขอพบวาหนวยงาน

ไดรบความจงรกภกดจากพนกงาน เปนล าดบแรก รองลงมาคอพนกงานเหนวาการตดสนใจ

ท างานกบหนวยงานนเปนการตดสนใจทถกตอง และหนวยงานทพนกงานท าอยเปน

หนวยงานทดทสดทจะท างานดวย และล าดบสดทายคอพนกงานจะท างานกบหนวยงานน

ตอไปแมวาจะมโอกาสเปลยนงานทใหคาตอบแทนสงกวา

4.การทดสอบสมมตฐานการว จย การว เคราะ หหาความสมพน ธ ของความรบผดชอบตอสงคมของธรกจโรงแรมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยว กบความผกพนตอองคการของพนกงาน โดยหาคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน ดงตาราง 3



98

ตำรำง 3 แสดงคาสหสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรม

ใบไมเขยวรายดานกบความผกพนของพนกงานรายดาน

ขอ ควำมรบผดชอบตอสงคมตำมมำตรฐำน

โรงแรมใบไมเขยว

ควำมผกพนตอองคกำร ความเชอมนฯ

ความ เตมใจฯ

ความ ปรารถนาฯ

r r r 1 ดานนโยบายและการสอสาร 0.44** 0.35** 0.39** 2 ดานการพฒนาบคลากร 0.38** 0.36** 0.38**

3 ดานคณะกรรมการ 0.41** 0.41** 0.39** 4 ดานเปาหมายและแผนปฏบตการ 0.38** 0.36** 0.37** 5 ดานการจดการของเสย 0.30** 0.26** 0.23** 6 ดานประสทธภาพการใชพลงงาน 0.28** 0.16** 0.16** 7 ดานประสทธภาพการใชน า 0.38** 0.26** 0.35**

8 ดานประสทธภาพการใชน า 0.26** 0.24** 0.30**

9 ดานครวและหองอาหาร 0.11* 0.13** 0.11*

10 ดานหองซกรด 0.32** 0.27** 0.23**

11 ดานการจดซอ 0.28** 0.26** 0.25**

12 ดานคณภาพอากาศภายในอาคาร มลพษ

ทางอากาศและเสยง

0.41** 0.32** 0.37**

13 ดานน าและคณภาพน า 0.36** 0.27** 0.37**

14 ดานสปาและการนวดเพอสขภาพ 0.30** 0.28** 0.28**

15 ดานสถานทออกก าลงกาย สระวายน าและ

กจกรรมกลางแจง

0.36** 0.34** 0.35**



99


ขอ ควำมรบผดชอบตอสงคมตำมมำตรฐำน

โรงแรมใบไมเขยว

ควำมผกพนตอองคกำร ความเชอมนฯ

ความ เตมใจฯ

ความ ปรารถนาฯ

16 ดานความปลอดภยในโรงแรม 0.33** 0.33** 0.34**

17 ดานผลกระทบตอสงแวดลอม 0.32** 0.25** 0.31**

18 ดานการมสวนรวมกบชมชนและองคกร

ทองถน

0.36** 0.31** 0.33**

19 ดานการสงเสรมศลปวฒนธรรม 0.28** 0.22** 0.31**

รวม 0.33** 0.28** 0.31**

ผลการว เคราะห ขอมลพบวา ปจจย ดานความรบผดชอบตอสงคม

ตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยวของธรกจโรงแรมมความสมพนธกบความผกพน ของพนกงานตอองคการในเชงบวก โดยความผกพนตอองคกรมความสมพนธกบ ความรบผดชอบตอสงคมโดยรวมเฉลยทง 3 ดานในระดบ (r = 0.30) ดำนควำมเชอมนอยำงสงในกำรยอมรบเปำหมำยและคำนยมขององคกำร มคาเฉลยรวม อยในระดบสงทสด (r = 0.33) โดยมความสมพนธในระดบคอนขางมากกบ ความรบผดชอบตอสงคมในดานนโยบายและการสอสาร เปนอนดบแรก (r = 0.44)รองลงมาเปนดานคณะกรรมการ และดานคณภาพอากาศภายในอาคารมลพษ ทางอากาศและเสยง (r =0.41) และดานทมความสมพนธนอยทสดคอดานครวและหองอาหาร (r = 0.11)

รองลงมาจากดานความเชอมนอยางสงในการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการ คอ ดำนควำมปรำรถนำอยำงแรงกลำในกำรคงไวซงกำรเปนสมำชกภำยในองคกำร มคาเฉลยรวม (r =0.31) โดยมระดบความสมพนธกบความรบผดชอบ



100

ตอสงคมเชงบวกในระดบคอนขางนอยสองอนดบแรกไดแกดานนโยบายและการสอสารและดานคณะกรรมการ (r = 0.39) สวนดานทมระดบความสมพนธคอนขางนอยรองลงมาคอ ดานการพฒนาบคลากร(r = 0.38) และดานทมความสมพนธนอยทสด คอดานครวและหองอาหาร (r = 0.11)

สวนดำนควำมเตมใจทมเทควำมพยำยำมอยำงมำกเพอประโยชน ขององคกำรอย ในระดบนอยท สด มคาเฉลยรวม (r = 0.28) โดยมระดบความสมพนธกบความรบผดชอบตอสงคมเชงบวกในระดบคอนขางมากเปนอนดบแรก ในดานคณะกรรมการ (r = 0.41) สวนขอทมความสมพนธคอนขางนอย ไดแกดานการพฒนาบคลากรและดานเปาหมายและแผนปฏบตการ(r = 0.36) ดานทมความสมพนธ นอยทสดคอดานครวและหองอาหาร (r = 0.13)

สรปและอภปรำยผล

จากการศกษาเ รองความสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคม

ตามมาตรฐานโรงแรมใบไมสเขยวกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรม

ในจงหวดภเกตผล การทดสอบสมมตฐานพบวาปจจยดานความรบผดชอบตอสงคม

ตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยวของธรกจโรงแรมมความสมพนธกบความผกพน

ของพนกงานตอองคการรายดานในเชงบวก ทง 3 ดานอยางมนยส าคญทระดบ 0.05

และ 0.01 โดยปจจยดานความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยว

ของธรกจโรงแรมมความสมพนธกบความผกพนของพนกงานตอองคการในเชงบวก

ดานความเชอมนอยางสงในการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการ อยใน

ระดบสงทสด รองลงมาคอ ความปรารถนาอยางแรงกลาในการคงไวซงการเปนสมาชก

ภายในองคการ สวนดานความเตมใจทมเทความพยายามอยางมากเพอประโยชน

ขององคการอยในระดบนอยทสด

โดยผลการทดสอบทเกยวของกบระดบความผกพนของพนกงานตอองคการ

และปจจยความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยวของธรกจโรงแรม



101

ทมความสมพนธกบความผกพนของพนกงานตอองคการในประเดนทส าคญ สามารถ

น ามาอภปรายไดดงตอไปน

1. เมอวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรดานความรบผดชอบตอสงคม

ตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยวกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรมรายดาน

ในทกตวแปร พบวาความผกพนของพนกงานรายดาน ทง 3 ดาน พนกงานมความเหน

ตอดานความเ ชอมนอยางสงในการยอมรบเปาหมายและคานยมมากทสด

โดยทงพนกงานและพนกงานระดบบรหารมความคดเหนไมแตกตางกน อธบายไดวา

การทธรกจโรงแรมมความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยว ท าให

พนกงานทกระดบเกดความเชอมนในเปาหมายและคานยมขององคการ จงม

ความภาคภมใจในการทไดท างานในหนวยงานและใหความรวมมอกบองคกร

ในทกกจกรรมทพนกงานเหนวาเปนประโยชนตอสงคมและองคกร สอดคลองกบ

งานวจยของวรรณวไล ศรปญญาวชช (2552) ซงไดศกษาวจยเรองความผกพน

ของพนกงานตอองคการ กรณศกษาธนาคารทหารไทย จ ากด (มหาชน) ผลการศกษา

พบวา 1) ระดบความผกพนของพนกงานตอองคกรธนาคารทหารไทย จ ากด ทงใน

ภาพรวมและรายดานทกดานอยในระดบมาก โดยมากทสดคอ ดานความรสกยอมรบ

ในคานยมและเปาหมาย รองลงมาคอดานความรสกเตมใจทจะชวยเหลอองคกร

ใหประสบผลส าเรจตามเปาหมาย และดานความรสกปรารถนาทจะคงอยเปนสมาชก

ขององคกร และสอดคลองกบงานวจยของวรวตร ทองต าลง (2552) ทศกษาเรอง

ความผกพนตอองคกรของพนกงานบรษท ชวรเทกซ จ ากด ผลการศกษาปจจยทม

ความสมพนธกบความผกพนตอองคการของพนกงานบรษท ชวรเทกซจ ากด พบวา เพศ

อาย ต าแหนงงานในปจจบน ระดบการศกษา สถานภาพ อตราเงนเดอน ระยะเวลา

ในการท างาน มความสมพนธกบความผกพนตอองคการของพนกงานบรษท ชวรเทกซ

จ ากด ในดานความเชอมนอยางสงในการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการ



102

สวนในเรองอนๆไมมความสมพนธกบความผกพนตอองคการของพนกงานบรษทชวร

เทกซ จ ากด

2. เมอวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรดานความรบผดชอบตอสงคมตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยวรายดานกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรมรายดานในทกตวแปรพบวาจาก 18 ตวแปร ความรบผดชอบตอสงคมดานนโยบายและการสอสาร และตวแปรดานคณะกรรมการซงเปนตวแปรในล าดบตนๆตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยว ทมคาความสมพนธกบความผกพนดานความเชอมนอยางสง ในการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการมากทสด รองลงมาคอความปรารถนาอยางแรงกลาในการคงไวซงการเปนสมาชกภายในองคการ สวนดานความเตมใจทมเทความพยายามอยางมากเพอประโยชนขององคการอยในระดบนอยทสด การทตวแปรความรบผดชอบตอสงคมดานนโยบายและการสอสารและตวแปรดานคณะกรรมการ มความสมพนธกบความผกพนของพนกงานทง 3 ดาน สามารถอธบายไดวาการทธรกจโรงแรมใหความส าคญตอความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม โดยการตระหนกถงความส าคญของความรบผดชอบตอสงคมโดยมการจดท านโยบายดานสงแวดลอมในการด าเนนการดานธรกจโรงแรมและไดมการจดตงคณะกรรมการอนรกษพลงงานและสรางเสรมประสทธภาพการใชพลงงานขนมา ท าใหพนกงานเกดความเชอมนเชอมนอยางสงในการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการ มความปรารถนาอยางแรงกลาในการคงไวซงการเปนสมาชกภายในองคการ และมความเตมใจทมเทความพยายามอยางมากเพอประโยชนขององคการ ในการทผบรหารมสวนรวมในการด าเนนกจกรรมดานความรบผดชอบตอสงคม โดยจดโครงสรางการบรหารงานดานความรบผดชอบตอสงคมรวมถงมการสอสารและการประสานงานในองคกร เปนการใชนโยบาย เชงรก สอดคลองกบงานวจยของสดารตน แผลวมจฉะ (2553) ทศกษาเรองปจจยทมผล ตอการด าเนนงานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม กรณศกษา กลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) ผลการศกษาพบวากลมบรษท มการด าเนนงาน ทสอดคลองกบมาตรฐานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม พ.ศ. 2552 ในทกประเดนหลก ปจจยน าเขาทมผลตอการด าเนนงาน CSR ไดแก



103

การสนบสนนของผบรหารและการมสวนรวมของพนกงาน เงนทนและงบประมาณ วสยทศนและวฒนธรรมองคการ วธการตนแบบและกลยทธในการด าเนนงาน CSR มาตรฐานการด าเนนงานตาง ๆ ส าหรบปจจยดานกระบวนการทมผลตอการด าเนนงาน CSR ไดแก การจดโครงสรางการบรหารงาน CSR การสอสารและประสานงาน การจดกจกรรม ทครอบคลมงาน CSR และสอดคลองกบปญหาและความตองการของกลมเปาหมาย ผลทผ ถอห นไดรบจากการด าเนนงาน CSR ของกลมบรษทฯคอ การลดคาใชจาย ของบรษท การเพมความสามารถในการขายและการเพมความแขงแกรงและการพฒนาธรกจอยางยงยน ส าหรบผลทพนกงานไดรบคอ การเปนสถานทท างานทดและการสรางความภมใจใหกบพนกงาน โดยภาพรวมชมชนซงตงอยตดกบกลมบรษทฯ ไดรบผลกระทบทงเชงบวกและเชงลบในดานสงคมและเศรษฐกจมากกวาชมชนทอยในรศม 1 และ 5 กโลเมตรตามล าดบ

ขอเสนอแนะเกยวกบงำนวจย

จากการศกษาวจยเรองความสมพนธระหวางความรบผดชอบตอสงคม

กบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรมในจงหวดภเกต ผ วจยมขอเสนอแนะ

ทางการปฏบตและการศกษาคนควาครงตอไปดงน

1. ขอเสนอแนะทางการปฏบตในการน าผลการวจยไปใช

จากผลการวจยครงนพบวา ปจจยดานความรบผดชอบตอสงคม

ตามมาตรฐานโรงแรมใบไมเขยวดานนโยบายและการสอสาร และตวแปรดาน

คณะกรรมการ มคาความสมพนธกบความผกพนดานความเ ชอมนอยางสง

ในการยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการมากทสด ดงนนหนวยงานดานธรกจ

โรงแรมสามารถน าขอมลไปใชประโยชนเปนแนวทางในการสรางความผกพนใหเกด

กบพนกงานไดมากขน โดยก าหนดนโยบายทสอดคลองกบมาตรฐานของโรงแรมใบไม

สเขยวในทกดานและมการสอสารโดยประกาศใหพนกงานในองคกรไดรบทราบ

ถงนโยบายดงกลาว รวมถงการใหพนกงานไดมสวนรวมเปนคณะกรรมการ



104

ในการด าเนนการตามมาตรฐานทก าหนดไว เพอใหพนกงานเกดความภาคภมใจ

ในการไดเปนผมสวนในการรบผดชอบตอสงคมรวมกบองคกร

2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป

2.1 ในการศกษาวจยครงน เปนการศกษาทใชเพยงแบบสอบถาม

เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล ดงนนในการศกษาครงตอไปควรมการสมภาษณ

เพมเตม เพอใหไดขอมลทสะทอนความเปนจรงมากขน

2.2 ในการศกษาวจยครงน เปนการศกษาความสมพนธระหวางความ

รบผดชอบตอสงคมกบความผกพนของพนกงานในธรกจโรงแรมในจงหวดภเกต จงควร

มการขยายกลมตวอยางไปในเขตจงหวดใกลเคยงเพอใหไดขอมลครอบคลมและทวถง

2.3 ในการศกษาวจยคร งตอไปควรศกษาตวแปรอนๆทคาดวาจะม

ความสมพนธกบความผกพนตอองคการ เชน Happy Work Place เปนตน เพอจะไดน าปจจย

เหลานนไปปรบปรงใหสอดคลองกบการท างาน อนจะเกยวของกบความผกพน

ตอองคการ

เอกสำรอำงอง กลยา วานชยบญชา. (2545). กำรวเครำะหสถต : สถตส ำหรบกำรบรหำรและ

วจย. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพธรกจ. (2555). หวงวกฤต"แรงงำน"ฉดไทยตกขอบทองเทยวอำเซยน.

[Online]. Available : http: //tdri.or.th/archives/download/news/bbn2012 _03_27a.pdf [2556, พฤศจกายน 9]

ธนนนท ทะสใจ. (2547). ควำมผกพนตอองคกำรของขำรำชกำร ส ำนกศำลยตธรรมประจ ำภำค 5. ภาคนพนธศลปะศาสตรมหาบณฑต (พฒนาสงคม) สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร.



105

มหานครสเขยว. (2013). โรงแรมทเปนมตรกบสงแวดลอม. [Online]. Available : http://www.bangkokgreencity.bangkok.go.th/KnowledgeBased/Article/GreenSpace/ [2559, เมษายน 15]

มลนธใบไมเขยว. (2558). มลนธใบไมเขยว. [Online] . Available HTTP: http:// www.greenleafthai.org/th/green_found/hotel/index.php [2558, สงหาคม 15]

วรรณวไล ศรปญญาวชญ. (2552). ควำมผกพนของพนกงำนตอองคกร : กรณศกษำ

ธนำคำรทหำรไทย จ ำกด(มหำชน). การศกษาคนควาอสระ บรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วรวตร ทองต าลง. (2552). ควำมผกพนตอองคกำรของพนกงำนบรษท ชวรเทกซ จ ำกด. การศกษาอสระ การจดการมหาบณฑต มหาวทยาลยวลยลกษณ.

ศรวรรณ เสรรตน และคณะ. (2541). พฤตกรรมองคกำร. กรงเทพฯ : Diamond In Business World.

ศรสมร พมพโพธ. (2546). ควำมผกพนตอองคกำรของเจำหนำท ในสถำบนพระบรม รำชชนกกระทรวงสำธำรณสข. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต (พฒนาสงคม) สถาบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ศนยวจยกสกรไทย. (2558). คำดป' 58 โรงแรมฟนตวโต 7.1-10.0% แตยงตองจบตำ ภำวะนกทองเทยวรสเซยและยโรปชะลอตว รวมถงกำรแขงขนระหวำงผประกอบกำรท รนแรง [Online]. Available : http://www.kasi kornresearch.com/th/k-conanalysis/pages/ViewSummary.aspx?docid =33593 [2558, สงหาคม 20]

สถต,ส านกงาน จงหวดภเกต. (2557). บญชโรงแรมตำมพระรำชบญญตโรงแรม

พ.ศ.2547 ณ วนท 17 เมษำยน 2557. เอกสารอดส าเนาทท าการปกครองจงหวดภเกต.

สถตแหงชาต, ส านกงาน. (2558). สรปขอมลกำรส ำรวจกำรประกอบกจกำรโรงแรมและเกสตเฮำส พ.ศ.2557 [Online]. Available : http://service.ns o.go.th/nso/nsopublish/themes/files/hotel-quest57.pdf [2558, สงหาคม 28]



106

สดารตน แผลวมจฉะ. (2553). ปจจยทมผลตอกำรด ำเนนงำนควำมรบผดชอบของผประกอบกำรอตสำหกรรมตอสงคม กรณศกษำ กลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย).วารสารรมพฤกษ ปท 28 ฉบบท 2 กมภาพนธ – พฤษภาคม 2553.

Decha. (2014). เคลดลบผกใจพนกงำนดวย CSR ผำน 2 โมเดลควำมส ำเรจ

PCS- AACP. [Online]. Available http://www.decha.com/man/showTopi c.php?i=2929 [2557, สงหาคม 15]

Nittaya111. (2012). แนวคดและทฤษฎท เกยวของกบควำมผกพนตอองคกร. [Online]. Available https://www.nittaya111.wordpress.com/2012/01/11 /2- [2559, เมษายน 10]

To Be Green Forever. (2014). มำตรฐำนใบไมเขยว. [Online]. Available http://www. 2bgreen4ever.com/15007461/ [2559, เมษายน 10]



107

ควำมรในเนอหำผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครวทยำศำสตรเพอกำรจดกำรเรยนรบรณำกำรบรบทชมชนทองถนและปรชญำของเศรษฐกจพอเพยง

In-service Science Teachers’ Technological Pedagogical Content Knowledge integrating Local Context and Sufficiency Economy into Science Teaching

ศรวรรณ ฉตรมณรงเจรญ1

Siriwan Chatmaneerungcharoen บทคดยอ

การใหความส าคญกบทกษะในยคศตวรรษท 21 เชน ทกษะการปรบตว ทกษะการสอสาร ทกษะดานเทคโนโลย และทกษะการแกปญหา และจากบรบทของประเทศไทยทนอมรบแนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สงผลใหการจดการศกษาวทยาศาสตรในประเทศไทยไดมการบรณาการประเดนทงสองลงในหลกสตรสถานศกษา แตปจจย ทส าคญและมอทธพลตอความส าเรจการเปาหมายนไดคอ ครวทยาศาสตร การพฒนาครวทยาศาสตรใหมความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย (Technological Pedagogical Content Knowledge, TPACK) ทเหมาะสมจงถอวาเปนปจจยทส าคญและมอทธพลโดยตรงตอการปฏบตการสอนของครวทยาศาสตร การศกษาครงน มวตถประสงคเพอพฒนาความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครวทยาศาสตร 40 ทานทเปนครพเลยงโดยโครงการพฒนาวชาชพคร (Co-TPACK) ทบรณาการการหนนน าอยางตอเนอง (Coaching System) ทโรงเรยนรวมกบรปแบบการรวมมอกนในการสอน (Co-teaching Model) ระหวางครวทยาศาสตรนกศกษาฝกประสบการณวชาชพ และอาจารยนเทศโดยขอมลวจยนประกอบดวยขอมลจากการสะทอนการเรยนรของคร การสงเกตการเรยนการสอน การสมภาษณแบบกงโครงสราง และใชเหตการณจ าลอง แบบสอบถามปลายเปด และขอมลจากการศกษาเอกสารการสอนตางๆ งานวจยน มระเบยบวธวจยเปนงานวจยเชงผสมผสาน (Mixed Methods) โดยใชกรอบแนวคด การตความ (Interpretivist Framework)

1 สาขาวชาวทยาศาสตรทวไป คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภเกต



108

ผลการศกษาพบวาในชวงเรมตนครวทยาศาสตรมความเขาใจเกยวกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในดานความหมาย ทมา และองคประกอบ แตไมสามารถอธบายหรอสะทอนตอกจกรรมการจดการเรยนรของตนเองได รปแบบการสอนของครสวนใหญเนนการบรรยายและการทดลองทางวทยาศาสตร แตเมอครวทยาศาสตรเขารวม ในโครงการพฒนาวชาชพ (Co-TPACK) นพบวาครวทยาศาสตรสามารถเลอกใชเทคโนโลยทเหมาะสมตอเนอหาวทยาศาสตรและวธการสอน โดยครวทยาศาสตรมการวางแผน การวดและประเมนผลการเรยนรของนกเรยนอยางชดเจน รปแบบการพฒนาวชาชพคร (Co-TPACK) ซงจะเนนกระบวนการแลกเปลยนความรและประสบการณระหวางคร นกศกษาและอาจารยนเทศทมบทบาทเปนนกวจยและครตางโรงเรยนผานชองทาง ทหลากหลาย รวมถงการใชแลกเปลยนความรและประสบการณผานออนไลนสามารถสงเสรมใหครวทยาศาสตรออกแบบการจดการเรยนรวทยาศาสตรทเนนการจดการเรยนรปญหาเปนรากฐานมการใชเหตการณ สถานการณ สถานทในจงหวดภเกต เขารวมในกจกรรมการเรยนการสอนวทยาศาสตร ผลการพฒนาของครวทยาศาสตรดาน TPACK นนสงผลใหครวทยาศาสตรสามารถสอนวทยาศาสตรแบบบงชถงปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงได (Explicit Teaching) และการพฒนาทเ กดขนกบครวทยาศาสตรกลมน มความยงยนโดยเหนไดจากแผนการจดการเ รยนรและ การปฏบตการสอนของครวทยาศาสตร

ค ำส ำคญ : ความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การพฒนาวชาชพคร Abstract

An emerging body of "21st century skills"--such as adaptability, complex communication skills, technology skills and the ability to solve non-routine problems--are valuable across a wide range of jobs in the national economy. Including Thai context also focus on Philosophy of Sufficiency Economy. Thai science education has advocated infusing 21st century skills



109

and Philosophy of Sufficiency Economy into the school curriculum and several educational levels have launched such efforts. Therefore, developing science teachers to have proper knowledge is the most important factor to success of the goals.The purposes of this study were to develop 40 Cooperative Science teachers’ Technological Pedagogical Content Knowledge (TPACK) and to develop Professional Development Model integrated with Co-teaching Model and Coaching System (Co-TPACK). TPACK is essential to career development for teachers. Forty volunteer In-service teachers who were science cooperative teachers participated in this study for 2 year. Data sources throughout the research project consisted of teacher refection, classroom observations, Semi-structure interviews, Situation interview, questionnaires and document analysis. Interpretivist framework was used to analyze the data.

Findings indicate that at the beginning the teachers understand only

the meaning of Philosophy of Sufficiency Economy but they do not know how to integrate Philosophy of Sufficiency Economy into their science classrooms. Mostly, they prefer to use lecture based teaching and experimental teaching styles. When theCo-TPACKwas progressing, the teachers have blended their teaching styles and learning evaluation methods. The Co-TPACK enhances the 40 cooperative science teachers, student teachers and university supervisor to exchange their knowledge and experience on teaching science. There are many channels that they used for communication including online Chanel. They have used more in Phuket context-integrated lessons, technology-integrated teaching and Learning that can explicit Philosophy of Sufficiency Economy. Their sustain development is shown on their lesson plans and teaching practices.



110

Keywords: Technological Pedagogical Content Knowledge, Philosophy of Sufficiency Economy, Professional Development ควำมส ำคญและทมำของปญหำ (Statement and significance of the problem)

จากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (แกไขเพมเตม พ.ศ. 2545) ในมาตราท 52-57 จะเหนไดวา “คร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา” เปนกลมบคคลท ได รบความส าคญทจะเปนปจจยผลกดนส าคญปจจยหนงทจะสงผล ตอความส าเรจในการปฏรปการศกษา เปนทตระหนกกนดวากระบวนการจดการเรยนการสอนของคร เปนหวใจส าคญในการพฒนาคณภาพของผ เรยน การทครจะจด การเรยนการสอนทมประสทธภาพและเกดสมฤทธผลตอผ เรยนนนครจ าเปนจะตองมการปรบตวและมการพฒนาตนเองอยางตอเนองและสม าเสมอ ครควรมความรความสามารถในการเสนอเนอหามากขน เพอทจะน าไปสการปฏบตใหมศกยภาพ ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (2542) และทแกไขเพมเตม (ฉบบท2) พ.ศ. 2545 ทเนนการใหความส าคญตอการศกษาเสมอนเปนกระบวนการเรยนรเพอใหบคคลนน มความพรอมทงดานสตปญญา รางกายและจตใจ เปนรากฐานทส าคญของสงคมและประเทศชาตนนมความจ าเปนตองพฒนาอยางเรงดวน

การจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรตามแนวปฏรปการเรยนร ทเนนผ เรยนเปนส าคญโดยมแนวทางการจดการเรยนการสอนตามทฤษฎการสรางองคความร (Constructivism) กลาวคอ การจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบธรรมชาตการเรยนร ความสนใจและความถนดของผ เรยน โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล เนนกระบวนการทสะทอนใหเหนถงธรรมชาตของวทยาศาสตรโดยผานกระบวนการสบเสาะ กจกรรมการคดและการปฏบต กระบวนการแกปญหา การจดกจกรรม ทผ เรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง กจกรรมทมการปฏสมพนธกบผ อน ผ เรยน มสวนรวมในกระบวนการเรยนร และการวดและประเมน ผลการเรยนรตามสภาพจรง (สถาบนการสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2544) และการจดการศกษาวทยาศาสตรตองมความสอดคลองกบความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและ



111

เทคโนโลย สงเสรมใหผ เรยนเกดทกษะทจ าเปนในศตวรรษท 21 ดงนนครวทยาศาสตรในยคศตวรรษท 21 ตองมความรและกระบวนทศนทางการศกษาเปลยนแปลงไป แนวโนมการจดการศกษาวทยาศาสตรจงตองมการบรณาการการเรยนในหองเรยนและชวตจรง ซงการจดการศกษาเชนนนจะสามารถสงผลใหการเรยนวทยาศาสตรนน มความหมายตอผ เรยน แตการจะประสบความส าเรจดงเปาหมายทไดกลาวมานนครวทยาศาสตรควรมความรทสามารถจดหองเรยนเนนการจดการเรยนรสงเสรมใหผ เรยนไดทกษะส าหรบการด ารงชวตไดในศตวรรษท 21 ได ซงความรดงกลาวมนกการศกษาไดน าเสนอไวในชอ ความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย (Technological Pedagogical Content Knowledge : TPACK) โดย Mishra และ Koehler (2006) ทกลาววาคร จะประสบความส า เ รจในการบรณาเทคโนโลย ในหอง เ รยนได เมอมความ ร นทเหมาะสม

การจากการศกษาสภาพการจดการเรยนรของครวทยาศาสตรในระยะแรกพบวาครวทยาศาสตรทท าหนาท เปนครพเลยงยงประสบปญหาหลายดาน เชน ไมสามารถปฏบตการสอนไดจรงในหองเรยนขาดทกษะการแกปญหาในของผ เรยน ครผสอนขาดทกษะการจดการเรยนการสอน ทเนนการคดวเคราะหและครวทยาศาสตรมความไมแนใจในการตความหมายหลกสตรเพอน ามาใชในการจดการเรยนการสอน ในบรบทของโรงเรยนทแตกตางกนซงสอดคลองกบงานวจยของTobin และ McRobbie (1996) นอกจากนปญหาทพบในสถาบนผลตครคอครสวนใหญยงไมไดรบการพฒนาเพมพนความรทสอดคลองกบยคสมยปจจบน ประกอบกบปจจบนทความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมความเจรญกาวหนาอยางรวดเ รว นอกจากน พระราชบญญตการศกษาแหงชาตไดระบวาใหรฐบาลจดตงแหลงเรยนรตลอดชวต ทกรปแบบบรบทชมชนทองถนเพอเปนแหลงเรยนรทเปดโอกาสใหนกเรยนไดเรยนรแนวคดวทยาศาสตรและตระหนกถงความส าคญของทรพยากรดานตางๆ ในทองถนของตนเองน าไปสการด ารงชวตตามแนวทางทฤษฎเศรษฐกจพอเพยง สงเสรม ใหนกเรยนมความพอดดานจตใจ เขมแขง พงตนเองได มจตส านกทด เอออาทร ประณประนอม ค านงถงผลประโยชนสวนรวมความพอดดานสงคม มการชวยเหลอเกอกลกน



112

สรางความเขมแขงใหแกชมชน รจกผนกก าลง และทส าคญมกระบวนการเรยนรทเกดจากฐานรากทมนคงและแขงแรงความพอดดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รจกใชและจดการอยางฉลาดและรอบคอบ เพอใหเกดความยงยนสงสด รจก ใชเทคโนโลยทเหมาะสมใหสอดคลองกบความตองการและควรพฒนาเทคโนโลย จากภมปญญาชาวบานของเราเอง และสอดคลองเปนประโยชนตอสภาพแวดลอม ของเราเองความพอดดานเศรษฐกจ เพมรายได ลดรายจาย ด ารงชวตอยางพอสมควร พออย พอกนตามอตภาพ และฐานะของตนเอง ดงนนความสามารถของครวทยาศาสตร ทจดการเรยนรโดยมการใชบรบทชมชนทองถนเปนแหลงเรยนรนนจงมความส าคญ ตอการบรรลเปาหมายของการจดการเรยนรวทยาศาสตรเพอการเรยนรวทยาศาสตร ทยงยน แตการจดการเรยนรวทยาศาสตรในลกษณะเชนนนจะเกดขนไดขนอยกบศกยภาพของครวทยาศาสตรทมความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย ทเหมาะสมตอการจดการเรยนรทกระตนใหนกเรยนมทกษะแหงศตวรรษท 21 (21st Century Skills : 3R*7C) โดยเนนกระบวนการตงค าถามกระตนการคดของนกเรยนและน าไปสนกเรยนสามารถเปนผก าหนดปญหาทตนเองสนใจทจะคนควาหาค าตอบตอไปได แนวทางในการจดการเรยนการสอนนนเนนปญหาเปนรากฐาน (Problem-based Teaching and Learning) และมการบรณาการชมชนทองถนทตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอม (Science Technology Society and Environment, STSE) ซงเปนรปแบบหนงของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ตามแนวทางปฏรปการศกษาทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง (นฤมล, 2542)

การจดการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหนกเรยนมทกษะในศตวรรษท 21 นนยงคงเปนสงยากและทาทายส าหรบครระดบประถมศกษาในจงหวดภเกตเปนอยางมาก ครระดบประถมศกษาสวนมากไมเขาใจวธการสอน ถงแมวาครทานเหลานไดผาน การอบรมมาหลากหลายครง ซงแสดงใหเหนวาโปรแกรมหรอโครงการการพฒนาวชาชพครทครเหลานไดรบนนไมใชตอบสนองตอสงทครเหลานนตองการ รปแบบ การรวมมอกนในการสอนระหวางครวทยาศาสตร (Co-Teaching Model) ทเปนแนวทาง เลอกใหมส าหรบการแบงปนความรและประสบการณของครแตละทาน (Fattig and



113

Taylor, 2008) และระบบหนนน าอยางตอเนอง (Coaching System) ทเปนระบบ ทสรางและสงเสรมใหครสามารถพฒนาตนเองไดอยางตอเนอง จงถกน ามาประยกตใชรวมกบการพฒนา TPACK ของครวทยาศาสตรทท าหนาทเปนครพเลยง ผ วจยจงไดพฒนาโครงการวจยนเพอสงเสรมความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครวทยาศาสตรทมบทบาทเปนครพเลยงโดยใชรปแบบการพฒนาคร (Co-TPACK Model) ทเนนความรวมมอและสรางเครอขายเชงพนทในเขตจงหวดภเกตเพอสนบสนนการพฒนาการเรยนรของครระดบประถมศกษาโดยงานวจยนยงเนนการสงเสรม ให โรงเ รยนเปนศนยกลางของการลงปฏบตการสอนของคร (School-based Practicum) ครวทยาศาสตรมการพฒนาความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยและสรางเครอขายหรอชมชนนกปฏบตระหวางสถานศกษาและสถานบนผลตครวทยาศาสตร(Professional Learning Community)

ค ำถำมกำรวจย (Research Questions) 1. การศกษาความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครวทยาศาสตร

มค าถามวจยดงน 1.1 ครวทยาศาสตรมความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยในแตละดาน

ไดแก ความรเนอหา หลกสตร ผ เรยนและการเรยนร วธการสอน การวดและประเมนผลการเรยนร บรบทของโรงเรยนและเทคโนโลยกอนเขารวมในรปแบบการพฒนาคร (Co-TPACK Model) อยางไร

1.2 ครวทยาศาสตรมการพฒนาความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย ในแตละดานอยางไรเมอเขารวมในรปแบบการพฒนาคร (Co-TPACK Model) ขอบเขตกำรศกษำ (Scope of Study)

1. กลมทศกษา (Research Participants) กลมทศกษาในการวจยน เปนครระดบประถมศกษาทงหมดในเขตพนท

การศกษาจงหวดภเกต ตามเกณฑการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ไดแก 1. เปนโรงเรยนในเขตพนทการศกษาจงหวดภเกต 2. มจ านวนครวทยาศาสตรอยางนอย 2 ทานตอโรงเรยนทมความตองการและสมครใจเขารวมในการพฒนาวชาชพ 3. ผบรหาร



114

สถานศกษามความสมครใจ 4. เปนโรงเรยนทมนกศกษาสาขาวชาวทยาศาสตรทวไปฝกปฏบตการสอน จากเกณฑดงกลาวไดกลมทศกษาเปนโรงเรยนระดบประถมศกษาจ านวน 40 โรงเรยน

2. ระยะเวลา (Research Period) โครงการวจยนด าเนนการในชวงเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2556-พฤศจกายน

พ.ศ. 2557 3. สถานทด าเนนการวจย (Research Location)

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎภเกตและโรงเรยนในเครอขาย นยำมศพท (Definitions)

1. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ( Philosophy of Sufficiency Economy) จากแนวพระราชด าร เศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางทใหประชาชนด าเนนตามวถแหงการด ารงชพทสมบรณ ศานตสข โดยมธรรมะเปนเครองก ากบ และใจตนเปนทส าคญ ซงกคอ วถชวตไทย ทยดเสนทางสายกลางของความพอด ในหลกของ การพงพาตนเอง 5 ประการ คอความพอดดานจตใจความพอดดานสงคม ความพอดดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ความพอดดานเทคโนโลย และความพอด ดานเศรษฐกจ

2. ความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย (Technological Pedagogical Content Knowledge : TPACK) หมายถง ความรของครในดานก าหนดจดมงหมายของการสอน หลกสตร ผ เรยนและการเรยนร วธการสอนการวดและประเมนการเรยนร และการใชเทคโนโลยรวมถงการบรณการความรเหลานสการปฏบตในชนเรยนโดยพฒนาจากแนวคด ของShulman (1986) Magnusson (1999)และ Mishraและ Koehler(2006)

3. รปแบบการพฒนาวชาชพคร (Professional Development Program) เปนรปแบบการพฒนาวชาชพครท โดยสรางและพฒนาจากแนวคดระบบหนนน าอยางตอเนอง (Teacher Coaching)และรปแบบการรวมมอกนในการสอน (Co-teaching Model)โดยเนนกระบวนการพฒนาและการปฏบตจรงท เ กดขน ทโรงเรยน (School-based Practicum) ซงระบบหนนน าอยางตอเนองจะเกดจาก



115

ความรวมมอของ โรงเรยนและสถานศกษา ผบรหาร คร โดยมการบรณาการวธการสอนแบบรวมมอ (Co-teaching Model) เขารวมกบการศกษาแผนการจดการเรยนร (Lesson Study) พฒนาสระบบหนนน าอยางตอเนอง ประกอบของขนตอน 3 ขนตอน ไดแก การรวมกนวางแผน (Co-Planning) การรวมมอกนสอน (Co-Teaching) และ การรวมกนประเมน (Co-Evaluating) รวมทงยงสนบสนนใหครวทยาศาสตรชวยเหลอและใหค าแนะน าซงกนและกนในทมของการสอนแบบรวมมอ ซงเปนกลไกเบองตน ทอาจน าไปสการรวมกลมความร (Community of Knowledge) กำรด ำเนนกำรวจย(Research Methodology) กรอบแนวคดของระเบยบวธวจยครงน (Research Methodology) เปนงานวจย เชงวธผสมผสาน (Mixed Methods) ทมการบรณาการกระบวนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)เขารวมกบกระบวนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) และใชกรอบแนวคดจากการตความ (Interpretivism) ส าหรบการวเคราะหขอมลซงมวธการเกบรวบรวมขอมลจากหลากหลายวธ (Research Method) เชน การส ารวจโดยแบบส ารวจ การสมภาษณกงโครงสราง การสมภาษณโดยใชเหตการณจ าลอง การสงเกตการณจดการเรยนร การเขยนสะทอนความคด และขอมลจากเอกสารการประชมกลมยอย 1. กำรด ำเนนกำรวจยในโครงกำรพฒนำวชำชพครโดยรปแบบพฒนำคร รปแบบการพฒนาวชาชพโดยรปแบบการรวมมอกนในการสอนและระบบการหนนน าอยางตอเนอง (Co-TPACK) ถกสรางและพฒนาตลอดระยะเวลา 2 ป โดยมการปรบเปลยนตามบรบทของการปฎบตจรงเพอเออตอการพฒนาครวทยาศาสตร โดยประกอบดวยองคประกอบทส าคญอย 3 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 การเตรยมความพรอมของนกศกษาสาขาวชาวทยาศาสตรทวไป (Student Teachers’ Preparation Cycle) ในรายวชาการจดการเรยนรวทยาศาสตร และทกษะส าหรบครวทยาศาสตรทนกศกษาไดเรยนในระดบชนปท 4 กอนออกฝกประสบการณวชาชพโดยเนนการจดการเรยนการสอนดวยการสอนโดยใชปญหา เปนรากฐาน (Problem Based Learning : PBL) และบงชถงค าสอนของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทครอบคลมในเรอง ความพอประมาณ การมเหตผล และการ มภมค มกนทด โดยนกศกษาออกแบบแผนการจดการเรยนรและลงมอปฎบตสอน



116

(Microteaching) โดยมอาจารยนเทศกและอาจารยประจ ารายวชาท าหนาทหนนน าแบบสะทอนคด นอกจากนหลงการปฎบตการสอนนกศกษาสะทอนการปฎบตการสอนของตนเอง

ขนตอนท 2 การสรางครพเลยง (Cooperative Teachers Cycle) หลกอย ขนมาซงประกอบดวย 5 ขนตอนคอ Co-TPACK 1-5 (Exploration, Preparation, Co-planning, Co-teaching, Self Reflection) โดยไดพฒนาจากแนวคดของ 6 E 1R คอ Explore, Exchange, Extend, Enrich, Enlarge, Excellent, Reflection) ซงในขน ของการเตรยมความพรอมครพเลยงวทยาศาสตรนน (Preparation) ทมวจยไดบรณาการกลวธ 5C คอ Content, Concept, Crystal, Core, Conclusion เพอสงเสรมใหครวทยาศาสตรทเขารวมโครงการมการเรยนรและพฒนา TPACK เพอการจดการเรยนรบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยบทบาทของนกวจยท าหนาทเกบขอมลขณะทมการ

ขนตอนท 3 การท างานรวมกนสามเสา (Collaboration Cycle) ระหวางครพเลยง

นกศกษา และอาจารยนเทศผานรปแบบการรวมมอกนในการสอน (Co-teaching Model)

และระบบหนนน าอยางตอเนอง (Coaching System) โดยการท างานระหวางครพเลยง

และนกศกษาจะเรมจากการรวมมอกนในการสอนแบบ Lead and Support และ

ปรบเปลยนเปน Station Teaching จนสดทายเปน Team Teaching โดยมอาจารย

นเทศท าหนาทชวยเหลอ สะทอนคด เตมเตม (Reflective Facilitator)

2. เครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล (Research Instruments)

โดยเครองมอทงหมดทใชในการวจยในครงนไดรบการตรวจสอบความตรงตามเนอหาและภาษาทใชจากนกวทยาศาสตรศกษาจ านวน 3 ทาน จากนนคณะผวจยไดน าไปทดลองใชกบกลมทศกษาทมลกษณะเดยวกนกบกลมทศกษาจรง แลว น าเครองมอมาปรบปรงแกไขกอนทน าไปใชจรงตอไป

1. แบบสอบถามการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรและความรทตองการพฒนาของครวทยาศาสตรในปจจบนกอนเขารวมโครงการพฒนาวชาชพ



117

2. แบบส ารวจความเขาใจแนวคดวทยาศาสตรของครพเลยง 3. แบบวเคราะหแผนการจดการเรยนร 4. แบบบนทกการสงเกตการณปฏบตการสอน 5. แบบสมภาษณการพฒนาความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย

ระหวางการเขารวมโครงการพฒนาวชาชพครวทยาศาสตร 6. แบบสมภาษณโดยใชเหตการณจ าลองเกยวกบความรในเนอหาผนวก

วธสอนและการปฏบตการสอนของครวทยาศาสตร 7. แบบการสะทอนความคดและการเรยนรของครวทยาศาสตร

3. กำรเกบรวบรวมขอมลและกำรวเครำะหขอมล (Research Data Collection and Analysis)

การเกบรวบรวมขอมลด าเนนการ 2 ระยะคอ ระยะท 1 ชวงเดอนมถนายน 2554 - ตลาคม 2555 และระยะท 2 ชวงเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2556-พฤศจกายน พ.ศ. 2557 โดยใชวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) กลมทศกษาเปนครวทยาศาสตร ทท าหนาทเปนครพเลยงมความเตมใจและตองการเขารวมในโครงการพฒนาวชาชพครวทยาศาสตร ภายหลงการเกบรวบรวมขอมลคณะผวจยไดใชการวเคราะหเชงเนอหา (ContentAnalysis) และการวเคราะหเอกสาร (Document Analysis) โดยผวจยไดอานค าตอบอยางละเอยดและเปรยบเทยบเพอจดกลมของขอมลโดยใชกรอบแนวคด จากการตความ สรางขอสรปอยางเปนระบบจากขอมลรปธรรมหรอความเปนจรงโดยตรงจากขอมลวจย ผ วจยไดน าค าตอบของครวทยาศาสตรทจ าแนกองคประกอบนนมารบการตรวจความถกตองอกครงโดยผ เชยวชาญดานวทยาศาสตรศกษาจ านวน 3 ทาน โดยผ วจยสรางแบบลงความคดเหนตอการวเคราะหค าตอบของครของผ วจย วาเหนดวยหรอไมกบการตความของผวจยพรอมทงใหขอเสนอแนะ หากมประเดนหรอการแบงกลมค าตอบใดทผ เชยวชาญไมเหนดวยกบการตความของผ วจย ผ วจยและผ เ ชยวชาญไดประชมเพอหาขอสรปในประเดนนนหรอการแบงกลมค าตอบใหสอดคลอง



118

ผลวจย (Research Results) 1. ขอมลทวไปของกลมทศกษำ จากการสมภาษณครวทยาศาสตรทท าหนาทเปนครพเลยงใหกบนกศกษาสาขาวชาวทยาศาสตรทวไปจ านวน 98 ทาน พบวามครวทยาศาสตรทสนใจเขารวม ในโครงการพฒนาวชาชพครจ านวน 65 ทานนกวจยไดท าการคดเลอกเหลอเพยง 40 ทาน ซงในระยะเวลา 3 ปทผานมาท าหนาท เปนครพ เลยงใหกบสาขาวชาวทยาศาสตรทวไป กลมทศกษาพบวาเปนเพศหญงจ านวน 34 คน และเพศชายจ านวน 6 คน โดยมอายระหวาง 25-56 ป ครวทยาศาสตรจ านวน 35 คนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) และจ านวน 5 ทานสงกดส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน โดยครวทยาศาสตรทง 40 ทาน เปนครพเลยงในการฝกประสบการณวชาชพครของสาขาวชาวทยาศาสตรทวไปในปการศกษา 2555 2556 และปการศกษา 2557 โดยมรายละเอยดดงตารางท 4.1 ตำรำงท 1 แสดงขอมลทวไปของครวทยาศาสตรทท าหนาทเปนครพเลยง

ระดบชน เพศ ประสบการณ

การสอนวทยาศาสตร

ประสบการณการเปนครพ

เลยง

โรงเรยน

หญง ชาย รฐบาล เอกชน

ประถมศกษำ 34 6 ≤ 5ป (15คน) ≤ 5ป (30 คน)

35 5

6-10 ป (20คน)

6-10 ป (10 คน)

≥ 11 ป (5 คน)

≥ 11 ป(0 คน)

ครวทยาศาสตรทเขารวมในโครงการนมประสบการณการสอนวทยาศาสตรโดยตรงและท าหนาทเปนครพเลยงมากอน โดยครวทยาศาสตรทง 40 ทานอาสาสมคร



119

และสามารถจดสรรเวลาในการเขารวมการอบรมเชงปฏบตการ การประชมกลมยอย หรอการวางแผนการจดการเรยนรนอกเวลาราชการได ในชวงเรมแรกของการเขารวม ในโครงการ ครแตละทานตอบแบบส ารวจสภาพการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรของตนเอง และผวจยท าการสมภาษณกงโครงสราง (Semi-Structure Interview) และสงเกตการสอน (Classroom Observation) เพอสะทอนถงความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย (Technological Pedagogical Content Knowledge : TPACK) และการปฏบตการสอน (Teacher Practice) ของครวทยาศาสตรเหลาน 2. กำรพฒนำควำมรในเนอหำผนวกวธสอนและเทคโนโลยเพอกำรจดกำรเรยนรวทยำศำสตรบรณำกำรปรชญำของเศรษฐกจพอเพยง ความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครวทยาศาสตรทครไดม การพฒนานน ไดถกน าเสนอในความรแตละดาน ไดแก ความรเนอหา หลกสตร ผ เรยนและการเรยนร วธการสอน การวดและประเมนผลการเรยนร และการใชเทคโนโลยส าหรบการจดการเรยนรบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอแสดงถง การพฒนาดาน TPACK และการปฏบตการสอนในหองเรยนของครทเขารวมโครงการ โดยการปฏบตการสอนของครมการบงชถงค าสอนของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยางเดนชด (Explicit Teaching)

2.1 กำรพฒนำควำมรในเนอหำผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครวทยำศำสตรเพอกำรจดกำรเรยนรวทยำศำสตรบรณำกำรปรชญำของเศรษฐกจพอเพยง

จากการใชแบบสอบถามและการสมภาษณเกยวกบความเขาใจและการปฏบตการสอนของครวทยาศาสตร จากการวเคราะหผลการตอบแบบสอบถาม การสมภาษณแบบกงโครงสราง และสงเกตการปฏบตการสอนในดานการก าหนดเปาหมายของการสอนวทยาศาสตร วธการสอนวทยาศาสตรทสอดคลองกบลกษณะเนอหาทางวทยาศาสตร การเรยนรวทยาศาสตรของผ เรยน หลกสตร และวธการวดและประเมนผลการเรยนร โดยการน าเสนอเปนภาพรวมของการพฒนาความรในเนอหาผนวกวธสอนของครวทยาศาสตร ดงตารางท 2



120

ตำรำงท 2 ตารางแสดงคาเฉลยระดบการปฏบตของครในแตละดานของความรในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลยของครในกลมวจย กอนระหวาง และหลงเขารวมโครงการ Co-TPACK

ประเดนพจำรณำ

คำเฉลยของระดบกำรปฏบต(คะแนนเตม 5 คะแนน)

ประเมนระดบ

กอนเขำรวม Co-TPACK

ระหวำงเขำรวมCo-TPACK

หลงเขำรวม Co-TPACK

1. ดำนจดประสงค/เปำหมำยกำรสอน 1.1 สอดคลองกบมาตรฐานการเรยนร 1.8 3.0 4.0 พฒนา 1.2 เนนทพฤตกรรมระดบสงของผ เรยนหรอทกษะการคดขนสง

2.0 3.0 4.5 พฒนา

1.3 ระบครบทง 3 ดาน คอพทธพสย ทกษะพสย และจตพสย

2.8 3.5 4.8 พฒนา

2. ดำนเนอหำ 2.1 สอดคลองกบจดประสงค 2.5 3.0 4.7 พฒนา 2.2 มการเขยนในรปแนวคดทนกเรยนตองเรยนร

1.8 2.0 3.0 พฒนา

2.3 จดล าดบเนอหาเหมาะสมกบผ เรยน 2.3 3.0 4.0 พฒนา

2.4 มการเชอมโยงกบชวตประจ าวนชมชนทองถน

1.0 2.4 3.2 พฒนา

2.5 บงชค าสอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

1.2 4.2 4.8 พฒนา

3. ดำนกจกรรมกำรจดกำรเรยนร ขนน า

3.1 มการตรวจสอบความรเดมของผ เรยน 2.2 2.3 3.5 พฒนา 3.2 มกจกรรมทดงดดและกระตนความสนใจของผ เรยน

2.2 2.5 3.3 พฒนา

3.3 มการน าเขาสบทเรยนดวยค าถามหรอปญหาทนาสนใจ

1.5 3.0 2.7 พฒนา



121

ตำรำงท 2 (ตอ)







ขนสอน 3.4 นกเรยนมสวนรวมในกระบวนการเรยนร เนนกระบวนการท างานเปนทม

2.2 3.7 4.8 พฒนา

3.5 ครมการถามค าถามทกระตนการคดของนกเรยน

2.4 3.4 4.5 พฒนา

3.6 ค าถามของครมแนวทางการตอบ 1.2 4.0 4.0 พฒนา 3.7 กจกรรมการสอนสงเสรมการมปฏสมพนธระหวางผ เรยนและครและระหวางผ เรยนดวยกน

3.0 3.5 4.2 พฒนา

3.8 มกจกรรมทหลากหลายตอบสนองตอความแตกตางของผ เรยน

2.1 3.0 3.8 พฒนา

3.9 บทบาทของครเปนเพยงผ เสนอแนะมากกวาผบรรยาย

1.9 2 2.7 พฒนา

3.10 เนนกจกรรมทเนนทกษะการอานออก เขยนได และคดเปน

2.4 3.5 3.7 พฒนา

3.11 มค าถามทกระตนทกษะการคดอยางมวจารณญาณ หรอคดสรางสรรค

2.1 3.5 4.1 พฒนา

3.12 เปดโอกาสใหผ เรยนมการปฏบตจรง 2.6 4.5 4.7 พฒนา 3.13 มการใชเทคโนโลยสารสนเทศรวมในการจดการเรยนการสอน เชน เปนสอแหลงเรยนร หรอผลงานของนกเรยน

1.7 2.3 4.0 พฒนา



122








ขนสรป 3.14 เนนการจดกจกรรมใหนกเรยนสรปความรดวยตนเอง

1.5 2.8 3.3 พฒนา

3.15 สงเสรมกจกรรมใหนกเรยนมทกษะการสอสารเชน การน าเสนอ การอภปรายในกลม

1.7 2.3 4.2 พฒนา

3.16 เตรยมค าถามหรอวธการประเมนผลการเรยนรทชดเจน

2.4 3.7 4.3 พฒนา

3.17 มการประเมนการเรยนรของผ เรยนตามสภาพจรง

2.0 2.8 4.5 พฒนา

4. ดำนสอและอปกรณ

4.1 มการเตรยมสอทหลากหลาย 1.7 3.0 3.5 พฒนา 4.2 ใชสอทเหมาะสมและสอดคลองกบจดประสงคเนอหา และกจกรรม

2 3.5 4.2 พฒนา

4.3 มการใชเทคโนโลยรวมในการจดการเรยนร 1.2 4.0 4.5 พฒนา 5. ดำนกำรวดและประเมนผล 5.1 มการวดประเมนผลการเรยนรกอนระหวางและหลงการสอน

1.2 3.6 4.8 พฒนา

5.2 มวธการวดและประเมนทหลากหลาย 2 2.8 4.2 พฒนา

5.3 วธการวดและประเมนการเรยนรของผ เรยนเหมาะสมและสอดคลองกบจดประสงค /เปาหมายการสอน

2.3 4.2 4.3 พฒนา



123








5.4 มวธการวดและประเมนผลงานหรอชนงานของนกเรยน

1.0 3.6 4.8 พฒนา

5.5 มการวดและประเมนผลกระบวนการหาค าตอบของนกเ รยนเพอตอบค าถามหรอแกปญหา

1.3 2.3 4.0 พฒนา

6. ดำนกำรใชเทคโนโลย 6.1 เปนแหลงสบคนขอมลของคร 4.0 4.2 4.5 พฒนา 6.2 เปนแหลงสบคนขอมลของนกเรยน 2.5 3.7 4.9 พฒนา 6.3 เปนเครองมอชวยสอน 1.1 4.2 4.8 พฒนา 6.4 เปนเครองมอของนกเรยนในการสรางชนงาน

0 3.5 4.7 พฒนา

6.5 เปนชองทางการพดคย แลกเปลยนความรระหวางนกเรยนและคร

0 4.5 4.8 พฒนา

6.7 เปนชองทางการพดคย แลกเปลยนความรระหวางนกเรยน

0 4.6 4.6 พฒนา

7. กำรบงชปรชญำของเศรษฐกจพอเพยง 7.1 พอประมาณ 0 3.2 4.5 พฒนา

7.2 ความมเหตผล 0 3.4 4.7 พฒนา 7.3 การมภมคมกนทดในตน 0 2.9 4.2 พฒนา



124

จากตารางท 2 แสดงใหเหนวา ครวทยาศาสตรทเขารวมชวงเรมตนนนจะเหนวา สวนใหญจะสอนเนนเนอหา ไมมเทคนคการสอนทเนนใหนกเรยนมสวนรวม ไมมการแสวงหาความรเดมของนกเรยน การสอนในหองเรยนไมเนนใหนกเรยนได Mind-on และ Hand-on แตเมอมกระบวนการประชมเชงปฏบตสรางองคความรพนฐานรวมกนในหองประชมเพอวางแผนน าไปใชจรงในหองเรยนของครวทยาศาสตรแตละทานเมอเขารวมใน Co-TPACK โดยขนการรวมมอกนในการสอนระหวางครวทยาศาสตรทเปนพเลยง และนกศกษาฝกประสบการณวชาชพนนสามารถชวยเหลอแนะน าการเขยนแผนการจดการเรยนร การเลอกกจกรรมการเรยนรใหกบทงสองฝายเปนอยางด โดยอาจารย พเลยงมบทบาทหนนน าชวยเหลอ สะทอนบนพนฐานปญหาทครวทยาศาสตรสวนใหญพบเจอกคอการเลอกกจกรรมการเรยนการสอน ทน าเสนอเนอหาวทยาศาสตรใหอยในรปแบบทเขาใจไดงายและไมทราบวาจะน าเขาสบนเรยนอยางไรเพอใหหองเรยนเกดบรรยากาศของการเรยนได โดยเฉพาะการเลอกวธสอนทใหเหมาะสมตอเนอหาทสอน ผ วจยไดชวยเหลอโดยการแนะน าและยกตวอยางการใชค าถามถามใหนกเรยนคด ใหนกเรยนลงมอท ากจกรรมขณะเรยนมการจด Microteaching ขนเพอสรางความมนใจใหแกครวทยาศาสตร ซงจากการรวมกนท างานในระยะเวลา 2 ปนน ครวทยาศาสตรมการพฒนาความเขาใจและการปฏบตการสอนทด โดยเฉพาะดานการใชเทคโนโลยเปนเครองมอชวยสอน (1.1, 4.2, และ 4.8) และการสอนทบงชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (ดานพอประมาณ 0, 3.2, 4.5 ดานความมเหตผล 0, 3.4, 4.7 และดานการมภมคมกนทดในตน 0, 2.9, 4.2) รปแบบ Co-TPACK นนมกจกรรมทกระตนการเรยนรทงครวทยาศาสตร นกศกษา และอาจารยนเทศกตามบรบทของโรงเรยนทตางกนจงสามารถสงเสรมใหครวทยาศาสตรจดการเรยนการสอนทตอบโจทยเปาหมายของการปฏรปการศกษา ในประเทศไทย และการเตรยมนกเรยนในประเทศไทยส าหรบศตวรรษท 21 ได โดยไมไดละทงเรองของการตระหนกถงค าสอนจากปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ครวทยาศาสตรใหความส าคญตอการสรางบรรยากาศการเรยนรมากขน เมอไดมโอกาสแลกเปลยนการสงเกตการสอนของหองเรยนเพอนรวมทมโดยเนน การสอนทจดวามประสทธภาพ ครวทยาศาสตรท าหนาทมากกวาการเปนผทท าหนาท



125

สอน (Instructor) ครวทยาศาสตรพฒนาการมลกษณะของผทสามารถชแนะการเรยนร (Learning Coaching) และสามารถท าหนาทเปนผน านกเรยนทองเทยวไปสโลกแหง การเรยนรได (Learning Travel Agent) จากการเขาสงเกตการณปฏบตการสอนของครวทยาศาสตร โดยผสงเกตไมมสวนรวมในหองเรยน (Non-participant observer) พบวา ครวทยาศาสตรทเขารวมในโครงการ Co-TPACKมการขบเคลอนมากขนจากเดมใน การพฒนาการจดการเรยนการสอนของตนเอง เนนกระบวนการถามค าถามทกระต นนกเรยนใหคดมากขน คนควาหากจกรรมทเนนใหนกเรยนเปนผปฏบตมากกวาผ ฟง บรรยากาศในหองเรยนนนนกเรยนตนเตนและตองการรวมท ากจกรรมในการเรยน การสอนอยางมาก ซงจะเหนไดชดในโรงเรยนระดบประถมศกษาครวทยาศาสตร มความเขาใจกบการเลอกวธการสอนเขากบเนอหามากขน เนนกระบวนการถามค าถามนกเรยนจากเหตการณ สถานการณปจจบน ปญหาทเกดขนในสงคม การใชเทคโนโลยของครวทยาศาสตรม 4 แบบ คอ ใชในการสบคนขอมล เปนสอการเรยน การสอน (VDO, Web Application, Android Application, Apple Application เปนตน ) เปนชนงานทนกเรยนตองท ามาสง และเปนแหลงแลกเปลยนความร ประสบการณ การตดตามความกาวหนาของชนงานนกเรยน (Facebook, Blog, Line, YouTube) นกเรยนเรมรจกการท างานเปนกลมอยางแทจรงมการแบงหนาทรบผดชอบ นกเรยนมความกลาแสดงออกสามารถออกมาน าเสนอชนงานหรอผลงานของกลมหนาชนเรยนได อยางมนใจ นอกเหนอจากการท Co-TPACKสงเสรมใหครวทยาศาสตรพฒนา TPACK แลวนนยงพบวา Co-TPACKยงเปนแนวทางใหผบรหารโรงเรยนเขาใจถงวธการพฒนาวชาชพในโรงเรยนของตนเองใหมประสทธภาพรวมทงเปนตวอยางของรปแบบ การพฒนาครวทยาศาสตรทบทบาทของศกษานเทศก อาจารยมหาวทยาลยนนเปน ผชวยเหลอซงกนและกน แลกเปลยนความรและประสบการณดานการจดการเรยน การสอน เพราะกจกรรมในโครงการ Co-TPACKนนสงเสรมใหครวทยาศาสตร ผบรหารสถานศกษา ศกษานเทศก และอาจารยรวมท ากจกรรมไปดวยกนบนเปาหมายเดยวกนคอการพฒนานกเรยน



126

ครวทยาศาสตรทเขารวมชวงเรมตนนนจะเหนวาสวนใหญจะสอนเนนเนอหา ไมมเทคนคการสอนทเนนใหนกเรยนมสวนรวม ไมมการแสวงหาความรเดมของนกเรยน การสอนในหองเรยนไมเนนใหนกเรยนได Mind-on และ Hand-on แตเมอมกระบวน การประชมเชงปฏบตสรางองคความรพนฐานรวมกนในหองประชมเพอวางแผนน าไปใชจรงในหองเรยนของครวทยาศาสตรแตละทาน โดยมผ ใหการหนนน า อยางตอเนองของโรงเรยนใหความชวยเหลอแนะน าการเขยนแผนการจดการเรยนร การเลอกกจกรรมการเรยนร เพราะครวทยาศาสตรสวนใหญมปญหาเกยวกบการเลอกกจกรรมการเรยนการสอน และไมทราบวาจะน าเขาสบนเรยนอยางไรเพอใหหองเรยนเกดบรรยากาศของการเรยนในศตวรรษท 21 ได โดยเฉพาะการเลอกวธสอนท ใหเหมาะสมตอเนอหาทสอน

โดยครวทยาศาสตรทเขารวมโครงการไดระบประเดนทตองการใหผ วจยชวยเหลอ ใหค าแนะน าในดานการเตรยมการสอน มดงน (1) การวางแผน การจด การเรยนรใหครอบคลมเนอหาทสอน และสงเสรมใหนกเรยนเกดทกษะแหงการเรยนรในศตวรรษท 21 (2) การเขยนแนวคดหลกทสอดคลองตอจดประสงคการเรยนร และจดประสงคการเรยนรควรบงบอกพฤตกรรม (3) การบรณาการใชเทคโนโลยในหองเรยนและเปนกจกรรมการเรยนการสอน (4) การวดและประเมนผลทตองเขยนใหชดเจน ถงสงทตองการวด วธการวด การสรางเครองมอในการวดและเกณฑการประเมนระยะเวลา 1 ป ครวทยาศาสตรมการพฒนาการเขยนแผนการจดการเรยนรทชดเจนและปฏบตการสอนไดจรงในหองเรยนดงการสะทอนจากแบบส ารวจ

“ผวจยนนไดชวยดฉนในการออกแบบแผนการจดการเรยนร การใชเทคนคการสอน การวดและการประเมนผลตามสภาพจรง และการใชเทคโนโลยทมใชเพยงแคอปกรณ แตเปนกระบวนการทสงเสรมใหนกเรยนสามารถออกแบบได กระบวนการท า Lesson Study และ Microteaching สามารถสงเสรมใหดฉนมนใจในการสอน และท าใหหองเรยนมความสนก” (ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)



127

2.1.1 กำรเตรยมกำรสอนและกำรก ำหนดจดประสงคกำรเรยนรส ำหรบนกเรยน

ครวทยาศาสตรทเขารวมในโครงการมการพฒนาในเรองการออกแบบและเขยนแผนการจดการเรยนร และเตรยมการสอนเปนอยางด จากผ วจยไดชวยเหลอ ใหค าแนะน าเกยวกบการเตรยมการสอนในเรองตอไปน การวางแผนการจดการเรยนรใหครอบคลมเนอหาทสอน และการเขยนแนวคดหลกใหมความสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร โดยทจดประสงคการเรยนรจะบงบอกถงพฤตกรรมทนกเรยน ควรจะถกพฒนา

“โครงการวจยนสามารถใหค าแนะน าในการเรยนการสอนวาท าอยางไร ใหนกเรยนคดเปนท าเปนแกปญหาได ซงน าไปสการออกแบบและวางแผนการจดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ".(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

จากการสะทอนสงทครวทยาศาสตรโรงเรยนเชงทะเลในอนทนการเรยนรทครวทยาศาสตรเขยนไวนนมความสอดคลองตอการสะทอนของครวทยาศาสตร จากโรงเรยนอนทไดจากการประชมสะทอนการเรยนรทจดขนในเดอนพฤศจกายน

“ การท างานรวมกนระหวางนกศกษา และอาจารยนเทศกสามารถชวยใหครวทยาศาสตรมความกระตอรอรนในดานการท าแผนการจดการเรยนร คอการจดท าแผนการเรยนรทถกตอง ดานกระบวนการจดการเรยนร คอ เทคนคหรอวธการในการท าใหนกเรยนไดพฒนาทกษะในการเรยนร.ดานการจดท าสอการเรยน คอ แนะวธการท าสอใหนกเรยนไดเกดการพฒนาทกษะและวธการท าสอทนาสนใจซงเมอผวจยไดลงมาตดตามผล พบวาผมเกดความมนใจมากขนในการจดการเรยนการสอน โดยเฉพาะผวจยมผหนนน าอยางตอเนองทเชยวชาญดานวทยาศาสตร”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

“ดานจดท าแผนการเรยนร การจดกจกรรมทเนนการใชค าถาม การกระตนความคดของนกเรยน การจดท าชนงานหรอใบงานจากความคดและความเขาใจของผเรยน การวดความรจากชนงานและใบงานทมความสอดคลองกบวตถประสงค”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

“Co-TPACKสามารถชวยเหลอในดานการจดการเรยนการสอนทเนนนกเรยนใหแสดงออกครวทยาศาสตรเปนผแนะน า และการเขยนแผนการจดการเรยนรแบบ PBL ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษา โดยใหค าแนะน าเพอทจะไดรปแบบทสมบรณและครอบคลมตามตวชวด”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)



128

“ทมโรงเรยนท างานรวมกบผวจยอยางดและเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยน โดยผหนนน าคอยใหค าแนะน าในเรองการจดการเรยนรในชนเรยน โดยเฉพาะ Feedback จากการสงเกตทกครง คอสงส าคญทดฉนสามารถน ามาแกไขเพมเตมและพฒนาตอไปใหดยงขน ท าใหรวาตนเองขาดอะไร ตองเพมอะไรจงจะสมบรณยงขน”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

“ผวจย ไดชวยเหลอในเรอง ชวยดแผนการสอนชวยเตมเตมในสวนทขาดหายไป และบอกวธการเขยนแผนทครบถวน สมบรณ”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

การวางแผนการจดการเรยนรโดยทม Co-TPACK นนเนนการสงเสรมให ครวทยาศาสตรและนกศกษาคดยอนกลบในประเดนทส าคญ ดงน ใหครวทยาศาสตร คดแบบเปนนกประเมนผล หรอใหใชการประเมนผลเปนตวตง ไมใหคดแบบนกออกแบบกจกรรมเปนหลก แตกจกรรมและเนอหาวทยาศาสตรตองสอดคลองกบสงทเปนเปาหมายส าหรบการวดและประเมนผลการเรยนรของนกเรยน

2.1.2 ควำมรดำนเนอหำเฉพำะวชำ

ถงแมวาในกจกรรมการเตรยมความพรอมของครวทยาศาสตรในระยะท 2 ของโครงการ Co-TPACK ทางนกวจยไมไดมการอบรมดานเนอหาใหกบครวทยาศาสตรในโรงเรยน แตพบวา การทมการท างานรวมกนระหวางเพอนครวทยาศาสตรในกลมสาระเดยวกน โรงเรยนเดยวกน และระหวางโรงเรยนนนครวทยาศาสตรมการเรยนรและพฒนาแนวคดใหถกตองมากขน

“การสอนของผมจะสอนตามหนงสอโดยไมไดค านงถงประเดน หรอปญหาทเกดขนในปจจบน แตเมอผมเหนเพอนคนอนสอนโดยใชปญหาน าเขาสบทเรยน นกเรยนของเขาไดเรยนรทงเนอหาในหนงสอ และเนอหาในชวตจรง ผมตองขอบคณเพอนผมทจดประกายใหผมอยากสอนแบบเขา” (ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

ในการท างานรวมกนระหวางทมหนนน าระดบโรงเ รยนและระดบสวนกลางยงสามารถชวยและพฒนาแนวคดวทยาศาสตรของครวทยาศาสตรทเปน Misconception ไดเพราะในการลงสสถานศกษาทกครงผวจยจะมผ เชยวชาญในแตละศาสตรความรนน ดงเหตการณจากหองเรยนของโรงเรยนหนงในกลมวจย ทม การจดการเรยนการสอนในหวขอของสวนประกอบของดอก



129

“ครวทยาศาสตรไดสอนนกเรยนวา ดอกทกชนดเกสรตวผจะอยสงกวาเกสรตวเมยเสมอเพอใหเกดการผสมพนธไดงาย”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

จากเหตการณขางตนท าเมอครวทยาศาสตรทานนสอนเสรจ ทางผ วจย ไดพดคยแบบเปนกนเองและลองใหครวทยาศาสตรสะทอนคดเกยวกบการสอน ของตนเอง รวมถงการระบแนวคดวทยาศาสตรทตนเองไดสอนไป จากนนผ เชยวชาญทางดานการสอนวทยาศาสตรทอยในผ วจยไดยกตวอยางดอกไมสองชนดและใหครวทยาศาสตรทานนนไปสง เกตองคประกอบเอง จากนนใ หอ เมลลไปบอกวาสวนประกอบทงสองดอกนนแตกตางหรอเหมอนกนหรอไม ซงจากการไดแลกเปลยนความรและประสบการณระหวางครวทยาศาสตรกบผ เชยวชาญนน ครวทยาศาสตร เ กดความรอบคอบมากข นกบ เน อหาท ใ ชสอน เปล ยนแนวคดท วา เน อหา ทางวทยาศาสตรทไดระบไวในหนงสอเรยนนนถกตองเสมอ กระบวนการวางแผน การจดการเรยนรโดยมการท างานกบทมหนนน าอยางตอเนองระดบสถานศกษาสงเสรมใหครวทยาศาสตรมการศกษาเพมเตมดานเนอหาเพอตรวจสอบวาสงทเขยน ไวในหนงสอเรยนนนมตรงไหนทเปนขอมลทยงไมปรบปรง ท าใหครวทยาศาสตรม ความรอบรในศาสตรนนมากขนเพราะมการเรยนรอยตลอดเวลา

2.1.3 ควำมรดำนวธกำร รปแบบ และเทคนคกำรสอน

กอนเขารวมโครงการพบวา ครวทยาศาสตรรอยละ 85 จากครวทยาศาสตรทงหมดยดตดกบการสอนโดยการเขยนบนกระดานหรอการใช PowerPoint ในการบรรยาย จากการสะทอนความตองการดานการพฒนาการสอนของครวทยาศาสตรนน ครวทยาศาสตรไดกลาวถงความตองการการพฒนาตนเองในความรดานวธการ รปแบบ และเทคนคการสอน ดงนนกจกรรมการเตรยมความพรอมของครวทยาศาสตร ทมหนนน าอยางตอเนองใหความส าคญกบการอบรมเชงปฏบตการทเนนใหครวทยาศาสตรทเขารวมนนมการปฏบตจรงโดยฐานะเปนนกเรยน และเมอครวทยาศาสตรเหลานนท างานรวมกบทางทมหนนน าอยางตอเนองของโรงเรยนตนเอง พบวากระบวนการ Microteaching และการสงเกตการสอนของเพอนครวทยาศาสตร สามารถท าใหครเหนความแตกตางระหวางหองเ รยนทสอน



130

แบบบรรยายและหองเรยนในศตวรรษท 21 ไดชดเจน จากการสะทอนการปฏบต การสอนของตนเอง และการสมภาษณครวทยาศาสตร ดงขอความดานลาง

“การสะทอนการปฏบตการสอนทงจากเพอน ผบรหาร และผวจยมสามารถสงเสรมการพฒนาการสอนของครวทยาศาสตรโดยเฉพาะการแลกเปลยนความรและประสบการณจากการท างานเปนทมในโรงเรยน การจดการเรยนการสอนของผมนนจะเนน 3R เปนพนฐานกอนและมการตอยอดใหนกเรยนได7C การจดการเรยนการสอนของผม จะเนนใหนกเรยนใหนกเรยนไดปฏบตได กระบวนการ ผมมวธการวดและประเมนผลดวยวธการทหลากหลาย ระยะเวลา 2 ปทผมเขารวม ผมคดวาผมพฒนา วธการสอน เทคนควธการสอนทสงเสรมเนนใหนกเรยนไดเรยนรดวยตนเองโดยมเทคโนโลยเปนผชวยเหลอ”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

“ดฉนเนนการเขาสบทเรยนโดยการหาประเดน ปญหา หรอเรองราวทนาน

สนใจและเกยวของกบหวขอวทยาศาสตรทสอนมาใหนกเรยนเกดความสนใจและคดวเคราะหเพอหาค าตอบหรอหาแนวทางการแกปญหานน Co-TPACKเนนการท างานรวมมอระหวางทมโรงเรยนและผวจยทเตมเตมซงกนและกนจงชวยใหดฉนจดการเรยนการสอนทสนกสนาน ทกครงทสอนนกเรยนจะรอคอยดฉน ดฉนจะใหความส าคญกบการพฒนานกเรยนเรองการอาน การเขยน คดเลข คดหาเหตผล ดวยวธการสอนทหลากหลาย จากเดมทไมเคยวางแผนการจดการเรยนร สอนตามประสบการณนน ปจจบนเรามการประชม วางแผนการสอนเพอใหเนอหามความสอดคลองและเกยวโยงกนคลายกบ Story รปแบบการสอนของดฉนนนทผดจากเดมอยางมาก”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

โดยสรปกระบวนการจดการเรยนรทเกดขนเมอครวทยาศาสตรท างานรวมกบทมหนนน าอยางตอเนองในระดบโรงเรยนและสวนกลาง สามารถสรปไดดงน 1) การน าสบทเรยนโดยการตรวจสอบความรเดมและทกษะของนกเรยนกอนเรมบทเรยน 2) การตงประเดนอภปรายกอนท ากจกรรมและการอภปรายซกถามหลงจากการท ากจกรรม โดยเนนการใชค าถามกระต นนกเรยนในชวงของการท ากจกรรม 3) ตวอยางกจกรรมทสงเสรมทกษะการด ารงชวตแหงศตวรรษท 21 (4) การน าเสนองานกลมของนกเรยน การอภปรายในหองเรยน เพอสรปโดยการกระตนจากค าถามของ



131

ครวทยาศาสตร โดยเมอสมภาษณครวทยาศาสตรหลงจากการปฏบตการสอนครวทยาศาสตรสามารถทจะสะทอนการปฏบตการของตนเองได

“ดานการจดการเรยนการสอน ครวทยาศาสตรจะตองพฒนากจกรรมการเรยนการสอนโดยจะตองเปนกจกรรมทมความหลากหลายและกระตนความคดของนกเรยนรวมทงการเขยนแผนการจดการเรยนรจะตองสอดคลองกบวตถประสงคหองเรยนในศตวรรษท 21 นกเรยนตองเรยนรมากกวาการแกสตร และทองจ า ครวทยาศาสตรตองเปนผตงค าถามทดดฉนเรยนรสงเรานจากการเขารวมโครงการน ระยะเวลา 8 เดอน ท าใหดฉนหนมามองตนเองวา เราถามค าถามนกเรยนถกตองหรอยง ดงนนทกคร ง ท มการวางแผนการสอนดฉนจะปรกษากบเพอนครวทยาศาสตร และผเชยวชาญจากผวจยในเรองของการถามค าถามเปนหลก” (ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

“การทผวจยเปนผใหค าแนะน าอยางเปนกนเอง ผอ านวยความสะดวกในการสะทอนคดตอดฉนในเรองการจดการเรยนรในชนเรยน โดยเฉพาะการให Feedback จากการสงเกตทกครง คอ สงส าคญทท าใหดฉนสามารถน ามาพฒนาการสอนของตนเองตอไปใหดยงขน ท าใหรวาตนเองขาดอะไร ตองเพมอะไรจงจะสมบรณยงขน โดยเฉพาะการสอนทเนนใหนกเรยนวเคราะหจากปญหาทดฉนน ามาเสนอในหองเรยน ฉนเหนไดอยางชดเจนวานกเรยนใหความสนใจอยางมาก แตปญหาเรองเวลากบเนอหาทตองสอนใหทนเพอการสอบเปนอปสรรคอยางมากตอการสรางหองเรยนแหงการเรยนรน”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

จากการพดคยกบครวทยาศาสตรสวนใหญพบวา เมอครวทยาศาสตรเนนกจกรรมทตองใหนกเรยนเปนผอธบายแลวนน ปญหาทพบเปนสวนใหญ คอ นกเรยน ไมตอบหรอชวยอธบาย ครวทยาศาสตรสวนใหญลองปรบรปแบบการสอนโดยใชปญหาเปนรากฐาน โดยครวทยาศาสตรรวมมอกนกบทมหนนน าอยางตอเนอง ในโรงเรยน (School Coaching Model) ในการวางแผนกจกรรมการจดการเรยนรทเนน Problem-based Learning (PBL)เมอครวทยาศาสตรไดรบโอกาสในการแลกเปลยนความรและประสบการณจากการเขารวมอบรมเชงปฏบตการ ครวทยาศาสตรสวนใหญปรบเปลยนความเขาใจเรองการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนรากฐานซงมใชเปนวธการสอนทเหมาะสมตอการเรยนรายวชาวทยาศาสตร หรอคณตศาสตรเพยง



132

อยางเดยว แตทกรายวชาสามารถใชวธการสอนนไดเพอกระตนใหนกเรยนเกดทกษะ การด ารงชวตแหงศตวรรษท 21

“ผวจยนนไดเปลยนบทบาทใหผมมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยครวทยาศาสตรเปนผคอยชแนะ/ใหค าปรกษา ฝกทกษะการตงค าถามใหพฒนาทกษะการคด รวมทงการน าความรไปใชในการด ารงชวตการเตรยมการสอนของผมนนพยายามทเนนค าถามกระตนนกเรยน การเรยนรจากการปฏบตซงทกครงทผวจยไดสะทอนแผนการจดการเรยนรของผมทางอเมลล”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา) “ดานเทคนคในการจดการเรยนการสอน ซงทางมวจยไดจดกจกรรมการบรรยายและฝกปฏบตการจดการเรยนการสอนในรปแบบตางๆ เชนการจดการเรยนร แบบ PBL การใชค าถาม การใชสอและเทคโนโลย เปนตน สงผลใหขาพเจาสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอนไดหลากหลาย นกเรยนมความกระตอรอรน และสนใจในการเรยน”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

เรมแรกครวทยาศาสตรสวนใหญเขาใจวาการสอนแบบ PBL คอการสอนเนอหาไปบางสวนกอน หลงจากจากนนกทดลองใหนกเรยนแกปญหาเปนกลมยอย ซงเปนการสอนแบบแกปญหา (Problem solving Learning: PBL) หรอผสอนวาไปตามทฤษฎเนอหาทสอนแลวกยกกรณศกษาขนมาใหนกเรยนอภปรายในประเดนนน ครวทยาศาสตรเรยนรสความเขาใจทวา PBL นนผ สอนตองน าปญหาหรอประเดน ทเกยวของกบศาสตรวชาของผ เรยนโดยตรงใชเปนปญหาหรอกรณศกษาเพอเปนโจทยกระตนใหผ เรยนวางแผนการสบคน และด าเนนการคนควาหาความรสรางความเขาใจดวยตนเอง โดยกระบวนการหาความรดวยตนเองนท าใหนกเรยนเรยนเกดทกษะ ในการแกไขปญหา (Problem solving skill) ระหวางการเรยนนนบทบาทผสอนจะเปนเพยงผแนะแนวทางการคนหาค าตอบ รวมทงมการวดและประเมนนกเรยนทงในรปแบบขอสอบวดความร ทกษะการคด ผลงานของนกเรยน พฤตกรรมการท างานกลม ของนกเรยน ครวทยาศาสตรพฒนาการมลกษณะของผ ทสามารถชแนะการเรยนร (Learning Coaching) และสามารถท าหนาทเปนผน านกเรยนทองเทยวไปสโลกแหงการเรยนรได (Learning Travel Agent) จากการสงเกตการณการสอนของครวทยาศาสตร ทเขารวมโครงการ พบวาครวทยาศาสตรมการเลอกใชวธการสอนทมากกวา PBL



133

โดยยงมการจดการเรยนรแบบบรรยายแตเปนเพยงชวงสนๆ ควบคกบการสอน ในรปแบบอน ๆ อาท เชน การจดการเรยนการสอนแบบอภปราย การจดการเรยน การสอนแบบอภปรายกลมยอย การจดการเรยนรแบบสาธต การจดการเรยนรแบบแสดงบทบาทสมมต การจดการเรยนรแบบสถานการณจ าลอง การจดการเรยนรโดยใชเกม การจดการเรยนรโดยใชกระบวนการกลม การจดการเรยนรแบบรวมมอ การจดการเรยนรโดยใชเทคนค Jigsawการแบงปนความรในการสรางสอการเรยนรนนเกดขนระหวางครวทยาศาสตรในโรงเรยนเดยวกน ระหวางโรงเรยน และระหวางโรงเรยน กบมหาวทยาลย

“ดฉนเลอกใชสอทสมพนธกบเนอหาบทเรยน และจดมงหมายทจะสอนโดยสอนนตองเนอหาถกตอง ทนสมย นาสนใจ และเปนสอทสงผลตอการเรยนรมากทสด เปนสอทเหมาะกบวย ระดบชน ความร และประสบการณของผเรยนสะดวกในการใช มราคาไมแพงเกนไป นกเรยนตองสามารถจบตองและมปฏสมพนธได ดฉนจงใชการสรางโมเดลลกโลก” (ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

การปรบเปลยนการใชสอ E-learning ควบคกบการใชค าถามปลายเปด ของครวทยาศาสตรทเพมขนนนสามารถกระตนใหนกเรยนเรยนผาน E-learning อยาง มความหมาย

“กอนหนานนดฉนจะใหนกเรยนเรยนรผาน E-learning ในบทเรยนวทยาศาสตรแตดฉนลมนกถงการจดประเดนใหนกเรยนตองคด วเคราะหตามทกครงในการศกษาจากบทเรยน E-learning ในบทเรยนเรองของเลน ของใช ดฉนถามนกเรยนกอนวาเรามวธการสรางของเลนทเราชอบอยางไร และของเลนของนกเรยนสะทอนเรองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงขอไหน เพราะเหตใด เมอเรยนรจาก E-learning เสรจนกเรยนแตละคนจะมาอภปรายและสรปเปนค าตอบของหอง” (ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

ครวทยาศาสตร ทเ ขารวมโครงการมการพฒนาชองทางการสะทอน ตอชนงานของนกเรยน บทเรยนคอมพวเตอรบนเวบ (Web Based Instruction) สไลดอเลกทรอนกส (Electronic Slide) หนงสออเลกทรอนกส (E-book) และไฟลภาพเคลอนไหวและเสยงดจตอล (VDO File and Digital Sound) ถกน ามาใชในการจดการเรยนรของครวทยาศาสตร ในโครงการ CO-TPACKโดยใชรวมกบกจกรรม Hand on ของนกเรยน



134

2.1.5 ควำมรดำนกำรวดและประเมนผลกำรเรยนรของนกเรยน

เมอเรมโครงการผ วจยไดสมภาษณครวทยาศาสตรแตละโรงเรยนและพบวา ครวทยาศาสตรสวนใหญใหความส าคญกบการประเมนผลรวม (Summative Learning) โดยครวทยาศาสตรสวนใหญในโครงการเนนการวดและประเมนโดยใชแบบทดสอบทประกอบดวยค าถามปลายปด และประเมนหลงจากผ เรยนไดเรยนไปแลว ซงจดวาการวดและประเมนการเรยนรของนกเรยน (Assessment of Learning) แตสงทโครงการ Co-TPACK ตองการใหเกดขนกบครวทยาศาสตร คอ Assessment for Learning และ Assessment as Learning ทเนนการวดและประเมนส าหรบการเรยนรของนกเรยน(Assessment for Learning) ดงนนในการท าการอบรมเชงปฏบตการระดบสถานศกษา ระดบสถานศกษาถงเรองแนวทางการวดและประเมนผลทตองการสงเสรมใหครวทยาศาสตรนนมการวดและประเมนผลทเนน Formative Assessment มากกวา Summative Assessment และท าการวดและประเมนเกดระหวางการเรยนร ท าบอยครงมากกวาหนงครง โดยทมหนนน าวจยไดยกตวอยางกรณศกษาและ ใหตวอยางเครองมอวดและประเมนผลทหลากหลาย เชน แบบสงเกตพฤตกรรม แบบสมภาษณ แบบสมภาษณโดยใชสถานการณ แบบประเมนแฟมสะสมผลงาน แบบประเมนชนงานของนกเรยน อนทนการเรยนร โดยใหครวทยาศาสตรในแตละโรงเรยนน าไปออกแบบประยกตใชกบแผนการจดการเรยนรของตนเอง จากนนน ามาเลาสกนฟงในกลมครวทยาศาสตรแกนน า เพอน าไปใชกบนกเรยน และน าขอมลทไดกลบมาคยกนอกรอบ ผลของการปฏบตเชนน ครวทยาศาสตรประดบประถมศกษาทานหนง ไดสะทอนในอนทนการเรยนรถงการวดและประเมนของตนเองวา

“นกเรยนเขาใจอยางแทจรงวาพวกเขาเรยนรอะไร โดยนกเรยนไดขอมลยอนกลบหรอขอเสนอแนะเพอใหเกดการปรบปรงตนเองหรอชนงาน ในกระบวนการวดและประเมนส าหรบการเรยนรนน ครวทยาศาสตรใชการประเมนเปนเครองมอในการตรวจสอบวานกเรยนเรยนรอะไรไปแลวบางและสามารถท าไดหรอไม และเรยนรวานกเรยนยงไมเขาใจอะไรอก หรอมแนวคดทคลาดเคลอนจากแนวคดทถกตองอยางไร”



135

การจดการเรยนรของครวทยาศาสตรในโครงการ Co-TPACK เมอเขา ไปสง เกตการณการสอน พบวาการวดและประ เมนส าหรบการ เ รยน รของ ครวทยาศาสตรมการเกบขอมลเกยวกบการเรยนรของนกเรยนระหวางการจดการเรยนการสอน เพอใชในการวางแผนการจดการเรยนรในครงตอไป ซงถอวาเปนการประเมนเพอพฒนา หรอการประเมนยอย (Formative Evaluation) โดยครวทยาศาสตรตองการตรวจสอบวานกเรยนมความรความสามารถตามจดประสงคทก าหนดไวในระหวาง การจดการเรยนการสอนหรอไม หากนกเรยนไมผานจดประสงคทตงไว ครวทยาศาสตรกจะหาวธการทจะชวยใหผ เรยนเกดการเรยนรตามเกณฑทตงไว

“Co-TPACK ใหมมมองกบผมเรองการวดและประเมนผลทมากกวาการใชแบบทดสอบ ผมพยายามใชสงทนกเรยนท า หรอชนงานมาเปนเครองมอในการประเมนพฒนาการของนกเรยนของผม ผมใชการวดและประเมนผลทหลากหลายวธ และพยายามสะทอนจดเดน จดดอย ขอเสนอแนะใหกบนกเรยน การใหผเรยน มสวนชวยในการความคดและปฏบตมากกวาเปนผฟงเพยงอยางเดยว” (ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

“การออกแบบแผนการจดการเรยนรรวมกบนกศกษาฝกสอน และสอนรวมกนโดยมอาจารยนเทศกเปนผหนนน านนสงเสรมใหครวทยาศาสตรสามารถจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรใหสอดคลองกบหลกสตร มาตรฐานการเรยนรและตวชวด มวธการวดและประเมนทหลากหลาย เพอใหผเรยนเกดการเรยนรเพอการด ารงชวตในศตวรรษท 21” (ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

จากการวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครวทยาศาสตรพบวาครวทยาศาสตรใหความสนใจกบการประเมนทกษะการคดทงทกษะการคดขนพนฐาน (Basic Thinking Skills) ทกษะการคดแกนกลาง (Core Thinking Skills) และทกษะการคดขนสง (Higher Order Thinking Skills) มากขน

“กจกรรมการสอนของดฉนน าเขาสบทเรยนโดยการใหสถานการณ เรอง ของเลนของใช โดยใหนกเรยนวเคราะหเหตผลของเหตการณนน และหาหลกฐานวาจะเชอหรอไมเชอ เพอท าการตดสนใจวาจะซอหรอไมซอ”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

การด าเนนกจกรรมของ Co-TPACK ทเกดขนสะทอนใหเหนวาความรของครวทยาศาสตรดานการวดและประเมนผลนนมการปรบเปลยนมากขนไปในทศทาง



136

ทสามารถตอบโจทยไดวานกเรยนของครวทยาศาสตรเขานนมทกษะแหงศตวรรษท 21 หรอไมการท างานรวมกนระหวางครวทยาศาสตร นกศกษา และอาจารยนเทศ ผานรปแบบ Co-TPACK นนสรางวฒนธรรมการวางแผนการวดและประเมนผล การเรยนรของนกเรยนโดยทกครงทมการรวมมอกนวางแหนการจดการเรยนรนน (Co-planning) พบวาครวทยาศาสตรจะมการก าหนดหลกฐานทแสดงวาผ เรยนไดบรรลเปาหมายทพงประสงค (Evidences of understanding)ไดแก ชนงานหรอภาระงาน ตวอยางชนงาน หรอ ภาระงานงานเขยน: เรยงความ จดหมาย โคลงกลอน การบรรยาย การเขยนตอบภาพ/แผนภม: แผนผง แผนภม ภาพวาด กราฟ ตารางการพดรายงาน ปากเปลา: การอาน กลาวรายงาน โตวาท รองเพลง สมภาษณสงประดษฐ: งานประดษฐ งานแสดงนทรรศการ หนจ าลองงานทมลกษณะผสมผสาน: การทดลอง สาธต ละคร วดทศนซงสะทอนใหเหนวาครวทยาศาสตรนนสามารถคดแบบนกประเมนและ นกออกแบบกจกรรมการเรยนร

2.1.6 ควำมรดำนเทคโนโลย นอกจากนจากระยะเวลาของการพฒนา TPACK ของครวทยาศาสตร

พบวาหองเรยนปรบเขาสการเรยนรผานเทคโนโลย (Technology-based Learning) มากขนเมอครวทยาศาสตรเขารวมในโครงการ CO-TPACK โดยภาพรวมนน ครวทยาศาสตรไดใชเทคโนโลยครอบคลมวธการเรยนรหลากหลายรปแบบไดแก การเรยนรบนคอมพวเตอร (Computer-based Learning) การเรยนรบนเวบ (Web-based Learning) หองเรยนเสมอนจรง (Virtual Classrooms) ความรวมมอดจตอล (Digital Collaboration) เปนตนผ เรยนสามารถเรยนรผานสออเลกทรอนกสทกประเภทเชนอนเทอรเนต (Internet) อนทราเนต (Intranet) เอกซทราเนต (Extranet) การถายทอด ผานดาวเทยม (Satellite broadcast) แถบบนทกเสยงและวดทศน (Audio/Video Tape) โทรทศนทสามารถโตตอบกนได (Interactive TV) และซดรอม (CD- ROM) การใหนยามเรองเทคโนโลยมใชแคดานอปกรณเทานนแตครวทยาศาสตรยงม การพฒนาความเขาใจของค าวา “เทคโนโลย” ทเปนกระบวนการสอน



137

“การสอนวทยาศาสตรทสามารถพฒนาทกษะในศตวรรษท 21 3R 7C ของนกเรยนทไดเรยนรจากโครงการนมใชแคการสอนผานคอมพวเตอรหรออนเตอรเนตเทานน แตคอการเนนใหนกเรยนออกแบบและสราง หรอหาแนวทางแกปญหานนไดดฉนหา website ทนาสนใจและน ามาแนะน าใหนกเรยนในคาบ เรอง การเคลอนท จากนนทงค าถามไวเพอใหนกเรยนกลบไปศกษาหาแนวทางการตอบ โดยทเราจะมาพดคยกนอกครงในคาบตอไปกอนท ากจกรรมการทดลอง บรรยากาศของหองเรยนดฉนในคาบนน กอนทดฉนเขาหองจะไดยนนกเรยนพดคยกนเรองใน website นนอยางนาสนใจ”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

โดยครวทยาศาสตรใหความส าคญตอการเรยนรผานสออเลกทรอนกสและตระหนกถงความส าคญของการเปลยนแปลงอยางไมหยดนงของเทคโนโลย ครวทยาศาสตรมการศกษาหาความรและเตรยมพรอมตนเองเพอใหสามารถประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศเหลานในการเรยนการสอนอยางจรงจงการจดการเรยนการสอนโดยใชเทคโนโลยของครวทยาศาสตรทเขารวมโครงการเนนการใชทรพยากรทมอยในโรงเรยนคอหองคอมพวเตอร หองโสตทศนศกษาหองเรยนทม เครองฉายโปรเจคเตอรคอมพวเตอรแบบตงโตะหรอแบบโนตบครวมไปถงระบบขยายเสยง โดยครวทยาศาสตรมการพฒนาความรดานเทคโนโลยเพมขนจากกระบวน การแลกเปลยนเรยนรทงในหองประชม การท างานรวมกบครวทยาศาสตรในโรงเรยน ระหวางครวทยาศาสตรนอกโรงเรยน รวมทงทมผ ใหการหนนน าอยางตอเนองระดบโรงเรยนและระดบสวนกลาง ซงสามารถท าใหเกดชมชนการเรยนรทมการแลกเปลยนขาวสารขอมลตางๆโปรแกรมประยกตทเปนประโยชนในการเรยนการสอนสอภาพ และเสยงวดทศนขาวและประเดนทเปนทสนใจเปนตน

“ผมใชการสอนเรองกระบวนการด ารงชวตของพชผาน Facebook นกเรยนท างานและสงงานผมตรงเวลามากกวาการสอนโดยการบรรยายหลายเทาผมเปนคนไมเกงเรองเทคโนโลย แตเมอเขามาในโครงการ Co-TPACK ผมเรยนรทจะใชสงทมอยแลวเปนเครองมอชวยสอน เชน Facebook. Wiki, Youtube, Website เปนตน จากการท างานรวมกบอาจารยท าใหผมเหนวา เราสามารถเปนผใชเทคโนโลยไดอยางมสต บางครงการเขาใจบรบทของนกเรยนมความส าคญตอการสอนวทยาศาสตร และสรางหองเรยนทสามารถมปฏสมพนธระหวางนกเรยน และครวทยาศาสตรได ผมหนกลบมาคยกบนกเรยนและลองใหงานโดยการอพโหลดรปขน



138

บน Facebook พรอมกบการทงค าถามไวบนหนาเพจเพอใหนกเรยนไดพดคยกนกอนมาเรยนในหองเรยน”(ครวทยาศาสตรระดบประถมศกษา)

จากขอมลขางตนทใชระยะเวลา 2 ปในการเกบรวบรวม แสดงใหเหนวา ครวทยาศาสตรมการพฒนาการเขยนแผนการจดการเรยนรทชดเจนและปฏบตการสอนไดจรงในหองเรยนรปแบบ Co-TPACK ถกสรางและพฒนามาจากสงทครวทยาศาสตร ทเปนกลมเปาหมายขาดและมความตองการทจะเตมเตม โดยครวทยาศาสตรทเขารวมโครงการไดระบประเดนทตองการใหผวจยชวยเหลอ ใหค าแนะน าในดานการเตรยมการสอน มดงน 1) การวางแผน การจดการเรยนรใหครอบคลมเนอหาทสอน และสงเสรมใหนกเรยนเกดทกษะแหงการเรยนร 2) การเขยนแนวคดหลกทสอดคลองตอจดประสงคการเรยนร และจดประสงคการเรยนรควรบงบอกพฤตกรรม 3) การบรณาการ ใชเทคโนโลยในหองเรยนและเปนกจกรรมการเรยนการสอน 4) การวดและประเมนผลทตองเขยนใหชดเจนถงสงทตองการวด วธการวด การสรางเครองมอในการวดและเกณฑการประเมนโดยเฉพาะการน าภาระงานทครวทยาศาสตรนนมอยมาใชในการพฒนา รวมทงการสรางทมการท างานระหวางครวทยาศาสตรทมบทบาทเปนครวทยาศาสตร พเลยง นกศกษา และอาจารยนเทศ

รปแบบ Co-TPACK ถกสรางและพฒนามาจากสงทครวทยาศาสตรท เปนกลมเปาหมายขาดและมความตองการทจะเตมเตม โดยครวทยาศาสตรทเขารวมโครงการไดระบประเดนทตองการใหผวจยชวยเหลอ ใหค าแนะน าในดานการเตรยมการสอน

ขอเสนอแนะเชงกำรศกษำวจย

1. การศกษาครงนมงเนนทการพฒนาครวทยาศาสตรวทยาศาสตรดานความร ในเนอหาผนวกวธสอนและเทคโนโลย โดยไมไดศกษาเกยวกบผลของการเขารวม ในโครงการ Co-TPACK ตอการเรยนรบทบาทหนาทของครวทยาศาสตรพเลยง

2. การท างานรวมกนในโครงการวจยนเปนความรวมมอทเดนชดระหวาง ครวทยาศาสตรพเลยง นกศกษาฝกประสบการณวชาชพ และอาจารยนเทศ แตไมไดรวมทานผบรหารของแตละโรงเรยนไวในรปแบบ Co-TPACK ซงในการศกษาครงตอไป



139

ควรมการศกษาถงการพฒนาความเขาใจของรปแบบการพฒนาวชาชพครวทยาศาสตรของผบรหารสถานศกษาเมอเขารวมในโครงการน เอกสำรอำงอง นฤมล ยตาคม. (2542). การจดประสบการณการเรยนรวชาวทยาศาสตรโดยใชโมเดล

การสอนวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม (Science, Technology, and Society-STS

Model). ศกษำศำสตรปรทศน 14(3) : 29-48.

สถาบนการสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. 2544. ค มอกำรจดกำรเรยนรวทยำศำสตรกลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรม การสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.

Fatting, I.L. and Taylor, M.T. 2008. Co-teaching in the differentiated and classroom

management. San Francisco : Jossey-Bass. Magnusson, S., J. Krajcik, and H. Borko. (1999). Nature, sources, and developmentof

pedagogical content knowledge for science teaching. In J. Gess-Newsomeand N.G. Lederman (Eds.), Examining pedagogical content knowledge: theconstruct and its implications for science education (pp. 95-132). Dordrecht:Kluwer. Netherlands: Kluwer Academic Publisher.

Mishra, P., and Koehler, M. J. (2006). Technological Pedagogical Content Knowledge: A new framework for teacher knowledge.Teachers College Record. 108 (6), 1017-1054.

Shulman, L. S. 1986. “Those who understand: Knowledge growth in teaching”. Educational Researcher.15 (2) : 4-14.

Tobin, K. and C. J. McRobbie. 1996. “Cultural Myths as Constraints to the Enacted Science Curriculum.” Science Education 80 : 223 - 241.

http://punya.educ.msu.edu/publications/journal_articles/mishra-koehler-tcr2006.pdf

http://punya.educ.msu.edu/publications/journal_articles/mishra-koehler-tcr2006.pdf



140

กำรศกษำควำมสมพนธเชงสำเหตระหวำงปจจยหลกแหงควำมส ำเรจ ในกำรบรหำรคณภำพทวทงองคกำรกบผลด ำเนนงำนขององคกำร

ในธรกจภำคกำรผลต1 THE STUDY OF CASUAL RELATIONSHIPS AMONG TQM CRITICAL SUCCESS FACTORS AND PERFORMANCE IN MANUFACTURING

ORGANIZATIONS1

อตมนต ยพกรณ2, บดนทร รศมเทศ3, ทพยรตน เลาหวเชยร4

Atimon Yupakorn, Bordin Rassameethes, Tipparat Laohavichien

บทคดยอ แมวาแนวคดดานการบรหารคณภาพทวทงองคการจะไดรบความสนใจเปนวงกวาง

ในการน ามาใชเพอสรางความสามารถในการแขงขนไดใหกบองคการ แตกลบพบวามองคการจ านวนมากทประสบปญหาในการน าแนวคดดงกลาวไปปฏบต โดยเฉพาะในเรองการก าหนดและจดล าดบความส าคญของการด าเนนงานในองคการ การวจยนมวตถประสงค เพอศกษาการบรหารคณภาพทวทงองคการของบรษทในภาคกา รผลตทได รบ การรบรองมาตรฐานไอเอสโอ 9001 โดย 1) ศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจทงหกดานของการบรหารคณภาพทวทงองคการซงใชกรอบแนวคดของเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตทงหกหมวด และ 2) ศกษาความสมพนธ เชงสาเหตระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจดงกลาวกบผลการด าเนนงานขององคการ

กลมตวอยางทใชในงานวจยประกอบดวยองคการในภาคการผลตในประเทศไทย ทไดรบการรบรองมาตรฐานไอเอสโอ 9001 และลงทะเบยนไวกบส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมจ านวน 155 องคการ โดยใชแบบสอบถามออนไลนในการเกบรวบรวม

1 บทความวจยนเปนสวนหนงของวทยานพนธทใชส าเรจการศกษาระดบปรญญาเอก 2 นสตปรญญาเอกโครงการปรชญาดษฎบณฑต สาขาบรหารธรกจ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

3 รองศาสตราจารย ดร. คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 4 รองศาสตราจารย ดร. คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร



141

ขอมลจากผตอบแบบสอบถามซงเปนผบรหารหรอผแทนองคการ ในชวงเดอนกนยายนถงเดอนธนวาคม 2558 และวเคราะหผลโดยโปรแกรมส าเรจรปทางสถต ดวยเทคนคการวเคราะหพหตวแปร โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน และการวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง เพอหาความสมพนธเชงสาเหตของตวแปรแฝงดานการน าองคการ การวางแผนกลยทธ การมงเนนลกคา การวดและวเคราะหผล การมงเนนบคลากร การมงเนนดานการปฏบตการ และผลการด าเนนงานขององคการ

ผลการวจยพบวา 1) พบความสมพนธเชงสาเหตจ านวน 9 ความสมพนธ ไดแก การน าองคการมความสมพนธเชงสาเหตกบการวางแผนกลยทธ การมงเนนลกคา และการมงเนนบคลากร การวางแผนเชงกลยทธมความสมพนธเชงสาเหตกบการวดและวเคราะหผล และการมงเนนบคลากร การมงเนนลกคามความสมพนธเชงสาเหตกบ การมงเนนการปฏบตการ การวดและวเคราะหผลมความสมพนธเชงสา เหตกบ การมงเนนการปฏบตการ การมงเนนบคลากรมความสมพนธเชงสาเหตกบการมงเนนลกคา และการวดและวเคราะหผล 2) พบความสมพนธเชงสาเหตระหวางการมงเนนการปฏบตการกบผลการด าเนนงานขององคการ จากผลการวจยดงกลาวจงมขอเสนอแนะใหองคการในภาคการผลตใหความส าคญกบการก าหนดมาตรฐาน การด าเนนงานในแตละกระบวนการทส าคญ โดยนอกจากกระบวนการผลตแลวองคการควรใหความส าคญตอกระบวนการทเกยวของตลอดหวงโซอปทาน รวมทง ควรน าเครองมอดานคณภาพและการใชขอมลทางสถตมาชวยในการตดตาม การปฏบตการและผลด าเนนงานอยางสม าเสมอ โดยผน าองคการมบทบาทส าคญ เปนแกนหลกในการขบเคลอนและตดตามการด าเนนงานดานตางๆ เพอใหเกด การปรบปรงอยางตอเนอง

ค ำส ำคญ : การบรหารคณภาพทวทงองคการ, ปจจยหลกแหงความส าเรจ, ความสมพนธเชงสาเหต



142

ABSTRACT Even though the concept of quality management has been receiving worldwide attentions as a tool to create competitiveness for many years, companies were facing problems during the implementations, especially in defining and prioritizing their practices. The research objective of this study was to study the total quality management of ISO 9001 certified manufacturing companies by 1) studying the causal relationship among the six critical success factors of total quality management based on the national quality award criteria. 2) studying the casual relationship between the critical success factors and organizational performance. The research sample consisted of 155 ISO 9001 certified manufacturing organizations that registered with the Thailand Industrial Standard Institute. The online questionnaires were used to collect the data from either executives or organizations’ representatives from September to December 2015. The multivariate analysis, namely, confirmatory factor analysis and structural equation modelling, were conducted by using the statistical software in order to examine the causal relationship of the latent variables of leadership, strategic planning, customer focus, measurement & analysis, workforce focus, operation focus and organizational performance. The results confirmed the existence of nine causal relationships between 1) leadership and strategic planning 2) leadership and customer focus 3) leadership and workforce focus 4) strategic planning and measurement and analysis 5) strategic planning and workforce focus 6) customer focus, and operation focus 7) measurement & analysis and operation focus 8) workforce focus and customer focus 9) workforce focus and measurement & analysis. Additionally, the results of also confirmed the existence of the causal relationship between operation focus and organizational performance.



143

According to the research findings, manufacturing organizations should focus on establishing operational standards of major procedures along their value chains. Quality management tools and statistical techniques should be employed in order to monitor organizational performance regularly. Leaders eventually played major roles in stimulating and monitoring for continuous improvement. Key word : TQM, critical success factor, SEM บทน ำ

การแขงขนของธรกจในปจจบนทวความรนแรงขนจากเทคโนโลยทท าใหโลก ไรพรมแดน และความสะดวกในการขนสง กอใหเกดคแขงทางการคาไดจากทวทกมมโลก ซงเปนเหตผลใหการบรหารคณภาพไดรบความสนใจจากองคการในการชวยเพมประสทธภาพของกระบวนการ ลดตนทน และท าใหองคการยงสามารถแขงขนได ทงน แนวคดในการบรหารคณภาพขององคการไดมการพฒนาและปรบเปลยนไปจากเดม ทเนนในเรองการตรวจสอบสนคาใหเปนไปตามขอก าหนด เปนการประกนคณภาพเพอใหมนใจในมาตรฐานของกระบวนการในการบรหารจดการในองคการ และพฒนาจนมาสแนวคดการบรหารคณภาพทวทงองคการซงไดรวมหลกการบรหารตางๆ สอดประสานเขากบกระบวนการหลกขององคการโดยมเปาหมายเพอตอบสนอง ความตองการของลกคา (Dale, 2003 : 21-26) ซงแนวคดดงกลาวนไดรบความนยมจากองคการอยางแพรหลายในทกภาคธรกจ ปญหาทมกเกดขนในองคการทน าแนวคดการบรหารคณภาพทวทงองคการมาใชคอการทองคการไมสามารถระบแนวทางด าเนนการทชดเจนได ท าใหมองคการจ านวนมากไมประสบความส าเรจในการน าการบรหารคณภาพทวทงองคการไปปฏบต จากงานวจยของเทยเลอรและไรท (Taylor & Wright, 2003 : 105) พบวามองคการ ถง 67 องคการจาก 109 องคการทไมประสบความส าเรจในการน าการบรหารคณภาพทวทงองคการไปปฏบต โดยจากความยากในการน าไปปฏบตน เอง ท าใหเกด



144

การศกษาวจยเพอคนหาปจจยส าคญทท าใหการบรหารคณภาพทวทงองคการประสบความส าเรจและสามารถยกระดบของผลการด าเนนงานขององคการได อยางไรกด ผลการศกษาจากงานวจยตาง ๆ ไดระบปจจยหลกแหงความส าเรจในการบรหารคณภาพทวทงองคการทแตกตางกนไป ท าใหประสบปญหาวาควรยดถอปจจยใด ทจะน าไปใชในองคการ แนวทางหนงทไดรบความนยมในการน ามาใชในทางปฏบต คอแนวทางการด าเนนงานตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตซงมตนแบบมาจากประเทศสหรฐอเมรกา โดยมเกณฑในการปฏบตหกหมวด ไดแก การน าองคการ การวางแผนกลยทธ การมงเนนลกคาและตลาด การวดวเคราะหและจดการองคความร การมงเนนบคลากร การมงเนนการปฏบตการ ซงเกณฑดงกลาวไดรบการยอมรบจากนกวจย อาท ดนและโบเวน (Dean & Bowen, 1994 : 397-410) วาสามารถใชเปนกรอบของการบรหารคณภาพทวทงองคการ รวมทงงานวจยของสลาและอบราฮมโปวร (Sila & Ebrahimpour, 2003 : 235-268) ซงรวบรวมปจจยหลกแหงความส าเรจในการบรหารคณภาพทวทงองคการจากงานวจย 76 งาน และพบวาแมจะมปจจยทแตกตางกนมากกวา 40 ปจจย แตปจจยดงกลาวสามารถน ามาจ าแนกจดเปนกลมตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตทงหกหมวดได ท าใหเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตมความเหมาะสมส าหรบการน าไปปฏบต ทงน การศกษาเรองการบรหารคณภาพทวทงองคการในประเทศไทยยงมอยจ ากด โดยงานวจยของกระแสรชล (Krasachol, 1999 : 202-203) อาจเปนงานวจยในกลมแรก ๆ ทศกษาการบรหารคณภาพทวทงองคการในประเทศไทย โดยผลการศกษา ในขณะนนชใหเหนวาบรษทสวนใหญยงอยในขนเรมตนของการน าแนวทางการบรหารคณภาพทวทงองคการมาใชปฏบต โดยมเพยงบางบรษทซงเปนบรษทตางชาตเทานน ทไดด าเนนการอยางจรงจง ในขณะทงานวจยของ ดาส พอล และสไวรเชค (Das, Paul, & Swierczek, 2008 : 52) ไดน ากรอบแนวคดเรองปจจยหลกแหงความส าเรจในการบรหารคณภาพทวทงองคการจากงานวจยกอนหนานนจ านวนสบปจจย และมาวเคราะหทดสอบความเชอมน ความเทยงตรง รวมถงหาความสมพนธระหวางปจจย โดยมกลมตวอยางเปนองคการภาคการผลตท ได รบการรบรองมาตรฐานไอเอสโอ 9001 ในประเทศไทย ซงผลการวจยพบวาปจจยดงกลาวมความสมพนธกนในระดบสง



145

ในสวนของการศกษาการด าเนนงานตามแนวทางเกณฑรางวลคณภาพแหงชาต ในประเทศไทยนนกมอยอยางจ ากดเชนเดยวกน อาท งานวจยของสรประภาวรรณ และวาลช (Siriprapawan & Walsh, 2007 : 1) ซงศกษาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในภาคการผลตชนสวนรถยนตจ านวน 10 องคการ พบวาการด าเนนการตามแนวทางเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตสามารถปรบปรงผลการด าเนนงานตามการประเมนตนเองได และงานวจยของธชชย (2553 : 128) ซงศกษาความสมพนธเชงสาเหต ของการปฏบตงานการบรหารคณภาพทวทงองคการและสมรรถนะของการด าเนนงาน ซงพบวาการน าองคการและการวดวเคราะหและการจดการความรเปนปจจยส าคญทสดตอความส าเรจของการบรหารคณภาพทวทงองคการ อยางไรกตามงานวจยดงกลาวท าการศกษาองคการดานการผลตเพยงองคการเดยวโดยใชจ านวนตวอยางเพยง 54 ตวอยางเทานน ซงท าใหเกดขอจ ากดในการอางองผลการวจย (Generalization) ดงนน การศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจในการบรหารคณภาพทวทงองคการและผลด าเนนงานองคการ โดยมงเนนองคการในธรกจภาค การผลตนน นอกจากจะชวยตอบปญหาทองคการในประเทศไทยก าลงประสบในการบรหารตนทนการผลตจากการมตนทนคาจางแรงงานทสงวาประเทศทมภาคการสงออกขนาดใหญอยางประเทศจนหรอแมแตประเทศคแขงในภมภาคอยางประเทศเวยดนามแลว ยงเปนการขยายขอบเขตการศกษาการบรหารคณภาพองคการในประเทศไทยกอนหนาทมกมงเนนศกษาองคการในธรกจภาคการผลตซงเปนสวนส าคญในการสรางผลตภณฑ มวลรวมของประเทศไทย โดยจะชวยเสรมสรางความเขาใจในเรองความสมพนธ ของการด าเนนงานดานการบรหารคณภาพทวทงองคการในดานตางๆ ซงจะเปนประโยชนตอองคการในการบรหารจดการ จดล าดบความส าคญ และมงเนน การด าเนนงานใหเกดประสทธภาพสามารถแขงขนทงในเรองตนทนและคณภาพ ของสนคาในตลาดโลกได วตถประสงคกำรวจย

1. เพอศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจ หกดานตามกรอบเกณฑรางวลคณภาพแหงชาต



146

2. เพอศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจและผลด าเนนงานขององคการ วธกำรวจย ผวจยเลอกรปแบบการวจยเชงปรมาณ ในแบบตดขวาง ใชหนวยวเคราะหเปนองคการ กรอบแนวคดกำรวจยและตวแปรทศกษำ

กรอบแนวคดการวจยประกอบดวยตวแปรแฝง 7 ตวแปร ไดแก 1. ปจจยหลกแหงความส าเ รจของการบรหารคณภาพทวทงองคการ

ตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาต จ านวน 6 ตวแปร ไดแก การน าองคการ การวางแผนกลยทธ การมงเนนลกคา การวดและวเคราะหผล การมงเนนบคลากร และการมงเนนการปฏบตการ

2. ผลการด าเนนงานขององคการ จ านวน 1 ตวแปร ประชำกรและกลมตวอยำง

1. ก าหนดกลมประชากร คอองคการในภาคการผลตทไดรบการรบรองมาตรฐานไอเอสโอ 9001 ในประเทศไทย ตามทไดลงทะเบยนไวกบส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) จ านวน 1,881 องคการ

2. กลมตวอยางในการศกษาครงน ไดแก องคการในภาคการผลตทไดรบ การรบรองมาตรฐานไอเอสโอ 9001 ในประเทศไทย ตามทไดลงทะเบยนไวกบส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) และมขอมลส าหรบตดตอทถกปรบปรง ใหเปนปจจบน จ านวน 755 องคการ โดยผตอบแบบสอบถามคอผบรหารหรอผแทนองคการทมความเขาใจภาพรวมการบรหารจดการในองคการ

เครองมอทใชในกำรวจย ผวจยสรางแบบสอบถามส าหรบใชในการเกบรวบรวมขอมลความคดเหน

โดยน าแนวคดจากงานวจยตาง ๆ (Flynn, Schroeder, & Sakakibara,1995 : 687-690 ; Prajogo & Sohal : 308-309, 2006 ; Black & Porter,1996 : 20 ; Dow, Samson, & Ford, 1999 : 14 ; Powell,1995 : 36-37) ผนวกกบคานยมและแนวคดหลกของเกณฑรางวลคณภาพแหงชาต (National Institute of Standards and Technology (NIST),



147

2013 : 37-41) และใชมาตรวด 5 ระดบโดยใหผตอบแบบสอบถามเลอกแสดงความเหนจากระดบเหนดวยอยางยงไปถงไมเหนดวยอยางยง

กำรเกบรวบรวมขอมล 1. สงจดหมายอเลกทรอนกส (Email) ไปตามทอยทระบไวตามฐานขอมล

ของ สมอ. แจงขอความรวมมอเขารวมตอบแบบสอบถามออนไลน โดยขอใหผบรหารหรอผแทนองคการเปนผตอบแบบส ารวจ พรอมระบการเกบรกษาความลบของขอมล ทองคการสงมา และแนบหนงสอขอความอนเคราะหจดเกบขอมลซงออกโดยโครงการปรชญาดษฎบณฑต คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และลงกส าหรบเขาตอบแบบสอบถาม

2. เกบรวบรวมขอมลในชวงเดอนกนยายน – ธนวาคม 2558 โดยสงจดหมายอเลกทรอนกสแจงเตอนจ านวน 2 ครง เพอเพมอตราการตอบแบบสอบถาม

3. น าขอมลทไดรบจากระบบออนไลนมาวเคราะหดวยโปรแกรมส าเรจรปทางสถต กำรวเครำะหขอมล การวจยศกษาและวเคราะหขอมลแยกเปน 2 สวน ดงน

1. สถตเชงพรรณนา เพอศกษาคณลกษณะของกลมตวอยาง โดยแสดงเปนความถและคารอยละ

2. สถตเชงอนมาน โดยใชเทคนคการวเคราะหพหตวแปร เพอศกษาความสมพนธของตวแปรหลายตวพรอมกน และทดสอบสมมตฐานทระดบความมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

2.1 ทดสอบขอตกลงของการวเคราะหพหตวแปร 2.1.1 การทดสอบการกระจายตวแบบปกต (Normal Distribution)

โดยทดสอบคาความเบ (Skewness) และคาความโดง (Kurtosis) โดยก าหนดคาวกฤตเทากบ + 1.96 (Hair, Black, Babin, & Anderson, 2014 : 71)

2.1.2 การทดสอบความสมพนธเชงเสน (Linearity) โดยการวเคราะหการถดถอยเชงเสน (Linear Regression Analysis) และทดสอบความแปรปรวน ของขอมล (ANOVA) เปรยบเทยบกบสมการถดถอย



148

2.1.3 การทดสอบความแปรปรวนคงท (Homoscedasticity) โดยการทดสอบเลเวน (Levene’s Test) (Hair, Black, Babin, & Anderson, 2014 : 80)

2.2 การทดสอบความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม โดยทดสอบคาสมประสทธแอลฟาของครอน บาค (Cronbach’s Alpha) และคาความเชอมนรวม (Composite reliability : CR) ซงก าหนดระดบความเชอถอไดมากกวา 0.7 (Hair, Black, Babin, & Anderson, 2014 : 123)

2.3 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) เพอพสจนความถกตองของโมเดลการวด (Measurement Model) ซงใชระบความสมพนธของตวแปรแฝง (Latent Variable) กบองคประกอบ โดยทดสอบความเปนเอกมต (Unidimentsionality) โดยคา CFI มากกวา 0.90 (Venugopal & Patnaik, 2011 : 283) ความเทยงตรงเชงลเขา (Convergent Validity) โดยคา NFI มากกวา 0.90 (Venugopal & Patnaik, 2011 : 283) ความเทยงตรงเชงจ าแนก (Discriminant Validity) โดยคา AVE มากกวา 0.5 (Venugopal & Patnaik, 2011 : 283) และตรวจสอบความกลมกลน (Goodness of Fit) ของโมเดลการวดกบขอมลเชงประจกษ โดยตรวจสอบดชนความกลมกลนแบบสมบรณ (Absolute Fit Indices) ไดแก คาไคสแควร (Chi-square) คานอรมไคสแควร (CMIN/DF) นอยกวา 3 (Hair, Black, Babin, & Anderson, 2014 : 579) และคา SRMR นอยกวา 0.08 (Hair, Black, Babin, & Anderson, 2014 : 584) รวมถงตรวจสอบดชนความกลมกลนแบบเปรยบเทยบ (Comparative Fit Index) ไดแก คา CFI มากกวา 0.95 (Hair, Black, Babin, & Anderson, 2014 : 582)

2.4 การวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง (Structural Equation Modeling) เพอหาความสมพนธเชงสาเหตของตวแปรแฝงดานการน าองคการ การวางแผนกลยทธ การมงเนนลกคา การวดและวเคราะหผล การมงเนนดานบคลากร การมงเนนดาน การปฏบตการ และผลการด าเนนงานขององคการ ในโมเดลโครงสราง (Structural Model) โดยใชเกณฑการทดสอบความกลมกลมเชนเดยวกบการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน



149

ผลกำรศกษำ

1. กลมตวอยางทเขารวมตอบแบบสอบถามเปนองคการในธรกจการผลตและไดรบการรบรองมาตรฐานไอเอสโอ 9001 มจ านวนทงสน 155 องคการ โดยมคณลกษณะของกลมตวอยางตามตารางท 1 ตำรำง 1 คณลกษณะของกลมตวอยาง

คณลกษณะ ความถ รอยละ องคการ - จ านวนพนกงาน 1 – 50

51 – 100 101 – 500 มากกวา 500

15 22 54 64

9.7 14.2 34.8 41.3

- ระยะเวลาไดรบการรบรองมาตรฐานไอเอสโอ 9001

นอยกวา 3 ป 3 – 5 ป มากกวา 5 ป แตไมเกน 10 ป มากกวา 10 ป

3 10 49 93

1.9 6.5 31.6 60.0

ผตอบแบบสอบถาม - ต าแหนง ผบรหารระดบสง

ผบรหาร พนกงาน

18 98 39

11.6 63.2 25.2

- ประสบการณการท างานในองคการ นอยกวา 3 ป 3 – 5 ป มากกวา 5 ป แตไมเกน 10 ป มากกวา 10 ป

17 10 36 92

11.0 6.4 23.2 59.4



150

2. การทดสอบขอตกลงของการว เคราะหพหตวแปร พบหลกฐาน ของความสมพนธเชงเสนและความแปรปรวนคงท แตไมพบหลกฐานของการกระจายตวแบบปกต จงใชสถตแบบนอนพาราเมตรกซงไดแกวธบทสแตรป ตามค าแนะน า ของเคลล (Kelley, 2005 : 64-66) ในการทดสอบสมมตฐานทระดบความมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

3. การทดสอบความเชอมนและการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนไดผล ดงตารางท 2 โดยตวแปรทงหมดมคาความเชอมนอยในชวง 0.857 ถง 0.914 และ จากการตรวจสอบโมเดลการวด พบหลกฐานของความเชอมนรวม (คา CR อยระหวาง 0.860 ถง 0.916) หลกฐานของการเปนเอกมต (คา CFI อยระหวาง 0.996 ถง 1.000) หลกฐานของความเทยงตรง (คา NFI อยระหวาง 0.992 ถง 1.000 และคา AVE อยระหวาง 0.609 ถง 0.733) และพบวาโมเดลทงหมดมความกลมกลมกบขอมล เชงประจกษเปนอยางด ตำรำง 2 คาความเชอมน ความเทยงตรง และความกลมกลนของโมเดลการวด

ตวแปรแฝง คาความเชอมน

คาความ เชอมนรวม

AVE

ความกลมกลน

ไคสแควร นอรม ไคสแควร

CFI NFI SRMR

การน าองคการ

0.904 0.904 0.702 2.068 (p = 0.380)

1.03 1.000 0.995 0.011

การวางแผนกลยทธ

0.898 0.901 0.696 2.147 (p = 0.479)

1.07 1.000 0.994 0.012

การมงเนนลกคา

0.909 0.912 0.723 0.177 (p=0.919)

0.089 1.000 1.000 0.003

การวดและวเคราะหผล

0.914 0.916 0.733 3.7 (p = 0.191)

1.85 0.996 0.992 0.015



151


ตวแปรแฝง คาความเชอมน

คาความ เชอมนรวม

AVE

ความกลมกลน

ไคสแควร นอรม ไคสแควร

CFI NFI SRMR

การมงเนนบคลากร

0.865 0.868 0.621 1.652 (p = 0.633)

0.826 1.000 0.994 0.013

การมงเนนการปฏบตการ

0.876 0.881 0.652 0.623 (p = 0.826)

0.311 1.000 0.998 0.009

ผลการด าเนนงานองคการ

0.857 0.860 0.609 3.182 (p = 0.380)

1.591 0.996 0.989 0.020

4. การวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง พบวาโมเดลสมการโครงสราง

มความกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ โดยม คาไคสแควร 473.409 (bootstrap p-value = 0.334) นอรมไคสแควร 1.392 คา CFI 0.962 และคา SRMR 0.048 โดยตวแปรทท าการศกษามความสมพนธเชงสาเหตดงแสดงในตารางท 3 และมคาสหสมพนธระหวางตวแปร ดงแสดงในตารางท 4 ทงน จะพบวาความสมพนธเชงสาเหตของตวแปรทง 10 ความสมพนธ มนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญท 0.05 โดยมคาสมประสทธการถดถอยมาตรฐานระหวาง 0.190 ถง 0.807 ในขณะทคาสหสมพนธระหวางตวแปรมคาระหวาง 0.585 ถง 0.894



152

ตำรำง 3 ความสมพนธเชงสาเหตของตวแปรทท าการศกษา

ความสมพนธเชงสาเหตของตวแปร การประมาณคาสมประสทธ

การถดถอยมาตรฐาน

บทสแตรป

คาคาดเคลอนมาตรฐาน

ระดบนยส าคญทางสถต

H1: การน าองคการ -> การวางแผนกลยทธ

0.807 *** 0.116 0.000

H2: การน าองคการ -> การมงเนนบคลการ

0.338 * 0.130 0.013

H3: การน าองคการ -> การมงเนนลกคา

0.465 ** 0.160 0.002

H4: การวางแผนกลยทธ -> การมงเนนบคลากร

0.607 *** 0.106 0.000

H5: การวางแผนกลยทธ -> การวดและวเคราะหผล

0.628 *** 0.225 0.000

H6:การมงเนนบคลากร -> การมงเนนลกคา

0.416 ** 0.150 0.005

H7: การมงเนนบคลากร -> การวดและวเคราะหผล

0.346 * 0.265 0.046

H8: การมงเนนลกคา -> การมงเนนการปฏบตการ

0.190 * 0.102 0.050

H9: การวดและวเคราะหผล -> การมงเนนการปฏบตการ

0.714 *** 0.111 0.000

H10: การมงเนนการปฏบตการ –> ผลการด าเนนงานขององคการ

0.735 *** 0.080 0.000

* p < 0.05, ** p < 0.01, *** p < 0.001



153

ตำรำง 4 ความสหสมพนธระหวางตวแปร

ตวแปร 1 2 3 4 5 6 7

1. การน าองคการ

1.000

2. การวางแผน กลยทธ

0.808*** 1.000

3. การมงเนน ลกคา

0.810*** 0.729*** 1.000

4. การวดและวเคราะหผล

0.791*** 0.894*** 0.763*** 1.000

5. การมงเนนบคลากร

0.827*** 0.880*** 0.795*** 0.890*** 1.000

6. การมงเนนการปฏบตการ

0.699*** 0.819*** 0.719*** 0.837*** 0.762*** 1.000

7. ผลการด าเนนงานองคการ

0.587*** 0.653*** 0.585*** 0.674*** 0.663*** 0.713*** 1.000

* p < 0.05, ** p < 0.01, *** p < 0.001

สรปและอภปรำยผล

จากผลการศกษาปจจยหลกแหงความส าเรจของการบรหารคณภาพทวทงองคการ ทง 6 ปจจย ซงไดแก การน าองคการ การวางแผนกลยทธ การมงเนนลกคา การวดและวเคราะหผล การมงเนนบคลากร และการมงเนนการปฏบตการ และผลการด าเนนงานขององคการ ในกลมองคการในธรกจการผลตทไดรบการรบรองมาตรฐานไอเอสโอ 9001 พบวา ปจจยหลกแหงความส าเรจของการบรหารคณภาพทวทงองคการทง 6 ปจจย มความสมพนธระหวางกนในระดบสง ซงสอดคลองกบงานวจยของปราโจโกและบราวน



154

(Prajogo & Brown, 2004 : 31) นอกจากน จากความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจของการบรหารคณภาพทวทงองคการดวยกนเอง จ านวน 9 ความสมพนธ นน สามารถเรยงล าดบตามขนาดของความสมพนธจากมากไปนอยไดเปน การน าองคการ มอทธพลตอการวางแผนกลยทธ (R2 = 0.6529) การวดและวเคราะหผลมอทธพล ตอการมงเนนการปฏบตการ (R2 = 0.5098) การวางแผนกลยทธมอทธพลตอการวดและวเคราะหผล (R2 = 0.3944) และการมงเนนบคลากร (R2 = 0.3684) การน าองคการ มอทธพลตอการมงเนนลกคา (R2 = 0.2162), การมงเนนบคลากรมอทธพลตอการมงเนนลกคา (R2 = 0.1731) และการวดและวเคราะหผล (R2 = 0.1197) การน าองคการมอทธพล ตอการมงเนนบคลากร (R2 = 0.1142) และการมงเนนลกคามอทธพลตอการมงเนนการปฏบตการ (R2 = 0.361) สวนความสมพนธเชงสาเหตของปจจยหลกแหงความส าเรจของการบรหารคณภาพทวทงองคการทมตอผลการด าเนนงานขององคการ มเพยง 1 ความสมพนธ คอการมงเนนการปฏบตการมอทธพลตอผลการด าเนนงานขององคการ โดยอทธพลดงกลาวอยในระดบปานกลาง (R2 = 0.5402) ทงน เมอพจารณาขอค าถามจากแบบสอบถามแลวสามารถน ามาอธบายความสมพนธเชงสาเหตในแตละความสมพนธไดดงน

1. การน าองคการมความสมพนธเชงสาเหตกบการวางแผนกลยทธ ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนา (ธชชย, 2553 ; Lee, Rho, & Lee, 2003 ; Tari, Molina, & Castejon, 2007) โดยอาจอธบายไดวาการน าองคการของผน าในการท าใหองคการประสบความส าเรจในระยะยาว (Flynn, Schroeder, & Sakakibara, 1995) ยอมสงผลใหเกดการจดการในดานการวางแผนกลยทธเพอใหองคการมความพรอมในการตอบสนองตอสภาพแวดลอมและการแขงขนทอาจเปลยนแปลงไป (NIST, 2013)

2. การน าองคการมความสมพนธเชงสาเหตกบการมงเนนบคลากร ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนา (ธชชย, 2553 : 119-135 ; Flynn, Schroeder, & Sakakibara, 1995 : 659-691 ; Kaynak, 2003 : 405-435 ; Tari, Molina, & Castejon, 2007 : 483-501 ; Fotopoulos & Psomas, 2010 : 150-163) โดยอาจอธบายไดวาการทผน าองคการสนบสนนใหเกดวฒนธรรมของการมงเนนความเปนเลศ (Prajogo and Sohal, 2006 : 308) ยอมสงผลใหเกดการสอสารระหวางผน ากบพนกงาน (Dow, Samson, &



155

Ford, 1999 : 14) เพอชน าและสรางความเขาใจใหพนกงานปรบปรงผลการท างานอยางตอเนอง

3. การน าองคการมความสมพนธเชงสาเหตกบการมงเนนลกคา ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนา (ธชชย, 2553 : 119-135 ; Flynn, Schroeder, & Sakakibara, 1995 : 659-691 ; Kaynak, 2003 : 405-435 ; Lee, Rho, & Lee, 2003 : 2003-2020 ; Tari, Molina, & Castejon, 2007 : 483-501) โดยอาจอธบายไดวาการน าองคการของผน าในการท าใหองคการประสบความส าเรจในระยะยาว ยอมสงผลใหเกดการรวบรวมวเคราะหความตองการและความคาดหวงของลกคา (Black & Porter, 1996 : 20) เพอใหสามารถผลตสนคาไดตามทลกคาตองการ รวมถงการรกษาความสมพนธกบลกคา (Prajogo and Sohal, 2006 : 308) เพอใหเกดความภกด

4. การวางแผนเชงกลยทธมความสมพนธเชงสาเหตกบการมงเนนบคลากร ซงอาจอธบายไดวาการด าเนนการขององคการในการถายทอดกลยทธ เปาหมาย และแผนปฏบตการใหกบพนกงานทกคนในองคการ (Dow, Samson, & Ford,1999 : 14) ยอมสงผลตอการวางแผนบรหารและพฒนาบคลากรใหสอดคลองกบเปาหมายและแผนกลยทธนน (Black & Porter, 1996 : 20)

5. การวางแผนเชงกลยทธมความสมพนธเชงสาเหตกบการวดและวเคราะหผล ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนา (Lee, Rho, & Lee, 2003 : 2003-2020) โดยอาจสามารถอธบายไดวา การด าเนนการขององคการในการวางแผนกลยทธทงในระยะสนและระยะยาว (Dow, Samson, & Ford,1999 : 14) ยอมสงผลใหเกดการตดตามขอมลทส าคญน ามาวเคราะหผลเพอใชในการตดสนใจทส าคญ (Prajogo and Sohal, 2006 : 309) โดยเฉพาะในดานการวางแผนและปรบเปลยน กลยทธ

6. การมงเนนบคลากรมความสมพนธเชงสาเหตกบการมงเนนลกคา ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนาของ ธชชย (2553 :119-135) โดยอาจอธบาย ไดวา การเอาใจใสดแลพนกงานท าใหเกดความผกพนระหวางพนกงานกบองคการ ซงสงผลใหพนกงานเกดความมงมนทมเทในการท างานและสามารถตอบสนอง ความตองการของลกคาขององคการใหดขน นอกจากน การสนบสนนพนกงาน



156

ใหพฒนาทกษะความสามารถ (Dow, Samson, & Ford,1999 : 14) ยอมสงผลตอความสามารถในการแกไขหรอลดขอผดพลาดของผลตภณฑไดอกดวย (NIST, 2013 : 37)

7. การมงเนนบคลากรมความสมพนธเชงสาเหตกบการวดและวเคราะหผล ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนา (Flynn, Schroeder, & Sakakibara, 1995 : 659-691 ; Kaynak, 2003 : 405-435 ; Fotopoulos & Psomas, 2010 : 150-163) โดยอาจอธบายไดวา การวางแผนบรหารบคลากรใหสอดคลองกบเปาหมายและแผนกลยทธขององคการ ยอมสงผลใหองคการตองพฒนาระบบการวดผลด าเนนงานใหมประสทธภาพ (Flynn, Schroeder, & Sakakibara, 1995 : 365) เพอตรวจสอบตดตามการด าเนนงานของบคลากรเปรยบเทยบกบเปาหมายทวางไว

8. การมงเนนลกคามความสมพนธเชงสาเหตกบการมงเนนการปฏบตการ ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนาของธชชย (2553 : 119-135) โดยอาจอธบายไดวา การทองคการใหความส าคญตอการปองกนและแกไขขอผดพลาดเพอใหผลตภณฑเปนไปตามความตองการของลกคา ยอมสงผลใหองคการ ตองพยายามก าหนดมาตรฐานการท างานในกระบวนการทส าคญ (Prajogo and Sohal, 2006 : 309) รวมทงการน าขอมลดานสถตมาใชตดตามการท างานใหเปนไปตามมาตรฐาน (Anderson, Rungtusanatham, Schroeder, & Devaraj, 1995 : 644)

9. การวดและวเคราะหผลมความสมพนธเชงสาเหตกบการมงเนนการปฏบตการ ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนา (Flynn, Schroeder, & Sakakibara, 1995 : 659-691 ; Kaynak, 2003 : 405-435 ; Lee, Rho, & Lee, 2003 : 2003-2020 ; Baird, Hu, & Reeve, 2011 : 789-814) โดยอาจอธบายไดวา การทองคการมระบบวดผลการด าเนนงานทมประสทธภาพ รวมถงมการวเคราะหขอมลส าคญเพอใชใน การตดสนใจ ยอมสงผลใหองคการใหความส าคญในการก าหนดมาตรฐานการท างานเพอใชเปนฐานในการเปรยบเทยบประเมนการปฏบตการ และสงผลใหเกดการตดตามผลการปฏบตการอยางตอเนอง

10. การมงเนนการปฏบตการมความสมพนธเชงสาเหตกบผลการด าเนนงานขององคการ ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลงานวจยกอนหนา (Flynn, Schroeder, &



157

Sakakibara, 1995 : 659-691 ; Kaynak, 2003 : 405-435 ; Lee, Rho, & Lee, 2003 : 2003-2020 ; Baird, Hu, & Reeve, 2011 : 789-814) โดยอาจอธบายไดวา การก าหนดมาตรฐานในการท างานใหครอบคลมกระบวนการทส าคญ การปรบปรงผลการด าเนนงานโดยใชเครองมอและเทคนคดานคณภาพ รวมทงการเตรยมการรองรบเหตฉกเฉน ยอมสงผลตอประสทธภาพของการปฏบตการขององคการ ชวยลดระยะเวลาในการผลตสนคา ลดขอผดพลาด สงผลใหลกคาพงพอใจมากขน ท าใหเกดความเชอมนในคณภาพ ของสนคา ซงอาจสงผลใหองคการสามารถชวงชงสวนแบงทางการตลาดไดมากขน รวมถงมผลการด าเนนงานดานการเงนทดขน ขอเสนอแนะ จากผลการวจยสามารถสรปแนวทางในการน าไปปฏบตได ดงน

1. องคการควรด าเนนการดานการน าองคการ การวางแผนกลยทธ การมงเนนลกคา การวดและวเคราะหผล การมงเนนบคลากร และการมงเนนการปฏบตการ ไปพรอมๆ อยางสอดประสานกน เพอใหการบรหารคณภาพทวทงองคการนนเกดประสทธผลสงสด (Tamimi & Sebastianelli : 57, 1998 ; Salaheldin, 2009 : 231)

2. การน าองคการเปนปจจยส าคญทสดทชวยขบเคลอนปจจยการด าเนนการในดานอน ๆ (Anderson, Rungtusanatham, & Schroeder, 1994 : 501-502 ; Flynn, Schroeder, &Sakakibara, 1994 : 339-366, Kaynak, 2003 : 425-427) โดยเฉพาะการวางแผนกลยทธ การมงเนนลกคา และการมงบคลากร ซงจะสงผลตอผลการด าเนนงานขององคการ ในทสด ผ น าจงมบทบาทส าคญสงสดในการขบเคลอนการด าเนนงานดานคณภาพ โดยองคการทตองการน า แนวทางการบรหารคณภาพทวทงองคการไปใชใหเกดผลสมฤทธ ควรสอสารสรางความเขาใจใหกบผน าในองคการไดตระหนกถงความส าคญของการบรหารคณภาพทวทงองคการซงสามารถปรบปรงผลการด าเนนงานในองคการใหดขนได รวมทงท าใหผน าตระหนกถงบทบาทหนาทของตนเองในการเปนผขบเคลอนการบรหารคณภาพ ทงการมสวนรวมในก าหนดกลยทธ การสรางวฒนธรรมการมงเนนลกคา การดแลเอาใจใสปรบปรงสภาพแวดลอมท เออใหกบการท างานของพนกงาน การตดตามผลการด าเนนงานอยางสม าเสมอและสงการใหมการปรบปรงแกไข



158

หากผลการด าเนนงานไมเปนไปตามแผนทวางไว ซงเปนสวนส าคญใหเกดการปรบปรงอยางตอเนอง

3. ส าหรบองคการในภาคการผลต การสรางผลการด าเนนงานทดขน กบกระบวนการท างานทมประสทธภาพ องคการจงควรก าหนดมาตรฐานของ การด าเนนงานในแตละกระบวนการทส าคญ อกทงการน าเครองมอดานคณภาพผนวกกบการเกบขอมลทางสถตจะชวยใหองคการสามารถตดตามและควบคมคณภาพ ของสนคาไดดขน ซงจะสงผลตอการลดตนทนดานคณภาพ (Cost of Quality) และสงผลตอความสามารถในการแขงขนได ทงน นอกจากการมงเนนกระบวนการผลตภายในโรงงานแลว องคการควรใหความส าคญตอกระบวนการส าคญอน ๆ ทเกยวของ อาท การคดเลอกและประเมนคณภาพผ จดสงวตถดบ การรบและสงค าสงซ อ การบรหารจดการคลงสนคา รวมถงการขนสง เพอใหมนใจไดวากระบวนการในหวงโซอปทานทงหมดมประสทธภาพ

4. การตดตามผลการด าเนนงานอยางสม าเสมอเปนสงส าคญทจะท าใหองคการทราบถงจดออนทควรตองปรบปรงใหผลการด าเนนงานดขน องคการจงควรใหความส าคญตอการเกบรวบรวมขอมลและน ามาใชวเคราะหผลเพอใหผบรหารใชใน การตดตามผลการด าเนนงานดวยขอมลทถกตองและพรอมใชงาน ซงจะท าใหองคการสามารถก าหนดแนวทางปรบปรงการท างานไดอยางทนทวงท ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป

1. ควรท าการศกษาความสมพนธระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจ ในการบรหารคณภาพทวทงองคการและผลด าเนนงานขององคการ ในประเภทธรกจอนๆ อาท ภาคบรการ วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ภาคการศกษา หรอในแนวทาง การบรหารคณภาพอน ๆ อาท การบ ารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ลน ซกสซกมา (Lean Six Sigma) ระบบบรหารจดการความเปนเลศในการปฏบตงาน (OEMS) รางวลคณภาพแหงชาต (TQA) เพอเปรยบเทยบวาบรบททแตกตางกนนจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงของความสมพนธระหวางปจจยหลกแหงความส าเรจในการบรหารคณภาพทวทงองคการกบผลด าเนนงานขององคการหรอไม



159

2. ควรน าแนวคดในการแบงกลมปจจยหลกแหงความส าเรจในการบรหารคณภาพทวทงองคการเปนปจจยดานฮารด (Hard TQM) ซงเกยวของกบกระบวนการ เครองมอ และเทคนค และปจจยดานซอฟท (Soft TQM) ซงเปนปจจยทจบตองไมได (Intangible Factor) มาใชในการศกษาความสมพนธกบผลการด าเนนงานขององคการ เพอใหเกดความเขาใจในความสมพนธและผลกระทบของปจจยแตละดานใหมากขน

เอกสำรอำงอง ธชชย อ านวยผลววฒน (2553). รปแบบควำมสมพนธระหวำงกำรปฏบตงำนกำรบรหำร

คณภำพทวทงองคกรและสมรรถนะของกำรดำเนนงำน. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Anderson, J. C., Rungtusanatham, M., Schroeder, R. G.. 1994. A theory of quality management underlying the Deming management method. Academy of Management. The Academy of Management Review. 19(3) : 472-509.

., Rungtusanatham, M., Schroeder, R. G., & Devaraj, S. 1995. A path analytic model of a theory of quality management underlying the Deming management method: preliminary empirical findings. Decision Sciences. 26(5) : 637-658.

Baird, K., Hu, K. J., & Reeve, R. (2011). The relationships between organizational culture, total quality management practices and operational performance. International Journal of Operations & Production Management. 31(7) : 789–814.

Black, S. & Porter, L. J. (1995). An empirical model for total quality management. Total Quality Management. 6(2) : 149-164.

Dale, B. G. (2003). Managing Quality. Fourth edition. Blackwell Publishing: Massachusetts.



160

Das, A., Paul, H., & Swierczek, F. W. (2008). Developing and validating total quality management (TQM) constructs in the context of Thailand's manufacturing industry. Benchmarking. 15(1) : 52-72.

Dean, J. W. & Bowen, D. E. (1994). Management theory and total quality: improving research and practice through theory development. The

Academy of Management Journal. 19(3) : 392-418. Dow, D., Samson, D. & Ford, S. (1999). Exploding the myth: Do all quality

management practices contribute to superior quality performance? Production and Operations Management. 8(1) : 1-27.

Flynn, B., Schroeder, R. G. & Sakakibara, S. (1994). A framework for quality management research and an associated measurement instrument. Journal of Operations Management. 11(4) : 339-366.

., Schroeder, R. G. & Sakakibara, S. (1995). The impact of quality management practices on performance and competitive advantage. Decision Science. 26(5) : 659-691.

Fotopoulos, C. B. & Psomas, E. L. (2009). The impact of "soft" and "hard" TQM elements on quality management results. The International Journal of

Quality & Reliability Management. 26(2) : 150-163. Hair, J. F. Jr., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2014). Multivariate

Data Analysis. 7th ed. New Jersey : Pearson Education Limited. Kaynak, H. (2003). The relationship between total quality management practices and

their effects on firm performance. Journal of Operations Management. 21(4) : 405-435.

Kelley, K. (2005). The effects of nonnormal distributions on confidence intervals around the standardized mean difference: bootstrap and parametric confidence intervals. Educational and Psychological Measurement. 65(1) : 51-69



161

Krasachol, L. (1999). The Development of Quality Management in Thailand. Doctor of Philosophy, University of Nottingham.

Lee, S. M., Rho, B.-H. & Lee, S.-G. (2003). Impact of Malcolm Baldrige national quality award criteria on organizational quality performance. International

Journal of Production Research. 41(9) : 2003-2020. National Institute of Standards and Technology [NIST]. (2013). 2013–2014 Criteria

for Performance Excellence. United States Department of Commerce. Gaithersburg.

Powell, T.C. (1995). Total quality management as competitive advantage: a review and empirical study. Strategic Management Journal. 16(1) : 15-37.

Prajogo, D. I. & Brown, A. (2004). The relationship between TQM practices and quality performance and the role of formal TQM programs: An Australian empirical study. The Quality Management Journal. 11(4) : 31-42.

. & Sohal, A. S. (2006). The integration of TQM and technology / R&D management in determining quality and innovation performance. Omega 34(3) : 296–312.

Salaheldin, S. I. (2009). Critical success factors for TQM implementation and their impact on performance of SMEs. International Journal of Productivity and

Performance Management. 58(3) : 215-237. Samson, D. & Terziovski, M. (1999). The relationship between total quality

management practices and operational performance. Journal of

Operations Management. 17(4) : 393-409. Sila, I. & Ebrahimpour, M. (2003). Examination and comparison of the critical factors of

total quality management (TQM) across countries. International Journal of

Production Research. 41(2) : 235-268.



162

Siriprapawan, N. & Walsh, J. (2008). Evaluation of the Thailand Quality Award

for small and medium sized enterprises. [On-line]. Available : http://dspace.siu.ac.th/bitstream/1532/226/1/SIUPSSOM-MBA-2007-02.pdf [2012, November 8].

Tamimi, N. & Sebastianelli, R. (1998). The barriers of TQM. Quality Progress. 31(6) : 57-60.

Tari, J. J., Molina, J. F., & Castejon, J. L. (2007). The relationship between quality management practices and their effects on quality outcomes. European Journal of Operational Research. 183(2) : 483–501.

Taylor, W. A. & Wright ,G. H. (2003). A longitudinal study of TQM implementation: factors influencing success and failure. Omega 31(2) : 97-111.

Venugopal, K. R. & Patnaik, L. M. (2011). Computer Networks and Intelligent Computing: 5th International Conference on Information Processing, ICIP 2011, Bangalore, India, August 5-7, 2011. Proceedings. India : Springer.



163

กำรพฒนำมำตรฐำนวชำชพส ำหรบผฝกสอนกฬำแบดมนตน The Development of Professional Standards for Badminton Coaches

ณฐวฒ สทธชย1 อจฉรา เสาวเฉลม2

จฑามาศ บตรเจรญ3 ประพฒน ลกษณพสทธ4 Nuttawut Sittichai, Achara Saochalerm

Juthamas Butcharoen, Prapat Laxanaphisuth

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนามาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน โดยผวจยไดก าหนดกระบวนการวจยไว 3 ขนตอนไดแก 1) ขนศกษาสภาพปญหาและความตองการของนกกฬาและผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน 2) ขนสรางมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน และ 3) ขนตรวจสอบความเหมาะสมของมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน กลมตวอยางทใชในการวจยครงนม 5 กลม ไดแก นกกฬาแบดมนตนมออาชพ นกกฬาแบดมนตนมอสมครเลน ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ผปกครองของนกกฬาแบดมนตน และผ เชยวชาญทางกฬาแบดมนตน เครองมอทใชในการวจยครงนคอแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ หาคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คามธยฐาน คาพสยระหวางควอไทล และการตรวจสอบความตรงเชงโครงสรางดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน

ผลการวจย พบวา มาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนประกอบดวย 6 มต 17 มาตรฐาน

และ 74 สมรรถนะ ซง 6 มต ประกอบดวยมตดานการฝกอบรม มตดานความร มต 1 นสตปรญญาเอก ภาควชาพลศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2 อาจารย ภาควชาพลศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 3 ผชวยศาสตราจารย ภาควชาพลศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 4 อดต รองศาสตราจารย คณะวทยาศาสตรการกฬา จฬาลงกรณมหาวทยาลย



164

ดานประสบการณทางกฬาแบดมนตน มตดานจรยธรรม มตดานการสอนกฬาแบดมนตน และมตดานความปลอดภย

ค ำส ำคญ: มำตรฐำนวชำชพ ผฝกสอนแบดมนตน Abstract

The purpose of this study was to develop the professional standards for badminton coaches. There were 3 steps of the research process consisting of studying the problems and needs of badminton athletes and coaches, making the professional standards for badminton coaches, and verifying the appropriateness of the professional standards. The samples were professional badminton players, amateur badminton players, badminton coaches, parents/guardians, and badminton experts. The instrument used in this research was questionnaires. The data were analyzed by frequency, percentage, mean, standard deviation, median, interquartile range, and confirmatory factor analysis

The results were revealed that The professional standards for badminton coaches was organized

into 6 domains, 17 standards, and 74 competencies. The six domains were consisted of training domain, knowledge domain, badminton experience domain, ethic domain, badminton teaching domain, and safety domain Key words: Professional standard, Badminton coach



165

บทน ำ กฬาแบดมนตนเปนกฬาสากลชนดหนงท ไดรบความนยมอยางแพรหลาย

ในประเทศไทยเนองจากไดรบการบรรจอยในหลกสตรพลศกษาทกระดบตงแตมธยมศกษาตอนตนจนกระทงถงระดบอดมศกษา รวมทงมการจดการแขงขนในทกระดบตงแตระดบโรงเรยนจนกระทงถงระดบชาต (นภพร ทศนยนา, 2558) มแนวโนม ทจะไดรบความนยมเพมสงขนสงเกตไดจากจ านวนนกกฬาแบดมนตนรนเยาวชนทเขารวมการแขงขนเกบคะแนนชงแชมปประเทศไทยในปพ.ศ.2557 ทมจ านวนทงสน 1,761 คน และเพมขนเปน 1,982 คนในป พ.ศ. 2558 (สมาคมแบดมนตนแหงประเทศไทยฯ, 2558) นกกฬาแบดมนตนไทยมผลงานทดขนในระดบนานาชาตสงเกตไดจากทมแบดมนตนของประเทศไทยไดรบการจดอนดบทมแบดมนตนโลก (World team ranking) ในป 2015 ใหอยในล าดบท 6 ซงมอนดบทดขนกวาเดมเมอเปรยบเทยบกบป 2012 ทอยในอนดบท 11 (Badminton World Federation [BWF], 2015) นอกจากน กฬาแบดมนตนยงเปนกฬาชนดหนงทรฐบาลไทยเลงเหนถงศกยภาพในการพฒนาไปสการเปนกฬาเพอการอาชพ (การกฬาแหงประเทศไทย, 2558) จากขอสงเกตทไดกลาวมาขางตนเปนสงทสามารถสะทอนใหเหนถงพฒนาการทดขนของกฬาแบดมนตนในประเทศไทยไดเปนอยางด อยางไรกตามการพฒนากฬาแบดมนตนในทกระดบตงแตระดบพนฐานจนกระทงถงระดบมออาชพยงมปญหาในหลายดาน เชน งบประมาณสนบสนนจากภาครฐบาลทมอยอยางจ ากด ขาดความเปนระบบในการบรหารจดการของชมรม /สโมสรกฬาแบดมนตน ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนยงขาดความรและความสามารถทจ าเปนส าหรบการปฏบตหนาท องคกรทเกยวของกบการจดฝกอบรม ผฝกสอนกฬาแบดมนตนใชหลกสตรการฝกอบรมทแตกตางกน เปนตน (นภพร ทศนยนา, 2558)

การพฒนากฬาแบดมนตนในทกระดบใหประสบความส าเ รจตองใหความส าคญกบการพฒนาผ ฝกสอนใหมคณภาพ และไดมาตรฐาน (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554) เนองจาก ผ ฝกสอนกฬาเปนผ ทมอทธพลอยางยงตอความส าเรจ หรอความลมเหลวของผ เลนกฬา/นกกฬา กลาวคอผ เลนกฬา/นกกฬา ทไดรบการฝกฝนจากผ ฝกสอนทมคณภาพยอมมโอกาสทจะประสบความส าเรจในการเลนกฬา และไดรบประสบการณทมคณภาพ ในขณะเดยวกนผ เลนกฬาทไดรบ



166

การฝกฝนจากผ ฝกสอนทไมมคณภาพยอมไมมโอกาสทจะประสบความส าเรจ ในการเลนกฬา และไดรบประสบการณทไมมคณภาพ (ประพฒน ลกษณพสทธ และณฐวฒ สทธชย, 2556) สอดคลองกบ Australian Sports Commission [ASC] (2001) ทไดใหแนวคดไววา คณภาพของผ ฝกสอนเปนองคประกอบส าคญทจะท าใหนกกฬาไดรบความสนกสนาน เพลดเพลน (Enjoy) กบการเลนกฬา มความสามารถในการใชทกษะ (Skills) และกลยทธ (Strategies) มความเขาใจ (Understanding) ในกฎ กตกา มารยาท และประเพณของการเลนกฬา มความกระตอรอรน (Enthusiastic) ทจะเลนกฬาตลอดชวต และมความปลอดภยในการเลนกฬา (Safety) เชนเดยวกบ Martens (2012) ไดกลาวไววา การทนกกฬาไดรบการฝกฝนจากผ ฝกสอนทมคณภาพเปนสงทชวยใหนกกฬามโอกาสทจะไดรบการพฒนาทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคมไปพรอม ๆ กน แตในขณะเดยวกนถานกกฬาไดรบการฝกฝนจากผ ฝกสอนแบดมนตนทไมมคณภาพยอมจะสงผลใหนกกฬาไดรบประสบการณทไมมคณภาพ เชน มอาการบาดเจบเรอรงซงอาจเกดการซอมทหนกเกนไป (Over Training) เกดความรสกเบอหนายกบการเลนกฬาจนอาจน าไปสการเลกเลนกฬา (Burn out) เปนตน นอกจากน Gearity and Murray (2011) ไดกลาวไววา การทนกกฬาไดรบการฝกสอนจากผฝกสอนกฬาทไมมคณภาพจะสงผลใหเกดการยบยงทกษะทางดานจตใจของนกกฬา เชน ขาดความมงมนในการแขงขน ขาดความกระตอรอรนในการฝกซอม ขาดความเชอมนในตนเอง ขาดความสนกสนาน ขาดความพงพอใจ และลดประสทธภาพในการรบรของนกกฬา

แนวทางหนงทชวยใหการปรบปรงและพฒนาผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเปนไปในทศทางทมคณภาพ และไดมาตรฐานคอการก าหนดใหมมาตรฐานวชาชพส าหรบผฝกสอนกฬาแบดมนตน (ประพฒน ลกษณพสทธ และณฐวฒ สทธชย, 2556) เนองจากมาตรฐานวชาชพเปนสงทชวยสรางความมนใจใหกบผ รบบรการ และปกปองผ รบบรการจากการใหบรการทไมเปนธรรม การถกหลอกลวง หรอการท าใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสน (Stufflebeam and Shinkfield, 2007) เปนแนวทางให ผ ฝกสอนกฬาไดทราบวาควรจะมทกษะ ความร และจรรยาบรรณใดบางทจ าเปน



167

ส าหรบการปฏบตหนาท และน าเอาสาระส าคญตางๆเหลานนไปพฒนาตนเองส การปฏบตทเปนเลศ (Best practice) นอกจากนยงเปนสงทชวยก ากบดแลผ ฝกสอนกฬาในเรองสวสดการ ความมนคงในการประกอบอาชพ การปกปองสทธเพอใหไดรบความเปนธรรมจากการปฏบตงาน และไดรบคาจางทเหมาะสมกบระดบความสามารถในการปฏบตงาน (National Association for Sport and Physical Education [NASPE], 2006) นอกจากนยงสามารถน ามาใชเปนแนวทางในการพฒนาหลกสตร และใชเปนขออางองทางกฎหมายทวาดวยการจาง (College of Dietitians of Ontario [CDO], 1997)

จากความเปนมา และความส าคญของมาตรฐานวชาชพดงกลาวขางตน พบวา มความส าคญตอการปฏบตงานของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน กลาวคอ ชวยสรางความมนใจแกนกกฬาแบดมนตน และ/หรอผปกครองของนกกฬาแบดมนตนวาจะไดรบการฝกสอนทปลอดภย และมพฒนาการทางทกษะกฬาแบดมนตนทดขนจากผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน นอกจากนยงถอเปนเอกสารส าคญทผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนสามารถน ามาใชเปนแนวทางพฒนาตนเองไปสการปฏบตทเปนเลศในการฝกสอนกฬาแบดมนตน จากการศกษาพบวา ในตางประเทศมการจดท าเอกสารเกยวกบมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬา เชน National Standards for Athletic Coaches และ National Standards for Sport Coaches ทจดท าขนโดย National Association for Sport and Physical Education ประเทศสหรฐอเมรกา ส าหรบในเมองไทยยงไมพบวามเอกสารมาตรฐานเกยวกบมาตรฐานวชาชพผ ฝกสอนกฬา แตจากการสบทราบพบวาในป พ.ศ. 2554 กรมพลศกษามนโยบายพฒนามาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาขน 15 ชนดกฬาซงหนงในนนคอ กฬาแบดมนตน แตไมพบวามการเผยแพรทใด ท าใหผ วจยไมทราบวาการพฒนาดงกลาวนนมรายละเอยดเปนเชนใด ดวยเหตนผ วจยจงตองการศกษาเรองการพฒนามาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน วตถประสงค

เพอพฒนามาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน



168

วธกำรวจย การวจยเรองการพฒนามาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนม

วตถประสงคเพอพฒนามาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน โดยผวจยไดก าหนดกระบวนการวจยไว 3 ขนตอนตามล าดบดงน 1) ขนศกษาสภาพปญหาและความตองการของนกกฬาและผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน 2) ขนสรางมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน และ3)ขนตรวจสอบความเหมาะสมของมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ซงในแตละขนตอนของมรายละเอยดดงตอไปน

กำรวจยขนตอนท 1 ขนตอนท 1 เปนขนศกษาสภาพปญหา และความตองการของนกกฬาและผฝกสอนกฬาแบดมนตน มวตถประสงคของการวจย 2 ประการ ไดแก 1) เพอศกษาสภาพปญหาในการปฏบตงานทของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน และ 2) เพอศกษาความตองการของนกกฬาและผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเกยวกบคณลกษณะและสมรรถนะทพงประสงคของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน มรายละเอยดดงตอไปน

ประชำกร ประชากรในการวจยขนตอนนม 2 กลม ไดแก นกกฬาแบดมนตนสญชาตไทยทเขารวมการแขงขน SCG THAILAND OPEN 2015 จ านวนทงสน 108 คน และ ผฝกสอนกฬาแบดมนตนสญชาตไทยทควบคมดแลนกกฬาแบดมนตนในรายการ SCG THAILAND OPEN 2015 จ านวนทงสน 43 คน

กลมตวอยำง ผวจยไดก าหนดขนาดกลมตวอยางแตละกลมโดยใชสตรการค านวณของยามาเน

(Yamane, 1973) ทระดบความเชอมน รอยละ 95 มความคลาดเคลอนทยอมรบได รอยละ 5 ไดกลมตวอยางทเปนนกกฬาแบดมนตน จ านวน 85 คน และกลมผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน จ านวน 39 คน การไดมาซงกลมตวอยางผวจยท าการสมตวอยางอยางงาย (Simple random sampling) ดวยวธการจบฉลาก

เครองมอทใชในกำรวจย



169

เครองมอทใชในขนตอนการวจยขนท 1 คอ แบบสอบถาม (Questionnaire) เกยวกบสภาพปญหา และความตองการของนกกฬา และผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน มลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check lists) และแบบมาตรประมาณคา (Rating scale) ชนด 4 ระดบ ไดแก มากทสด (ให 4 คะแนน) มาก (ให 3 คะแนน) นอย (ให 2 คะแนน) และนอยทสด (ให 1 คะแนน) ศกษาคณภาพของเครองมอโดยการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) ดวยการหาดชนความสอดคลองระหวางรายการกบวตถประสงค (Index of Item-Objective Congruence : IIOC) (Rovinelli and Hambleton, 1977) โดยใหผทรงคณวฒ จ านวน 3 ทานประเมนความสอดคลอง พบวา มคาดชนเทากบ .98 ในสวนของการตรวจสอบความเทยง (Reliability) ผวจยไดน าแบบสอบถามไปทดลองใชกบกลมตวอยางทไมใชกลมตวอยางจรง จ านวน 30 คน จากนนน ามาหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค ไดคาความเทยง เทากบ .82

กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดน าแบบสอบถามทไดศกษาคณภาพแลวไปสอบถามกลมตวอยาง ทงสองกลมทสนามแขงขน และสนามฝกซอม และเกบรวบรวมแบบสอบถามกลบคนมาดวยตนเอง

กำรวเครำะหขอมล ผ วจยน าขอมลทเ กบรวบรวมไดทงหมดมาตรวจสอบความถกตองและ

ความครบถวนสมบรณ แลวน าไปประมวลผลดวยโปรแกรมส าเรจรปทางคอมพวเตอรส าหรบวเคราะหขอมลทางสถต โดยมรายละเอยดการวเคราะหขอมลและแปลความหมายดงตอไปน 1. ว เคราะหขอมลเ กยวกบลกษณะทางประชากรศาสตรของผ ตอบแบบสอบถาม และสภาพปญหาในการปฏบตหนาทของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ดวยการแจกแจงความถ และหาคารอยละ จากนนน าเสนอผลการวเคราะหขอมลในรปตารางประกอบความเรยง

2. วเคราะหขอมลเกยวกบความตองการคณลกษณะ และสมรรถนะททพงประสงคของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ดวยการหาคาเฉลย (Mean) และสวนเบยงแบนมาตรฐาน



170

(Standard deviation) จากนนน าคาเฉลยมาแปลความหมายโดยเทยบกบเกณฑดงน (Likert, 1932)

คาเฉลย ตงแต 3.50 ขนไป แสดงวา ตองการใหผ ฝกสอนกฬา

แบดมนตนมคณลกษณะ /สมรรถนะตามรายการทก าหนดไวอยในระดบ มากทสด

คาเฉลยระหวาง 3.00-3.49 แสดงวา ตองการใหผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมคณลกษณะ /สมรรถนะตามรายการทก าหนดไวอยในระดบ มาก

คาเฉลยระหวาง 2.50-2.99 แสดงวา ตองการใหผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมคณลกษณะ /สมรรถนะตามรายการทก าหนดไวอยในระดบ นอย

คาเฉลย ตงแต 1.49 ลงมา แสดงวา ตองการใหผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมคณลกษณะ /สมรรถนะตามรายการทก าหนดไวอยในระดบ นอยทสด

กำรวจยขนตอนท 2 ขนตอนท 2 เปนขนสรางมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน มวตถประสงคเพอสรางมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน มรายละเอยดดงตอไปน

ประชำกร ประชากรทใชส าหรบการวจยขนนคอผ เชยวชาญทางกฬาแบดมนตน



171

กลมตวอยำง ผวจยไดกลมตวอยางทเปนผ เชยวชาญทางกฬาแบดมนตน จ านวน 9 คน

ซงไดมาจากการเลอกแบบเจาะจง (Purposive selection) โดยคดเลอกจากเกณฑทไดก าหนดไววา ผ เชยวชาญทางกฬาแบดมนตน ตองเปนผทเคยเปนนกกฬาแบดมนตน ทมชาตไทยและ/หรอเยาวชนทมชาตไทย และมประสบการณในการเปนผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน 10 ปขนไป

เครองมอทใชในกำรวจย

เค รองมอท ใ ช ในขนตอนการวจยขนท 2 คอ แบบสอบถามเ กยวกบความส าคญของมต มาตรฐาน และสมรรถนะของมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน มลกษณะเปนแบบมาตรประมาณคา (Rating scale) ชนด 4 ระดบ ไดแก มากทสด (ให 4 คะแนน) มาก (ให 3 คะแนน) นอย (ให 2 คะแนน) และนอยทสด (ให 1 คะแนน) ศกษาคณภาพของเครองมอโดยการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) ดวยการหาดชนความสอดคลองระหวางรายการกบวตถประสงค (Index of Item-Objective Congruence : IIOC) (Rovinelli and Hambleton, 1977) โดยใหผทรงคณวฒ จ านวน 3 ทานประเมนความสอดคลอง พบวา มคาดชนเทากบ .92 ในสวนของการตรวจสอบความเทยง (Reliability) ผวจยไดน าแบบสอบถามไปทดลองใชกบกลมตวอยางทไมใชกลมตวอยางจรง จ านวน 30 คน จากนนน ามาหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค ไดคาความเทยง เทากบ .84

กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดน าแบบสอบถามทไดศกษาคณภาพแลวไปสอบถามกลมตวอยาง ทเปนผ เชยวชาญทางกฬาแบดมนตนทสนามฝกซอม และเกบรวบรวมแบบสอบถามกลบคนมาดวยตนเอง



172


ความครบถวนสมบรณ แลวน าไปประมวลผลดวยโปรแกรมส าเรจรปทางคอมพวเตอรส าหรบวเคราะหขอมลทางสถต โดยมรายละเอยดการวเคราะหขอมลดงตอไปน 1. วเคราะหขอมลเกยวกบความส าคญของมต มาตรฐาน และสมรรถนะของมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ดวยการหาคามธยฐาน (Median) และคาพสยระหวางควอไทล (Interquartile Range : IR) จากนนน าคาทงสองทวเคราะหไดมาเทยบกบเกณฑทไดก าหนดไววา รายการมต/มาตรฐาน/สมรรถนะใดทมคามธยฐานตงแต 3.0 ขนไป และมคาพสยระหวางควอไทลไมเกน 1.0 แสดงวา มต/มาตรฐาน/สมรรถนะรายการนนมความส าคญตอมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน

กำรวจยขนตอนท 3 ขนตอนท 3 เปนขนตรวจสอบความเหมาะสมของมาตรฐานวชาชพส าหรบ ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน มวตถประสงคเพอตรวจสอบความความตรงเชงโครงสรางของมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน มรายละเอยดดงตอไปน

ประชำกร ประชากรทใชส าหรบการวจยขนตอนนมทงสน 4 กลม ไดแก นกกฬาแบดมนตนมออาชพ (นกกฬาแบดมนตนทเขารวมการแขงขนแบดมนตนรนทวไป ในรายการแขงขนทสมาคมแบดมนตนฯใหการรบรองเพอเกบคะแนนสะสม) จ านวนทงสน 139 คน นกกฬาแบดมนตนมอสมครเลน (นกกฬาท เ ขา รวมการแขงขนแบดมนตนในรายการ KMITL OPEN 2015 รนP- P และP+) จ านวนทงสน 148 คน ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน (ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนทผานหลกสตรการอบรมผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ระดบ 1 ขนพนฐาน โดยสมาคมแบดมนตนแหงประเทศไทยฯให การรบรอง) จ านวนทงสน 53 คน และผ ปกครองของนกกฬาแบดมนตน (ผ ทให การรบรองในเอกสารยนยอมเพอใหนกกฬาแบดมนตนเยาวชนในรนอาย 12 ป 14 ป และ16 ป เขารวมการแขงขนในรายการแขงขนทสมาคมแบดมนตนแหงประเทศไทยฯใหการรบรองเพอเกบคะแนนสะสม) จ านวนทงสน 418 คน



173

กลมตวอยำง

ผวจยไดก าหนดขนาดกลมตวอยางแตละกลมโดยใชสตรการค านวณของยามาเน (Yamane, 1973) ทระดบความเชอมน รอยละ 95 มความคลาดเคลอนทยอมรบได รอยละ 5 ไดกลมตวอยางทเปนนกกฬาแบดมนตนมออาชพ จ านวน 103 คน นกกฬาแบดมนตนมอสมครเลน จ านวน 108 คน ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน จ านวน 47 คน และผปกครองของนกกฬาแบดมนตน จ านวน 204 คน การไดมาซงกลมตวอยางทเปนนกกฬาแบดมนตนมออาชพ ผปกครองของนกกฬาแบดมนตน และนกกฬาแบดมนตนมอสมครเลนผ วจยใชวธการเลอกแบบบงเอญ (Accidental sampling) ส าหรบกลมตวอยางทเปนผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ผวจยใชวธการสมตวอยางอยางงาย (Simple random sampling) ดวยวธการจบฉลาก

เครองมอทใชในกำรวจย เค รองมอท ใ ช ในขนตอนการวจยขนท 3 คอ แบบสอบถามเ กยวกบความส าคญของรายการสมรรถนะในมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน มลกษณะ แบบตรวจสอบรายการ (Check lists) และแบบมาตรประมาณคา (Rating scale) ชนด 4 ระดบ ไดแก มากทสด (ให 4 คะแนน) มาก (ให 3 คะแนน) นอย (ให 2 คะแนน) และนอยทสด (ให 1 คะแนน) ศกษาคณภาพของเครองมอโดยการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) ดวยการหาดชนความสอดคลองระหวางรายการกบวตถประสงค (Index of Item-Objective Congruence : IIOC) (Rovinelli and Hambleton, 1977) โดยใหผทรงคณวฒ จ านวน 3 ทานประเมนความสอดคลอง พบวา มคาดชนเทากบ .90 ในสวนของการตรวจสอบความเทยง (Reliability) ผวจยไดน าแบบสอบถามไปทดลองใชกบกลมตวอยางทไมใชกลมตวอยางจรง จ านวน 30 คน จากนนน ามาหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค ไดคาความเทยง เทากบ .82

กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดน าแบบสอบถามทไดศกษาคณภาพแลวไปสอบถามกลมตวอยาง ทง 4 กลมทสนามฝกซอม และสนามแขงขน และเกบรวบรวมแบบสอบถามกลบคนมา



174

ดวยตนเอง อยางไรกตามส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนบางทานทอยตางจงหวดผวจยไดใชการสมภาษณทางโทรศพท


ความครบถวนสมบรณ แลวน าไปประมวลผลดวยโปรแกรมส าเรจรปทางคอมพวเตอรส าหรบวเคราะหขอมลทางสถต โดยมรายละเอยดการวเคราะหขอมลดงตอไปน 1. ว เคราะหขอมลเ กยวกบลกษณะทางประชากรศาสตรของผ ตอบแบบสอบถามดวยการแจกแจงความถ และหาคารอยละ จากนนน าเสนอผล การวเคราะหขอมลในรปตารางประกอบความเรยง

2. ตรวจสอบความตรงเชงโครงสราง (Construct validity) ของมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis : CFA) ผลกำรศกษำ

ผลการศกษาทไดจากกระบวนการวจยทง 3 ขนตอนมดงตอไปน 1. ขนศกษาสภาพปญหาและความตองการของนกกฬาและผ ฝกสอนกฬา

แบดมนตน พบวา นกกฬาแบดมนตนรบรวาการปฏบตหนาทของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน โดยภาพรวม เปนปญหา โดยดานความรและประสบการณเปนปญหามากทสด และมความตองการดานปรชญาการฝกสอน อยในระดบมากทสด เชนเดยวกบ ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนท รบรวาการปฏบตหนาทของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน โดยภาพรวม เปนปญหา โดยดานดานคณธรรมจรยธรรมเปนปญหามากทสด

2. ขนสรางมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน พบวา มาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนประกอบดวย 6 มต 17 มาตรฐาน และ 74 สมรรถนะ ดงรายละเอยดในตารางตอไปน



175

ตำรำงท 1 มาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน

มต มำตรฐำน สมรรถนะ

ดานการฝกอบรม

ประกอบดวย 2 มาตรฐาน ไดแก 1) มาตรฐานดานการฝกอบรมในหลกสตรเฉพาะทางกฬาแบดมนตน

ประกอบดวย 1 สมรรถนะ ไดแก 1. ไดรบประกาศนยบตรรบรองวาเปนผผานการฝกอบรมเชงปฏบตการในหลกสตรผฝกสอนกฬาแบดมนตนระดบ 1 (ขนพนฐาน) ทไดรบการยอมรบในระดบชาตเปนอยางนอย

2) มาตรฐานดานการฝกอบรมในหลกสตรทเกยวของกบวทยาศาสตรการกฬา

ประกอบดวย 4 สมรรถนะ ไดแก 1. ไดรบประกาศนยบตรรบรองวาเปนผผานการฝกอบรมในหลกสตรทเกยวของกบสรรวทยาการออกก าลงกาย 2. ไดรบประกาศนยบตรรบรองวาเปนผผานการฝกอบรมในหลกสตรทเกยวของกบโภชนาการการกฬา 3. ไดรบประกาศนยบตรรบรองวาเปนผผานการฝกอบรมในหลกสตรทเกยวของกบจตวทยาการกฬา 4. ไดรบประกาศนยบตรรบรองวาเปนผผานการฝกอบรมในหลกสตรทเกยวของกบเวชศาสตรการกฬา



176



ดานความร ประกอบดวย 2 มาตรฐาน ไดแก 1) มาตรฐานดานความรเฉพาะทางกฬาแบดมนตน

ประกอบดวย 9 สมรรถนะ ไดแก 1. อธบาย และสาธตการเลนแบดมนตนทถกตองตามกตกาสากลได 2. อธบายและสาธตทกษะเชงเทคนคทถกตองในการเคลอนทเขาหาลกขนไกในต าแหนงตางๆของสนาม 3. อธบายและสาธตทกษะเชงเทคนคทถกตองในการตลกขนไก 4. วเคราะหและแกไขขอผดพลาดของนกกฬาเกยวกบทกษะเชงเทคนคในการเคลอนทเขาหาลกขนไกในต าแหนงตางๆของสนามได 5. วเคราะหและแกไขขอผดพลาดของนกกฬาเกยวกบทกษะเชงเทคนคในการตลกขนไก 6. สรางและใชเครองมอสอดแนม (Scouting tool) ส าหรบบนทกขอมลการเลนของคแขงขน 7. วางแผนการเลนใหกบนกกฬาของตนโดยการศกษาขอมลการเลนของคแขงขน 8. ปลอยลกขนไกดวยไมแบดมนตนไปยงต าแหนงตางๆของสนามไดอยางแมนย า และควบคมความเรวไดเหมาะสมกบระดบความสามารถของนกกฬา



177


มต มาตรฐาน สมรรถนะ

9. ปลอยลกขนไกดวยมอไปยงต าแหนงตางๆของสนามไดอยางแมนย า และควบคมความเรวไดเหมาะสมกบระดบความสามารถของนกกฬา

2) มาตรฐานดานความรทางวทยาศาสตรการกฬา

ประกอบดวย 4 สมรรถนะ ไดแก 1.ประยกตใชหลกการ/แนวคดทางทางสรรวทยาการออกก าลงกายในการปฏบตงาน 2. ประยกตใชหลกการ/แนวคดทางโภชนาการการกฬาในการปฏบตงาน 3. ประยกตใชหลกการ/แนวคดทางเวชศาสตรการกฬาในการปฏบตงาน 4. ประยกตใชหลกการ/แนวคดทางจตวทยาการกฬาในการปฏบตงาน

ดานประสบการณทางกฬาแบดมนตน

ประกอบดวย 2 มาตรฐาน ไดแก 1) มาตรฐานดานประสบการณการแขงขนกฬาแบดมนตน

ประกอบดวย 1 สมรรถนะ ไดแก 1. เคยปฏบตหนาทในต าแหนงผชวยผ ฝกสอนใหกบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนระดบชาตเปนอยางนอย

2) มาตรฐานดานประสบการณการเปนผชวยผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน

ประกอบดวย 1 สมรรถนะ ไดแก 1. เคยปฏบตหนาทในต าแหนงผชวยผ ฝกสอนใหกบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนระดบชาตเปนอยางนอย



178



ดานจรยธรรม

ประกอบดวย 4 มาตรฐาน ไดแก 1) มาตรฐานดานการใหเกยรตผมสวนเกยวของทกฝายในกฬาแบดมนตน

ประกอบดวย 6 สมรรถนะ ไดแก 1.ใหผมสวนเกยวของทกฝายในกฬาแบดมนตนมสวนรวมในการตดสนใจในเรองทอาจสงผลกระทบตอพวกเขา

2. ดแลเอาใจใส/ปฏบตตอผมสวนเกยวของทกฝายอยางเทาเทยมกน 3. ก าหนดหลกเกณฑการพจารณาทเกยวของกบการคดเลอกนกกฬาใหชดเจนและปราศจากความล าเอยง 4. ชแจงหลกเกณฑการพจารณาทเกยวของกบการคดเลอกนกกฬาใหผมสวนเกยวของทกฝายไดรบทราบ 5. ไมพดดถกความสามารถของนกกฬาและผฝกสอนกฬาแบดมนตนทานอน 6. วากลาวตกเตอนนกกฬาอยางมเหตมผลปราศจากการใชอารมณ และการท ารายรางกาย

2) มาตรฐานดานการฝกสอนอยางมความรบผดชอบ

ประกอบดวย 9 สมรรถนะ ไดแก 1. พยายามพฒนาตนเองไปสการเปนผฝกสอนกฬาแบดมนตนระดบสงสดตามหลกสตรทไดรบการยอมรบในระดบชาต




179

มต มำตรฐำน สมรรถนะ 2. เขารวมการอบรมในหลกสตรทเกยวของกบ

วทยาศาสตรการกฬาอยางตอเนอง 3. แนะน าใหนกกฬาไปปรกษากบผ เชยวชาญเฉพาะดาน ในเรองทตนเองยงมความรไมเพยงพอ 4. ยอมรบการสงตอนกกฬาของตนไปยงผฝกสอนทานอนทมความรความสามารถมากกวา 5. อนญาตใหนกกฬาพกฟนจากอาการปวย/บาดเจบกระทงหายเปนปกตกอนเรมตนฝกซอมใหม 6. อบรมสงสอนใหนกกฬาตระหนกถงผลเสยทอาจเกดขนจากการฝนเลนทงทมอาการบาดเจบ 7. ศกษาจนกระทงแนใจวากจกรรม/แบบฝกทจะน าไปใชกบนกกฬามความเหมาะสมกบอาย ประสบการณ และความสามารถของนกกฬา 8. สอดสอง และหามปรามนกกฬาทใชวาจา/แสดงพฤตกรรมทเปนการคกคามทางเพศนกกฬาคนอนๆในทม 9.ไมใชวาจา และแสดงพฤตกรรมทสอถงเจตนาทางเพศกบผมสวนเกยวของทกฝาย




180


3) มาตรฐานดานความสตยซอในมตรภาพ

ประกอบดวย 5 สมรรถนะ ไดแก 1.ใหขอมลทเปนจรงเกยวกบประวต/ประสบการณทางกฬาแบดมนตนเมอผมสวนเกยวของในกฬาแบดมนตนตองการทราบ 2. ไมพดใสความผมสวนเกยวของทกฝายใหเสอมเสยชอเสยง ถกดหมน หรอ ถกเกลยดชง 3. กลาวยกยองความดความชอบถงบคคลทไดใหการชวยเหลอและสนบสนนการปฏบตงาน 4. ปฏบตตามค ามนสญญาทไดใหไวกบผมสวนเกยวของทกฝายในกฬาแบดมนตน 5. อบรมสงสอนนกกฬาใหตระหนก และเหนคณคาของความซอสตย และความจรงใจ

4) มาตรฐานดานการใหเกยรตกฬาแบดมนตน

ประกอบดวย 6 สมรรถนะ ไดแก 1. ประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกนกกฬา 2. อบรมสงสอนนกกฬาใหตระหนกถงการแสดงความสามารถของตนเองอยางเตมทในขณะแขงขน 3. อบรมสงสอนนกกฬาใหตระหนกถงโทษของการใชสารกระตน 4. อบรมสงสอนนกกฬาใหตระหนกถงโทษของยาเสพตด และเครองดมแอลกอฮอล 5. อบรมสงสอนนกกฬาใหตระหนกถงการใหเกยรตผมสวนเกยวของทกฝายในกฬาแบดมนตน 6. อบรมสงสอนใหนกกฬาตระหนกถงการยอมรบความผดพลาดของตนเอง



181



ดานการสอนกฬา

แบดมนตน

ประกอบดวย 4 มาตรฐาน ไดแก 1) มาตรฐานดานการวางแผนการ

ประกอบดวย 4 สมรรถนะ ไดแก 1. สอน ระบทกษะจ าเปนส าหรบการเลนกฬาแบดมนตนไวอยางชดเจน 2. ก าหนดวตถประสงคของการสอนในแตละครงไวอยางชดเจน 3. เลอกใชวธการประเมนความสามารถของนกกฬาไดตรงตามวตถประสงค ของการประเมน และเหมาะสมกบสถานการณ 4. เลอกใชวธการสอนทสอดคลองกบวตถประสงคของการสอน เหมาะสมกบความสามารถ และจ านวนของนกกฬา

2) มาตรฐานดานการสอสารกบนกกฬา

ประกอบดวย 5 สมรรถนะ ไดแก 1. ชแจงวตถประสงคของการสอนใหนกกฬาทราบกอนเรมตนการสอน 2. ยนอยในต าแหนงและระยะทนกกฬาสามารถไดยนการอธบาย และมองเหนการสาธตอยางชดเจน 3. ใชภาษาทนกกฬาสามารถท าความเขาใจไดงาย 4. สอบถามความเขาใจของนกกฬาเปนระยะๆในระหวางอธบายและสาธต 5. ใหขอตชม (Feedback) แกนกกฬาดวยขอมลทชดเจน และเปนประโยชน



182



3) มาตรฐานดานการใชวธการสอนทเนนนกกฬาเปนศนยกลาง

ประกอบดวย 4 สมรรถนะ ไดแก 1. ใหนกกฬาไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหน และรบฟงความคดเหนของนกกฬาอยางตงใจ 2. ใหนกกฬาไดฝกคดวเคราะห และแกไขขอผดพลาดดวยตนเอง 3. ใชกจกรรมการสอนทเสรมสรางภาวะความเปนผน าแกนกกฬา 4. ใชกจกรรมการสอนทสนบสนนการท างานเปนทม

4) มาตรฐานดานการประเมนผล

ประกอบดวย 5 สมรรถนะ ไดแก 1. ประเมนความส าเรจของนกกฬาโดยพจารณาจากพฒนาการเปนส าคญ 2. ประเมน และรายงานความกาวหนาใหนกกฬาทราบเปนระยะๆ 3. ใหนกกฬาเปนผประเมนตนเอง 4. ใหผมสวนเกยวของทกฝายเปนผประเมนผลสมฤทธของนกกฬา 5. ใหผมสวนเกยวของทกฝายเปนผประเมนการปฏบตงานของผ ฝกสอน



183



ดานความปลอดภย

ประกอบดวย 3 มาตรฐาน ไดแก 1) มาตรฐานดานการเตรยมการเพอรบมอความเสยง

ประกอบดวย 3 สมรรถนะ ไดแก 1. ระบความเสยงตางๆทอาจเกดขนกบตวนกกฬาโดยพจารณาจากสภาพรางกายของนกกฬา กจกรรมทใช สภาพแวดลอม ฯลฯ 2. เลอกใชวธการปองกนความเสยง และวธการใหความชวยเหลอไดอยางถกตองและเหมาะสม 3. จดเตรยมวสด/อปกรณทจ าเปนส าหรบการปฐมพยาบาลเบองตน

2) มาตรฐานดานการใหสภาพแวดลอมทปลอดภยแกนกกฬา

ประกอบดวย 5 สมรรถนะ ไดแก 1. ก าหนดโปรแกรมการฝกซอมโดยค านงถงสภาพอากาศ (1) 2. ก าหนดชวงเวลาส าหรบใหนกกฬาพกดมน าอยางเพยงพอในขณะฝกซอม 3. ใหนกกฬาไดรบการตรวจสภาพรางกายจากผ เชยวชาญทางเวชศาสตรการกฬากอนเขารวมทม/การแขงขน 4. สอดสองดแลอปกรณ/สนามใหอยในสภาพพรอมใชงานทงกอนการฝกซอมและในขณะฝกซอม 5. ใหนกกฬาอบอนรางกาย คลายอน และยดเหยยดกลามเนอทกครงทมการฝกซอม/การแขงขน



184



3) มาตรฐานดานการจดการกบระเบยบวนยของนกกฬา

ประกอบดวย 2 สมรรถนะ ไดแก 1. ก าหนดกฎระเบยบ/ขอตกลงรวมกนของทมโดยเปดโอกาสใหนกกฬามสวนรวมในการแสดงความคดเหน 2. ท าเอกสารชแจงกฎระเบยบ/ขอตกลงรวมกนของทมเปนลายลกษณอกษรพรอมทงใหนกกฬาลงลายมอชอยอมรบ

3. ขนตรวจสอบคณภาพของมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬา

แบดมนตน พบวา โครงสรางมาตรฐาน และโครงสรางมตของมาตรฐานวชาชพส าหรบ ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมความตรงเชงโครงสรางทงหมด เนองจากโครงสรางทงสอง มคาไคสแควร (Chi-Square) ไมมนยส าคญทางสถต (p > .05) คารากก าลงสองเฉลยของเศษเหลอในรปคะแนนมาตรฐาน (SRMR) มคานอยกวา .08 คารากของคาเฉลยก าลงสองของความคลาดเคลอนโดยประมาณ (RMSEA) มคานอยกวา .07 คาดชน การวดความกลมกลน (GFI) มคามากกวา .95 และคาดชนการวดความกลมกลนทปรบคาแลว (AGFI) มคามากกวา .95 อภปรำยผล

การวจารณขอคนพบจากการวจยผวจยใครขอวจารณตามมตของมาตรฐานวชาชพฯ 6 มตไดแก มตดานการฝกอบรม มตดานความร มตดานประสบการณ ทางกฬาแบดมนตน มตดานจรยธรรม มตดานการสอนกฬาแบดมนตน และมตดานความปลอดภย เนองจากผวจยมความคดเหนวามตแตละดานของมาตรฐานวชาชพฯไดอธบายขอบเขตความรบผดชอบของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนซงครอบคลมมาตรฐานแตละดานไวอยางชดเจนแลว ดงท NASPE (2006) ไดกลาวไววา มตทก าหนดขน



185

ในมาตรฐานแหงชาตส าหรบผ ฝกสอนกฬาใชส าหรบจดกลมใหกบมาตรฐานซงชวยสะทอนใหเหนถงความรบผดชอบของผ ฝกสอนกฬาโดยมขอวจารณตามแตละมตดงน มตดานการฝกอบรม ประกอบดวย 2 มาตรฐาน และ 5 สมรรถนะ ซงแนวคดของมตดงกลาวไดก าหนดไววา ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนตองไดรบ การฝกอบรมในหลกสตรเฉพาะทางส าหรบผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน และควรไดรบ การฝกอบรมในหลกสตรทเกยวของกบวทยาศาสตรการกฬา ทงนผ วจยมความคดเหนวาการฝกอบรมเปนกระบวนการหนงทชวยพฒนาความรความสามารถของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนใหเปนมาตรฐานเดยวกน และยงเปนสงทสะทอนใหเหนถงความเปนวชาชพอกดวย ดงท Lyle (2002) ไดกลาวไววา การจดโปรแกรมการฝกอบรมใหกบ ผ ฝกสอนกฬาเปนสงหนงทบงบอกถงการพฒนาทางวชาชพ (Profession) นอกจากนยงสอดคลองกบผลการวเคราะหความตองการของนกกฬาแบดมนตน และผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเกยวกบสมรรถนะทพงประสงคของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ในประเดนความตองการใหผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมการพฒนาความร และความสามารถใน การเปนผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนอยางตอเนองโดยการเขารวมอบรมในหลกสตรเฉพาะทางในกฬาแบดมนตน และหลกสตรทเกยวของกบวทยาศาสตรการกฬา ทพบวา นกกฬาแบดมนตนมความตองการในประเดนดงกลาวอยในระดบมาก และผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมความตองการอยในระดบมากทสด

มตดานความร ประกอบดวยมาตรฐานทงสน 2 มาตรฐาน และ 13 สมรรถนะ ซงแนวคดของมต

ดงกลาวไดก าหนดไววา ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนตองน าความรเฉพาะทางในกฬาแบดมนตน และความรทางดานวทยาศาสตรการกฬามาใชในการปฏบตงาน ทงนผวจยมความคดเหนวาการทผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนน าความรทางดานวทยาศาสตร การกฬามาประยกตใชในการปฏบตงานจะเปนสวนส าคญทชวยใหนกกฬาแบดมนตนไดรบประสบการณ ทางกฬาแบดมนตนทมคณภาพ เชน ไดรบความปลอดภยในการเลนกฬา ไดรบความสนกสนานเพลดเพลนจากการเลนกฬาแบดมนตน เปนตน ดงท NASPE (2006) ได



186

กลาวไววา ความรทางสรรวทยาการออกก าลงกาย (Exercise physiology) และชวกลศาสตร (Biomechanics) เปนพนฐานทส าคญตอผ ฝกสอนกฬาในการน ามาใชออกแบบโปรแกรมการสรางเสรมสภาพทางกายทมประสทธภาพ นอกจากนยงสอดคลองกบผลการวเคราะหความตองการของนกกฬาแบดมนตน และผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเกยวกบสมรรถนะทพงประสงคของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนในประเดนความตองการใหผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนประยกตใชความรทางดานวทยาศาสตรการกฬา ในการปฏบตงาน ทพบวา ทงนกกฬาและผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมความตองการ ในประเดนดงกลาวอยในระดบมากทสด

มต ดานประสบการณทางกฬาแบดมนตน ประกอบดวย 2 มาตรฐาน และ 2 สมรรถนะ ซงแนวคดของมตดงกลาวไดก าหนดไววา ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนควรมประสบการณในการแขงขนกฬาแบดมนตน และ/หรอการเปนผชวย ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ทงนผ วจยมความคดเหนวาประสบการณทผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนไดรบจากการเขารวมการแขงขนและ/หรอการปฏบตงานในฐานะผ ชวย ผ ฝกสอนเปนปจจยหนงทสงผลตอกระบวนการคดทมประสทธภาพของผ ฝกสอน เชน การวเคราะหขอผดพลาดตางๆของนกกฬา การเล อกใชยทธวธในการแขงขน ทเหมาะสม เปนตน ดงท Fleurance and Cotteaux (1999) ไดกลาวไววา ประสบการณ ในฐานะทเปนนกกฬาของผ ฝกสอนกฬาเปนปจจยหนงทส าคญในกระบวนการพฒนาไปสการเปนผ ฝกสอนทเชยวชาญ (Expert coach) เชนเดยวกบ Trudel and Gilbert (2006) ทไดกลาวไววา ผ ฝกสอนกฬาทประสบความส าเรจสวนใหญเคยเปนนกกฬาระดบแขงขนในชนดกฬาทตนเองก าลงฝกสอนอยมากอน ภมหลง(Background) ดงกลาวเปนสาเหตหนงทท าใหผ ฝกสอนกฬาเหลานนเขาใจลกษณะทางเทคนค และกลยทธ รวมถงวฒนธรรมของกฬาชนดนนๆไดเปนอยางด และ International Olympic Committee [IOC] (2015) ทไดกลาวไววา การมประสบการณในการแขงขนกฬาเปนสงหนงทชวยใหผ ฝกสอนกฬามความเขาใจในชนดกฬานนๆอยางถองแทตงแตทกษะขนพนฐาน กระทงถงการใชเทคนค และกลยทธขนสง นอกจากนยงสอดคลองกบผลการวเคราะหความตองการของนกกฬาแบดมนตน และผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเกยวกบสมรรถนะท



187

พงประสงคของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนในประเดนความตองการใหผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมประสบการณในการแขงขนกฬาแบดมนตนในรายการแขงขนระดบชาตและ/หรอนานาชาต ทพบวา นกกฬาแบดมนตนมความตองการในประเดนดงกลาว อยในระดบมากทสด และผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมความตองการอยในระดบมาก

มตดานจรยธรรม ประกอบดวย 4 มาตรฐาน และ 26 สมรรถนะ ซงแนวคดของมตดงกลาวไดก าหนดไววา ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนควรตระหนกถง การใหเกยรตผมสวนเกยวของทกฝายในกฬาแบดมนตน (นกกฬา ผปกครอง ผตดสน ฯลฯ) การฝกสอนอยางมความรบผดชอบ ความสตยซอในมตรภาพ และการใหเกยรตกฬาแบดมนตน ทงนผ วจยมความคดเหนวา การทผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนสามารถสรางความสมพนธอนดใหเกดขนกบนกกฬาแบดมนตน และผมสวนเกยวของทานอนๆไดนนจะชวยใหการท างานของผ ฝกสอนฯเปนไปอยางมประสทธภาพยงขน ดงท Freeman (2015) ไดกลาวไววา สมรรถนะ และความมนใจของนกกฬาขนอยกบประสทธภาพของความสมพนธระหวาง ผ ฝกสอนกฬากบนกกฬา (Coach-athlete relationship) เชนเดยวกบ Coe (1996) ไดกลาวไววา ความสมพนธอนดระหวาง ผ ฝกสอนกฬากบนกกฬาเปนสงทมความสมพนธกบสมรรถนะทางการกฬาในระดบสง และ Jowett and Cockrill (2003) ไดกลาวไววา คณภาพของความสมพนธระหวาง ผ ฝกสอนกบนกกฬาเปนปจจยส าคญทมอทธพลตอความพงพอใจ (Satisfaction) แรงจงใจ (Motivation) และสมรรถนะทสงขน (Improved performance) ของนกกฬา นอกจากนยงสอดคลองกบผลการวเคราะหความตองการของนกกฬาแบดมนตน และ ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเกยวกบสมรรถนะทพงประสงคของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนในประเดนความตองการใหผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมความเคารพและใหเกยรต ผมสวนเกยวของทางกฬาแบดมนตน ทพบวา นกกฬาแบดมนตนมความตองการ ในประเดนดงกลาวอยในระดบมาก และผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมความตองการอยในระดบมากทสด

มตดานการสอนกฬาแบดมนตน ประกอบดวย 4 มาตรฐาน และ 18 สมรรถนะ ซงแนวคดของมตดงกลาวไดก าหนดไววา ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนควร



188

ตระหนกถงการวางแผนการสอน การสอสารกบนกกฬา การใชวธการสอนทเนนนกกฬาเปนศนยกลาง และการประเมนผล ทงนผ วจยมความคดเหนวา ทกษะในการสอสารเปนองคประกอบหนงทมความส าคญอยางยงส าหรบการเปนผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเนองจากนกกฬาจะเรยนรไดชาหรอเรวนนสวนหนงเปนเพราะความสามารถใน การสอสารของผ ฝกสอนกฬาฯ ดงท NASPE (2006) ไดกลาวไววา การสอสารทมประสทธภาพทงการสงขอมล และการรบขอมลเปนสงทจ าเปนส าหรบการเรยนร ของนกกฬา เชนเดยวกบ Martens (2012) ทไดกลาวไววา การฝกสอน (Coaching) เปนสงทเกยวของกบการสอสารทงหมด ผ ฝกสอนกฬาทประสบความส าเรจลวนแต เปนนกสอสารทมความเชยวชาญ สวนผ ฝกสอนทไมประสบความส าเรจโดยบอยครงมไดลมเหลวเพราะขาดความรในกฬานนๆ แตเปนเพราะทกษะในการสอสารของพวกเขาไมด และ IOC (2015) ทไดกลาวไววา ภาษา (Language) เปนสวนหนงทส าคญของการฝกสอนกฬา การสอสารไปยงนกกฬาดวยภาษาทเขาใจงายเปนสงหนง ทสามารถบงชไดถงการเปนผ ฝกสอนกฬาทประสบความส าเรจ นอกจากนยงสอดคลองกบผลการวเคราะหความตองการของนกกฬาแบดมนตน และผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเกยวกบสมรรถนะทพงประสงคของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนในประเดนความตองการให ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนอธบายและสาธตวธการปฏบตใหนกกฬาสามารถเขาใจไดอยางรวดเรว ทพบวา ทงนกกฬาแบดมนตนและผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมความตองการในประเดนดงกลาวอยในระดบมากทสด

มต ดานความปลอดภย ประกอบดวย 3 มาตรฐาน และ10 สมรรถนะ ซงแนวคดของมตดงกลาวไดก าหนดไววา ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน ควรตระหนกถงการเตรยมการเพอรบมอความเสยง การจดสงแวดลอมทปลอดภย แกนกกฬา และการก าหนดระเบยบวนยของนกกฬา ทงนผ วจยมความคดเหนวา การน าหลกการจดการความเสยงมาประยกตใชในการปฏบตหนาทของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนนาจะชวยใหนกกฬาแบดมนตนไดรบความปลอดภยจากการเลนกฬาแบดมนตนดงท Martens (2012) ไดกลาวไววา วตถประสงคของการจดการความเสยงคอการสรางสภาพแวดลอมใหปลอดภยมากทสดเทาทสามารถเปนไปไดส าหรบนกกฬา



189

และหลกเลยงการถกฟองรอง (litigation) เชนเดยวกบ Fuller and Drawer (2004) ทกลาวไววา การจดการความเสยง (Risk management) เปนปจจยส าคญ ในกระบวนการจดการกฬาทมประสทธภาพเนองจากสามารถชวยท านาย (Predict) และหลกเลยงการเกดสถานการณ อนไมพงประสงค (Unpleasant situation) เชน อบตเหต การบาดเจบ การเสยชวต เปนตน และ Beech and Cladwick (2013) ทไดกลาวไววา กฬาสวนใหญลวนมระดบของความเสยง (Risk) ตงแตกอใหเกดอาการบาดเจบเพยงเลกนองจนกระทงถงเปนอบตเหตทรายแรงโดยเฉพาะอยางยงเวลา ทผ เขารวมกจกรรมขาดความระมดระวง ดงนนการท าความเขาใจกบความเสยงจงเปนสงทผ มสวนเกยวของในอตสาหกรรมกฬาตองใหความส าคญ และหาวธการมาใชจดการกบปญหาทอาจเกดขนเหลานน นอกจากนยงสอดคลองกบผลการวเคราะหความตองการของนกกฬาแบดมนตน และ ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนเกยวกบสมรรถนะทพงประสงคของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนในดานความปลอดภยและการปองกน การบาดเจบทพบวา ทงนกกฬาแบดมนตนและผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนมความตองการในประเดนดงกลาวอยในระดบมากทสด ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะส าหรบการน ามาตรฐานวชาชพผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนไปใช 1.1 ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนควรน ามาตรฐานวชาชพฯมาใชเปนแนวทาง

ในการตรวจสอบการท างานของตนเอง และพฒนาตนเองเขาสการเปนผ ฝกสอนกฬาฯทมคณภาพ และไดมาตรฐาน

1.2 นกกฬาแบดมนตน และผปกครอง ควรน ามาตรฐานวชาชพฯมาใชเปนแนวทางในการพจารณาเพอวาจางผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน

1.3 ผบรหารของสมาคม/สโมสรกฬาแบดมนตนควรน ามาตรฐานวชาชพฯมาประยกตใชในการสรางเกณฑการพจารณาเพอวาจาง ประเมนการท างาน และตรวจสอบการท างานของผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน รวมทงน ามาใชเปนแนวทางส าหรบก าหนดกฎระเบยบ/ขอบงคบของสมาคม /สโมสรกฬาทวาดวยการปฏบตงานของ ผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน



190

1.4 องคกรทเกยวของกบการอบรมผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนควรน ามาตรฐานวชาชพฯมาใชเปนแนวทางในการพฒนาหลกสตรการฝกอบรมผ ฝกสอนกฬาแบดมนตน

2. ขอเสนอแนะส าหรบการท าวจยในครงตอไป 2.1 ควรมการวจยเพอปรบปรงมาตรฐานวชาชพส าหรบผ ฝกสอนกฬา

แบดมนตนใหเหมาะสมกบยคสมย 2.2 ควรมการวจยเพอสรางเกณฑการประเมนความสามารถของผ ฝกสอน

กฬาแบดมนตนตามแตละระดบ 2.3 ควรมการวจยเพอสรางหลกสตรผ ฝกสอนกฬาแบดมนตนโดยแบงเปน

ระดบตางๆ 2.4 ควรใชวธวจยเชงคณภาพควบคกบการวจยเชงปรมาณเพอใหได

ขอมลเชงลก เอกสำรอำงอง การกฬาแหงประเทศไทย. 2558. กฬำเพอกำรอำชพ [Online]. professional/index.a

spx, [2558, มนาคม 14] กระทรวงการทองเทยวและกฬา. 2554. แผนพฒนำกำรกฬำแหงชำต ฉบบท ๕

(พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙) [Online]. http:// www.dpe.go.th/2014/home/dwl.p hp?fileid, [2557, ธนวาคม 4]

นภพร ทศนยนา. 2558. อาจารย คณะวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยบรพา . สมภำษณ, [2558, เมษายน 4]

ประพฒน ลกษณพสทธ และณฐวฒ สทธชย. 2556. “การพฒนามาตรฐานวชาชพของผ ฝกสอนกฬา: แบดมนตน”. วำรสำรวชำกำรมหำวทยำลยรำชภฏภเกต. 9 (1): 16-37.



191

สมาคมแบดมนตนแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ. 2558. คะแนนสะสมรนเยำวชน [Online]. http://www.badmintonthai.or.th/index.php?option=c om_attachments&task=download&id=259&lang=en, [2558, มนาคม 8]

ASC. (2001). Quality coaching [Online]. http://www.ausport.gov.au/__data/ass ets/pdf_file/0018/442620/ Quality_Coaching.pdf, [2014, December 3]

BWF. (2015). BWF World Team Rankings [Online]. http://www.bwfbadminton. org/page.aspx?id=18740, [2015, April 10]

Beech, J., and S. Chadwick. (2013). The Business of Sport Management. 2th ed. London : Pearson.

CDO. (1997). Professional standards for dietitians in Canada [Online]. http:// www.cdo.on.ca/en/pdf/publications/ProfessionalStandardsforDietitians.pdf, [2015, July 21]

Coe, S. (1996). The Olympians: A Century of Gold. London : Pavilion. Fleurance, P., and V. Cotteaux. (1999). Construction de l’expertise chez les

entraîneurs sportifs d’athlètes de haut-niveau français [French expert coaches’ construction of expertise] [Online]. http://ir.lib.uwo.ca/cgi/vie wcontent.cgi?article=1056&context=etd, [2016, February 16]

Freeman, W. (2015). Track & Field Coaching Essentials. Illinois : Human Kinetics.

Fuller, C., and S. Drawer. (2004). The Application of Risk Management in

Sport [Online]. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15157119, [2016, February 23]

Gearity, T. B. and A. M. Murray. (2011). Athletes’ experiences of the psychological

effects of poor coaching [Online]. http://www.sciencedirect.com/scie nce/article/pii/S1469029210001457, [2014, December 4]



192

IOC. (2015). Qualities of a Great Sports Coach [Online]. http://www.olympic. org/content/olympic-athletes/athletes-space/entourage/coaches/?tab =coaches-qualifications, [2016, February 20]

Jowett, S., and I. M. Cockrill. [Online]. Olympic medalists’ perspective of the

athlete–coach relationship (Online). http://ac.els-cdn.com/S1469029 202000110/1-s2.0-S1469029202000110-main.pdf?_tid=a74197e8-d84 f-11e5 -8705 -00000aacb35e&acdnat=1456027412_b396 f6 aaa0c01e8723a355fb25719f9f, [2016,February 21]

Lyle, J. (2002). Sports Coaching Concepts : A Framework for Coaches’

Behaviour. London : Routledge. Likert, R. (1932). A technique for the measurement of attitudes. Archives of

Psychology [Online]. http://www.voteview.com/pdf/Likert_1932.pdf, [2016, February 23] Martens, R. (2012). Successful Coaching. 4th ed. Illinois : Human Kinetics. NASPE. (2006). Quality Coaches, Quality Cport : National standards for Sport

Coaches. 2nd edition, Virginia : National Association for Sport and Physical Education.

Rovinelli, R. J. and R. K. Hambleton. (1977). “On the use of content specialists in the assessment of criterion-referenced test item validity”. Dutch

Journal of Educational Research, 2, 49–60. Stufflebeam D. L. and A. J. Shinkfield. (2007). Evaluation Theory, Models,

and Applications. San Francisco : Jossey-Bass. Trudel, P., and W. Gilbert. (2006). Coaching and Coach Education . London :

Sage. Yamane, T. (1973). Statistic: An Introductory Analysis. 3 rd ed. New York :

Harper and Row.



193

บทบำทของมหำวทยำลยรำชภฏสรำษฎรธำนกบกำรรบใชสงคม The Role of Suratthani Rajabhat University in Community Engagement

ชรวฒน นจเนตร1

Chirawat Nitchanet

บทคดยอ การวจยครงน เปนงานวจยเชงนโยบาย ใชระเบยบวธวจยเชงพรรณนา

(Descriptive research) โดยมวตถประสงคเพอศกษาบทบาทของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานในการรบใชสงคม ตามกรอบแนวคดเกยวกบการรบใชสงคม (University Engagement) 12 ดานทผวจยไดสงเคราะหขนจากการประมวลเอกสารและงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ ขอมลทใชในการวเคราะห แบงเปน 2 ประเภทคอ 1) ขอมลปฐมภม (Primary Data) เกยวกบการรบใชสงคมของมหาวทยาลยในมตตาง ๆ จากผ ใหขอมลส าคญ (Key informants) ซงเปนผ บรหารระดบตาง ๆ และอาจารยผสอน ตวแทนอาจารยในสภาวชาการ ตวแทนอาจารยในสภามหาวทยาลย ผน าชมชน ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน และบคลากรอน ๆ ทเกยวของหรอมสวนไดสวนเสยกบภารกจการรบใชสงคม และ 2) ขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนขอมลทไดจากการศกษาเอกสารตาง ๆ เชน แผนยทธศาสตรของมหาวทยาลย รายงานประจ าป รายงานการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลงานของมหาวทยาลยและของผบรหาร สงพมพตาง ๆ เพอศกษาวเคราะหภารกจเกยวกบการรบใชสงคมตามกรอบแนวคดทใชศกษา การเกบขอมลด าเนนการระหวางเดอนมถนายน ถงสงหาคม 2558 จากการศกษาเอกสาร การสมภาษณเชงลก ประกอบการสงเกต การจดบนทก และบนทกเสยง และการสนทนากลม (Focus group discussion) ในการวเคราะหขอมล ผ ว จยไดน า ขอมลมาว เคราะห เปรยบเทยบอยางตอ เนอง (Constant

1 รองศาสตราจารย หลกสตรครศาสตรดษฎบณฑตสาขาภาวะผน าการจดการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน



194

comparative analysis) จดหมวดหมจ าแนกประเภทขอมลอยางเปนระบบดวยการวเคราะหเนอหา (Content analysis) เปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางในคณภาพและคณสมบตของขอมล และท าการวเคราะหอปนย (Analytical induction) ถงประเดนการรบใชสงคมในแตละมต พบผลการวจยดงน ในดานการน าองคกร จะเหนวามหาวทยาลยมทศทางทชดเจนในการรบใชสงคม มการก าหนดวสยทศน แผน ยทธศาสตรและพนทรบผดชอบ แตตวชวดผลส าเรจในการรบใชสงคมยงไมชดเจนเปนรปธรรม มการก าหนดพนทรบผดชอบใหคณะตาง ๆ ตามนโยบาย “หนงคณะ 2 อ าเภอ” การเลอกประเดนการพฒนา (Issues) แตละหนวยงานด าเนนการเองตามความพรอมของตนเอง ระบบและกลไกในการผลกดนนโยบาย การก ากบตดตามยงไมครบวงจร ในดานโครงสรางการบรหาร พบวามหาวทยาลยมผบรหารระดบรองอธการบดรบผดชอบดแลงานดานการบรการชมชน โดยม “งานบรการวชาการพฒนาทองถน” สงกดกองกลาง ส านกงานอธการบด เปนหนวยงานรองรบพนธกจน มคณะกรรมการบรการวชาการทท าหนาทประสานงานและรวบรวมงาน/โครงการ/กจกรรม ของคณะตาง ๆ เพอจดท าแผนการบรการวชาการแกสงคมเสนอสภามหาวทยาลยอนมตงบประมาณเพอไปด าเนนการ แตทกหนวยงานด าเนนการในลกษณะการบรการวชาการแกสงคม (Academic extension) มากกวาแนวคดการรบใชสงคม

ในดานการถายทอดวสยทศนและยทธศาสตรสหนวยงานระดบปฏบต ยงมระบบและกลไกขบเคลอนทไมครบวงจร ขาดแผนปฏบตการทชดเจนและการทบทวนแผนทเปนระบบ ยงไมคอยมการก ากบตดตามและประเมนผลทตอเนอง การปฏบตตามพนธกจรบใชสงคมจงไมคอยปรากฏผลชดเจน โครงการ/กจกรรมสวนใหญจะเปนงานบรการวชาการ ผลงานรบใชสงคมทมอยบางกเปนเรองของความสามารถและความถนดสวนบคคล เนองจากมหาวทยาลยขาดแคลนบคลากรทมความถนด ความสนใจ และประสบการณทจะท างานรบใชสงคม ในดานการจดหลกสตรและระบบการเรยนการสอน พบวาหลกสตรและการจดการเรยนการสอน ไดด าเนนการตามระบบการจดการศกษาตามปกตของมหาวทยาลยโดยทวไป ไมไดมการออกแบบหลกสตรให



195

สนองตอบตอการรบใชสงคมโดยตรง ไมปรากฏลกษณะรายวชาทจดการเรยนรดวยการรบใชสงคม (Service learning) ในหลกสตรตาง ๆ มแตรายวชาฝกงานหรอฝกประสบการณวชาชพ

ในดานการพฒนาอาจารย การก าหนดภาระงาน เงอนไขการปฏบตงาน และการใหความดความชอบ มหาวทยาลยยงไมมการเตรยมบคลากร แผน และมาตรการในการรบบคลากรเขามาปฏบตพนธกจน สวนมากใชวธการสรรหาตามปกต จงขาดแคลนบคคลทมความรความเชยวชาญทพรอมจะปฏบตงานรบใชสงคม ไมมภาระงานและระบบจงใจ (Incentives) ทเปนเงอนไขพเศษในการพฒนาอาจารยเพอรองรบพนธกจการรบใชสงคม ผบรหาร อาจารย และนกศกษามความสมพนธกบชมชนในระดบคอนขางด สวนใหญเปนกรณทเกยวของกบการเรยนการสอนและการบรการวชาการตามแผนงานของมหาวทยาลย ในลกษณะการส ารวจหรอจดเกบขอมลพนฐานของชมชน จดอบรมสมมนาถายทอดความรหรอทกษะตาง ๆ การบรรยายทางวชาการฯ สวนการรบใชสงคมในลกษณะทท างานรวมกนระหวางมหาวทยาลยกบชมชน เชน การวเคราะหปญหาและความตองการของชมชน แลวมาศกษา ทดลอง ปฏบตการ หรอแกไขใหเกดผลกระทบตอชมชนในดานตาง ๆ ยงมนอย ในดานการวจยเพอรบใชสงคม พบวา งานวจยเชงปฏบตการ การวจยแบบมสวนรวม หรอการวจยเชงพนท ซงโจทยวจยตองไดมาจากการประเมนความตองการของชมชน อาศยเครอขายและความรวมมอจากชมชน และมผลกระทบตอสงคม ดานรายได สขภาพ ความเปนอยฯ ยงมนอยเชนเดยวกน

ในดานการสนบสนนทรพยากรจากภายในและภายนอกมหาวทยาลย พบวา มหาวทยาลยมการจดสรรเงนทนอยางเพยงพอในการในสนบสนน สงเสรม และการมสวนรวมในงานรบใชชมชนของนกศกษาและบคลากรในคณะและสาขาวชา สวนใหญจดสรรจากงบประมาณแผนดน มหลายกรณทมหาวทยาลยปฏบตพนธกจรบใชสงคมโดยใชงบประมาณจากหนวยงานภายนอก พนธมตรภายนอกทรวมท างานรบใชชมชนกบมหาวทยาลยอยางจรงจงและมผลงานทเกดกบชมชนจรง ๆ มนอย ทง ๆ ทม



196

ขอตกลงหรอ MOU กบหนวยงานและองคกรตาง ๆ มากมาย การประชาสมพนธเกยวกบการรบใชสงคมกยงไมจรงจงและทวถง

ผลการวจยน าไปสขอเสนอแนะเพอการพฒนาหลายประการคอมหาวทยาลยตองเรงพฒนาศกยภาพในการท างานรบใชสงคมใหเกดผลกระทบตอสภาพความเปนอยทดของคนในทองถนเปาหมาย ปรบแผนปฏบตใหเปนรปธรรมและมมาตรการก ากบตดตามการท างานรบใชสงคมอยางจรงจง ผบรหารตองสรางความตระหนกและความรบผดชอบในการรบใชสงคมแกทกฝายในมหาวทยาลย สรางระบบจงใจและพฒนาอาจารยและพนกงานใหมทกษะและความช านาญในการท าวจย โครงการพฒนา และงานบรการรบใชสงคม ตลอดจนจดการเรยนการสอนในรายวชาตาง ๆ ใหเชอมโยงกบการรบใชสงคมในแตละดาน ใหสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของคนในชมชนอยางแทจรง โดยการก ากบตดตามผลอยางใกลชด การรวมมอกบพนธมตรภายนอกมหาวทยาลยตองเนนไปทการวจยเพอแกปญหาหรอตอบสนองความตองการของชมชน และแสวงหาทรพยากรสนบสนนการด าเนนงานจากภายนอกเพมขน

ค ำส ำคญ : การรบใชสงคม มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน

Abstract

The objective of this descriptive research was to identify the role of Suratthani Rajabhat University in community engagement. The conceptual framework for monitoring university engagement performance based on 12 aspects according to the literature reviewed, namely : mission and purpose, administrative leadership, supporting structure, curriculum design (teaching and learning), staff role and reward, community-engaged research, academic extension, cultural conservation and promotion, community voice, resource allocation, public relation, and partnership. The secondary data were collected by documentary analysis of university strategic plan, annual reports, quality assessment reports and related documents while primary data were collected



197

by using in-depth interview of key informants and focus group discussion among various stakeholders in and outside university. Data were performed through constant comparison, analytical induction of the contents. The findings were as follows :

The university had clear vision and mission in community engagement and cascaded to strategic plan of all faculties and institutions. However, the key indicators of engagement success were not quite clear both in issues and area focus. The engagement policy “one faculty, two districts” was randomly assigned to each faculty to be responsible for engagement projects in those areas. The engagement administrative structure was not quite conducive to the mission. The engagement mission was under vice president in academic service affair, academic service board and academic service division for community development as a secretariat unit. Most of curriculum and courses in programs of study in each faculty had not been designed for service learning although there were apprentice or practicum courses for students to have experiences in community work in their fields of study. Most of projects and activities delivered to the communities and organizations were academic service or extension (i.e. short-course training , seminar, lecture, exhibitions), not community engagement work which bring about change or impact on occupation, standard of living, health, environmental improvement, or sustainability development of the local people as well as most researches findings or results could not bring into practice to develop community welfare. There were just few researches that could make change in aforementioned benefits of the localities.

The findings suggested that the university should develop more potential for community engagement to enhance the welfare of local people



198

and the benefit of targeted communities with possible and powerful action plan and active follow-up. The administrators should express of and calls for community engagement commitment from everybody in the university. The faculty staffs have to be induced and trained in a detailed treatment of community-based research, result-based academic extension, discussed in the overall context of community-university engagement and adopt service learning into most of course syllabus. The administrators also need to redesign processes of community-university engagement, including the development of structures and staffs for the support of community-based research and community-based learning (CBL). The implementation of engaged projects or activities must have been reorganized and followed up closely. Effective partnership management has to be associated with increased research on a community issue, problem, or need, improved service outcomes for clients and with increased funding for community engagement.

Keyword : Community development, Suratthani Rajabhat University บทน ำ

ระบบการศกษาของประเทศตาง ๆ ในโลกนจ าแนกตามระดบตงแตระดบอนบาล ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษาซงเปนการศกษาระดบหลงมธยมศกษา (Higher education or tertiary education) เปนการศกษาระดบสงสดของระบบ จดเดนหรอภารกจหลกของมหาวทยาลยทแตกตางจากสถาบนการศกษาในรปอนนนอยทความเปนเลศทางวชาการ (Academic excellence) คณสมบตประการน บงชวาภารกจหลก (Mission) ของมหาวทยาลยนนมงสนองและเสรมสรางความครบถวนสมบรณของวชาการสากลและชมชนวชาชพ (Universal academic or professional community) ควบคไปกบการรบใชสงคมทสถาบนนนสงกดอย ตามนยดงเดมของค าวา university ซงมาจากรากเดยวกนกบค าวา universal กคอความเปน



199

สากล (ปฐม มณโรจน 2545 : 5-6) มหาวทยาลยจงไมใชมหนาทหรอภารกจเพยงแคสอนวชาการหรอวชาชพเพยงอยางเดยว

พระราชบญญตจดตงมหาวทยาลยของไทยสวนใหญ บญญตไววา “ใหมหาวทยาลยมวตถประสงคในการใหการศกษา สงเสรมวชาการและวชาชพชนสง มภารกจท าการสอน ท าการวจย ใหบรการทางวชาการแกสงคมและการท านบ ารงศลปะและวฒนธรรม” มบางแหงเพมภารกจดาน “การปรบแปลงถายทอดและพฒนาเทคโนโลย” หรอ “ผลตครและสงเสรมวทยฐานะคร” เปนภารกจทหาแลวแตเปาหมายเฉพาะของมหาวทยาลยนน ๆ งานรบใชสงคมเปนสวนหนงของภารกจดานการใหบรการทางวชาการแกสงคม จง เ ปนหนงในสห รอหาของพนธกจหลกของมหาวทยาลย

มหาวทยาลยราชภฎซงถอวาเปนสถาบนการศกษาเพอชมชนทองถน มอย 40 แหงทวประเทศ ยดถอปรชญาการศกษาเพอการพฒนาทองถนเปนหลก และบางแหงมศกยภาพในการพฒนางานวชาการ งานวจยทเกยวกบชมชนทองถนและกระบวนการเสรมสรางความเขมแขงใหกบชมชนทองถน มการจดองคกรภายในมหาวทยาลยเพอพฒนาชมชนทองถนโดยเฉพาะ นโยบายการพฒนาอดมศกษาในแตละระยะกปรากฏประเดนทเกยวกบมหาวทยาลยราชภฏกบการพฒนาชมชนทองถนอยเสมอ ประกอบกบหลงจากมวกฤตทางการเมองและสงคมเกดขน กไดมขอเรยกรองสวนหนงของสงคมทแสดงความคาดหวงตอสถาบนอดมศกษาทจะพาชาตออกจากว กฤต นายกรฐมนตร จงไดมอบหมายใหกระทรวงศกษาธการ โดยส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) จดประชมระดมความคดเหนของผบรหารจากมหาวทยาลยของรฐ มหาวทยาลยในก ากบของรฐ มหาวทยาลยราชภฎ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล มหาวทยาลยเอกชนและวทยาลยชมชน ในหวขอ“รวมสรางประเทศไทยนาอยโดยสถาบนอดมศกษา” เมอวนท 2 สงหาคม 2553 ณ คอนเวนชนเซนเตอร เมองทองธาน จงหวดนนทบร ซงทประชมไดมความเหนพองกนวาสถาบนอดมศกษา จะตองรบใชสงคมในดานการสรางองคความรการผลตก าลงคนของชาต การบรการวชาการ



200

และการรวมแกปญหาวกฤตของชาต (www.stat.mua.go.th/OUOP/file/opou_ paint/php)

ส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา ไดประมวลและสงเคราะหขอมลจากการ

ประชมใหเปนแนวทางการปรบปรงระบบการศกษาโดยสถาบนอดมศกษา เพอสรางความเปนธรรมและลดความเหลอมล าทางสงคม รวบรวมจดท าเปน “แนวทางการสงเสรมอดมศกษารวมสรางประเทศไทยนาอย” โดยจะมสถาบนอดมศกษาในสงกดและในก ากบ ทงของรฐและเอกชน 168 แหงทวประเทศ เปนแนวรวมในการขบเคลอนใหเปนรปธรรมสสงคมตามเปาประสงค คอสงเสรมบทบาทสถาบนอดมศกษาใหมความรบผดชอบตอสงคม และรวมเปนแกนหลกของแตละพนทในกระบวนการสรางความเปนธรรมและลดความเหลอมล าทางสงคม โดยการพฒนาใหมสายงานวชาการรบใชสงคม (Social impact) พฒนาระบบการผลตก าลงคนของประเทศทมอดมการณเพอสวนรวมและมความเปนพลเมอง บรการวชาการทมาจากการมสวนรวมของชมชนทองถนและสอดคลองกบแผนพฒนาพนท

แนวคดของพนธกจมหาวทยาลยเพอสงคม (University Engagement) เปนจดเปลยนของการท างานกบสงคมของมหาวทยาลยโดยทวไป ซงเดมด าเนนการอยในรปแบบของงานบรการวชาการ (Service) และงานอาสาสมคร (Volunteering) เปนหลก ไปสการท างานรวม (engagement) กบภาคในพนทในลกษณะเชงสถาบน ทเปนหนสวนระยะยาว (Long-term partnership) และหวงทจะใหมหาวทยาลยเปนผมสวนไดสวนเสย (stakeholders) อยางแทจรงของชมชนหรอสงคมในพนท พนธกจนจะเปนการเชอมโยงระหวางภารกจหลกทกภารกจของมหาวทยาลย ไดแก การผลตบณฑต การวจย การบรการวชาการ และการท านบ ารงศลปวฒนธรรม เขาดวยกนอยางมยทธศาสตรและเปนระบบ และสงเสรมใหเกดความรวมมอของทกภาคสวนทงในระหวางมหาวทยาลยดวยกนเองและระหวางมหาวทยาลยกบหนวยงานในมหาวทยาลย จากความส าคญของพนธกจมหาวทยาลยเพอสงคมดงกลาว หลายหนวยงานในประเทศไทยจง รวมกนจดตง เค รอขายมหาวทยาลยเพอสงคม



201

(Engagement Thailand–EnT) ขน เพอเปนพนทกลางในการแลกเปลยนประสบการณ การท างานวชาการเพอสงคม การพฒนาระบบบรหารจดการ ตลอดจนเปนจดประสานความรวมมอระหวางมหาวทยาลยทสนใจพนธกจเพอสงคมทงในประเทศและตางประเทศ (www.engagementthailand.org) และมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานกเปนสถาบนหนงทเปนสมาชกของเครอขายน ประกอบกบมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานไดประกาศเจตนารมณไวอยางชดเจนวา เปนมหาวทยาลยแหงการรบใชชมชนทองถน โดยปฏบตภารกจดงกลาวมานบ 40 กวาปผวจยจงมความประสงคทจะศกษาบทบาทและด าเนนงานทผานมาของมหาวทยาลยวาไดปฏบตภารกจในการรบใชชมชนทองถนในดานใดบาง มากนอยเพยงใด และไดรบผลส าเรจในระดบใด

วตถประสงคของกำรวจย

1. เพอศกษาบทบาทการรบใชสงคมของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน

ในชวง 5 ทผานมา

2. เพอเสนอแนะแนวทางและวธการรบใชสงคมของมหาวทยาลยภฏสราษฎร

ธานในระยะตอไป

ควำมส ำคญของกำรวจย ผลการวจยชวยใหทราบสภาพปจจบนเกยวกบการรบใชสงคมในดานตาง ๆ

ของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน และขอเสนอแนะทสามารถน าไปใชในการทบทวนหรอก าหนดทศทางการพฒนามหาวทยาลยใหสอดคลองกบปรชญาและคานยมหลกเกยวกบการรบใชชมชนทองถน เพอน าไปสการเสรมสรางชมชนใหเขมแขงและยงยนตอไป ขอบเขตของกำรวจย

ศกษาบทบาทการรบใชสงคมของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานในชวง 5 ปทผานมา ตามตวชวดในกรอบแนวคดของการวจย ประกอบดวย การก าหนดทศทางขององคกร โครงสรางการบรหาร การถายทอดวสยทศนและยทธศาสตรสหนวยงานระดบปฏบต การจดหลกสตรและระบบการเรยนการสอน การพฒนาอาจารย เงอนไข



202

ภาระงานและการใหความดความชอบ การมสวนรวมของอาจารยและนกศกษาในการรบใชสงคม การบรการวชาการแกสงคม การวจยเพอรบใชสงคม การรบใชสงคมดานศลปวฒนธรรม การสอสารประชาสมพนธ การสนบสนนทรพยากรจากภายในและภายนอกมหาวทยาลย และการรวมมอกบพนธมตรภายนอก

นยำมศพทเฉพำะ

ในการวจยครงน ใชนยามค าวา การรบใชสงคมของมหาวทยาลย (University Engagement) ของเครอขายพนธกจสมพนธมหาวทยาลยกบสงคมแหงประเทศไทย (Engagement Thailand) ซงหมายถงการท างานเชงวชาการรวมกนระหวางมหาวทยาลยกบสงคมในพนธกจหลกทกดานของมหาวทยาลย บนหลกการพนฐาน 4 ประการ ไดแก 1) รวมคดรวมท าแบบหนสวน (Partnership) 2) เกดประโยชนรวมกนแกผ เกยวของทกฝาย (Mutual benefit) 3) มการใชความรและเกดการเรยนรรวมกน (Scholarship) และ 4) เกดผลกระทบตอสงคมทประเมนได (Social impact) เปนความรวมมอของสถาบนอดมศกษากบชมชนภายนอกทกวางขน ตงแตระดบทองถน ภมภาค/รฐ ประเทศ และระดบโลกเพอแลกเปลยนองคความรและทรพยากรทเปนประโยชนรวมกนในลกษณะของหนสวนและการตอบแทนซงกนและกน

เอกสำรงำนวจยทเกยวของ

เค รอขายพนธ กจสมพน ธมหาวทยาลยกบส งคมแหงประ เทศไทย (Engagement Thailand) ไดอธบายความหมายของ “University Engagement” ไววา เปนการท างานเชงวชาการรวมกนระหวางมหาวทยาลยกบสงคมในพนธกจหลกทกดานของมหาวทยาลย บนหลกการพนฐาน 4 ประการ ไดแก 1) รวมคดรวมท าแบบหนสวน (Partnership) 2) เกดประโยชนรวมกนแกผ เกยวของทกฝาย (Mutual benefit) 3) มการใชความรและเกดการเรยนรรวมกน (Scholarship) และ 4) เกดผลกระทบตอสงคมทประเมนได (Social impact) (www.engagementthailand.org) โดยมหาวทยาลยตองก าหนดเรองพนธกจสมพนธมหาวทยาลยกบสงคมไวในระบบก ากบดแล นโยบาย และแผนการด าเนนการ งบประมาณ หลกสตร รวมถงวถชวตในมหาวทยาลย ในการท าวจย



203

รวมกนนน ตองรวมกนพฒนาโจทยและวธการทครอบคลมทงในเชงวชาการและประเดนของสงคม การบรณาการกบการเรยนการสอนกตองเชอมโยงกบเปาหมายในการเรยนรของนกศกษา และตองสอดคลองกบความตองการของสงคม

มหาวทยาลยและสงคมท างานรวมกนในการตดตามความรวมมอ วดผลกระทบ ประเมนผลลพธ และปรบปรง/พฒนากจกรรมทท ารวมกน เปาหมายส าคญคอ การเปลยนแปลงสงคมไปในทางทดขน และสรางพลเมองทด (Engaged citizens) ซงรวมถงนกศกษา บณฑต และบคลากรของมหาวทยาลย

จฬาลงกร ณมหาว ทยาลย กล า วถ งกา ร รบใ ช ชม ชน (Community Involvement) วาเปนกจกรรมดานการมสวนรวมในการสนบสนนชมชนหรอความผดชอบตอสงคมและการสรางความเขมแขงยงย นแกชมชน (University Social Responsibility and Sustainability) โดยทมหาวทยาลยเขาไปด าเนนการในชมชนเพอชวยใหประชาชนปรบปรงมาตรฐานการด ารงชวต แกปญหาของทองถน และสรางผลกระทบทางบวกใหแกสงคมในวงกวาง โดยมโครงการสรางเสรมส านกสาธารณะและชมชนเขมแขง เชน โครงการ 5 ส (เพอเสรมสรางสขภาพในชมชนสยามสแควร สวนหลวง สามยาน สลม และสวนลมพน (เชน เรองอาหารปลอดภย สขภาพผสงอาย การเสรมสรางสขภาพชองปากในโรงเรยนประถมศกษา) เปนตน (นรนทร หรญสทธกล, 2557)

มหาวทยาลยเชยงใหมแบงงานการรบใชสงคม (University Engagement) ออกเปน 7 ดานคอ ดานชมชน (University–community engagement) ดานวฒนธรรม (University–cultural engagement) ดานศษยเกา (University–alumni engagement) ดานการปกครองสวนทองถน (University–local government engagement) ดานอตสาหกรรม (University–industrial engagement) ดานความสมพนธระหวางประเทศ (University–international engagement) และดานความสมพนธระหวางมหาวทยาลย (University–intrauniversity engagement) ตวอยางเชน ในดานการรบใชชมชน มการพฒนาพนทในเขตรบผดชอบ เชน พราวโมเดล อมกอยโมเดล ชมชนรอบมหาวทยาลย ไดแก เทศบาลสเทพ เทศบาลแมเหยะ เทศบาลชางเผอก ชมชนศรบวบานและเทศบาลนมมานเหมนทร เปนตน หรอในดานการรวมมอกบภาคอตสาหกรรม มการจดสหกจ



204

ศกษา (Co-operation education) การพฒนากาซชวมวล (Biogas) ไบโอดเซล (Biodiesels) ผาไหม (Silk company) เครองเงน (Silver Company) เซรามก (Ceramic Company) และการทองเทยว (Tourism) (งานประชาสมพนธ กองกลาง มหาวทยาลยเชยงใหม. 2556)

มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถซงรบนโยบาย “1 มหาวทยาลย 1 จงหวด” ของ สกอ. มาด าเนนการพฒนาทองถนในเชงพนท ไดเรมจากการจดด าเนนโครงการพฒนาต าบลสขภาวะและจงหวดนาอยจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เกดการพฒนาต าบลสขภาวะในชวงแรก 30 ต าบล และขยายผลเตมททงจงหวด เชอมโยงการท างานจากเปาหมายระดบต าบลสวสยทศนการพฒนาของจงหวด และสรางความส าเรจดานอน ๆ ทเกดขนในทองถน เชน โครงการการบรหารจดการขยะ ของต าบลหาดสองแคว อ าเภอตรอน จงหวดอตรดตถ ทเมอกอนมแตขยะ ปจจบนไมมแมแตถงขยะใหทง เพราะขยะมมลคาและประโยชน อกตวอยางหนง คอ ปญหากลนเหมนของมลววและแมลงวน จงเกดโครงการมหาวทยาลยววขน ทสามารถน ามลวว มาสรางมลคา ผลตป ยลดตนทนการเกษตร และน ามาผลตแกสหงตมส าหรบครวเรอนเพมคณภาพชวตไดอกดวย เปนตน

ในตางประเทศ มแนวคดเรองการรบใชสงคมของมหาวทยาลยมานานแลว ในสวนของนยามการรบใชชมชน (Community Engagement) นน มลนธคารเนกเพอความกาวหนาดานการสอน (the Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching) อธบายวาเปนความรวมมอของสถาบนอดมศกษากบชมชนทมขอบเขตใหญขนตงแตระดบทองถน ภมภาค/รฐ ประเทศ และระดบโลกเพอแลกเปลยนองคความรและทรพยากรทเปนประโยชนรวมกนในลกษณะของการเปนหนสวนและการตอบแทนซงกนและกน การรบใชชมชนสามารถเกดขนไดทงในบรบทของการเรยนการสอน การวจย และการบรการวชาการแกสงคม ตวอยางของการรบใชชมชนดานการวจยและการใหทนสนบสนนจะรวมถงการวจยแบบมสวนรวมทใชชมชนเปนฐาน การวจยทเนนการปฏบตจรง การรบใชชมชนในดานการเรยนการสอนอาจรวมถงการเรยนรทอาศยฐานชมชน การเรยนรทเนนการปฏบตจรง และการเรยนรทเปนการบรการชมชน



205

สวนการบรการชมชนอาจรวมถงการท าประโยชนใหสงคม โดยเนนการปฏบตจรง พนธะตอประชาชนหรอกจกรรมสาธารณะ (Civic engagement) และการออกไปตงศนยบรการตาง ๆ (Outreach) (http:/louiseville.edu/communityengagement/)

ตวบงชเกยวกบกำรรบใชสงคมของมหำวทยำลย

สถาบนตาง ๆ ไดมการจดท าหรอก าหนดตวบงชเพอใชวดการรบใชสงคม เปนแนวทางในการด าเนนงานของมหาวทยาลย ซงมลกษณะทแตกตางกนไป เชน Indicators of Engagement ของมหาวทยาลยเวสเทรนคาลฟอรเนย (Western California University) ก าหนดไว 13 ดาน (Hollander, Saltmarsh and Zlotkowski. 2002) ดงน

1. พนธกจและเปำประสงค (Mission and Purpose) มหาวทยาลยตองประกาศพนธกจทชดเจนเกยวกบในการจดการศกษาใหผ เรยนไดมสวนรวมกบชมชน/สงคมอยางตอเนองตลอดชวต ค าประกาศนตองสะทอนระบบคณคาของมหาวทยาลยอยางเปดเผยและใชในการชแจงและสนบสนนสงเสรม ทบทวน และประเมนการจดกจกรรมสาธารณะและกจกรรมการพฒนาชมชนทงในและนอกมหาวทยาลย สมาชกทกคนในมหาวทยาลยตองตระหนก ผกพน และรสกเปนเจาของพนธกจดงกลาว

2. ภำวะผน ำทำงกำรบรหำรและทำงวชำกำร (Academic and Administrative Leadership) ผบรหาร (อธการบด คณบด) รวมทงคณะกรรมการสภามหาวทยาลย (Trustees) ใหการสนบสนนหนวยงานตาง ๆ ในการจดกจกรรมสาธารณะ การบรการและการพฒนาสงคมทงดวยวาจาและการกระท าอยางชดแจง มบทบาทชวยเหลอ ผลกดนและชวยใหมหาวทยาลยธ ารงรกษาและขยายงานดานการบรการชมชนและการพฒนาสงคมอยางจรงจงใหเกดความยงยน และถอวามหาวทยาลยเปนหนสวนทส าคญในความพยายามทงหลายทจะพฒนาชมชนและสงคม และผนวกรวมกจกรรมการเรยนการสอนและการบรการวชาการทมงรบใชสงคมเขาไปในแผนกลยทธดานวชาการของมหาวทยาลย

3. สำขำวชำ ภำควชำ และงำนสหวทยำกำร (Disciplines Departments and Interdisciplinary Work)หลกสตรทงหลายตองเปดโอกาสใหมการเรยนการสอนท

http://www.wcu.edu/#mission

http://www.wcu.edu/#interdisciplinary

http://www.wcu.edu/#interdisciplinary



206

ใชชมชนเปนฐาน นกศกษาตองไดรบโอกาสในการฝกปฏบตงานในชมชนทงในรายวชาการศกษาทวไป และสาขาวชาของตน ไดรบประสบการณตรงในกจกรรมการประชมกลม การอภปราย กลมสนทนา และการเรยนรายวชาทเนนปญหาของชมชนและเนอหาวชาทเรยน หนวยงานทางวชาการ (คณะ ภาควชา ฯ) ตองเปนหนสวนหรอเจาของกจกรรมชมชน ไมใชภาระของอาจารยผสอนแตละคน

4. กำรเรยนกำรสอน (Teaching and Learning) มหาวทยาลยตองยนยอมใหมการน าเนอหาสาระในรายวชาทเปดสอนไปสชมชนและใหคณะวชามอสระเพยงพอทจะน ายทธศาสตรทใชชมชนเปนฐานไปด าเนนการ มการบรณาการมมมองดานประวตศาสตรและวฒนธรรมของงานพฒนาชมชน (community-based work) เขาไปในกจกรรมตามหลกสตรและกจกรรมนอกหลกสตร การปฏบตงานในชมชนตองเปดโอกาสใหนกศกษาไดแสวงหาความร พฒนาทกษะการคดวเคราะห และท าความเขาใจปญหาของชมชน ความรและความเชยวชาญดานชมชนถอเปนสวนประกอบทส าคญในการเรยนของนกศกษาทจะตองมสวนรวมกบชมชนในประสบการณทมคณคาและน าไปผนวกไวในหลกสตรไดหลายลทาง คณะวชาและผบรหารตองใหความส าคญกบการเรยนรจากประสบการณวาจะน าไปสวธการสรางความรและความเขาใจในประเดนตาง ๆ อยางเปนทยอมรบในวงวชาการ

5. กำรพฒนำอำจำรยในคณะวชำ (Faculty Development) มหาวทยาลยจดใหคณะวชามโอกาสทเออตอวธการสอนและการปฏบตทเกยวของกบการเรยนรการใหบรการและการศกษาทอาศยชมชนเปนฐานอยางสม าเสมอ มการพฒนากลไกทจะชวยใหคณะวชาสนบสนนซงกนและกนในการเรยนรทจะออกแบบและน าเอาการเรยนการสอนและรายวชาทใชชมชนเปนฐานไปสการปฏบต มทนอดหนนในการพฒนาหลกสตร มการลดภาระงานสอน มคาใชจายในการเดนทางไปอบรมสมมนาระดบภมภาคและระดบชาต เพอสงเสรมความสามารถในการใหบรการรายวชาทรบใชชมชนหรออาศยชมชนเปนฐานใหมคณภาพ

6. บทบำทและสงตอบแทนของคณำจำรย (Faculty Roles and Rewards) การก าหนดเวลาท างาน หยดงาน การเลอนต าแหนง เงอนไขการด ารงต าแหนง ไดรวม

http://www.wcu.edu/#facdev

http://www.wcu.edu/#facroles

http://www.wcu.edu/#facroles



207

เอาเอาผลงานทเกดจากกจกรรมรบใชสงคมและการไดรบทนอดหนนไวดวย มการกระตนใหภาควชา/คณะวชารวมเอาความสนใจและประสบการณการท างานรบใชชมชนเปนเกณฑหนงในการรบบคลากรเขาท างานในคณะ

7. โครงสรำงและทรพยำกรสนบสนน (Support Structures and Resources) คณะวชาและนกศกษาไดรบแจงใหทราบถงทรพยากรทสามารถจะใชในกจกรรมการรบใชชมชนทมหาวทยาลยมอย โดยมการด าเนนการอยางมประสทธภาพในการปฐมนเทศนกศกษาและอาจารยทกครง มแบบฟอรม และแนวปฏบต (Procedures) ตาง ๆ ทใชส าหรบงานบรการชมชนอยางครบถวน จดก าหนดการตาง ๆ ใหยดหยนและมทางเลอกส าหรบนกศกษาและอาจารยไดด าเนนการอยางสะดวก และมหนวยงานกลางหรอศนยบรการทด าเนนการเคยงคไปกบกจกรรมวชาการและภารกจการเรยนการสอนทใชชมชนเปนฐาน

8. กำรจดสรรงบประมำณและทรพยำกรภำยในสถำบน (Internal Budget & Resource Allocations) มการจดสรรเงนทนอยางเพยงพอในการในสนบสนน สงเสรม และการมสวนรวมระดบลกในงานรบใชชมชนของนกศกษา และบคลากรในคณะวชา น าเอาทรพยากรทมอยมาใชในการสรางความเขมแขงของกจกรรมสาธารณะและงานรบใชชมชนอยางสม าเสมอ โดยการจดสรรทรพยากรใหกบกจการดงกลาวเปนอนดบแรกๆ มการจดหาบคลากรทท างานระยะยาว (Long-term staff) อยางเพยงพอเพอสนบสนนกจกรรมพฒนาสงคม รวมทงจดหาพนทท างาน (Office space) ใหแกบคลากรดงกลาวอยางเหมาะสม

9. เสยงสะทอนจำกชมชนหรอกำรมสวนรวมของชมชน (Community Voice) มหาวทยาลยมการเชญผมความรและสบทอดประวตศาสตรทองถนมาแลกเปลยนประสบการณกบนกศกษาและคณาจารย ชมชนทองถนมสวนรวมอยางสม าเสมอและในระดบลกตอการก าหนดบทบาทและอทศตนตอการเรยนการสอนทเนนชมชนเปนฐาน มบทบาททส าคญในการชวยก าหนดทศทางหรอรปแบบความรวมมอระหวางชมชนและมหาวทยาลย

http://www.wcu.edu/#supportstructures

http://www.wcu.edu/#budget

http://www.wcu.edu/#budget

http://www.wcu.edu/#voice



208

ชมชนมตวแทนอยในคณะกรรมการตาง ๆ ของมหาวทยาลยในสวนทเกยวของ ใหขอมลปอนกลบในการพฒนาและธ ารงรกษากจกรรม/โครงการพฒนาสงคมและรบใชชมชนแกมหาวทยาลยและมสวนรวมในการก าหนดแผนกลยทธของมหาวทยาลย

10. กำรจดสรรทรพยำกรจำกภำยนอก (External Resource Allocation) มหาวทยาลยชวยเหลอชมชนในการสรางสภาพแวดลอมการเรยนรทดส าหรบนกศกษาทไปปฏบตงานในชมชน และชวยใหสามารถเขาถงทรพยากรทางปญญา ทรพยากรทางเทคนค และทรพยากรมนษยในมหาวทยาลยไดสะดวก จดทรพยากรใหสะดวกตอความพยายามในการพฒนาชมชนในทองถนใกลเคยง (Local neighborhoods) ออกแบบกลไกในมหาวทยาลยและพฒนาใหสามารถตอบสนองทงภายในสถาบนและชมชนทองถน เชน การใชอาคารรวมกน

11. กำรประสำนงำนดำนกจกรรมชมชน (Coordination of Community-Based Activities) มหาวทยาลยไดประสานงานเกยวกบกจกรรมชมชนระหวางกจกรรม /โครงการทางวชาการ กจกรรมรวมหลกสตร และกจกรรมนอกหลกสตรเปนอยางด ชวยใหหนสวนในชมชนเขาใจ เขาถง และขบเคลอนกจกรรมตาง ๆ เพอชมชนได เชน การเรยนรการใหบรการ การฝกงาน รายวชาทเนนฐานชมชน

12. ภำคในกำรสงเสรมกำรเสวนำสำธำรณะ (Forums for Fostering Public Dialogue) มหาวทยาลยแสดงบทบาททชดเจนและไดผลดในการอ านวยความสะดวกในการจดเวทเสวนาในประเดนตาง ๆ ทส าคญตอชมชน ชวยชกน าใหผมสวนไดสวนเสยจากภาคสวนตาง ๆ ในชมชนมารวมวงเสวนา

13. เสยงของนกศกษำหรอกำรมสวนรวมของนกศกษำ (Student Voice) นกศกษามสวนรวมเปนกรรมการส าคญตาง ๆ ของมหาวทยาลย โดยเฉพาะในคณะทมการตดสนใจเกยวกบเรองบคลากร (Personnel decision)

มหาวทยาลยจดสถานทใหนกศกษาไดอภปรายแลกเปลยนในประเดนส าคญ ๆ ทเกยวของกบตวเขาเองและชมชนของนกศกษา คดเลอกและฝกผน านกศกษาใหท างานกบคณะและหนสวนในชมชน สรางเสรมแนวคดและทกษะทจ าเปนส าหรบการปฏบตงานในชมชนในปแรก ๆ ทเขามาเรยน และยอมรบการรณรงคทเปนปากเปนเสยง

http://www.wcu.edu/#externalresource

http://www.wcu.edu/#activities

http://www.wcu.edu/#activities

http://www.wcu.edu/#forums

http://www.wcu.edu/#forums

http://www.wcu.edu/#studentvoice



209

แทนกลมตาง ๆ (Advocacy campaigns) ทรเรมโดยนกศกษาวาเปนรปแบบการรบใชสงคมทชอบธรรม

สวนคณะกรรมาธการเคลลอกวาดวยอนาคตของมหาวทยาลยแหงรฐและมหาวทยาลยทไดรบจดสรรทดน (The Kellogg Commission on the Future of State and Land-Grant Universities) ไดตพมพรายงานเรอง “มหาวทยาลยทรบใชสงคม” โดยน าเสนอแหลงขอมลจากตารางมตของฮอลแลนด (The Holland Matrix) และแนวทางการวดตวแปรของเกลมอน (the Gelmon Assessment Approach) มาพฒนาแบบวดการรบใชชมชนขน โดยแบงตวชวดออกเปน 6 ดาน ไดแก พ น ธ ก จ ข อ งสถาบน (Mission) การจางงาน เงอนไขการด ารงต าแหนงและการเลอนขน (Promotion, Tenure, Hiring) โครงสรางการบรหาร (Organization Structure) การมสวนรวมกบชมชนของนกศกษา (Student Involvement) การมสวนรวมกบชมชนของคณาจารย (Faculty Involvement) การมสวนรวมกบสถาบนของชมชน (Community Involvement) สงพมพของสถาบนเกยวกบชมชน (Campus Publications) โดยแตละดานใหประเมนคา 4 ระดบวามความสอดคลองกบหรอมการกลาวถงหรอมการปฏบตเกยวกบการรบใชสงคมในระดบมากนอยอยางไร

กรอบแนวคดของกำรวจย

จากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการรบใชสงคมของมหาวทยาลยตาง ๆ สามารถสรปเปนกรอบแนวคดในการพจารณามตดานตาง ๆ ขอบเขต และระดบของการรบใชสงคม 12 มตคอ การก าหนดทศทางองคกร การจดโครงสรางองคกร การถายทอดวสยทศนและยทธศาสตรสหนวยงานระดบปฏบต การจดหลกสตรและ การเรยนการสอน การพฒนาคณาจารยและบคลากร เงอนไขภาระงาน และการใหความดความชอบ การมสวนรวมของอาจารยและนกศกษาในการรบใชสงคม การบรการวชาการแกสงคม การวจยเพอรบใชสงคม การรบใชสงคมดานศลปวฒนธรรม การสอสาร/ประชาสมพนธ การสนบสนนทรพยากรจากภายในและภายนอก และ การรวมมอกบพนธมตรหรอหนสวนในชมชน/สงคม



210

วธกำรวจย การวจยครงน เปนงานวจยเชงนโยบาย ใชระเบยบวธวจยเชงพรรณนา

(Descriptive research) โดยมวตถประสงคเพอศกษาบทบาทของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานในการรบใชสงคม ตามกรอบแนวคดเกยวกบการรบใชสงคม (University Engagement) 12 ดานทผวจยไดสงเคราะหขนจากการประมวลเอกสารและงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ ขอมลทใชในการวเคราะห แบงเปน 2 ประเภทคอ 1) ขอมลปฐมภม (Primary Data) เกยวกบการรบใชสงคมของมหาวทยาลยในมตตาง ๆ จากผใหขอมลส าคญ (Key informants) ซงเปนผบรหารระดบตาง ๆ ตงแตอธการบด รองอธการบด คณบด ประธานสาขาวชา และผอ านวยการส านก/สถาบน อาจารยผสอน ตวแทนอาจารยในสภาวชาการ ตวแทนอาจารยในสภามหาวทยาลย ผน าชมชน ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน และบคลากรอน ๆ ทเกยวของหรอมสวนไดสวนเสยกบภารกจการรบใชสงคม และ 2) ขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนขอมลทไดจากการศกษาเอกสารตาง ๆ เชน แผนยทธศาสตรของมหาวทยาลย รายงานประจ าป รายงานการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลงานของอธการบด คณบด และผ อ านวยการส านก/สถาบน เวบไซต วารสาร และจดหมายขาวของมหาวทยาลย ผลงานวจย โครงการบรการทางวชาการแกสงคม สงพมพตาง ๆ เพอศกษาวเคราะหภารกจเกยวกบการรบใชสงคมตามกรอบแนวคดทใชศกษา การเกบขอมลด าเนนการระหวางเดอนมถนายน ถงสงหาคม 2558 จากการศกษาเอกสาร การสมภาษณเชงลก ประกอบการสงเกต การจดบนทก และบนทกเสยง และการสนทนากลม (Focus group discussion) ในการวเคราะหขอมล ผวจยไดน าขอมลมาวเคราะหเปรยบเทยบอยางตอเนอง (Constant comparative analysis) จดหมวดหมจ าแนกประเภทขอมลอยางเปนระบบดวยการว เคราะหเนอหา (Content analysis) เปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางในคณภาพและคณสมบตของขอมล จนกระทงขอมลอมตว (Saturated) และท าการวเคราะหอปนย (Analytical induction) ถงประเดนการรบใชสงคมในแตละมตวามลกษณะเปนอยางไร แลวจงสงเคราะหผลการรบใชสงคมของมหาวทยาลยในแตละตวชวด



211

สรปผลกำรวจยและกำรอภปรำยผล ผลการวจยในภาพรวมทง 12 ดานของการรบใชสงคมของมหาวทยาลยราช

ภฏสราษฎรธานพบวา ความร ความเขาใจ และความตระหนกถงความส าคญของงานรบใชสงคมของผบรหารและบคลากรบางสวนในในมหาวทยาลย ยงสบสนระหวางค าวา การบรการวชาการแกสงคม (Academic extension) กบค าวา การรบใชสงคมของมหาวทยาลย (University engagement) สวนใหญเขาใจวาเปนเรองเดยวกน ซงหากพจารณาในแงของงานบรการวชาการแกสงคม มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานไดด าเนนการอยางหลากหลายและคอนขางด แตงานสวนใหญยงไมเขาขายทจะเปนการรบใชสงคมในความหมายสากลและนยามงานวชาการรบใชสงคมของ กพอ. รวมทงความหมายทองคกรอน ๆ ก าหนดไว เพราะจากผลการวจยพบวาแมจะมความชดเจนในมตของทศทางการรบใชสงคม ความมงมนของทมผ บรหาร และการสนบสนนทรพยากรในการด าเนนงานอยางเตมท ท าใหงานบรการวชาการด าเนนไปอยางหลากหลาย ปรากฏผลชดเจน แตมตดานอน ๆ ในการท างานรบใชสงคม ยงไมสามารถด าเนนไปไดอยางเขมแขงครบวงจร โดยเฉพาะแกปญหาหรอพฒนาสงคม และกอใหเกดประโยชนตอวถชวต ศลปวฒนธรรม สงแวดลอม อาชพ เศรษฐกจ การเมองการปกครอง คณภาพชวต หรอสขภาพของคนในชมชนอยางชดเจน ซงจะพจารณาทละมต ดงตอไปน

ผลการวจยยงพบวามหาวทยาลยมทศทางทชดเจนในการรบใชสงคม มการระบไวในวสยทศน พนธกจ ยทธศาสตร และเปาประสงคของแผนพฒนามหาวทยาลยระยะตาง ๆ รวมทงในแผนปฏบตการประจ าป มการก าหนดเปาหมายเชงพนท (Area Focus) ในลกษณะการแบงพนทรบผดชอบคณะละ 2 - 3 อ าเภอ แตไมไดก าหนดเปาหมายทไดมาจากการลงพนท ส ารวจชมชนตาง ๆ จดเสวนารบฟงความเหนจากประชาคม และเลอกชมชนทเปนฐานทางยทธศาสตร เปนพนทเปาหมายในการพฒนา ใหเกดผลกระทบทตองการเปนรปธรรม ในดานประเดนการพฒนากก าหนดไวกวาง ๆ แลวแตคณะหรอหนวยงานจะน าไปพจารณาด าเนนการตามความพรอมหรอศกยภาพของแตละหนวยงาน ในแผนปฏบตการประจ าปก าหนดเปาหมายและตวชวดไวกวาง ๆ การด าเนนการของคณะและสถาบนตาง ๆ จงเปนการตอบสนองยทธศาสตรในลกษณะ



212

ตามความตองการของคณะหรอสาขา ซงรองอธการบดฝายบรการวชาการรวบรวมน าไปเสนอมหาวทยาลยจดสรรงบประมาณสนบสนน แลวบรณาการเปนแผนของมหาวทยาลย ไมไดเปนการรเรมประเดนการพฒนาในระดบมหาวทยาลยหรอจากความตองการจ าเปนของชมชน จงมขอเสนอจากผบรหารหลายคนใหมหาวทยาลยวางแผนการรบใชชมชนในสองแนวทาง ทางหนงคอการรบใชสงคมเชงพนท โดยเลอกพนทเปาหมายหนงแหง เชน ต าบลขนทะเล แลวจดเวทประชาคมรวมกบเจาของพนทเพอวเคราะหปญหาและความตองการของชมชน จดล าดบความส าคญ และหาทางแกปญหา หรอสนองความตองการดงกลาวจนเหนผลส าเรจทวดไดเชงประจกษ แลวคอยขยายผลไปสปญหาอน ๆ หรอชมชนอนตอไป แนวทางทสอง ใหแตละหนวยงานไปเลอกศกษาชมชนและด าเนนการรบใชชมชนเฉพาะในเรองทหนวยงานนนเชยวชาญ ซงสามารถด าเนนการในพนททแตกตางกน จากทไดศกษาเปรยบเทยบการด าเนนงานรบใชสงคมในมหาวทยาลยตาง ๆ พบวาสวนใหญใชแนวทางแรก เพราะแนวทางทสองจะท าใหการรบใชสงคมกระจดกระจาย ไมเกดพลงความเขมแขงเทาทควร การก าหนดทศทางองคกรในแนวทางแรก ไดมการด าเนนการในมหาวทยาลยของรฐหลายแหง ไดแก มหาวทยาลยเชยงใหม ก าหนดเปาหมายในดานการรบใชชมชน โดยการพฒนาพนทในเขตรบผดชอบ ไดแก อ าเภอพราว (พราวโมเดล) อ าเภออมกอย (อมกอยโมเดล) ชมชนรอบมหาวทยาลย ไดแก เทศบาลสเทพ เทศบาลแมเหยะ เทศบาลชางเผอก ชมชนศรบวบาน และเทศบาลนมมานเหมนทร เปนตน และการรวมมอกบภาคอตสาหกรรม ในการจดสหกจศกษา (Co-operation education) การพฒนากาซชวมวล (Biogas) ไบโอดเซล (Biodiesels) ผาไหม (Silk company) เครองเงน (Silver Company) เซรามก (Ceramic Company) และการทองเทยว (Tourism) สวนจฬาลงกรณมหาวทยาลยเขาไปด าเนนการในชมชนเพอชวยใหประชาชนปรบปรงมาตรฐานการด ารงชวต แกปญหาของทองถน และสรางผลกระทบทางบวกใหแกสงคม โดยมโครงการสรางเสรมส านกสาธารณะและชมชนเขมแขง เชน โครงการ 5 ส (เพอเสรมสรางสขภาพในชมชนสยามสแควร สวนหลวง สามยาน สลม และสวนลมพน ) โครงการหนงหนวยงานหนงชมชน (OFOC- One Functional Unit One Community)



213

โครงการสระบรชมชนเขมแขง และโครงการบรการวชาการสสงคมของสวนงานตาง ๆ (นรนทร หรญสทธกล, 2557) หรอทมหาวทยาลยพะเยา ไดส ารวจขอมล ท า Social mapping แลววเคราะหประเดนปญหารวมกบชมชน โดยเลอกประเดนปญหาเรงดวนและมโอกาสประสบผลส าเรจสง และเลอกพนทชมชนทมผน าชมชนทเขมแขง น าไปสการไดรบความรวมมอจากชมชน มภาค เครอขายในพนท ทง ทองถน ภาครฐ ภาคเอกชนและชมชน ไปสการพฒนาเปนโครงการ โดยใชความรความสามารถของคณาจารย นกวชาการซงเปนทมงานในคณะ น าหลกวชาทจดการเรยนการสอนอยในสถาบน เขาไปชวยแกไขและเรยนรรวมกนกบคนในพนท เมอประสบผลส าเรจในการแกไขกจะเกดเปนชมชนตนแบบ (Success Model) ซงใน 1 คณะกจะมอยางนอย 1 โมเดล เปนตน (รตนวด เศรษฐจตร} 2558)

ในการด าเนนการดงกลาว มหาวทยาลยตองท างานเชงรก ท าความเขาใจปญหาของคนในทองถน ส ารวจทรพยากรดานตาง ๆ รวมทงทรพยากรบคคลในทองถน เพอทจะสามารถรบใชทองถนในสงทชมชนทองถนตองการได โดยอาศยกระบวนการรวมคด รวมท า ไมใชใหมหาวทยาลยไปบรการแตฝายเดยว เพราะจะท าใหการแกปญหาไมยงยน ในการนตองอาศยผบรหารระดบสงทมประสบการณและความเชยวชาญดานนในการผลกดนและก ากบตดตามการด าเนนงานตามนโยบายรบใชสงคมอยางตอเนองจรงจง

ในดานโครงสรางการบรหาร พบวา มหาวทยาลยมการแตงตงรองอธการบดฝายบรการวชาการใหมหนาทรบผดชอบงานดานการบรการวชาการ โดยมหนวยงานรองรบคองานบรการวชาการพฒนาทองถน สงกดกองกลาง ส านกงานอธการบด ในการขบเคลอนและสนบสนนการด าเนนงานตามพนธกจน มคณะกรรมการบรการวชาการประสานและสนบสนนงานรบใชสงคม มหนาทจดท าแผนปฏบตการบรการวชาการโดยรวบรวมจากโครงการและกจกรรมทคณะและหนวยงานตาง ๆ เสนอมา พจารณาจดสรรงบประมาณใหกบโครงการและกจกรรมดงกลาวและน าเสนอใหสภามหาวทยาลยอนมต สวนงาน/โครงการทไดรบงบประมาณหรอเงนทนสนบสนนจาก



214

ภายนอก มหาวทยาลยอาจแตงตงกรรมการขนมารบผดชอบโดยเฉพาะหรออาจมอบหมายใหคณะ/ส านก/ศนย แหงใดแหงหนงรบไปด าเนนการแลว แตกรณ

จงมขอเสนอจากผบรหารหลายทานใหจดตงหนวยงานทรบผดชอบเรองการรบใชสงคมขนมาโดยเฉพาะเพอใหงานตามวสยทศนและยทธศาสตรของมหาวทยาลยเปนไปอยางมเอกภาพและมพลงในการขบเคลอนงานตามพนธกจ ซงขอเสนอน สอดคลองกบการจดโครงสรางของมหาวทยาลยชนน าในตางประเทศ ทสวนใหญจะมหนวยงานดานนโดยตรง เชน Office of Engagement ของมหาวทยาลยเปอด (Purdue University) Office for Public Engagement ของมหาวทยาลยมเนโซตา Division of University Engagement ของมหาวทยาลยแหงรฐคลฟแลนด (Cleveland State University) Public Engagement ของมหาวทยาลยคอรแนล National Co-ordinating Centre for Public Engagement ของมหาวทยาลยออกซฟอรด Public & Community Engagement ของมหาวทยาลยแมนเชสเตอร เปนตน

ในดานการถายทอดวสยทศนและยทธศาสตรสหนวยงานระดบปฏบต พบวา มหาวทยาลยโดยอธการบดจะชแจงพนธกจและนโยบายการรบใชสงคมในทประชมคณบดเกอบทกครง และเนนย านโยบายเรองการพฒนาทองถนทกครงทมการประชม การสมมนา หรอการจดงานตาง ๆ มแผนพฒนาและเอกสารแจงใหหนวยงานตาง ๆ รบทราบพนธกจน รวมทงแจงใหอาจารยและนกศกษาใหมรบทราบในการปฐมนเทศ นอกจากน ยงมประกาศของงานบรการวชาการเพอพฒนาทองถน ก าหนดพนทใหบรการของมหาวทยาลย และคณะตาง ๆ ไวอยางชดเจน ในการน านโยบายรบใชสงคมมาด าเนนการในแตละคณะจะมระดบการปฏบตทแตกตางกนมาก ขนอยกบการรบรนโยบาย ความตระหนกในการปฏบตตามพนธกจ ความเขาใจเกยวกบแนวคดการรบใชสงคม ความพรอม ความสนใจ และความเชยวชาญของบคลากร รวมทงลกษณะเฉพาะของแตละสาขาวชาชพหรอหรอศาสตรแตละสาขา บางคณะมการส ารวจปญหาและความตองการของชมชนเปาหมาย และบางคณะไดไปด าเนนกจกรรมและโครงการในพนททรบผดชอบ ซงไดแก การบรรยายทางวชาการ การฝกอบรม การจดเวทสนทนาหรอรบฟงความคดเหนจากประชาคม มบางคณะทไดรบใชสงคมใน



215

ลกษณะทมการศกษาปญหาและความตองการ น าความตองการดงกลาวมาด าเนนการแกไขหรอรวมกนแกปญหาจนบรรลผลซงมอยนอยมาก เชน การอนรกษปาชายเลน งานวจยเรองหนอนนก ร าขาว ไขเคม ฯ มหาวทยาลยจงควรพฒนาระบบและกลไกในการขบเคลอนและก ากบตดตามงานบรการรบใชสงคมอยางชดเจน และปรบปรงการท างานตามวงจร PDCA อยางจรงจง

ในดานการจดหลกสตรและระบบการเรยนการสอน พบวา คณะตาง ๆ ยงไมมหลกสตรหรอการจดการเรยนการสอนทเนนการรบใชสงคม (Service learning) ทงในหมวดรายวชาการศกษาทวไป (General Education-GE) รายวชาเฉพาะดาน และกลมวชาเลอก ไมพบรายวชาในลกษณะท เ ปนการ เ รยนรท ใ ชชมชนเปนฐาน (Community-based learning-CBL) สวนใหญเปนการฝกปฏบตงานในชมชนหรอ ในหนวยงานตาง ๆ ในลกษณะของการฝกประสบการณวชาชพ หรอเปนกจกรรมบ าเพญประโยชนหรอกจกรรมสาธารณะ (Civic engagement) ตามความสมครใจและความสะดวกของนกศกษา เปนการจดการศกษาตามปกตของมหาวทยาลยโดยทวไป ไมไดมการออกแบบหลกสตรใหสนองตอบตอการรบใชสงคมโดยตรง ตางกบมหาวทยาลยในตางประเทศทมเปาหมายในการรบใชสงคม มการก าหนดชอรหสวชา (CBL Codes) ในกลมนอยางชดเจน ไดแก SL (Service Learning) FE (Field Experience /Practicum) IN (Internship/Cooperative Experience) CS (Capstone Course) RS (Research) และ OT (Others, please specify) การเรยนการสอนในลกษณะนมการด าเนนการ อยางจรง มการตดตาม ประเมนผล และน าขอมลทไดรบไปปรบปรงหลกสตรหรอพฒนาหลกสตรใหมอยเสมอ (University of Louisville, 2011: 3-4) ตวอยางรายวชา ทมลกษณะเชนนในหลกสตรของมหาวทยาลยในตางประเทศ ไดแก An introduction to CBRE, Building CBR Partnerships, Community Engagement : Contexts and Processes, Developing CBR Projects : The ‘How’, Doing Community-based Research (CBR) Well : Ethically and with Rigour, Program Evaluation with a Community-Based Approach, Special Topics เปนตน (www.extention.ualberta .ca/find/exces)



216

อยางไรกตาม การเปนมหาวทยาลยเพอการพฒนาทองถนตามทกฎหมายไดบญญตเอาไว มหาวทยาลยราชภฏทกแหงกตองด าเนนการเรองนอยแลวแมวาจะไมมร า ยว ช ากา ร รบ ใ ช ส ง คม ใ นหลก สต ร ใ นขณะท มหา ว ทยาลยอ น ๆ เ ช น มหาวทยาลยขอนแกน มการจดการเรยนการสอนในรปแบบทใชชมชนเปนฐานในรายวชาศกษาทวไป แตถงแมไมไดออกแบบหลกสตรและรายวชาทจะจดการเรยนการสอนไวเพอเปาประสงคดงกลาว อาจารยในคณะและสาขาวชาตาง ๆ กสามารถจดกจกรรมการเรยนรดวยการบรการชมชนหรอรบใชสงคมได โดยอาจารยผสอนสามารถเขยนกจกรรมเหลานไวใน มคอ.3 และจดกจกรรมการเรยนการสอนในลกษณะการรบใชชมชนเพอสนองนโยบายหรอพนธกจดานนได

ในดานการพฒนาอาจารย พบวา มหาวทยาลยไมมแผนพฒนาอาจารยและบคลากรดานการรบใชสงคมโดยตรง การสรรหาและบรรจบคลากรใหมเขามาเปนอาจารยผสอนหรอบคลากรสายสนบสนน ไมไดก าหนดเงอนไข หรอก าหนดคณสมบตเกยวประสบการณหรอความช านาญในงานรบใชสงคม มหาวทยาลยจงควรมแผนและมาตรการในการรบบคลากรเขามาท าพนธกจนอยางนอยกในสดสวนทจะท าใหงานน ประสบผลส าเรจได เชน การก าหนดคณสมบตเกยวกบทกษะหรอประสบการณในการท างานกบชมชนในการรบบคคลบางต าแหนงเขามาเปนอาจารยหรอบคลากรสายสนบสนน หากใชวธการสรรหาตามปกตไมได กใชวธลด (Fast tract) ในการเสาะแสวงหาบคคลทมความรความเชยวชาญทพรอมจะปฏบตงานไดทนท โดยอาศยระบบจงใจ (Incentives) ทเปนเงอนไขพเศษ ควรปรบเปลยนเกณฑภาระงานใหอาจารยแตละคนสามารถใชงานรบใชสงคมทดแทนภาระงานอนได ไมจ าเปนตองใหทกคนท างานทกพนธกจ มการก าหนดเกณฑการใหความดความชอบ หรอระบบจงใจแกผทท างานรบใชสงคมจนประสบความส าเรจเปนทยอมรบ

ในดานการมสวนรวมของอาจารยและนกศกษาในการรบใชสงคม พบวา ผบรหาร อาจารย และนกศกษามความสมพนธกบชมชนในระดบคอนขางด สวนใหญเปนกรณทเกยวของกบการเรยนการสอนและการบรการวชาการตามแผนงานของมหาวทยาลย เชน การไปฝกงานหรอฝกประสบการณวชาชพ การการฝกอบรม การ



217

พฒนาบคลากรใหหนวยงานตาง ๆ การจดกจกรรมบ าเพญประโยชน หรอการมสวนรวมในกจกรรมตามประเพณหรอเทศกาลตาง ๆ แตในการตอบสนองขอเรยกรองหรอความตองการของชมชน/สงคม พบวายงท าไดไมเตมท ยงไมคอยมงานรบใชสงคมทเกดผลกระทบชดเจนเปนรปธรรม ทงนเนองจากมขอจ ากดเรองบคลากรทจะท างานรบใชสงคมทงในแงความตระหนกและความพรอมทจะท างานกบชมชน รวมทงมภาระงานสอนคอนขางมาก ซงอาจแกปญหาโดยการรวมกลมเรยนหลาย ๆ กลมเ ปนหองเรยนกลมใหญ 100-300 คนในรายวชาทเปนเนอหาหรอวชาบรรยาย เพอลดชวโมงสอนของอาจารย ลกษณะเชนนเคยมการทดลองท ามาแลวและไดผลดไมแตกตางจากการเรยนการสอนของกลมเรยนปกต (ชรวฒน นจเนตร, 2557) ท าใหอาจารยมเวลาไปท างานรบใชสงคมได

ในดานการบรการวชาการ พบวา มหาวทยาลยด าเนนการไดในระดบด สวนใหญเปนการจดบรการทเกยวของกบการเรยนการสอนในรายวชา หรอกจกรรมในหลกสตร (Co-Curricular service) ด าเนนการโดยอาจารยผสอน นกศกษา ในคณะตาง ๆ เชน การออกคายอาสา การไปจดหนงสอหรอซอมแซมหองสมดใหโรงเรยน การจดคายคณตศาสตร การแนะน าการดแลตนเองแกผ ปวยโรคเบาหวาน การปลกปาชายเลน หรอการบ าเพญประโยชนในรปแบบอน ๆ ซง เปนงานประจ าทคณะหรอมหาวทยาลยมองคความรและปฏบตเปนประจ าอยแลว แตงานในระดบทเรยกวาการรบใชสงคมยงมนอย จงควรยกระดบการบรการวชาการดงกลาวไปสงานบรการรบใชสงคมเชงกลยทธ ดงทฮอลแลนดและรามาลย (Holland. 2008 : 2) แหงมหาวทยาลยเซาเทรนซดนย และมหาวทยาลยแหงรฐวโนนา ไดจดประเภทงานวจยเกยวกบแนวทางในการรบใชชมชนของมหาวทยาลยใน 15 ประเทศทวโลกรวมทงประเทศไทยวามอย 3 แนวทางคอ แบบงานประจ า (Routine approaches) เปนกรณทมหาวทยาลยมองคความรและวธการแกปญหาตาง ๆ ทชมชนประสบอยและปฏบตเปนประจ าอยแลว การรบใชสงคมแบบเชงกลยทธ (Strategic approaches to change) ใชในกรณทตองมการวางแผนและก าหนดกลยทธรวมทงการประสานงานฝายตาง ๆ ในการแกปญหาและพฒนาชมชน และการรบใชสงคมแบบการแปลงรปหรอปรวรรต (Transformative



218

approaches) จะใชในกรณทชมชนหรอสงคมมปญหาหรอความตองการทซบซอน ตองอาศยความรความสามารถ ทงระดบบคคลและระดบสถาบนในการแกปญหา และตองคดคนวธการใหม ๆ มาใชในการด าเนนงาน การยกระดบจากการบรการวชาการแบบงานประจ าไปสการรบใชสงคมเชงกลยทธหรอเชงปรวรรต จะตองมการศกษาความตองการของชมชน เลอกประเดนการพฒนารวมกน แลวด าเนนการแกปญหานนรวมกนระหวางมหาวทยาลยและชมชน มหาวทยาลยในอเมรกาและยโรปจ านวนมากจะมหนวยงานทจดตงขนเพอท าหนาทดงกลาว เชน มหาวทยาลยคาปลาโน ทแวนคเวอรเหนอ รฐบรทชโคลมเบย ประเทศแคนาดา มหนวยงานทเรยกวา The Community Development and Outreach Department (CDO) มหนาทเสรมสรางประสบการณชวตของผ เรยน ยอมรบบทบาทของผ เรยนในชมชน และการท างานรวมกบกลมตาง ๆ ในทองถนในการศกษาความตองการจ าเปนของชมชนและตอบสนองความตองการดงกลาว โดยเฉพาะกลมคนทออนแอทสด (www.capilanou.ca/cdo) หรอมหาวทยาลยไบรตน (the University of Brighton) ทองกฤษ จดกจกรรมสนบสนนชมชนผานทางโปรแกรม CUPP (Community-University Partnership Programme) ซงมงทจะลดความเหลอมล าเสยเปรยบของชมชนและสงเสรมใหเกดการพฒนาทยงยนผานการท างานแบบคความรวมมอหรอการเปนห นสวน (www.brighton.ac.uk /cupp/about-cupp.html) เปนตน

ในดานการวจยเพอรบใชสงคม พบวา มการก าหนดในสญญาจางวาอาจารยทกคนตองมภาระงานทตองท าวจยปละหนงเรอง มหาวทยาลยและคณตาง ๆ มหลกเกณฑสนบสนนใหทนการวจยแกอาจารยทประสงคจะท างานวจย แตการก าหนดเกณฑภาระงานวจยและงานสรางสรรคเปนเกณฑทวไปทสถาบนอดมศกษาอน ๆ ใชกนอย ไมไดมเกณฑหรอเงอนไขพเศษส าหรบงานวจยหรองานสรางสรรคทรบใชสงคม และในทางปฏบต แมวาอาจารยทกคนมภาระงานทก าหนดในประกาศฯ และในสญญาจางวาจะตองท าวจยปละหนงเรอง แตการก ากบใหเปนไปตามเกณฑหรอการบงคบใชในประกาศหรอในสญญาจางกไมไดท าอยางเครงครด จะเหนวาอาจารยจ านวนมากทยงไมไดปฏบตงานใหครบตามเกณฑภาระงานซงเปนเกณฑขนต า หวของานวจยทมอย



219

สวนใหญไดมาจากความสนใจและความถนดของอาจารยในแตละสาขาวชา แมวามงานวจยทเกยวของกบชมชนจ านวนมาก แตสวนใหญเปนงานวจยทไมไดมาจากการประเมนความตองการของชมชน ไมไดอาศยเครอขายในชมชนหรอมการใชทรพยากรรวมกนระหวางมหาวทยาลยกบชมชน และยงไมไดสงผลกระทบตอสงคมแตอยางใด สวนใหญเปนการวจยเพอพฒนาตนแบบ การก าหนดมาตรฐาน แนวทางการจดการ การวเคราะหตนทน-ผลตอบแทน การพฒนาสอ รปแบบกจกรรม บทเรยน ฯ การวจยทผลกระทบตอชมชน มอยกรณเดยวคอการเลยงหนอนนกเพอเปนอาหารไกพนเมอง การใชร าขาวสาลในอาหารเปดไขทมผลตอสมรรถภาพการผลตและคณภาพไข ของ ผศ.โสภณ บญล าทด าเนนการเปนรปธรรม และถอเปนแนวปฏบตทด (best practice) ได จงควรมการชแจงท าความเขาใจแกอาจารยวาการวจยรบใชสงคมมลกษณะและกระบวนการวจยอยางไร โดยการตอยอดจากงานวจยทมอยแลวน าไปปฏบตจรงในชมชนจนเกดผลกระทบในดานใดดานหนง กจะท าใหมงานวจยเพอรบใชสงคมเพมขน ยกตวอยางเชน รปแบบการดแลสขภาพเพอปองกนโรคความดนโลหตสงของประชาชนกลมเสยงในชมชนต าบลขนทะเล อ าเภอเมอง จงหวดสราษฎรธาน หากนกวจยน าไปด าเนนการจรงในชมชนโดยอาศยความรวมมอจากฝายตาง ๆ ทเกยวของจนคนในชมชนมสขภาพดขน กจะกลายเปนงานวจยรบใชสงคม

ในดานศลปวฒนธรรมกบการรบใชสงคม พบวา มการก าหนดเปาประสงคและกลยทธการด าเนนงาน มหนวยงานกลางทรบผดชอบคอส านกศลปะและวฒนธรรม ซงไดจดกจกรรมเพอท านบ ารงศลปวฒนธรรม โดยด าเนนการรวมกบจงหวดและทองถน รวมถงการสบสานศลปวฒนธรรมภายใตการด าเนนการของหอพทธทาสธรรมโฆษณ เพออนรกษและเผยแพรค าสอนของทานพทธทาส พรอมทงมการเผยแพรขอมลขาวสารดานศลปะและวฒนธรรมและฐานขอมลดานศลปวฒนธรรม มการอนรกษ สงเสรม เผยแพรและพฒนาวฒนธรรมในรปแบบตาง ๆ การอบรมเชงปฏบตการศลปะการแสดงและนาฏศลปไทย การฝกปฏบตการวางแผนและการจดรายการน าเทยวสถานททองเทยวอ าเภอเกาะสมย การฝกอบรมใหชาวบานออกแบบและจดท าบรรจภณฑเพอเพมมลคาของสนคา (Packaging) และสรางเวบไซตเพอการตลาด การ



220

รณรงคสงเสรมใหมการอนรกษโปงพรอน การพฒนาพนทอ าเภอพมเรยงใหเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม เปนตน จะเหนวาในระยะหลง เรมน าศลปวฒนธรรมไปบรการหรอรบใชสงคมในดานตาง ๆ เชน การมรายไดจากการแสดงทางวฒนธรรม หรอใชศลปวฒนธรรมเพอการทองเทยว ฯ

ในดานการประชาสมพนธ พบวามผ ชวยอธการบดฝายกจการพเศษดแลรบผดชอบ มหนวยงานระดบฝาย (ฝายสอสารองคกร) สงกดส านกงานอธการบด ด าเนนการเรองการสอสารประชาสมพนธทงในและนอกมหาวทยาลย สวนงานวเทศสมพนธขนอยกบรองอธการฝายวางแผนยทธศาสตรและวเทศสมพนธ และศนยคอมพวเตอรรบผดชอบดแลเรองเวบไซต ทงสามสวนไดมการสอสารประชาสมพนธงานและกจการตาง ๆ ของมหาวทยาลยและงานรบใชสงคมในระดบทนาพอใจทงในลกษณะ Off-line และ On-line แตประเดนอยทงานสวนใหญยงเปนงานบรการวชาการ สวนงานรบใชสงคมยงม นอย ดงนน มหาวทยาลยตองมแผนเชง รกในการประชาสมพนธอยางสม าเสมอ สอสารเรองผลงานรบใชสงคมใหสาธารณชนทราบ เพอใหประชาคมรบรนโยบายและผลการด าเนนงานดานการรบใชสงคม รวมทงใหรบรวามหาวทยาลยมศกยภาพและความเชยวชาญดานใดบาง เพอน าไปสความรวมมอกบชมชนทองถนในดานตาง ๆ ตอไป

ในดานการสนบสนนทรพยากรจากภายในและภายนอก พบวา มหาวทยาลยมการจดสรรเงนทนอยางเพยงพอในการในสนบสนน สงเสรม และการมสวนรวมในงานรบใชชมชนของนกศกษา และบคลากรในคณะและสาขาวชา สวนใหญจดสรรจากงบประมาณแผนดนและเงนรายได ในระดบคณะ สวนใหญกสนบสนนงบประมาณในการทอาจารยและนกศกษาออกไปปฏบตงานในชมชน เชน การไปฝกประสบการณวชาชพของนกศกษา การไปส ารวจปญหาและความตองการของชมชน การจดท าโครงการหรอกจกรรมบรการวชาการแกชมชน การฝกอบรมทกษะอาชพแกประชาชน ฯ มหลายกรณทมหาวทยาลยปฏบตพนธกจรบใชสงคมโดยใชงบประมาณจากหนวยงานภายนอกหรอใชงบประมาณของหนวยงานนนเอง เชน งบสนบสนนจาก สสส. ใหจดท าฐานขอมลสขภาวะของชมชน งบประมาณขององคกรปกครองทองถนท จางให



221

มหาวทยาลยประเมนความพงพอใจของชมชนเกยวกบการด าเนนงานของ อปท. นน ๆ งบประมาณของจงหวดทใหมหาวทยาลยจดท าหลกสตรทองถนปลกฝงประชาธปไตยแกเยาวชน งบ อบจ. และ สสค. ใหมาท าเรองจงหวดปฏรปการเรยนร เปนตน

ปจจบนงานวจยและงานบรการรบใชสงคมไดรบการสนบสนนจากหนวยงานและองคกรตาง ๆ อยางจรงจง เชน ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) หนวยงานดงกลาวนมงบสนบสนนใหแกมหาวทยาลยและสถาบนตาง ๆ ในการด าเนนการตามภารกจดงกลาว หากมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน มปณธานทแนวแน สรางสมทรพยากรบคคลทมเจตนจ านงและความเชยวชาญในการรบใชสงคม มผลงานดานการรบใชสงคมอยางตอเนองเปนทประจกษ การแสวงหาแหลงทนและทรพยากรจากภายนอกมาปฏบตพนธกจดานน จงไมใชเปนเรองยากแตประการใด

ในดานการรวมมอกบพนธมตรภายนอก พบวา มหาวทยาลยเปนสมาชกของเครอขายพนธกจสมพนธรบใชสงคมแหงประเทศไทย (Engagement Thailand) มบคลากรของมหาวทยาลยเปนกรรมการในการบรหารงานของเครอขายดงกลาว แตบทบาทของมหาวทยาลยในเครอขายดงกลาวยงมไมมาก พนธมตรภายนอกทรวมท างานรบใชชมชนกบมหาวทยาลยอยางจรงจงและมผลงานทเกดกบชมชนจรง ๆ มนอยมาก มขอตกลงหรอ MOU กบหนวยงานและองคกรตาง ๆ มากมาย แตไมคอยมกจกรรมหรอโครงการความรวมมอในทางปฏบต หนวยงานภายนอกทใหทนหรองบประมาณมาใหมหาวทยาลยจดท างานหรอโครงการให ไดแก ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ใหงบประมาณ 12 ลานจดท าฐานขอมลสขภาวะในชมชน 4 แหงและงบวจยตอเนองอก 6 ลาน ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย จดสรรทนวจยสมทบกบมหาวทยาลยในโครงการ สกว.-มรส. เปนตน

การมเครอขายความรวมมอหรอพนธมตรภายนอกมหาวทยาลยเปนสงจ าเปนอยางยงในการปฏบตพนธกจการรบใชสงคมเพราะจะชวยใหมหาวทยาลยมศกยภาพในดานตาง ๆ เพมขน เปนการขจดจดออนหรอขอจ ากดของมหาวทยาลยในสงทยงไมม



222

ความพรอม หากมการรวมมอและประสานงานกนในเรองทแตละฝายเชยวชาญกจะท าใหงานรบใชสงคมเปนไปอยางสะดวก เขมแขง และกวางขวางขน แมแตมหาวทยาลยในตางประเทศทมชอเสยงและมศกยภาพสงกยงตองแสวงหาพนธมตรหรอคความรวมมอในแตละพนธกจ เชน มหาวทยาลยเมลเบรน ประเทศออสเตรเลย รวมมอกบสมาคมศษยเกาในการหางานท าใหแกบณฑต รวมมอกบบรษท IBM กอตง Australian Global Research and Development Laboratory รวมกนวจยเกยวกบทรพยากรทางเลอกและการจดการภยพบตทางธรรมชาต เปนตน

จะเหนไดวาการรบใชสงคมของมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานประสบผลส าเรจอยในระดบเรมตน มความชดเจนในการก าหนดทศทางการพฒนาไปสเปาหมายน แตยงไมไดวางระบบและกลไกตาง ๆ ใหเอออ านวยและสนบสนน การปฏบตพนธกจนใหครบวงจร ตงแตการจดใ หมหนวยงานทรบผดชอบโดยตรง การก าหนดพนทเปาหมายและประเดนการพฒนาจากการส ารวจปญหาและความตองการของประชาชน การวางแผนจดหาและพฒนาบคลากรทจะท างานรบใชสงคม การก าหนดเงอนไขภาระงาน และความกาวหนาในงานอาชพทจะเกอหนนใหบคลากรสนใจและทมเทใหกบงานรบใชสงคม การสรางความตระหนกและความเขาใจแกบคลากรในการปฏบตงานดานการรบใชสงคม การออกแบบหลกสตรและการเรยนการสอนใหอาจารยและนกศกษาไดเรยนรและลงมอปฏบตงานจรงในเชงการรบใชสงคม (Service learning) การจดทรพยากรและสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ ในการท างานรบใชสงคม การสอสารประชาสมพนธงานการรบใชสงคมใหประชาคมภายในและภายนอกมหาวทยาลยรบรและน าไปสความรวมมอในการท างานเพอสงคม และการแสวงหาพนธมตรหรอคความรวมมอภายนอกเพอสรางความแขงแกรงและเพมพนศกยภาพในการรบใชสงคมรวมกน ระบบและกลไกเหลานจะมสวนผลกดนใหทกคนมงความสนใจและความมงมนไปทงานการรบใชสงคมมากขน

ขอเสนอแนะเพอกำรพฒนำ

1. มหาวทยาลยควรเลอกพนทหนงแหงทเหมาะสมกบศกยภาพของมหาวทยาลย ท าการวจยและพฒนาพนทใหครบวงจรจนบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย



223

เปนรปธรรม เพอเปนแมแบบของความส าเรจในการพฒนาเชงพนท จดตงหนวยงาน (Body or unit) ทเปนทางการ รบผดชอบเรองการรบใชสงคมโดยเฉพาะ เรงด าเนนการใหเปนศนยขอมลและสารสนเทศของทองถน จดเกบ วเคราะห และประมวลผลขอมลดานตาง ๆ ของทองถนใหเปนหมวดหม และจดท าฐานขอมลใหสามารถสบคนและเรยกใชไดอยางสะดวก เพอวเคราะหปญหาและความตองการเหลานน น าไปสการด าเนนการรบใชสงคมในแตละประเดนปญหา (Issues) แตละพนท 2. มหาวทยาลยควรมแผนสรรหาและพฒนาบคลากรในสายงานรบใชชมชนเพอสนองปรชญาและวสยทศนของมหาวทยาลย โดยก าหนดไวในคณสมบตของบคลากรสายวชาการและสายสนบสนนทจะรบเขาท างานในมหาวทยาลยวาตองมความรประสบการณและศกยภาพในการท างานกบชมชนดวย รวมทงก าหนดใหงานรบใชสงคมเปนสวนหนงของภาระงานทอาจารยและบคลากรตองด าเนนการ มโปรแกรมการพฒนาจตวญญาณการรบใชสงคม (SRU spirit) เพอปลกฝงและฝกฝนใหอาจารยและพนกงานบรรจใหมหรอแมแตอาจารยทปฏบตงานอยแลว มจตส านกดานการรบใชสงคม

3. บรรจรายวชาการเรยนรดวยการรบใชสงคม (Service learning) ไวในหมวดรายวชาการศกษาทวไป หรอหมวดวชาอน และจดสมมนาหรอฝกอบรมใหอาจารยเรยนรรปแบบและวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนดวยการใชสงคมใหแกนกศกษาในแตละปการศกษา มการศกษาปญหาและก าหนดโจทยปญหาทเกยวกบทองถน น ามาวเคราะหรวมกน และด าเนนการแกไขปญหาในแตละระยะ (Phase) ซงตองสมพนธกบกลมเรยนและภาคการศกษาทเปดสอน

4. ควรจดท าแผนการบรการรบใชสงคมของมหาวทยาลยทงระยะกลางและระยะยาว ใหมทศทางชดเจน มคมออธบายวตถประสงค รปแบบ ขนตอนการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ระเบยบ ประกาศ ค าสงทเกยวของกบงานรบใชสงคม ทงในรปเอกสาร และขอมลออนไลน เพอใหอาจารย บคลากร และผมสวนไดสวนเสยสบคนและศกษาไดตลอดเวลา โดยมการปรบปรงขอมลใหเปนปจจบนอยเสมอ



224

5. มหาวทยาลยควรจดท าแผนการวจยรบใชสงคมใหเกดผลชดเจนเปนรปธรรม ผลกดนและสงเสรมใหมการน างานบรการวชาการทด าเนนการมาแลวอยางหลากหลาย มาพฒนาตอยอดใหเปนงานรบใชสงคมทเกดผลกระทบทางบวกตอชมชนอยางแทจรง 6. ควรเปดโอกาสใหประชาคมทงภายในและภายนอกมหาวทยาลยมสวนรวมในกระบวนการรบใชสงคมมากขนในทกขนตอน และปรบระบบการสอสารประชาสมพนธใหมประสทธภาพ การสรางชองทางในการรบรและเขาถงกจกรรมและโครงการรบใชสงคมในดานตาง ๆ ส าหรบผทเกยวของทกฝาย 7. ควรตดตาม ทบทวน และปรบปรงแผนงานการรบใชสงคมทกระยะ 6 เดอนหรอ 1 ป มมาตรการก ากบตดตามทมประสทธภาพ เพอขบเคลอนงานรบใชสงคมใหคบหนาไปตามแผนงาน (roadmap) ไดอยางตอเนอง เอกสำรอำงอง งานประชาสมพนธ กองกลาง มหาวทยาลยเชยงใหม 5 ทศวรรษ มช. รวมพลงเพอ

แผนดน ปท 1 ฉบบท 1 กนยายน-ธนวาคม 2556 หนา 10_ 1chiangmai u.pdf-Foxit Reader

ชรวฒน นจเนตร (2557) “ความสมพนธระหวางความฉลาดทางอารมณ รปแบบการเรยนร อตราการเขาเรยน และขนาดชนเรยนกบผลสมฤทธทางการเรยนวชาการวจยทางการศกษาของนกศกษาคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภเกต ” ใน วำรสำรวชำกำรมหำวทยำลยรำชภฏภเกต ปท 10 ฉบบท 2 กรกฎาคม-ธนวาคม 2557 หนา 1 – 32.

นรนทร หรญสทธกล (2557) จฬาลงกรณมหาวทยาลยและพนธกจมหาวทยาลยเพอสงคม ใน www.engagementthailand.org/images/2014conference/ppt-Narin.pptx

ปฐม มณโรจน. (2545) “ววฒนาการและความเปนอสระของการจดการอดมศกษาของไทย” ใน อ ำนำจอสระของกำรบรหำรมหำวทยำลยไทย . กรงเทพฯ : ส านกงานปลดทบวงมหาวทยาลย หนา 1-72.



225

รตนวด เศรษฐจตร.(2558) มหำวทยำลยรบใชสงคมในบรบทศตวรรษท 21:

พะเยำโมเดล. ส านกงานกองทนสนบสนนงานวจย. สกว.สญจร : ABC สรางความรสโอกาสและทางเลอกของสงคมไทย เลมท 8

Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching, (n.d.). Retrieved February 22, 2008. available at http://www.carnegiefoundation.org/

Glenn Bowen, Center for Service Learning, Western Carolina University (slightly adapted) – October 11,2007Hall, Budd L. (2009) Higher Education, Community Engagement, and the Public Good :Building the Future of Continuing Education in Canada. Canadian Journal of University Continuing Education Vol. 35 No. 1, spring 2009 pp. 11–23

Hart, A., Northmore, S., and Gerhardt, C. (2009). “Briefing Paper : Auditing, Benchmarking, and Evaluating Public Engagement” available at www.publicengagement.ac.uk/sites/default/files/EvaluatingPublicEngagement_O.pdf

Holland, B. & Ramaley, J. (2008). Creating a supportive environment for community-university engagement: Conceptual frameworks. Keynote address to the HERDSA Annual Conference, Rotorua, New Zealand, July 1-4, 2008.

Hollander, Saltmarsh, & Zlotkowski, “Indicators of Engagement.” (2002). in Simon, Kenny, Brabeck, & Lerner (Eds.), Learning to Serve:

Promoting Civil Society through Service-Learning . Norwell , MA : Kluwer Academic Publishers,.

Strand, K., Marullo, S., Cutforth, N., Stoecker, R. & Donohue, P. (2003). Principles of best practice for Community-based research. Michigan Journal of Community Service Learning, 9(3), 5–15.



226

University of Louisville, Community Engagement Glossary of Terms. Recommendation of the Community Engagement Steering Committee February 4, 2011 Acknowledgements Henry Cunningham (OCE)/Patty Payette (i2A)/Connie Shumaker (OCE/Provost) Co-Chairs: Daniel Hall, Vice President, Community Engagement, Dale Billingsley, Vice Provost for Undergraduate Affairs

The self-study process for the Carnegie Foundation Community Engagement Application 2008. available at http://louisville.edu/communityengage ment/carnegie-community-engagement-process-2008/carnegie.html



227

กำรศกษำแนวทำงกำรเตรยมควำมพรอมของโรงเรยนหลกในกำรรวมโรงเรยนขนำดเลก สงกดส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำประถมศกษำกระบ1

Guidelines for the main school to prepare themselves to be ready for merger with the small sized schools under the supervision of krabi

education service area office

ธณชนนท ศรงาม2, อดล นาคะโร3 Thanatchanan Sringam, Adul Nakaro

บทคดยอ การศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเ รยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ มวตถประสงคเพอศกษาสภาพการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก เพอรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก และเพอศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก กลมตวอยางในการศกษาครงนประกอบดวย กลมท 1 กลมตวอยางทเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม ใชวธการสมแบบแบงชนตามสดสวนของจ านวนครในโรงเรยนหลก ตามตารางก าหนดขนาดกลมตวอยางของ Yamane (Yamane, 1970 : 886 – 887 ) ไดกลมตวอยาง ทงหมดจ านวน 123 คน กลมท 2 กลมตวอยางทเกบขอมลโดยใชการสมภาษณ ใชวธเลอกแบบเจาะจง ไดแก ผทรงคณวฒทมความรความเขาใจและมสวนเกยวของกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก จ านวน 6 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอแบบสอบถามและแบบสมภาษณ การวเคราะหขอมลแบบสอบถามวเคราะหขอมลดวยการหาคาความถ

1วทยานพนธ หลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏภเกต 2559 2นกศกษาหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา 3 อาจารยมหาวทยาลยราชภฏภเกต



228

(Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) แบบสมภาษณวเคราะหขอมลโดยการน าขอมลมาวเคราะห เปรยบเทยบ และจดหมวดหมจ าแนกประเภทขอมล อยางเปนระบบทก ๆ ประเดน เชอมโยงขอมลทมความสมพนธกน สงเคราะหขอมลทเชอมโยง สรปออกมาตามประเดนหวขอการวจย และน าเสนอขอมลในลกษณะการเขยนเชงบรรยาย ผลการศกษาพบวา 1) สภาพการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก ครผสอนสวนใหญมความเหนวามการด าเนนการเกยวกบการบรหารจดการอยในระดบมากทสด โดยการบรหารจดการทมการด าเนนการสงทสดคอดานการบรหารทวไป รองลงมาคอดานการบรหารงบประมาณ ดานการบรหารงานบคลากร และนอยทสดคอดานการบรหารวชาการ 2) ปญหาในการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลกพบวาการจดการศกษาระหวางโรงเรยนหลกและโรงเรยนขนาดเลกยงไมเปนน าหนงใจเดยวกน การจดท าหลกสตรและการใชหลกสตรยงขาดความรวมมอของทงสองโรงเรยน การใชจายงบประมาณเพมขนและการเบกจายงบประมาณมขนตอนทยงยาก ขอเสนอแนะในการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลกพบวา การรวมโรงเรยนควรค านงถงผ ไดรบประโยชนมากทสดคอนกเรยน ผทมสวนไดสวนเสยควรมความเสยสละและค านงถงประโยชนตอสวนรวมไมยดตดกบความตองการหรอแนวคดของการไมยอมเปลยนแปลงสงทดกวา และ 3) แนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก ประกอบดวย 3.1) โรงเรยนหลกประเมนความพรอมของตนเองกอนด าเนนการตามนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลก 3.2) โรงเรยนหลกควรท าความเขาใจ ศกษาหาขอมลเชงลกเกยวกบโรงเรยนขนาดเลกทจะมาเรยนรวม 3.3) โรงเรยนหลกประชมปรกษาหารอกบบคลากรทกฝายของโรงเรยนหลกเกยวกบนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลก 3.4) โรงเรยนหลกประชมและใหความรแกทกฝายทเกยวของกบโรงเรยนหลกและโรงเรยนขนาดเลกทมารวม เพอปรบวสยทศน แนวความคด รบทราบนโยบาย สรางความความเขาใจและสรางแนวปฏบตทตรงกน 3.5) โรงเรยนหลกรวมกบโรงเรยนขนาดเลกวางแผนเกยวกบการบรหารจดการในการด าเนนงานทง 4 ดาน เชน การบรหาร



229

วชาการ ดานการบรหารงบประมาณ ดานบรหารบคลากร และดานการบรหารทวไป 3.6) โรงเรยนหลกเชญวทยากรมาใหความรและสรางความเขาใจเกยวกบแนวทางการปฏบตในการรวมโรงเรยนขนาดเลกใหแกทกฝายทเกยวของ 3.7) กอนด าเนนการรวมโรงเรยนหลกควรจดกจกรรมใหทงสองโรงเรยนมความสมพนธทดตอกน 3.8) โรงเรยนหลกน าครและผทเกยวของศกษาดงานโรงเรยนทประสบความส าเรจเ กยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก 3.9) โรงเรยนหลกเปดโอกาสใหชมชนทงสองโรงเรยนมสวนรวมในการบรหารจดการโรงเรยน 3.10) โรงเรยนหลกจดเตรยมอาคารสถานทใหพรอมและเพยงพอกบจ านวนครและนกเรยนจากโรงเรยนทมาเรยนรวม และ3.11) โรงเรยนหลกมการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานอยางตอเนอง ค ำส ำคญ : แนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก ABSTRACT

The objectives of the research were to study the current administrative performance of the main schools, to collect problems in merging the main schools with the small sized schools, and to propose guidelines for the preparation of the main schools in merging with the small sized schools. The research employed both qualitative and quantitative methods. The sample group consisted of two groups: 1) 123 teachers from the main schools, and questionnaires were used to collect data; 2) 6 experts were given an in-depth interview. The statistics employed to analyse the collected data included frequency, means, S.D., and content analysis.

The results of the study revealed that: 1. The level of administrative management of the main schools based

on the teachers’ opinions was found to be very high. The area of management which was ranked the highest was general administration, followed by budget



230

administration, and personnel administration. The area of management which was ranked the lowest was academic administration.

2. The problems found for the merging of the two types of schools were that their educational systems were different in many areas including curriculum and budget. Therefore, the main schools must focus on the benefits for the students from the small sized schools rather than on their own interests.

3. Suggestions for the preparation of the main schools were as follows: 3.1) The main schools must assess themselves whether they are ready to assist the small sized schools before joining the merging program; 3.2) The main schools must study and have information about the small sized schools; 3.3) The main schools should inform their personnel about the merging program and listen to their opinions; 3.4) The main schools should organize a meeting for the personnel of both schools in order to understand the policy of the merging program and provide them with knowledge and information about the guidelines in merging the two types of schools; 3.5) The main schools and the small sized schools should join together in order to plan the administrative management after merging; 3.6) Experts and academics should be invited to guide the schools and their personnel in preparing the operation after merging; 3.7) Activities between the two types of schools should be regularly organized to enhance the good relationship; 3.8) The main schools should take their personnel to visit the schools which had been successfully merged; 3.9) The main schools should provide opportunities for the community of both schools to participate before and after merging; 3.10) The main schools should prepare sufficient buildings and materials for



231

the teachers and students of the small sized schools; 3.11) The main schools must be responsible for the evaluation and follow-up of this program.

Keywords : The Main Schools to Prepare themselves to be Ready for Merger with the The the Small Sized Schools

บทน ำ การศกษาเปนเครองมอส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษย เปนรากฐานในการสรางสรรคความเจรญกาวหนาและด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดบญญตสาระส าคญเกยวกบการจดการศกษาไวใน มาตรา 22 (ราชกจจานเบกษา, 2545 : 13) ไววาการจดการศกษาตองยดหลกวาผ เรยนทกคนมความสามารถเรยนร และพฒนาตนเองได และถอวาผ เ รยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผ เรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ สวนมาตรา 23 (ราชกจจานเบกษา, 2545 : 13) กลาววาการจดการศกษาทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตองเนนความส าคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการ ตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษา และในมาตรา 28 (ราชกจจานเบกษา, 2545 : 16) กลาววาหลกสตรการศกษาระดบตางๆ รวมทงหลกสตรการศกษาส าหรบบคคล ตามมาตรา 10 วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส ตองมลกษณะหลากหลาย ทงนใหจดตามความเหมาะสมของแตละระดบ โดยมงพฒนาคณภาพชวตของบคคลใหเหมาะสมแกวยและศกยภาพ ซงจากขอความในมาตราทงสาม จะเหนไดวา การจดการศกษาจะตองมงเนนใหผ เรยนมความสมดล โดยยดผ เรยนส าคญทสด การจดกระบวนการเรยนรมงเนนการฝกทกษะการคด การจดการเรยนรแบบบรณาการ ซงเปนการจดการเรยนรในลกษณะองครวม ใหผ เรยนไดเรยนรอยางเปนธรรมชาตและมความหมายตอชวตของผ เรยน โดยสถานศกษาสามารถจดท าหลกสตรทเหมาะสมกบสถานศกษานนๆ ได



232

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนหนวยงานทางการศกษาหลกทมภารกจทส าคญคอ การจดการศกษาขนพนฐานอยางทวถงและมคณภาพตามเปาหมายของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และตามมาตรฐานการเรยนรของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ปจจบนส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมโรงเรยนทจดการศกษาขนพนฐานในสงกดจ านวนทงสน 32,098 โรงเรยน กระจายอยทวทกภมภาคของประเทศ โรงเรยนซงเปนหนวยงานฝายปฏบตมหนาทและความรบผดชอบโดยตรงในการจดและพฒนาคณภาพทางการศกษาของทกคนทอยในชวงการรบโอกาสทางการศกษา เนองจากมจ านวนโรงเรยนคอนขางมาก ท าใหเกดความหลากหลายของขนาด โดยเฉพาะเมอพจารณาเฉพาะโรงเรยนขนาดเลกในสงกดของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทยดเกณฑจ านวนนกเรยนไมเกน 120 คน มจ านวนทงสน 13,357 โรงเรยน คดเปนรอยละ 41.48 ของโรงเรยนทงหมด (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2551 : 1) จากการศกษาสภาพการบรหารจดการโรงเรยนขนาดเลกและผลทเกดขน พบวาปญหาทส าคญมดงนคอ 1. การไดรบการสงเสรมสนบสนนจากทองถนชมชนมคอนขางนอย เพราะโรงเรยนขนาดเลกสวนใหญตงอยในชมชนทหางไกลและมปญหาทางดานเศรษฐกจ 2. การจดสรรงบประมาณใหแกโรงเรยนขนาดเลกมคอนขางจ ากดท าใหขาดแคลนทงอาคารเรยน อาคารประกอบ หองสมด ตลอดจนสนาม ส าหรบการเลนกฬาของนกเรยน 3. ความขาดแคลนบคลากรทจะจดกจกรรมการเรยนการสอนทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ จดการเรยนการสอนโดยมครไมครบชนเรยน ไมครบกลมสาระการเรยนร 4. นกเรยนมความรความสามารถตามกลมสาระการเรยนรคอนขางต าเมอเทยบกบนกเรยนของโรงเรยนขนาดกลาง โรงเรยนขนาดใหญ และโรงเรยนขนาดใหญพเศษ



233

5. การลงทนทางการศกษาส าหรบโรงเรยนขนาดเลก จงเปนการลงทนทคอนขางสง เมอเทยบกบโรงเรยนขนาดกลาง โรงเรยนขนาดใหญ และโรงเรยนขนาดใหญพเศษ ลงทนดวยจ านวนเงนงบประมาณทเทากนแตตอบสนองตอความตองการของนกเรยนในจ านวนทตางกน 6. ขวญก าลงใจในการปฏบตงานของผบรหารโรงเรยนและครในโรงเรยนขนาดเลกจะดอยกวาในโรงเรยนขนาดกลาง โรงเรยนขนาดใหญ และโรงเรยนขนาดใหญพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาทกแหงทมบทบาทความรบผดชอบเกยวกบการบรหารจดการศกษาตางใหความส าคญกบปญหาดงกลาว ตางเรงทจะหาสาเหตทแทจรงของปญหาทางดานการจดการศกษา จงไดก าหนดเปาหมายนโยบาย แนวทางการด าเนนมาตรการเพอการพฒนาคณภาพการศกษา ตลอดจนหารปแบบในการด าเนนการ ทจะท าใหเกดผลการปฏบตงานส าหรบการบรหารจดการในระดบพนทอยางจรงจง ในสวนของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบซงปจจบนมโรงเรยนขนาดเลกในสงกดจ านวน 102 โรงเรยน คดเปนรอยละ 45.13 ของจ านวนโรงเรยนทงหมด (ขอมล 10 มถนายน 2554) จากการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาโรงเรยนขนาดเลกของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ พบวาผลการด าเนนงานยงไมเปนทนาพงพอใจ โรงเรยนขนาดเลกยงคงใชงบประมาณและทรพยากรทไมคมคาและผลสมฤทธทางการเรยนต า การทดสอบระดบชาตยงไมเปนไปตามเปาหมาย ประกอบกบโรงเรยนขนาดเลกมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง การมโรงเรยนขนาดเลกจ านวนมากดงกลาว ท าใหการจดการศกษาไมสามารถสะทอนคณภาพและประสทธภาพไดเพยงพอ จงสงผลใหคณภาพการศกษาลดลงอยางตอเนอง อกทงโรงเรยนขนาดเลกมขอจ ากดในการพฒนาโรงเรยนหลายประการเชน ขาดความพรอมในระบบขอมลสารสนเทศ การสอสาร เทคโนโลย สภาพแวดลอมของโรงเรยนทไมเออตอการเรยนการสอน โรงเรยนขนาดเลกสวนหนงขาดประสทธภาพในการบรหารจดการเนองจากความไมเพยงพอดานปจจยตางๆ เชนดานบคลากร งบประมาณ วสดอปกรณ รวมถงความรวมมอของผปกครอง และชมชน ดวยเหตผล



234

ดงกลาวจงท าใหผลผลตของโรงเรยนขนาดเลกมคณภาพคอนขางต า (แผนบรหารจดการโรงเรยนขนาดเลก เขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ, 2555 : 1) ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบจงตองเรงพฒนาคณภาพโรงเรยนขนาดเลกอยางเรงดวน ในปการศกษา 2556 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบจงไดก าหนดมาตรการรวมโรงเรยนขนาดเลกทจ านวนนกเรยน 0 - 40 คน จ านวน 22 โรงเรยน ใหไปจดการเรยนการสอนและบรหารจดการรวมกบโรงเรยนหลกจ านวน 11 โรงเรยนทส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบเปนผก าหนด โดยพจารณาจากโรงเรยนทมความพรอมทางดานอาคารสถานทและบคลากร เพอรวมกนพฒนาโรงเรยนขนาดเลกใหมคณภาพสงขน จากการด าเนนงานดงกลาวในระยะเวลา 2 ปทผานมา ผวจยจงสนใจทจะศกษาสภาพการบรหารจดการของโรงเรยนหลกหลงการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ เกยวกบการบรหารจดการทง 4 ดาน ดงน การบรหารวชาการ การบรหารงานงบประมาณ การบรหารบคลากรและการบรหารทวไป ตลอดทงรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก เพอน าขอมลทไดจากการศกษาสภาพและปญหาของการบรหารจดการของโรงเรยนหลกไปศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลกในปการศกษาตอไปและใชเปนขอมลสารสนเทศในการก าหนดนโยบาย และกลยทธการพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยนขนาดเลกตอไปในอนาคต วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอศกษาสภาพการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ 2. เพอรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ



235

3. เพอศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ

วธกำรวจย การศกษาครงนเปนการศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ซงเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) และเชงคณภาพ (Qualitative research) ประชำกรและกลมตวอยำง ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก กลมท 1 ประชากรทเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามไดแก ครผ สอนของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ จ านวน 11 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานทบพล โรงเรยนอตรกจ โรงเรยนบานพรเตย โรงเรยนบานนาปง โรงเรยนบานศาลาพระมวง โรงเรยนสหกรณนคมอาวลก 2 โรงเรยนบานนาทงกลาง โรงเรยนวดไพรสณฑ โรงเรยนวดโคกยาง โรงเรยนบานพรดนนา และโรงเรยนบานแหลมสก จ านวน 177 คน และกลมท 2 ประชากรทเกบขอมลโดยใชการสมภาษณไดแก ผทรงคณวฒทมความรความเขาใจและมสวนเกยวของกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก โดยพจารณาจากผทมประสบการณในการท างานเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกและผทประสบความส าเรจในการด าเนนการตามนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลก

กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก กลมตวอยางกลมท 1 ใชวธการสมแบบแบงชนตามสดสวนของจ านวนครในโรงเรยนหลก ตามตารางก าหนดขนาดกลมตวอยางของ Yamane (Yamane, 1970 : 886 – 887 ) ไดกลมตวอยาง ทงหมดจ านวน 123 คน และกลมตวอยางกลมท 2 ใชวธเลอกแบบเจาะจง (Purposive sampling)ไดแก ผทรงคณวฒทมความรความเขาใจและมสวนเกยวของกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก จ านวน 6 คน ประกอบดวยรองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ จ านวน 2 คน ผอ านวยการกลมนโยบายและแผนส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ จ านวน 1 คน ผอ านวยการของโรงเรยนหลกทประสบความส าเรจ



236

ในการรวมโรงเรยนขนาดเลก จ านวน 2 คน และผอ านวยการของโรงเรยนขนาดเลก จ านวน 1 คน

เครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล การศกษาค ร งน ผ ว จย ใ ช เค รองมอในการ เ กบรวบรวมขอมลค อ แบบสอบถามซงใชส าหรบครผ สอนของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบและแบบสมภาษณซงใชส าหรบผทรงคณวฒทมความรความเขาใจและมสวนเกยวของกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก ซงมรายละเอยดดงน 1. แบบสอบถาม แบบสอบถามแบงออกเปน 3 ตอนคอ ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบสถานภาพของครผสอนโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก ของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ลกษณะของขอมลสวนบคคลในแตละขอยอยมหลายค าตอบใหเลอก และผตอบแบบสอบถามตองเลอกตอบเพยงขอเดยวใหตรงกบความเปนจรง ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบสภาพการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ มทงหมด 47 ขอ โดยลกษณะของค าถามแตละขอเปนการถามเกยวกบการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก ในแตละดานคอการบรหารวชาการ การบรหารงานงบประมาณ การบรหารบคลากรและการบรหารทวไป วามสภาพการบรหารจดการอยในระดบใด ซงลกษณะแบบสอบถามเปนการประเมนคา (Rating scale) ม 5 ระดบ ในแตละชวงมความหางเทาๆ กนคอ 1 คะแนนดงน ระดบ 5 หมายถง มสภาพการบรหารจดการอยในระดบมากทสด ระดบ 4 หมายถง มสภาพการบรหารจดการอยในระดบมาก ระดบ 3 หมายถง มสภาพการบรหารจดการอยในระดบปานกลาง ระดบ 2 หมายถง มสภาพการบรหารจดการอยในระดบนอย ระดบ 1 หมายถง มสภาพการบรหารจดการอยในระดบนอยทสด



237

ตอนท 3 แบบสอบถามความคดเหนแบบปลายเปดเกยวกบปญหาและขอเสนอแนะในการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ทง 4 ดาน คอ การบรหารวชาการ การบรหารงานงบประมาณ การบรหารบคลากรและการบรหารทวไป 2. แบบสมภาษณ แบบสมภาษณเปนแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง ประกอบดวยค าถามปลายเปด ผใหขอมลสามารถแสดงความคดเหนไดอยางอสระ ประกอบดวย ตอนท 1 แบบสมภาษณเกยวกบความรความเขาใจเกยวกบการการรวมโรงเรยนขนาดเลกของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ตอนท 2 แบบสมภาษณเกยวกบความเหนตอนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลกของส านกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษากระบ ตอนท 3 แบบสมภาษณเกยวกบแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ตอนท 4 แบบสมภาษณเกยวกบความคดเหนเพมเตมหรอขอเสนอแนะเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ผลกำรศกษำ สวนท 1 กำรวเครำะหเชงปรมำณ ผลการวเคราะหขอมลแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ประกอบดวย ตอนท 1 การวเคราะหขอมลเกยวกบสถานภาพทวไปของครทตอบแบบสอบถามประกอบดวยสถานภาพครผ สอน การปฏบตหนาท ในกลมงาน ประสบการณในการท างานและขนาดโรงเรยน พบวาผ ครผ สอนสวนใหญเปนครโรงเรยนหลกจ านวน 107 คน คดเปนรอยละ 87.0 รองลงมาเปนครโรงเรยนทมารวมจ านวน 16 คน คดเปนรอยละ 13.0 โดยสวนใหญเปนครทปฏบตหนาทในกลมงาน



238

บรหารทวไปจ านวน 46 คน คดเปนรอยละ 37.4 รองลงมาเปนครทปฏบตหนาทในกลมงานวชาการจ านวน 37 คน คดเปนรอยละ 30.1 ครผสอนสวนใหญปฏบตงานมานานมากกวา 21 ปขนไปจ านวน 46 คน คดเปนรอยละ 37.4 รองลงมาปฏบตงานต ากวา 10 ป จ านวน 35 คน คดเปนรอยละ 28.5 และสวนใหญเปนโรงเรยนขนาดเลกซงมนกเรยน 8 – 300 คน จ านวน 79 คน คดเปนรอยละ 64.2 รองลงมาเปนโรงเรยนขนาดกลางซงมนกเรยน 301 – 1,000 คน จ านวน 43 คน คดเปนรอยละ 35.0 ตอนท 2 การวเคราะหขอมลเกยวกบการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ พบวาครผสอนสวนใหญมความเหนวาการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ในภาพรวมอยในระดบมากทสด โดยดานทมการบรหารจดการสงทสดคอดานการบรหารทวไป รองลงมาคอดานการบรหารงบประมาณ ดานการบรหารงานบคลากร และนอยทสดคอดานการบรหารวชาการ ตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบปญหาและขอเสนอแนะในการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ในดานตางๆมดงน 1. ดานการบรหารวชาการ ปญหาทพบมากทสดคอการจดการศกษาระหวางโรงเรยนหลกและโรงเรยนขนาดเลกยงไมเปนน าหนงใจเดยวกน และปญหาทพบนอยทสดคอการจดชนเรยนนกเรยนทมาเรยนรวมบางโรงเรยนขาดการวางแผนทด ไมเปนระบบ สวนขอเสนอแนะทมากทสดคอควรมการตดตามผลเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทมาเรยนรวมอยางตอเนอง และนอยทสดคอควรจดบคลากรดานการบรหารวชาการเพมขน 2. ดานการบรหารงบประมาณ ปญหาทพบมากทสดคอการใชจายงบประมาณเพมขน และนอยทสดคอการจดท างบประมาณยากขน สวนขอเสนอแนะทมากทสดคอควรเพมการตรวจสอบงบประมาณและนอยทสดคอโรงเรยนขนาดเลกทมาเรยนรวมควรมสวนรวมในเรองการใชจายงบประมาณ



239

3. ดานการบรหารงานบคคล ปญหาทพบมากทสดคอบคลากรขาดการยอมรบซงกนและกนตางคนตางยดตนเองเปนศนยกลางไมเปนน าหนงใจและปญหาทพบนอยทสดคอบคลากรของทงสองโรงอาจเกดความรสกนอยใจ สวนขอเสนอแนะทมากทสดคอควรจดกจกรรมทสงเสรมใหบคลากรเกดความสามคคปรองดองระหวางกนและนอยทสดคอควรยกยองครทมผลงานดเดน 4. ดานการบรหารทวไป ปญหาทพบมากทสดคอขาดการตดตามนกเรยนทมาเรยนรวม เพอแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนและปญหาทพบนอยทสดคออาคารสถานทโรงเรยนขนาดเลกทรดโทรม สวนขอเสนอแนะทมากทสดคอควรจดระบบดแลชวยเหลอนกเรยนอยางทวถงและนอยทสดคอควรจดอาคารสถานททเพยงพอตอโรงเรยนขนาดเลก สวนท 2 กำรวเครำะหเชงคณภำพ ผลการวเคราะหขอมลแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ประกอบดวย ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบความรความเขาใจเกยวกบการการรวมโรงเรยนขนาดเลกของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ พบวาผทรงคณวฒสวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกโดยใหความหมายเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกวา การรวมโรงเรยนขนาดเลกหมายถง การบรหารจดการใหโรงเรยนขนาดเลกน านกเรยนและครไปเรยนรวมกบโรงเรยนทมความพรอมในดานตาง ๆ ซงมกจะเรยกวาโรงเรยนหลก การทจะพจารณาโรงเรยนใดเปนโรงเรยนหลกมกจะค านงถงศกยภาพ ตลอดจนระยะทาง เสนทางคมนาคม ศาสนา สงคม วฒนธรรม ประเพณทคลายกน โดยนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลกมวตถประสงคเพอพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยนขนาดเลกใหมประสทธภาพสงขน แกปญหาการขาดแคลนคร ครไมครบชน และแกปญหาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนตกต า



240

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบความเหนตอนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลกของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบพบวาสวนใหญมความเหนวาควรด าเนนการตอ เพราะประชากรวยเรยนในแตละชมชนทมโรงเรยนตงอยบางแหงมจ านวนลดลงทกป เปนการชวยแบงเบาภาระงบประมาณภาครฐทางการศกษา รวมทงเปนการสงเสรมสนบสนนใหนกเรยนไดรบบรการการศกษาทดขน ครและบคลากรมโอกาสไดท าหนาทตามความถนดของตน เปนการสรางเครอขายทด และเปนการพฒนาคณภาพการศกษาทดอกทางหนง และบางสวนมความเหนวาไมควรด าเนนการตอเพราะอาจมปญหาในเรองการบรหารครและบคลากรระหวางครโรงเรยนหลกและโรงเรยนรวมท าใหไมเปนอนหนงอนเดยวกน ทองถนจะขาดโอกาส ความเจรญของทองถนจะหมดไป ดงนนรฐควรหาวธแกปญหาดวยวธอนมากกวาการยบรวมโรงเรยนขนาดเลกเชน หาครใหครบชน จางครสอนหรอใชวธการสอนทางไกล ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบพบวาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ มดงน 3.1)โรงเรยนหลกประเมนความพรอมของตนเองกอนด าเนนการตามนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลก หากไมพรอมควรแจงตอหนวยงานตนสงกดเพอหาโรงเรยนอนทดแทน 3.2) โรงเรยนหลกควรท าความเขาใจ ศกษาหาขอมลเชงลกเกยวกบโรงเรยนขนาดเลกทจะมาเรยนรวมเกยวกบบรบท จดออนจดแขงในทกๆดานเพอน ามาเปนขอมลในการวางแผนในเรองการบรหารจดการหลงการรวมโรงเรยน 3.3) โรงเรยนหลกประชมปรกษาหารอกบครและบคลากรทางการศกษา คณะกรรมการสถานศกษา ผปกครองและผมสวนเกยวของในโรงเรยนหลกเกยวกบนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลกใหชดเจน เปดโอกาสใหทกฝายมสวนรวมในการแสดงความคดเหน พรอมทงก าหนดแนวทางการเตรยมความพรอมในแตละดาน เชน หวหนางานในแตละงานตองเตรยมกรอบงานใหพรอมในการรองรบครและนกเรยนจากโรงเรยนขนาดเลก 3.4) โรงเรยนหลกประชมและใหความรแกทกฝายทเกยวของกบโรงเรยนหลกและโรงเรยน



241

ขนาดเลกทมารวม อาท ผ บรหาร ครและบคลากรทางการศกษา คณะกรรมการสถานศกษา ผ น าชมชน ผ ปกครองและนกเรยน เพอปรบวสยทศน แนวความคด รบทราบนโยบาย สรางความเขาใจและสรางแนวปฏบตทตรงกนเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก โดยยดหลกการมสวนรวมจากทกฝาย 3.5) โรงเรยนหลกรวมกบโรงเรยนขนาดเลกวางแผนเกยวกบการบรหารจดการในการด าเนนงานทง 4 ดาน เชนการบรหารวชาการ ตองมการประชมวางแผนในการจดท าหลกสตรรวมกน ก าหนดภาระหนาทตามกลมสาระวชา จดท าตารางสอนใหครจากโรงเรยนขนาดเลก จดนกเรยนทมาเรยนรวมลงชนเรยน จดหาสอและวสดทางการศกษาอ านวยความสะดวกใหแกครและนกเรยนจากโรงเรยนขนาดเลกทมาเรยนรวม วางแผนและจดท าเอกสารเกยวกบการวดผลและประเมนผลนกเรยน ในดานบคลากร เตรยมบคลากรและการมอบหมายภารกจงานดานบคลากรใหพรอม ตามความรความสามารถและความถนดของแตละคนและใหความเสมอภาคแกครทงสองโรงเ รยน จดกจกรรมสรางความสมพนธทดระหวางบคลากรทงสองโรงเรยนใหเปนน าหนงใจเดยว ในดานการบรหารงบประมาณ โรงเรยนหลกควรท าขอตกลงกบโรงเรยนทมารวมเกยวกบการใชจายงบประมาณ และควรแตงตงเจาหนาททรบผดชอบทงสองโรงเรยน อกท งก ากบตดตาม ประเมนผลความเสยงในการรบและจายเงนงบประมาณและมการตรวจสอบอยางเปนธรรมและสม าเสมอ และในดานการบรหารทวไป โรงเรยนควรจดเตรยมอาคารสถานท เชน หองเรยน โตะ เกาอ หองน า หองสวม โรงอาหารใหพรอมตอการรวมโรงเรยนขนาดเลกและมระบบดแลชวยเหลอนกเรยนทมาเรยนรวม 3.6) โรงเรยนหลกเชญวทยากรทมความรและมประสบการณเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกมาใหความรและสรางความเขาใจเกยวกบแนวทางการปฏบตในการรวมโรงเรยนขนาดเลกใหแกทกฝายทเกยวของ 3.7) กอนด าเนนการรวมโรงเรยนควรจดกจกรรมใหบคลากรจากโรงเรยนหลกและโรงเรยนขนาดเลกทมาเรยนรวมทกคนมความสมพนธทดตอกนเชน กจกรรมการพบปะสงสรรคสรางความสมพนธอนดระหวางสองโรงเรยน กจกรรมทศนศกษา เปนตน 3.8) โรงเรยนหลกขอความรวมมอจากหนวยงานตนสงกดน าคร ผปกครอง ชมชน คณะกรรมการสถานศกษาและผทเกยวของ ศกษาดงานโรงเรยนท



242

ประสบความส าเรจเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก เพอน ามาเปนแนวทางในการด าเนนงานและสรางความเขาใจทตรงกน 3.9) โรงเรยนหลกเปดโอกาสใหชมชนทงสองโรงเรยนมสวนรวมในการบรหารจดการโรงเรยน เชน เปดโอกาสใหชมชนไดแสดงความคดเหนเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก แตงตงคณะกรรมการสถานศกษาจากทงสองโรงเรยน ขอความอนเคราะหจากชมชนในดานตางๆและใหความชวยเหลอทงสองชมชนเมอมโอกาส เปนตน 3.10) โรงเรยนหลกจดเตรยมอาคารสถานทใหพรอมและเพยงพอกบจ านวนครและนกเรยนจากโรงเรยนทมาเรยนรวมพรอมทงจดเตรยมบคลากรทคอยแนะน าและอ านวยความสะดวกในเรองอาคารสถานทใหพรอม และ3.11)โรงเรยนหลกมการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานในทกดานเกยวกบการรวมขนาดเลกอยางตอเนองหากเกดปญหาควรหาแนวทางแกไขโดยการแจงหนวยงานตนสงกดทดแลหรอหาค าปรกษาจากผ เชยวชาญทมความรในเรองนน ๆ ตอนท 4 ผลการว เคราะหขอมลเ กยวกบความคดเหนเพมเตมหรอขอเสนอแนะเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบพบวาความคดเหนเพมเตมหรอขอเสนอแนะเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ คอในการรวมโรงเรยนควรค านงถงผ ไดรบประโยชนมากทสดคอ นกเรยน ผ ไดรบผลกระทบตองเสยสละและค านงถงประโยชนตอสวนรวม ผบรหาร ครและบคลากรโรงเรยนขนาดเลกและโรงเรยนหลก ตองละลายความรสกในต าแหนง บทบาทหนาทของตนโดยตองรวมใหเปนหนงเดยว ใหเกยรตซงกนและกน ควรมแผนรองรบในเรองการบรหารจดการดานอาคารสถานทเชน อาจจดใหเปนศนยการเรยนร ก าหนดใหเปนสถานททคนในชมชนไดใชประโยชนเชน ทประชมของหมบาน สถานทจดเลอกตง จดท าเปนหองสมดของชมชน จดเปนแหลงพฒนาอาชพของนกเรยนและชมชนเปนตน นอกจากนอาจแกไขโดยการจดการเรยนการสอนผานดาวเทยมใหมากขน



243

สรปและอภปรำยผล การศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ผวจยไดน าแนวคด ทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของมาประกอบการอภปรายผลตามวตถประสงคแตละขอดงน

วตถประสงคขอท 1 เพอศกษำสภำพกำรบรหำรจดกำรของโรงเรยนหลกในกำรรวมโรงเรยนขนำดเลก สงกดส ำนกงำนเขตพนท กำรศกษำประถมศกษำกระบ จากผลการวจยพบวา ครผสอนในโรงเรยนหลกและโรงเรยนขนาดเลกทมารวมสวนใหญมความคดเหนเกยวกบการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ในภาพรวมอยในระดบมากทสด ทงนอาจเปนเพราะโรงเรยนหลกมความพรอมในเรองการบรหารจดการอยแลวเมอมโรงเรยนขนาดเลกมารวมกไมท าใหเกดผลกระทบใด ๆ อกทงการบรหารจดการของโรงเรยนหลกยงไดรบความรวมมอจากทกฝายทงผ บรหาร คร บคลากรทางการศกษา ผปกครองและชมชมจากโรงเรยนหลกเองและโรงเรยนขนาดเลกทมารวมจงท าใหการบรหารจดการประสบความส าเรจและเกดประสทธภาพสงสดแกผ เรยน ซงสอดคลองกบงานวจยของปรยาพร วงศอนตรโรจน (2546 : 10) ทกลาววาความส าคญในการบรหารงานในสถานศกษาคอการบรหารงานบรหารวชาการ งานบรหารบคลากร งานบรหารกจการนกเรยนนกศกษา งานบรหารการเงน งานบรหารอาคารสถานท งานดานความสมพนธกบชมชนและงานบรหารทวไปใหมประสทธภาพสงสด อกทงยงสอดคลองกบผลงานวจยของนศารตน งามประเสรฐ (2552 : ก) ทไดศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลในการบรหารโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสระบรเขต 1 ผลการวจยพบวาระดบปจจยทสงผลตอประสทธผลในการบรหารโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 1 ภาพรวมพบวาในภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาในแตละดานเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปนอย ดงน ปจจยดานผบรหารโรงเรยน ปจจยดานแนวทางการเรยนการสอน ปจจยดานตวคร และปจจยดานการมสวนรวมของชมชน และยงสอดคลองกบ



244

ผลงานวจยของครสฟล (Chrispeels, 1992 : 53-56) ทศกษาประสทธภาพในการบรหารการจดการศกษาโรงเรยนตาง ๆ วา เกดจากปจจยสนบสนน 2 ดาน คอ ดานโครงสราง ประกอบดวย การบรหารแบบกระจายอ านาจ หลกสตรชดเจน ครพฒนาและปฏบตงานตามศกยภาพ ผปกครองทองถนชมชนสนบสนนและนกเรยนยอมรบ ดานกระบวน ประกอบดวย การวางแผนแบบมสวนรวม ความส านกของชมชน ความมระเบยบวนย และการก าหนดจดหมาย กบความคาดหวงรวมกน วตถประสงคขอท 2 เพอรวบรวมปญหำและขอเสนอแนะเกยวกบกำรบรหำรจดกำรของโรงเรยนหลกในกำรรวมโรงเรยนขนำดเลก สงกดส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำประถมศกษำกระบ ปญหาในการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ประกอบดวย ปญหาการจดการศกษาระหวางโรงเรยนหลกและโรงเรยนขนาดเลกยงไมเปนน าหนงใจเดยวกน การจดท าหลกสตรและการใชหลกสตรยงขาดความรวมมอของทงสองโรงเรยน การใชจายงบประมาณเพมขนและการเบกจายงบประมาณมขนตอนทยงยาก ปญหาการขาดการยอมรบซงกนและกน อกทงอาคารสถานทของโรงเรยนขนาดเลกทรดโทรมเพราะขาดการดแล ทงนปญหาทเกดขนอาจเปนเพราะขาดการวางแผนทดกอนการด าเนนนโยบายรวมโรงเรยนขนาดเลก ซงสอดคลองกบผลการวจยของสทศน ประสาธนสวรรณ (2541 : 63 – 65 ) ทไดศกษาการพฒนาประสทธภาพการบรหารจดการโรงเรยนขนาดเลก : ศกษากรณยบรวมโรงเรยนในสงกดส านกงานการประถมศกษาอ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวา ปญหาอปสรรคทเกดขนไดแกคาพาหนะของนกเรยนเดนทางไมเพยงพอ การวางแผนรองรบต าแหนงผ บรหารและครผสอนโรงเรยนยบรวมไมชดเจน อาคารสถานท อาคารประกอบและวสดครภณฑของโรงเรยนหลกไมเพยงพอและอาคารสถานท อาคารประกอบของโรงเรยนยบรวมขาดการดแล ขอเสนอแนะในการบรหารจดการของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ มดงน การรวมโรงเรยนควรค านงถงผไดรบประโยชนมากทสดคอนกเรยน ผทมสวนไดสวนเสยควรมความเสยสละ



245

และค านงถงประโยชนตอสวนรวมไมยดตดกบความตองการหรอแนวคดของการไมยอมเปลยนแปลงสงทดกวา ผบรหาร ครและบคลากรโรงเรยนขนาดเลกและโรงเรยนหลก ตองละลายความรสกในต าแหนงและบทบาทหนาทของตนโดยตองรวมใหเปนหนงเดยว ตองใหเกยรตซงกนและกน ควรจดหนาทและความรบผดชอบของแตละฝายอยางเหมาะสมและจดครผสอนใหไดสอนตามความถนด ควรลดภาระงานใหนอยลง และควรเพมงบประมาณในการพฒนาคณภาพครผสอน ควรจดสรรงบประมาณใหทวถงและมการชแจงการใชจายงบประมาณอยางโปรงใส ควรน าชมชนเขามามสวนรวม และควรมแผนรองรบในเรองการบรหารจดการดานอาคารสถานทเชน อาจจดใหเปนศนยการเรยนร ก าหนดใหเปนสถานททคนในชมชนไดใชประโยชน เชน ทประชมของหมบาน สถานทจดเลอกตง จดท าเปนหองสมดของชมชน จดเปนแหลงพฒนาอาชพของนกเรยนและชมชน เปนตน ซงสอดคลองกบผลการวจยของสนทร สวรรณภม (2549 : 87 - 91) ทไดศกษาการบรหารจดการโรงเรยนขนาดเลก โดยใชการจดการเรยนรแบบบรณาการ กรณโรงเรยนวดสารภวทยาคาร อ าเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม ผลการศกษามขอเสนอแนะคอควรมการจดสรรงบประมาณใหมากขน จดบคลากรฝายสนบสนนการท างานธรการเพอลดภาระคร ใหครสามารถจดการเรยนการสอนไดอยางเตมทและการท างานควรท างานรวมกนเปนทมโดยน าชมชนเขามาชวยเหลอ

วตถประสงคขอท 3 เพ อศกษำแนวทำงกำรเตรยมควำมพรอมของโรงเรยนหลกในกำรรวมโรงเรยนขนำดเลก สงกดส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำประถมศกษำกระบ จากผลการศกษาแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ พบวา ผทรงคณวฒสวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก ทงนอาจเปนเพราะผ ทรงคณวฒทกทานเปนผ ทมประสบการณในการท างานเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกและเปนผทประสบความส าเรจในการด าเนนการตามนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลกจงท าใหมความรความเขาใจในเรองนเปนอยางด ผทรงคณวฒสวนใหญยงมความเหนทตรงกนวาควรด าเนนการตามนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลกตอในปการศกษาหนาเพราะ เปนการชวยแบงเบาภาระงบประมาณภาครฐทาง



246

การศกษา รวมทงเปนการสงเสรมสนบสนนใหนกเรยนไดรบบรการการศกษาทดขน เปนการสรางเครอขายทด และเปนการพฒนาคณภาพการศกษาทดอกทางหนง ดงนนจงควรด าเนนการตามนโยบายตอไป โดยแนวทางการเตรยมความพรอมของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ สามารถสรปไดดงน 1) โรงเรยนหลกประเมนความพรอมของตนเองกอนด าเนนการตามนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลก 2) โรงเรยนหลกควรท าความเขาใจ ศกษาหาขอมลเชงลกเกยวกบโรงเรยนขนาดเลกทจะมาเรยนรวม 3) โรงเรยนหลกประชมปรกษาหารอกบบคลากรทกฝายของโรงเรยนหลกเกยวกบนโยบายการรวมโรงเรยนขนาดเลก 4) โรงเรยนหลกประชมและใหความรแกทกฝายทเกยวของกบโรงเรยนหลกและโรงเรยนขนาดเลกทมารวม เพอปรบวสยทศน แนวความคด รบทราบนโยบาย สรางความความเขาใจและสรางแนวปฏบตทตรงกน 5) โรงเรยนหลกรวมกบโรงเรยนขนาดเลกวางแผนเกยวกบการบรหารจดการในการด าเนนงานทง 4 ดาน เชน การบรหารวชาการ ดานการบรหารงบประมาณ ดานบรหารบคลากร และดาน การบรหารทวไป 6) เชญวทยากรมาใหความรและสรางความเขาใจเกยวกบแนวทางการปฏบตในการรวมโรงเรยนขนาดเลกใหแกทกฝายทเกยวของ 7) กอนด าเนน การรวมโรงเรยนควรจดกจกรรมใหทงสองโรงเรยนมความสมพนธทดตอกน 8) โรงเรยนหลกน าคร และผทเกยวของ ศกษาดงานโรงเรยนทประสบความส าเรจเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลก 9) โรงเรยนหลกเปดโอกาสใหชมชนทงสองโรงเรยนมสวนรวมใน การบรหารจดการโรงเรยน 10) โรงเรยนหลกจดเตรยมอาคารสถานทใหพรอมและเพยงพอกบจ านวนครและนกเรยนจากโรงเรยนทมาเรยนรวม และ 11) โรงเรยนหลก มการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานอยางตอเนอง จากแนวทางการเตรยมความพรอมดงกลาวสอดคลองกบผลการวจยของเกนยา ปนจนทร (2547 : 50 – 54) ทศกษาการพฒนาแนวปฏบตในการยบรวมโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงาน การประถมศกษาอ าเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย ซงผลการศกษาพบวา กระบวนการยบรวมโรงเรยนมขนตอนส าคญดงนคอ 1) วางแผนด าเนนการยบรวมโรงเรยนขนาดเลก ตองท าการศกษาวเคราะหขอมลเกยวกบผลการด าเนนงานและองคประกอบ



247

อยางละเอยดของโรงเรยน ทไดด าเนนการยบรวมแลว 2) ผทจะไปประชมชแจงท าความเขาใจกบประชาชน ผปกครองนกเรยน ตองเปนผทมความรความสามารถ มจตวทยาสงในการพดโนมนาวจตใจของผทเกยวของทงหมดใหเหนถงความส าคญของการยบรวมโรงเรยน 3) ครและผน าในหมบานจะตองมความเชอและเขาใจตรงกนเสยกอนถงเหตผล ความจ าเปนในการยบรวมโรงเรยนขนาดเลก 4) จดหาแกนน าในหมบานทมความเขาใจและเปนคนทชาวบานใหความเคารพนบถอ เปนคนประสานงานท าความเขาใจกบประชาชน ผปกครองในหมบานทงในและนอกรปแบบ 5) ผน าในระดบอ าเภอ ประชมชแจงท าความเขาใจกบคณะกรรมการหมบานถงเหตผลความจ าเปนในการยบรวมโรงเรยนขนาดเลก ใหเขามความรสกในการมสวนรวม 6) ประชมประชาชน ในหมบานรวมทงผ ปกครองนกเรยนทกคน ใหเขาใจถงเหตผล และความจ าเปน ในการยบรวมโรงเรยนขนาดเลก อกทงตองท าความเขาใจถงสทธทเขาพงไดอาท คาพาหนะในการไปเรยนรวมเปนตน 7) ท าความเขาใจกบประชาชนและชมชน ในการยบรวมโรงเรยนอาจไมไดรบความยนยอมในการด าเนนงานเพยงครงเดยวได ตองท าหลาย ๆ ครง 8) ผบรหารและครผสอนจะเหนดวยและใหการสนบสนนอยางเตมทกบการยบรวมโรงเรยนหากหนวยงานตนสงกดใหหลกประกนในเรองของความมนคงในสภาพของตน และ (9) การน านกเรยนไปเรยนรวมกบโรงเรยนใกลเคยงทมความพรอมเปนรายวชาในชวงแรกจะเปนแนวทางในการน านกเรยนรวมเปนบางชน และทกชนเรยนในอนาคต ขอเสนอแนะ ผลการวจยในครงน สามารถสรปขอเสนอแนะดงตอไปน 1. หนวยงานตนสงกดและผทรบผดชอบเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกควรวางแผนการรวมโรงเรยนขนาดเลกในระยะยาว โดยมการประชมเตรยมความพรอม สรางความเขาใจกบผ เกยวของเชน ผอ านวยการโรงเรยน ครผสอน ผปกครองและผน าทองถน ถงเหตผลและความจ าเปนทแทจรงในการรวมโรงเรยนขนาดเลก 2. หนวยงานตนสงกดและผทรบผดชอบเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกควรก าหนดแนวทางการเตรยมความพรอมในการรวมโรงเรยนขนาดเลกใหกบโรงเรยนหลกอยางชดเจน



248

3. หนวยงานตนสงกดและผทรบผดชอบเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกควรสงเสรมใหชมชน ผปกครองและองคกรปกครองสวนทองถนมสวนรวมในการวางแผนพฒนาโรงเรยนขนาดเลกมากขน 4. หนวยงานตนสงกดและผทรบผดชอบเกยวกบการรวมโรงเรยนขนาดเลกควรมรปแบบหรอแผนในการดแลอาคารเรยน สถานทของโรงเรยนขนาดเลกอยางชดเจนเชน มอบใหองคการปกครองสวนทองถนหรอชมชน ไดดแลและใชประโยชนเพอสวนรวม ขอเสนอแนะในกำรท ำวจยครงตอไป การวจยครงน ผวจยมขอเสนอแนะในการท าวจยใหกวางขนดงน 1. ศกษาแนวทางสความส าเรจของโรงเรยนหลกในการรวมโรงเรยนขนาดเลกของโรงเรยนในภาคใต 2. ศกษาสภาพและปญหาการบรหารงานของโรงเรยนขนาดเลกในจงหวดกระบอยางละเอยด 3. ศกษาแนวทางการพฒนาประสทธภาพการบรหารงานโรงเรยนขนาดเลกในจงหวดกระบ 4. ศกษารปแบบการพฒนาโรงเรยนขนาดเลกในจงหวดกระบ เอกสำรอำงอง กระทรวงศกษาธการ. (2546). พระรำชบญญตกำรศกษำแหงชำต พทธศกรำช

2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พทธศกรำช 2545. กรงเทพมหานคร : ครสภา.

เกนยา ปนจนทร. (2547). กำรพฒนำแนวปฏบตในกำรยบรวมโรงเรยนขนำดเลก

สงกดส ำนกงำนกำรประถมศกษำอ ำเภอเชยงแสน จงหวดเชยงรำย . วทยานพนธ ค.ม. (การบรหารการศกษา) มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย.

นศารตน งามประเสรฐ. (2552). ปจจยท สงผลตอประสทธผลในกำรบรหำรโรงเรยนขนำดเลก สงกดส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำสระบรเขต 1.



249

วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฎเทพสตร.

ปรยาพร วงศอนตรโรจน. (2546). กำรบรหำรวชำกำร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพสหมตรออฟเซท.

ราชกจจานเบกษา (2545). พระรำชบญญตกำรศกษำแหงชำต (ฉบบท 2) พ.ศ.

2545. (เลม 119 ตอนท 123ก, หนา 1-46). กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

สทศน ประสาธนสวรรณ. (2541). กำรพฒนำประสทธภำพกำรบรหำรกำรจดกำรโรงเรยนขนำดเลก : ศกษำกรณกำรยบรวมโรงเรยนสงกดส ำนกงำนกำรประถมศกษำ อ ำเภอพรำว จงหวดเชยงใหม. การคนควาแบบอสระ (การบรหารการศกษาหมาวทยาลยเชยงใหม.

สนทร สวรรณภม. (2549). กำรบรหำรจดกำรโรงเรยนขนำดเลกโดยใชกำรจดกำรเรยนรแบบบรณำกำร กรณโรงเรยนวดสำรภวทยำคำร อ ำเภอแมวำง จงหวดเชยงใหม. การคนควาแบบอสระ ศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ . (2555). แผนกำรบรหำรจดกำรโรงเรยนขนำดเลกของส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำประถมศกษำกระบ ปกำรศกษำ 2555 -2561. กระบ : ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ.

ส านกงานเขตพนทการศกษากระบ . (2555). ขอมลพนฐำนทำงกำรศกษำ ปกำรศกษำ 2546. กระบ : ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2551). กำรพฒนำคณภำพกำรบ ร ห ำ ร จ ด ก ำ ร โ ร ง เ ร ย น ขน ำด เ ล ก ป ง บป ร ะม ำณ 2551. กรงเทพมหานคร.

Chrispeels, J.H. (1992). Purposeful Restructuring. London: Falmer Press. Yamane, Taro. (1973). Statistics: An Introductory Analysis. Third edition.

Newyork : Harper and Row Publication.



250

สมฤทธผลดำนกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรของอำจำรยมหำวทยำลยไทย

The achievement of Thai university lecturers in Information and communications technology

นนทะ บตรนอย1, สมชาย รตนโกมท2, วรเดช จนทรศร3

Nunta Bootnoi, Somchai Ratanakomut, Voradej Chandarasorn บทคดยอ

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนปจจยทส าคญตอการพฒนาประเทศ เ ปนสวนส าคญในการพฒนาอง คความ รท เ ปนระบบคลงความ ร การแลกเปลยนองคความรและการเผยแพรองคความร และการบรการสประชาชนเปน Knowledge Service Provider ซงเปนการพฒนาทรพยากรมนษยใหมความรอนเปนพนฐานส าคญในระบบเศรษฐกจฐานความร และในระยะทผานมาแมภาครฐม ความตงใจทจะผลกดนใหเกดการพฒนาดาน ICT โดยมการใชงบประมาณจ านวนมาก แตผลทไดรบจากการน านโยบายไปสการปฏบต ไมไดบรรลเปาหมายตามทไดก าหนดไวอยางสมบรณ โดยเฉพาะการพฒนาศกยภาพของบคลากรดานการใช ICT ดงนน ในการศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลยไทย และ 2) ศกษาปจจยทมความสมพนธและสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลยไทย ซงขอมลทไดจะเปนประโยชนตอการปรบปรงการพฒนาศกยภาพดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหมประสทธภาพและประสทธผลตามเปาหมาย และมความคมคากบงบประมาณทไดใชไปในการนโยบายการพฒนาศกยภาพของบคลากรไทยดานการใช ICT ไปสการปฏบต

1 นกศกษาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรดษฏบณฑต สาขารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยชนวตร 2 รองศาสตราจารย คณะการจดการ มหาวทยาลยชนวตร 3 ศาสตราจารย สถาบนรฐประศาสนศาสตรและธรรมภบาล มหาวทยาลยชนวตร



251

กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดจากการสมแบบแบงชน ประกอบดวย อาจารยทปฏบตหนาทสอนในคณะทจดการศกษาดานบรหารธรกจและการจดการของมหาวทยาลย 5 แหง ซงเปนตวแทนมหาวทยาลย 5 กลม ก าหนดขนาดกลมตวอยางทระดบความเชอมน 95 % ไดกลมตวอยางจ านวน 162 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามมาตรประเมนคา มคาความเชอมนเทากบ 0.95 สถตทใชวเคราะหขอมล ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว การวเคราะหสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหถดถอยพหคณ ผลการศกษาพบวา 1) สมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรวม อยในระดบมาก 2) กลมมหาวทยาลยและปจจยสวนบคคลตางกน มคาเฉลยสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไมแตกตางกน 3) ปจจยดานภาวะผน าของผบรหาร ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกร มความสมพนธในทางบวกกบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 4) ปจจยทสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ประกอบดวย ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม (X2) ดานทรพยากร (X3) และปจจยดานวฒนธรรมองคกร (X5) โดยสามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (Y) โดยรวม ไดรอยละ 65.0 ดงสมการพยากรณ โดยใชคะแนนมาตรฐาน (Z) คอ Y = 0.283X2 + 0.461X3 + 0.169X5 ค ำส ำคญ: เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร, สมฤทธผล, มหาวทยาลย Abstract Information and communications technology (ICT) is an important factor in developing the national economy, in building knowledge-based systems and knowledge service provision, and in exchanging and



252

disseminating knowledge to the public, all of which is important in improving national human resources capacity. However, although the Thai government has invested significant amounts of money in developing Information and communications technology, the outcome has not been very satisfactory, especially with regard to enhancing the ability of those involved in ICT. This research thus aims to (1) examine the success of Thai university lecturers in the area of ICT and (2) to investigate the factors affecting the achievements of Thai university lecturers in ICT. The research findings will be used to enhance the capability of those involved in ICT to achieve their goals and to help put policy into practice and so ensure value for money in government spending. The research participants comprised Thai university lecturers from the faculties of business administration and management sciences at five classes of Thai university. The participants were chosen by stratified random sampling. The sample size of 162 participants was determined with a confidence Level of 95%. The research tool was a questionnaire with a coefficient of reliability of .95. The statistics used in this study were: frequency, percentage, mean, standard deviation, one-way ANOVA analysis, Pearson’s correlation coefficient and multiple regression analysis. The results show that (1) Thai university lecturers displayed a high level of overall achievement in ICT; (2) the average score of achievement, although showing variations between groups within the universities and individuals, was not different; (3) the executive, communications and support activities, resources, evaluation and assessment process and organizational culture all have a positive relationship with ICT achievements, with a statistical significance of .01; (4) the factors affecting the level of ICT achievement include communications and supporting activities (X2), resources (X3) and



253

organizational culture (X5). Regression analysis showed that 65% of the variance in the overall ICT achievement (Y) was explained by the equation standard scores (Z) Y = 0.283X2 + 0.461X3 + 0.169X5 Keyword: Information and communications technology, Achievement, University ควำมส ำคญของปญหำ จากการเปลยนแปลงเทคโนโลยสอสารของโลกทมการพฒนาอยางกาวกระโดดในหลายปท ผานมา พบวา “The Nexus of Forces” ของ Gartner เปนกระแสทมาแรงและก าลงไดรบความสนใจจากทวโลก โดย S-M-C-I ยอมาจาก Social–Mobile–Cloud–Information อบตการณการมาบรรจบกน (Convergence) ของกระแสความนยมการใชเครอขายสงคมออนไลน (Social Media) เชน Facebook และ Twitter รวมกบการใชสมารทโฟน ตลอดจนความนยมในการดาวนโหลด “Mobile App” ในการตดตอกนในลกษณะ Social Network เชน LINE หรอ WhatsApp ตลอดจนการใชงานระบบ Cloud ในการจดเกบขอมลทงสวนตวและขอมลขององคกร เชน การใช Free e-Mail: Hotmail, Gmail รวมถง การใช Cloud–based Application ยอดนยมตางๆ เชน iCloud และ Dropbox เปนตน ดงนน เพอใหสอดรบกบการเปลยนแปลงน นโยบำยเศรษฐกจดจทล หรอ “Digital Economy Policy” จงเปน “Hot Issue” ในประเทศไทยและทวโลก เนองจำกปรำกฏกำรณ “Digital Transformation” และ “Internet of Things : IoT” ก ำลงเขำมำเปลยนแปลงโลก จงมควำมจ ำเปนในกำรเตรยมตวในระดบประเทศกบกำรมำถงของยค S-M-I-C ดงกลำว เพอปรบ

โครงสรำงพนฐำนทำงดจทลใหรองรบกำรมำถงของยค S-M-I-C ดงกลำว เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารกลายเปนเครองมอท เ ชอมโยงแนวความคดสมยใหมตาง ๆ เขาดวยกน เปนสวนส าคญในการพฒนาองคความรทเปนระบบคลงความร การแลกเปลยนองคความรและการเผยแพรองคความรและการบรการสประชาชนเปน Knowledge Service Provider อนเปนการพฒนาทรพยากรคนใหมความรอนเปนพนฐานส าคญในระบบเศรษฐกจฐานความร และกลมอตสาหกรรม



254

เชอมโยง (Virtual Cluster Development) อนเปนหวใจในการพฒนาศกยภาพการแขงขนของกลมและของประเทศ ดงนนประชาชนในแตละประเทศจงจ าเปนทจะตองมความรทกษะในดานสารสนเทศและการใชเทคโนโลยเพอเตรยมความพรอมและเพมขดความสามารถในการแขงขน โดยในสวนของการพฒนาในดานเทคโนโลยสารสนเทศของประเทศไทยในระยะสบปทผานมานน มนโยบาย IT 2010 และ IT2020 เปนแบบแผนในการพฒนาดานเทคโนโลยสารสนเทศ โดยเฉพาะ IT 2010 แทจรงแลวเปนนโยบายทถกสรางขนโดยใชกรอบแนวคด ของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) ซงมงเนนแนวคดยด “คนเปนศนยกลางของการพฒนา” การยกระดบพฒนาทางดานการพฒนาและการใชเทคโนโลยสารสนเทศแลการสอสารตามแผนพฒนาดงกลาว ไดเนนการพฒนาใหเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนโครงสรางพนฐานทส าคญในการกระจายองคความรและขาวสารสคนไทยอยางกวางขวาง เพอสนบสนนการพฒนาความสามารถในการแขงขนและการฟนตวทางดานเศรษฐกจ นอกจากน IT 2010 ยงพดถงการเกดเศรษฐกจใหมทเรยกวา “เศรษฐกจแหงภมปญญาและการเรยนร” (Knowledge-based learning Economy) โดยมงเนนการพฒนาศกยภาพและการเรยนร การพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศเพอการพฒนาดานการศกษา (e- Education) โดยมเปาหมายในการสรางความพรอมของทรพยากรมนษยทงหมดของประเทศ เพอชวยกนพฒนาใหเกดสงคมแหงภมปญญาและการเรยนรทมคณภาพ ยกระดบคณภาพความรของทรพยากรมนษยของไทยใหเปนประชากร ก าลงคน และก าลงแรงงานทมคณภาพและสมบรณดวยภมปญญาและการเรยนร สามารถสรางสรรคเศรษฐกจและสงคมไทยใหมความเจรญกาวหนาทดเทยมประเทศทพฒนาไปแลวไดโดยเรว อยางไรกตาม ในระยะทผานมาแมภาครฐมความตงใจทจะผลกดนใหเกดการพฒนาดาน ICT โดยมการใชงบประมาณถงกวาปละประมาณ 15,000 ลานบาท แตเมอพจารณาจากผลทไดรบจากการน านโยบายไปสการปฏบต อาจกลาวไดวา การพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของประเทศไทยในระยะของกรอบนโยบาย IT 2010 และแผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของประเทศไทย ฉบบท 1



255

(พ.ศ.2545-2551 และฉบบท 2 (พ.ศ.2552-2556) ไมไดบรรลเปาหมายตามทไดก าหนดไวอยางสมบรณ ทงนพจารณาจากระดบการพฒนาของประเทศไทยเทยบกบประเทศอน ๆ ในการจดล าดบความพรอมดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ใน Networked Readiness Index ซงพบวา ตงแตป พ.ศ. 2549 เปนตนมา ระดบความพรอมของประเทศไทยลดลงอยางตอเนอง โดยเฉพาะการพฒนาก าลงคนดาน ICT ทงน หากพจารณาผลการด าเนนงานดานการพฒนาศกยภาพของบคลากรดานการใช ICT อยางสรางสรรคและเกดประโยชน ตามแผน ICT 2010 โดยภาครฐและภาคเอกชน ซงมกลมเปาหมายของการพฒนา ประกอบดวย อาจารยในมหาวทยาลย ครอาจารยในสถานศกษาขนพนฐานและการศกษานอกระบบ บคลากรภาครฐ แรงงาน และผ ดอยโอกาส ตามล าดบ พบวา ผลลพธของการพฒนาบรรลตามเปาหมายเพยงรอยละ 33 ของจ านวนเปาหมายทงหมด นอกจากน จากส ารวจการมการใช ICT ในสถานศกษา พ.ศ. 2556-2557 ของส านกงานสถตแหงชาต โดยรวบรวมขอมลจากผบรหารสถานศกษาและครอาจารย เกยวกบการใชเทคโนโลยเพอการเรยนการสอนและการวจยจากสถานศกษาทวประเทศอยางครอบคลมทกระดบการศกษา พบวา ครอาจารยม ICT เปนฐานในการเรยนรอยในเกณฑคอนขางต า เชน มอาจารยทผลตสอการสอนอเลกทรอนกสเพอใชในการเรยนการสอนรอยละ 53.6 จ านวนชวโมงโดยเฉลยในหนงสปดาหทอาจารยผสอนใชคอมพวเตอรเพอสนบสนนการเรยนการสอน รอยละ 18.5 อาจารย/ผสอนทม Website ของตนเองมเพยงรอยละ 34.7 ทงนอาจเปนผลมาจากหลาย ๆ ปจจยทเกยวของกบการพฒนาความสามารถหรอศกยภาพในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (กระทรวงศกษาธการ, 2557) จากการศกษางานวจยทเกยวของกบการพฒนาศกยภาพและความสมารถดานการใช ICT ทงในและตางประเทศในชวงสองทศวรรษทผานมา พบวา มปจจยหลายอยางทเกยวของสมพนธกบการพฒนาความสามารถหรอศกยภาพในการใช ICT อาทเชน ปจจยสวนบคคล อนไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ต าแหนงงาน และประสบการณท างาน ((วภาศร นราพงษ, 2542 ; สถาพร แถวจนทก, 2543) ปจจยดานความสามารถในการใชคอมพวเตอร ปจจยดานบคลากรคอมพวเตอรและงบประมาณ



256

ปจจยดานผบรหารระดบสงทเปนผ ก าหนดนโยบายในการใชเทคโนโลย ปจจยดานโครงสรางพนฐานทางสารสนเทศ การมทรพยากรดานเทคโนโลยสนบสนนและความรวมมอในการสนบสนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศ (Carty and Phillip, 2001) ปจจยดานสภาพแวดลอมในหนวยงาน อนไดแก นโยบายการบรหาร การสนบสนนจากหนวยงาน สมพนธภาพในหนวยงาน นอกจากนจากการศกษาของจนทนา ชนวสทธ (2545) พบวา ปจจยทพยากรณความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศไดดทสดคอ สภาพแวดลอมภายในองคกรดานผ รวมงาน รองลงมาคอ ปจจยดานความสามารถในการใชคอมพวเตอร สวนอาย ระดบการศกษา รายไดครอบครวตอเดอน ระยะเวลาในการใชคอมพวเตอร การอบรมเกยวกบคอมพวเตอร สภาพแวดลอมภายในองคกรดานกายภาพ และสภาพแวดลอมภายในองคกรดานการบรหารมความสมพนธกบความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศในระดบต า จากเหตผลดงทกลาวมาขางตนผ วจยจงสนใจทจะศกษาระดบของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และปจจยทมสมพนธและสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยท าการศกษากบอาจารยในมหาวทยาลยทเปนชนชนวชาการ (Academic Elite) ของประเทศ และเปนกลมเปาหมายแรกของการพฒนาตามแผนแมบท ซงผลการวจยในครงนจะชวยใหทราบถงสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในปจจบน และปจจยทมสมพนธและสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร อนจะเปนประโยชนตอการปรบปรงการพฒนาศกยภาพดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารใหมประสทธภาพ และประสทธผลตามเปาหมายและมความคมคากบงบประมาณทไดใชไปในการด าเนนโครงการตาง ๆ ตามนโยบายการพฒนาศกยภาพของบคลากรไทยดานการใช ICT ของประเทศตอไป วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอศกษาสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลยไทย



257

2. เพอศกษาปจจยทมความสมพนธและสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลยไทย สมมตฐำนกำรวจย 1. สมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลยไทย ในแตละกลมมหาวทยาลย แตกตางกน 2. อาจารยมหาวทยาลยไทยทมปจจยสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ต าแหนงงาน และประสบการณท างาน ตางกน มสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร แตกตางกน 3. ปจจยสวนบคคล ปจจยดานภาวะผน าของผบรหาร ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกรมความสมพนธกบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลยไทย 4. ปจจยสวนบคคล ปจจยดานภาวะผน าของผบรหาร ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกร สามารถรวมกนพยากรณสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลยไทย วธด ำเนนกำรศกษำ การวจยเรอง สมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลยไทยในครงน เ ปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) โดยไดก าหนดขนตอนในการด าเนนการวจย ดงตอไปน 1. ประชำกรและกลมตวอยำง การศกษาครงนก าหนดประชากรประกอบดวยอาจารยประจ าทปฏบตหนาทสอนในสาขาวชาบรหารธรกจหรอการจดการจากมหาวทยาลย 5 แหง ซงเปนตวแทนของมหาวทยาลย 5 กลมทตงอยในพนทภาคเหนอ ประกอบดวย กลมมหาวทยาลยในก ากบของรฐ กลมมหาวทยาลยรฐ กลมมหาวทยาลยราชภฏ กลม



258

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล และกลมมหาวทยาลยเอกชน ลมตวอยางไดจากการสมแบบแบงชน ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางประมาณขนาดของกลมตวอยางของเครจซและมอรแกน ทระดบความเชอมน 95 % ไดจ านวนกลมตวอยาง 162 คน จากนนสมอยางงายตามสดสวนจ านานอาจารยจากมหาวทยาลย 5 แหง ประกอบดวย กลมมหาวทยาลยในก ากบของรฐ ไดแก มหาวทยาลยแมฟาหลวง จ านวน 30 คน กลมมหาวทยาลยของรฐ ไดแก มหาวทยาลยนเรศวร จ านวน 44 คน กลมมหาวทยาลยราชภฏ ไดแก มหาวทยาลยราชภฏล าปาง จ านวน 41 คน กลมมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ไดแก มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ล าปาง จ านวน 37 คน และกลมมหาวทยาลยเอกชน ไดแก มหาวทยาลยเนชน ล าปาง จ านวน 10 คน 2. ตวแปรทใชในกำรวจย 2.1 ตวแปรอสระ ประกอบดวย ปจจยทคาดวาจะสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารย ประกอบดวย ปจจยสวนบคคล อนไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ต าแหนงงาน และประสบการณท างาน ปจจยดานภาวะผน าของผบรหาร ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกร 2.2 ตวแปรตาม คอ สมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร วดจากผลลพธการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการปฏบตงานตามหนาทของอาจารยสถาบนอดมศกษา 3 ดาน คอ 1) ดานการเรยนการสอน 2) ดานการวจย และ 3) ดานการปฏบตงาน 3. เครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน ผ วจยไดสรางเครองมอส าหรบการวจยเปนแบบสอบถาม แบงออกเปน 3 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ต าแหนงงาน ประสบการณในการท างาน โดยแบบสอบถามในตอนท 1 เปนแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบปจจยท



259

เปนตวแปรอสระ โดยแบงแบบสอบถามในตอนนออกเปน 5 หวขอดวยกน คอ ปจจยดานภาวะผน าของผบรหาร ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกร ตอนท 3 เปนแบบสอบถามสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ลกษณะแบบสอบถามตอนท 2 และตอนท 3 น เปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) แตละขอม 5 ระดบ ตงแตระดบมากทสด (5) จนถงระดบทนอยทสด (1) มคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ 0.95 4. กำรวเครำะหขอมล การวเคราะหขอมล ประกอบดวย วเคราะหขอมลทวไปของกลมตวอยาง โดยการแจกแจงความถ (Frequency) และค านวณหาคารอยละ (Percentage) วเคราะหระดบของปจจยทเปนตวแปรอสระและสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยการหาคาเฉลย (Mean) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ของกลมตวอยางในแตละกลมมหาวทยาลย และของกลมตวอยางทมปจจยสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ต าแหนง ประสบการณท างาน ตางกน โดยการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-Way ANOVA) วเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรปจจยทเปนตวแปรอสระ และระหวางตวแปรปจจยกบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Person’s Product Moment Correlation) และวเคราะหเพอหาปจจยทสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสาร โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis) ผลกำรวจย ผลการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคการวจยในครงนสามารถสรปไดดงตอไปน



260

1. กำรวเครำะหสมฤทธผลดำนกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรของอำจำรยมหำวทยำลยไทย ผลการวเคราะหสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการ

สอสาร พบวา มคาเฉลยโดยรวมอยในระดบมาก ( X =3.78, S.D.=0.50) โดยมดานทม

คาเฉลยสงสด คอ ดานการปฏบตงาน ( X =3.89, S.D.=0.57) อยในระดบมาก

รองลงมา คอ ดานการเรยนการสอน ( X =3.85, S.D.=0.59) อยในระดบมาก ดานการ

วจย ( X =3.37, S.D.=0.75) อยในระดบปานกลาง ตามล าดบเมอวเคราะหเปรยบเทยบระดบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ของอาจารยระหวางกลมมหาวทยาลย พบวา คาเฉลยสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการ

สอสารโดยรวมอยในระดบมาก ( X =3.78, S.D.=0.50) มหาวทยาลยทมคาเฉลยของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสงสด คอ มหาวทยาลยราช

ภฏล าปาง ( X =3.89, S.D.=0.49) รองลงมา คอ มหาวทยาลย แมฟาหลวง

( X =3.82, S.D.=0.52) มหาวทยาลยนเรศวร ( X =3.76, S.D.=0.54) มหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลลานนา ล าปาง ( X =3.69, S.D.=0.44) และมหาวทยาลยเนชน

ล าปาง ( X =3.69, S.D.=0.56) ตามล าดบ และผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยระหวางมหาวทยาลยทมกลมมหาวทยาลย และปจจยสวนบคคลตางกน พบวา มหาวทยาลยแตละกลมมระดบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยไมแตกตางกน 2. ผลกำรวเครำะหปจจยทมควำมสมพนธและสงผลตอสมฤทธผลดำนกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรของอำจำรยมหำวทยำลยไทย จากการวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยทเปนตวแปรอสระกบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลย พบวา ตวแปรปจจยดานภาวะผ น าของผ บรหาร ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกร มความสมพนธทางบวกกบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลย



261

สารสนเทศและการสอสารของอาจารย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวนตวแปรพยากรณ ปจจยสวนบคคล พบวา ไมมความสมพนธกบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารย และเมอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรพยากรณ พบวา มทงในสวนทสมพนธกนทงสมพนธทางบวกและทางลบ และไมสมพนธกน และผลการวเคราะหหาปจจยทสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารยมหาวทยาลย โดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) ซงเปนวธเพมตวแปรทอธบายความแปรปรวนเพมไดมากทสดมาใช พบวา ตวแปรพยากรณทสามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มดวยกน 3 ปจจย คอ ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม (X2) ปจจยดานทรพยากร (X3) และปจจยดานวฒนธรรมองคกร (X5) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (p < .01) คาสหสมพนธพหคณ (R) มคาเทากบ .810 และคาสมประสทธพยากรณปรบปรง (R2

adj) มคาเทากบ .650 คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SEest) เทากบ .298 ซงแสดงวาตวแปรพยากรณ ทง 3 ปจจย สามารถรวมกนพยากรณสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไดรอยละ 65.0 ในเชงบวก โดยมคาสมประสทธของตวแปรปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร และปจจยดานวฒนธรรมองคกร ในรปคะแนนดบ (b) เทากบ .267, .392 และ .237 ตามล าดบ และมคาคงท (Constant) เทากบ .367 ดงนน สามารถเขยนสมการพยากรณคาตวแปรตาม (Y) โดยใชคะแนนดบไดดงน คอ Y = 0.367 + 0.267X2 + 0.392X3 + 0.237X5 คาสมประสทธของตวแปร X2 , X3 และ X5 ในรปคะแนนมาตรฐาน (β) มคาเทากบ .283 , .461 และ .169 ตามล าดบ ดงนน สมการพยากรณคาตวแปรตาม (Y) โดยใชคะแนนมาตรฐานสามารถเขยนไดดงน คอ Y = 0.283X2 + 0.461X3 + 0.169X5 โดยหากพจารณาเปนรายดาน พบวา 1) ตวแปรพยากรณทสามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดานการเรยนการสอน มดวยกน 3 ปจจย คอ ปจจยดานทรพยากร (X3) ปจจยดานการวดและประเมนผล (X4)



262

และปจจยดานวฒนธรรมองคกร (X5) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (p < .01) คาสหสมพนธพหคณ (R) มคาเทากบ .746 และคาสมประสทธพยากรณปรบปรง (R2

adj) มคาเทากบ .549 คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SEest) เทากบ .396 ซงแสดงวาตวแปรพยากรณ ทง 3 ปจจย สามารถรวมกนพยากรณสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดานการเรยนการสอน ไดรอยละ 54.9 ในเชงบวก โดยมคาสมประสทธของตวแปร ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกร ในรปคะแนนดบ (b) เทากบ .437, .185 และ .470 ตามล าดบ และมคาคงท (constant) เทากบ -.311 ดงนน สามารถเขยนสมการพยากรณคาตวแปรตาม (Y) โดยใชคะแนนดบไดดงน คอ Y = -0.311 + 0.437X3 + 0.185X4 + 0.470X5 คาสมประสทธของตวแปร X3 , X4 และ X5 ในรปคะแนนมาตรฐาน (β) มคาเทากบ .439, .177 และ .286 ตามล าดบ ดงนน สมการพยากรณคาตวแปรตาม (Y) โดยใชคะแนนมาตรฐานสามารถเขยนไดดงน Y = 0.439X3 + 0.177X4 + 0.286X5 2) ตวแปรพยากรณทสามารถอธบายความแปรปรวนของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสาร ดานการวจย ม 1 ปจจย คอ ปจจยดานทรพยากร (X3) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (p < .01) คาสหสมพนธพหคณ (R) มคาเทากบ .439 และคาสมประสทธพยากรณปรบปรง (R2

adj) มคาเทากบ .188 คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SEest) เทากบ .675 ซงแสดงวาตวแปรพยากรณ ปจจยดานทรพยากร สามารถพยากรณสมฤทธผล ดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดานการวจย ไดรอยละ 18.8 ในเชงบวก โดยมคาสมประสทธของตวแปรในรปคะแนนดบ เทากบ .554 และมคาคงท (constant) ของสมการ เทากบ 1.265 ดงนน สามารถเขยนสมการพยากรณคาตวแปรตาม (Y) โดยใชคะแนนดบไดดงน คอ Y = 1.265 + 0.554X3 คาสมประสทธของตวแปร X3 ในรปคะแนนมาตรฐาน (β) มคาเทากบ .439 ดงนน สมการพยากรณคาตวแปรตาม (Y) โดยใชคะแนนมาตรฐานสามารถเขยนไดดงน คอ Y = 0.439X3



263

3) ตวแปรพยากรณทสามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดานการปฏบตงาน มดวยกน 2 ปจจย คอ ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม (X2) และปจจยดานทรพยากร (X3) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (p < .01) คาสหสมพนธพหคณ (R) มคาเทากบ .741 และคาสมประสทธพยากรณปรบปรง (R2

adj) มคาเทากบ .543 คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SEest) เทากบ .386 ซงแสดงวา ตวแปรพยากรณ ทง 2 ปจจย สามารถรวมกนพยากรณสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดานการปฏบตงาน ไดรอยละ 54.3 ในเชงบวก โดยมคาสมประสทธของตวแปรปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม และปจจยดานทรพยากร ในรปคะแนนดบ (b) เทากบ .298 และ .462 ตามล าดบ และมคาคงท (Constant) เทากบ .998 ดงนน สามารถเขยนสมการพยากรณคาตวแปรตาม (Y) โดยใชคะแนนดบไดดงน คอ Y = 0.998 + 0.298X2 + 0.462X3 คาสมประสทธของตวแปร X2 และ X3 ในรปคะแนนมาตรฐาน (β) มคาเทากบ .279 และ .481 ตามล าดบ ดงนน สมการพยากรณคาตวแปรตาม (Y) โดยใชคะแนนมาตรฐานสามารถเขยนไดดงน คอ Y = 0.279X2 + 0.481X3 สรปผล อภปรำยผลและขอเสนอแนะ 1. สรปผลกำรวจยและอภปรำยผล 1.1 ผลการศกษาสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร พบวา สมฤทธผลดาน การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารย ดานการเรยนการสอน และดานการปฏบตงานโดยรวมอยในระดบมาก ทงนอาจเปนเพราะในระยะ 5 ปทผานมา ภาครฐบาลไดมการพฒนายทธศาสตรและนโยบาย ในสงเสรมและสนบสนนการน า ICT เขามาใชกบการศกษามากขน ดงทปรากฏในแผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของประเทศไทย พ.ศ. 2554-2564 หรอ “ICT 2020” แผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา ฉบบท 2 พ.ศ. 2552–2556 และฉบบท 3 พ.ศ.2557-2559 เพอใหสามารถรองรบกลมผ เรยนทหลากหลายมากข นท ง ท อย ในระบบและนอกระบบการศกษา นอกจากน



264

สถาบนอดมศกษาสวนใหญก าลงอยในสภาวะของการกระตนใหเกดการเปลยนแปลงในการ ICT เขามาใชใหไดอยางกวางขวางภายในสถาบน โดยสถาบนการศกษาสวนใหญมกจะเรมดวยการสรางระบบเครอขายพนฐานของเทคโนโลยขนกอน จากนนจงจะน าเทคโนโลยเหลานมาประยกตใชในการปฏบตงานและระบบการเรยนการสอนกอน การใชงานในดานอน ๆ สอดคลองกบการศกษาของ Betty Collis และ Marijk van der Wende ทพบวา การใช ICT ของอาจารยผสอนมไดมบทบาทในการเปลยนแปลงวธสอนเดมเพยงแตเปนเครองมอของอาจารยในการปฏบตงานอนมากกวา เพราะชวยใหการท างานมความสะดวก รวดเรว และประสทธภาพมากขน อกทงยงสรางความรสกทดในการท างานอกดวย 1.2 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของกลมตวอยางในมหาวยาลยทง 5 แหง ทเปนตวแทนของแตละกลมมหาวทยาลยทแตกตางกน จะเหนไดวา คาเฉลยสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรวมและรายดานทง 3 ดาน คอ ดานการเรยนการสอน ดานการวจย และดานการปฏบตงาน ไมแตกตางกน ซงไมเปนไปตามสมมตฐานทตงไว ทงนอาจเปนเพราะสถาบนอดมศกษาทกแหงไดรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐในการพฒนาโครงสรางพนฐาน ICT ทเปนอนเทอรเนตความเรวสงใหมความทนสมยมการกระจายอยางทวถง และมความมนคงปลอดภย สามารถรองรบความตองการของภาคสวนตาง ๆ ได มการสนบสนนการเรยนการสอนดวยการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพ อ เพมประสท ธภาพการศกษาของสถาบนอดมศกษา ในรปของการสรางก าลงคนใหมศกยภาพในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางสรางสรรค มธรรมาภบาล จรยธรรม วจารณญาณ และร เ ท า ท น ร ว มท ง เ พ ม ข ด ค ว าม สา มา รถ ใ น ก า ร แ ข ง ข น ข อ ง ป ร ะ เ ทศ ไท ย (กระทรวงศกษาธการ,2557) อกทงยงมการแลกเปลยนเรยนรการพฒนาดาน ICT ในกลมสาขาวชาและภมภาคเดยวกนอยางตอเนอง 1.3 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของกลมตวอยางทมปจจยสวนบคคล อนไดแก เพศ อาย



265

ระดบการศกษา ต าแหนงงาน และประสบการณท างาน แตกตางกน จะเหนไดวา คาเฉลยสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไมแตกตางกน ไมเปนไปตามสมมตฐาน ทตงไว ทงนอาจเปนเพราะกลมตวอยางอาจารยเปนชนชนวชาการ ซงสวนใหญไดรบการศกษา/อบรมความรดาน ICT มาอยางตอเนอง และมการใช ICT ในการเรยนการสอนและการปฏบตงานตามหนาทอาจารยผสอนเปนประจ า ท าใหมทกษะในการใช ICT ไดอยางมประสทธผล ดงจะเหนไดจากคาเฉลยสมฤทธผลดาน การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของกลมตวอยางทกกลม อยในระดบมาก หากมการศกษาในกลมเปาหมายอน เชน กลมอาจารยในการศกษาขนพนฐาน การศกษานอกระบบ กลมบคลากรภาครฐ กลมแรงงานในภาคเอกชน และกลมผ ดอยโอกาส อาจมผลการศกษาทแตกตางกนออกไป 1.4 ผลการศกษาความสมพนธระหวางตวแปรตามกบตวแปรพยากรณ (ตวแปรอสระ) พบวา ตวแปรพยากรณปจจยดานภาวะผน าของผบรหาร ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกร มความสมพนธทางบวกกบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารย (ตวแปรตาม) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 เปนไปตามสมมตฐานทตงไวสวนตวแปรพยากรณ ปจจยสวนบคคล พบวา ไมมความสมพนธกบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของอาจารย ไมเปนไปตามสมมตฐานทตงไว และเมอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรพยากรณ พบวา มทงในสวนทสมพนธกนทงสมพนธทางบวกและทางลบ และไมสมพนธกน แตไมมตวแปรพยากรณคใด ทมความสมพนธกนสงเกนไป ซงแสดงใหเหนวา การเลอกตวแปรปจจยทสงผลในสวนของตวแปรตอเนอง ประกอบดวย ปจจยดานภาวะผ น าของผ บรหาร ปจจยดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร ปจจยดานการวดและประเมนผล และปจจยดานวฒนธรรมองคกร ตรงและสอดคลองกบงานวจยทไดศกษาไว สวนตวแปรปจจยสวนบคคล ไมสมพนธกบตวแปรตาม อาจเปนเพราะในกลมตวอยางทเปนอาจารยมหาวทยาลยมความรและทกษะทางดาน ICT ไมแตกตางกน



266

1.5 ผลการศกษาผลการวเคราะหปจจยทสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) จะเหนวา ตวแปรพยากรณทสามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของสมฤทธผลดาน การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยรวมและรายดานได ประกอบดวย ปจจยดานดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม (X2) ปจจยดานทรพยากร (X3) ปจจยดานการวดและประเมนผล (X4) และปจจยดานวฒนธรรมองคกร (X5) ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว ทงนอาจเปนเพราะ 1.5.1 ปจจยดานดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม เปนปจจยทสงผลตอความส าเรจในการน านโยบายของหนวยงานไปสการปฏบต การตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรมทด จงเปนปจจยส าคญจะทเชอมโยงนโยบายสการปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายขององคกร สอดคลองกบแนวคดในทฤษฎของ Barnard (1966) ทกลาวถงการสอสารองคกรทด จะท าใหเกดความพงพอใจของบคลากรในการท างานตามความตองการขององคกร และการศกษาของสธาศน สนวนแกว (2553) เกยวกบปจจยความส าเรจของการใช ICT ทพบวา ปจจยความส าเรจของการพฒนาสงคมสสงคมคณภาพโดยใช ICT ประการหนง คอ การเขาถงสารสนเทศและความร การพฒนาบคลากรอยางตอเนองและสม าเสมอ และการเชอมโยงนโยบายและกจกรรมระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ เชนเดยวดบงานวจยของ Whittaker (1999) ทพบวา การไมตดตามขาวสารความรดานเทคโนโลยสารสนเทศอยางสม าเสมอ เนองจากเทคโนโลยสารสนเทศเปลยนแปลงรวดเรวมาก หากไมมนตดตามอยางสม าเสมอแลวจะท าใหกลายเปนคนลาหลงและตกขอบ จนเกดสภาวะชะงกงนในการเรยนรและใชเทคโนโลยสารสนเทศ 1.5.2 ปจจยดานทรพยากร เปนปจจยแรกทจะท าใหเกดการใช ICT เนองจากการมทรพยากรททนสมย พอเพยง และมความพรอมในการใชงาน จะเปนสงอ านวยความสะดวกในการปฏบตงานใหมประสทธภาพ ประสทธผล และเปาหมายของนโยบายและองคกร สอดคลองกบแนวคดในตวแบบทางทฤษฎการน า



267

นโยบายไปปฏบตของศาสตราจารยวรเดช จนทรศร: ตวแบบดานการจดการ (2556) ทกลาวถง นโยบายทจะประสบความส าเรจไดจะตองอาศยโครงสรางองคกรทเหมาะสม บคลากรในองคกรจะตองมความรความสามารถทงทางดานการบรหารและดานเทคนคอยางเพยงพอ นอกจากนองคกรยงตองมการวางแผนเตรยมการ หรอมความพรอมทงดานวสดอปกรณ สถานท เครองมอเครองใช และงบประมาณ ซงสอดคลองกบงานวจยของกมลรฐ อนทรทศน, กษตธร ภภราดย และ วนด กรชอนนต, (2548) ทวา ประสทธภาพในการบรหารจดการโครงขายและทรพยากรจะมตวชวดทส าคญทบงบอกถง ความมประสทธภาพ ประสทธภาพจงประกอบไปดวยความประหยด ความรวดเรว ทนตามก าหนดเวลาและความมคณภาพ เชนเดยวกบการศกษาของธนกร หวงพพฒนวงศ (2550) ทพบวาโครงสรางพนฐานทสถาบนการศกษาจะตององมพรอม เพอน ามาสนบสนนการเรยนการสอน ประกอบดวย 1) เครองคอมพวเตอรทมประสทธภาพเพยงพอทจะสามารถแสดงภาพและเสยงในระบบการเรยนการสอนและมจ านวนมากพอทจะใหนกศกษาใชประกอบการเรยนการสอน ทบทวนหรอศกษาเนอหาการสอนเพมเตมในภายหลง 2) ระบบเครอขายความเรวสง เพอรองรบการสงภาพและเสยงปรมาณมาก ๆ โดยเฉพาะออยางยงการน าวดโอสอการสอนของอาจารยผสอนมาใหนกศกษาสามารถเปดดตามตองการ 1.5.3 ปจจยดานการวดและประเมนผล เปนการะบวนการหรอมาตรการกระตนและจงใจในบคลากรน า ICT มาใชในการปฏบตงาน การเชอมโยงการใช ICT กบการประเมนผลการปฏบตงานนาจะท าใหเกดประสทธผลไดมากขนและรวดเรวขน สอดคลองกบแนวคดในทฤษฎของ Drucker (1966) ทกลาวถง การกระตน (Motivate) และการวดความสามารถในการท างาน (Performance) ดวยการสรางหนวยวดขนมาเพอดวาแตละคนมความสามารถในการท างานมากนอยเทาใด หลงจากนน จงน า มาวดผลการท างานของแตละคนโดยระลกเสมอวาเปาหมายการท างานของแตละบคคลตองสอดคลองไปกบเปาหมายขององคกรดวย นอกจากนนตองมนใจวาบคลากรทกคนเขาใจหนวยวดเปนอยางดและมอปกรณชวยใหสามารถท างานบรรลผลตามหนวยวด สวนการกระต นท าไดดวยการแลกเปลยนกบสงตอบแทน การเลอน



268

ต าแหนง หรอรางวลตามลกษณะของงาน เชนเดยวกบการศกษาของ Betty Collis และ Marijk van der Wende ทพบวา อาจารยผสอนมการน า ICT มาใชในการเรยนการสอนมากขนแบบคอยเปนคอยไปโดยมไดคาดหวงรางวลหรอสงตอบแทนในพฤตกรรมดงกลาว เนองจากขาดแรงกระตนจากภายนอกเพราะระบบการเรยนการสอนมไดมการใหรางวลหรอสงตอบแทนแกผทน า ICT เขามาใช สอดคลองกบการศกษาของวภาศร นราพงษ (2542) ทพบวา ผลตอบแทนมความสมพนธกบการใชคอมพวเตอร 1.5.4 ปจจยดานวฒนธรรมองคกร คานยมและวฒนธรรมทดของหนวยงาน สภาพแวดลอมทางสงคมในองคกร จะชวยใหเกดการสงเสรมการเรยนร มการแลกเปลยนเรยนร และการจดการความรทด สอดคลองกบแนวคดทางทฤษฎของ Senge (1990) ทกลาวถง หวใจของการสราง Learning Organization อยทการสรางวนย 5 ประการในรปของการน าไปปฏบตของบคคล ทม และองคกรอยางตอเนอง วนย 5 ประการทเปนแนวทางสนบสนนการปฏบตเพอสรางกระบวนการเรยนรทงองคกร คอ 1) Personal Mastery : มงสความเปนเลศ และรอบร โดยมงมนทจะพฒนาตนเองใหไปถงเปาหมาย ดวยการสรางวสยทศนสวนตน (Personal Vision) เมอลงมอกระท าและตองมงมนสรางสรรค จงจ าเปนตองม แรงมงมนใฝด (Creative Tended) มการใชขอมลขอเทจจรงเพอคดวเคราะหและตดสนใจ (Commitment to the Truth) ทท าใหมระบบการคดตดสนใจทด รวมทง ใ ชการฝกจตใตส านกในการท างาน (Using Subconciousness) ดวยการด าเนนไปอยางอตโนมต 2) Mental Model มรปแบบวธการคดและมมมองทเปดกวาง ผลลพธทจะเกดจากรปแบบแนวคดน จะออกมาในรปของผลลพธ 3 ลกษณะคอ เจตคต หมายถง ทาท หรอความรสกของบคคลตอสงใดสงหนง เหตการณ หรอเรองราวใด ๆ ทศนคตแนวความคดเหน และกระบวนทศน กรอบความคด แนวปฏบตทเราปฏบตตาม ๆ กนไป จนกระทงกลายเปนวฒนธรรมขององคกร 3) Shared Vision การสรางและสานวสยทศน วสยทศนองคกรเปนความมงหวงขององคกรททกคนตองรวมกนบรณาการใหเกดเปนรปธรรมในอนาคต ลกษณะวสยทศนองคกรทด คอ กลมผน าตองเปนฝายเรมหนเขาสกระบวนการพฒนาวสยทศนอยางจรงจง วสยทศนนนจะตองมรายละเอยดชดเจนเพยงพอทจะน าไปเปนแนวทางปฏบต



269

ได วสยทศนองคกรตองเปนภาพบวกตอองคกร 4) Team Learning การเรยนรรวมกนเปนทม องคการมงเนนใหทกคนในทมมส านกรวมกนวา เราก าลงท าอะไรและจะท าอะไรตอไป ท าอยางไรจะชวยเพมคณคาแกลกคา การเรยนรรวมกนเปนทมขนกบ 2 ปจจย คอ IQ และ EQ ประสานกบการเรยนรรวมกนเปนทม และการสรางภาวะผน าแกผน าองคกรทกระดบ และ 5) System Thinking มความคดความเขาใจเชงระบบ ทกคนควรมความสามารถในการเขาใจถงความสมพนธระหวางสงตาง ๆ ทเปนองคประกอบส าคญของระบบ นอกจากมองภาพรวมแลว ตองมองรายละเอยดของสวนประกอบยอยในภาพนนใหออกดวย วนยขอนสามารถแกไขปญหาทสลบซบซอนตาง ๆ ไดเปนอยางด และการพฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนรนนจะตองมการปรบเปลยนวธการในการคดและปฏสมพนธของบคลากรในองคกร ความมงมนหรอทมเทของบคลากรในองคกร การทจะองคกรกาวสการเปนองคกรแหงการเรยนรนน สอดคลองกบงานวจยของสธาศน สนวนแกว (2553) ทพบวา ความรวมมอและความรบผดชอบของคนในชมชน เปนสวนส าคญทจะรวมมอกนใหเกดการพฒนา ในขณะทประเดนความสนใจของคนในชมชนกเปนประเดนส าคญทจะน ามาเปนองคประกอบหนงของการพฒนา เมอคนในชมชนมความพรอม ความสนใจทจะพฒนาคณภาพชวตของตนเอง ยอมน าไปสการเปนสงคมคณภาพดวย ICT จงนาจะเปนเครองมอหนงของการสงเสรมใหคนมการเรยนรอยตลอดเวลาสงเสรมใหคนมความพรอม คอ พรอมทจะรวมมอกนพฒนา พรอมทจะรบผดชอบตอสงคมและตอบสนองตอความสนใจของชมชน หาก ICT สามารถตอบรบกบสภาพของชมชนได การพฒนาทจะด าเนนตอไปเพอการเปนสงคมคณภาพคงเปนไปไดไมยากนก และงานวจยของวระพร วงษพานช (2555) ทพบวา ปจจยองคกรในการจดการความรทสงผลตอการจดการความรเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของสถานศกษา ม 5 ดาน คอ ดานการวดผลและประเมนผล ดานคานยมและวฒนธรรมองคกร ดานการสอสารภายในองคกร ดานเทคโนโลยและระบบงาน และดานภาวะผน าขององคกร 2. ขอเสนอแนะ 2.1 ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช



270

จากผลการวจย พบวา ปจจยดานดานการตดตอสอสารและกจกรรมสงเสรม ปจจยดานทรพยากร และปจจยดานวฒนธรรมองคกร มความสมพนธในทางบวก กบสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และเปนปจจยทพยากรณทสามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ดงนนหากตองการพฒนาสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ใหมสมฤทธผลมากขนทงในกลมเปาหมายทเปนอาจารยมหาวทยาลย หรอกลมเปาหมายอนๆ ตามแผนแมบท ICT 2020 หนวยงานทเกยวของควรด าเนนการในเรองตอไปน 2.1.1 ภาครฐตองจดสรรงบประมาณใหหนวยงานทรบผดชอบการน านโยบาย แผนงาน โครงการ ดานการพฒนาศกยภาพบคลากรดานการใช ICT เพอจดหาทรพยากรดาน ICT ใ หพอเพยงและพรอมส าหรบการใชงาน อนประกอบดวย โครงสรางพนฐานเครอขายคอมพวเตอรใหมประสทธภาพ มฮารดแวร ซอรฟแวร และทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของมหาวทยาลบทเพยงพอและอยในสภาพใชงานได เพอใหการสนบสนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การวจย และการปฏบตงานของกลมเปาหมายเพอเพมประสทธภาพในการท างาน 2.1.2 หนวยงานทงภาครฐและเอกชนตองมการก าหนดนโยบายและแผนงาน/โครงการ ทขดเจนในการพฒนาและสนบสนนบคลากรใหมศกยภาพในการใช ICT และสรางสรรคนวตกรรมดาน ICT โดยมการเชอมโยงนโยบายและกจกรรมระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ เพอกระตนใหเกดการเปลยนแปลงในการ ICT เขามาใชใหไดอยางกวางขวางภายในหนวยงานและมกจกรรมการพฒนาบคลากรอยางตอเนองและสม าเสมอ รวมถงการประกาศเชดชเกยรต ใหรางวล หรอความดความชอบแกบคลากรทมผลงานดเดนดานการใช ICT 2.1.3 หนวยงานตองมระบบและกลไกการสงเสรมใหบคลากรในมหาวทยาลยแสวงหาความรและเทคโนโลยใหม ๆ ดาน ICT เพอน ามาปรบปรงการ



271

ปฏบตงาน มการแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณดาน ICT ทงในแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ 2.1.4 หนวยงานตองพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาใชสนบสนนการจดการศกษาและการบรหารจดการ ซงจะเออตอการสรางธรรมาภบาลของหนวยงาน และสรางวฒนธรรมการปฏบตงาน การใหความรวมมอและรวมกจกรรมของมหาวทยาลยในสวนทเกยวของกบการน า ICT 2.1.5 ผ บรหารหนวยงานตองได รบการพฒนาดานการใชเทคโนโลยสารเสนเทศและการสอสารเพอใหเกดความตระหนกและเหนความส าคญของการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทจะน ามาพฒนาการบรหารจดการและการบรการ 2.2 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.2.1 ควรศกษาสมฤทธผลทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพเกยวกบปจจยทสงผลตอสมฤทธผลดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในกลมเปาหมายของการพฒนากลมอนๆ เชน กลมบคลากรภาครฐ หรอกลมแรงงานภาคเอกชน 2.2.2 ควรศกษารปแบบของการสงเสรมดานการใช ICT ของหนวยงานภาครฐและเอกชน เพอเพมศกยภาพดาน ICT ซงจะสงผลตอความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ 2.2.3 ควรศกษาความคมคาและประสทธผลผลของหนวยงาน จากการลงทนดาน ICT ทสงผลตอการด าเนนงานของหนวยงานหรอนโยบายขององคกร เอกสำรอำงอง กระทรวงศกษาธการ. (2557). แผนแมบทเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร

เพอกำรศกษำ กระทรวงศกษำธกำร พ .ศ.2557 - 2559. สบคนจาก http://www.moe.go.th

จกรพงศ สวรรณรศม .(2552). “อทธพลของปจจยทมตอการน าเทคโนโลยสารสนเทศไปใชในการสอนของครผสอน”, ศกษำศำสตร. 20 (3), 79-92.



272

จนทนา ชนวสทธ ) .2545). “ควำมสมพนธระหวำงปจจยสวนบคคล ควำมสำมำรในกำรใชคอมพวเตอรสภำพแวดลอมภำยในองคกรกบควำมสำมำรถในกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศ ส ำหรบกำรบรหำรงำนของหวหนำหอผปวย โรงพยำบำลขอรฐ สงกดกระทรวงสำธำรณสข”. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต .จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฉตรชย ภน าคาง. (2548). “ควำมตองกำรเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรในงำนสงเสรมกำรเกษตรของนกวชำกำรสงเสรมกำรเกษตรในภำคตะวนออกเฉยงเหนอ”. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. ขอนแกน : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

ธนกร หวงพพฒนวงศ .(2550). กำรประยกตไอซทเพอกำรศกษำ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยกรงเทพ.

รงเรอง ลมชปฏภาณ, (2546). กำรพฒนำเทคโนโลยสำรสนเทศเพอสรำงศกยภำพ

กำรแขงขนของประเทศ. กรงเทพมหานคร: สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.)

เลขาธการสภาการศกษา .กระทรวงศกษาธการ ส านกงาน ,(2547). รปแบบของเทคโนโลยและกำรเปลยนแปลงในระบบกำรศกษำระดบอดมศกษำ /อธคม ฤกษบตร.แปล ,กรงเทพฯ : สกศ.

วรเดช จนทรศร .(2556). ทฤษฎกำรน ำนโยบำยสำธำรณะไปปฏบต (พมพครงท 6 ) กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟค

วภาศร นราพงษ .(2542). “ควำมสมพนธระหวำงปจจยสวนบคคล สภำพแวดลอมทสนบสนนกำรใชคอมพวเตอรกบควำมสำมำรถในกำรใชคอมพวเตอรของอำจำรยพยำบำล วทยำลยพยำบำล สงกดกระทรวงสำธำรณสข”. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต .จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วระพร วงษวานช .(2555). “ปจจยองคกรในการจดการความรทสงผลตอการจดการความรเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 10 จงหวดเพชรบร”. ศลปำกรศกษำศำสตรวจย .4(1), 237-246.



273

สถาพร แกวจนทก. (2543). “ควำมรและทกษะของพยำบำลในกำรใชประโยชนจำกเทคโนโลยสำรสนเทศเพอกำรปฏบตงำนในโรงพยำบำลชมชนเขตภำคกลำง”. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยมหดล.

สธาศน สนวนแกว .(2553). “ปจจยความส าเรจของการใช ICT เพอการพฒนาสงคมสสงคมคณภาพ ในประเทศก าลงพฒนา”, วทยบรกำร. 21 (2) : 126-138.

สระชย มาปงโม .(2555). “ความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบเตมรปของผบรหารสถานศกษากบการบรหารเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารของสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 21” มหำวทยำลยนครพนม . 2(1), 101-108.

Barnard, Chester. (1966). The function of Executive. Cambridge: Harvard University press.

Carty, B., and Phillip, B. (2001). The nursing curriculum in the information in the information age. In Saba, V. ed. Essentials of computers for nurses: informatics for the new millennium. 3rd ed. New York: Mc Graw-Hill.

Drucker, Peter F., (1995). Innovation and Entrepreneurship, Butterworth Heinemann. Clinical information system. Computer in Nursing 15(2):71-76

Senge, Peter M. 1990. The Fifth Discipline : The Art and Practice of the Learning Organization. New York : Doubleday

Whittaker, H. (1999). Communities and ecosystems . [Online]. Available: http:// en.wikipedia.org/wiki/communication technology [2009, May 15].



274

กำรออกแบบสอนทรรศกำรเพอผพกำรทำงสำยตำในพพธภณฑทองถนกรงเทพฯ1 Exhibition Media Design For Visually Impaired In Bangkok Local Museum

สมชชา อภสทธสขสนต2, วฒนพนธ ครฑะเสน3, อนชา แพงเกษร4

Samutcha Apisitsuksonti, Wattanapun Krutasean, Anucha Pangkesorn บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการออกแบบสอนทรรศการเพอผพการทางสายตาในพพธภณฑทองถนกรงเทพฯ โดยมพพธภณฑทองถนเขตบางกอกนอย แหงท 2 (บานขาวเมา) เปนพนทศกษา การวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ ประชากรในการวจยแบงเปน 3 กลม คอ กลมผ ร กลมผปฏบต และกลมผ เกยวของ ประกอบดวยผ เชยวชาญดานการออกแบบพพธภณฑและนทรรศการ ผ เชยวชาญดานผพการทางสายตา และผพการทางสายตา เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสมภาษณโดยใชค าถามแบบเปดและแบบสงเกต โดยการวเคราะหขอมลแบบสามเสา เพอใหไดแนวทางการออกแบบและน าผลงานออกแบบใหกลมประชากรประเมน ผลงานอกครง

ผลการวจยพบวา 1) วตถทางศลปะ (Object) ในการออกแบบสอนทรรศการส าหรบผ พการทางสายตา ประกอบดวย 1.1) การออกแบบภาพสญลกษณ (Pictogram) โดยการใชภาพทลอกเลยนมาจากธรรมชาต ลดทอนรายละเอยด ใชเสนและภาพดานในการออกแบบ จะชวยใหมการรบรไดงาย 1.2) สอปฏสมพนธ (Interactive) ชนดปายพลก สามารถเตมเตมประสบการณจากการอานเพยงไดด

1 วทยานพนธปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลปะการออกแบบ คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร 2 นกศกษาระดบบณฑตศกษา สาขาวชาศลปะการออกแบบ คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร 3 ผชวยศาสตราจารย ดร. อาจารยคณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร (ทปรกษาวทยานพนธหลก) 4 รองศาสตราจารย ดร.ร.ต.อ. อาจารยคณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร (ทปรกษาวทยานพนธรวม)



275

สอเสยง QR Code ท าใหเกดความรสกแปลกใหม และเขาใจเนอหาไดงายและสะดวกยงขน ผานการใชงานรวมกบการอานปกต 2) เนอหา (Content) ใชเนอหาเรองขาวเมา ซงเปนเรองเดนของพพธภณฑชมชนน ควบคกบการจดการเรยนรควรใหผ พการ ทางสายตาไดมปฏสมพนธกบสอนทรรศการเพอกระตนใหเกดการคนพบดวยตนเอง (Discovery Learning) ชวยใหไดรบการเรยนรมากกวาการอานเพยงอยางเดยว สรป ในภาพรวม การออกแบบสอนทรรศการท เหมาะสมตอการใชงานของผ พการ ทางสายตา จะตองมการบรณาการการออกแบบโดยเนนไปทการใชประสาทสมผส ทเหลอ คอ การสมผส การฟง และการดม มาใชรวมกน และทส าคญทสดคอควรม การใหผพการทางสายตาไดลงมอเรยนรดวยตนเองจะท าใหเกดความเขาใจไดดทสด ค ำส ำคญ : สอนทรรศการ / ผพการทางสายตา / พพธภณฑทองถน

Abstract

The purpose of this research is to study the design course of exhibition media for visually impaired people in BMA Local Museum in which Trok Khao Mao Local Museum is the area of study. This research is qualitative research. Research population are 3 sampling groups; the key-informants group, the practitioner group and the related person group. Consisting of professionals of museum and exhibitions design, experts blindness and the visually impaired. Instrument used was interview with open-end question and participant observation. Data was analyzed by triangulation to find the design course of suitable media and take the works are designed to assess the population again.

The findings revealed that 1) art objects in the design course of exhibition media for visually impaired people consisted of: 1.1) Pictogram in which imitating from nature, reducing details and applying line and picture in design will help increase perception. 1.2) Interactive flip chart will help



276

enhance experience from reading; audio media and QR Code also help increase learning experience of exhibition contents with normal reading. 2) Content is about Khao Mao (roasted flattened sticky rice) which is the feature of this local museum along with learning method of visually impaired people to interact with exhibition media to create discovery learning, this will help gaining more experience than just reading. In conclusion, the design course of exhibition media for visually impaired people needs to integrate the use of other senses in learning such as tactile sound and smell and most importantly, it should encourage the visually impaired people to self- practice for their best understanding. Keywords: Exhibition Media / Visually Impaired People / Local Museum บทน ำ

สภาการพพธภณฑระหวางชาต หรอ ICOM (International Council of Museums) ไดใหค าจ ากดความไววา “พพธภณฑ” คอ หนวยงานทไมหวงผลก าไร เปนสถาบนทถาวรในการรวบรวม สงวนรกษา ศกษาวจย สอสาร และจดแสดงนทรรศการ ใหบรการแกสงคมเพอการพฒนา โดยมความมงหมายเพอการคนควาการศกษา และความเพลดเพลน

จากนโยบายของกรงเทพมหานคร ทจะพฒนาใหกรงเทพเปนมหานครแหงศลปวฒนธรรม จงไดรเรมโครงการพพธภณฑทองถนกรงเทพมหานคร (Bangkok Local Museum) ขน เพอเปนแหลงรวบรวม และเรยนรมรดกทางวฒนธรรมตลอดจนภมปญญาของผคนในแตละทองถน โดยเนนครอบคลมองคความรหลก 4 ประการ คอ ประวตศาสตรในทองถน ศลปวฒนธรรมในทองถน ภมปญญาและวถชมชน ของดและแหลงทองเทยวในทองถน ซงท าใหเกดความเชอมโยงกระบวนการเรยนรทางสงคม เกดเอกลกษณของตนเอง และเกดความยงยนของชมชน เผยแพรแกประชาชนและนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศ อกทงยงเปนการสงเสรมการทองเทยว



277

แบบยงยน (Sustainable Tourism) ในแตละพนท เพอใหกรงเทพมหานครเปน “มหานครแหงคณภาพ และมเอกลกษณทางวฒนธรรม” (บญชวย โกษะ, 2554)

การจดการพพธภณฑทองถนทดควรมการรวบรวมหลกฐานขอมลทางประวตศาสตรและวฒนธรรมทงทเปนรปธรรมและนามธรรมมาสรางเปนองคความรอยางมระบบ ไมจ าเปนตองยดตดกรอบ ตดรปแบบ และถายทอดในทศทางทเหมาะสมใหแกคนทงในชมชน ผสนใจตลอดจนนกทองเทยวจากภายนอกไดรจกและเรยนร

ผพการทางสายตา จดเปนหนงในกลมนกทองเทยวทขาดประสาทการรบรทางการมองเหน ท าใหเกดความรสกแปลกแยกและขาดโอกาสในการรบประสบการณจากการทองเทยว ซงการไดรบการโอกาสดานการบรการตางๆและสทธในการเขาถงขอมล ถอเปนสทธขนพนฐานททกคนในสงคมพงไดรบอยางเสมอภาคเทาเทยมกนแตกลมผ พการทางสายตากลบถกมองขามในสทธเหลานน ผ พการกลมนมจ านวนประชากรมากเปนอนดบตนๆของประเทศไทยโดยมปรมาณมากถง 187,727 คน คดเปนรอยละ 10 ของประชากรผพการทงหมดและมแนวโนมทจะเพมจ านวนขนเรอย ๆ (กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2558) จากขอมลดงกลาว แสดงใหเหนวาปรมาณผพการทางสายตานน มจ านวนมากเกนกวาทจะมองขามละเลยและไมใสใจตอการด ารงชวต และการมตวตนอยภายใตสงคมเดยวกนกบคนปกต ซงในป พ.ศ. 2554 รฐบาลไดก าหนดแผนพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต ฉบบท 4 พ.ศ. 2555 – 2559 โดยยดหลกการวเคราะหสถานการณอยางรอบดาน และบรณาการการด าเนนงานดานการพฒนาคณภาพชวตคนพการ โดยเนนผลลพธเพอใหคนพการมคณภาพชวตทดสามารถเขาถงสทธอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน โดยในยทธศาสตรท 3 นนกลาวถงเรองการเสรมพลงคนพการเพอเขาถงสทธเสรภาพในการเดนทาง ทองเทยว และนนทนาการบนพนฐานของความเทาเทยมกบบคคลทวไปเพอใหคนพการด ารงชวตอสระรวมกบทกคนในสงคมอยางมความสข สามารถเขาถงสทธอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน

จากการลงพนทศกษาเบองตนพบวา พพธภณฑทเปดใหบรการอยในปจจบน ยงไมมการจดการการใหบรการแกกลมผพการทางสายตาโดยเฉพาะ วตถหรอสงทจด



278

แสดงจะใสในตกระจก หรอหามสมผสจบตอง ท าใหผพการทางสายตาไมสามารถรบรและเขาถงประสบการณในชมพพธภณฑได ท าใหการทองเทยวลกษณะนไม เกดประโยชนและท าใหผพการทางสายตาถกปดกนโอกาส การเยยมชมนทรรศการเปนเรองยากส าหรบคนตาบอด เนองจากไมคนเคยกบพนทจดงานและมผคนมากมาย ท าใหปรบตวไดยากซงผพการทางสายตาตางมความฝนทจะไดสมผสถงประสบการณการเทยวพพธภณฑเหมอนกบคนปกตเชนกน

พพธภณฑทองถน เขตบางกอกนอย แหงท 2 (บานขาวเมา) ตงอยในชมชนตรอกขาวเมา ถนนอสรภาพ ซงเปนชมชนโบราณทอพยพมาจากกรงศรอยธยามาตงรกรากในสมยกรงธนบร อนชา เกอจรญปราชญชมชนและผ ดและพพธภณฑบานขาวเมา เลาวา ในอดตแถบนนบวาเปนยานผด มเศรษฐกจด มผลตภณฑชมชนโดดเดนทสบทอดมาจากอดตและมเหลออยเพยงแหงเดยวในกรงเทพมหานคร พพธภณฑแหงน ถออกสถานทหนงทมความส าคญในเชงประวตศาสตรทหลากหลาย ทไดรวบรวมความเปนเอกลกษณมาจดแสดงดวยชดนทรรศการและบรรยากาศจ าลองอยางครบถวน เพอใหนกทองเทยวทมาเยยมชม เพอตอบสนองแนวความคดของชมชนตรอกขาวเมาทวา “ชมชนคอต าราเลมใหญทผ เรยนเรยนไดไมรจบ” (สมภาษณ, 2558)

ผ วจยจงมความสนใจศกษา “การออกแบบสอนทรรศการเพอผพการทางสายตาในพพธภณฑทองถนกรงเทพมหานคร” เพอเปนตนแบบของเครองมอในการสอสาร บอกเลาเรองราวระหวางพพธภณฑกบผ เยยมชม แกหนวยงานหรอผสนใจทจะสรางพนทแหลงการเรยนรทเออตอกลมผพการทางสายตาในอนาคตตอไป วตถประสงคของกำรวจย

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการออกแบบสอนทรรศการทเหมาะสมตอการรบรตอผพการทางสายตาในพพธภณฑทองถนกรงเทพฯ วธด ำเนนกำรวจย งานวจยนเปนงานวจยเชงคณภาพ โดยการวเคราะหเนอหา การสงเกตแบบมสวนรวม และการสมภาษณเชงลก เพอใหไดแนวความคดในการออกแบบ หลงจากได



279

ผลงานออกแบบแลว น าไปประเมนผลโดยการสมภาษณอกครง และน าเสนอโดยวธการแบบพรรณา กลมตวอยาง 3 กลม ไดแก 1) กลมผ ร จ านวน 3 ทาน คอ ผ เชยวชาญดานการออกแบบ ดานพพธภณฑ และดานผพการทางสายตา 2) กลมผปฏบต จ านวน 3 ทาน คอ นกออกแบบนทรรศการ นกวชาการพพธภณฑ และผดแลพพธภณฑทองถน 3) กลมผ เกยวของ จ านวน 10 ทาน แบงเปน 3.1) ใชเกณฑการเลอกผพการทางสายตาทมต าแหนงทางวชาการ ต าแหนงบรหารและเปนทยอมรบของสงคม มความเขาใจเกยวกบผพการทางสายตาเปนอยางด และตนเองเปนผพการทางสายตา จ านวน 7 ทาน 3.2) คนตาดทเกยวของกบการการออกแบบนทรรศการ และการออกแบบสอเพอผพการทางสายตา จ านวน 3 ทาน โดยเลอกกลมตวอยางดวยวธการแบบบอลหมะ (Snowball Sampling) โดยเลอกผทมต าแหนงทางวชาการ ต าแหนงทางการบรหารและเปนทยอมรบในสงคม มความเชยวชาญเฉพาะเกยวของกบการออกแบบนทรรศการ พพธภณฑศาสตร และผ พการทางสายตา และเลอกพนทพพธภณฑทองถน เขตบางกอกนอย แหงท 2 (บานขาวเมา) เปนพนทในการศกษา โดยมวธการด าเนนการวจย ดงน

1. สรางเครองมอในการวจย คอ แบบสมภาษณเพอเกบขอมลกอนการออกแบบกบกลมผ ร ผปฏบต และผ เกยวของ โดยใชวธการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) และใชค าถามแบบเปด เพอใหผตอบไดมโอกาสแสดงความคดเหนแบบอสระ และแบบสงเกตแบบมสวนรวมกบพนทศกษาและกลมผพการทางสายตา และแบบสมภาษณหลงการออกแบบเพอประเมนผลงานการออกแบบสอนทรรศการฯ

2. รวบรวมขอมล 2.1 ขอมลประเภทเอกสาร แบง เน อหาออกเ ปน 4 สวน ไ ดแก

แนวความคดและทฤษฎทเกยวกบการออกแบบสอนทรรศการ แนวความคดและทฤษฎทเกยวกบผพการทางสายตา แนวความคดและทฤษฎทเกยวกบพพธภณฑ และขอมลพนฐานพพธภณฑทองถนบางกอกนอย แหงท 2 (บานขาวเมา)



280

2.2 ขอมลภาคสนาม จากการลงพนทพพธภณฑทองถนบางกอกนอย แหงท 2 (บานขาวเมา) ตงอยในชมชนตรอกขาวเมา ภายในบรเวณวดสทธาวาส ซอยอสรภาพ 47 ถนนอสรภาพ แขวงบานชางหลอ เขตบางกอกนอย กรงเทพ

2.3 ขอมลประเภทบคคล โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) โดยผทมความรและเกยวของกบการออกแบบนทรรศการ พพธภณฑศาสตร ผพการทางสายตาประเภทตาบอดภายหลง โดยแบงเปน 3 กลม ไดแก กลมผ ร กลมผปฏบต และกลมผ เกยวของ โดยใชวธการสมตวอยางแบบบอลหมะ (Snowball Sampling) โดยเลอกผทมต าแหนงทางวชาการ ต าแหนงทางการบรหารและเปนทยอมรบในสงคม มความเชยวชาญเฉพาะเกยวของกบการออกแบบนทรรศการ พพธภณฑศาสตร และ ผพการทางสายตา

3. วเคราะหขอมลเพอหาแนวทางในการสรางสรรคผลงานออกแบบ โดยน าขอมลทไดมาวเคราะหขอมลแบบสามเสา (Triangulation) ระหวางขอมลภาคเอกสาร การสงเกต และการสมภาษณจากกลมตวอยาง น าเสนอโดยการพรรณาวเคราะห

4. ออกแบบผลงานสอนทรรศการเพอผพการทางสายตาในพพธภณฑทองถนกรงเทพฯ

5. น าตวอยางผลงานไปใหกลมเปาหมายทดลองใชและสมภาษณเพอประเมนผลงานเชงพรรณา


ผ วจยว เคราะหขอมลจากการศกษา เ ปนแนวคดในการออกแบบสอนทรรศการเพอผพการทางสายตา กอนน าไปทดลองใชกบกลมเปาหมาย โดยแบงออกเปน 2 ประเภท คอ วตถทางศลปะ (Object) และเนอหา (Content) มรายละเอยดดงน

1. วตถทางศลปะ (Object) การออกแบบสอนทรรศการในพพธภณฑนน จะประกอบไปดวยรปแบบ

ภายนอก หรอองคประกอบศลป ซงจะมผลตอการรบรของผ ชมทมาชมนทรรศการ



281

ในการวจยครงนผวจยไดวเคราะหขอมลวตถทางศลปะ (Object) ทเออตอการรบรตอผพการทางสายตา ดงน

1.1 ภาพสญลกษณ (Pictogram) ผ พการทางสายตามความสามารถรบรภาษาภาพผานทางภาพ

สญลกษณ (Pictogram) ทใชการลอกเลยนแบบภาพมาจากธรรมชาตหรอความเปนจรง ลดทอนรายละเอยดใหนอยลง ใชเสนสรางภาพเปนลกษณะเสนขอบ (Outline) ไมควรใชการออกแบบจากนามธรรมหรอประดษฐรปแบบขนมาใหม เนองจากผพการทางสายตา จะใชการรบรทางการสมผสผสานกบการใชประสบการณทตนเองมมาเชอมโยงกนเพอใชท าความเขาใจภาพสญลกษณนน ๆ

1.2 ตวอกษร ตวอกษรทผ พการทางสายตาใชส าหรบการเรยนรทงการอาน

การเขยน คอ อกษรเบรลล (Braille) มหลกส าคญคอ ตวอกษรสรางจากจดนนทนนขนเพอใหคนตาบอดสามารถใชปลายนวสมผสได ซงการใชจดจะแทนตวอกษรดวยต าแหนงของจดทแตกตางกนออกไป การท าจดนนอกษรเบรลลใหมความนนชดเจน จะท าใหสามารถอานขอความไดงาย และการใชอกษรเบรลลกบสอนนควรวางอกษรเบรลลรวมกบภาพสญลกษณเพอใหสามารถสอความหมายไดเขาใจชดเจนมากยงขน

1.3 สอปฏสมพนธ (Interactive Media) การออกแบบสอปฏสมพนธทเหมาะสมกบผพการทางสายตา ควรม

ลกษณะการใชงานรวมกนระหวางการรบรในผสสะทหลากหลาย เชน การสมผสกบการฟง การอานกบการฟง การดมกบการฟง สอทใชควรเปนสอทผพการทางสายตาเรยนรไดงาย เขาถงงาย มความคงทน สามารถท าความสะอาดไดงาย ไมกอใหเกดอนตราย ไมจ าเปนตองใชเทคโนโลยขนสง (Low Technology) เพอใหผพการทางสายตาสามารถเขาถงสอปฏสมพนธนน ๆ ไดงายขน ผวจยไดสรปแบงสอปฏสมพนธในรปแบบตาง ๆ ดงน



282

1.3.1 QR code รปแบบของ QR Code ควรน าไปออกแบบรวมกบภาพ

สญลกษณ เพอใหผพการทางสายตาไดเรยนรสญลกษณพรอมกบมสอใหขอมลดานเสยง จะเปนอกทางเลอกหนงทผพการทางสายตาใชในการเรยนร ซงผพการทางสายตาชอบการเรยนรทหลากหลายแตกตางกนไปตามแตละคน บางคนชอบการไดอานดวยตนเอง บางคนชอบการฟงอยางเดยวมากกวา ในเรองของสแมวาจะไมมผลตอการใชงานของผพการทางสายตา แตกควรค านงถงความสวยงามส าหรบคนตาดทมาใชงานรวมกนไดดวย ควรใชคาสทตดกนระหวาง QR Code และพนหลง เพอใหสามารถสแกนไดโดยงาย และตองมสญลกษณหรอการแจงใหผใชไดทราบวาจะตองสแกน QR Code ในพนทนนๆ ควรน าเทคโนโลยโทรศพท Smart Phone มาใชรวมกน ตามกระแสสงคมทเทคโนโลยทเขามามบทบาทในชวตประจ าวนมากขน ซงชวยอ านวยความสะดวกในการใชชวตประจ าวนของผพการทางสายตา

1.3.2 ปายพลก แผนปายมลกษณะเปนแผนพลกหมนกลบหนาได ม 2 หนา

คอดานหนาและดานหลง สวนดานหนาเปนสอทใหผพการทางสายตาไดสมผสใหเกดการรบรวาเนอหาทรบชมนนคออะไรและเกดจนตนาการพยายามเรยนรวาสงทก าลงรบชมอยคออะไร มลกษณะเปนอยางไร เมอหมนพลกปายกลบหนาจะพบกบวตถจดแสดงดานหลง เชน ตนขาว เมลดขาวเปลอก เมลดขาวเมา ครกกระเดองจ าลอง เปนตน ซงสอเหลานจะชวยในการเพมประสบการณตรงในการรบชมพพธภณฑแกผพการทางสายตาหลงจากทไดรบสอทางดานการอานอน ๆ ไปแลว เชน ภาพสญลกษณ (รบรโดยการสมผส), สอเสยงบรรยายประกอบภาพสญลกษณ (รบรโดยการสมผสและฟง)

1.3.3 กลน กลนวตถดบทใชในนทรรศการ ชวยเพมประสบการณในการ

รบชมใหมความแปลกใหมมากยงขน กลนทใชยงเปนกลนทผ พการทางสายตามความคนเคยดอยแลว จงไมเปนเรองยากทจะเชอมโยงประสบการณเกาทมมาเชอมโยง



283

กบองคความรในนทรรศการ และเมอไดกลนเรยนรกลนผานสอในเนอหา ณ ชวงเวลานนท าใหเกดความรสกสนใจและเกดความตนตวในการเรยนรเนอหาตอไปดวย

2. เนอหาในการออกแบบสอนทรรศการ (Content) 2.1 เนอหาทจดแสดงภายในพพธภณฑ การวจยในครงนผ วจยไดเลอกพพธภณฑทองถนบางกอกนอยแหงท 2

(บานขาวเมา) ซงมเนอหาทจดแสดงภายในพพธภณฑทองถนบานขาวเมาแบงออกเปน 4 หมวด คอ หมวดประวตศาสตร หมวดศลปวฒนธรรม หมวดวถชมชน และหมวดภมปญญา ผ วจยไดเลอกหมวดภมปญญามาใชเปนเนอหาหลกในการออกแบบสอฯ เนองจากเนอหาในหมวดนเปนจดเดนของพพธภณฑ เกยวกบภมปญญาการท าขาวเมาของชมชนบานขาวเมา ปจจบนมเหลออยเพยงแหงเดยวในกรงเทพมหานคร เนอหาในหมวดนจงมความเหมาะสมครอบคลมตอการน าไปพฒนาเปนงานออกแบบสอนทรรศการเพอผพการทางสายตาตอไป จากการลงพนทศกษาเนอหาหมวดภมปญญา และหวขอเรองการท าขาวเมานน ผวจยพบวาเนอหา (Content) เรองการท าขาวเมานนชมชนไดรวบรวมและจดท าสอไวเฉพาะเนอหาทเกยวกบการท าขนมและการสาธตการท าขนมเทานน ผวจยไดจดการเนอหาใหมเรมตงแตการท าขาวเมามาจนถงการแปรรปขาวเมามาเปนขนม โดยมอยทงหมด 8 เรอง คอ กระบวนการแยกขาวเมา การเตรยมขาวเมา การควขาวเมา การต าขาวเมา ขาวเมาหม สวนผสม คณคาทางโภชนาการ และวธท าขนมขาวเมาหม

2.2 การจดการเรยนร การจดการเรยนรในการออกแบบสอนทรรศการทดนนล าดบแรกควรให

ความส าคญไปทการตความเนอหาและเรองราวจะแสดงเปนอนดบแรก จากนนจงคดวธการสอสารไปยงผ ชมหรอกลมเปาหมาย โดยยดหลกการเรยนรใน 2 รปแบบ คอ Passive Learning และ Active Learning โดยการใหผชมไดมปฏสมพนธกบสอนทรรศการโดยการไดสมผส หรอการท ากจกรรมอน ๆ รวมดวย เพอเปนการกระตนใหเกดการเรยนรจากกระบวนการคนพบดวยตนเอง (Discovery Learning) ซงจะชวยให



284

เกดการเรยนรไดดและไดรบประสบการณจากการทองเทยวพพธภณฑมากกวาการใหอานเพยงอยางเดยวเหมอนนทรรศการทวไปในปจจบน ผลกำรประเมนจำกกำรน ำไปทดลองใช

ผวจยไดออกแบบภาพสญลกษณ (Pictogram) ตามแนวคดขางตน จากนนใหกลมเปาหมายไดทดลองใชและสมภาษณเพอเกบขอมลประเมนผลงานออกแบบ โดยออกแบบภาพสญลกษณ 3 ประเภท คอ ภาพดาน (Elevation) ภาพ 3 มต (Oblique) และภาพดานบน (Plan) ผลการวจยพบวา ผ พการทางสายตามความสามารถรบรภาษาภาพทเปนภาพดานมรปทรง (Figure) ทเปนภาพดาน 2 มต ลอกเลยนแบบภาพมาจากธรรมชาต ใชเสนขอบ (Outline) ชวยใหรบรภาพไดชดเจน พนทบชวยสอสารจดส าคญหรอมนยยะพเศษ เชน น าหนก (Weight) และความหนาแนน (Mass) เปนตน

ภำพ 1 ผลงานออกแบบภาพสญลกษณ



285

ในดานตวอกษร พบวา การใชระบบอกษรเบรลลภาษาไทยควบคกบภาพสญลกษณขางตนสามารถสอความหมายไดเขาใจชดเจน ถอเปนสงจ าเปนมากทตองม ขนาดของอกษรเบรลลทผพการทางสายตาสามารถอานขนต าทสด คอ จดขนาด 1 มลลเมตร มระยะหางระหวางจด 1 มลลเมตร และระดบความนนของจด 0.3 มลลเมตร หากนอยกวานจะอานล าบากและไมสะดวก

ภำพ 2 ผลงานออกภาพสญลกษณควบคกบการใชอกษรเบรลล

ในดานสอปฏสมพนธ (Interactive Media) พบวา การใชสอปฏสมพนธท าให

เกดการใชงานรวมกนระหวางผสสะการรบรทหลากหลาย ดานการสมผส การฟง การดมกลน ชวยเตมเตมประสบการณในการเรยนรไดด เขาใจงาย การใช QR Code พบวา การออกแบบ QR Code ผสมกบภาพสญลกษณนน ท าใหเกดความรสกแปลกใหม ความสงระหวางภาพสญลกษณทนนกบ QR Code ทแบน ท าใหแยกแยะความแตกตางไดงาย การมสญลกษณใหวางมอเปนเครองหมายแสดงใหผพการทางสายตาไดรวาจะตองน า Smart Phone มาถอเพอสแกน ณ จดใด ซงสญลกษณวางมอจะตองมระยะหางจาก QR Code และอยในคนละต าแหนงกน เพอไมใหมอขางทสมผสสญลกษณไปบงรบกวนการท างานในการสแกนโคด การสมผสภาพพรอมการฟงเสยงท าใหเกดความรสกแปลกใหม และเขาใจเนอหาไดงายและสะดวกยงขน การทสามารถ



286

บนทกเสยงมาฟงซ าไดอกครงท าใหผพการทางสายตาสามารถน าเนอหาทสนใจมาฟงทบทวนได มประโยชนตอการศกษาและมประโยชนมากตอผทมปญหาดานการเรยนรทชากวาปกตไดเปนอยางด และการน าเทคโนโลย Smart Phone มาใชเพอสแกนขอมลเพอฟงเสยงบรรยายเปนการเปดชองทางการสอสารทสอดรบกบสงคมและเยาวชนผพการทางสายตายคใหมไดดมาก ในสวนของปายพลก (Flip Board) พบวา ปายพลกหมนกลบหนาได ท าใหผพการทางสายตาเกดความสนใจ เกดจนตนาการเรยนร เชน วตถจ าลองครกกระเดอง เปนสงทยากหากจะใหผพการทางสายตาไดเรยนรการใชงานแตการไดอานขอมลเกยวกบการต ากอน แลวไดมาสมผสกบครกกระเดองจ าลองท าใหเขาใจถงกระบวนการท างานและการใชงานของครกไดดยงขน เรยกวาเปนการเตมเตมประสบการณแทนทจะไดรบสอจากการอานเพยงอยางเดยว ในดานการใชกลน (Smell) พบวา การใชกลนจะชวยท าใหผพการทางสายตาสามารถเชอมโยงความรทไดจากสอควบคกบประสบการณเดมของตนเองไดดขน เกดความเขาใจในเนอหามากขนท าใหสอมความนาสนใจ เกดความอยากรอยากเหนตอเนอหาทจะไดเรยนรตอไป

ภำพ 3 ผลงานออกแบบ QR Code ผสมภาพสญลกษณ



287

ภำพ 4 ผลงานออกแบบสอปฏสมพนธปายพลก

เนอหาในการออกแบบสอนทรรศการ พบวา การน าเนอหาทเปนจดเดนของพพธภณฑแหงน คอ เนอหาหมวดภมปญญาในเรองการท าขาวเมา มาใชออกแบบสอถอเปนจดเรยนรทส าคญและชวยแสดงใหเหนถงอตลกษณทมความแตกตางจากพพธภณฑทองถนอน ๆ สามารถถายทอดเนอหาความรใหแกผพการทางสายตาและผในใจไดโดยงาย อกทงยงเปนการรกษาภมปญญาของทองถนใหปรบตวเขากบสงคมการทองเทยวเชงอนรกษณไดอกทางหนงดวย

การจดการเรยนร พบวา การใชหลกการจดการการเรยนรในรปแบบ Passive Learning และ Active Learning ท าใหผพการทางสายตาไดมปฏสมพนธกบสอนทรรศการ ชวยกระตนใหเกดความอยากรอยากเหน มความสนใจในเนอหา เกดการเรยนรจากกระบวนการคนพบดวยตนเอง (Discovery Learning) ท าใหเกดการเรยนรไดด และไดรบประสบการณมากกวาการอานเพยงอยางเดยวจากสอนทรรศการทวไป



288

สรปและอภปรำยผล ในภาพรวมจากการทผ วจยไดสมภาษณกลมตวอยางเกยวกบผลงานการ

ออกแบบสอนทรรศการในพพธภณฑ พบวา กลมผ ร กลมผปฏบต และกลมผ เกยวของ ซงเปนผทมความรและมความเกยวของกบการออกแบบนทรรศการ พพธภณฑศาสตร และผพการทางสายตา ไดใหความสนใจตอผลงานออกแบบ อกทงยงมความเปนไปไดตอการน าไปใชจรง ซงผวจยไดแบงสาระส าคญออกเปนดานตาง ๆ ดงน

1. ภาพสญลกษณ (Pictogram) ใชการออกแบบทลอกเลยนแบบมาจากธรรมชาตหรอความเปนจรงเพอใหผ พการทางสายตาสามารถใชการรบรจากประสบการณทตนเองมอยมาเชอมโยงกน รปทรง (Figure) มลกษณะเปนภาพดานหนา 2 มต ลดทอนรายละเอยดใหนอยลง ควรใชเสนขอบ (Outline) ในการสรางภาพ ส าหรบการใชพนทบนนจะใชเฉพาะเมอตองการเนนสอสารใหถงวาจดนนมความส าคญหรอมนยยะพเศษทตองการสอสาร

2. ตวอกษร ตวอกษรทเปนทผพการทางสายตาใชส าหรบการเรยนรทงการอาน การเขยน คอ อกษรเบรลล (Braille) โดยใชระบบอกษรเบรลลภาษาไทย ขนาดทเลกทสดของจด 1 จด ทผพการทางสายตาจะอานได คอ ขนาด 1 มลลเมตร มระยะหางระหวางจด 1 มลลเมตร และระดบความนนของจด 0.3 มลลเมตร และการใชอกษรเบรลลควบคกบภาพสญลกษณเพอใหสามารถสอความหมายไดเขาใจชดเจน

3. สอปฏสมพนธ (Interactive Media) สอปฏสมพนธทเหมาะสมกบผพการทางสายตานน ควรค านงถงการรบรในผสสะตางๆ ของผพการ คอ ดานการสมผส การฟง การดมกลน การรบรส โดยมลกษณะการใชงานรวมกนระหวางการรบรในผสสะทหลากหลาย จะชวยเตมเตมประสบการณในการชมนทรรศการ สอทใชควรเปนสอทผพการทางสายตาเรยนรไดงาย เขาถงงาย ใชเทคโนโลยขนทไมแพง (Low Technology)

3.1 QR Code ใชการออกแบบ QR Code ผสมกบภาพสญลกษณ ออกแบบใหมความสงระหวางภาพสญลกษณนนกบ QR Code ทแบน ท าใหแยกแยะความแตกตางไดงาย การมสญลกษณใหเปนเครองหมายใหผพการทางสายตารวาจะตองสแกนโคด ณ จดใด ท าใหใชงานไดงาย เกดความรสกแปลกใหม การใชโทรศพท Smart Phone สแกนขอมลเพอฟงเสยงบรรยาย และสามารถบนทกเสยงมาฟงซ าไดอก



289

ครงมประโยชนตอผทมปญหาดานการเรยนรทชากวาปกตไดเปนอยางด การใหผพการทางสายตาไดเรยนรจากภาพสญลกษณพรอมกบสอใหขอมลดานเสยงเปนอกทางเลอกหนงทผพการทางสายตาใชในการเรยนร ท าใหเกดความรสกแปลกใหม และเขาใจเนอหาไดงายและสะดวกยงขน

3.2 ปายพลก (Flip Board) มลกษณะเปนแผนพลกหมนกลบหนาได ม 2 หนา สามารถชวยใหผพการทางสายตาเกดความสนใจและสงสยตอสอทจะไดรบชม วาเนอหาทตนเองจะเจอนนคออะไรและเกดจนตนาการเรยนร เชน วตถจ าลองครกกระเดอง เปนสงทยากหากจะใหผพการทางสายตาไดเรยนรการใชงานแตการไดอานขอมลเกยวกบการต ากอน แลวไดมาสมผสกบครกกระเดองจ าลองท าใหเขาใจถงกระบวนการท างานและการใชงานของครกไดดมากขน เรยกวาเปนการเตมเตมประสบการณแทนทจะไดรบสอจากการอานเพยงอยางเดยว

3.3 กลน (Smell) ตองเปนกลนทไมนารงเกยจ ใชกลนจากธรรมชาตจะดกวากลนสงเคราะหจากเคม ซงกลนจะชวยท าใหผพการทางสายตาสามารถเชอมโยงความรทไดจากสอควบคกบประสบการณเดมของตนเองไดดขน นอกจากนนกลนยงชวยดงดดความสนใจและท าใหเกดการตนตวในการเรยนรเนอหาจากนทรรศการตอไป

4. เนอหาในการออกแบบสอนทรรศการ เนอหาทเปนจดเดนของพพธภณฑแหงน คอ เนอหาในหมวดภมปญญาในเรองการท าขาวเมา ถอเปนจดเรยนรทส าคญของพพธภณฑบานขาวเมาดวยทเปนขอแตกตางจากพพธภณฑทองถนอน ๆ ในกรงเทพมหานคร อกทงยงเปนภมปญญาในเรองของการท าขาวเมายงถอเปนจดเดนของทองถนชมชนตรอกขาวเมาดวย ซงเนอหาในหมวดภมปญญาในเรองการท าขาวเมานมอยทงหมด 8 เรอง คอ กระบวนการแยกขาวเมา การเตรยมขาวเมา การควขาวเมา การต าขาวเมา ขาวเมาหม สวนผสม คณคาทางโภชนาการ และวธท าขนมขาวเมาหม

การจดการเรยนร การจดการเรยนรในการออกแบบสอนทรรศการ ควรใหความส าคญไปทการตความเนอหาและเรองราวของพพธภณฑทจะแสดงกอน จากนนจงคดวธการสอสารไปยงผชมหรอกลมเปาหมาย โดยยดหลกการเรยนรใน 2 รปแบบ



290

คอ Passive Learning และ Active Learning โดยการใหผชมไดมปฏสมพนธกบสอนทรรศการรวมดวย เพอเปนการกระตนใหเกดการเรยนรจากกระบวนการคนพบดวยตนเอง (Discovery Learning) ซงจะชวยใหเกดการเรยนรไดดและไดรบประสบการณจากการทองเทยวพพธภณฑมากกวาการใหอานเพยงอยางเดยวเหมอนนทรรศการทวไป

สรปในภาพรวม การออกแบบสอนทรรศการทเหมาะสมตอการใชงานของผพการทางสายตาจะตองมการบรณาการการออกแบบโดยเนนการใชประสาทสมผสทเหลออยมาใชรวมกนในการเรยนร และทส าคญทสดคอควรมการใหผพการทางสายตาไดลงมอเรยนรดวยตนเองจะท าใหเกดความเขาใจไดดทสด

จากการวจยเรอง การออกแบบสอนทรรศการเพอผพการทางสายตาในพพธภณฑทองถนกรงเทพฯ ไดคนพบประเดนทสามารถน ามาอภปรายผลใหสอดคลองกบความหมายของการวจยในครงน ดงน

การออกแบบภาพสญลกษณ (Pictogram) พบวา การออกแบบภาพสญลกษณทมความเหมาะสมตอการรบรของผพการทางสายตา คอ การใชภาพดาน การออกแบบโดยลอกเลยนมาจากธรรมชาต การใชเสนกรอบ (Outline) และการลดทอนรายละเอยด จะชวยเพมจนตนาการและการเรยนรไดดยงขน อกทงยงเพมความนาสนใจในการเลาเรองราวผานทางภาพสญลกษณท าใหเกดตวเลอกใหม ๆ ในการรบชมนทรรศการดวย สอดคลองกบ ณมณ โชตอนนตกล (2555 : 112-114) ทกลาววา การน าทฤษฎสญศาสตรมาใชในการออกแบบสามารถเพมการรบรสารส าหรบผพการทางสายตา (ตาบอดเรอนราง) ไดมากขน โดยการใชสญลกษณมาชวยในการสอสารใหเขาใจแทนการใชตวหนงสอทไมสามารถอานหรอมองเหนได และการใชรปสญลกษณผสมกบอกษรเบรลลเปนรปแบบทสามารถเขาใจไดดทสด และยงสอดคลองกบ Sartorio (2010 : Online : 1) ทกลาววา ผพการทางสายตามความสามารถชดเชยจากการขาดสมผสดานการมองเหน ดวยความรสกจากการสมผสและส ารวจดวยมอ รปแบบภาพประกอบสมผสใหคนตาบอดจะตองเปนภาพทไมซบซอน มการลดทอนรายละเอยดเพอใหการสอความหมายไมเกดความสบสนระหวางการอานหรอระหวาง



291

การรบขอมล และภาพควรจะอยในแนวระนาบเพอใหงายตอการสมผส การใชสญลกษณควบคไปกบการใชวตถจรง เปนอกวธหนงทชวยใหผ เรยนเกดประสบการณการสมผสทเชอมโยงเกดความตอเนองในการเรยนรไดดขน

การใชตวอกษร พบวา ตวอกษรทเปนทผพการทางสายตาใชส าหรบการเรยนรทงการอาน การเขยน คอ อกษรเบรลล (Braille) โดยใชระบบอกษรเบรลลภาษาไทย ขนาดทเลกทสดของจด 1 จด ทผพการทางสายตาจะอานได คอ ขนาด 1 มลลเมตร มระยะหางระหวางจด 1 มลลเมตร และระดบความนนของจด 0.3 มลลเมตร และการใชอกษรเบรลลควบคกบภาพสญลกษณเพอใหสามารถสอความหมายไดเขาใจชดเจน สอดคลองกบ Rosenblum, and Herzberg (2015 : Online : 1) ทกลาววา การใชสออกษรเบรลลและภาพกราฟกสมผสในวชาคณตศาสตรและวชาวทยาศาสตร ผพการทางสายตาสามารถรบรขอมลทถกตองในขอมลเฉพาะของสอกราฟกสมผส ท าใหเยาวชนทพการทางสายตาสามารถรความชดเจนของขอมล เขาถงเนอหาวชาคณตศาสตรและวทศาสตรได ไมตางจากคนสายตาปกต ซงจ าเปนตองมองคประกอบกราฟก คอ มภาพกราฟกแบบนนทแสดงรปทรงดวยเสนทชดเจน ควบคกบการใชตวอกษรเบรลลประกอบกบภาพเพอใหเกดการสอสารทชดเจน ตรงประเดนและลดความสบสนแกผใช

การใชสอปฏสมพนธ (Interactive) ชนด QR Code พบวา การออกแบบ QR Code ผสมกบภาพสญลกษณนน และมความสงระหวางภาพสญลกษณนนกบ QR Code ทแบน ท าใหแยกแยะความแตกตางไดงาย ท าใหผพการทางสายตาไดเรยนรจากภาพสญลกษณพรอมกบสอใหขอมลดานเสยงเปนอกทางเลอกหนงทผ พการทางสายตาใชในการเรยนร ท าใหเกดความรสกแปลกใหม และเขาใจเนอหาไดงายและสะดวกยงขน การมสญลกษณใหวางมอใหผพการทางสายตาไดรวาจะตองน า Smart Phone มาสแกน ณ จดนนๆ ซงสญลกษณวางมอจะตองมระยะหางจาก QR code และอยในคนละต าแหนงกน เพอไมใหมอขางทสมผสสญลกษณไปบงรบกวนการท างานในการสแกนโคด สอดคลองกบ Baker, Milne, Scofield, Bennett, and Ladner (2014: 75-82) ทไดวจยเรอง การใช QR Code เพอเขาถงขอมลตวอกษรในภาพกราฟก



292

สมผส ทพบวา การแกปญหาในการเขาถงขอความในบทเรยนทเขาใจยาก กบนกเรยนทมความพการทางสายตา คอการใชนนอกษรเบรลล และการพฒนาทางเลอกเพมเตมโดยใช QR code กราฟกสมผสดวยเสยง หรอ Tactile Graphics With A Voice (TGV) สามารถชวยใหนกเรยนทพการทางสายตาเขาถงขอมลไดดขน ผลการศกษาแสดงใหเหนวา TGV เปนวธทมประสทธภาพในการเขาถงขอความในกราฟกสมผสโดยเฉพาะอยางยงส าหรบผใชตาบอดผทไมช านาญในอกษรเบรลล

การใชสอปฏสมพนธ (Interactive) ชนดปายพลก พบวา การท าสอปายพลกและใหผชมทเปนผพการทางสายตาพบกบวตถจ าลอง มสวนชวยเชอมโยงและสรางประสบการณการเรยนรจากการอานนทรรศการปกตใหมมากยงขน อกทงยงเพมความนาสนใจและท าใหเกดการกระตนใหผชมมความสนใจในการชมนทรรศการมากยงขน สอดคลองกบ ธรอาภา บญจนทร (2555 : 107-114) ทกลาววา เนองจากความพการทางสายตาท าใหผพการทางสายตาขาดโอกาสทางการรบรจากแหลงเรยนรตางๆ การสรางวตถจ าลองทางพพธภณฑทสามารถถายทอดความรสผพการทางสายตาไดอยางมประสทธภาพ จงเปนอกชองทางหนงทสามารถท าใหเดกพการทางสายตาไดรบการเรยนรจากการสมผสดวยตนเอง วตถจ าลองทดตอการสมผสรบรของผพการทางสายตาควรมรปทรงหรอลกษณะเฉพาะของวตถ อกษรเบรลลและหรอมเสยงบอกเลาเรองราวประกอบการสมผสรบร สามารถชวยใหเดกพการทางสายตาสามารถคาดเดาตอสงทสมผส ซงเปนการเพมศกยภาพการรบรไดชดเจนมากยงขน ขอเสนอแนะ

การท าวจยในครงนเปนการวจยเพอออกแบบสอนทรรศการในพพธภณฑทเหมาะสมตอผพการทางสายตา ผวจยมขอเสนอแนะจากการวจย ดงน

1. ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป 1.1 ควรมการวจยจากกลมตวอยางเพอใหไดขอมลปฐมภมเกยวกบ

พฤตกรรมการเปดรบสอของผพการทางสายตาใหมากยงขน ซงจะท าใหผลการวจยทไดมความนาเชอถอมากยงขน



293

1.2 ควรมการวจยสอนทรรศการกบกลมผพการทางรางกายในดานอน ๆ เพมเตม เพอใหการออกแบบสอนทรรศการในพพธภณฑมความครอบคลมกลมผพการทกประเภท

1.3 ควรมการศกษากบพพธภณฑเฉพาะดานอน ๆ เพมเตม เพอใหเกดรปแบบสอทหลากหลายมากยงขน เพอจะไดเปนกรณศกษาในการใชประโยชนในการพฒนาสอในพพธภณฑตอไป

2. ขอเสนอแนะในกำรน ำผลกำรวจยไปใชประโยชน

2.1 หนวยงานทเกยวของกบพพธภณฑ ควรมการน าองคความรและทดลองท าในพพธภณฑประเภทอน ๆ เพอเปนการเปดโอกาสใหผพการทางสายตาไดมโอกาสในการเขาถงแหลงเรยนรมากยงขน

2.3 กรมศลปากร ควรมการสนบสนนและน าองคความรไปใชในการพฒนาสอเพอผพการทางสายตาในพพธภณฑอยางเปนรปธรรมเพอใหผพการสามารถภมใจในการใชชวตรวมกบสงคมไดอยางภาคภมใจและไมรสกแปลกแยก เอกสำรอำงอง กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2558). แผนพฒนำคณภำพชวต

คนพกำรแหงชำต ฉบบท 4 พ.ศ. 2555-2559. กรงเทพฯ : เทพเพญวานสย ณมณ โชตอนนตกล. (2555). “สญศำสตรเพอกำรออกแบบฉลำกยำส ำหรบผ

มปญหำสำยตำเลอนรำง.” วทยานพนธปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาออกแบบนเทศศลป มหาวทยาลยศลปากร.

ธรอาภา บญจนทร. (2555). การจ าลองวตถทางพพธภณฑส าหรบคนตาบอด. วำรสำรมหำวทยำลยศลปำกร ฉบบภำษำไทย. 32(1), 107-114

บญชวย โกษะ. (2554). พพธภณฑทองถนกรงเทพมหำนคร. กรงเทพฯ : พรพอเพยง. เปยทพย พวพนธ. (2549). การพฒนาสอเพอการเรยนรส าหรบคนตาบอด เรอง การ

นวดฝาเทา. วำรสำรครศำสตรอตสำหกรรม, 5(2) :1-6.



294

ศรศกร วลลโภดม. (2551). พพธภณฑและประวตศำสตรทองถน : กระบวนกำร

เรยนรรวมกน. กรงเทพฯ: มลนธเลก-ประไพ วระยะพนธ. อนชา เกอจรญ. ปราชญชมชน ผจดการพพธภณฑทองถนฯ บานขาวเมา. (28 กนยายน

2558). สมภาษณ. Baker, C. M., Milne, L. R., Scofield, J., Bennett, C. L., & Ladner, R. E. (2014).

Tactile Graphics with a Voice: Using QR Codes to Access Text in Tactile Graphics. In ASSETS’14 - Proceedings of the 16th International ACM SIGACCESS Conference on Computers and Accessibility. (75-82). Association for Computing Machinery, Inc. DOI: 10.1145/2661334.2661366

Rosenblum, P. & Herzberg, T. (2015). Braille and Tactile Graphics: Youths with VisualImpairments Share Their Experiences. Journal of Visual

Impairment & Blindness (JVIB), May-June, 109(3). [Online]. Available : http://www.pathstoliteracy.org/research/youth-share-their-experience s-research-study-braille-and-tactile-graphics (2559, พฤษภาคม 8).

Sartorio, A. (2010). Touch and learn. [Online]. Available : http://www.domus web.it/en/design/2010/04/27/aurelio-sartorio-touch-and-l



295

กำรสอสำรควำมหลำกหลำยของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชำต กำรสอสำรควำมหลำกหลำยของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชำต

สวนปำชมชน ต ำบลล ำทบ อ ำเภอล ำทบ จงหวดกระบ1 The Communication Model used to teach the Students about the Plant Diversity in

the Community Forest Learning Center at Lam Tab District, Krabi Province เสาวลกษณ ชนะกล2, มณฑนา นวลเจรญ3

ปาวล ศรสขสมวงศ4 SaowalakChanakun, MantanaNuanjarern

Pawalee Srisooksomwong

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงค 1) เพอส ารวจความหลากหลายของพรรณพชในสวน

ปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ 2) เพอพฒนาแหลงเรยนรและจดท าคมอศกษาพรรณพช ในแหลงเรยนรธรรมชาต บรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าท บจ งหวดกระบ และ 3) เพ อศกษาประสทธภาพของคมอศกษาพรรณพช กลมตวอยางในการวจยครงนเปนนกเรยน ชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานล าทบ จงหวดกระบ จ านวน 98 คน การเกบรวบรวมขอมลดานความหลากหลายของพรรณพช ใชวธการวางแปลงตวอยางตามเสนทางศกษาธรรมชาต การวเคราะหขอมลพรรณพชใชการวเคราะหเชงคณภาพ ดานการสอสารวทยาศาสตรก าหนดจดสอสารและ เลอกชนดพรรณพชเพอการสอสารโดยการประชมกลมยอยระดมความคดเหน เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบทดสอบวดความรและแบบประเมนความพงพอใจทมตอ

1วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสอสารวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภเกต 2นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสอสารวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภเกต 3 - 4อาจารยมหาวทยาลยราชภฏภเกต



296

คมอศกษาพรรณพช สถตในการวเคราะห หาประสทธภาพในการสอสารไดมาตรฐานตามเกณฑทก าหนด คอ E1/ E2 = 80 /80 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนกอนเรยนและหลงเรยนโดยใช t – test ดานความพงพอใจ วเคราะหคาเฉลยและ สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการวจยพบวา การส ารวจความหลากหลายของพรรณพช พบพชจ านวน 31 วงศ 40 ชนด ผลการประชมกลมยอยระดมความคดเหนก าหนดกจกรรมถายทอดความรและสอสารผานคมอศกษาพรรณพชจ านวน 19 ชนด และก าหนดจดสอสาร 6 จด การสอสารมคาประสทธภาพเทากบ 80.30/81.53 ผลสมฤทธหลงการสอสารสงกวากอนการสอสารอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ความพงพอใจของผ รบสารทมตอคมอศกษาพรรณพชมอยในระดบมากทสด ค ำส ำคญ : ความหลากหลายของพชพรรณ สวนปาชมชน การสอสารทางวทยาศาสตร Abstract

The purposes of this research were 1) to study the plant diversity of the Community forest in Lam Tab District, Krabi Province, 2) to create a model that will be used for communication between the plant diversity and the students, and 3) to study the efficiency level of the developed model. The sample group consisted of 98 students who were studying in grade 6 at Ban Lam Tab School. The research instruments included demonstration plots, focus groups, achievement tests, and satisfaction forms. The statistics used to analyze the data were : 1) the efficiency criterion in communication model on standard of E1/E2 = 80/80 2) the mean scores of pretest and posttest assessment with-test, and 3) the student’s satisfaction with mean and standard deviation.

The results of the study revealed that: there were 31 families and 40 species of plants found in the community forest. The focus group discussion



297

decided that there should be 6 communication stations, and 19 plants were selected for communication to the students. The results of this communication concluded that the communication model used was effective (efficiency criteria = 80.30/81.53). The students’ learning achievement was significantly higher after studying about the plant diversity at a reliability level of 0.01. The students’ satisfaction level for the model was found to be very high.

Key words : บทน ำ

ประเทศไทยอยในเขตรอนมประชากรเพยงรอยละหนงของประชากรโลก อดมสมบรณดวยความหลากหลายทางชวภาพมาตงแตสมยโบราณ นกวชาการประมาณการวามสงมชวตในโลกนมประมาณ 5 ลานชนด ในจ านวนนมอยในประเทศไทยประมาณรอยละ 7 มความหลากหลายทางชวภาพของชนดพนธพชประมาณ 15,000 ชนดซงมมากกวาชนดพนธพชทพบในประเทศเขตหนาว เชน ประเทศนอรเวยและสวเดน ทมชนดพนธพชเพยง 1,800 ชนด ดงนนเมอเทยบสดสวนกบจ านวนประชากร ประเทศไทยจงนบวามความร ารวยอยางมากในดานความหลากหลายทางชวภาพ (ส านกความหลากหลายทางชวภาพ, 2556 ) ความหลากหลายทางชวภาพไดมสวนสนบสนนค าจนใหวถชวตของคนไทยด าเนนไปโดยสมบรณพนสข ซงปรากฏในยาพนบานทงทใชรกษาโรคภยไขเจบและใชบ ารงรกษาสขภาพอนามย ความหลากหลายทางชวภาพยงท าใหคนไทยไมขาดเครองใชไมสอยทจ าเปนส าหรบการด ารงชวต

ปจจบนไดเกดวกฤตความหลากหลายทางชวภาพในประเทศไทยเพมขน เมอประชากรมจ านวนเพมมากขน พฤตกรรมของคนจงมสวนท าลายความหลากหลายทางชวภาพเพราะความตองการในการบรโภคมเพมมากขน ตองการทอยอาศยมากขน ปาธรรมชาตไดถกท าลายลงอยางมหาศาล แหลงทอยของพชในระบบนเวศนตางๆ ยอมถกท าลายลงหรอเปลยนสภาพไป เกดการรบกวนแหลงทอยอาศยตามธรรมชาตและระบบนเวศ เปนผลใหพชพรรณนานาชนดซงเปนทรพยากรของประเทศ ซงอาจจะ



298

เปนประโยชนตอมวลมนษยในวนขางหนา เสยงตอการถกท าลายและสญพนธไปกอนทจะไดน ามาใชประโยชนอยางมหาศาล (ส านกความหลากหลายทางชวภาพ, 2556 )

ปญหาความหลากหลายทางชวภาพในประเทศไทยจงเปนปญหาใหญและเรงดวนทจะตองชวยกนแกไขดวยการหยดยงและการอนรกษสงทเหลออยและการฟนฟปาเสอมโทรมใหกลบคนสสภาพปาทมความหลากหลายทางชวภาพดงเดม ถามระบบการจดการทด การน าความร ภมปญญาชาวบานมาใช โดยน าไปเชอมกบเศรษฐกจ ผลประโยชนกจะกลบมาสชมชนพนทนน ๆ เพราะความหลากหลายเหลานนเปนพนฐานของการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางยงยน โดยเฉพาะความหลากหลายของทรพยากรพนธพช ปจจบนความหลากหลายของพนธพช ก าลงถกคกคาม และสญเสยในอตราทสงจนนาวตก พบวา มพช 10 ชนดทใกลสญพนธ ไดแก ชายผาสดา ฟามยนอย กหลาบพนป คอเชยงดาว พลบพลงธาร กนภยมหดล เพชรหง เหลองจนทบร รองเทานาร จนทผา จนกระพอ รกใหญ และหมอขาวหมอแกงลง (พชทใกลสญพนธ , 2553) ปจจยทผลกดนใหพนธพชเขาสสภาวะสญพนธอนเนองมาจากการท าลายระบบนเวศ มนษยใชประโยชนจากพชมากเกน ไป ในอดตมนษยน าพชมาใชประโยชนเพยงในครวเรอนของตน แตปจจบนมนษยน าพชมาใชประโยชนทางดานการคา เกบเกยวไมถกวธ การน าพนธไมทสวยงามและหายากออกมาจากปา พชทนยมของตลาดและน ามาจาก ปา ไดแก พวกเฟรน และกลวยไม จนตกอยในสภาวะใกลสญพนธ จงไดรบการอนรกษเปนพชอนดบ 1 มขอหามน ามาคาขาย (กรมปาไม, 2556) การบกรกพนทปาจากการท าเกษตรกรรม การใชสารเคม การสรางเขอน การวางทอกาซ การลกลอบคาไมขามชาตและการน าพชตางถนเขามากเปนสาเหตทท าใหพชสญพนธได

การเพมความรและการศกษาดานความหลากหลายของพนธพช จงควรเนนใหชมชนเขามามสวนรวม และสงเสรมใหนกเรยนเรยนรจากนอกหองเรยนใหมากขน น าสงทมอยในธรรมชาตมาใชใหเปนประโยชนสงสด ในการเรยนรควรเนนใหใกลชมชนมากทสด ดงนน การสอสารจงควรเขามามบทบาทในการชวยสรางความรความเขาใจกบชมชนและเยาวชนทเขาไปเรยนรใหชวยกนรกษาปาและอนรกษพนธพชอยางยงยน



299

วธการหนงทจะชวยใหประชาชนเขาใจความร และสามารถน าความรดานความหลากหลายของพรรณพชเหลานมาใชไดโดยงายตองอาศยการสอสารทมประสทธภาพ ปจจบนมการใชสอเพอเผยแพรความรวทยาศาสตรดานพรรณพชอยางแพรหลายไมมากนก รปแบบทน าเสนอ เชน รายการสารคด วารสาร บทความ เปนตน อยางไรกตามสอบางประเภทมขอจ ากดดานผสงสาร ชองทางการสอสาร และหรอผ รบสาร ยงมสอประเภทหนงทมความนาสนใจ แตยงคงมการใชสอนนอย สอดงกลาวคอ สอแหลงการเรยนรธรรมชาต คมอศกษาพรรณพช และแผนโปสเตอรแสดงขอมลพรรณพชและจากการศกษา พบวา มการสอสารความรจากแหลงการเรยนรนนอย ทงๆ ทแหลงการเรยนรธรรมชาตในชมชน ซงถอวาเปนสอหนงทอยในชมชน มแหลงขอมลขาวสาร สารสนเทศ และประสบการณทสนบสนนสงเสรมใหผ รบสาร แสวงหาความร และเรยนรดวยตนเองตามอธยาศยอยางกวางขวางและตอเนอง

สวนปาชมชน ต าบลล าทบ ตงอยท หมท 5 ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ เปนพนทสาธารณะประโยชน มเนอทประมาณ 30 ไร ตงอยใจกลางอ าเภอใกลกบทวาการ อ าเภอล าทบ ยงคงมความอดมสมบรณ ดวยพชพรรณไมและสตวนานาชนด แตยงขาดการศกษาองคความรดานวทยาศาสตร การพฒนาใหเปนแหลงเรยนรทางธรรมชาต และการน ามาสอสารสชมชนเพอใหเกดองคความรและการอนรกษทยงยน ดงนน หากมการศกษาองคความรดานวทยาศาสตร พฒนาใหเปนแหลงเรยนรและจดกระบวนการสอสารอยางมประสทธภาพ จะท าใหผ รบสารทเขาไปใช แหลงเรยนรไดเรยนรอยางลกซ ง มความหมายและหากผ รบสารไดน าความรมาใชเพอสรางสรรค พฒนาชมชนดวยแลวยอมเกดประโยชนมากมาย ดวยเหตผลทกลาวมาแลว ผวจยมความสนใจในการศกษาความหลากหลายของพรรณพช พฒนาเปนแหลงเรยนรธรรมชาตและสอสารความหลากหลายของพรรณพชในสวนปาชมชน ต าบลล าทบ โดยจดท าเปนหนงสอพรรณพชและคมอศกษาพรรณพช ซงเปนแนวทางหนงทสามารถสรางการเรยนรเกยวกบพรรณพช สรางเจตคตและจตส านกทดตอธรรมชาตและสงแวดลอมอกทงยงเปนการเปดโอกาสใหสมผสกบ



300

ธรรมชาตแวดลอมโดยตรงเพอใหผ รบสารหรอคนในชมชนไดน าความรดานพรรณพช ในแหลงการเรยนรไปใชประโยชนอยางเตมท วตถประสงค 1. เพอส ารวจความหลากหลายของพรรณพชบรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบจงหวดกระบ

2. เพอพฒนาแหลงเรยนรและจดท าคมอศกษาพรรณพช ในแหลงเรยนรธรรมชาต บรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบจงหวดกระบ

3. เพอศกษาประสทธภาพของหนงสอคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต บรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ

วธกำรวจย การศกษาเรอง การสอสารความหลากหลายของพรรณพชผานแหลงเรยนรธรรมชาต สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ผวจยมวธการศกษาดงน 1. ส ารวจความหลากหลายของพรรณพชบรเวณ สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ 2. ประชมกลมยอยระดมความคดเหนเกยวการเลอกชนดของพรรณพชและก าหนดจดสอสารทจะสอสารในแหลงเรยนรสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ 3. หาประสทธภาพของสอและแหลงเรยนรโดยการทดสอบความรและสอบถามความพงพอใจจากกลมผ รบสาร ประชากรและกลมตวอยาง การส ารวจความหลากหลายของพรรณพชบรเวณแหลงเรยนรสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบใชวธการเกบขอมลโดยการส ารวจและวเคราะหสงคมพชเชงคณภาพ โดยมกลมผ ใหขอมลดงน 1) กลมผ ใหขอมล ไดแก นกวชาการดานปาไม นกวชาการดานพรรณพช และปราชญชาวบานทมความรเรองพรรณพช 2) ขนตอนการคดเลอกกลมผ ใหขอมลใชวธคดเลอกแบบเจาะจง โดยดจากคณสมบตความเปนผ เชยวชาญในดานแตละสาขา



301

การประชมกลมยอยระดมความคดเหนเกยวการก าหนดจดสอสารและเลอกชนดของพรรณพชทจะสอสารในแหลงเรยนร ปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ใชวธการเกบขอมลแบบการบนทกการประชมกลมยอย 1) กลมผใหขอมล ในการก าหนดจดการสอสารและเลอกชนดของพรรณพชทจะสอสาร ในการประชมกลมยอย ในงานวจยครงน จ านวนผ รวมประชมทเหมาะสมอยระหวาง 8-12 คนตอกลม (ปารชาต สถาปตานนท, 2553: 153) ผวจยไดก าหนดผ รวมประชมกลมยอย จ านวน 9 คน ซงเปนผ เชยวชาญในสาขาตาง ๆ มาจาก 3 สวน ประกอบดวย ผ เชยวชาญดานการสอสาร จ านวน 1 คนผ เชยวชาญดานสงแวดลอมศกษา จ านวน 2 คน ผ เชยวชาญดานพรรณพช จ านวน 1 คน ตวแทนชมชน จ านวน 3 คน และตวแทนผ รบสารจ านวน 2 คน ซงเปนนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานล าทบ จงหวดกระบ 2) ขนตอนการคดเลอกกลมผ ใหขอมลคดเลอกกลมผ ใหขอมลแบบเจาะจง โดยดจากคณสมบตความเปนผ เชยวชาญดาน การสอสาร ผ เชยวชาญดานสงแวดลอม ผ เชยวชาญดานพรรณพช ตวแทนชมชนทเชยวชาญดานปาไม สวนตวแทนผ รบสารไดจากความสมครใจ 3) หาประสทธภาพของสอและแหลงเรยนรโดยการทดสอบความรกอนและหลงไดรบการสอสารและสอบถามความพงพอใจเกยวกบสอจากกลมผ รบสาร ประชำกรและกลมตวอยำง

เนองจากงานวจยในครงนมการวดความรเกยวกบความหลากหลายของพรรณพช ซงประชากรตองมความพรอมในการเรยนรและเนอหาเกยวกบความหลากหลายของสงมชวตซงปรากฏอยในหลกสตรแกนกลาง พทธศกราช 2551 รายวชาวทยาศาสตร ระดบชนประถมศกษาปท 4 - 6 ดงนนกลมประชากรทใชในการทดลองใชสอและแหลงเรยนรดานความหลากหลายของพรรณพช สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบไดแก นกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานล าทบ จงหวดกระบ ปการศกษา 2557 จ านวน 130 คน

กลมตวอยางทใชในการทดลองใชสอและแหลงเรยนรดานความหลากหลายของพรรณพช สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ไดแก นกเรยน



302

ระดบชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานล าทบ จงหวดกระบ ปการศกษา 2557 จ านวน 98 คน การสมตวอยาง ใชวธการสมอยางงาย (Simple random sampling) ขนตอนการเลอกกลมตวอยาง ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรของ ทาโร ยามาเน

(Taro Yamane) (ปารชาต สถาปตานนท, 2553: 132) ดงน

สตร

เมอ n = ขนาดของกลมตวอยาง

N = ขนาดของประชากร

E = คาความคลาดเคลอนจากการสมตวอยาง (0.05)

แทนคาสตร

= 98

ในการเกบรวบรวมขอมลในวจยครงนไดใชเครองมอดงน 1) แบบบนทกการส ารวจพรรณพช 2) แบบบนทกการประชมกลมยอย 3) คมอศกษาพรรณพชศกษาหนงสอ น าหนงสอคมอศกษาพรรณพชฯ ไปใหผ เชยวชาญจ านวน 3 คน ไดแก ดร.วไลลกษณ แกวนพรตน ครช านาญการพเศษโรงเรยนบานพรเตยว นางพรประภา ไกรนรา ครช านาญการพเศษโรงเรยน บานหนองจด และนางจรรตน ปานพรหมมนทร ศกษานเทศกเชยวชาญ สงกดเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ประเมนคณภาพของคมอในดานสวนประกอบทวไปของคมอ และการน าเสนอเนอหา 4) แบบทดสอบวดความรเรองความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนร ศกษาเอกสารทเกยวของเกยวกบการวดและประเมนผล การสรางแบบทดสอบ ประเภทของแบบทดสอบ หลกการสรางแบบทดสอบแบบตาง ๆ วเคราะหและเลอกประเภทของแบบทดสอบใหสอดคลองกบจดประสงคของการวดและประเมนผล ไดขอสอบแบบปรนย เลอกตอบ 4 ตวเลอก เปนแบบทดสอบยอย แตละจดสอสาร จดละ 5 ขอ และแบบทดสอบวดความรกอน – หลงการเรยนรจ านวน 20 ขอ ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 จากนนน าคะแนนทไดหาคาดชนความสอดคลอง (IOC) โดยผ เชยวชาญพจารณา ปรบปรงแกไขส าหรบแบบทดสอบขอทไดคาดชนความสอดคลองต ากวาคาทก าหนดน าแบบทดสอบวดความรเรองความหลากหลายของพรรณพชทไดรบการปรบปรงแลวไปหาคณภาพ



303

ของแบบทดสอบกบนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบจ านวน 30 คนทไมใชกลมตวอยาง เพอหาคาความยากงายและคาอ านาจจ าแนกของแบบทดสอบแลวน าผลมาวเคราะหหาความยากงายและคาอ านาจจ าแนก วเคราะหคาความเชอมนของแบบทดสอบวดความรเรองความหลากหลาย ของพรรณพช 5) แบบสอบถามความพงพอใจตอคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนร ก าหนดรปแบบ การถามเปน แบบสอบถามแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating scale) ตามแบบลเครท (Likert) (บญชม ศรสะอาด, 2545: 100) ก าหนดระดบความคดเหนออกเปน 5 ระดบ ไดแก

5 หมายถง พงพอใจมากทสด 4 หมายถง พงพอใจมาก 3 หมายถง พงพอใจปานกลาง 2 หมายถง พงพอใจนอย 1 หมายถง พงพอใจนอยทสด

จากนนน าคาทไดมาแปลผลระดบความพงพอใจในแตละประเดน โดยพจารณาจากคาเฉลยเทยบกบเกณฑ ดงตอไปน (บรนทร รจจนพนธ, 2551 )

คาเฉลย 4.21 – 5.00 หมายถง พงพอใจมากทสด คาเฉลย 3.41 – 4.20 หมายถง พงพอใจมาก คาเฉลย 2.61 – 3.40 หมายถง พงพอใจปานกลาง คาเฉลย 1.81 – 2.60 หมายถง พงพอใจนอย คาเฉลย 1.00 – 1.80 หมายถง พงพอใจนอยทสด การเกบรวบรวมขอมลในการด าเนนการวจยผวจยไดเรยงล าดบขนตอน ดงน 1. ส ารวจความหลากชนดของพรรณพช ท าการเกบรวบรวมขอมลเบองตน ไดแก เนอทของแหลงเรยนรปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบจงหวดกระบ ขอมลและรายงานการวจยทเกยวของ และการส ารวจสภาพพนท ปจจยและอปสรรคเบองตนเพอใหไดขอมลในการน ามาประกอบการเลอกพนทในการวางแปลงศกษาและเกบ



304

ขอมล 2. ส ารวจเสนทางและพรรณพชเบองตนในเสนทางตาง ๆ เพอวางแปลงศกษาและเกบขอมล 3. ท าการส ารวจและศกษาพรรณพชระหวาง 2 ขางทางโดยใชวธการวางแปลงส ารวจขนาด 20 x 50 เมตร ตามเสนทางศกษาธรรมชาต จ านวน 10 แปลง 4. บนทกขอมลจากการส ารวจ ตามรายการในแบบบนทกการส ารวจพรรณพช 5. ถายภาพสและเกบตวอยางพนธพช เพอน าไปให ผ เ ชยวชาญสอบทานทางวทยาศาสตร 2. ประชมกลมยอย ผวจยน าเสนอผลการส ารวจขอมลทเกยวของกบผลการศกษาความหลากหลายของพรรณพช ของแหลงเรยนรสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ โดยใชสอ PowerPoint จดการประชมกลมยอยโดยผวจยเปนผน าการประชม


การศกษาวจยเรอง การสอสารความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ไดด าเนนการตามขนตอนตางๆ ของการศกษาวจยทก าหนดไว ไดแกการศกษาส ารวจความหลากหลายของพรรณพช การประชมกลมยอยระดมความคดเหนเกยวการเลอกชนดของพรรณพชและก าหนดจดสอสารทจะสอสารในแหลงเรยนร สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ รวมถงหาประสทธภาพของสอและแหลงเรยนรโดยการทดสอบความรและสอบถามความพงพอใจจากกลมผ รบสาร

ผลกำรส ำรวจควำมหลำกหลำยของพรรณพช ในสวนปำชมชน ต ำบลล ำทบ อ ำเภอล ำทบ จงหวดกระบ จากการส ารวจและศกษาพรรณพชระหวาง 2 ขางของเสนทางศกษาพรรณพช ซงเปนเสนทางลอมรอบสวนปา พนทรปสเหลยมผนผา โดยใชวธการวางแปลงส ารวจขนาด 20 x 50 เมตร จ านวน 10 แปลง ผลการศกษา พบพรรณพชจ านวนทงหมด 31 วงศ 40 ชนด ซงจากการจ าแนกประเภทพรรณพชทพบในพนทท าการศกษาโดยเปรยบเทยบจากหนงสอวธการจ าแนกพรรณไม (เตม สมทตนนท, 2544) รวมทงการน าขอมลพรรณไมมาเทยบเคยงกบ ส านกหอพรรณไม กรมอทยานสตวปาและพรรณพช



305

(2557) ฐานขอมลพรรณไมองคการสวนพฤกษศาสตร (2557) ขอมลพรรณไมของส านกงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ฐานขอมลสมนไพร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลย มหดล (2557)และฐานขอมลสมนไพร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลย อบลราชธาน (2557) ดงตาราง 1 ตำรำง 1 พรรณพชทพบในแปลงส ารวจตามแนวเสนทาง ศกษาธรรมชาต ในสวนปา

ชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ

วงศ ช อพ น เม อ ง /ช อทองถน

ชอวทยำศำสตร

ACANTHACEAE เขมมวง Pseuderanthemum graciliflorum (Nees) Ridl.

หปากกา (ปากกา) Thunbergia fragrans Roxb. ANACARDIACEAE รกใหญ Gluta usitata (Wall.) Ding Hou. ANNONACEAE พพวนนอย(นมควาย) Uvaria rufa Blume. APOCYNACEAE สตบรรณ (ตนเปด) Alstonia scholaris (L.) R. Br. ทงฟา Alstonia macrophylla Wall. ARECACEAE หมากเจ Iguanura polymorpha Becc. BIGNONIACEAE เพกา Oroxylum indicum (Linn.) Kurz CELASTRACEAE คอแหง Euonymus cochinchinensis Pierre. COMBRETACEAE DILLENIACEAE

อวดเชอก ยานปด

Combretum latifolium Blume. Tetracera loureiri (Finet.& Gagnep.) Pierre ex Craib.

สานใหญ Dillenia obovata (Blume) Hoogland. EUPHORBIACEAE มะเมาไขปลา Antidesma ghaesembilla Gaertn.



306




FABACEAE หางไหลแดง(โลตน) Derris elliptica (Roxb.) Benth. กอหลบ Lithocarpus curtisii (King ex Hook.f.) A.

Camus FLAGELLARIACEAE หวายลง Flagellaria indica Linn. GRAMINEAE ไผผาก Gigantochloa densa (E. G. Camus) T.

Q. Nguyen GUTTIFERAE แตว Cratoxylum formosum (Jack) Dyer. LABIATAE มเหสกข

(สกสยามนทร) Tectona grandis L.f.

LEGUMINOSAE-CAESALPINIOIDEAE

นนทร(ต าเลง) Peltophorum pterocarpum (DC.) Backer. ex K.Heyne.

LAMIACEAE นน Vitex pinnata L.f. MARANTACEAE คลม Donax canniformis (Miq.) Ridl. MELASTOMACEAE โคลงเคลง Melastoma malabathricum L.ssp.

malabathricum. MENISPERMACEAE ยานาง Titiacora triandra (Colebr.) Diels MORACEAE

มะหาด มะเดอปลอง

Artocarpus lacucha Roxb. Ficus hispida L.f.

MYRTACEAE ยคาลปตส หวา

Eucalyptus camaldulensis Dehnh. Syzygium cumini (L.) Skeels

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=George_King_(botanist)&action=edit&redlink=1



307




MIMOSOIDEAE แดง Xylia xylocarpa (Roxb.) Jaub. Var. kerrii (Craib & Hutch.) Nielsen

NEPENTHACEAE หมอขาวหมอแกงลง Nepenthes mirabilis (Lour.) Druce. OPILOACEAE หมากหมก Lepionurus sylvestris Blume. PALMAE หวายดง Calamus viminalis Wild. เตาราง Caryota mitis Lour. กะพอ Licuala spinosa Thunb. PANDANACEAE เตยหน Pandanus obovatus H. St. John RUBIACEAE ยอปา Morinda coreia Ham SAPINDACEAE ก าซ า(มะหวด) Lepisanthes

rubiginosa (Roxb.)Leenh. TILIACEAE พลบพลา Microcos tomentosa Sm. ตะขบขนก Muntingia calabura L. THEACEAE มงตาน Schima wallichii (DC.) Korth.

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=Jo%C3%A3o_de_Loureiro&action=edit&redlink=1

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=George_Druce&action=edit&redlink=1



308

ผลการประชมกลมยอยระดมความคดเหน ในการวจยน เปนการสอสารวทยาศาสตรประเภทการเรยนการสอน เนองจากเปนการถายทอดขาวสารหรอเผยแพรเนอหาวทยาศาสตรดานความหลากหลายของพรรณพชเพอใหผ รบสารซงเปนผ เรยนใหเกดความร ความเขาใจ และตระหนกถงความส าคญของพชผานแหลงเรยนรธรรมชาต และสอทเหมาะสมเพอใหการสอสาร มประสทธผลตรงประเดนและความตองการของผมสวนรวม ผวจยจงไดจดประชมกลมยอยซงมกลมผประชมใหขอมล ในการก าหนดจดการสอสารและและเลอกชนดของพรรณพชทจะสอสาร ประกอบดวย ผ เชยวชาญดานการสอสาร จ านวน 1 คน ไดแก รศ.มณฑนา นวลเจรญ ผ เชยวชาญดานสงแวดลอมศกษา จ านวน 2 คน ไดแก นางสาวมะล เพชรคง ครโรงเรยนบานล าทบและนางสาวพรรณพไล เกษสม ครโรงเรยนล าทบประชานเคราะห ผ เชยวชาญดานพรรณพช จ านวน 1 คน ไดแก นายยงยทธ ดวงใส เจาพนกงานปาไมอาวโส สถานพฒนาทรพยากรปา ชายเลนท 26 จงหวดกระบ ตวแทนชมชน จ านวน 3 คนไดแก นายเกรกไกร สงธาน นายอ าเภอล าทบ นายอทศ ชนะกล สมาชกสภาเทศบาลต าบลล าทบ และนายเสรม ดวงน าแกว ปราชญชาวบาน และตวแทนผ รบสาร จ านวน 2 คน ไดแก เดกหญงกนตชา รกสทอง และเดกชายวชญะ ชวยนย ซงเปนนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานล าทบ จงหวดกระบ ทมา : จากการส ารวจภาคสนาม ธนวาคม 2557



309

ตำรำง 2 ผลการประเมนคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตสวนปาชมชน ต าบลล าทบ จงหวดกระบ โดยผ เชยวชาญ

รายการ ระดบคะแนน คะแนน

เฉลย แปลผล

5 4 3 2 1 สวนประกอบโดยทวไปของคมอ

1. การออกแบบทสมพนธกบ

ระบบ การพมพ ขนาดรปเลม

0

3

0

0

0

4.00

มาก

2. รปแบบของตวอกษรมความ

สวยงาม อานงายและชดเจน

1 2 0 0 0 4.33 มากทสด

3. การจดวางตวอกษรมความ

เหมาะสมอานงายและชดเจน

2 1 0 0 0 4.66 มากทสด

4. ความเดนชดของหวขอหรอ

สวน ทเนนความส าคญ

2 1 0 0 0 4.66 มากทสด

5. การจดวางตวอกษรมความ

เหมาะสมอานงายและชดเจน

2 1 0 0 0 4.66 มากทสด

6. ความเดนชดของหวขอหรอ

สวน ทเนนความส าคญ

2 1 0 0 0 4.66 มากทสด

7. ความถกตองของขอความ

ตามหลกภาษา

1 1 1 0 0 4.00 มาก



310


รายการ ระดบคะแนน คะแนน

เฉลย แปลผล

5 4 3 2 1 สวนรปภาพ

1. ความสมพนธระหวางภาพกบ

ค าอธบาย

2

1

0

0

0

4.66

มากทสด

2. ความชดเจนของภาพ 0 2 1 0 0 3.66 มาก

3. ความเหมาะสมของภาพ 2 1 0 0 0 4.66 มากทสด

การน าเสนอเนอหา

1. เนอหาสอดคลองกบ

จดประสงค

3 0 0 0 0 5.00

มากทสด

2. การเรยงล าดบของเนอหา 2 1 0 0 0 4.66 มากทสด

3. เนอหาชดเจน เขาใจงาย 2 1 0 0 0 4.66 มากทสด

4. ความเหมาะสมในรปแบบการ

น าเสนอ 1 2 0 0 0 4.33

มากทสด

5. ความเหมาะสมกบวยของผใช

คมอ 1 1 1 0 0 4.00

มาก

คะแนนเฉลย 4.43 มาก

ทสด



311

จากตาราง 2 จากผลการประเมนความเหมาะสมของคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตสวนปาชมชน ต าบลล าทบ จงหวดกระบโดยผ เชยวชาญ 3 ทาน พบวาโดยรวมมคะแนนเฉลย เทากบ 4.43 อยในระดบเหมาะสมมากทสด สามารถน าไปใชในการสอสารวทยาศาสตรสเดกและเยาวชนได ผลการศกษาทางดานการสอสารวทยาศาสตร

ในการวจยครงน ผวจยศกษาประสทธภาพของการสอสารจากการผลสมฤทธทผ รบสารรบความรและความพงพอใจทมตอคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรบรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ไดผลการวเคราะหขอมลดงน

1. ผลการวเคราะหหาประสทธภาพของกระบวนการและประสทธภาพของผลลพธ ตามเกณฑ 80/80 ไดผลการทดลองดงรายละเอยดในตาราง 3 ตำรำง 3 ประสทธภาพของกระบวนการสอสาร

เรอง N E1 E2 E1/E2

ก า ร ส อ ส า ร เ ร อ ง ค ว า มหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ

98 80.30 81.53 80.30/81.53

จากตาราง 3 พบวาผลการวเคราะหขอมลกบกลมตวอยาง ประสทธภาพของกระบวนการสอสาร เรองความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต สวนปาชมชน ต าบลล าทบอ าเภอล าทบ จงหวดกระบ โดยใชคมอศกษาพรรณพช มประสทธภาพ เทากบ 80.30/81.53 แสดงวาแบบทดสอบทสรางขน มประสทธภาพเทากบเกณฑ 80/80 ทตงไว



312

2. ความแตกตางของคะแนนกอนและหลงการใชการสอสารเรองความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนร สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบจงหวดกระบ ปรากฏดงตาราง 4

ตาราง 4 การเปรยบเทยบความแตกตางของคาคะแนนเฉลย กอนและหลงการใชการ

สอสารเรองความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนร สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ

ชวงกำรทดสอบ N X t

กอนการทดลอง 98 9.77 36.14 หลงการทดลอง 98 16.30

**p< .01 จากตาราง 4 ผลสมฤทธทไดจากการเปรยบเทยบความแตกตางดานความรของกลมตวอยางกอนและหลง ด าเนนการทดลองใชการสอสาร เรองความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนร สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ พบวา กอนด าเนนการสอสาร กลมตวอยางมคะแนนเฉลย เทากบ 9.77 คะแนนสวนหลงด าเนนการสอสาร กลมตวอยางมคะแนนเฉลยเทากบ 16.30 คะแนน ซงเมอน ามาวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางระหวางคาเฉลยโดยใชคา t-test คะแนนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 3. ผลการประเมนความพงพอใจของผ รบสารทมตอ คมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนร บรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ปรากฏดงตาราง 5 และตาราง 6



313

ตำรำง 5 จ านวนและรอยละของผ รบสารทมความคดเหนตอคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ควำมคดเหน จ ำนวน(98) รอยละ(100)

1.เมอเดนตามเสนทางศกษาธรรมชาตโดยใชคมอศกษาพรรณพชประกอบ ทานคดวาเนอหาในคมอศกษาพรรณพชฉบบนเปนอยางไร 1.1 ยากเกนไป 1.2 งายเกนไป

12 2

12.25 2.04

1.3 นาสนใจ 1.4 ไมนาสนใจ 1.5 เฉย ๆ 1.6 อน ๆ (ระบ)................

79 - 5 -

80.61 -

5.10 -

2.ทานคดวาเนอหาในคมอเลมน ควรปรบปรงแกไขหรอไม 2.1ไมควรปรบปรง 2.2 ควรปรบปรงในเรอง

- ส านวนภาษาทใช

- กระดาษทพมพ - รปภาพ

- เนอหาตอนท….

- รปเลม

95 - - - - 3

96.94 - - - -

3.06

3.ทานคดวาคมอฉบบนควรมการเผยแพรแบบใด 3.1 ยมใช 3.2 แจกฟร 3.3 จ าหนาย

-

92 6

-

93.88 6.12



314

จากตาราง 5 พบวา ผ รบสาร รอยละ 80.61 มความคดเหนวา เนอหา ในคมอเลมนนาสนใจ รอยละ 5.10 รสกเฉยๆ และผ รบสาร รอยละ 96.94 มความคดเหนวา เนอหาในคมอเลมน ไมควรปรบปรง ผ รบสาร รอยละ 3.06 มความคดเหนวาควรปรบปรงดานรปเลม ผ รบสาร รอยละ 93.88 มความคดเหนวาคมอเลมนควรม การเผยแพรโดยการแจกฟร และผ รบสาร รอยละ 6.12 มความคดเหนวาคมอเลมนควรมการเผยแพรโดยการจ าหนาย

ตำรำง 6 คาเฉลยความพงพอใจของผ รบสาร ทมตอคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนร

สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ

ควำมคดเหน X S.D. แปลผล กำรจดรปเลม 1.รปเลมสวยงามกะทดรด 4.67 0.65 มากทสด 2.รปเลมคงทนถาวร 4.70 0.67 มากทสด 3.ขนาดของคมอจบถอไดสะดวก 4.86 0.38 มากทสด

เฉลย 4.74 0.59 มากทสด กำรจดภำพประกอบ 4.การจดหนาและรปภาพประกอบเหมาะสม 4.91 0.32 มากทสด 5.ภาพประกอบชดเจนชวยใหเขาใจเนอหามากขน 4.89 0.37

มากทสด

6.ภาพประกอบมความสมพนธกบเนอหา 4.97 0.17 มากทสด 7.ส ขนาดและรปแบบตวอกษรเหมาะสม 4.88 0.39 มากทสด

เฉลย 4.91 0.33 มากทสด



315


ควำมคดเหน X S.D. แปลผล

เนอหา 8.เนอหาใหความรดานพรรณพชอยางเพยงพอ 4.98 0.14 มากทสด 9.จดสอสารแตละจดมเนอหานาสนใจ 4.87 0.42 มากทสด 10.เนอหาสมพนธกบรปภาพ 4.96 0.20 มากทสด 11.เนอหามความยาวเหมาะสม 4.83 0.50 มากทสด 12.เนอหามความตอเนองเขาใจงาย 4.84 0.42 มากทสด 13.เนอหาน าไปใชประโยชนในชวตประจ าวนได 4.90 0.39 มากทสด


ภาษา 14.ส านวนภาษาอานแลวเขาใจงาย 4.82 0.46 มากทสด 15.ภาษาทใชเหมาะสมกบกลมเปาหมาย 4.92 0.34 มากทสด


เฉลยรวม 4.87 0.42 มากทสด จากตาราง 6 ผลการประเมนความพงพอใจของผ รบสาร ทมตอคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนร สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ พบวา ดานการจดรปเลม ผ รบสารมความพงพอใจมากทสด มคาเฉลยรวม เทากบ 4.74 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เฉลยเทากบ 0.59 เมอพจารณาในแตละรายการ โดยเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ขนาดของคมอ ทจบถอไดสะดวกรปเลมคงทนถาวรและรปเลมสวยงามกะทดรด



316

สรปและอภปรำยผล จากการสอสารความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต สวน

ปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ สามารถสรปผลการวจยได ดงน 1) ผลการส ารวจความหลากหลายของพรรณพชบรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ พบพรรณพชจ านวนทงหมด 31 วงศ 40 ชนด ไดแก เขมมวง (Pseuderanthemum graciliflorum (Nees) Ridl.) หปากกา (Thunbergia fragrans Roxb.) รกใหญ (Gluta usitata (Wall.) Ding Hou.) นมควาย (Uvaria rufa Blume.) ตนเปด(Alstonia scholaris (L.)R.Br.) ท งฟา (Alstonia macrophylla Wall.) หมากเจ (Iguanura polymorpha Becc.) เพกา (Oroxylum indicum (Linn.) Kurz) คอแหง (Euonymus cochinchinensis Pierre.) อวดเชอก (Combretum latifolium Blume.) ยานปด (Tetracera loureiri (Finet.& Gagnep.) Pierre ex Craib.) สานใหญ (Dillenia obovata (Blume) Hoogland.) มะเมาไขปลา (Antidesma ghaesembilla Gaertn. ) โลตน (Derris elliptica (Roxb.) Benth.) กอหลบ (Lithocarpus curtisii (King exHook.f.)A.Camus) ไผผาก (Gigantochloa densa (E.G.Camus) T.Q.Nguyen) หวายลง (Flagellaria indica Linn.) แตว (Cratoxylum formosum (Jack) Dyer.) มเหสกข (Tectona grandis L.f.) นนทร (Peltophorum pterocarpum (DC.) Backer. ex K.Heyne.) นน (Vitex pinnata L.f.) คลม (Donax canniformis )โคลงเคลง (Melastoma malabathricum L.ssp. malabathricum) ยานาง (Titiacora triandra (Colebr.) Diels) มะหาด (Artocarpus lacucha Roxb.) มะเดอปลอง (Ficus hispida L.f.) ยคาลปตส (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) หวา (Syzygium cumini (L.) Skeels) แดง (Xylia xylocarpa (Roxb.) Jaub. Var. kerrii (Craib & Hutch.) Nielsen) หมอขาวหมอแกงลง (Nepenthes mirabilis (Lour.) Druce.) หมากหมก (Lepionurus sylvestris Blume.) หวายดง Calamus viminalis Wild.) เตารา (Caryota mitis Lour.) กะพอ(Licuala spinosa Thunb.) เตยหน (Pandanus obovatus H. St. John.) ยอปา (Morinda coreia Ham.) ก าซ า (Lepisanthes rubiginosa) พลบพลา (Microcos tomentosa Sm.) ตะขบขนก (Muntingia calabura L.) และมงตาน (Schima wallichii (DC.) Korth.)



317

2) จากการศกษาส ารวจความหลากหลายของพรรณพช ผวจยไดใชกระบวนการมสวนรวมโดย ศกษาสภาพปญหาและความตองการในการพฒนาสวนปาชมชน ต าบลล าทบ ผน าชมชน ปราชญชาวบาน คร และนกเรยน หลงจากนน ไดพฒนาสวนปาชมชนก าหนดเสนทางศกษาธรรมชาตดานความหลากหลายของพรรณพช และรวมกนประชมกลมยอยระดมความคดเหนเกยวการเลอกชนดของพรรณพชและก าหนดจดสอสารทจะสอสารในแหลงเรยนร ผลการประชมกลมยอยระดมความคดเหนเกยวการเลอกชนดของพรรณพชและก าหนดจดสอสารทจะสอสารในแหลงเรยนร สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ สรปตามประเดนไดดงน (2.1) พรรณพชเดนทควรสอสารใหกบผ รบสาร พจารณาจากพชนนควรเปนพชทมทวไปในทองถน และพบในปาอนๆ พชบางชนดเรมพบยากในทองถน และพชทมความส าคญเชงสญลกษณของทองถน ซงเยาวชนในทองถนควรรจกและมความรดานพรรณพชอยางยงม 19 ชนด ดงน คอ พพวนนอย (นมควาย) สตตบรรณ (ตนเปด) ทงฟา มะเมาไขปลา หางไหลแดง (โลตน) หวายลง ไผผาก มเหสกข (สกสยามมนทร) โคลงเคลง (มงเร) มะหาด มะเดอปลอง หวา กะพอ เพกา มะหวด (ก าซ า) หมอขาวหมอแกงลง คลม พลบพลา และตะขบขนก (2.2) การเลอกจดสอสารในแหลงเรยนร พจารณาจากพรรณพชนนเปนพรรณพชเดนและมเนอหาองคความรดานพรรณพชครอบคลมวตถประสงคของการสอสาร ก าหนดจดสอสารเปน 6 จดเรยงตามล าดบดงนคอ จดสอสารท 1 ดงไผงาม จดสอสารท 2 หมอขาวหมอแกงลง จดสอสารท 3 กะพอ จดสอสารท 4 สงคมไมใหญ จดสอสารท 6 ใตรมหวา และ จดสอสารท 6 หวายลง 3) การหาประสทธภาพของคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ พบวา (3.1) คมอมประสทธภาพในการสอสารไดมาตรฐานตามเกณฑทก าหนด คอ E1/E2 = 80.30/81.53 ซงเปนไปตามเกณฑประสทธภาพทตงไว 80/80 ผลการทดสอบวดความรความเขาใจ พบวา กอนด าเนนการสอสาร เรองความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนร สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบจงหวดกระบ กลมตวอยางมคะแนนเฉลย เทากบ 9.77 คะแนน สวนหลงด าเนนการสอสาร กลมตวอยางมคะแนนเฉลยเทากบ 16.30 คะแนน ซงเมอน ามาวเคราะหเปรยบเทยบความ



318

แตกตางระหวางคาเฉลยโดยใชคา t-test คะแนนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แสดงวากลมตวอยางมความรเพมขนจรง (.(3.2) ผ รบสาร มความพงพอใจตอ คมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ อยในระดบมากทสดมคาเฉลยรวม เทากบ 4.87 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เฉลยเทากบ 0.42 ดงนนสรปไดวา การสอสารความหลากหลายของพรรณพชในสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ โดยส ารวจความหลากหลายของพรรณพชและพฒนาแหลงเรยนรธรรมชาต จดท าคมอศกษาพรรณพช ผลการวจย เปนไปตามสมมตฐานทก าหนดไวทวา คมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ มประสทธภาพในการสอสารไดมาตรฐานตามเกณฑทก าหนด และผ รบสารมความพงพอใจตอคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ อยในระดบมากทสด จากการสอสารความหลากหลายของพรรณพชบรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ มประเดนส าคญน ามาอภปรายผล ดงน 1) ผลการศกษาดานความหลากหลายของพรรณพชบรเวณสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบพบพรรณพชจ านวนทงหมด 31 วงศ 40 ชนด ซงเปนกลมพชทมวสยไมยนตนขนาดใหญ ทพบจ านวนไมมากนก เชน มงตาน นน นนทร หวา แดง แตว สานใหญ มะหวด (ก าซ า) มะหาด คอแหง รกใหญ กอหลบ และยอปา กลมไมยนตนทมการน ามาปลกเพมไดแก มเหสกข ยคาลปตส สตตบรรณ ทงฟา ไมตนขนาดเลก ไดแก มะเมาไขปลา พลบพลา ตะขบขนก มะเดอปลอง เพกา สวนพช ทมวสยไมพม เชน ไผผาก หปากกา คลม หมากหมก กะพอ เตาราง หมากเจ เตยหน หวายดง โคลงเคลง(มงเร) เขมปา และกลมไมเถาเลอย ไดแก หางไหลแดง (โลตน) ยานปด ยานางอวดเชอก หวายลง หมอขาวหมอแกงลง และพพวนนอย(นมควาย) เปนตน 2) ผลการประชมกลมยอยระดมความคดเหนสรปวา พรรณพชเดนทควรน ามาสอสารใหกบผ รบสารในคมอศกษาพรรณพช นนม 19 ชนด โดยผ เขารวมประชมใหความส าคญในดานความนาสนใจส าหรบกลมผ รบสารไดแก โคลงเคลง (มงเร) ตะขบ



319

ขนก เพกา มะเมาไขปลา หวายลง ไผผาก พลบพลา มะเดอปลอง และกะพอ พชบางชนดอาจจะเคยไดยนชอแตไมเคยพบเหนตนไมจรง ไดแก พพวนนอย (นมควาย) หางไหลแดง (โลตน) หมอขาวหมอแกงลง มะหาด และ คลม และพชบางชนดเรมพบยากในทองถน ไดแก มะหวด (ก าซ า) และหวา รวมถงพชบางชนดมการน ามาปลกเพมเพอสอถงสญลกษณความส าคญตอทองถนนน ไดแก สตตบรรณ(ตนเปด) ท งฟา และมเหสกข (สกสยามมนทร) 3) ผลการประชมกลมยอย ผน าชมชน ผ เชยวชาญดานพรรณพช ผ เชยวชาญดานสงแวดลอมศกษาและตวแทนผ รบสารเพอระดมความคดเหนและการใหความรวมมอในการส ารวจพรรณพช และพฒนา สวนปาชมชนต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ใหเปนแหลงเรยนร เพอสอสารองคความรทางวทยาศาสตรดานความหลากหลายของพรรณพชในครงน แสดงใหเหนถงกระบวนการมสวนรวมของชมชนในดานการจดการ เรมตงแตรวมคด รวมวางแผน และรวมลงมอปฏบต สงผลใหการอนรกษปาชมชนแหงนมความยงยน ซงสอดคลองกบงานวจยของ จรญ สนกวาน (2553: 58) ไดศกษาความคดเหนของประชาชนตอการอนรกษปาชมชนของสภาองคการบรหารสวนต าบลแมนาเรอ จงหวดพะเยา พบวาในการอนรกษปาชมชนควรสงเสรมใหประชาชนเขาไปมสวนรวม ซงผน าทองถนในพนทมบทบาทส าคญในการโนมนาวหรอชกจงรวมทงการใหขอมลขาวสารทส าคญแกประชาชนจะสงผลใหประชาชนในพนทรกและหวงแหน เขาไปมสวนรวมในการอนรกษปาชมชนอยางยงยนและการจดการศกษาเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตควรจะสอดแทรกเขาไปในสถานศกษาในพนทเพอใหเยาวชนไดเหนคณคาและความส าคญของการอนรกษทรพยากรธรรมชาต 4) ผลการวเคราะหหาประสทธภาพของคมอศกษาความหลากหลายของพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ดานกระบวนการและประสทธภาพของผลลพธ ตามเกณฑ 80/80 พบวา ประสทธภาพของกระบวนการสอสาร มประสทธภาพ เทากบ 80.30/81.53 ซงมากกวาเกณฑ 80/80 ทตงไว คมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาต สวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ สามารถพฒนาความรความเขาใจ แกผ รบสารเกยวกบความหลากหลายของพรรณพช เพมขนมากกวากอนไดรบการสอสารอยางมนยส าคญ



320

ทางสถตทระดบ .01 5.0 ผลการวเคราะหความพงพอใจของผ รบสารทมตอคมอศกษาพรรณพชในแหลงเรยนรธรรมชาตสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ซงพบวา เมอเดนตามเสนทางศกษาธรรมชาตโดยใชคมอศกษาพรรณพช ผ รบสารมความคดเหนประเดนความยากงายและความนาสนใจของเนอหาในคมอศกษาพรรณพชฉบบน พบวา เนอหายากเกนไปรอยละ 12.25 เนอหางายเกนไปรอยละ 2.04 เนอหานาสนใจรอยละ 80.61 และเฉยๆ รอยละ 5.10 สวนความคดเหนประเดนควรปรบปรงแกไขเนอหาในคมอเลมนหรอไม พบวา ผ รบสารรอยละ 96.94 มความคดเหนวา ไมควรปรบปรง ผ รบสารรอยละ 3.06 มความคดเหนวาควรปรบปรงในดานรปเลม แสดงใหเหนวาผ รบสารรอยละ 80.61 มความสนใจในเนอหาเรองพรรณพช และมความคดเหนวาไมควรปรบปรงถงรอยละ 96.94 สวนความคดเหนทผ รบสารจ านวนรอยละ 5.10 รสกเฉยๆ เนอหายากเกนไปรอยละ 12.25 เนอหางายเกนไปรอยละ 2.04 ซงไมสอดคลองสมพนธกน อาจเปนเพราะกลมผ รบสารกลมนอยในชวงอาย 11-12 ป ความสนใจในดานวชาการยงไมมากนก สนใจเฉพาะการเดนปาศกษาแหลงเรยนรโดยอานแบบสอบถามไมละเอยด ใหความสนใจในการตอบขอค าถามในแบบสอบถามนอย ผลการวเคราะหความพงพอใจตอคมอในดานการจดภาพประกอบ ดานเนอหา และดานภาษา พบวา ภาพรวมมความพงพอใจ อยในระดบมากทสดมคาเฉลยรวม เทากบ 4.87 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เฉลย เทากบ 0.42 โดยผลการประเมน พบวา ดานการจดภาพประกอบ ผ รบสารมความพงพอใจมากทสด มคาเฉลยรวม เทากบ 4.91 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เฉลยเทากบ 0.33 รองลงมาคอ ผลการประเมนดานเนอหา พบวา ผ รบสารมความ พงพอใจมากทสด มคาเฉลยรวม เทากบ 4.89 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เฉลย เทากบ 0.37 และผลการประเมนดานภาษา พบวา ผ รบสารมความพงพอใจมากทสด มคาเฉลยรวม เทากบ 4.87 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เฉลย เทากบ 0.41 ทงนเพราะวาการสอสารดวยคมอศกษาพรรณพช เปนการสอสารประเภทการเรยนการสอนท ไดสมผสกบสอของจรง ในธรรมชาตประกอบกบเอกสารคมอนใหรายละเอยดเนอหา สารสนเทศ ความรชดเจน มความแปลกใหม ภาพประกอบสวยงาม นกเรยนสามารถ ท ากจกรรมไดตามจดสอสาร



321

ท าใหเกดความกระตอรอรนสนใจใฝร ดวยเหตนจงสงผลท าใหประสทธภาพของคะแนนการท ากจกรรมและแบบทดสอบสงกวาเกณฑและมความพงพอใจตอคมอศกษาพรรณพชในระดบมากทสด ซงสอดคลองกบงานวจยของ กานดา กจการนา (2553:129-130) พบวา คมอศกษาธรรมชาตเสนทางชมน าตกโตนปรวรรต จงหวดพงงา ส าหรบนกเรยนชวงชน ท 3 (ระดบชน ม.3) โรงเรยนตะกวทงงานทววทยายน สามารถพฒนาความรความเขาใจ ความตระหนก และเจตคต เกยวกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในทองถนเพมขน มากกวากอนไดรบการเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ผลการประเมนดานความพงพอใจคมอศกษาธรรมชาตเสนทางชมน าตกโตนปรวรรตจงหวดพงงา เรยงตามล าดบจากมากไปหานอย พบวา ดมากรอยละ 63.00 ด รอยละ 35.00 พอใชคดเปนรอยละ 2.00 โดยทหวขอประเมนทอยในระดบดมาก มากทสด คอ กจกรรมมความสมพนธกบเนอหานาสนใจ รอยละ 75.00 สวนหวขอประเมนทอยในระดบด มากทสด คอ ขนาดตวอกษรมความเหมาะสม คดเปนรอยละ 55.00 และหวขอประเมนทอยในระดบพอใช มากทสด คอ คมอมขนาดกะทดรด พกพาสะดวก คดเปนรอยละ 15.00 และสอดคลองกบ งานวจยของ ทนงศกด ตณฑวณช (2553: 123) ไดศกษาวจยการพฒนาคมอศกษาธรรมชาตเสนทางเดนปาเขาพระแทว ส าหรบนกเรยนชวงชนท 3 (เฉพาะชน ม.3) โรงเรยนเมองถลาง จงหวดภเกต พบวา ประสทธภาพของ คมอศกษาธรรมชาตเสนทางเดนปาเขาพระแทวมประสทธภาพ ท าใหนกเรยนมความรความเขาใจ ความตระหนก เจตคต และมการอนรกษทรพยากรปาไมในทองถนเพมขน ทระดบความเชอมน รอยละ 99 อกทงนกเรยนมความพงพอใจคมอศกษาธรรมชาตเสนทางเดนปาเขาพระแทว อยในระดบดมากคดเปนรอยละ 72.00 ขอเสนอแนะ 1. ควรน าคมอศกษาความหลากหลายพรรณพชในสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ทใชในการศกษาวจยครงนไปใชกบกลมตวอยางทแตกตางกนออกไป เชน นกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนหรอนกเรยนทมระดบความสามารถแตกตางกน เพอน าขอมลทไดมาเปรยบเทยบในโอกาสตอไป



322

2. ควรมการจดท าคมอศกษาระบบนเวศในสวนปาชมชน ต าบลล าทบ อ าเภอล าทบ จงหวดกระบ ส าหรบนกเรยนในชวงชนตาง ๆ เพอการสอสารเนอหาและกจกรรมวทยาศาสตรทแตกตางออกไป

3. ควรเสนอโครงการรวมกบองคกรทองถนในการพฒนาเสนทางเดนศกษาในการศกษาธรรมชาตใหสมบรณเพอใหประชาชนและเยาวชนผสนใจไดเยยมชมศกษาหาความรและน าสอคมอศกษาพรรณพชเลมนไปจดกจกรรมดานสงแวดลอมในทองถนได เอกสำรอำงอง กานดา กจการนา.(2553). กำรจดท ำค มอศกษำธรรมชำตส ำหรบนกเรยนชวงชน

ท 3 โรงเรยนตะกวทงงำนทววทยำคม : กรณศกษำ เขตรกษำพนธสตวปำ โตนปรวรรต จงหวดพงงำ. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยราชภฎภเกต.

เตม สมตนนทน (2544). ชอพรรณไมแหงประเทศไทย. สวนพฤกษศาสตรปาไม ส านกวชาการปาไม กรมปาไม, กรงเทพฯ.

ทนงศกด ตณฑวณช (2553). กำรพฒนำค มอศกษำธรรมชำต เพอกำรเรยนรสงแวดลอม ณ สถำนพฒนำและสงเสรมกำรอนรกษสตวปำเขำพระแทว จงหวดภเกต. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยราชภฎภเกต.

บรนทร รจจนพนธ . (2551). เกณฑส ำหรบประเมนควำมพงพอใจ [Online]. Available :http://www thaiall.com/blog/burin/1165/[2558,พฤษภาคม 8].

บญชม ศรสะอาด. (2545). กำรวจยเบองตน. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. ปารชาต สถาปตานนท. (2553). ระเบยบวธวจยกำรสอสำร.กรงเทพฯ: ส านกพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปาไม, กรม. (2556). กำรจดกำรปำชมชน. ฝายสงเสรมและพฒนาปาชมชน กองการ

จดการทดนปาสงวนแหงชาต กรงเทพฯ: โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

ยทธ ไกยวรรณ. (2550). พนฐำนกำรวจย. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.



323

ส านกงานขอมลสมนไพร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล . (2557). ฐำนขอมล PHARM Database. [Online].Available :http://www.medplant.mahidol.a c.th/new/pharm/search.asp. [2557, 20 ธนวาคม].

ส านกความหลากหลายทางชวภาพ. (2556). พชทใกลสญพนธ. [Online].Available : http://chm- thai.onep.go.th/chm/red_plant.html [2556, 31 ตลาคม].

ส านกหอพรรณไส านกงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารขอมลพรรณไม .(2557). ขอมลพรรณไม. [Online].Available :http://rspg.or.th/information/index .htm. [2557,13 ธนวาคม].

ส านกหอพรรณไม กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพรรณพช. (2557). ขอมลพรรณไม. [Online].Available : http://rspg.or.th/plants_data/index.htm. [2557, 13 ธนวาคม].

องคการสวนพฤกษศาสตร. (2557). ฐำนขอมลพรรณไม. [Online].Available : http://www.qsbg.org.[2557, 13 ธนวาคม].



324

กำรสอสำรควำมรวทยำศำสตรเกยวกบน ำพรอนเคม อ ำเภอคลองทอม จงหวดกระบ ใหแกนกเรยนนกเรยนชนมธยมศกษำตอนตน1

Science communication about knowledge of Saline Hot Spring in Klongtom District, Krabi Province for lower secondary students

ออนพกร หนเงน2, มณฑนา นวลเจรญ3

ดร. อดล นาคะโร4 Onpak Noongern, Mantana Nuanjarern

Adul Nakaro

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงค 1) เพอหาประสทธภาพของการสอสารความรเกยวกบ

น าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ 2) เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนในการ

ใชสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบกลมตวอยางในการ

วจยครงน เปนนกเรยน ชนมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนราชประชานเคราะห ๒ จงหวดกระบ

จ านวน 109 คน วธการสมตวอยางใชวธการสมแบบแบงชนตามสดสวน (Proportional

Stratified Random) ก าหนดกจกรรมถายทอดความรและสอสารผานสอมลตมเดย สอ

โปสเตอรและแผนพบ ผานจดสอสาร 3 จด เกบรวมรวมขอมลโดยใชแบบทดสอบวดความร

และแบบประเมนความพงพอใจทมตอสอ สถตในการวเคราะห หาประสทธภาพในการ

สอสารไดมาตรฐานตามเกณฑทก าหนด คอ E1/ E2= 80/80 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนน

กอนเรยนและหลงเรยนโดยใช t – test ดานความพงพอใจ วเคราะหคาเฉลยและสวนเบยงเบน

มาตรฐาน

1วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสอสารวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภเกต 2นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสอสารวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏภเกต 3 - 4อาจารยมหาวทยาลยราชภฏภเกต

http://en.wikipedia.org/wiki/Science_communication



325

ผลการวจยพบวา การสอสารมคาประสทธภาพเทากบ 81.28/80.09 ผลสมฤทธหลงการสอสารสงกวากอนการสอสารอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ความพงพอใจของผ รบสารทมตอการสอสารมอยในระดบมากทสดมคาเฉลย 4.75

ค ำส ำคญ : การสอสารทางวทยาศาสตร น าพรอนเคม ประสทธภาพของการสอสาร

Abstract

The purposes of this research were: 1) to measure the efficiency science communication model about knowledge of saline Hot Springs in KlongTom District, Krabi Province and 2) to study the students’satisfaction of the developed communication model. The sample group consisted of 109 students in lower secondary students from the Rajprachanukroah School II with the proportional random technique were selected the statistics used to analyze data were : 1) the efficiency criterion communication model on standard of E1/E2 = 80/80, 2) the mean scores of pretest and postest assessment with t-test, and 3) the students’satisfaction with means and standard deviation(S.D.).

The results of the study revealed that the model used to teach the knowledge of Saline Hot Springs was effective. The students’learning achievement was higher significantly after studying about the Saline Hot Springs at the level 0.01 level of reliability. The students’ satisfaction level for the model was found to be very high ( 4.75).

Key words : Science communication, Saline Hot Spring, Efficiency of communication

http://en.wikipedia.org/wiki/Science_communication



326

บทน ำ

ในปจจบนนรฐบาลบาลไดสงเสรมการทองเทยว ตามแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (2555-2559) เพอเปนการกระตนเศรษฐกจและเปนการดงดดนกทองเทยวจากตางชาตใหมาเทยวในเมองไทยใหมากขน และมงเนนการเพมศกยภาพในการเสรมรายไดใหแกคนในชมชน สรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางเหนไดชด ปจจบนไดพฒนาฟนฟแหลงทองเทยว เพอการสรางมลคาเพมแกสนคาการทองเทยว ดวยเหตนจงมการปรบยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวเพอเพมศกยภาพในการทองเทยวของประเทศใหสงขน เปนการสรางจดแขงของประเทศไทยใหเหนวาการทองเทยวของไทยมคณภาพมาตรฐานสากล (World Class Destination) โดยใหความส าคญกบตลาดเฉพาะกลมมากขน มเปาหมายเพอดงนกทองเทยวจากตางประเทศใหเขามาทองเทยวในประเทศไทย ตามนโยบายการปรบโครงสรางเศรษฐกจใหสมดล (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2555)

ประเทศไทยมแหลงทองเทยวทางธรรมชาตอยมากมาย ตนทนของทรพยากรธรรมชาตจ านวนมาก ไดแก ภเขา แมน า ทะเลและปาไม อยในแตละภาคของประเทศไทย ทรพยากรธรรมชาตเหลาน เปนตนทนในอตสาหกรรมการทองเทยวทสรางรายไดใหประเทศไทยเปนอยางมาก ทงในรปของการจ าหนายสนคาและบรการการสรางอาชพ ดวยขอไดเปรยบของความหลากหลายของทรพยากรการทองเทยวในประเทศไทย ทมทงทรพยากรทองเทยวทางโบราณสถาน ไดแกวด ปราสาทหน อทยานประวตศาสตร ถ าเขยนสและทรพยากรการทองเทยวทางธรรมชาต ไดแก ภเขา แมน า น าตก ชายหาด หมเกาะ น าพรอน เปนตน ปจจบน ไดมการสงเสรมใหมการทองเทยวเชงสขภาพมากขน โดยเฉพาะแหลงทองเทยวประเภทน าพรอนเปนแหลงทองเทยวทนามหศจรรยอยางหนง ในปจจบนทพบในประเทศไทยมประมาณ 112 แหงกระจายอยทวไป น าพรอนในประเทศไทยสวนใหญเปนน าพรอนน าจด ตงแตภาคเหนอ ภาคตะวนออก ภาคตะวนตก ภาค



327

กลาง และภาคใต เชน บอน าพรอนทาสะทอน จงหวดสราษฎรธาน น าพรอนสนก าแพง จงหวดเชยงใหม บอน าพรอนหนองหญาปลอง จงหวดเพชรบร เปนตน (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2555)

จงหวดกระบมการสงเสรมการทองเทยว และ สรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางเหนไดชด โดยเฉพาะการทองเทยวเชงสขภาพ ในจงหวดกระบมน าพรอน หลายพนท เชน น าพรอนบานบางผง น าพรอนบานหวยยงตก อ าเภอเหนอคลอง น าตกรอน น าพรอนเคม บานควน อ าเภอคลองทอม โดยเฉพาะน าพรอนเคม บานควน อ าเภอคลองทอม เปนน าพรอนทแตกตางจากทอน เปนหนงในแหลงน าพรอนเคมทม เพยงสองแหงในโลกเทานน ซงน าพรอนเคมอกแหลงหนงอยทสาธารณรฐเชค จงกลาวไดวาเปนน าพรอนเคมแหงแรกของประเทศไทย โดยทผานมามการพฒนาเปนแหลงทองเทยวชงนเวศและสขภาพระดบสากล นบวาเปนแหลงทองเทยวทมคณคา มนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต มาทองเทยวในแตละปเปนจ านวนมาก (ส านกงานพาณชยจงหวดกระบ, 2555)

ในปจจบนการทองเทยวน าพรอนมจดประสงคทงเพอความเพลดเพลนและเพอสขภาพ รวมถงการทศนศกษา แตพบวา นกทองเทยวและคนในพนทโดยเฉพาะกลมเยาวชน ซงสามารถใชแหลงน าพรอนเปนแหลงเรยนรวทยาศาสตร ไมเขาถงองคความรดานวทยาศาสตรของน าพรอนเคมทแทจรง ทงนเนองจากขาดการสอสารทมประสทธภาพ สอทมอยไมเปนทนาสนใจและองคความรไมครบถวน ขอมลของแหลงน าพรอนในประเทศไทยยงมอยอยางจ ากดและไมแพรหลาย การรบทราบของประชาชนยงมนอย หากไดท าการรวบรวมขอมลจากแหลงน าพรอนไวทกภมภาคกจะเปนประโยชนตอคนทวไป และยงท าใหเกดความเขาใจตอการใชแหลง น าพรอนอยางถกตองและเกดประโยชนสงสด กานดา ชวงชย (2553: 71-73) ไดศกษารปแบบการสอสารและประสทธผลของรปแบบการสอสารในแหลงเรยนรน าพรอนแมจน อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย กบกลมเยาวชนอายระหวาง 15- 16 ป พบวา การศกษาในแหลงเรยนร น าพรอนแมจน อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย ควรใชรปแบบการสอสารทหลากหลายผสมผสานกน หลงจากไดน า



328

รปแบบการสอสารดงกลาวไปทดสอบกบกลมตวอยาง พบวา ระดบความรเกยวกบน าพรอนแมจน เพมสงขน

ผ วจย จงมความสนใจศกษาและรวบรวมขอมลเบอ งตนทางดานวทยาศาสตรของน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ เพอสอสารความรใหแกนกเรยนใหเกดความรความเขาใจ ในองคความรเกยวกบน าพรอนเคม โดยผานชองทางสอทเหมาะสมและนาสนใจ เพอน าไปเผยแพรความรและเปนการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศและสขภาพในแหลงน าพรอนเคมใหมคณภาพยงขน

วตถประสงค 1. เพอหาประสทธภาพของการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ 2. เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนในการใชสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ วธกำรวจย

ในการวจยเรองการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ เพอสอสารองคความรดานวทยาศาสตร เกยวกบน าพรอนเคม ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1-3 ในครงน ผวจยไดก าหนดขนตอนการศกษาเปน 3 ขนตอนดงตอไปน 1. การรวบรวมขอมลทตยภมเกยวกบขอมลน าพรอนเคม 2. การศกษาดวยวธปฐมภมในเรองการสอสารวทยาศาสตรในน าพรอนเคม 3. การศกษาดานการสอสารวทยาศาสตร ขนตอนท 1 การประชมกลมยอย ขนตอนท 2 การสอสารองคความรดานวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงน แบงออกเปน 2 กลม ดงน 1) ประชากรผ ใหขอมล ประกอบดวย ผ เชยวชาญดานการสอสาร จ านวน 2 คน เจาหนาทสาธารณสข



329

2 คน เจาหนาทผดแลแหลงน าพรอนเคม จ านวน 2 คน และตวแทนนกเรยนผ รบสาร จ านวน 4 คน รวม 10 คน 2) ประชากรทใชในการวจย ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 1-3 โรงเรยนราชประชานเคราะห ๒ จงหวดกระบ ปการศกษา 2557 จ านวน 150 คน กลมตวอยางในการทดลองเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1-3 อาย 13-15 ป โรงเรยนราชประชานเคราะห ๒ จงหวดกระบ จ านวน 109 คน วธการสมตวอยางใชวธการสมแบบแบงชนตามสดสวน (Proportional Stratified Random) มขนตอนดงน 1) ก าหนดขนาดของกลมตวอยาง ผวจยค านวณโดยใชสตรของ ทาโร ยามาเน (Taro Yamane) ก าหนดขอบเขตความคลาดเคลอนไมเกน 0.05 สตรการค านวณหากลมตวอยาง ดงนคอ

N = N 1+Ne ² เมอ n = จ านวนกลมตวอยาง N = จ านวนประชากรทงหมด e = คาความคลาดเคลอนสงสดทยอมใหมได

N =

n = 109

2) สมตวอยาง โดยใชวธการสมแบบแบงชน ตามตารางดงตอไปน



330

ตำรำง 1 การสมตวอยางโดยแบงตามสดสวน

ระดบชน จ านวนประชากร กลมตวอยาง มธยมศกษาปท 1 53 39 มธยมศกษาปท 2 52 38 มธยมศกษาปท 3 45 32

รวมทงสน 150 109

เครองมอทใชในเกบรวบรวมขอมล 1) เครองมอทใชในการทดลองทางดาน

การสอสารวทยาศาสตร สอมลตมเดย สอโปสเตอร สอธรรมชาตและแผนพบ 2) เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลประกอบดวย แบบบนทกการประชมกลมยอย แบบทดสอบวดความรวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ แบบสอบถามความพงพอใจทมตอสอทใชในการสอสารความรน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ

แบบประเมนความพงพอใจใหครอบคลมประเดนท ตองการสอบถาม ก าหนดคาระดบคะแนนเปนแบบมาตรประมาณคา 5 ระดบ ตามแบบลเครท(Likert) (บญชม ศรสะอาด, 2545: 99 -100) ดงน

ระดบความพงพอใจ ระดบความคดเหน ร ะ ด บ ค ะ แ น นพ งพอใจมากทสด เหนดวยมากทสด 4.50-5.00 พงพอใจมาก เหนดวยมาก 3.50-4.49 พงพอใจปานกลาง ดวยปานกลาง 2.50-3.49 พงพอใจนอย เหนดวยนอย 1.50-2.49 พงพอใจนอยทสด เหนดวยนอยทสด 1.00-1.49



331

ขนตอนการด าเนนการวจย

1. การศกษาวจยทางดานวทยาศาสตร แบงเปน 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การรวบรวมขอมลทตยภมเกยวกบขอมลน าพรอนเคม ผวจยไดรวบรวมขอมลเกยวกบองคความรทางวทยาศาสตร ของน าพรอน จากหนวยงานตางๆ เชน ส านกงานพฒนาการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวและกฬา กรมทรพยากรธรณวทยา กระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม หนวยงานในทองถน และหนวยงานอนๆ ทเกยวของ ในประเดนดงตอไปน 1) การเกดน าพรอน 2) ประเภทของน าพรอน 3) องคประกอบดานแรธาตของน าพรอนเคม 4) ประโยชนของน าพรอนเคม 5) ขอมลทวไปของแหลงน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ขนตอนท 2 การศกษาดวยวธปฐมภมในเรองการสอสารวทยาศาสตรในน าพรอนเคม ผวจยไดศกษาองคความร ดานองคประกอบของน าพรอนเคม เกยวกบ อณหภม ความเคม คาความเปนกรด-ดาง โดยมอปกรณและขนตอนการเกบขอมล ดงน 1) อปกรณประกอบดวย เทอรโมมเตอร เครองวด pH(Ph meter) เครองวดความเคม(Salinte meter) แบบบนทกขอมล 2) การเกบขอมล วดอณหภม ความเคม และคาความเปนกรด -ดาง โดยใชเทอรโมมเตอร เครองวด pH และ เครองวดความเคม ตามล าดบ จมลงในน าพรอนเคม บอตวอยาง 5 บอ ทคนในพนทและนกทองเทยวใชอยประจ า โดยใหหางจากขอบบอประมาณ 1 เมตร 2) บนทกขอมลในชวงเวลา 12.00 น. – 13.00 น. เปนระยะเวลาตดตอกน 30 วน 3. ศกษาวจยทางดานการสอสารวทยาศาสตร ขนตอนท 1 การประชมกลมยอย ผวจยไดจดประชมกลมยอย โดยมผ รวมประชมดงน ผ เชยวชาญดานการสอสาร จ านวน 2 คน เจาหนาทสาธารณสข 2 คน เจาหนาทผดแลแหลงน าพรอนเคม จ านวน 2 คนและตวแทนนกเรยนผ รบสาร จ านวน 4 คน รวม 10 คน โดยผวจยเปนผน าการสนทนา ตามประเดนตอไปน 1) ประเภทของสอทเหมาะสมในการสอสารองคความรเกยวกบน าพรอนเคม 2) การเลอกจดศกษาและการเรยงล าดบจดศกษา จดสอสาร มจ านวน 3 จด ดงน จดสอสารท1 อาคารทพกผอนใชสอมลตมเดย สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบการเกดน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ จดสอสารท 2 บรเวณบอน ารอน



332

ใหญกลางลาน ใชสอของจรงและโปสเตอร สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบเกยวกบอณหภม ความเคม คาความเปนกรด-ดาง แรธาต และประโยชนเชงสขภาพของน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ จดสอสารท 3 ศาลาพกผอน ใชสอแผนพบ สอสารความร3) ขอเสนอแนะหรอขอคดเหนอน ขนตอนท 2 การสอสารองคความรดานวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม ผวจยไดท าการสอสารองคความรในแหลงการเรยนรกบกลมตวอยาง โดยน ากลมตวอยางออกไปแหลงการเรยนรน าพรอนเคม และใชสอตามทก าหนดไว ดงน 1) ทดสอบความรทางดานวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคมกบกลมตวอยางกอนด าเนนการสอสาร 2) น ากลมตวอยางไปแหลงน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ และท ากจกรรมการสอสารกบกลมตวอยาง 3) ทดสอบความรทางดานวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม กบกลมตวอยาง หลงด าเนนการสอสาร 4) ใหกลมตวอยางตอบแบบประเมนความพงพอใจ ทมตอสอทใชในการสอสารในแหลงน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ 5) น าคะแนนทไดจากการทดสอบ และการตอบแบบประเมนความพงพอใจ มาวเคราะหขอมลตอไป

การจดท าขอมลและการวเคราะหขอมล การหาประสทธภาพของการสอสาร

ความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ใชวธการค านวณหาคารอย

ละประสทธภาพตามเกณฑประสทธภาพของกระบวนการ และประสทธภาพของผลลพธ

E1/ E2 = 80/80 โดยใชสตรของ กาญจนา วฒาย, (2545: 188)

ประสทธภาพของกระบวนการ

1E =

A

N

X 100 หรอ A

X

100

เมอ 1E คอ ประสทธภาพของกระบวนการ X คอ คะแนนรวมของแบบฝกหดหรองาน A คอ คะแนนเตมของแบบฝกหดหรองานทกชน N คอ จ านวนผ เรยน



333

ประสทธภาพของผลลพธ

2E =

B

N

F 100 หรอ B

F 100

เมอ 2E คอ ประสทธภาพของผลลพธ

F คอ คะแนนรวมของแบบทดสอบหลงเรยน B คอ คะแนนเตมของการทดสอบหลงเรยน N คอ จ านวนผ เรยน วเคราะหขอมลจากแบบทดสอบวดความรทางวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม ค านวณหาความแตกตางของคะแนนกอนและหลง การสอสารความรทางวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม โดยการหาคาท (t-test) และน าคาททค านวณไดไปเปรยบเทยบ คาวกฤตของท ทระดบนยส าคญทก าหนดไว ถาคาททค านวณมคาเทากบหรอมากกวาคาทวกฤต แสดงผลการวจยเปนไปตามสมมตฐานทตงไวของ (กาญจนา วฒนาย, 2545: 188)

t =

1N

2)D(2DN

D

เมอ t แทน การแจกแจงแบบท D แทน ความแตกตางของคะแนนหลงและกอนการสอสาร ความรเกยวกบน าพรอนเคม ของนกเรยนแตละคน N แทน จ านวนนกเรยน

วเคราะหขอมลจากแบบสอบถามความพงพอใจในการใชการ

สอสาร โดยการหาคาเฉลย ( X ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) (กาญจนา วฒาย, 2545: 188)



334

สตรการหาคาเฉลย ( X )

X = NX

เมอ X แทน คะแนนเฉลย

X แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด N แทน จ านวนนกเรยน

ผลกำรศกษำ การวจยเรองการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม

จงหวดกระบ เพอสอสารความรและประสทธภาพของการสอสารความรเกยวกบน าพ

รอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ กลมตวอยางท ใ ชไดแก นกเ รยนชน

มธยมศกษาปท 1-3 โรงเรยนราชประชานเคราะห ๒ จงหวดกระบ ปการศกษา 2557

จ านวน 109 คน ผวจยไดวเคราะหขอมล และน าเสนอตามล าดบขนตอน ดงน ขนตอนท

1 ผลการรวบรวมองคความรดานวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคมอ าเภอคลองทอม

จงหวดกระบ ขนตอนท2 ผลการศกษาดานการสอสารวทยาศาสตรในน าพรอนเคม

จงหวดกระบ 1) ผลประสทธภาพของการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอ

คลองทอม จงหวดกระบ 2) ผลการศกษาความพงพอใจในการใชสอสารความร

เกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ

ขนตอนท 1 ผลการศกษาขอมลทตยภม เพอจดท าสอในการสอสารองคความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ โดยด าเนนการศกษาขอมลตาง ๆ ไดแก 1) การเกดน าพรอน น าพรอนเปนปรากฏการณธรรมชาตทมน ารอนไหลขนมาจากใตดน ซงแสดงใหเหนวาภายในโลกยงคงมความรอนอย ปจจบนพบแหลงน าพรอนในประเทศไทย 112 แหง วดอณหภมน ารอนทผวดนในชวง 40-100 องศาเซลเซยส ดวยความรอนสงนยอมท าใหเกดการเปลยนแปลงทางฟสกส และทางเคม ตอหนเหลานนและละลายแรธาตในสวนประกอบของหนผสมรวมกนเปนน าแร เมอผดขนส



335

ผวดนปรากฏเปนบอน าพรอน หรอบอน าพอน ขนอยกบปรมาณของน าบาดาลเยนทเขามาผสม และหากน าบาดาลนนมสวนผสมของน าทะเลเขาเจอปน ยอมท าใหน าพรอนมรสเคมดวย 2) ความเคม แหลงน าพรอนโดยทวไปแลวจะมลกษณะคลายๆ กน จะแตกตางกนไปตามชนดของหน แรธาต และปรมาน าทสะสมอย ณ เปลอกโลก และพลงงานความรอนใตพภพ ดงนน ในน าพรอนมเกลอแรละลายอย ความเคมของน าเกดจากเกลอแรทละลายอยในน า ท าใหน ามรสเคม ความเคมของน าในน าพรอนเคมเกดจากการผสมกนของน ารอนและน าทะเลจงท าใหมรสเคม 3) ความเปนกรด – ดาง ความเปนกรด-ดางของน า เปนความสามารถของน าเกดจากประจบวก Ca++, Mg++ และ K+ จะเขาไปสะเทนกบ H+ ในสารละลายน าหรอดน สมถวล จรตควร (2535: 44) ไดศกษา พบวา โดยทวไปน าทะเล ปกตมสภาพเปนดาง มความเปนกรด – ดางคอนขางคงท ซงคาความเปนกรด – ดาง ขนอยกบการเปลยนแปลงของคารบอนไดออกไซดทละลายในน า แกสนใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง สวนใหญไดมาจากบรรยากาศและการหายใจของสงมชวต ปรมาณคารบอนไดออกไซดทละลายในน าไมไดอยในรปอสระแตจะรวมกบธาตอนเปนกรดออนๆ 4) องคประกอบดานแรธาตของน าพรอนเคม จากผลการวเคราะหทางเคมของน าพรอน พบวา น าพรอนมเกลอแรหลายชนดทเปนประโยชนตอสขภาพของคนเรา โดยน ามาใชในการอาบ-แช และการดม เกลอแรทเปนสวนประกอบของอวยวะ กระดก และฟน เชน แคลเซยม และฟอสฟอรส เกลอแรทเปนสวนประกอบของสารเคมทเกยวของกบขบวนการเตบโตในรางกาย เชน ไอโอดน สงกะส เหลก ก ามะถน เกลอแรทเปนสารจ าเปนส าหรบปฏกรยาเคมทส าคญในรางกาย เชน แมกนเซยม และฟอสฟอรส เกลอแรทจ าเปนส าหรบการท างานของกลามเนอและระบบประสาท เชน แคลเซยม แมกนเซยม โซเดยมและโปแตสเซยม และเกลอแรทควบคมขบวนการอนๆ เชน โซเดยมและคลอรน ชวยควบคมสมดลของน า หรอการไหลเวยนของของเหลวในรางกาย ฟอสฟอรสและโซเดยม



336

5) ประโยชนของน าพรอนเคม จากการศกษาคนควา พบวา การใชประโยชนของน าพรอนเคมทจดอยในประเภทน าพรอนเกลอ หรอน าพเกลอ ซงมปรมาณเกลอผสมอยมากกวา 9 กรมตอลตร สามารถรกษาโรคปวดขอ โรคปวดวถประสาท และโรคผวหนงเรอรง และเปนการผอนคลายความเครยด เปนตน 6) ขอมลทวไปของแหลงน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ น าพรอนเคม ตงอยในพนทบานควน หมท 8 ต าบลหวยน าขาว อ าเภอ คลองทอม จงหวดกระบ มเนอทประมาณ 110 ไร และอยในเขตปาสงวนแหงชาต ปาชายเลน คลองบางผงและคลองพอ เกดขนเองโดยธรรมชาต และบรเวณบอน ารอนยงคงเปนสภาพธรรมชาตไวอยางสมบรณ ลกษณะพนทเปนปาชมชน มบอน ารอนทงหมด 10 บอ เปนน าพรอนทมรสเคม สาเหตทมรสชาตเคมนน เกดจากการผสมกนของน ารอนและน าทะเลในระดบลกกอนโผลพนพนผวดน เกดเปนน าพรอน จดอยในประเภทน าพรอนเกลอ (Salt Spring) หรอน าพเกลอ ซงมปรมาณของเกลอผสมอยมากกวา 9 กรม/ลตร ในบรเวณรอบๆ เปนพนทปาชายเลนตามธรรมชาต มบอน าพรอนเคมกระจายอยรอบบรเวณพนท จ านวน 14 บอ มอณหภมสงประมาณ 40-47 องศาเซลเซยส ลกษณะน าใสสะอาดสะทอนกบทองฟา เปนสมรกตสวยงาม น ามลกษณะใสสะอาดสะทอนกบทองฟาเปนสมรกต ( องคการบรหารสวนต าบลหวยน าขาว, 2553) ขนตอนท 2 ผลการการศกษาดวยวธปฐมภมในเรองการสอสารวทยาศาสตรในน าพรอนเคม จงหวดกระบ จากการเกบขอมลโดยการวดอณหภม ความเคม และคาความเปนกรด -ดาง โดยใชเทอรโมมเตอร เครองวด pH และ เครองวดความเคม ตามล าดบ จมลงในน าพรอนเคม บอตวอยาง 5 บอทคนในพนทและนกทองเทยวใชอยประจ า โดยใหหางจากขอบบอประมาณ 1 เมตร เปนระยะเวลา 30 วน ไดผลดงน



337

ตำรำง 2 คาเฉลยอณหภม ความเคม และความเปนกรด-ดาง

บอท คาเฉลยอณหภม (0C )

กรด-ดาง ความเคม (ppt.)

1 41 6.7 18.4 2 39 6.7 18.4 3 39 6.6 18.3 4 45 6.6 18.3 5 41 6.6 18.4

ทมา: การเกบขอมลภาคสนาม (ธนวาคม ,2557) จากตาราง 2.พบวา คาเฉลยอณหภมแตละบอมความแตกตางกนอยระหวาง

39 - 45 0C สวนความเปนกรด – ดางอยระหวาง 6.6 –6.7 และความเคมมความแตกตางกนนอยมาก อยระหวาง 18.3 – 18.4 ppt ขนตอนท 2.การศกษาดวยวธปฐมภมในเรองการสอสารวทยาศาสตรในน าพรอนเคม เกยวกบองคความรวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม แตพบวานกทองเทยวและคนในพนทโดยเฉพาะกลมเยาวชน ซงสามารถใชแหลงน าพรอนเปนแหลงเรยนรวทยาศาสตร ไมเขาถงองคความรดานวทยาศาสตรของน าพรอนเคมทแทจรง ทงน เนองจากขาดการสอสารทมประสทธภาพ สอทมอยไมเปนทนาสนใจและองคความรไมครบถวน ขอมลของแหลงน าพรอนในประเทศไทยยงมอยอยางจ ากดและไมแพรหลายการรบทราบของประชาชนยงมนอย ผ วจยไดสอสารองคความรวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคมดงนการก าหนดจดศกษาในแหลงเรยนรน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ทกจดศกษามสอทสามารถน ามาเปนสวนหนงในการสอสารองคความรวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคมได เพอใหผ รบสารไดรบไดมความรความเขาใจ ในองคความรเกยวกบน าพรอนเคม โดยผานชองทางสอทเหมาะสมและนาสนใจ เพอน าไปเผยแพรความรและเปนการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศและสขภาพในแหลงน าพรอนเคมใหมคณภาพยงขน จดสอสาร มจ านวน 3 จด ดงน



338

จดสอสารท 1 อาคารทพกผอนใชสอมลตมเดย สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบ การเกดน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ

จดสอสารท 2 บรเวณบอน ารอนใหญกลางลาน ใชสอของจรงและโปสเตอร สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบเกยวกบอณหภม ความเคม คาความเปนกรด-ดาง แรธาต และประโยชนเชงสขภาพของน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ

จดสอสารท 3 ศาลาพกผอน ใชสอแผนพบ สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบขอมลทไดวเคราะหองคความรน าพรอนเคม และการน าไปใชประโยชนของน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ขนตอนท 3.การศกษาดานการสอสารวทยาศาสตร ผลการหาคณภาพของความพงพอใจของสอ ทเหมาะสมของสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคมอ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ความเหมาะสม ของสอ โดยผ เชยวชาญ 3 ทาน มคะแนนเฉลย จดศกษาท.1 การเกดน าพรอน(สอมลตมเดย) เทากบ 4.60 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เทากบ 0.51 อยในระดบพอใจมาก จดศกษาท 2 ประเภทน าพรอน(สอโปสเตอร) เทากบ4.00 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เทากบ 0.53 อยในระดบพอใจปานกลาง และจดศกษาท 3 ประโยชนของน าพรอน (สอแผนพบ) เทากบ 3.60 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เทากบ 0.51 อยในระดบพอใจปานกลาง ซงสามารถน าไปใชในการสอสารวทยาศาสตรสเดกและเยาวชนในชมชนได

ผลการหาประสทธภาพของกระบวนการสอสารความรน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ นกเรยนทดลองสอบภาคสนาม โดยน าเครองมอแบบทดสอบทปรบปรง แกไขขอบกพรองตาง ๆ แลว ทดลองกบนกเรยนทเปนกลมตวอยาง ซงเปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนตนของโรงเรยนราชประชานเคราะห ๒ อ าเภอเหนอคลอง จงหวดกระบ โดยใชวธการสมแบบแบงชนจ านวน 109 คน โดยชแจงกระบวนการเรยนการสอน จากนนใหนกเ รยนท าแบบทดสอบกอนเรยน แลวจงใหนกเ รยนไดเ รยนรตามกระบวนการเรยนการสอน ตามทก าหนดแตละจดศกษาโดยปฏบตกจกรรมการเรยนรแตละจดศกษา แลวท าแบบทดสอบยอยแตละจดศกษา และเมอเสรจสนกระบวนการ



339

เรยนแลว ใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน และน าผลทไดไปหาคารอยละ เพอวเคราะหหาประสทธภาพของเครองมอ ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 ไดผลดงรายละเอยดในตารางท 3 ตำรำง 3 แสดงประสทธภาพของกระบวนการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม

อ าเภอ คลองทอม จงหวดกระบ จากการทดลองภาคสนาม

ผลการเรยน คะแนนเตม n X S.D. รอยละ

ประสทธภาพของ

กระบวนการ( 1E )

30 109 24.39 2.33 81.28

ประสทธภาพของผลลพธ(

2E ) 20 109 16.02 1.39 80.09

จากตาราง 3 พบวา คาเฉลยของคะแนนทงหมดทนกเรยนท าไดจาก

แบบทดสอบ หลงท ากจกรรมในแตละจดศกษา จดละ 10 คะแนน รวมทง 3 จดศกษา

30 คะแนน มคาคะแนนเฉลยเทากบ 24.39 จากคะแนน คดเปนรอยละ 81.28 สวน

เบยงเบนมาตรฐาน มคาเทากบ 2.33 และคาเฉลยของคะแนนแบบทดสอบวดผล

สมฤทธจากการท ากจรรมทกจดศกษา 20 คะแนน มคาคะแนนเฉลยเทากบ 16.02 จาก

คะแนน คดเปนรอยละ 80.09 สวนเบยงเบนมาตรฐาน มคาเทากบ 1.39 ดงนน จด

ศกษาสอความรเกยวกบน าพรอนเคม มประสทธภาพตามเกณฑ (E1/E2) เทากบ

81.28/80.09

การวเคราะหขอมลการหาความกาวหนา เพอศกษาความแตกตางของ

คะแนนจากการท าแบบทดสอบกอนและหลงการสอสารความรทางวทยาศาสตร

เกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ผลปรากฏ ดงตาราง 4



340

ตำรำง 4 การวเคราะหผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลง การสอสาร ความรทางวทยาศาสตร เกยวกบน าพรอนเคมอ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ

ผลสมฤทธทางการเรยน N X S.D. t กอนสอสารความร 109 11.47 2.67 17.148**

หลงสอสารความร 109 16.02 1.39

**p< .01 จากตาราง 4 พบวานกเรยน ระดบมธยมศกษาปท 1 – 3 ทไดรบการสอสาร

ความรทางวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ โดยผานสอมลตมเดย สอโปสเตอร สอธรรมชาตและแผนพบ มคะแนนเฉลยหลงเรยน สงกวาคะแนนเฉลยกอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ผลการประเมนความพงพอใจของนกเรยนในการใชการสอสารความรน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอมจงหวดกระบ ผลปรากฏดงตาราง 5



341

ตำรำง 5 ผลการประเมนความพงพอใจของนกเรยนในการใชการสอสารความรน าพ

รอนเคม อ าเภอ คลองทอม จงหวดกระบ

ท รายการประเมน X S.D. แปลผล 1 ไดรบความรเพมขน 5.00 0.00 มากทสด 2 ไดใชน าพรอนเคมอยางถกวธ 4.73 0.44 มากทสด 3 ความหลากหลายของสอ 4.52 0.50 มากทสด 4 สอทใชเหมาะสมกบเนอหา 4.79 0.41 มากทสด 5 ท าใหนาสนใจตอการเรยนร 4.84 0.36 มากทสด 6 เอกสารประกอบการเรยนร 4.67 0.54 มากทสด 7 ไดลงสมผสของจรง 5.00 0.00 มากทสด 8 ระยะทางในการไปศกษา 4.17 0.88 มากทสด 9 ระยะเวลาในการศกษา 4.86 0.35 มากทสด 10 การมสวนรวมของนกเรยน

และชมชน 4.93 0.26 มากทสด

รวม 4.75 0.51 มากทสด

จากตาราง 5 พบวา ผลการประเมนความพงพอใจในการใชการสอสารความร

น าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ โดยรวมมความพงพอใจมากทสด มคาเฉลย เทากบ 4.75 สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ 0.51 โดยผลการประเมน ดานไดรบความรเพมขนและไดลงสมผสของจรงมความพงพอใจมากทสดคาเฉลย 5.00



342

สรปและอภปรำยผล การวจยเรอง การสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคมอ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ มวตถประสงคเพอ 1) เพอหาประสทธภาพของการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ 2) เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนในการใชสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ซงสามารถสรปและอภปรายผลการศกษาไดดงตอไปน

สอสารองคความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ องค

ความรวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม ตงอยในพนทในเขตปาสงวนแหงชาต บาน

ควน หมท 8 ต าบล หวยน าขาว อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ เกดจากน าแรรอนท

สะสมตวอยใตโลกทระดบทระดบลกและไหลกลบสพนดนดวยแรงดนจากการขยายตว

เนองจากมอณหภมสง ซงผดขนเปนฟองอากาศรวมอยกบน าพรอน และมกลนเหมน

ของแกสไขเนาเกดขนเสมอ ซงเกดจากปฏกรยาทางเคมและหนขางเคยง และอาจผสม

รวมกบน าเยน หรอน าบาดาล หรอน าทะเลทไหลลงตามแรงโนมถวงของโลกสระดบลก

ท าใหอณหภมในแหลงกกเกบลดต าลงและน าพรอนมเกลอแรหลายชนดทเปนประโยชน

ตอสขภาพของคนเรา โดยน ามาใชในการอาบ-แช และการดมน าพรอนเคมทจดอยใน

ประเภทน าพรอนเกลอ ซงมปรมาณเกลอผสมอยมากกวา 9 กรมตอลตร

การก าหนดจดศกษาในแหลงเรยนร น าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ทกจดศกษามสอทสามารถน ามาเปนสวนหนงในการสอสารองคความรวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคมได เพอใหผ รบสารไดรบมความรความเขาใจ ในองคความรเกยวกบน าพรอนเคม โดยผานชองทางสอทเหมาะสมและนาสนใจ เพอน าไปเผยแพรความรและเปนการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศและสขภาพในแหลงน าพรอนเคมใหมคณภาพยงขน จดสอสาร มจ านวน 3 จด ดงน จดสอสารท1 อาคารทพกผอนใชสอมลตมเดย สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบการเกดน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ จดสอสารท 2 บรเวณบอน ารอนใหญกลางลาน ใชสอของจรงและโปสเตอร สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบเกยวกบอณหภม ความเคม คาความเปน



343

กรด-ดาง แรธาต และประโยชนเชงสขภาพของน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ จดสอสารท 3 ศาลาพกผอน ใชสอแผนพบ สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบขอมลทไดวเคราะหองคความรน าพรอนเคม และการน าไปใชประโยชนของน าพรอนเคม ประสทธภาพของการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลอทอม จงหวดกระบ

1) จากการทดสอบเรยนรเกยวกบองคความรดานวทยาศาสตรในแหลงน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ พบวา คาเฉลยรวมของคะแนนทงหมดทนกเรยนท าแบบฝกหดแตละจดศกษาทง 3 จดศกษา หลงเรยนสอความรเกยวกบน าพรอนเคม สงกวาคะแนนหลงสอบ 2) ผลการวเคราะหขอมลจากแบบทดสอบวดความรทางวทยาศาสตรเกยวกบน าพรอนเคม กอนและหลงการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม พบวา คะแนนเฉลยของแบบทดสอบ หลงการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคมสงกวาคาเฉลยการทดสอบกอนเรยนจรง ดงนน นกเรยนทไดเรยนรผานการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ มผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ(.013) ผลการประเมนความพงพอใจของนกเ รยนในการใชการสอสารความรน าพรอนเคม อ า เภอคลองทอม จงหวดกระบ พบวา โดยรวมนกเรยนมความพงพอใจ อยในระดบพงพอใจมากทสด มคาเฉลย 4.75

การสอสารครงน ผ วจยไดสอสารองคความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ โดยใชสอผสม ซงผลการศกษาชวา ผลการเรยนรหลงจากสอสารองคความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ กลมตวอยางมผลการเรยนรสงกวากอนสอสาร เนองจากเหตผลหลายประการ ดงน

การสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ มการสอสารแตละจดศกษามสอทผวจยไดก าหนดไวโดยวเคราะหตามลกษณะผ รบสาร และองคความรทตองการสอสาร ซงจะสงเสรมการเรยนรของกลมผ รบสาร กานดา ชวงชย (2553 : 76) กลาววา การออกแบบสอ และกจกรรมในแหลงการเรยนรทสอดคลองกบพฤตกรรมและลกษณะทางจตวทยาของผ รบสาร นาจะเปนปจจยส าคญทท าใหกลม



344

ผ รบสาร มความเขาใจในองคความรทางวทยาศาสตรเกยวกบโครงสรางของโลก ความรอนใตพภพ แหลงน าพรอนในจงหวดเชยงราย การเกดน าพรอนแมจน การเกดหน หนอคนเนอดอก คณสมบตบางประการของน าพรอน สาหรายน าพรอน ไดเพมมากขน ซงในสอและกจกรรมเหลาน กลมตวอยางไดศกษาสอและปฏบตกจกรรมดวยตนเอง ท าให จดจ าสงตางๆ และเกดการเรยนรได ดงทจะอภปราย ดงน

1) สอมลตมเดย เปนสอทใชในจดศกษาท 1 สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบประวตของน าพรอนเคมบานควนอ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ขอมลองคความรดานวทยาศาสตรเกยวกบการก าเนดน าพรอน แหลงน าพรอนเคมเปนบอน าพรอนทเกดขนเองโดยธรรมชาต และบรเวณบอน ารอนยงคงเปนสภาพธรรมชาตไวอยางสมบรณ ลกษณะพนทเปนปาชมชน มบอน ารอนทงหมด 10 บอ มเนอทประมาณ 110 ไร และอยในเขตปาสงวนแหงชาต ถาจะศกษาจากสอของจรงตองใชเวลานาน จงไดน ามาสอสารในรปของภาพและเสยง เพอท าใหนาสนใจมากขน สะดวกในการศกษาและในเวลาทจ ากด ซงสอดคลองกบ ศราวธ หมาดหล (2551:68) กลาววา สอมลตมเดย เปนสอและองคความรเหมาะสมกบวย เพมความสนกสนานรวมทงการใสเสยงดนตรและภาพประกอบสอและการออกแบบของสอท าใหนาสนใจ

2) สอโปสเตอร เปนสอทใชในจดศกษาท 2 สอสงพมพทจดท าขนเปนขอความและรปภาพประกอบ สอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบอณหภม ความเคม คาความเปนกรด-ดาง แรธาต ธาต และประโยชนเชงสขภาพของน าพรอนเคมอ าเภอ คลองทอม จงหวดกระบ ซงสอโปสเตอรเปนสอทมลกษณะเดน คอ การน าเสนอเนอหาความรวทยาศาสตรเกยวกบอณหภม ความเคม คาความเปนกรด-ดาง แรธาต ธาต และประโยชนเชงสขภาพของน าพรอนเคมทไดจากการศกษาขอมลจากแหลงตางๆและขอมลจากการศกษารวบรวมในแหลงเรยนร ซงสอดคลองกบแนวคดของ อารยะ ศรกลยาณบตร (2550 : 32) ไดกลาววา การสอสารโดยใชโปสเตอรเปนวธคอนขางผอนคลาย สามารถสอสารไดทกเพศทกวย ทกระดบการศกษา มการยดหยนเปนอยางด เนองจาก ขอความกะทดรด มองเหนไดงาย เพราะจดทตดตงจะเปนเสนทางหรอบรเวณทตองเดนผานไปมาเสมอ



345

3) สอธรรมชาต เปนสอของจรงทใชในจดศกษาท 2 และ3 มลกษณะเดนคอสามารถสงเกต สมผส ไดอยางงาย มลกษณะเปนสามมต โดยใชประสาทสมผสทง 5 ท าใหกลมตวอยางงายตอการท าความเขาใจ ซงสอดคลองกบ บญเหลอ ทองเอยม (2541 : 71) กลาวถงสอของจรงไววา เปนสอการเรยนรทสามารถถายทอดสาระความรไดเปนอยางด การเรยนรโดยผานของจรงจะไดเรยนรและเขาใจอยางทองแท อปกรณทเปนของจรงจะท าใหเขาใจไดทนททเหนและจ าไดนาน ของจรงจงมประโยชนในการรบรเพราะของจรงเปนสงทผ รบสารอาจคนเคย อยในลกษณะท เปนสอสงแวดลอมรอบตว ผ รบสารจะรบสารดวยความเขาใจและมความหมายถาไดใชสอของจรงประกอบทงน เนองจากสอของจรงมลกษณะเปนสามมต ใชประสาทสมผสทง 5 ในการศกษา พจารณารายละเอยดไดอยางครบถวน จบตองได มการแสดงสภาพทเหนไดตามความเปนจรง การเลอกใชสอโปสเตอรและแผนพบรวมสอของจรงเพอใหผ รบสารความเขาใจในสงทเปนความรทางวทยาศาสตรในน าพรอนเคมไดเขาใจงายขน 4) สอแผนพบ เปนสอทใชในจดศกษาท 3 เปนการสอสารความรวทยาศาสตรเกยวกบประเภทน าพรอน ขอมลทไดวเคราะหถงองคความรน าพรอนเคม และการน าไปใชประโยชนของน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ เปนสอทมลกษณะเดน คอ มขนาดเลก หยบงาย ใชขอมลไดละเอยดมากพอสมควร ผดสามารถเลอกเวลาดได คาใชจายในการผลตต า สอดคลองกบ พรรณ บยชรหตกจ (2544:72) กลาวถงสอแผนพบวา เปนสอทเขาใจไดงายมความกระชบและไดใจความส าคญ สามารถน ามาอานหรอทบทวนความรไดตลอดเมอตองการ ท าใหผ รบสารศกษาไดอยางสะดวก

ความพงพอใจตอสอทใชในการสอสารน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ พบวากลมผ รบสารมอยในระดบมากทสด เนองจากเหตผลหลายประการ ดงน ลกษณะแหลงเรยนร เปนแหลงเรยนรธรรมชาตเปนสอของจรง ทแตกตางกนออกไป มองเหนเปนรปธรรม สามารถสมผสได ระหวางทเดนศกษาในแตละจดศกษามสอทางธรรมชาตหรอสอของจรงทใชในการสอสาร แหลงเรยนรนเหมาะสมทจะชวยกระตนความสนใจและเกดความทรงจ าจากการไดสมผสของผ รบสารไดเปนอยางด ซง



346

สอดคลองกบ ภาษต สโพธ (2547:82) ทกลาววา การใชแหลงเรยนรธรรมชาต สามารถกระตนใหนกเรยนสนใจทจะเรยนรเพมขน เพราะธรรมชาตนกเรยนมโอกาสสมผสดวยวธการทางวทยาศาสตรหรอดวยตนเอง ลกษณะของสอทใชในการสอสารมความหลากหลาย สอแตละชนดมสมบตในการสอสารแตกตางกนออกไป การสอสารในแตละจดศกษามสอทผวจยไดจดประชมกลมยอยใหและผ เชยวชาญตรวจสอบ ตามขนตอนของการวจย โดยวเคราะหตามองคความรเกยวกบน าพรอนเคมทตองการสอสาร แหลงเรยนร และผ รบสาร ท าใหนกเรยนซงเปนผ รบสารไดเขาใจในสารมากขน

ลกษณะของกลมผ รบสาร เปนผ รบสาร อายระหวาง 13-15 ป เปนวยอยากรอยากเหน ชอบลงมอปฎบตดวยตนเอง ไมชอบการทองจ า มความกระตอรอรน ชอบความทาทาย การจดท าสอทมความสอดคลองกบผ รบสารซงนาจะเปนเหตผลทท าใหสอบรรลเปาหมาย ดงนนการน าองคความรวทยาศาสตรในแหลงน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ ทรวบรวมมาไดไปออกแบบสอ และกจกรรมในแตละจดศกษาทสอดคลองกบพฤตกรรมและเสนทางจตวทยาของผ รบสาร จงนาจะเปนปจจยส าคญ ทท าใหกลมผ รบสาร มความเขาใจในองคความรวทยาศาสตรในแหลงน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอม จงหวดกระบเพมขนและไดลงสมผสของจรง มความพงพอใจมากทสด ซงสอดคลองกบ พรพมล เจยมนาครนทร (2539:35) กลาววา กลมเยาวชนเปนผมความสามารถในการเรยนรและพฒนาการดานสตปญญาในหลายดาน เชน ดานภาษา ดานจนทนาการ ดานเหตผล มความสามารถในการแกปญหาไดหลายๆ แบบการเขาใจสญญาลกษณตางๆ การจดจ าสงตางๆ ไดเปนอยางด ไมชอบการทองจ า ชอบปฎบตกจกรรมเพอใหเกดการเรยนร สามารถศกษาหาความรไดดวยตนเอง

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะส ำหรบกำรน ำผลกำรวจยไปใช 1. การศกษาการสอสารความรเกยวกบน าพรอนเคม กบกลมทมผ รบสารทม

ลกษณะแตกตางกนกนจากกลมตวอยางทก าหนด เชน ศกษากบกลมผอาศยบรเวณ



347

โดยรอบแหลงเรยนร กลมนกทองเทยว กลมการบ าบดหรออาบ แชเพอรกษาโรค กลมผใหญ หรอกลมเดก

2. การจดกจกรรมในจดศกษาแตละจดควรมสอทหลากหลายและมทนสมยทงนเพอดงดดความสนใจของเยาวชนทเขาไปศกษาในจดศกษาและการจดกจกรรมแตละกจกรรมควรก าหนดเวลาทแนนอนเพราะไมท าใหเกด ความนาเบอ ขอเสนอแนะส ำหรบกำรวจยครงตอไป 1. หนวยงานภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน หรอผ ทเ กยวของควรประสานใหหนวยงานทเกยวของท าการวเคราะห คาน า แรธาต แตละชนดของน าพรอนเคม อ าเภอคลองทอมจงหวดกระบ ใหเปนปจจบน 2. องคการบรหารหวยน าขาว หรอผ ทเกยวของในการด าเนนการสอสารความรน าพรอนเคมใหกบนกทองเทยวคนในชมชน นกเรยน นกศกษาจดแหลงเรยนรหรอแหลงทองเทยว สามารถน าผลการวจยนไปจดแหลงเรยนร ใหเกดการเรยนรจากการทองเทยวทถกตองและยงยน เอกสำรอำงอง กาญจนา วฒนาย. (2545). กำรวจยเพอพฒนำคณภำพกำรศกษำ. กรงเทพฯ: ธนพร. กานดา ชวงชย. (2553). รปแบบกำรสอสำรเพอกำรเรยนรวทยำศำสตรของ

เยำวชนในแหลงเรยนรธรรมชำต : กรณศกษำ : น ำพรอนแมจน อ.แมจน จ .เชยงรำย . วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสอสารวทยาศาสตร : มหาวทยาลยราช-ภฎเชยงราย.

การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2555). แผนกำรพฒนำกำรทองเทยวแหงชำต [Online]. Available : http://www.tourismkm-asean.org/ [2557, เมษายน 18].

บญเหลอ ทองเออม. (2552). การใชสอการสอน. [Online]. Available: http:// http://e-book.ram.edu/e-book/a/av353(new) .htm.พรพ มล เ จ ยมนาค รนท ร . (2539). พฒนำกำรวยรน. กรงเทพฯ : ตนออ แกรมม.

พรรณ บญชรหตถกจ. (2544). ส อสำรสำธำรณสข. ขอนแกน : มหาวทยาลย ขอนแกน.



348

ภาษต สโพธ. (2547). กำรใชแหลงเรยนรธรรมชำตบรเวณโรงเรยนในกำร

พฒนำกำรแหลงเรยนรเกยวกบกำรอนรกษธรรมชำตและสงแวดลอม. ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการมธยมศกษา :มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

ส านกงานพาณชยจงหวดกระบ กระทรวงพาณชย .(2555). แหลงทองเทยวจงหวดกระบ [Online]. Available: http://:www.go.th/krabi [ 2555, มถนายน 16].

ศรายธ หมาดหล. (2551). โครงการออกแบบสอมลตมเดยเพอการเรยนการสอน ดานดาราศาสตร เรอง “การดดาว” วทยานพนหลกปรญญาตรศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาศลปกรรม (ออกแบบนเทศศลป) : มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม.

สมถวล จรตควร. (2535). ชววทยำทำงทะเล. ชลบร : ภาควชาวารชศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

ส านกงานพาณชยจงหวดกระบ กระทรวงพาณชย .(2555). แหลงทองเทยวจงหวดกระบ [Online]. Available: http://:www.go.th/krabi [ 2555, มถนายน 16].

องคการบรหารสวนต าบลหวยน าขาว. (2553). ผลกำรวเครำะหน ำพรอนเคม. เอกสารอดส าเนา.

อารยะ ศรกลยาณบตร. (2550). กำรออกแบบสงพมพ กรงเทพฯ :วสคอมเซนเตอร.


ค ำแนะน ำในกำรเตรยมตนฉบบ

กองบรรณาธการวารสารวชาการมหาวทยาลยราชภฏภเกต ขอเรยนเชญสมาชกและผทสนใจทกทานสงบทความวชาการหรอรายงานการวจย เพอพมพเผยแพรในวารสารฯ ทงนบทความหรอรายงานการวจยทสงตองไมเคยตพมพในวารสารอนมากอนหรอไมอยในระหวางสงไปตพมพในวารสารฉบบอน ผ เขยนจะไดรบวารสารทลงผลงาน จ านวน 3 เลม กำรก ำหนดวำระกำรออกวำรสำร

วารสารวชาการมหาวทยาลยราชภฏภเกต โดยก าหนดวาระการออก 2 ฉบบตอป ส าหรบฉบบแรกก าหนดใหออกเดอนธนวาคม 2548 ทงนเพอใหวารสารฉบบแรกมความสมบรณมากทสด ส าหรบป 2549 เปนตนไป ก าหนดออก 2 ฉบบ คอ ฉบบท 1 เดอนมกราคม – มถนายน และฉบบท 2 เดอนกรกฎาคม – ธนวาคม กำรเตรยมตนฉบบ

1. ตนฉบบตองพมพดวยคอมพวเตอรโปรแกรมไมโครซอฟเวรด วนโดว ตนฉบบ ภาษาไทย Cordia New Size 14 ตนฉบบภาษาองกฤษ Time New Roman size 12 และใชกระดาษ เอ 4 เวนหางจากขอบ 1 นวโดยรอบ ความยาวไมเกน 10 – 15 หนา

2. ชอเรอง (ภาษาไทยและภาษาองกฤษ) พมพไวหนาแรกตรงกลาง ชอผ เขยนพรอมทงคณวฒอยใตชอเรองเยอไปทางขวามอ สวนต าแหนงทางวชาการ และสถานทท างานของผ เขยนใหพมพไวเปนเชงอรรถในหนาแรก

3. ทงบทความทางวชาการและรายงานการวจยตองมบทคดยอภาษาไทย พรอมทงค าส าคญ (key words) ภาษาไทย 2 - 5 ค า

4. ค าแนะน าในการเขยนบทความ 4.1 การเขยนบทความวจยประกอบดวย

1) ชอเรอง ภาษาไทยและภาษาองกฤษ 2) ผแตง ภาษาไทยและภาษาองกฤษ



350

3) บทคดยอ ภาษาไทยและภาษาองกฤษ 4) ค าส าคญ ภาษาไทยและภาษาองกฤษ 5) บทน า 6) วตถประสงค 7) วธการวจย 8) ผลการศกษา 9) สรปและอภปรายผล 10) ขอเสนอแนะ 11) เอกสารอางอง

4.2 การเขยนบทความทวไป 1) ชอเรอง ภาษาไทยและภาษาองกฤษ 2) ผแตง ภาษาไทยและภาษาองกฤษ 3) บทคดยอ ภาษาไทยและภาษาองกฤษ 4) ค าส าคญ ภาษาไทยและภาษาองกฤษ 5) บทน า 6) เนอหา 7) บทสรป 8) เอกสารอางอง

4.3 บทวจารณหนงสอ 1) ขอมลทางบรรณานกรม ของหนงสอทวจารณพรอมปกหนงสอ 2) ชอผวจารณ 3) บทวจารณ

5. ตารางหรอไดอะแกรมจะตองบรรยายและพมพแยกจากเนอหาของบทความ 6. ภาพประกอบ ถาเปนภาพลายเสนใหเขยนดวยหมกด าบนกระดาษอารต

เสนขนาดพองาม ถาเปนภาพถายใหใชขนาดโปสการด เขยนหมายเลขล าดบภาพ และลกศรแสดงดานบนและดานลางของภาพดวยดนสอทหลงภาพเบาๆ โดยจดท าเปนไฟลสรปรป (กองบรรณาธการสงวนสทธการเลอกตพมพภาพส)



351

กำรเขยนเอกสำรอำงอง การเขยนเอกสารอางองใชระบบ APA โดยมรายละเอยดดงน

1. กำรอำงองในเนอเรอง

เมอสนสดขอความทตองการอางอง ใสชอผแตง ปทพมพและเลขหนา ไวในวงเลบตอทายขอความนน คนอนๆ ในกรณทมผแตงมากกวา 6 คนขนไป ใหเขยนชอผแตงคนแรกตามดวย et al หรอ และคนอนในการอางองทกครง เชน

1.1 ผแตง 1 คน - ภาษาไทย : (สมศกด ศรสนตสข, 2544 : 20) - ภาษาองกฤษ : (Walker, 1992 : 102)

1.2 ผแตง 2 คน หรอมากกวา - ภาษาไทย : (สมเกยรต พงษไพบลย, สทธศกด จลศรพงษ และสมพงษ สงหะพล, 2542 : 16)

- ภาษาองกฤษ : (Fitzpatrick, Whall,..., & Avant, 1907 : 50)

1.3 ผแตงมากกวา 6 คน - ภาษาไทย : (จมพล วนชกล และคนอนๆ, 2543 : 72) - ภาษาองกฤษ : (Kneip, et al, 2002 : 2)

2. กำรอำงองทำยบทควำม ใหปฏบตดงน 2.1 เรยงล าดบเอกสารภาษาไทยกอนภาษาองกฤษ 2.2 เรยงล าดบตามตวอกษรชอผแตง ถาผแตงคนเดยวกนใหเรยงล าดบ

ปทพมพ ส าหรบภาษาองกฤษ ใชชอสกลในการเรยงล าดบ



352

ตวอยำงกำรเขยนเอกสำรอำงอง

บทควำมจำกวำรสำร Kimoski, R., & Palmer, S. (1993). The ADA and the tiring Process in

organizations. Consulting Psychology Journal : Practice and

Research. 45(2) : 10-36. บทควำมในหนงสอพมพ ภาคภม ปองภย. (2542, กรกฎาคม 3). มมทถกลมในพระราชวงบางประอน.

มตชน. หนา 12.

รำยงำนกำรประชมสมมนำวกำร นทศน ภทรโยธน. (2540). ตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนา. ในกำร

ประชมนกบญชท วประเทศ ครงท 15 วสยทศนนกบญชไทย วนท 27 – 28 มถนำยน 2540. หนา 19 -35. กรงเทพฯ : สมาคมนกบญชและผสอบบญชรบเงนอนญาตแหงประเทศไทย.

แหลงขอมลอเลกทรอนกส อรรถศษฐ วงศมณโรจน. (2542). ประวตควำมเปนมำของวชำกำร

ควำมอดมสมบรณของดน. [On-line]. Available : http://158. 102.2001/soil/009hom~1/009421/chap1.htm#eral [2542,ตลาคม 25]

หนงสอ ไพรช ธชยพงษ และกฤษณะ ชางกลอง. (2541). กำรพฒนำโครงสรำง

ขนพนฐำนสำรสนเทศแหงชำตเพอกำรศกษำ. กรงเทพฯ :ส านกงานคณะกรรมการการศ กษาแห งชาต ส านกนายกรฐมนตร.



353

วทยำนพนธ พรพมล เฉลมพลานภาพ. (2535). พฤตกรรมกำรแสวงหำขำวสำร

และกำรใชเทคโนโลยกำรสอสำร ของบรษทธรกจเอกชนท มตอยอดขำยสงสดของประเทศไทย. วทยานพนธวารสารศาสตรมหาบณฑต คณะวารสารศาสตรและสอมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

กำรสงตนฉบบ 1. สงบทความตนฉบบ 2 ชด พรอม disketle หรอ แผน CD 1 ชด มายง

“กองบรรณาธการวารสารวชาการมหาวทยาลยราชภฏภเกต” ส านกงานบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏภเกต ต าบลรษฎา อ าเภอเมอง จงหวดภเกต 83000

2. สงบทความออนไลนผานเวบไซต ไดท http://www.graduate.pkru.ac. th. 203.151.157.202.no-domain.name/index.php


ใบบอกรบเปนสมาชก


ขาพเจา.............................................................................................................................. ขอสมครเปนสมาชกวารสารวชาการมหาวทยาลยราชภฏภเกต ตงแตปท......................ฉบบท........................ถงปท........................ฉบบท............... โดยจดสงไปท.............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. พรอมกนนไดสงเงน โดย ธณานต จายในนาม มหาวทยาลยราชภฏภเกต

ดราฟ จายในนาม มหาวทยาลยราชภฏภเกต อตราคาสมาชก 1 ป (2 ฉบบ) มลคา 200 บาท สงมาท กองบรรณาธการวารสารวชาการมหาวทยาลยราชภฏภเกต ส านกงานบณฑตศกษา ตกอ านวยการ หอง 113

มหาวทยาลยราชภฏภเกต ต าบลรษฎา อ าเภอเมอง จงหวดภเกต 83000

Phuket Rajabhat University Academic Journal -...

Documents

Transcript of Phuket Rajabhat University Academic Journal -...